Project 3

De Boerhaave

(Over)leven in de ruimte

Dag: INLEIDING
1 Het gaat slecht met de Aarde. Ondanks jullie dappere inspanningen op het
Ecolyceum zullen wij helaas onze planeet moeten verlaten omdat deze binnenkort
onbewoonbaar zal gaan worden..
De laatste optie voor het menselijk ras: verhuizen naar een andere planeet. Maar

Jaar:
wat komt daar allemaal bij kijken? En waar gaan we dan heen?
In dit project ga in een team een ruimteschip ontwerpen waarmee (een gedeelte
van) de mensheid naar een andere planeet kan worden gebracht. Wat komt hier
2023 allemaal bij kijken? Wat moeten we meenemen? Hoe zou het leven op een andere
planeet zijn? En wat betekent dat eigenlijk, leven?
Het eindproduct van dit project is een vlog, waarin jullie de reis hebben vastge-
legd. Ook gaan jullie beschrijven hoe jullie ruimteschip en het habitat eruit gaan
zien.

WAT GAAN WE DEZE WEKEN DOEN?

Dit project bestaat uit 5 projectdagen. Deze zijn als volgt opgebouwd:
Week 1: Introductie en bezoek aan de sterrenwacht.
Week 2: Onderzoek doen naar technische voorwaarden voor leven.
Week 3: Onderzoek doen naar de sociale voorwaarden van onze nieuwe be-
schaving.
Week 4: Bouwen aan ons ruimteschip en habitat.
Week 5: Bouwen van habitat
Week 6: Videopresentaties
 2019

(OVER)LEVEN IN DE RUIMTE
Pagina 2

START LES 1
Gefeliciteerd! Jij bent als 1 van de gelukkigen gekozen om de mensheid een
nieuwe start te geven op een andere planeet. Jij krijgt de kans om alle proble-
men uit het verleden achter je te laten en om een betere beschaving op te
zetten. Jouw expertise (waarover later meer..) is onmisbaar op onze reis en in
de nieuwe kolonie.
Vanuit jouw eigen specialisme ga jij proberen om de reis en het stichten van
de kolonie zo succesvol mogelijk te laten verlopen. Van de projectleider krijg
je precies te horen wat er voor nodig is om de reis voor jouw specialisme goed
te laten verlopen.
Hoewel jij natuurlijk erg bekwaam bent in jouw eigen taak is het ook belang-
rijk om een beter begrip te hebben van de ruimte in het algemeen. Jij gaat er
immers een groot gedeelte van je leven doorbrengen!
Aan het einde van elke dag werk je je vlog bij. De mensheid had zich geen be-
tere ambassadeur kunnen voorstellen. Succes!

SOCIALE OPDRACHT 1
Werkgroep en expertise
Met jullie tocht naar een nieuwe planeet gaan jullie een nieuwe samenleving begin-
nen. Jullie gaan zelf bedenken hoe je dit het meest effectief, leuk en verantwoord
doet. Hier heb je een leeg basisfuncties blad voor nodig.
1. Vorm werkgroepen van 4 personen.
2. Verken jullie ideeën wat betreft een goede samenlevingsvorm tijdens de reis
en eventueel daarna en zet dit in korte punten uiteen op jullie lege blad. Je
mag gerust nog veranderen van inzicht, dit is een eerste verkenning.
3. Stel voor elk van de
basisfuncties een
‘Toezichthouder’
aan. Zet de naam
van de Toezichthou-
der op het lege
blad.
4. Knip het ingevulde
blad in vier taart-
punten en geef elke
Toezichthouder zijn
of haar eigen stuk.

Ecolyceum leerjaar 3 2
2019

(OVER) LEVEN IN DE RUIMTE

Pagina 3

SOCIALE OPDRACHT 2
Overleg vakgenoten
Met jullie tocht naar een nieuwe planeet gaan jullie een nieuwe samenleving beginnen. Jullie gaan
zelf bedenken hoe je dit het meest effectief, leuk en verantwoord doet. Nu ga je met de andere toe-
zichthouders overleggen. Zo kan je nieuwe ideeën opdoen die in jouw groep misschien nog niet naar
voren zijn gekomen.
1. Maak vier groepen ‘Toezichthouders’ in de klas.
2. Vergelijk jullie eerste ideeën en praat over het project als vakgenoten onder elkaar. Bedenk
goed dat jullie collega’s ook concurrenten zijn! Je mag wel maar hoeft niet het achterste van je
tong te laten zien. Alle ideeën en samenlevingsvormen zijn goed, hoe gek of vergezocht ook. Je
hebt nu eenmalig de kans met je groep een nieuwe samenleving te starten en even ‘out of the
box’ (of Aarde) denken is hierbij geen onnodige luxe!
3. Schrijf op de achterkant van je taartpunt voor jezelf alle nieuwe opgedane inzichten op.

SOCIALE OPDRACHT 3
Ideeën samenvoegen
Dit laatste gedeelte is huiswerk.
Je hebt nu alle tijd om in je eigen vakgebied zelf op onderzoek uit te gaan, zodat jouw team straks
de beste samenleving op kan bouwen. Je kan dus op het internet kijken of je jouw taartpunt nog met
nieuwe inzichten aan moet vullen.
Maak van de oorspronkelijke groepsideeën, de inzichten opgedaan in het ‘vakgenoten’ overleg en je
eigen (thuis)onderzoek een nieuwe taartpunt om mee te nemen naar de volgende bijeenkomst met je
groep.

3 Ecolyceum leerjaar 3
 2019

(OVER)LEVEN IN DE RUIMTE
Pagina 4

BEZOEK BUSSLOO
Deze dag sluiten we af met een bezoek aan de Volkssterrenwacht in Bussloo. Naast een algemene in-
troductie over ons zonnestelsel en de sterren die daar bij in de buurt staan, ga je ook een idee krij-
gen van hoe groot de afstanden tussen deze mogelijk bewoonbare werelden wel niet zijn. En wat
maakt een planeet überhaupt bewoonbaar?

De informatie die je hier krijgt gebruik je in de Video-Logboek (zie de volgende pagina). Hierbij moet
in ieder geval het volgende voorkomen:

Je hebt een ster gekozen waar jullie team naartoe gaat. Een geschikte locatie kan je vinden door te
kijken op de volgende websites: Meting met een theo-
doliet.

https://www.scientias.nl/top-10-aardachtige-exoplaneten-2017/
https://listogre.com/facts/science/top-10-earth-like-planets/
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_potentially_habitable_exoplanets
Meting met een theo-
doliet.
Met de moderne techniek heb je een motor kunnen ontwikkelen die over deze afstand 50 jaar kan
doen. Bereken de maximale snelheid van de motor die jullie ruimteschip gebruikt.

Antwoord: onze motor heeft een maximale snelheid van ……………………………………………………… km/u.

Ecolyceum leerjaar 3 4
2019

(OVER) LEVEN IN DE RUIMTE

Pagina 5

(VIDEO)-LOGBOEK
Natuurlijk moet er worden bijgehouden hoe je reis verloopt en dit doe je in de vorm van een logboek.
Komende generaties zullen terug kijken op jouw reis, zoals wij dat nu doen op nieuwsitems uit bij-
voorbeeld een oorlogstijd. Ook zal de beoordeling van dit project voor een groot gedeelte op jouw
logboek gebaseerd worden.
De docent zal aangeven voor welk onderdeel van jouw reis je een logboek moet maken. Voor deze
eerste dag moet je voor de start van de volgende projectdag een logboek-onderdeel hebben gemaakt
waarin je het volgende beschrijft:
Je hebt net te horen gekregen dat de Aarde niet lang bewoonbaar meer zal zijn. Jij bent, samen met
een groepje andere gelukkigen, uitgekozen om de Aarde te verlaten en op een nieuwe planeet een
nieuw bestaan op te bouwen. Graag zouden wij willen weten wat jouw eerste reacties zijn op deze
onthulling. Ook willen wij graag weten welke kennis je vandaag opgedaan hebt en hoe je deze zou
kunnen gebruiken tijdens de ruimtereis.
Schrijf je logboek alsof jouw dit scenario ook echt overkomt. Jij bent dus echt een persoon in het
jaar 2021 die dit gaat meemaken.
Vandaag is het de verantwoordelijkheid van de toezichthouder op sociale orde en structuur om een
video-logboek (Vlog) te maken. Deze mag maximaal 5 minuten per projectdag duren. Elke projectdag
is het de beurt aan een andere toezichthouder.
Aan het einde van elke projectdag lever je het door jou gemaakte item in op ItsLearning.

5 Ecolyceum leerjaar 3
 Project 3
De Boerhaave

(Over)leven in de ruimte
Dag: INLEIDING—JAAR 2035
2 Het is nu het jaar 2040 en het ruimteschip is bijna klaar om te vertrekken.
Voor jullie is het nu het moment om de laatste checks af te lopen. Is er vol-
doende rekening gehouden met de gevaren die jullie onderweg tegen kunnen
komen?
Vandaag gaan wij dat onderzoeken aan de hand van een college, een aantal
Jaar: kleine experimenten en een aantal casussen van crisissituatie die jullie be-
schavingsvorm zou kunnen treffen.

2040
COLLEGE ROBBERT DIJKGRAAF

In dit leuke hoorcollege leer je meer over ons heelal. Dit helpt je met het
bouwen van je ruimteschip en het plannen van je reis, het zijn immers alle-
maal dingen die je op je reis kan tegen komen.
Als onderdeel van je voorbereiding is het de bedoeling dat je een aantal vra-
gen over dit hoorcollege kan beantwoorden. Dit mag je tijdens het college
doen. Het college wordt een aantal keer stopgezet om het een en ander te
bespreken.

Deze vragen zullen tijdens het college worden behandeld. Zorg ervoor dat je voor jezelf al
een aantal antwoorden hebt.
1. Waarom kan een raket wel aan de zwaartekracht van de Aarde
ontsnappen en een kogel uit een kanon niet?
2. Waarom kan licht aan de Aardse zwaartekracht ontsnappen?
3. Wat bedoelde John Mitchel met “zwarte sterren”?
4. Is onze zon relatief gezien groot of klein?
5. Welke 2 dingen blijven er over als onze zon overleden is?
6. Wat is een witte dwerg?
7. Waarom maken objecten geluid?
8. Wat is het nut van de gouden plaat?
9. Wat is de Fermi paradox?
10. Welk argument kan je bedenken dat zijn Big Brother idee be-
vestigd?
11. Waarom is de kans op leven groter op een maan dan op een pla-
neet?
12. Hoe zoekt ruimtetelescoop Kepler naar planeten?
2019

(OVER) LEVEN IN DE RUIMTE

Pagina 7

VRAGEN BIJ HET COLLEGE (VERVOLG)

13. Wat is een pulsar?
14. Waarom zenden pulsars zo’n sterk signaal uit?
15. Hoe wisten onderzoekers dat er een pulsar zou staan op de plaats waar 1000 jaar
geleden een supernova gezien werd?
16. Hoe fel is een supernova?
17. Waarom is een supernova zo belangrijk voor ons?
18. Kan het zijn dat Betelguese al is ontploft maar dat wij dat nog niet hebben gezien?
19. Wat is een zwart gat?
20. Wat is de horizon van een zwart gat?
21. Is een zwart gat wel echt een gat?
22. Wat gebeurt er wanneer je bij een zwart gat komt?
23. Waarom kan zwaartekracht de tijd versnellen of vertragen?
24. Wat is een wormgat?
25. Hoe kan je tijdreizen met een wormgat?
26. Waarom kan je een zwart gat niet gewoon zien?
27. Hoe kan je ze wel zien?
28. Wat zijn zwaartekrachtsgolven?
29. Zijn ze al eens waargenomen?
30. Waarom stralen zwarte gaten warmte uit?
31. Verdwijnen zwarte gaten ooit?
32. Wat bedoelde Robbert met die vergelijking van de horizon met een bioscoopscherm?
33. Waarom wilde Robbert aan het einde nog door de tijdmachine?

EXPERIMENTEN: VOORWAARDEN VOOR ONS LEVEN

Mensen zijn afhankelijk van veel verschillende voorwaarden om te kunnen overleven. Op sommige van
die voorwaarden kunnen we geen invloed uitoefenen, met andere houden we onbewust rekening en
met weer andere zijn we dagelijks bewust bezig.

Deze les gaan jullie een serie experimenten in een proevencircuit doen, waarin
veel van de voorwaarden waar wij dagelijks al dan niet bewust mee te maken hebben aan bod komen.

De proeven die jullie vandaag uitvoeren zijn belangrijk voor de uiteindelijke uitvoering van jullie
ruimteschip. Jouw team zal immers rekening met al deze zaken moeten houden om de reis (en dus
ook het project) succesvol af te ronden.

De opdrachten kunnen jullie bij de proeven vinden. De antwoorden schrijf je hier op.
7 Ecolyceum leerjaar 3
 2019

(OVER)LEVEN IN DE RUIMTE
Pagina 8

PROEF 1: HET EFFECT VAN LUCHTDRUK

Wat heb je nodig?
• Spekje
• Schaar
• Injectiespuit
• Plasticine

Wat ga je doen?
1. Knip het spekje in kleine stukjes.
2. Trek de spuit uit elkaar.
3. Doe twee stukjes van het spekje in de spuit.
4. Doe de spuit weer in elkaar en druk de spuit bijna helemaal in. Plet de spekjes niet!
5. Doe een beetje plasticine in de spuitmond.
6. Trek de spuit nu weer uit.

Wat is dit?
I. Wat neem je waar?

II. Waardoor komt dit?

III. Waarom is het effect van de luchtdruk van belang voor jullie ruimtereis?

Ecolyceum leerjaar 3 8
2019

(OVER) LEVEN IN DE RUIMTE

Pagina 9

PROEF 2: HET EFFECT VAN DE ZWAARTEKRACHT

Wat heb je nodig?
• Waterflesje met dop
• Water
• Priem of dikke naald
• Grote bak

Wat ga je doen?
1. Vul het flesje met water en draai de dop goed vast. Hou het
flesje boven de grote bak.
2. Prik de priem een gaatje in de zijkant van het flesje, onge-
veer 5 centimeter van de onderkant.
3. Draai nu de dop een beetje los en beantwoord vraag I.
4. Vul het flesje water weer, maar draai de dop niet vast. Hou een vinger op het gaatje!
5. Hou het flesje op minstens 2 meter boven de bak. Haal je vinger weg en laat het flesje
vallen.
6. Beantwoord nu vraag II tot en met IV.

Wat is dit?
I. Wat neem je waar?

II. Wat neem je waar?

III. Waardoor komt dit?

IV. Waarom is het effect van de zwaartekracht van belang voor jullie ruimtereis?

9 Ecolyceum leerjaar 3
 2019

(OVER)LEVEN IN DE RUIMTE
Pagina 10

PROEF 3: WATERGEBRUIK
Wat heb je nodig?
• Wasbak met stop
• Zeep
• Maatcilinder
• Plakband

Wat ga je doen?
1. Doe de stop in de wasbak.
2. Was nu je handen met water en zeep, zoals je dat normaal ook zou doen
3. Plak een plakbandje op het waterniveau.
4. Laat de wasbak leeglopen.
5. Gebruik nu de maatcilinder om de wasbak weer tot het plakbandje te vullen.

Wat is dit?
I. Hoeveel milliliter water heb je gebruikt? Handen wassen Zie proefje

WC doortrekken 7 Liter per keer

Zoveel water gebruikt een mens gemiddeld: Eten en drinken 3 Liter per dag

Douchen 10 Liter per minuut

II. Hoeveel water gebruik jij gemiddeld in een
week? Je gebruikt natuurlijk ook water voor andere dingen dan die in de tabel genoemd zijn.

III. Waarom is het gebruiken van veel water een probleem op een ruimteschip?

Ecolyceum leerjaar 3 10
2019

(OVER) LEVEN IN DE RUIMTE

Pagina 11

PROEF 4: ZUURSTOF
Wat heb je nodig?
• Schoteltje
• Water
• Maatcilinder
• Kleurstof
• Waxinelichtje
• Een rond glas
• Lucifers

Wat ga je doen?
1. Doe een klein laagje water in het bord. Zet het waxinelichtje in het midden van het
schoteltje en steek het aan.
2. Zet het glas op zijn kop over het waxinelichtje heen. Geef antwoord op vraag I.
3. Doe nu 20 mL water en twee druppels kleurstof op het schoteltje.
4. Steek het waxinelichtje opnieuw aan.
5. Zet het glas weer over het waxinelichtje heen. Geef nu antwoord op vragen II en III.

Wat is dit?
I. Verklaar je waarneming.

II. Verklaar je waarneming.

Een mens ademt zo’n 12 tot 15 maal per minuut. In totaal is dat ongeveer 300 kg zuivere
zuurstof in een jaar.
III. Hoe zou je er voor zorgen dat er op jouw ruimtereis voldoende zuurstof voor iedereen is?

11 Ecolyceum leerjaar 3
 2019

(OVER)LEVEN IN DE RUIMTE
Pagina 12

PROEF 5: HET EFFECT VAN CO2

Wat heb je nodig?
• Gloeilamp
• Twee thermometers
• Piepschuim plaat
• 2 aluminium bakjes
• Water
• Bekerglas van 100 mL
• Rubberen kurk met gat
• Stopwatch

Wat ga je doen?
1. Vul beide bakjes met dezelfde hoeveelheid water.
2. Zet bakje A op 5 cm van de lamp op de plaat piepschuim (zie de tekening).
3. Zet bakje B in het bekerglas en zet deze 5 cm van de lamp op de plaat piepschuim.
4. Doe de kurk op het bekerglas en steek de thermometer voorzichtig door het gat.
5. Meet de begintemperatuur van het water in allebei de bakjes.
6. Zet de lamp aan en wacht 5 minuten.
7. Meet na 5 minuten de temperatuur opnieuw.

Wat is dit?
I. Wat is het verschil in temperatuur voor bakje A en B? Verklaar je waarneming.

II. Welk gas zorgt op Aarde voor dit effect?

Mensen en dieren ademen CO2 uit. Dit kan er dus voor zorgen dat de temperatuur op je ruim-
teschip toeneemt. Bovendien is een te grote hoeveelheid CO 2 in de lucht schadelijk.
III. Hoe zou je op jouw ruimteschip van de overtollige CO2 af kunnen komen?

Ecolyceum leerjaar 3 12
2019

(OVER) LEVEN IN DE RUIMTE

Pagina 13

PROEF
PROEF 6: HET 4: ZUURSTOF
EFFECT VAN UV-STRALING
Wat heb je nodig?
• Papier
• Fluorescerende stift
• UV-lamp
• Handcrème
• Zonnebrand, factor 10 en 30

Wat ga je doen?
1. Zet met de stift 4 verticale streepjes van ongeveer 10 cm op het papier. Zet hier 1 t/m
4 boven.
2. Hou de UV-lamp een paar centimeter boven de streepjes en deze aan. KIJK NIET IN DE
LAMP!!! Beantwoord vraag I.
3. Smeer met je pink een heel dun laagje handcrème op streepje 2.
4. Smeer met je ringvinger een heel dun laagje factor 10 op streepje 3.
5. Smeer met je wijsvinger een heel dun laagje factor 30 op streepje 4.
6. Zet de UV-lamp weer aan.
7. Beantwoord nu vragen II en III.

Wat is dit?
I. Verklaar je waarneming.

II. Verklaar je waarnemingen.

Een beetje Ultraviolet licht (UV) is goed voor ons. Het helpt met sterke botten en het aanma-
ken van vitamine D. Teveel UV-straling is niet gezond, het kan je huid verbranden en huid-
kanker veroorzaken. Op Aarde beschermt de dampkring ons tegen het grootste gedeelte van
het UV-licht uit te ruimte. Slechts een klein gedeelte bereikt het Aardoppervlak.
III. Hoe kan je ervoor zorgen dat er op jouw ruimtereis voldoende bescherming is tegen UV-
licht van buitenaf?

13 Ecolyceum leerjaar 3
 2019

(OVER)LEVEN IN DE RUIMTE
Pagina 14

PROEF 7: HET EFFECT VAN DE ATMOSFEER

Wat heb je nodig?
• Warm water (ongeveer 50 tot 60°C)
• Thermometer
• Injectiespuit zonder naald
• Namaakklei

Wat ga je doen?
1. Vul de spuit voor de helft met warm water.
2. Duw de lucht er voorzichtig uit.
3. Doe een beetje namaakklei in de spuitmond
4. Trek de spuit nu uit.

Wat is dit?
I. Verklaar je waarnemingen.

II. Wat betekent het effect van de luchtdruk op het kookpunt van onder andere water voor
jouw ruimteschip?

III. Is het nodig om precies de luchtdruk van de Aarde op een ruimteschip na te bootsen?

Ecolyceum leerjaar 3 14
2019

(OVER) LEVEN IN DE RUIMTE

Pagina 15

PROEF 8: HET EFFECT VAN DE LUCHTDRUK

Wat heb je nodig?
• Drinkglas
• Grote plastic bak
• Water
• Velletje papier

Wat ga je doen?
1. Vul het glas tot aan de rand met water. Het water mag een beetje boven het glas uitko-
men.
2. Leg het papier op het glas met water.
3. Hou je hand op het blaadje en draai het glas op zijn kop.
4. Haal nu je hand weg, zodat het papier blijft te zitten.

Wat is dit?
I. Verklaar je waarnemingen.

II. Wat betekent het effect van de luchtdruk in het ruimteschip voor de bouw van jouw ruim-
teschip?

III. Hoe zou je dit probleem kunnen oplossen?

15 Ecolyceum leerjaar 3
 2019

(OVER)LEVEN IN DE RUIMTE
Pagina 16

SOCIALE OPDRACHT 4

Structuur vormgeven (40 min.)

Nodig:
Je blad ‘eerste ideeën’ met daarbij je nieuw verworven inzichten.
1. Start in je werkgroep. Nieuwe taartpunten worden nu tegen elkaar
aan gelegd.
2. Elke Toezichthouder krijgt tien minuten om de ideeën a.d.h.v. je
nieuwe taartvorm toe te lichten.
3. Groepsleden stellen kritische vragen om jullie visie nog helderder
te krijgen.

SOCIALE OPDRACHT 5
Een goede voorbereiding is het halve werk..
Bedenk met je groep 4 dilemma’s over problematiek die jullie onderweg waarschijnlijk
zullen tegenkomen en schrijf deze op. De bedoeling is dat jullie deze problematiek
volgende week kort uitbeelden aan de andere groepen in de vorm van een
‘toneelstukje’.
Voorbeeldthema’s
Opstand in eigen groep
Etensvoorraad wordt bedreigd
Voortplanting gaat niet zoals gehoopt
Ontmoeting met anders geaarden (aliens)
Mensen vertonen crimineel gedrag
Mensen kunnen zich niet vinden in de regels aan boord.
Voorbeeldcasussen:
Piet (opstand)
Het eten op het schip verre van lekker en vrije tijd is er te weinig. Je vriend Piet is het hier niet mee eens
en mobiliseert een groepje vrienden om zich heen. Ze bezinnen zich op manieren om hier wat aan te doen,
desnoods met geweld. Piet vraagt je om ook mee te doen. Jij wil dit niet, maar je wil ook niet je vriend
verraden. Hoe pak je dit aan op jullie schip?
Treurende Saskia (regels)
Een gezin op jullie schip mag aan boord één kind krijgen. Saskia is aan boord geboren. Ze heeft derhalve
niet kunnen kiezen voor deze éénkindpolitiek. Ze is verliefd op Ali en per ongeluk in verwachting van haar
tweede kind. Saskia wil graag de regels van het schip volgen, maar wil niet haar kindje weg laten halen...
Wat zijn haar mogelijkheden op jullie schip?
Individueel: Hoe reageer je vanuit jouw expertise (van de vier taartpunten)?

Gezamenlijk in je groep: Komen jullie er samen ook uit vanuit je visie?

Welke twee casussen vinden jullie het meest interessant voor een toneelstukje? Werk
deze scenario's wat uitgebreider uit en laat daarbij ruimte over voor de spelers om
het vanuit hun eigen invalshoek/expertise tot een zo goed mogelijke oplossing te
brengen.
Ecolyceum leerjaar 3 16
2019

(OVER) LEVEN IN DE RUIMTE

Pagina 17

(VIDEO)-LOGBOEK
Het is nu het jaar 2035 en de reis gaat beginnen. Uiteraard wil jij dat de dingen die jouw
team heeft gedaan bewaard worden voor het nageslacht.
Deze keer is het de taak aan jullie teamgenoot die verantwoordelijk is voor de veiligheid om
het video-logboek te maken. Het is weer zo dat dit dagboek maximaal 5 minuten mag zijn.
Hou er rekening mee dat deze situatie jou echt overkomt. Maak je dagboek dus ze realistisch
mogelijk, hoe realistischer, hoe meer kans om aan het einde van het project als het beste
team aangewezen te worden!
In de vlog moet voorkomen:
 Wat voor soort planeet er is uitgekozen (hoe zit deze er uit?).
 Bij wat voor soort ster deze planeet zich bevindt (leeftijd/grootte etc.).
 Hoe ver deze ster zich van de Aarde bevindt.
 Wat de snelheid is van jullie ruimteschip. Dat bereken je zo:
Met jullie motor doen jullie 50 jaar over de reis.
1 lichtjaar = 9 460 730 472 580 800 meter.
50 jaar = … seconden.
Dus jullie motor heeft een snelheid van … km/s.
 Hoe de veiligheid aan boord is geregeld.

Succes!

17 Ecolyceum leerjaar 3
 Project 3
De Boerhaave

(Over)leven in de ruimte
Dag:
SOCIALE OPDRACHT 6
3
Uitspelen ethisch dilemma
Jullie hebben twee ethische dilemma’s gekregen van twee andere
groepen. Jullie mogen je hierover buigen en twee toneelstukjes
Jaar: maken waarbij het dilemma helder wordt en er vanuit alle aan-
dachtsgebieden recht aan gedaan wordt vanuit de visie die jullie

2070 hebben op het samenleven tijdens de reis.

Toneelstukjes worden uitgevoerd voor de klas.

SOCIALE OPDRACHT 7

Visiedocument (100 min.)

Nodig: computer en alle opgedane inzichten.
Toezichthouder hakt op basis van alle onderzoek en overleg en in over-
eenstemming met de ideeën van de groep over een effectieve samenle-
ving knopen door en schrijft een kort visiedocument op basis van het
taartpunt. Daarna worden de documenten samengevoegd en tot een
samenhangende visie gemaakt. Alle punten van de checklist moeten
hier in voor komen!
2019

(OVER) LEVEN IN DE RUIMTE

Pagina 19

Checklist sociale basisvoorwaarden voor een

long stay op Ruimteschip (aan de hand van jullie visie):
Zorg dat jullie plan op onderstaande punten grondig is uitgewerkt.

Voeding:
 Hoe wordt er voor schoon drinkwater gezorgd?
 Hoe wordt het voedsel geproduceerd?
Zorg ervoor dat alle soorten voeding van de ‘schijf van 5’ vertegenwoordigd zijn!
 Wat gebeurt er met het afval dat wordt geproduceerd?
 Hoe wordt het voedsel verdeeld/opgegeten op jullie schip?

Hygiëne:
 Hoe krijg je voldoende water voor drinken/koken/douchen/toilet gebruik?
 Wat voor water gebruik je voor het schoon houden van jouw schip?
 Wat gebeurt er met het vervuilde water?
Als je het water schoon wilt maken -> vertel ook op welke manier!

Energie:
 Hoe wordt de benodigde energie opgewekt?
 Hoe kom je van de overtollige hitte af?

Lichamelijke gezondheid:
 Hoe worden ziektes voorkomen?
 Wat gebeurd er als er een ziekte uitbreekt?
 Hoe wordt stralingsziekte voorkomen?
 Is er zwaartekracht?
Zo nee, hoe ga je spierverzwakking tegen?
Zo ja, hoe wordt deze opgewekt?

Geestelijke gezondheid:
 Hoe blijven mensen geestelijk gezond?
 Hoe worden mensen met geestelijke problemen verzorgd?

Verslaving:
 Zijn alcohol, tabak en/of drugs beschikbaar?
Zo ja, hoe en in welke omstandigheden?
19 Ecolyceum leerjaar 3
 2019

(OVER)LEVEN IN DE RUIMTE
Pagina 20

Voortplanting:
Om de samenleving zeker te stellen moet er nieuwe aanwas bij komen.
 Wat is voor jullie schip de beste relatie/gezinsvorm?
 Hoe wordt er voor een gezonde genenpoel gezorgd?
 Hoe is de kraamzorg geregeld?
 Is er een minimum of maximum aantal mensen op het schip?
 Zo ja, hoe wordt er voor gezorgd dat er aan dit minimum/maximum gehouden wordt?
 Hoe vullen jullie de opvoeding en het onderwijs in?
Bijvoorbeeld: krijgt iedereen dezelfde vorm van onderwijs?

Veiligheid:
Een functionerend veiligheidssysteemsysteem bevat een uitwerking van
 Orde en handhaving
 Sociale controle

Sociale orde en structuur:

 Hoeveel mensen mogen er mee?
 Hoe zijn de hiërarchische verhoudingen in jullie plan van aanpak?
 Hoe verlopen besluitvormingsprocessen?
 Hoe functioneert jullie economie?

Persoonlijk geluk:
 Hoe wordt er voor gezorgd dat alle beroepen gevuld zijn?
 Hoe ga je werkeloosheid tegen?

Ecolyceum leerjaar 3 20
2019

(OVER) LEVEN IN DE RUIMTE

Pagina 21

BOUW OPDRACHT 1
Nu is het tijd om aan de bouw van jouw ruimteschip te beginnen. Dit doe
je met het programma Floorplanner (https://floorplanner.com/). Jouw
ontwerp is onderdeel van jouw eindcijfer en moet aan de volgende eisen
voldoen:
1. De onderdelen van het visiedocument moet allemaal in de planner
voorkomen.
2. Alle verantwoordelijken moeten een onderdeel van het schip onder
hun hoede nemen.
3. Je maakt een ruimteschip van maximaal 4 verdiepingen.
4. De motor heeft een vermogen van 400 MW nodig.
5. Een mens heeft een minimale privé-leefomgeving nodig van 10 m2.

Voorbeeld van een basis op Mars:

21 Ecolyceum leerjaar 3
 2019

(OVER)LEVEN IN DE RUIMTE
Pagina 22

(VIDEO)-LOGBOEK

Deel 3.
Het jaar is 2050 en jullie zijn halverwege jullie reis. Onderweg hebben jullie vast al van al-
les meegemaakt. Tijd om dit vast te leggen voor het nageslacht! Het is deze keer de beurt
aan de verantwoordelijke voor de voeding om zijn/haar bevindingen vast te leggen.
In je vlog moeten de volgende dingen terug komen:
 Hoe zit je ruimteschip in elkaar? Laat de floorplanner tekeningen zien!
 Hoe gaat het met de voeding aan boord?

Tijdens de reis zijn jullie met 1 crisis in aanraking gekomen. Hoe je hier mee om bent ge-
gaan en hoe het jullie reis heeft beïnvloed moet ook in deze vlog voorkomen. Ook hier moe-
ten jullie manier van met deze problemen om gaan verband hebben met jullie visiedocu-
ment. Je kan uit de volgende crisissen kiezen:

 Het ruimteschip is beschadigd geraakt door een naburige supernova.

 Een opstandige groepering heeft zich in het ruimteschip gevormd die de sociale orde
probeerde te ondermijnen.
 Een besmettelijk virus heeft zich aan boord ontwikkeld.
 Het ruimteschip is in de zwaartekracht van een zwart gat terecht gekomen en er is ex-
tra energie nodig geweest om vrij te komen. Waar is deze energie vandaan gekomen?
Hoe leuker jullie het filmen hoe beter!
Veel succes!

Ecolyceum leerjaar 3 22
 Project 3
De Boerhaave

(Over)leven in de ruimte
Dag: De reis was lang. Jullie stonden voor vele uitdagingen, het was spannend en
vermoeiend en wellicht hebben niet alle reizigers het overleefd. Maar het mo-
ment is dan toch nu eindelijk daar; jullie nieuwe thuisbasis is in zicht. Jullie
4 maken je op om je planeet te gaan verkennen. Hoe ziet het eruit? Wat kom je
tegen? Hoe houden jullie het vol daar? Wij zijn natuurlijk super nieuwsgierig en
dankzij de volgende bouw opdracht kun je ons het laten zien en er alles over
vertellen tijdens de presentatie!

Jaar: BOUW OPDRACHT 2: HABITAT

2085 In het lokaal ligt van alles wat je nodig hebt om samen een maquette (3D
ontwerp) te maken van jullie nieuwe thuis. Nodig voor de maquette:
 Papier/karton
 Potloden en stiften
 Liniaal
 Schaar
 Lijm
Je hebt voor het ontwerpen en uitvoeren 100 minuten de tijd. Gebruik voor
jullie aan de slag gaan de volgende pagina’s om je eerste ideeën te schetsen
en vergelijken. Succes!
 2019

(OVER)LEVEN IN DE RUIMTE
Pagina 24

SCHETSEN HABITAT

Ecolyceum leerjaar 3 24
2019

(OVER) LEVEN IN DE RUIMTE

Pagina 25

SCHETSEN HABITAT

25 Ecolyceum leerjaar 3
 2019

(OVER)LEVEN IN DE RUIMTE
Pagina 26

Met alles wat je nu gedaan en beleefd hebt kun je nu een compleet beeld schetsen van de
schrik bij het horen van de slechte boodschap tot de opluchting van een geslaagde ontsnap-
ping van de aarde. Met weemoed denken jullie terug aan je moederplaneet, maar het is
ook tijd om de verhalen van de reis te koesteren en bewaren voor volgende generaties.
Bereid je alvast voor op de presentatie volgende week. Wat wil je allemaal vertellen over
het proces, jullie samenleving, de problemen waar je een oplossing voor hebt gevonden? Is
jullie ruimteschip klaar en naar wens? De habitat levendig en duidelijk?

(VIDEO)-LOGBOEK
Deel 4.
Het jaar is 2075 en jullie zijn aangekomen op jullie bestemming. Jullie zijn uitgestapt en
hebben de eerste stappen gemaakt naar het opbouwen van een beschaving op de door jullie
uitgekozen planeet. Het begin van het habitat staat zelfs al!
Tijd om ook hier een verslag voor de toekomst van te maken. Dit is deze keer de taak voor
de persoon die verantwoordelijk is voor voortplanting en het voortbestaan van onze soort.
In je vlog moeten de volgende dingen terug komen:
 Hoe is het laatste stuk van de reis gegaan?
 Is het gelukt om je (wat betreft voortplanting) aan je visiedocument te houden?
 Hoe ben je hier mee om gegaan tijdens de reis en hoe is jullie visie op voortplanting
op de nieuwe planeet?
 Een korte beschrijving van jullie habitat.

Tijdens het opbouwen van jullie habitat zijn jullie met 2 crisissen in aanraking gekomen.
Hoe je hier mee om bent gegaan en hoe het jullie reis heeft beïnvloed moet ook in deze
vlog voorkomen. Je kan uit de volgende crisissen kiezen:

 Er is een opstand geweest bij aankomst op de planeet, van een fractie die het niet
eens is met jullie visiedocument. Hoe zijn jullie hier mee om gegaan?
 Door een bacterie is de helft van jullie voorbehoedsmiddelen onbruikbaar geworden.
 Door een zonnevlam is de helft van jullie populatie onvruchtbaar geworden.
 De planeet is al bewoond door aliens. Hoe zijn jullie hier mee om gegaan?

Veel succes!

Ecolyceum leerjaar 3 26
 Project 3
De Boerhaave

(Over)leven in de ruimte
Dag: (VIDEO)-LOGBOEK
5 Afronding
Het jaar is 2090 en het project is ten einde. Voeg alle losse vlogs samen tot
1 bestand en sluit deze af met een 1 a 2 minuten durende afsluiting, waar-
bij alle mensen uit het groepje kort vertellen hoe hun beschaving er nu voor
Jaar: staat. Ook moet aan bod komen wat het belangrijkste leermoment van jullie
reis is geweest.
2090
Op dag 5 hebben jullie ‘s ochtends de tijd om jullie vlog af te maken.
Vanaf 11 uur geven jullie een korte presentatie waarbij jullie:
 De visie die jullie voor de reis en voor jullie nieuwe beschaving had-
den.
 Jullie floorplanner van het ruimteschip laten zien.
 De habitat laten zien.
 Jullie complete vlog afspelen.

Wij willen jullie bedanken voor jullie inzet tijdens dit project en wij hopen
dat jullie nieuwe beschaving succesvol gaat worden. Op Aarde wensen wij
jullie veel succes met het afronden van het Ecolyceum dit jaar!