JAWAPAN

BAB (e) Aseto-orsein mewarnakan kromosom di dalam sel

Organisasi Tisu Tumbuhan dan Pertumbuhan
1 Organisation of Plant Tissues and Growth
1.1 Organisasi Tisu Tumbuhan
Organisation of Plant Tissues
1 (a) P : Tisu xilem/ Xylem tissues
Q : Tisu floem/ Phloem tissues
R : Tisu parenkima/ Parenchyma tissues
S : Tisu kolenkima/ Collenchyma tissues
meristem. Nukleus sel adalah besar dan saiz sel
adalah kecil. Manakala jidal akar tidak mempunyai
sel dan tiada kromosom.
Aseto-orsein coloured the chromosomes in the meristem
cells. Nucleus of the cell is big and the cell size is small.
Meanwhile, the root cap has no cells and no chromosomes.
2 (a) Floem sekunder
Secondary phloem

⎢
T : Tisu sklerenkima/ Sclerenchyma tissues

⎢
Gelang kambium
(b) P : Mengangkut air dari akar ke daun yang menjadi Cambium ring

⎢
⎢
substrat utama fotosintesis.

⎢
Transport water from root to leaf which is the raw Xilem sekunder

⎢
⎢
material for photosynthesis.

⎢
Secondary xylem
Q : Mengangkut gula dari daun ke akar yang
(b) Kambium vaskular/ Vascular cambium
dihasilkan semasa fotosintesis.
(c) Sel-sel kambium vaskular membahagi secara
Transport sugar from leaf into root which is the
product of photosynthesis.
mitosis membentuk sel-sel baharu. Sel-sel baharu
(c) • Dinding sel R diperbuat daripada selulosa tertolak ke arah luar gelang kambium membentuk
manakala dinding sel S daripada pektin floem sekunder.
manakala dinding sel T pula lignin. The vascular cambium divides through mitosis to form new
cells. New cells are pushed towards outside of cambium
Cell wall of R is made of cellulose but cell wall of
ring and become secondary phloem.
S is made of pectin but cell wall of T is made
of lignin. (d) Dinding salur xilem ditebalkan oleh lignin. Xilem
• Dinding sel R paling nipis manakala dinding primer dimampatkan untuk membentuk lapisan kayu
sel S lebih tebal dan dinding sel T paling tebal. yang kuat.
Cell wall of R is thinnest, cell wall of S is thicker The wall of xylem is thickened with lignin. The primary
xylem tissues are compressed to form stronger wood
but cell wall of T is thickest.
layer.
1.2 Tisu Meristem dan Pertumbuhan 3 Pertumbuhan Pertumbuhan
Meristematic Tissues and Growth sekunder pokok durian sekunder pokok sawit
1 (a) X : Zon pembezaan sel/ Zone of cell differentiation Secondary growth Secondary growth
Y : Zon pemanjangan sel/ Zone of cell elongation of durian tree of oil palm tree
(b) Berlaku pemvakuolan pada sel. Vakuol kecil Kedua-duanya menghasilkan sel baharu untuk
bergabung membentuk vakuol besar. Sel-sel menambah diameter batang.
menyerap air dan nutrien. Sel-sel memanjang dan Both produce new cells to increase the diameter of stem.
membesar oleh tekanan segah air. Pertumbuhan sangat jelas Pertumbuhan kurang
Cells carry out vacuolation. Small vacuoles fuse to form (eudicot) jelas (monokot)
large vacuole. Cells absorb water and nutrients. Cells are Growth is very clear (eudicot) Growth is less clear
elongate and widen because of turgor pressure. (monocot)
(c) Meningkatkan luas permukaan akar untuk menyerap Mempunyai tisu kambium Mempunyai tisu
air dan garam mineral. vaskular dan kambium parenkima yang berada
Increase the surface area of root to absorb water and gabus yang aktif di lapisan korteks yang
mineral salts. melakukan mitosis melakukan mitosis
(d) • Xilem tidak ada sitoplasma tetapi floem ada Has vascular cambium and Has parenchyma tissue
sitoplasma. cork cambium tissues that at cortex that carry out
actively carry out mitosis mitosis
Xylem has no cytoplasm but phloem has cytoplasm.
• Xilem ialah sel mati tetapi floem sel hidup. Tisu kambium vaskular Sel parenkima
Xylem is dead cell but phloem is living cell. menghasilkan xilem menghasilkan berkas
• Dinding sel xilem ditebalkan oleh lignin tetapi sekunder dan floem vaskular dan korteks
sekunder dan kambium Parenchyma tissue form
floem oleh selulosa sahaja. gabus menghasilkan tisu vascular bundle and
Xylem cell wall made of lignin but phloem wall by gabus dan korteks cortex
cellulose only.

J1 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

 Pertumbuhan Pertumbuhan
sekunder pokok durian sekunder pokok sawit
Secondary growth Secondary growth
of durian tree of oil palm tree
Vascular cambium tissue
form secondary xylem and
secondary phloem and cork
cambium form cork tissue and
cortex
Menghasilkan tisu berkayu Menghasilkan tisu
dan bertambah ukur lilit lembut untuk
Form woody tissue and mengangkut dan
increase in circumference menyimpan air
Produce soft tissue to
transport water and store
water
4 Semakin tinggi batang, daun akan mendapat cahaya
matahari yang banyak untuk fotosintesis. Bahan organik
yang dihasilkan oleh daun digunakan untuk membuat
tisu baharu pada tumbuhan. Semakin panjang akar, lebih
banyak air boleh diserap untuk fotosintesis.
Increase in height to make sure shoot trap enough sunlight for
photosynthesis. More organic substances produced for plant
to synthesis new tissues. Increase in root length will increase
water absorption for photosynthesis.
5 Gabus lama pecah dan tertanggal bersama dengan
patogen yang tumbuh di atas permukaan pokok. Gabus
baharu terbentuk untuk menutup bahagian yang merekah
bagi menghalang serangan patogen.
First cork is cracked and drop with the pathogen that grow on
the surface of tree. New cork cover the crack to prevent from
pathogen infection.
6 Buah durian. Buah durian boleh dijual di pasaran tempatan
atau luar negara secara segar atau dikeringkan. Buah
durian boleh digunakan untuk membuat aiskrim, biskut,
kek dan perisa minuman. Kayu pokok durian juga boleh
digunakan untuk membuat perabot dan papan lapis bagi
industri binaan (mana-mana contoh lain).
Durian fruit. Durian fruit can be sold fresh or as dry product
in local market or export. Durian fruit can be used in making
ice-cream, biscuit, cake and drinks flavour. Durian wood can be
used to build furniture or plywood in construction industry (any
example).
1.3 Lengkung Pertumbuhan
Growth Curves
1 Rumput ialah tumbuhan monokot, tidak mempunyai
tisu kambium. Kebanyakan monokot tidak mengalami
pertumbuhan sekunder. Rumput mati selepas
menghasilkan bunga atau biji benih pada tahun yang
sama.
Grass is monocot plant which do not have cambium tissues.
Most of monocot do not carry out secondary growth. Grass die
after flowering or producing seed at the same year.
2 Jujukan sigmoid yang kecil. Lengkung pertumbuhan
pada setiap tahun berbentuk sigmoid. Pertumbuhan
berlaku sepanjang hayat menghasilkan jujukan.
A series of small sigmoid curves. Every year the growth is
a sigmoid curve. Growth occur throughout the lifespan and
produce series.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
3
(a) Struktur X ialah kotiledon. Struktur X tempat
penyimpanan makanan yang digunakan semasa
percambahan biji benih. Penghasilan akar dan
pucuk pertama menggunakan makanan simpanan
ini.
Structure X is cotyledon. Structure X has food stored
used for seed germination. First leaves and first root is
produced using this food stored.
(b) Tumbuhan semusim. Hanya mempunyai satu kitar
hidup untuk semusim atau setahun. Akan mati
selepas menghasilkan biji benih. Tidak mempunyai
tisu kambium. Tidak dapat melakukan pertumbuhan
sekunder.
Annual plant. Plant that have only one life cycle for a
season or a year. The plant die after produce seeds. Do not
have cambium tissues. Cannot carry out secondary
growth.
(c) Padi ialah tumbuhan semusim tetapi ubi kayu
ialah tumbuhan saka. Padi hanya mempunyai
satu kitar hidup untuk semusim. Malah, padi
mempunyai jangka hayat hanya 3 hingga 6
bulan sahaja. Padi mati setelah menghasilkan
biji. Maka di Malaysia, padi boleh ditanam
2 hingga 4 kali setahun. Boleh menampung
keperluan makanan populasi. Ubi kayu hanya dapat
dituai paling cepat selepas setahun. Tidak dapat
menampung bekalan makanan semasa.
Paddy is annual plant but tapioca is perennial plant. Paddy
has only one life cycle for a season. Paddy only live for
3 to 6 months. Paddy die after produced seeds. Today
in Malaysia, paddy can grow 2 to 4 times a year. Can
support the food supply for the population. Tapioca can
be harvested only after a year. Not enough food supply
for today demand.
SUDUT KBAT
• Pokok durian menghasilkan buah hampir dua kali
setahun pada masa kini. Permintaan terhadap durian
sangat tinggi di dalam dan luar negara. Jualan untuk
durian segar memberi pulangan yang tinggi. Buah
durian boleh digunakan untuk membuat produk
seperti aiskrim, kek, puding, biskut, perisa makanan
dan minuman. Pokok durian juga senang tumbuh dan
mudah dijaga. Pokok yang sudah tua boleh dijual untuk
industri kayu dan binaan.
Durian tree produce fruit almost twice a year nowaday.
The demand for durian in local market and oversea is high.
Business for fresh durian produce high income. Durian
fruits are used in making ice-cream, cake, pudding, biscuit,
food flavour and drinks. Durian tree grow steadily and easy
to manage. Durian timber can be used in wood industry and
construction.
• Pokok sawit lebih senang ditanam dan senang tumbuh
di banyak jenis tanah. Harga sawit agak tinggi di
pasaran hari ini. Sawit diperlukan dalam industri
makanan, perubatan, kosmetik dan biodiesel. Tanaman
sawit boleh digabung dengan penternakan dan juga
tanaman sayur-sayuran.
Oil palm tree easy to grow at many types of soil. Current
market price for oil palm is very good. Oil palm is very
J2
 important in food industry, medicine, cosmetic and 4 Menambahkan luas permukaan dalam pertukaran gas.
biodiesel. Oil palm plantation can mix with animal and Increases the surface area for gas exchange.
vegetable farming.
• Harga getah sangat rendah kerana permintaan dunia 2.2 Organ Utama Pertukaran Gas
menurun. Pelabur memilih petroleum sebagai bahan Main Organ for Gaseous Exchange
utama. Lada hitam susah dijaga kerana banyak jenis 1 •
Untuk memperoleh karbon dioksida bagi
penyakit. fotosintesis dan menyingkirkan oksigen berlebihan.
Current price for rubber is very low because world trade is To obtain carbon dioxide for photosynthesis and remove
drop. Investor choose petroleum for their main materials. excess oxygen.
Black pepper is difficult to care for because of many types of •
Untuk memperoleh oksigen bagi respirasi sel dan
disease. menyingkirkan karbon dioksida berlebihan.
To obtain oxygen for cellular respiration and remove
Praktis Sumatif
excess carbon dioxide.
KERTAS 1 2 (a) fotosintesis/ photosynthesis
(b) Tenaga/ Energy
1 D 2 B 3 C 4 B 5 A
(c) meningkat/ increases
KERTAS 2 (d) berkurang/ decreases
Bahagian A (e) osmosis/ osmosis
1
(a) 1. Xilem sekunder/ Secondary xylem (f) segah/ turgid
2. Floem sekunder/ Secondary phloem (g) terbuka/ opens
(b) 18 tahun/ years 3 (a) fotosintesis/ photosynthesis
(c) Melindungi pokok daripada kecederaan mekanikal/ (b) berkurang/ decreases
Menghalang jangkitan patogen/ Mengelakkan (c) keluar/ out
kehilangan air berlebihan. (d) berkurang/ decreases
Protect the tree from mechanical injuries/ Prevent (e) air/ water
pathogen infection/ Prevent excessive water loss. (f) osmosis/ osmosis
(d) Semasa musim panas, sumber air banyak. Xilem (g) flasid/ flaccid
sekunder yang terhasil bersaiz besar dan dinding (h) tertutup/ closes
nipis. Tisu xilem tebal dan cerah. 4 (a) (b)
A lot of water during summer time. Secondary xylem
that formed is big size and thin wall. Xylem tissues is thick
and bright.
(e) Bekas terbentuk pada gelang tahunan yang rapat dan
gelap menunjukkan musim kering yang berturutan.
Kemungkinan berlaku kebakaran hutan atau
jangkitan penyakit. EKSPERIMEN 2.1
The scar is formed at narrow and dark rings, shows
the series of dry season. Could be forest fire or infected Pernyataan masalah: Adakah taburan stoma pada epidermis
by disease. Problem statement atas dan epidermis bawah daun
monokot serta daun eudikot adalah
BAB
Struktur dan Fungsi Daun sama?
2 Leaf Structure and Function Is the distribution of stomata in the upper
and lower epidermis of monocot and
2.1 Struktur Daun
eudicot leaves the same?
Leaf Structure
Hipotesis/ Hypothesis: Taburan stoma pada epidermis bawah
1 (a) lamina/ lamina daun monokot dan daun eudikot adalah
(b) urat daun/ vein lebih padat berbanding taburan stoma
(c) petiol/ petiole pada epidermis atas.
2 (a) epidermis atas/ upper epidermis The stomata distribution in the lower
(b) mesofil palisad/ palisade mesophyll epidermis of monocot and eudicot leaves
(c) xilem/ xylem are more packed as compared to the stomata
(d) floem/ phloem distribution in the upper epidermis.
(e) berkas vaskular/ vascular bundle Pemboleh ubah: (a) Bahagian epidermis daun dan
(f) mesofil berspan/ spongy mesophyll Variables jenis daun tumbuhan
(g) epirdemis bawah/ lower epidermis The part of epidermis layer and type of
(h) stoma/ stoma leaves
3 Memberikan jarak resapan yang singkat untuk gas dan (b) Bilangan stoma
membenarkan cahaya matahari untuk menembusi sel The number of stoma
mesofil dengan mudah. (c) Daun tumbuhan
Provides a shorter diffusion distance for gases and allows The leaves of plants
sunlight to penetrate the mesophyll cells easily.

J3 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

Keputusan: Jenis daun Bilangan stoma 9.0 0.9
Result
Type of leaves Number of stoma
5.0 0.5
Daun pokok keembung Sedikit/ A few 2.0 0.2
Balsam leaf Banyak/ Many 6.0 0.6
Daun pokok bakung Sedikit/ A few Perbincangan: 1 udara/ air
Lily leaf Banyak/ Many Discussion 2 menyerap/ absorbs
3 meningkat/ increases
1 bawah/ lower
Perbincangan: 4 bertambah/ increases
Discussion 2 eudikot, monokot/ eudicot, monocot 5 meningkat/ increases
3 kekacang/ bean 6 tinggi/ High
Kesimpulan: Taburan stoma pada epidermis atas adalah Kesimpulan: 1 tinggi/ higher
Conclusion kurang berbanding epidermis bawah Conclusion 2 tinggi/ higher
bagi daun monokot dan daun eudikot. 3 tinggi/ higher
Hipotesis diterima. 4 rendah/ lower
Upper epidermis of monocot and eudicot
leaves have lesser stomata distributions 2.4 Organ Utama Fotosintesis
than their lower epidermis. Hypothesis is Main Organ for Photosynthesis
accepted. 1 (a) fotosintesis/ photosynthesis
(b) glukosa/ glucose
2.3 Organ Utama Transpirasi (c) tenaga kimia, tenaga/ chemical energy, energy
Main Organ for Transpiration (d) respirasi/ respiration
1 Kehilangan air dalam bentuk wap air dari tumbuhan ke (e) oksigen/ oxygen
atmosfera melalui penyejatan. 2 (a) (ii) lut sinar/ transparent
The loss of water in the form of water vapour from plants to (iii) stoma/ stoma
atmosphere through evaporation.
(iv) kloroplas/ chloroplast
2 (a) penyerapan/ absorption
(v) gas/ gases
(b) air, garam mineral/ water, mineral salts
(b) (i) akar/ roots
(c) fotosintesis, kesegahan/ photosynthesis, turgidity
(ii) daun/ leaves
(d) haba, penyejukan/ heat, cooling
(c) (i) tegak/ upright
3 (a) (i) meningkat/ increases
(ii) maksimum/ maximum
(ii) terbuka, lebih banyak/ open, more
(iii) banyak/ high
(iii) malar/ constant
(iv) Klorofil/ Chlorophyll
(b) (i) meningkat/ increases
(d) (i) longgar/ loosely
(ii) kinetik/ kinetic
(iii) udara/ air
(c) (i) tinggi/ higher
3 (a) Membran dalam/ Inner membrane
(ii) kecerunan kepekatan/ concentration gradient
(b) Stroma/ Stroma
(d) (i) berkurang/ decreases
(c) Granum/ Granum
(ii) mengurangkan/ decreases
(d) Tilakoid/ Thylakoid
(e) Lamela/ Lamellae
EKSPERIMEN 2.2 4 (a) kloroplas/ chloroplast
(b) • tilakoid/ thylakoid
Pemboleh ubah: (a) Faktor-faktor persekitaran • stroma/ stroma
Variables Environmental factors (c) (i) mengujakan/ excites
(b) Kadar transpirasi/ Rate of transpiration (ii) air/ water
(c) Jenis tumbuhan/ Types of plants (iii) NADPH/ NADPH
Keputusan/ Result: (iv) respirasi/ respiration
Jarak pergerakan
gelembung udara Kadar (d) (i) meresap/ diffuses
dalam masa transpirasi (ii) kanji/ starch
10 minit (cm) (cm/min) 5 12H2O, 6CO2, C6H12O6, 6O2, 6H2O
Distance travelled by Transpiration rate 6 (a) kloroplas/ chloroplast
air bubble in (cm/min) (b) fotosintesis/ photosynthesis
10 minutes (cm) (c) enzim/ enzyme
6.0 0.6 (e) tilakoid, stroma/ thylakoid, stroma
2.0 0.2 (f) cahaya matahari, cahaya matahari/ sunlight, sunlight
(g) Menghasilkan, Menggunakan/ Produces, Uses
10.0 1.0 (h) air, karbon dioksida/ water, carbon dioxide
4.0 0.4 (i) oksigen, glukosa/ oxygen, glucose
(j) fotolisis, penurunan/ photolysis, reduction

© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) J4

7 (a) (i) cahaya/ light Keputusan/ Result: Jawapan murid/ Student's answer
(ii) tinggi/ higher Perbincangan: 2 bertambah/ increases
(iii) malar/ constant Discussion 3 bertambah/ increases
(iv) pengehad/ limiting 8 (a) Ungu, indigo, biru, hijau, kuning, jingga, merah
(b) (i) bertambah/ increases Violet, indigo, blue, green, yellow, orange, red
(ii) tinggi/ higher (b) Kadar fotosintesis paling tinggi dalam cahaya
(iii) tinggi/ higher merah dan biru
(c) (i) meningkat/ increases Photosynthesis rate is highest in red and blue lights
(ii) malar/ constant (c) Kerana cahaya hijau dipantulkan sepenuhnya
(iii) pengehad/ limiting Because green light is completely reflected
(d) Cahaya merah dan biru
EKSPERIMEN 2.3 Red and blue lights
2.5 Titik Pampasan
A Keamatan cahaya/ Light intensity
Compensation Point
(a) Jarak di antara Hydrilla sp. dan
Pemboleh ubah: 1 (a) sama/ equal
Variables sumber cahaya (b) Glukosa/ Glucose
Distance of Hydrilla sp. from the 2 (b) gas/ gases
light source (c) hijau, hidup/ green, living
(b) Bilangan gelembung udara yang (d) klorofil/ chlorophyll
dibebaskan dalam masa 5 minit (e) anabolisme, katabolisme/ Anabolism, Catabolism
The number of air bubbles released in (f) kloroplas, mitokondria/ chloroplast, mitochondria
5 minutes (g) karbon dioksida, oksigen/ carbon dioxide, oxygen
(c) Suhu air, kepekatan karbon (h) glukosa, tenaga/ glucose, energy
dioksida, jenis dan saiz tumbuhan (k) cahaya/ light
Temperature of water, carbon dioxide 3 (a) fotosintesis, meningkat/ photosynthesis, rises
concentration, type and size of plant (b) siang/ daylight
Keputusan/ Result: Jawapan murid/ Student's answer (c) sama, fotosintesis/ equal, photosynthesis
Perbincangan: 1 karbon dioksida/ carbon dioxide (d) tinggi, Pengambilan/ higher, uptake
Discussion 2 berkurang/ lesser (e) meningkat/ increase
3 rendah/ lesser
B Suhu/ Temperature Praktis Sumatif

Pemboleh ubah:
(a) Suhu/ Temperature KERTAS 1
Variables (b) Bilangan gelembung udara yang
dibebaskan dalam masa 5 minit 1 C 2 D 3 D 4 A 5 B
The number of air bubbles released in 6 D
5 minutes KERTAS 2
(c) Kepekatan karbon dioksida, jenis
Bahagian A
dan saiz tumbuhan, jarak Hydrilla
1 (a) R: Granum/ Granum
sp. dengan sumber cahaya
S: Stroma/ Stroma
Carbon dioxide concentration, type
(b) R: Tindak balas bersandarkan cahaya
and size of plant, distance of Hydrilla
Light-dependent reactions
sp. from the light source
S: Tindak balas tidak bersandarkan cahaya
Keputusan/ Result: Jawapan murid/ Student's answer
Light-independent reactions
Perbincangan: 2 bertambah/ increases
(c) • Klorofil dalam R menyerap cahaya matahari
Discussion 3 menurun/ decreases dan membebaskan elektron ke dalam membran
C Kepekatan karbon dioksida/ Carbon dioxide concentration tilakoid.
Pemboleh ubah:
(a) Kepekatan larutan natrium hidrogen Chlorophyll in R absorbs sunlight and then releases
karbonat
Variables electrons into thylakoid membrane.
The concentration of sodium hydrogen • Pengaliran elektron pada membran tilakoid
carbonate solution menghasilkan ATP.
The flow of electrons in thylakoid membrane produces
(b) Bilangan gelembung udara yang
ATP.
dibebaskan dalam masa 5 minit
• Fotolisis air berlaku./ Water photolysis occurs.
The number of air bubbles released in • Molekul air dipisahkan kepada ion hidrogen,
5 minutes elektron dan oksigen.
(c) Suhu air, jenis dan saiz tumbuhan, Water molecule is split into hydrogen ions, electrons
jarak di antara Hydrilla sp. dengan and oxygen.
sumber cahaya • Ion hidrogen menerima elektron dari membran
Temperature of water, type and size of tilakoid menjadi atom hidrogen.
plant, distance of Hydrilla sp. from the The hydrogen ions receive electrons from the
light source thylakoid membrane to form hydrogen atoms.

J5 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

 BAB
Nutrisi dalam Tumbuhan •
Protein digunakan oleh pokok jagung untuk
3 Nutrition in Plants menghasilkan sel-sel baharu/ mitosis untuk
pertumbuhan yang lebih cepat.
3.1 Nutrien Tak Organik Utama Protein is used by maize plants to produce new cells/
Main Inorganic Nutrients mitosis so that plant will grow faster.
1 (a) (i) oksigen/ oxygen
(ii) organik/ organic
EKSPERIMEN 3.1
(iii) gula/ sugar
(iv) fotosintesis/ Photosynthesis
Pernyataan masalah: Apakah kesan nisbah nitrogen: fosforus:
(v) oksigen/ oxygen
Problem statement kalium (N:P:K) terhadap pertumbuhan
(vi) glukosa/ glucose
anak benih jagung?
(b) (i) klorofil/ chlorophyll
What are the effect of nitrogen: phosphorus:
(ii) asid nukleik/ nucleic acid
potassium (N:P:K) ratio on the growth of corn
(iii) klorosis/ chlorosis seedlings?
(v) terbantut/ Stunted
Hipotesis: Anak benih jagung mengalami
(c) (i) protein/ protein Hypothesis pertumbuhan yang sihat dalam larutan Knop
(ii) kofaktor/ cofactors dengan nisbah nitrogen: fosforus: kalium
(iii) kesegahan/ turgidity (N:P:K).
(iv) protein/ Protein
Corn seedlings undergo healthy growth in
(v) kuning/ yellowish Knop’s solution with the ratio of nitrogen:
(d) (i) dinding sel, gentian gelendong phosphorus: potassium (N:P:K).
cell wall, spindle fibres Pemboleh ubah: (a) Nisbah nitrogen, fosforus dan kalium
(ii) terherot/ distorted Variables Nitrogen, phosphorus and potassium ratio
(e) (i) fosfolipid/ phospholipids (b) Pertumbuhan anak benih jagung
(ii) koenzim/ coenzymes Growth of corn seedlings
(iii) akar/ root (c) Isi padu larutan
(iv) hijau tua/ dark green Volume of solution
(v) merah, ungu/ Red, purple
Pemerhatian: A Tiada tumbuh dengan sihat
2 (a) (i) osmosis/ osmotic None grow healthy
Observations
(ii) layu/ wilt
(iii) akar/ root B Semua tidak mengalami
(b) (i) kofaktor, klorofil/ cofactor, chlorophyll (nitrogen, pertumbuhan dan
fosforus, mati
(iii) kuning/ yellowish
kalium) cannot grow and will
(c) (i) kalsium, sukrosa/ calcium, sucrose All (nitrogen, die
(ii) debunga/ pollen phosphorus,
(iii) abnormal/ abnormal potassium)
(iv) bergulung/ rolled up
C Nitrogen • kuning/ yellow
(d) (ii) auksin/ auxin Nitrogen • terbantut/ Stunted
(iii) kofaktor/ cofactor
(iv) berbintik, berklorosis/ spotted, chlorosis D Fosforus • hijau gelap dengan
3 • Pokok jagung tidak dapat menyerap nitrogen dari Phosphorus bintik merah
atmosfera dark green with red
Maize plants unable to absorb nitrogen from atmosphere dots
• Tumbuhan kekacang mempunyai nodul pada akar • terbantut/ Stunted
yang mengandungi bakteria pengikat nitrogen E Kalium • kuning/ yellow
Leguminous plants have nodules at the roots that contain Potassium • terbantut dan mati
nitrogen-fixing bacteria stunted and will die
Nitrosomonas menukarkan ammonium kepada
• 1 Anak benih dalam botol kultur A
Perbincangan:
nitrit. Nitrobacter menukarkan nitrit kepada nitrat. Discussion
tumbuh sihat kerana botol kultur A
Bakteria menukarkan ammonia kepada nitrat. mengandungi larutan kultur Knop.
Nitrosomonas converts ammonium into nitrite. The seedling in culture bottle A grows
Nitrobacter converts nitrite into nitrate. Bacteria healthily because culture bottle A contains
converts ammonia into nitrate. Knop’s solution.
Rhizobium menukarkan nitrogen dalam atmosfera
• 2 Nisbah nitrogen: fosforus: kalium
ialah 15:15:15 atau 12:12:17. Secara
kepada ammonia.
umumnya, nitrogen adalah untuk
Rhizobium converts nitrogen in the air into ammonia. kehijauan daun, fosforus adalah
• Pokok jagung menyerap nitrat untuk mensintesis untuk perkembangan akar dan
protein. kalium adalah untuk pertumbuhan.
Maize plants absorb nitrate to synthesis protein. Tumbuhan yang mendapat ketiga-tiga

© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) J6

 unsur ini dengan nisbah yang betul 2 •
Tidak bersetuju/ Not agree
akan mudah menyerap nutrien lain •
Orkid boleh mendapatkan air dan mineral daripada
untuk pertumbuhan. air hujan semasa berada di atas pokok besar.
The ratio of nitrogen: phosphorus: Orchid can get water and minerals from the rainwater
potassium is 15:15:15 or 12:12:17. while on the big tree.
Generally, nitrogen gives plants their green
•
Apabila berada di kedudukan yang lebih rendah,
colour, phosphorus is essential for root
development and potassium is necessary orkid akan bersaing dengan pokok besar untuk
for growth. Plants that have these three memperoleh air di dalam tanah.
elements in the right ratio will be able to While at a lower position, orchid will compete with big
absorb other nutrients for growth. tree to obtain water in the soil.
Kesimpulan: Makronutrien diperlukan oleh anak benih •
Orkid sukar mendapatkan cahaya matahari untuk
Conclusion bagi pertumbuhan dan perkembangan menjalankan fotosintesis.
yang normal. Kekurangan makronutrien Orchid difficult to obtain sunlight to carry out photosynthesis.
tertentu menyebabkan kesan kekurangan
tertentu. Hipotesis diterima. Praktis Sumatif
Macronutrients are required by seedling for
normal growth and development. Deficiency KERTAS 1
in certain macronutrients causes particular 1 A 2 C 3 D 4 C 5 A
effects. Hypothesis is accepted.
KERTAS 2
3.2 Organ Pengambilan Air dan Garam Mineral Bahagian A
Organ for Water and Mineral Salts Uptake 1 (a) Keamatan cahaya/ Suhu/ Spesies tumbuhan/ Usia
1 (a) Endodermis/ Endodermis tumbuhan
(b) Perisikel/ Pericycle Light intensity/ Temperature/ Species of plant/ Age of plant
(c) Xilem/ Xylem (b) (i) Pertumbuhan terencat/ Klorosis
(d) Floem/ Phloem Stunted growth/ Chlorosis
(e) Korteks/ Cortex • Tumbuhan tidak dapat mensintesis protein
(f) Epidermis/ Epidermis untuk pertumbuhan batang dan daun dan
menyebabkan pertumbuhan terencat.
(g) Jidal akar/ Root cap
Plant cannot synthesis protein for the growth of
2 •
Memberi sokongan dan kekuatan serta
stem and leaves and causes stunted growth.
mengukuhkan kedudukan tumbuhan pada tanah.

• Tanpa nitrogen, sintesis klorofil dihentikan,
Provide support and strength to anchor the plant in the soil.
ini menyebabkan klorosis.
• Menyerap air dan garam mineral dari tanah dan
Without nitrogen, synthesis of chlorophyll is
mengangkutnya ke batang dan seterusnya ke daun. inhibited, this cause chlorosis.
Absorb water and mineral salts from the soil and (ii) Klorosis/ Chlorosis
transport them to the stem and leaves. Tumbuhan tidak dapat mensintesis klorofil
3 (a) kutikel berlilin, luas/ waxy cuticles, area kerana magnesium ialah komponen utama
(b) nipis, osmosis/ thin, osmosis struktur klorofil.
(c) vakuol, sel jiran/ vacuoles, adjacent cells
Plant cannot synthesis chlorophyll as magnesium is
(d) endodermis, suberin/ Endodermal, suberin the main structural component of chlorophyll.
(e) berterusan, xilem/ continuous, xylem (c) • Memerangkap serangga dan memperoleh
nitrat/ nitrogen dari badan serangga.
Capture insects and obtained nitrates/ nitrogen
3.3 Kepelbagaian dalam Nutrisi Tumbuhan
from insect’s bodies.
Diversity in Plant Nutrition •
Mempunyai nodul akar yang mengandungi
1 (a) (i) menumpang, perumah/ growing, host bakteria pengikat nitrogen.
(ii) air, vaskular/ water, vascular Have root nodules that contain nitrogen- fixing
(iii) lebih cepat/ faster bacteria.
(iv) nutrisi/ malnourished
(b) (i) perumah/ host BAB
Pengangkutan dalam Tumbuhan
(ii) cahaya matahari, berfotosintesis 4 Transport in Plants
sunlight, photosynthesis
(iii) makanan/ food 4.1 Tisu Vaskular
(iv) mengancam, nutrien, batang/ harm, nutrients, stem Vascular Tissues
(v) bengkak, air/ swollen, water 1 (a) jumlah luas permukaan/ total surface area
(c) (i) makanan, fotosintesis/ food, photosynthesis (b) vaskular/ vascular
(ii) nektar, kelongsong/ nectar, cups (c) fotosintesis, pertumbuhan/ photosynthesis, growth
(iii) dicernakan, enzim pencernaan 2 (a) Mengangkut air dan garam mineral yang diserap
digested, digested enzyme oleh akar ke batang dan daun tumbuhan
(iv) nitrogen, nitrogen/ nitrogen, nitrogen Transport water and mineral salt absorbed by the roots to
the stem and leaves of the plant

J7 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

 (b)
Mengangkut bahan organik yang disintesis oleh (d) Berlaku pada suhu yang rendah
daun melalui fotosintesis ke batang dan akar Occur at low temperature
Transport organic materials synthesised by the leaves (e) Air hilang melalui stoma
through photosynthesis to the stem and roots Water loss through stomata
3 (a) Trakeid/ Tracheid (f) Air hilang dalam bentuk titisan air
(b) Salur xilem/ Xylem vessel Water loss in the form of water droplets
(c) Plat tapis/ Sieve plate (g) Air mengandungi bahan organik dan mineral
(d) Tiub tapis/ Sieve tube Water consists of organic material and minerals
(e) Sel rakan/ Companion cell 5 (a) Bahan kumuh tidak dapat disingkirkan
4 (a) (i) sitoplasma/ cytoplasm Waste product cannot be expelled
(ii) memanjang/ vertically (b) Suhu optimum tumbuhan tidak dapat dikekalkan
(iii) lignin/ lignin Optimum temperature in plant cannot be maintained
(iv) liang/ pits 4.3 Translokasi
(b) (i) nukleus/ nuclei Translocation
(ii) plat tapis/ sieve plate 1 Proses pengangkutan bahan organik di dalam floem dari
(iii) mitokondria/ mitochondria daun ke bahagian lain tumbuhan.
A process of transporting organic substances in the phloem
4.2 Pengangkutan Air dan Garam Mineral
from leaves to other parts of the plant.
Transport of Water and Mineral Salts
2 1, 4, 5, 2, 3
1 (a) Tarikan transpirasi/ Transpirational pull
(b) Tindakan kapilari/ Capillary action 4.4 Fitoremediasi
(c) Tekanan akar/ Root pressure Phytoremediation
2 Tarikan transpirasi/ Transpirational pull 1 Fitoremediasi adalah satu kaedah rawatan yang
Wap air di ruang antara sel tersejat ke persekitaran menggunakan tumbuhan untuk tujuan degradasi,
melalui stoma. Sel mesofil berspan yang kehilangan pengekstrakan atau penyingkiran bahan pencemar di
air mengalami keupayaan air rendah. Molekul air dari dalam tanah dan air.
sel berhampiran meresap secara osmosis ke sel mesofil Phytoremediation is one of the treatment methods which uses
berspan. Pergerakan ini menghasilkan tarikan transpirasi. plants for the purpose of degradation, extraction or elimination
Water vapour in the spaces between cells evaporates to the of pollute substances from soil and water.
environment through the stomata. Spongy mesophyll cells lose
water and experience low water potential. Water molecules
EKSPERIMEN 4.1
from nearby cells diffuse into the spongy mesophyll cells by
osmosis. This movement produces transpiration pull.
Pernyataan masalah: Apakah kesan tumbuhan fitoremediasi
Tindakan kapilari/ Capillary action Problem statement terhadap pengawalan pencemaran air?
Air ditarik naik di dalam salur xilem batang melalui What are the effects of phytoremediation plants
tindakan kapilari xilem. Tindakan kapilari ini terhasil in controlling water pollution?
oleh daya lekatan dan daya lekitan untuk menggerakkan Hipotesis: Akar pokok keladi bunting berupaya
air secara berterusan. Hypothesis menyerap kandungan ammonia dalam
Water is pulled up in the xylem vessel of the stem through air tasik.
capillary action of xylem. This capillary action is produced by The roots of water hyacinths able to absorb
adhesion and cohesion forces to move water continuously. ammonia content in pond water.
Tekanan akar/ Root pressure Pemboleh ubah: (a) Kehadiran pokok keladi bunting
Variables Presence of water hyacinth
Air tanah (hipotonik) meresap masuk ke dalam sel
(b) Kandungan ammonia pada akhir
rambut akar secara osmosis. Sel rambut akar mempunyai
eksperimen
keupayaan air yang lebih tinggi berbanding sel korteks
Content of ammonia at the end of
bersebelahan. Molekul air meresap masuk ke dalam experiment
korteks secara osmosis. Osmosis terus berlaku merentasi (c) Isi padu air tasik
endodermis, perisikel dan salur xilem akar. Tekanan akar Volume of pond water
menolak air ke salur xilem batang. Keputusan/ Result: Jawapan murid/ Student's answer
Soil water (hypotonic) diffuse into the root hair cells by osmosis. Perbincangan: 1 Tumbuhan ini dipilih kerana
Root hair cells have higher water potential than adjacent Discussion mempunyai kadar pertumbuhan
cortex. Water molecules diffuse into cortex by osmosis. Osmosis yang cepat, terapung di permukaan
continues to occur across the endodermis, pericycle and xylem air dan struktur akar yang hampir
vessels of the root. Root pressure pushes water into the xylem sama serta mempunyai kemampuan
vessels of the stem. untuk mengakumulasi logam berat
3 (a) titisan air, urat daun/ water droplets, leaf veins dan menyerap nutrien.
(b) tinggi, rendah/ high, low The plant was chosen due to fast growth
4 (a) air/ water rate, floating at the surface of the water
(b) daun/ leaves and root structure which nearly the same
(c) Berlaku pada waktu siang yang panas and the ability to accumulate heavy
Occur during warm daylight metal and absorb nutrients.

© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) J8

 2 Kecekapan kaedah fitoremediasi Bahagian B
menggunakan tumbuhan ini dapat 2 (a) • Sel rambut akar mempunyai unjuran yang
ditentukan melalui perbezaan panjang.
kandungan ammonia sebelum dan
Root hair cell has a long projection.
selepas rawatan air sisa.
The efficiency of phytoremediation using • Meningkatkan jumlah luas permukaan.
the plants will be determined through Increase the total surface area.
difference in content of ammonia before • Kadar penyerapan air dan garam mineral adalah
and after water treatment. lebih tinggi.
3 Pokok ini berkesan dalam menyerap Rate of absorption of water and mineral salt is higher.
ammonia kerana struktur akarnya • Xilem merupakan sel mati.
yang besar dan mempunyai banyak Xylem is dead cell.
rambut akar. • Memaksimumkan jumlah molekul air yang
This plant is effective in absorbing
diangkut ke seluruh bahagian tumbuhan.
ammonia due to the large root structure
To maximise total water molecules transported to the
and has many root hairs.
Kesimpulan: Akar pokok keladi bunting berupaya whole part of plant.
Conclusion menyerap kandungan ammonia dalam • Xilem merupakan sel yang bersambung dari

air tasik. hujung ke hujung.
The roots of water hyacinths able to absorb Xylem is a connected cell from end to end.
the ammonia content in pond water. • Membentuk turus yang berterusan.
To form a continuous column.
SUDUT KBAT
• Membolehkan molekul air diangkut secara
1
Sel P/ Cell P// Tiub tapis/ Sieve tube berterusan ke seluruh bahagian tumbuhan.
2
• (Hal ini kerana) tiub tapis/ sel P mengangkut Enable water molecules to be transported continuously
bahan organik/ hasil fotosintesis/ sukrosa (dari daun to the whole part of the plant.
ke seluruh bahagian tumbuhan).
(This is because) sieve tube/ cell P transport organic (b) Gutasi Transpirasi
Guttation Transpiration
substance/ product of photosynthesis/ sucrose (from
leaves to all parts of the plant). Berlaku pada waktu Berlaku pada waktu
• Melalui proses translokasi pagi atau malam siang yang panas
Through translocation process Occur in the morning or Occur during warm
3 Parasit/ Parasite at night daylight
Berlaku pada suhu Berlaku pada suhu yang
Praktis Sumatif yang rendah tinggi
Occur at low temperature Occur at high temperature
KERTAS 1
Air hilang melalui Air hilang melalui stoma
1 A 2 A 3 A 4 B 5 A Water loss through stomata
hidatod
6 C
Water loss through
KERTAS 2 hydathode
Bahagian A Air hilang dalam Air hilang dalam bentuk
1 (a) Daun J dan K/ Leaves J and K bentuk titisan air wap air
(b) • Hal ini kerana karbon radioaktif akan digunakan Water loss in the form of Water loss in the form of
dalam fotosintesis. water droplets water vapour
This is because radioactive carbon will be used in Berlaku disebabkan Berlaku disebabkan oleh
photosynthesis. oleh tekanan akar keupayaan air yang tinggi
• Hasil fotosintesis/ sukrosa/ bahan organik akan Occur due to root Occur due to high water
diangkut melalui floem pressure potential
Photosynthesis product/ sucrose/ organic substance Air mengandungi bahan Air adalah tulen
will be transported through phloem Water is pure
organik dan mineral
• ke seluruh bahagian atas pokok (daun J dan K) Water consists of organic
to the whole top part of the plant (leaves J and K) material and minerals
(c) • Ion fosfat beradioaktif diangkut melalui xilem
Gutasi tidak memberi Transpirasi menurunkan
ke seluruh bahagian pokok.
kesan pada suhu suhu tumbuhan
Radioactive phosphate ions are transported through
tumbuhan Transpiration reduces the
xylem to the whole part of plant.
Guttation do not affect temperature of plants
• Melalui proses transpirasi
plant temperature
Through transpiration process
• Xilem tidak dipotong/ Xylem is not cut (c) (i) • Satu kaedah rawatan menggunakan
(d) (i) Translokasi/ Translocation tumbuhan
(ii) Transpirasi/ Transpiration A method of treatment using plants

J9 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

 • Tujuan degradasi/ pengekstrakan/ 3 Jenis gerak balas Penerangan
penyingkiran bahan tercemar Type of response Description
For degradation/ extraction/ expulsion
contaminated substances. (a) Tigmotropisme Gerak balas pertumbuhan
(ii) • Menyerap merkuri/ bahan tercemar/ Thigmotropism terhadap sentuhan
ammonia dari tanah Plant response to touch
Absorp mercury/ contaminated substances/ (b) Tigmonasti Gerak balas tumbuhan
ammonia from soil Thigmonasty terhadap getaran.
• Meneutralkan tanah/ Neutralise soil Plant response towards vibration
(iii) Kelebihan/ Advantages
(c) Fototropisme Gerak balas pertumbuhan
• Unsur toksik boleh dialihkan dari kawasan
Phototropism terhadap cahaya
tercemar Plant response to light
Toxic elements can be removed from polluted
area (d) Hidrotropisme Gerak balas pertumbuhan
• Logam yang bernilai boleh diguna semula Hydrotropism terhadap air
Plant response to water
oleh industri
Valuable metal can be reused by the industry// • Fotonasti/ Photonasty
4
phytomining
• Bahagian tumbuhan bergerak balas terhadap cahaya
• Tidak memberi kesan buruk kepada alam
Parts of plant response to light.
sekitar/ berlaku secara semula jadi
Not harmful to the environment/ naturally
5.2 Fitohormon
occur
Phytohormone
• Mengekalkan kesuburan tanah
1 • Auksin/ Auxin
Maintaining the fertility of the soil
• Giberelin/ Gibberellin
Kelemahan/ Disadvantages 2 Hormon
• Unsur toksik hanya dialihkan, tidak tumbuhan
Fungsi
disingkirkan Plant hormone
Function
Toxic elements are only relocated, not
eliminated Menggalakkan
(a) Sitokinin
• Hanya berlaku di kawasan yang terhad/ kedormanan biji benih
Cytokinin
Induces seed dormancy
yang diduduki oleh tumbuhan/ kedalaman
akar Merangsang
Only occur at the limited area/ occupied by the perkembangan daun,
(b) Auksin
plant/ depth by the roots bunga dan buah
Auxin
• Proses itu mengambil masa/ pertumbuhan Stimulates development of
leaves, flowers and fruits
pelahan
The process takes time/ slow growth Merangsang pembahagian
• Kemandirian tumbuhan bergantung (c) Giberelin dan pembezaan sel
kepada tahap toksik tanah Gibberellin Promote cells division and
Survival of the plant affected by the toxicity of differentiation
the land Merangsang pemasakan
• Logam berat sukar untuk diekstrak/ buah dan penuaan
(d) Etilena
terikat pada tanah tumbuhan
Ethylene
Heavy metal maybe hard to extract/ bound to Induces fruits ripening and
the soil plants senescence
Merangsang pertumbuhan
BAB dan pemanjangan sel akar
Gerak Balas dalam Tumbuhan
5 Response in Plants
(e) Asid absisik dan sel pucuk
Abscisic acid Promotes growth and
5.1 Jenis Gerak Balas elongation in root and shoot
Types of Responses cells
1 • Gerak balas tropisme
3 (a)
(i)
Tropism responses
• Gerak balas nasti
Nastic responses

(ii) • Auksin yang dihasilkan di bahagian pucuk
2 • Perlahan dan tidak jelas
Slow and not apparent dan akar akan berkumpul di bahagian
• Kesan gerak balas adalah kekal bawah kerana pengaruh graviti.
The response is permanent Auxin accumulate at the bottom of shoot and root
because of gravity.

© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) J10


• Kepekatan auksin yang tinggi akan
merangsang pertumbuhan pucuk.
High concentration of auxin promotes growth of
shoot.
• Bahagian bawah pucuk/plumul akan
memanjang lebih cepat.
Bottom part of shoot/plumule will grow faster.
• Kepekatan auksin yang tinggi pada
bahagian bawah akar/radikel akan merencat
pemanjangan akar.
High concentration of auxin at the bottom of
root/radicle inhibits the growth of roots.
• Bahagian bawah akar/radikel
memanjang lebih perlahan.
Bottom part of root/radicle will grow slower.
(b) • Auksin menggalakkan pertumbuhan tanaman.
Auxine encourages growth in crops
• Menghasilkan buah tanpa biji melalui kaedah
partenokarpi.
Produces fruit without seeds via parthenocarpy
• Menggalakkan pembentukan tumbuhan yang
rendah dan rimbun.
Promotes growth of low-lying and lush plants.
5.3 Aplikasi Fitohormon dalam Pertanian
Application of Phytohormones in Agriculture
1 • Encik Majid boleh menggunakan kaedah keratan
batang
He can use the stem cutting method
• untuk menghasilkan anak pokok baharu.
to produce new seedlings.
• Batang yang dipotong dari pokok induk dicelup
dalam auksin.
Stems cut from the parent tree are dipped in auxin
hormone.
• Bertindak sebagai penggalak akar.
Acts as a root promoter.
• Banyak anak pokok dapat dihasilkan dengan
modal yang rendah.
Many seedlings can be produced with low capital.
2 Kalus dipindahkan ke dalam medium kultur yang
ditambah hormon auksin dan sitokinin untuk
merangsang pembezaan tisu membentuk daun, batang
dan akar.
The callus is transferred into culture medium with additional
of auxin and cytokinin to promotes formation of leaves,
stem and roots.
Praktis Sumatif
KERTAS 1 • Dengan menggunakan auksin, pertumbuhan
1 C 2 A 3 A 4 D 5 B
KERTAS 2 • Tumbuhan yang dihasilkan lebih rimbun dan
Bahagian C
1 (a) (i) Kelebihan/ Advantages
• Menghasilkan anak pokok yang banyak
dalam masa yang singkat.
Produce more plantlets in short time.
• Menghasilkan anak pokok yang
mempunyai ciri genetik yang sama dengan
tumbuhan induk.
Produce new plants with identical genetic to
the parents.
• Menghasilkan anak pokok yang bermutu
tinggi hasil daripada induk terpilih.
Produce high quality of plant when the parents
are selected.
Kekurangan/ Disadvantages
• Tumbuhan hasil kultur tisu mempunyai
kadar rintangan penyakit yang sama.
Plant produced by tissue culture have the same
resistance level of disease.
akan •
Keseluruhan tumbuhan akan dijangkiti oleh
penyakit sekiranya satu pokok dijangkiti.
The whole crops will be infected if one plant is
infected.
• Hormon auksin digunakan untuk
(ii)
menggalakkan pembahagian sel bagi
menghasilkan kalus.
Auxine is used to promote cell division to form
callus.
•
Hormon sitokinin digunakan untuk
menggalakkan pembahagian sel dalam
perkembangan kalus.
Cytokinin is used to promote cell division in
callus development.
•
Hormon sitokinin merangsang
pembahagian dan pembezaan sel.
Cytokinin promote cell division and cell
differentiation.
• Hormon sitokinin digunakan bersama
auksin untuk merangsang pembentukan
organ tumbuhan seperti akar dan batang.
Cytokinin is used together with auxin to form
plant organs such as roots and stems.
•
Hormon giberelin dapat membantu
pemanjangan tangkai bunga.
Gibberellin promotes rapid elongation of
flower stems.
•
Hormon etilena digunakan secara
komersil untuk merangsang pemasakan
buah dengan cepat dan merangsang
pembungaan serentak pada tumbuhan
dalam ladang.
Ethylene is used commercially to promote
maturation of fruit quickly and promotes
simultaneous flowering in plants in the field.
(b) • Auksin menggalakkan pertumbuhan tanaman.
Auxine encourages growth in crops.
tanaman akan menjadi lebih cepat.
By using auxine, plant growth will be faster.
rendah.
Produce low-lying and lush plants
• Hormon auksin juga dapat membantu tanaman
hortikultur untuk menggalakkan pengeluaran
akar.
Auxine also promotes production of adventitious
roots in horticulture.
J11 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
 • Dalam proses pembungkusan sesetengah Anther – Produces pollen that carries male gametes.
jenis tumbuhan, auksin digunakan untuk C: Ovari – mengandungi ovul yang menghasilkan
melambatkan pertunasan seperti ubi kentang. gamet betina.
In the packaging process of some plant, auxine help Ovary – contain an ovule that will produce female
to induces dormancy in potatoes. gamete.
• Sitokinin digunakan untuk melambatkan 2 Persamaan/ Similarities:
penuaan daun bagi pokok bunga yang baru • Kedua-duanya menghasilkan gamet
dipotong. Both produce gametes
Cytokinin used to delay leaf senescence in newly cut • Kedua-duanya terletak pada organ bunga
flowers. Both are located on the flower organs
• Giberelin digunakan untuk menggalakkan Perbezaan/ Differences:
pemanjangan akar dan pembesaran buah. (a) Terdiri daripada karpel
Gibberellin is used to promote roots elongation and Consists of carpel
fruit enlargement. (b) Mengandungi anter dan filamen
• Hormon ini juga membantu merawat pokok Contains anthers and filaments
yang terbantut untuk tumbuh pada saiz normal. (c) Menghasilkan debunga yang mengandungi gamet
This hormone helps to treats mutated dwarf plants to jantan
grow to normal heights. Produces pollen containing male gametes
• Giberelin dapat membantu percambahan biji (d) Terletak di bahagian tengah bunga
benih yang berhadapan dengan persekitaran Located in the middle of the flower
kurang sesuai.
Gibberellin promotes germination of seeds in 6.2 Pembentukan Debunga dan Pundi Embrio
unsuitable condition. Development of Pollen Grains and Embryo Sac
1 (a) (i) X: Meiosis / Meiosis
• Seperti percambahan biji benih tanaman
Y: Butir debunga/ Pollen grains
seperti salad, oat dan tembakau pada keadaan (ii) • Mempunyai dua nukleus haploid untuk
suhu rendah atau kekurangan cahaya. mengekalkan bilangan kromosom di dalam
Such as germination of salad, oats and tobacco zigot selepas berlaku persenyawaan.
during low temperatures and low light intensity. Have two haploid nuclei to maintain the number
• Asid absisik memberi kesan perencatan ke atas of chromosomes in the zygote after fertilisation.
proses percambahan dan pertumbuhan. • Mempunyai permukaan yang sangat kasar
Abscisic acid inhibits germination and growth. untuk membantunya melekat pada stigma
• Ini dapat membantu memastikan kualiti dan agen pendebungaan dengan mudah.
sesetengah jenis tanaman kekal untuk Have very rough surface to help it stick to the
dieksport ke negara yang jauh dalam tempoh stigma and pollinating agents easily.
(b) • Kedua-dua nukleus yang dihasilkan ialah
yang panjang.
nukleus tiub dan nukleus penjana.
This will help to remain the quality of some product The two nuclei produced are the tube nucleus and
when it is exported to distant countries over a long
the generative nucleus.
period of time.
• Nukleus tiub akan membentuk tiub debunga
• Etilena merangsang pembungaan serentak manakala nukleus penjana akan bermitosis
pada tumbuhan dalam ladang. membentuk dua gamet jantan.
Ethylene promotes simultaneous flowering of plants The tube nucleus will form a pollen tube while
in the field. the generative nucleus will undergo mitosis to form
• Ini dapat membantu proses penuaian dilakukan two male gametes.
serentak dan proses pembungkusan dan edaran 2 (a) meiosis, sel megaspora/ meiosis, megaspore cells
hasil pertanian dapat dijadualkan. (b) merosot/ degenerate
This can help the harvesting process to be done (c) tiga, lapan nukleus/ three, eight nuclei
simultaneously and the process of packaging 3 A : Tiga sel antipodal/ Three antipodal cells
and distribution of agricultural products can be B : Dua nukleus kutub/ Two polar nuclei
scheduled. C : Satu sel telur/ One egg cell
D : Dua sel sinergid/ Two synergid cells
BAB
Pembiakan Seks dalam Tumbuhan Berbunga
6 Sexual Reproduction in Flowering Plants
6.3 Pendebungaan dan Persenyawaan
Pollination and Fertilisation
6.1 Struktur Bunga 1 Pendebungaan ialah pemindahan debunga dari anter ke
Structure of a Flower stigma.
1 (a) A: Anter/ Anther Pollination is the transfer of pollen grains from the anther to
B: Stil/ Style the stigma.
C: Ovari/ Ovary 2
(a) • Larutan sukrosa/ gula pada stigma merangsang
D: Ovul/ Ovule percambahan butir debunga
(b) A: Anter – menghasilkan debunga yang membawa Sucrose solution/ sugar on the stigma stimulate
gamet jantan. germination of pollen grain

© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) J12

 • Tiub debunga tumbuh dari butir debunga Plumule grows upward to form the shoot while radicle grows
Pollen tube grows out from pollen grain downward to form the root.
• Ia tumbuh ke bawah (stil) ke ovari 4 Esokarpa merupakan kulit buah yang kuat dan kalis air.
It grows down (the style) into the ovary Eksokarpa melindungi buah daripada kehilangan air
• Masuk ke dalam ovul melalui mikropil dan serangan kulat.
Exocarp is a strong and waterproof skin. It protects fruit from
Enter the ovule through micropyle
water loss and fungal attack
(b) Pendebungaan memindahkan butir debunga dari
anter ke stigma. Kehadiran debunga di stigma akan 6.5 Kepentingan Biji Benih untuk Kemandirian
mencetuskan proses persenyawaan. Importance of Seeds for Survival
Pollination transfers pollen grains from anther to 1 Biji benih mengandungi embrio yang akan bercambah
stigma. The presence of pollen grains on the stigma initiates untuk membentuk tumbuhan baharu.
fertilisation. Seeds contain embryos that will germinate to form new plants.
3 (a) X: Gamet jantan/ Male gametes 2 (a) Kotiledon membekalkan makanan kepada anak benih
Y: Nukleus tiub/ Tube nucleus sebelum mempunyai daun untuk berfotosintesis
(b) • Debunga yang dipindahkan ke stigma akan Cotyledons supply food to seedlings before the presence of
leaves for photosynthesis.
mengalami percambahan dan membentuk tiub
(b) Meningkatkan peluang untuk percambahan biji benih
debunga. bagi memastikan kemandirian spesies tumbuhan.
The pollen grains that have been transferred to the Increase the chances for seed germination to ensure the
stigma will germinate and form a pollen tube. survival of plant species.
• Tiub debunga memanjang dan tumbuh ke arah
ovul melalui stil. Praktis Sumatif
The pollen tube grows down towards the ovule
through the style.
KERTAS 1
• Arah pertumbuhan tiub debunga dikawal oleh 1 A 2 C 3 A 4 C 5 D
nukleus tiub. 6 A 7 D
The direction of pollen tube growth is controlled by KERTAS 2
tube nucleus.
• Di dalam tiub debunga, nukleus penjana Bahagian A
membahagi secara mitosis untuk membentuk 1 (a) P: Tiub debunga/ Pollen tube
dua gamet jantan (n). Q: Gamet jantan/ Male gametes
In the pollen tube, generative nucleus divides by R: Ovari/ Ovary
mitosis to form two male gametes (n). (b) (i)
4 (a) Persenyawaan ganda dua/ Double fertilisation
Nukleus kutub
(b) • Persenyawaan gamet jantan dengan gamet Polar nuclei
betina (sel telur) menghasilkan zigot diploid
dan menurunkan maklumat genetik ke generasi Sel telur
berikutnya. Egg cell
The fertilisation of male gamete with female gamete (ii) • Satu gamet jantan bergabung dengan sel
(egg cell) produces a diploid zygote and transmits telur membentuk zigot diploid.
genetic information to the next generation. One male gamete fuses with the egg cell to form

• Percantuman gamet jantan yang kedua dengan diploid zygote.
nukleus kutub menghasilkan nukleus endosperma • Satu lagi gamet jantan bergabung dengan
triploid yang akan berkembang membentuk tisu dua nukleus kutub membentuk nukleus
endosperma. Tisu ini membekalkan makanan endosperma triploid.
untuk percambahan biji benih. Another male gamete fuses with the two polar
The fusion of the second male gamete with the polar nuclei to form triploid endosperm nucleus.
nuclei to form a triploid endosperm nucleus that (c) Simpan di tempat yang kering/ sejuk yang kedap
will develop into the endosperm tissue. This tissue udara.
supplies food for seed germination. Place in dry/ cool place which is airtight.
Bahagian C
6.4 Perkembangan Biji Benih dan Buah
Development of Seeds and Fruits 2 (a) • Sel induk pundi embrio mengalami meiosis.
1 Satu sel akan berkembang membentuk penggantung The embryo sac mother cell undergoes meiosis.
dan satu sel lagi berkembang membentuk embrio. • Menghasilkan empat sel haploid.
One cell will develop to form the suspensor and another cell Form four haploid cells.
will develop to form the embryo. • Tiga sel ini merosot.
2 Melekatkan embrio pada dinding pundi embrio Three of these cells degenerate.
Anchors the embryo to the wall of the embryo sac • Sel yang tinggal membesar dengan cepat
3 Plumul tumbuh ke atas untuk membentuk pucuk membentuk pundi embrio/ megaspora.
manakala radikel tumbuh ke bawah untuk membentuk The remaining cell enlarges rapidly forming embryo
akar. sac/ megaspore.

J13 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

 • Nukleus dalam pundi embrio kemudiannya
membahagi secara mitosis tiga kali.
The nucleus in embryo sac then divides mitotically
three times.
• Menghasilkan lapan nukleus.
Produces eight nuclei.
• Empat nukleus bergerak ke setiap hujung
pundi embrio.
Four nuclei move to each end of embryo sac.
• Satu nukleus dari setiap kumpulan nukleus
bergerak ke pusat untuk membentuk dua jasad
kutub.
One nucleus from each group of nuclei moves to the
centre to form two polar nuclei.
• Dinding sel terbentuk di sekitar setiap nukleus
yang tinggal.
Cell wall is formed around each of the remaining
nuclei.
• Tiga sel menjadi sel antipodal.
Three cells becomes antipodal cells.
• Satu sel, berhampiran mikropil, menjadi sel telur.
One cell, near the micropyle, becomes the egg cell.
• Dua yang lain menjadi sel sinergid.
The other two becomes synergid cells.
(b) • Apabila tiub debunga sampai ke pundi
embrio, ia menembusi dinding pundi embrio.
When the pollen tube reaches the embryo sac, it
penetrates the wall of the embryo sac.
• Nukleus tiub merosot.
The tube nucleus degenerates.
• Satu gamet jantan akan bercantum dengan
dua nukleus kutub membentuk nukleus
endosperma triploid.
One male gamete fuses with the two polar nuclei to
form a triploid endosperm nucleus.
• Satu lagi gamet jantan bercantum dengan sel
telur untuk membentuk zigot diploid.
Another male gamete fuses with the egg cell to form
a diploid zygote.
• Persenyawaan ganda dua berlaku.
Double fertilisation takes place.
• Setelah persenyawaan, ovari menjadi buah,
zigot berkembang menjadi embrio, ovul
menjadi biji, nukleus endosperma triploid
menjadi tisu endosperma dan integumen
menjadi lapisan biji.
After fertilisation, the ovary becomes a fruit, the
zygote develops into embryo, the ovule become
a seed, the triploid endoplasm nucleus becomes
endosperm tissue and integuments become the
seed coat.
(c) • Zigot membahagi secara mitosis.
The zygote divides by mitosis.
• Untuk membentuk penggantung dan embrio.
To form suspensor and embryo.
• Embrio terdiri daripada plumul yang
membentuk pucuk dan
The embryo consist of plumule which forms the
shoot and
• radikel yang membentuk akar.
the radicle which forms the root.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
BAB
Penyesuaian Tumbuhan pada Habitat
7 Adaptations of Plants in Different Habitats
7.1 Penyesuaian Tumbuhan
Adaptations of Plants
1 (a) Halofit/ Halophyte
(b) Hidrofit/ Hydrophyte
(c) Mesofit/ Mesophyte
(d) Xerofit/ Xerophyte
2 (a) air laut, akar/ seawater, roots
(b) (i) pneumatofor/ pneumatophore
(ii) lentisel, pertukaran gas/ lenticels, gas exchange
(c) (i) bercabang luas/ Widely branched
(ii) sokongan/ support
(iii) tiupan angin/ winds
(d) (i) berkutikel, terbenam/ cuticles, sunken
(ii) sukulen/ Succulent
(iii) hidatod/ hydathode
3 (a) Xerofit/ Xerophyte
(b) • Mempunyai akar yang tumbuh meluas.
Have roots that grow widely.
• Stoma jenis terbenam./ Sunken stomata.
• Mempunyai batang dan daun berkutikel lilin
tebal untuk mengelakkan kehilangan air.
Has thick waxy cuticle stems and leaves to prevent
water loss.
• Daun terubah suai menjadi duri.
Leaves modified into thorns.
4 (a) Batang dan daun yang kecil membantu
tumbuhan ini tegak terapung di dalam air serta dapat
mengurangkan rintangan air.
The small stem and leaves help the plant to float upright
in the water and can reduce water resistance.
(b) Persamaan/ Similarity
Kedua-duanya mempunyai tisu aerenkima.
Both have aerenchyma tissues.
Perbezaan/ Differences
• P mempunyai daun dan batang halus untuk
mengurangkan rintangan air manakala Q
mempunyai daun lebar untuk membantu ia
terapung.
P have tiny stem and leaves to reduce water
resistance whereas Q have broad leaves to keep it
floating.
• P tidak mempunyai stoma pada daun manakala
Q mempunyai stoma pada permukaan atas daun.
Leaves of P do not have stomata whereas leaves of
Q have stomata on the upperside of leaves.
• Daun P tidak mempunyai kutikel berlilin
manakala daun Q mempunyai kutikel berlilin
untuk membenarkan stoma sentiasa terbuka
Leaves of P have no waxy cuticles while leaves of
Q have waxy cuticles to allow the stomata to remain
open
Praktis Sumatif
KERTAS 1
1 A 2 B 3 D 4 C 5 C
6 C
J14
KERTAS 2 Perbezaan/ Differences
Bahagian B Rajah 1.1/ Diagram 1.1 Rajah 1.2/ Diagram 1.2
1 (a) (i) • Xerofit/ Xeorphyte Akar tumbuhan xerofit Akar halofit adalah
• Daun mempunyai kutikel tebal berlilin/ tumbuh secara meluas akar jangkang
Leaves have thick waxy cuticle Roots are widespread (sebagai sokongan di
• Daun bersifat sukulen/ Leaves are succulent into the soil lumpur)
(ii) • Akar tumbuhan xerofit tumbuh secara Halophytes have prop
meluas roots (as a support in
Xerophyes have widespread roots muddy soil).
• menembusi jauh ke dalam tanah Akar tiada Ada pneumatofor
to penetrate deeper into soil pneumatofor. untuk pertukaran gas.
• untuk menyerap air dan garam mineral Roots do not have Have pneumatophores
to absorb water and mineral salt. pneumatophores. for gaseous exchange.
• Air yang diserap disimpan di dalam akar, Daun tiada struktur Daun mempunyai
batang dan daun. khas untuk struktur khas yang
Water is stored in the rots, stems and leaves. menyingkirkan garam. dikenali sebagai
• Stoma terbenam/ Has sunken stomata Leaves have no special hidatod untuk
• untuk mengurangkan penyejatan air structure to eliminate menyingkirkan garam
daripada daun. salts. berlebihan.
to reduce water loss from the leaves. The leaves have a special
• Mempunyai luas permukaan daun yang structure known as
kecil. hydathode to get rid of
Leaves have small surface area. excess salt.
• Kutikel tebal berlilin di batang serta daun.
Have a thick waxy cuticle at the stem and leaves.
• Daun bersifat sukulen BAB
Biodiversiti
Leaves are succulent 8 Biodiversity
• untuk menyimpan air.
to store water. 8.1 Sistem Pengelasan dan Penamaan Organisma
(b) (i) • Mempunyai sistem akar jenis pneumatofor Classification System and Naming of Organisms
Have pneumatophores 1
• Memudahkan kajian dan perbincangan saintis di
• yang tumbuh di atas permukaan tanah. peringkat antarabangsa.
that grows above the surface of the soil. To facilitate studies and discussion among scientists at
• Terdapat banyak liang/ lentisel untuk international level.
membenarkan pertukaran gas. • Menguruskan maklumat dan data yang dikumpulkan
There are many pores/ lenticels to allow gas menggunakan pendekatan yang sistematik.
exchange. To manage information and data which has been collected
• Daun mempunyai struktur khas yang using a systematic way.
dikenali sebagai hidatod untuk 2
menyingkirkan garam berlebihan. Alam Archaebacteria Eubacteria Protista Fungi Plantae Animalia
The leaves have special structure known as a Kingdoms Archaebacteria Eubacteria Protista Fungi Plantae Animalia
hydathode to get rid of excess salt.
Prokariot
• Daun yang tua dapat menyimpan garam Prokaryote 3 3
dan akan gugur apabila kepekatan garam
yang disimpan terlalu banyak. Eukariot
Eukaryote 3 3 3 3
Old leaves can store salt and will fall off when
the concentration of stored salt is too much. Unisel
Unicellular 3 3 3 3 3
(ii) Persamaan/ Similarities
• Kedua-duanya mempunyai kutikel berlilin Multisel
yang tebal. Multicellular 3 3 3 3
Both have thick waxy cuticles.
Autotrof
• Kedua-duanya mempunyai daun jenis Autotroph 3 3 3 3
sukulen untuk menyimpan air.
Both have succulent leaves to store water. Heterotrof
Heterotroph 3 3 3 3 3
• Kedua-duanya mempunyai stoma
tenggelam. 3 (a) (i) primitif/ Primitive
Both have sunken stomata. (ii) peptidoglikan/ peptidoglycan
(iii) • Metanogen/ Methanogen
• Halofil/ Halophile
• Termofil/ Thermophile

J15 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

 (b) (ii) peptidoglikan/ peptidoglycan 8.3 Mikroorganisma dan Virus
(iii) plasmid/ plasmid Microorganisms and Virus
(iv) bentuk/ shape 1 (a) (ii) nukleus, membran nukleus
(c) (i) eukariot/ Eukaryote nucleus, nucleus membrane
(ii) nukleus/ nucleus (iii) nukleoid/ nucleoid
(d) (i) kitin/ chitin (iv) plasmid/ plasmid
(ii) miselium/ mycelium (v) berfilamen/ in filaments
(e) (i) bergerak/ move (vi) kokus, vibrio, basilus, spirilum
(ii) seks/ sexually coccus, vibrio, bacillus, spirillum
(f) (i) fotosintesis/ photosynthesis (b) (i) unisel/ Unicellular
(ii) aseks, seks/ asexually, sexually (ii) berair, parasit/ water, parasite
4 (a) Domain (f) Spesies/ Species (iii) pseudopodium, flagelum
(b) Filum/ Phylum (g) Ursus pseudopodium, flagellum
(c) Kelas/ Class (h) arctos (c) (iii) flagelum/ flagellum
(d) Order (i) Ursus arctos (v) Autotrof/ Autotroph
(e) Famili/ Family (d) (iii) Heterotrof/ Heterotrophs
5 2 (a) Mempunyai ekor Rujuk (3)/ Refer (3) (v) kitin, miselium, hifa/ chitin, mycelium, hyphae
Have tail
(vii) reput/ decomposing
(b) Tidak mempunyai ekor Katak/ Frog
(e) (ii) kapsid/ capsid
Do not have tail
(iii) elektron/ electron
3 (a) Mempunyai sayap Helang/ Eagle
(iv) bahan genetik/ genetic information
Have wings
2 (a) Rhizobium sp./ Azotobacter sp.
(b) Tidak mempunyai sayap Buaya/ Crocodile
(b) Nitrosomonas sp.
Do not have wings
(c) Nitrobacter sp.
4 (a) Mempunyai kaki Rujuk (5)/ Refer (5)
(d) Bakteria pendenitritan/ Denitrifying bacteria
Have legs
(e) Bakteria dan kulat saprofit
(b) Tidak mempunyai kaki Rujuk (6)/ Refer (6)
Saprophyte bacteria and fungi
Do not have legs
5 (a) Mempunyai tiga pasang Semut/ Ant 3 (a) (i) ion ammonium (NH4+)/ ammonium ion (NH4+)
(ii) Pengikatan nitrogen/ Nitrogen fixation
kaki
Have three pairs of legs (b) (i) nitrit/ nitrite
(ii) nitrit, nitrat/ nitrite, nitrate
(b) Lebih tiga pasang kaki Lipan/ Centipade
More than three pairs of leg
(c) (i) protein/ protein
6 (a) Mempunyai cangkerang Siput/ Snail (ii) Ammonifikasi/ Ammonification
Have shell (d) (i) gas nitrogen/ nitrogen gases
(b) Tidak mempunyai Tapak sulaiman (ii) Pendenitritan/ Denitrification
cangkerang Starfish 4 (a) (i) fotosintesis, klorofil
Do not have shell photosynthesis, chlorophyll
(b) (i) penguraian/ Decompose
8.2 Biodiversiti (c) (i) faedah, kerugian/ benefit, harmed
Biodiversity (d) (ii) ektosimbion/ ectosymbiont
1 Diversiti ekosistem/ Ecosystem diversity → (c) (iii) endosimbion/ endosymbiont
Diversiti spesies/ Species diversity → (b) 5 (a) menyebabkan penyakit/ causes disease
(c) membawa patogen dan menyebabkan penyakit
Diversiti genetik/ Genetic diversity → (a)
transmit pathogens and cause certain disease.
2 (a) evolusi/ evolution 6
(b) hipotesis/ hypothesis Penyakit Simptom
(c) struktur homolog, leluhur Disease Symptoms
homologous structure, ancestors (a) Tuberkulosis (tibi) Hilang berat badan, batuk
3 • Membekalkan sumber perubatan, penyelidikan Tuberculosis berdarah, sesak nafas
dan pembinaan kepada manusia. Loss weight, coughing blood,
Supplying medical, research and construction resources shortness of breath
to human beings. (b) Panau Tompok-tompok putih atau
• Membekalkan pelbagai sumber makanan kepada Tinea versicolour merah jambu pada kulit.
manusia dan organisma lain. Whitish or pinkish patches on
To provide various food sources for humans and other the skin.
organisms.
(c) Disentri Sakit perut, cirit-birit, muntah
• Menyeimbangkan kitaran semula jadi seperti kitar
Dysentery Stomachache, diarrhoea, vomiting
karbon dan kitar air.
Balancing natural cycles such as the carbon cycle and (d) COVID-19 Demam, selesema, batuk
the water cycle. Fever, flu, cough

© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) J16

 Praktis Sumatif suitable to live in area with higher temperatures compared
to the Kuhli Loach species that are at the bottom in the
KERTAS 1 ecosystem. Halfbeak species are also more suitable to be
1 C 2 A 3 B 4 B 5 B in areas where light intensity is higher compared to Kuhli
6 C 7 C Loach species.
2 (a) Organisma A/ Organism A
KERTAS 2 (b) • Organisma B dan C adalah heterotrof.
Bahagian A Organisms B and C are heterotrophic
1 (a) Brassica juncea • Organisma B adalah organisma saprofit manakala
(b) • Sawi ialah eukariot dan organisma multisel organisma C adalah organisma holozoik.
Mustard is a eukaryote and multicellular organism Organism B is saprophytic organism while organism
• Sawi mempunyai klorofil dan dapat C is holozoic organism.
mensintesiskan makanan sendiri melalui • Organisma B memperoleh nutrien daripada
fotosintesis (fotoautotrof) bahan organik yang mati dan mereput manakala
Mustard has chlorophyll and is able to synthesise its organisma C memakan bahan organik pepejal.
own food through photosynthesis (photoautotroph) Organism B obtains nutrients from dead and decaying
(c) (i) Pokok legum/ pokok kekacang organic substances while organism C consumes solid
Legume plants organic substances.
(ii) Ini kerana pokok legum mempunyai nodul- • Pencernaan bagi organisma B dilakukan di luar
nodul di akarnya. Nodul akar boleh menjadi badan sebelum nutrien diserap manakala bagi
habitat bakteria Rhizobium sp. Bakteria ini organisma C pencernaan dan penyerapan
berfungsi untuk menukarkan gas nitrogen nutrien berlaku di dalam badan.
di udara kepada sebatian ammonium. Tanah Digestion for organism B is done outside the body
yang mengandungi sebatian ammonium/ before nutrients are absorbed while in organism C
nitrat merupakan tanah yang subur kerana digestion and absorption of nutrients takes place
mengandungi sumber nitrogen yang diperlukan inside the body.
untuk pertumbuhan pokok. 3 (a) Pengeluar, pengguna, pengurai
This is because the legume plants has nodules at its Producers, consumer, decomposers
roots. Root nodules can be the habitat of bacteria (b)
Pengguna tertier
Rhizobium sp. These bacteria work to convert Organisma 4 Tertiary consumers
nitrogen gas in the air to ammonium compounds. Soils Organism 4
that contain ammonium/ nitrate compounds are fertile Pengguna sekunder
Organisma 3
because they contain a source of nitrogen needed for Secondary consumers
Organism 3
plant growth.
Organisma 2 Pengguna primer
BAB Organism 2 Primary consumers
Ekosistem
9 Ecosystem Organisma 1
Pengeluar
Organism 1
9.1 Komuniti dan Ekosistem Producers
Community and Ecosystem (c) Organisma 2 berada pada aras trof kedua manakala
1 (a) Komponen biosis/ Biotic components organisma 3 berada pada aras trof ketiga.
Ikan/ Fish Organism 2 is at second trophic level while organism 3 is
Tumbuhan akuatik/ Aquatic plants at third trophic level.
Komponen abiosis/ Abiotic components (d) Mengurai bahan buangan serta organisma yang mati
pH air/ Water pH atau reput kepada bahan organik yang lebih ringkas.
Suhu air/ Water temperature Decompose waste substances as well as dead or decaying
Sekumpulan spesies yang sama, hidup di habitat
(b) organisms into simpler organic substances.
yang sama. (e) Tenaga dipindahkan kepada organisma 2:
A group of same species living in the same habitat. Energy transferred to organism 2
(c) Antara komponen abiosis yang boleh mempengaruhi 10% × 9100 kJ = 910 kJ
kedudukan spesies ikan di habitat tersebut ialah suhu Tenaga dipindahkan kepada organisma 3:
dan keamatan cahaya. Spesies Halfbeak yang berada Energy transferred to organism 3
di bahagian atas sesuai untuk tinggal di kawasan 10% × 910 kJ = 91 kJ
yang lebih tinggi suhunya berbanding dengan 4 (a) (i) • Spesies A : Rhizophora sp, boleh dijumpai
spesies Kuhli Loach yang berada di bahagian bawah di zon tengah.
dalam ekosistem tersebut. Spesies Halfbeak juga Species A : Rhizophora sp, can be found in
lebih sesuai berada di kawasan keamatan cahaya
middle zone.
lebih tinggi berbanding dengan spesies Kuhli Loach. • Spesies B : Avicennia sp, boleh dijumpai
Among the abiotic components that can affect the position di zon garis pantai.
of fish species in the habitat are temperature and light Species B : Avicennia sp, can be found in
intensity. The Halfbeak species that are at the top are
coastal zone.
J17 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
 (ii) • Spesies A mempunyai akar jangkang. (c) Luas kawasan yang dilitupi spesies dikaji dalam
Akar jangkang mencengkam di dalam kuadrat
tanah dengan kuat untuk memberi Area covered by studied species in quadrat
sokongan bagi melawan tiupan angin dan 1 m2 1 m2
ombak yang kuat. Kuadrat 1 = ×4 Kuadrat 3 = ×4
25 25
Species A has prop roots. The prop roots
= 0.16 = 0.16
firmly planted in the soil to support the tree to
overcome strong winds and waves. 1 m2 × 3 1 m2
Kuadrat 2 = Kuadrat 4 = ×3
• Spesies B mempunyai akar pneumatofor. 25 25
Akar ini membolehkan pertukaran gas = 0.12 = 0.12
antara akar yang tenggelam dengan
Peratus litupan/ Coverage percentage
atmosfera melalui lentisel.
Species B has pneumatophore roots. These roots Luas kawasan yang dilitupi spesies
allow the gas exchange between the submerged dikaji dalam semua kuadrat
roots with the atmosphere through the lenticels. Area covered by studied species in all quadrats
= × 100%
(b) • Kadar pertukaran gas melalui lentisel oleh Jumlah bilangan kuadrat digunakan
akar pneumatofor akan berkurang. × luas setiap kuadrat
The rate of gas exchange through the lenticels at Total number of quadrats used × area of each quadrat
the pneumatophore roots will be reduced. (0.16 + 0.12 + 0.16 + 0.12)
• Kadar respirasi pokok bakau berkurang. = × 100%
4
The respiration rate of mangrove trees is reduced. = 14%
• Pertumbuhan pokok bakau terbantut. (d) Suhu dan cahaya/ Temperature and light
The growth of mangrove trees is stunted. 2 (a) 1. Tangkap sampel ikan yang pertama
• Kurang penampan semula jadi untuk menggunakan jaring ikan.
menghalang ombak dan angin yang kuat di Catch the first sample of fish using a fish net.
kawasan pinggir pantai. 2. Kira jumlah ikan tersebut dan catatkan
Lack of natural barrier to lessen waves and strong sebagai jumlah tangkapan pertama.
winds on the seashore area. Count the number of fish and record it as the

• Kurang kawasan tempat perlindungan untuk number of the first catch.
ikan/ udang/ ketam/ siput.
3. Tandakan ikan-ikan tersebut dengan
Less shelter area for fish/shrimp/crab/snails. menggunakan dakwat India/pengilat kuku
• Hasil laut seperti ikan/ udang/ ketam/ siput Mark the fish using Indian ink/nail polish.
berkurangan. 4. Lepaskan ikan-ikan tersebut kembali ke
Seafood such as fish/shrimp/crabs/snails are declining. dalam kolam.
• Kurang hasil sumber perhutanan seperti kayu Release the fish back into the pond.
bakau 5. Selepas dua hari, tangkap semua ikan di
Less forestry resources such as mangrove woods. dalam kolam menggunakan jaring yang sama.
• Kurang hasil sumber makanan dan ubat-ubatan. After two days, catch all the fish in the pond using
Less food and medicine resources. the same net.
6. Kira dan catatkan jumlah tangkapan kedua
9.2 Ekologi Populasi ikan tersebut. Kira dan catatkan juga jumlah
Population Ecology ikan yang bertanda.
1 (a) Frekuensi/ Frequency Count and record the number of fish in the second
Bilangan kuadrat mengandungi spesies dikaji catch. We also note the number of marked fish.
Number of quadrat containing studied species 7. Kira anggaran populasi ikan di dalam kolam
= × 100% tersebut menggunakan formula.
Jumlah bilangan kuadrat digunakan
Calculate the estimated fish population in the pond
Total number of quadrats used
using the formula.
4
= × 100% (b)
• Tanda yang diletakkan pada ikan tersebut
4 hilang/ tertanggal disebabkan air kolam.
= 100% The mark placed on the fish disappears/ washed
(b) Kepadatan/ Density away by the pond water.
Jumlah bilangan individu spesies dikaji • Perubahan kepada faktor abiosis, contohnya
dalam semua kuadrat pH air/ suhu yang menyebabkan kematian
Total number of individual species studied in all quadrats ikan di dalam kolam tersebut.
=
Jumlah bilangan kuadrat digunakan Changes in abiotic factors, for example water pH/
× luas setiap kuadrat temperature that cause fish death in the pond.
Total number of quadrats used × area of each quadrat
14
=
4×1
= 3.5 m2
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) J18
 Praktis Sumatif (d) Tahap keperluan oksigen biokimia (BOD) meningkat
Level of biochemical oxygen demand (BOD) increases
KERTAS 1
1 C 2 B 3 A 4 D 5 C EKSPERIMEN 10.1

KERTAS 2 Pernyataan masalah: Sampel air manakah mempunyai tahap
Bahagian A Problem statement BOD tertinggi?
1
(a) • Apabila populasi mangsa meningkat, Which water sample has the highest BOD
pemangsa mempunyai lebih banyak makanan. level?
When the prey population increases, the predators Hipotesis/ Hypothesis: Air longkang mempunyai tahap BOD
have more to eat. paling tinggi.
• Populasi pemangsa yang semakin meningkat Drain water has the highest BOD level.
memakan lebih banyak mangsa. Jumlah Pemboleh ubah: (a) Sampel air/ Water sample
mangsa berkurang. Variables (b) Tahap BOD/ BOD level
The growing predator population eats more prey. (c) Isi padu air dan isi padu larutan
The number of prey fall. metilena biru
•
Tidak cukup makanan untuk semua pemangsa Volume of water and methylene blue
sehingga jumlahnya turut berkurang. solution
There is not enough food for all the predators so Keputusan/ Result: Masa untuk Kadar
their numbers decrease. larutan metilena pencemaran
Sampel biru meluntur air
•
Oleh kerana terdapat lebih sedikit pemangsa (jam)
yang memakan mangsa, populasi mangsa akan air (jam-1)
Time for
Water The rate
meningkat. Kitaran bermula semula. sample
methylene
of water
As there are fewer predators feeding on prey, the blue solution
to decolourise pollution
prey population will increase. The cycle starts again. (hour-1)
(hour)
(b) (i) • Interaksi X ialah parasitisme. Interaksi
Air paip
yang menguntungkan satu organisma 3.00 0.33
Tap water
sahaja dan memudaratkan organisma
Air hujan
yang satu lagi. 2.00 0.50
Rain water
Interaction X is parasitism. Interaction that
benefit only one organism and harm another
Air
longkang 0.67 (40 min) 1.49
organism. Drain water

• Interaksi Y ialah mutualisme. Interaksi
Air sungai
yang memberi keuntungan kepada kedua- River water 1.50 0.67
dua organisma.
Air kolam
Interaction Y is mutualism. Interaction that 1.00 1.00
Pond water
benefit both organisms.
(ii) Populasi kutu pada organisma L/ kerbau akan
Air suling
Distilled − −
meningkat. Ini kerana tidak ada lagi organisma water
K/ burung tiong yang memakan kutu * Masa untuk larutan metilena biru meluntur
tersebut. tidak tetap. Ini bergantung kepada kandungan
The population of lice in organism L/ buffalo bahan organik dan bakteria pereputan.
will increase. This is because there are no more Time taken for methylene blue solution to
organisms K/ mynah that eat the lice. decolourise is not fixed. This depends on the organic
content and decomposed microorganisms.

BAB 1 Air longkang mempunyai tahap BOD

Perbincangan:
Kelestarian Alam Sekitar
10 Environmental Sustainability
paling tinggi kerana kepekatan
Discussion
oksigen terlarut paling rendah. Larutan
10.1 Ancaman Alam Sekitar metilena biru mengambil masa yang
Threats to the Environment cepat untuk meluntur. Kandungan
1 (a) Kenaikan aras laut/ Increase of sea levels bahan organik dan pereputan bakteria
(b) Pemanasan global/ Global warming adalah paling tinggi. Kualiti air adalah
(c) Kehilangan sumber makan dan habitat rendah dan merupakan sumber air
Loss of food sources and habitats yang paling tercemar.
2 (a) 3 (b) 3 (d) 3 (e) 3 Drain water has the highest BOD level
3 (a) Merangsang pertumbuhan alga because concentration of dissolved oxygen
Stimulates the growth of algae is the lowest. Methylene blue solution
(b) Penembusan cahaya matahari ke dalam air berkurang decolourised the fastest. Organic content
Penetration of sunlight into water reduces and decomposed microorganisms are the
(c) Kepekatan oksigen terlarut berkurang highest. Water quality is low and is the most
Concentration of dissolved oxygen decreases polluted water source.

J19 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

 2 Larutan metilena biru tidak luntur 2 • Program penanaman semula pokok
untuk air suling. Replanting trees programmes
Methylene blue solution did not decolourise • Pusat penyelidikan
for distilled water. Research and development centre
Kesimpulan: Air longkang mempunyai tahap BOD yang • Menguatkuasakan undang-undang
Conclusion paling tinggi. Hipotesis diterima. Law inforcement
Drain water has the highest BOD level.
Hypothesis accepted.
• Mewartakan lebih banyak habitat flora dan fauna
4 • Penyingkiran haba yang berlebihan ke dalam air/ sebagai taman laut atau taman negara
Excessive heat released into the water
Making more flora and fauna habitats as marine parks
or national parks
• Suhu air meningkat/ Temperature of water increases
• Pencemaran terma berlaku • Menggunakan pengangkutan mesra alam
Thermal pollution takes place Using environment-friendly transport
• Kandungan oksigen terlarut berkurang • Mengaplikasikan konsep 5R
Dissolved oxygen content decreases Applying 5R concept
• Proses biokimia organisma akuatik terjejas • Menggunakan tenaga alternatif dan sumber-sumber
Disrupts biochemical processes of aquatic organisms tenaga yang boleh diperbaharui
• Pertumbuhan alga meningkat Using alternative energy and renewable energy
Growth of algae increases • Menjalankan upcycle bahan sisa
• Tahap BOD air meningkat Upcycling waste substances
BOD level of water increases 10.3 Amalan dalam Melestarikan Alam Sekitar
5 • Membawa lebih banyak kesan buruk ke atas alam Practices in Environmental Sustainability
sekitar. 1 (a) Menggunakan pengangkutan awam seperti ETS
More negative effects towards environment. atau LRT.
• Penyahhutanan akan berlaku Use public transport such as ETS or LRT.
Deforestation happens (b) Menggunakan air terpakai untuk menyiram pokok.
• Tiada akar untuk mencengkam tanah Reuse water to water plants
No roots to grip the soil (c) Menggunakan panel solar untuk menjana elektrik
• Hakisan tanah akan berlaku// Banjir kilat akan berlaku/ di rumah.
Soil erosion// Flash flood will happen
Use solar panels to generate electricity at home.
• Kawasan tadahan air berkurangan
(d) Menggunakan burung hantu untuk mengawal
Water catchment areas decrease
populasi tikus di ladang kelapa sawit.
• Sumber air bersih tercemar/
Use owls to control rat population in oil palm plantation.
Clean water resource polluted
(e) Menggunakan semula bekas plastik untuk membuat
• Pembakaran hutan akan berlaku
produk lain seperti bekas tanaman dan bekas pensel.
Forests will be burnt
Reusing plastic containers to make other products such
• Meningkatkan kepekatan karbon dioksida
as plant containers and pencil cases
di atmosfera
(f) Menjalankan upcycle dengan menghasilkan produk
Carbon dioxide increases in the atmosphere
baharu daripada bahan buangan.
• Lebih banyak haba akan terperangkap
Carry out upcycle by producing new products from waste
More heat will be trapped
materials.
• Meningkatkan suhu Bumi
Temperature of Earth increases (g) Menutup suis elektrik apabila tidak digunakan.
• Menyebabkan pemanasan global Turn off electrical switches when not in use.
Causes global warming 10.4 Teknologi Hijau
• Perubahan iklim Bumi Green Technology
Changes in Earth’s climate 1 • Mengitar semula sisa dapur dan sisa makanan
• Pemusnahan habitat flora dan fauna Recycling kitchen and food waste
Destruction flora and fauna habitat • Menghasilkan ekoenzim daripada sisa buah-buahan
• Rantai makanan terjejas Produce ecoenzyme from fruits waste
Affecting food chain
• Sumber bahan mentah berkurangan Praktis Sumatif
Source for raw material decreases
KERTAS 1
• Kitar karbon terjejas
Carbon cycle is affected 1 C 2 C 3 D 4 D 5 D
6 B
10.2
Pemeliharaan, Pemuliharaan dan Pemulihan
Ekosistem
KERTAS 2
Preservation, Conservation and Restoration of Ecosystem
1 (a) → (ii) (d) → (iii) Bahagian A
(b)
→ (v) (e) → (i) 1
(a) 10 km
(c)
→ (iv) (b) • Peningkatan populasi bakteria aerob
An increase in aerobic bacteria population

© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) J20

 • Mengurangkan kepekatan oksigen terlarut 11.3 Gen dan Alel
Depletes dissolved oxygen concentration Genes and Alleles
(c) Nilai BOD 1 Tapak fizikal atau lokasi gen tertentu pada kromosom.
BOD value
Unit relatif/ Relative unit

Kepekatan oksigen terlarut The physical site or location of a specific gene on a chromosome.
Concentration of dissolved 2 (a) Kromoasom homolog
oxygen Homologous chromosome.
Populasi bakteria (b) Lokus/ Loci
Population of bacteria
(c) Alel/ Allele
Populasi ikan kecil
Population small fish 11.4 Pewarisan Manusia
Jarak (km) Inheritance in Humans
Distance (km)
Q 10 20 30 40 50 60
1 Petunjuk: R Mewakili alel dominan untuk kebolehan
(d) Semakin tinggi nilai BOD, semakin kurang bilangan Key: menggulung lidah
ikan. Representing dominant allele for can roll tongue
r Mewakili alel resesif untuk tidak boleh
The higher the BOD value, the lower the number of fish. menggulung lidah
Representing recessive allele for cannot roll tongue
BAB
Pewarisan Induk Bapa × Ibu
11 Inheritance Parents Father Mother
11.1 Pewarisan Monohibrid Fenotip Boleh Tidak boleh
Phenotype menggulung lidah menggulung lidah
Monohybrid Inheritance
Can roll tongue Cannot roll tongue
1 Kacukan monohibrid ialah gabungan genetik antara dua
Genotip Rr rr
individu yang melibatkan satu ciri dan sepasang trait Genotip
meiosis
berbeza yang dikawal oleh satu gen.
Monohybrid cross is a genetic mix between two individuals Gamet R r r
that involve inheritance of one characteristic and contrasting Gamete
traits controlled by a gene. Persenyawaan
2 (a) TT, DD, tt, bb, ff, BB, dd, FF Fertilisation

(b) Bb, Ff, Tt, Dd Genotip F1 Rr rr

(c) TT, DD, BB, FF F1 genotype
(d) tt, bb, ff, dd Fenotip F1 Boleh Tidak boleh
(e) TT, DD, tt, bb, ff, BB, dd, FF F1 phenotype menggulung lidah menggulung lidah
(f) Bb, Ff, Tt, Dd Can roll tongue Cannot roll tongue
3 Kuning adalah dominan/ Yellow is dominant Nisbah fenotip F1 1 1
F1 phenotypic ratio
11.2 Pewarisan Dihibrid 2 (a) Gen yang dibawa oleh kromosom X
Dihybrid Inheritance Gene carried by X chromosome
1 RY 3 (b) (i) XH Xh
Ry 3 (ii) Petunjuk: XH Mewakili alel dominan untuk
2 Key: darah beku (normal)
TB Tb tB tb Representing dominant allele for
normal blood clot
TB TTBB TTBb TtBB TtBb h
X Mewakili alel resesif untuk
Tb TTBb TTbb TtBb Ttbb hemofilia
Representing recessive allele for
tB TtBB TtBb ttBB ttBb haemophilia

tb TtBb Ttbb ttBb ttbb Induk Ibu × Bapa

Parents Mother Father
3 Berdasarkan maklumat, nisbah fenotip anak ialah
1:1:1:1 Genotip XHXh XhY
Meiosis
Based on the information, phenotypic ratio of offspring is Genotype
1:1:1:1 Gamet XH Xh h
X Y
Genotip induk HhBb × hhbb Gamete
Parents genotype HhBb × hhbb Persenyawaan
Fertilisation
HB Hb hB hb
Genotip F1 XHXh X HY X hX h XhY
hb HhBb Hhbb hhBb hhbb F1 genotype
berbulu berbulu berbulu berbulu
Fenotip F1 Perempuan Lelaki Perempuan Lelaki
hitam, hitam, putih, putih, F1 pembawa normal hemofilia hemofilia
berekor berekor berekor berekor phenotype Female Male Female Male
panjang pendek panjang pendek carrier normal haemophilia haemophilia
black fur, black fur, white fur, white fur, Nisbah 1 : 1 : 1 : 1
long tail short tail long tail short tail fenotip F1
F1 phenotypic ratio

J21 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

 Maka, kebarangkalian untuk mendapat anak •
Persenyawaan gamet dari ibu (alel O) dengan
R ialah ¼ / 25%. gamet dari bapa yang membawa alel B
Thus, the probability of having a child R is ¼ / 25%. Fertilisation between gamete from mother (allele
3 Penyakit Bilangan kromosom Jantina O) and gamete from father that carry allele B
Disease Number of chromosome Gender • menghasilkan individu bergenotip BO yang
menentukan kumpulan darah B.
Sindrom Klinefelter 47 (44 + XXY) Lelaki
Male
result in genotype BO which determine blood
Klinefelter syndrome
group B.
4 • Sel soma lelaki mempunyai 44+XY. Sperma terhasil (c) Gamet jantan
melalui proses meiosis yang membawa sama ada Male gamete
kromosom (22+X) atau (22+Y). 22 + X 22 + Y
The somatic cells of a human male have 44+XY Gamet betina
chromosomes. A sperm produced through meiosis carries Female gamete
either (22+X) or (22+Y). 22 + X 44 + XX 44 + XY
•
Sel soma perempuan mempunyai 44+XX. Satu
ovum terhasil melalui proses meiosis membawa 22 + X 44 + XX 44 + XY
kromosom (22+X). 50% lelaki/ boys : 50% perempuan/ girls
The somatic cells of a human female have 44+XX (d)
• Isteri/ kedua-dua anaknya sesuai untuk
chromosomes. An ovum produced through meiosis carries menderma darah kepada Encik X. Ini kerana
(22+X). darah Encik X tiada antibodi. Tidak akan
•
Semasa persenyawaan, satu sperma bergabung berlaku penggumpalan.
dengan satu ovum untuk membentuk satu zigot. The wife/ both children are able to donate their
During fertilisation, a sperm fuses with an ovum to form blood to Mr X. This is because Mr X's blood does
a zygote. not has antibody. No agglutination will occur.
•
Jika sperma yang membawa satu kromosom
Y (22+Y) bergabung dengan satu ovum yang BAB
Variasi
membawa kromosom (22+X), maka zigot 12 Variation
mempunyai kromosom XY (anak lelaki).
If a sperm with a Y chromosome (22+Y) combines with an 12.1 Jenis dan Faktor Variasi
ovum (22+X), the result is zygote with XY chromosomes Types and Factors of Variation
(a boy). 1 (a) (i) X: Variasi selanjar/ Continuous variation
•
Jika sperma yang membawa satu kromosom Y: Variasi tak selanjar/ Discontinuous variation
X (22+X) bergabung dengan satu ovum yang (ii) Faktor persekitaran/ Environmental factors
membawa kromosom (22+X), maka zigot • Menyebabkan variasi selanjar
mempunyai kromosom XX (anak perempuan). Causes continuous variation
If a sperm with X chromosome (22+X) combines with an • Contoh: suhu, pemakanan, iklim/
ovum (22+X), the result is zygote with XX chromosomes Example: temperature, food intake, climate
(a girl). Faktor genetik/ Genetic factors
• Kebarangkalian untuk memperolehi bayi lelaki • Menyebabkan variasi tak selanjar
ialah 50% dan kebarangkalian untuk memperolehi Causes discontinuous variation
bayi perempuan juga 50%. • Pindah silang semasa profasa I
The probability of having a baby boy is 50% and the Crossing over during prophase I
probability of having a baby girl is also 50%. • menghasilkan kombinasi gen yang baharu
produces new combination of gene
• Persenyawaan rawak
Praktis Sumatif
Random fertilisation
KERTAS 1 • menghasilkan genotip dan fenotip yang
bervariasi
1 C 2 C 3 C 4 A 5 C produces various of genotype and phenotype
6 D 7 A • Mutasi gen/ kromosom
Gene/ Chromosomal mutation
KERTAS 2 • Menghasilkan ciri yang berlainan daripada
Bahagian A induk
1 (a) Kedua-dua kumpulan darah A dan B menjadi ciri Produces different characteristics from parent
individu yang membawa alel-alel ini, iaitu darah 2 • Kesan daripada faktor persekitaran ke atas klon
AB. pokok pisang.
Both blood groups, A and B become the characteristic of Effects of environmental factors on the cloned banana
individual with blood group AB. plants.
(b) • Gamet ibu membawa alel O manakala gamet • Klon/ pokok pisang menerima jumlah air/ mineral/
bapa membawa sama ada alel A atau alel B. baja/ keamatan cahaya yang berbeza.
Gamete from mother carry allele O while gamete Cloned banana/ plant receives different amount of water/
from father carry either allele A or allele B. minerals/ fertiliser/ light intensity.

© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) J22

 • Pokok pisang terdedah kepada jenis tanah/ pH 12.3 Mutasi
tanah yang berbeza. Mutation
Banana plant exposes to different soil type/ soil pH. 1 • Mutasi P dan Q mengakibatkan perubahan dari
• Pokok pisang dijangkiti oleh serangga perosak/ segi struktur kromosom
parasit. Mutation P and Q causes changes to chromosomal structure
Plant exposes to pest/ parasites. • P ialah penggandaan/ P is duplication
• Bahagian kromosom dengan gen E mengganda
12.2 Variasi dalam Manusia menyebabkan kromosom mutan mempunyai dua
Variation in Humans
set gen E
1 (a) (i) Part of chromosome with gene E is copied which causes
mutant chromosome has two set of gene E
Number of students
Bilangan murid

• Q ialah penyongsangan/ Q is inversion

•
Segmen gen D, E dan F terputus lalu bersambung
semula dalam urutan yang bertentangan
Segment D, E and F is cut off and then rejoin in inverse
Jenis pola sequence
cap jari 2 (a) (i) • Sindrom Cri du chat/ Cri du chat syndrome
Pusar Lengkung Gelung Komposit Types of
Whorl Curves Loops Composite fingerprints • Disebabkan pelenyapan pada lengan
(ii) pendek kromosom nombor 5.
Due to a partial deletion on the short arm of
chromosome number 5.
(ii) • Pesakit menangis seperti kucing mengiau
Number of students
Bilangan murid

semasa bayi.
The cry of affected infants is similar to that of a
meowing kitten.
• Pertumbuhan lambat.
Slow delayed development.
• Kecacatan mental/ fizikal
Mental/ physical retardation
(b)
• Mutasi kromosom melibatkan perubahan
< 40 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 >64 dalam struktur kromosom atau perubahan
Berat badan/ Body weight (kg)
(b) dalam bilangan kromosom.
Jenis pola cap jari Berat badan Chromosomal mutation involves changes to
Types of fingerprints Body weight chromosomal structure or changes to chromosomal
Menunjukkan perbezaan Menunjukkan number.
ciri yang ketara perbezaan ciri yang •
Perubahan dalam struktur kromosom
The difference in tidak ketara melibatkan perubahan dalam susunan gen.
characteristic is obvious The difference in Changes in chromosomal structure involve changes
characteristic is not to the gene sequence.
obvious •
Perubahan dalam bilangan kromosom
menyebabkan organisma diploid kehilangan
Tidak mempunyai ciri Mempunyai ciri
satu atau lebih kromosom, atau memperoleh
perantaraan perantaraan
satu atau lebih kromosom tambahan.
No intermediate Has intermediate
A change in chromosomal number causes a diploid
characteristics characteristics
organism to lose one or more chromosomes, or gain
Tidak dipengaruhi oleh Dipengaruhi oleh one or more chromosomes.
persekitaran persekitaran •
Ini menyebabkan anak mempunyai kandungan
Not influenced by the Influenced by the genetik yang berbeza daripada induknya dan
environment environment menghasilkan variasi.
Tidak boleh diukur Boleh diukur Causes the offspring to have different genetics
(kualitatif) (kuantitatif) materials from its parents thus producing variation.
Cannot be measured Can be measured
(qualitative) (quantitative) Praktis Sumatif
Ciri dikawal oleh satu Ciri dikawal oleh
gen tunggal banyak gen KERTAS 1
Controlled by one single Controlled by many 1 C 2 D 3 A 4 C 5 C
gene genes 6 D 7 D 8 B 9 C
Graf menunjukkan Graf menunjukkan
taburan diskrit taburan normal KERTAS 2
Graph shows discrete Graph shows normal Bahagian A
distribution distribution 1 (a) 47 kromosom/ 47 number of chromosomes

J23 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

 (b) Rajah 2(b)/ Diagram 2(b)
• Proses pindah silang
Crossing over process
• berlaku antara kromatid tidak seiras pada
kromosom homolog.
occurs between non-sister chromatids of homologous
chromosomes.
• semasa profasa I
during prophase I
• penggabungan semula menghasilkan kombinasi
gen baharu.
(c)
• Penyakit sindrom Klinefelter recombination produces new combination of genes.
Klinefelter syndrome • menghasilkan variasi di dalam gamet.
• Berpunca daripada mutasi kromosom. produce variation in gametes.
Caused by chromosomal mutation.
• Kromosom homolog// kromatid kembar gagal
berpisah// tak disjungsi. BAB
Teknologi Genetik
Homologous chromosomes// sister chromatids fail to 13 Genetic Technology
separate// nondisjunction.
• Semasa anafasa I// anafasa II. 13.1 Kejuruteraan Genetik
Genetic Engineering
During anaphase I// anaphase II.
• Sperma normal yang membawa kromosom Y
1
(a) Kejuruteraan genetik ialah teknik pengubahsuaian
dan manipulasi gen organisma yang menghasilkan
bersenyawa dengan ovum yang mempunyai dua
kombinasi gen yang baharu.
kromosom X.
Genetic engineering is the technique involve alteration
Normal sperm with Y chromosome fertilised ovum
and manipulation of gene of an organism that produce
with two X chromosomes.
new combination of genes.
•
Menghasilkan zigot yang mempunyai ekstra
(b) • Lembu yang menghasilkan susu yang
satu kromosom X/ 44 + XXY.
mengandungi β-laktoglobulin diubah suai
Producing zygote with extra one X chromosome/
secara genetik
44 + XXY.
The cow that produce milk contain β-lactoglobulin is
(d) •
Agen fizikal seperti sinar UV, sinar-X, sinar
genetically modified
alfa, sinar beta.
• bagi menghasilkan susu tanpa β-laktoglobulin.
Physical agent such as UV ray, X-ray, alpha ray,
to produce milk without β-lactoglobulin.
beta ray.
• Susu adalah selamat diminum bagi mereka
•
Agen kimia seperti formaldehid, benzena,
yang alergi.
bahan pengawet makanan, karsinogen,
Milk is safe to drink for allergic person
pestisid.
• Lembu adalah GMO.
Chemical agent such as formaldehyde, benzene,
Cow is GMO
food preservative, carcinogen, pesticide.
(c) Kelebihan/ Advantages:
Bahagian B • Membekalkan makanan mencukupi bagi
2 Rajah 2(a)/ Diagram 2(a) populasi dunia.
• Proses meiosis Supply enough food for world population.
Meiosis process • Meningkatkan kualiti haiwan ternakan dan
• menghasilkan sel-sel gamet yang berlainan nilai nutrisi tanaman.
kandungan genetik. Increase the quality of livestock and nutritional
produce gametes with difference genetic materials. value of crops.
• melalui penyusunan bebas kromosom semasa • Mengurangkan penggunaan racun perosak/
Metafasa I. mengurangkan pencemaran
due to independent assortment of chromosomes during Reduce pesticide usage/ reduce pollution
Metaphase I. • Meningkatkan ketersediaan makanan
• Proses persenyawaan Increase food availability
Fertilisation process
Kekurangan/ Disadvantages:
• Persenyawaan sperma dan oosit sekunder secara
• Risiko implikasi kepada kesihatan manusia
rawak.
Risk implication on human health
Fertilisation between sperm and secondary oocyte is
• Ancaman kepada spesies semula jadi
random.
Endangered natural species
• menghasilkan zigot diploid dengan kombinasi
• Gen GMF mungkin dipindahkan kepada
genetik yang baharu.
manusia
produces gametes with different genetic contents from
The GMF genes may transferred to humans
their parents.

© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) J24

13.2 Bioteknologi Bahagian C
Biotechnology 2 (a) • Sampel tisu dari tempat kejadian diambil dan
1 Kelabu Perubatan dan kesihatan manusia disimpan.
Grey Medicine and human health Tissues sample form crime place is taken and
kept safely.
Merah Bioteknologi alam sekitar • Tisu daripada darah, air liur, semen, gigi,
Red Environmental biotechnology tulang, tisu atau sel boleh menjadi bahan
Biru Makanan dan pemakanan bukti DNA.
Blue Food and nutrition Tissues from blood, saliva, semen, teeth, bone,
other tissues or body cells can be the DNA
Kuning Bioteknologi marin evidence.
Yellow Marine biotechnology • Tisu dianalisis dengan menggunakan alatan
Hijau Undang-undang, etika dan falsafah elektroforesis.
Tissues are analysed by using electrophoresis
Green Law, ethic and philosophy
equipment.
Violet Peningkatan hasil pertanian • Bagi memisahkan fragmen DNA.
Violet Improving agricultural products To separate DNA fragments.
2 • Alcanivorax borkumensis menguraikan minyak. • Prob radioaktif adalah DNA yang ditandakan
Alcanivorax borkumensis breaking down oil spills. dengan bahan radioaktif.
• menjadi bahan tidak bertoksik. Radioactive probe is DNA that has been tag with
radioactive substances.
into non-toxic substances.
• Menghasilkan visual pengikatan DNA.
• Bahan ini menjadi sumber tenaga bagi Alcanivorax
Produce DNA binding visualisation.
borkumensis.
• Profil DNA tempat kejadian diperoleh
The substances is Alcanivorax borkumensis energy Crime place DNA profile obtained
sources.
• Profil DNA bagi semua suspek diperoleh
• Tumpahan minyak pada permukaan lautan melalui langkah-langkah yang sama.
Oil spills on ocean DNA profile for all suspect is obtained by using
• meningkatkan populasi Alcanivorax borkumensis. same steps.
incerease the Alcanivorax borkumensis population. • Profil DNA dibandingkan dan padanan
• Lebih banyak minyak yang dapat diuraikan. ditemui.
More/ A lot of oil can be broken down. DNA profile is compared and matched.
• Isu pencemaran lautan dapat diselesaikan. • Suspek dengan jalur yang paling sama adalah
The ocean pollution issues can be solved. penjenayah.
Suspect with mostly similar band is the criminal.
Praktis Sumatif
(b) (i) • Meningkatkan hasil tanaman
KERTAS 1 Increase crops yield
• Mengurangkan kos pembelian racun
1 A 2 B 3 B 4 A 5 B serangga

Save cost of pesticide
KERTAS 2 • Mengurangkan penggunaan racun
Bahagian A serangga
1 (a) (i) L : Plasmid/ Plasmid Reduce usage of pesticide
N : Enzim DNA ligase/ DNA ligase enzyme • Mengelakkan pencemaran air/ udara
(ii) • L/ Plasmid berfungsi sebagai vektor Prevent water pollution/ air pollution
pengklonan • Mengurangkan populasi serangga perosak
L/ Plasmid functions as cloning vector Reduce the pests population
• L/ Plasmid merupakan DNA yang (ii) • Mengurangkan isu tumpahan minyak/
berbentuk bulat dalam bakteria pencemaran air/ bau
L/ Plasmid is a circular DNA in bacteria Reduce the oil spills issues/ water pollution/
smell
(b) • Kurang protein faktor VIII dihasilkan/
• Tumpahan minyak diuraikan kepada
penghasilan protein faktor VIII berkurang.
bahan tidak bertoksik
Less factor VIII protein produced/ production of Oil spills break down into non-toxic substances
factor VIII protein decrease. • Meningkatkan kualiti air
• Kepekatan enzim/ bilangan enzim kurang/ Increase water quality
rendah. • Meningkatkan peluang hidup bagi
Concentration of enzyme/ number of enzyme less/ low. organisma-organisma akuatik
• Kurang plasmid/ DNA rekombinan terbentuk. Increase survival chances for aquatic
Less recombinant plasmid/ DNA formed. organisms
• Kurang bakteria transgenik yang dapat
• Meningkatkan hasil laut dan eko-
menghasilkan protein faktor VIII. pelancongan
Less transgenic bacteria that can produce factor Increase the sea values and eco-tourism
VIII protein. sector

J25 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

 Kertas Model SPM • Pengangkutan aktif tidak boleh berlaku
Active transport does not occur
KERTAS 1 • Ion mineral tidak dapat diangkut ke dalam sel
1 A 2 C 3 C 4 C 5 C Thus, mineral ions cannot be transported into the cells
6 A 7 B 8 A 9 A 10 A 4 (a) P : Hidrofit/ Hydrophytes
11 C 12 C 13 B 14 A 15 C Q : Xerofit/ Xerophytes
16 C 17 A 18 D 19 B 20 B (b) P hidup di habitat berair manakala Q hidup di
21 C 22 C 23 C 24 A 25 C habitat panas dan kering/ gurun
26 D 27 B 28 D 29 C 30 C P lives in aquatic habitats while Q lives in hot and dry/
31 A 32 B 33 C 34 D 35 B desert habitats
36 A 37 A 38 C 39 B 40 B (c) Mengurangkan jumlah luas permukaan yang terdedah

KERTAS 2 kepada Matahari// Mengurangkan kehilangan air
Reduces the total surface area expose to the Sun//
Bahagian A
Reduces water loss
1 (a) Q : Tumbuhan epifit/ Epiphytic plant
(d) • Minyak akan menutup permukaan epidermis/
R : Tumbuhan parasit/ Parasitic plant stoma
(b) • R memperolehi bahan organik/ mineral/ air Oil will cover the surface of epidermis/ stoma
daripada perumah • Pertukaran gas tidak dapat berlaku/
R obtain organic substance/ mineral/ water from Menghalang penyerapan cahaya
the host.
Gaseous exchange cannot occurs/ Prevent the
• dengan menembusi batang perumah sehingga
absorption of light
ke berkas vaskular perumah • Kadar fotosintesis berkurang/ Tumbuhan P mati
by penetrating the stem up to the vascular bundle
Rate of photosynthesis reduces/ Plant P died
of the host
5 (a) Kromosom maternal dan paternal// Kromosom
• R membesar lebih cepat/ subur homolog
R grow faster/ flourish Maternal and paternal chromosomes// Homologous
• Perumah kekurangan nutrisi/ mati chromosomes
Host is malnourished/ die (b) 4 kombinasi/ 4 combinations
(c) (i) Epidermis/ Epidermis (c)
(ii) Dinding sel yang nipis/ membran sel yang telap Rajah 5.1 Rajah 5.2
terhadap air Diagram 5.1 Diagram 5.2
Thin cell walls/ water-permeable cell membrane
Penyusunan bebas
2 (a) (i) Pankreas/ Pancreas
kromosom Pindah silang
(ii) • Merembeskan enzim amilase pankreas/
Independent assortment Crossing over
tripsin/ lipase of chromosomes
Secrete pancreatic amylase/ trypsin/ lipase enzyme
• yang digunakan untuk pencernaan kanji/ Metafasa I Profasa I
polipeptida/ lipid di dalam duodenum Metaphase I Prophase I
used for digestion of starch/ polypeptide/ lipid in
(d) (i) Penggantian bes/ Base substitution
the duodenum
(ii) • Penyakit anemia sel sabit
(b) • Hempedu/ Bile
Sickle cell anaemia disease
• Meneutralkan kim yang berasid
• Sel darah merah berbentuk sabit
Neutralised acidic chyme
Crescent shape of red blood cells
• Menyediakan keadaan beralkali untuk tindakan
enzim di dalam duodenum • Sel darah merah mudah pecah/ kurang sel
Prepare alkaline medium for enzyme reaction in the darah merah
duodenum Red blood cells burst easily/ less red blood cell
3
(a) (i) Osmosis/ Osmosis • Oksigen kurang diangkut/ bekalan oksigen
sedikit
Resapan ringkas/ Simple diffusion
Less oxygen is transported/ oxygen supply less
(ii) • Kedua-duanya adalah pengangkutan pasif
• Cepat letih/ pertumbuhan terbantut
Both is passive transport
Fatigue/ retarded growth
• Proses pergerakan tidak memerlukan tenaga
6 (a) Granum/ Granum
Movement process does not involve energy
(b) • Menguja elektron dalam klorofil
• Pergerakan bahan dari kepekatan tinggi Excites electrons in chlorophyll
kepada kepekatan rendah • Menguraikan molekul air
Movement of substance from higher Break down water molecules
concentration to lower concentration. (c) • Di tilakoid, tindak balas bersandarkan cahaya
(b) • Sel tidak boleh menghasilkan tenaga// Tenaga berlaku manakala di stroma, tindak balas tidak
tidak dapat dijana bersandarkan cahaya berlaku
Cell unable to produce energy// Energy is not In thylakoid, light-dependent reactions take place
generated while in stroma, light-independent reactions take place

© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) J26

 • Di tilakoid, ATP dihasilkan manakala di 8
(a) (i) Ungu/ Purple
stroma, ATP digunakan (ii) Heterozigot// Satu alel dominan dan satu alel
In thylakoid, ATP is produced while in stroma, ATP resesif
is used. Heterozygote// One dominant allele and one
(d) • Kurang molekul air diuraikan recessive allele
Break down of water molecules decrease (b) •
Anak mesti menerima kedua-dua alel
• Kurang ion hidrogen dihasilkan dominan/ trait ungu dari kedua-dua induk
Production of hydrogen ions decrease Offspring must receive both dominant allele/ purple
• NADP+ tidak/ kurang bergabung dengan ion trait from both parent
hidrogen/ kurang NADPH dihasilkan • Alel dominan/ trait ungu menonjolkan traitnya
NADP+ does not/ less bind with hydrogen ion/ less Dominant allele/ purple trait expresses its trait
NADPH is produced (c) (i) Hemoglobin abnormal/ bilangan
• Sebatian organik tidak/kurang diturunkan hemoglobin kurang
kepada glukosa Abnormality haemoglobin/ low number of
Organic compounds not/less reduced into glucose haemoglobin
• Glukosa tidak/kurang terkondensasi kepada (ii) • J ialah talasemia major manakala K ialah
kanji talasemia minor
Glucose not/less condensation into starch J is thalassemia major while K is thalassemia
(e) Enzim ternyahasli minor
Enzymes denatured
• J menunjukkan simptom talasemia seperti
7 (a) (i) S pucat/ sesak nafas/ anemia manakala K
(ii) Jirim kelabu terdiri daripada/ gabungan badan- tidak menunjukkan simptom
badan sel neuron J show symptoms such as paleness/ breathing
Grey matter are comprised/ combination of cell difficulties/ anaemia while K does not show any
bodies of neurons symptom.
(iii)
• Badan sel neuron deria terletak di T (iii) • Pilih Y/ Choose Y
Cell body of sensory neuron is located in T
• Kerana tiada kebarangkalian anak
• Neuron deria tidak dapat menghantar talasemia major/ kebarangkalian anak
impuls saraf dari reseptor adalah normal/talasemia minor sahaja
Sensory neuron cannot send nerve impulse Because there is no probability of thalassemia
from receptor major/ probability child is normal/ thalassemia

• Saraf tunjang/otak tidak dapat menerima minor only
impuls saraf dari reseptor Bahagian B
The spinal cord/brain cannot receive nerve
9 (a) (i) Mitosis
impulse from receptor
L→M→K→N
(b) (i) • Neuron motor menerima impuls saraf (ii) • Sitokinesis/ Cytokinesis
dari neuron geganti tetapi neuron deria • Vesikel kecil di dalam sel tumbuhan akan
membawa impuls saraf ke neuron
bergabung untuk menghasilkan plat sel.
geganti
Small vesicles in plant cell will combine to form
Motor neuron receives nerve impulse from relay
cell plates
neuron but sensory neuron carries nerve impulse

• Plat sel mengembang keluar dan
to relay neuron

• Neuron motor membawa impuls saraf ke bercantum dengan membran plasma.
efektor tetapi neuron deria membawa Cell plates expand outward and combine with
impuls saraf dari reseptor plasma membrane
Motor neurone carry nerve impulse to the
• Dinding sel baharu akan terbentuk dan
effector but sensory neurone carries nerve diperkuatkan oleh serat selulosa.
impulse from receptors New cell wall will be formed and is strengthen
(ii) • Neuron motor tidak boleh menghantar by cellulose fibres
impuls saraf kepada efektor (b) A
Motor neurone cannot send nerve impulse to the • Kimoterapi/ Chemotherapy
effector • Penggunaan dadah untuk membunuh sel

• Otot-otot tidak dapat berfungsi/ bergerak/ kanser
bertindak balas kepada rangsangan The use of drugs to destroy cancer cells.
The muscles cannot function/ do a movement/ • Menghalang sel kanser daripada membesar,
response to the stimuli membahagi dan menghasilkan lebih banyak
• Kelenjar tidak dapat merembeskan sel
hormon yang sesuai Prevent the cancer cells from growing, dividing and
The gland cannot secrete suitable hormone making more cells.
• Pergerakan tidak dapat dikawal/ otot tidak B
dapat mengecut • Radioterapi/ Radiotherapy
The movement will be lost control/ the muscle • Menggunakan dos radiasi yang tinggi
cannot do a contraction Uses high doses of radiation

J27 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)


• Radiasi berfungsi dengan memecahkan
sebahagian kecil sel DNA/ untuk membunuh
sel kanser dan mengecilkan tumor
Radiation works by making small breaks in the DNA
inside cells/ to kill cancer cells and shrink tumors.
C The lymph will flow through the lymph nodes
• Pembedahan/ Surgery
• Membuang sel kanser yang terdapat di suatu
bahagian.
Removes cancer cell that is contained in one area.
• Membuang sebahagian tumor dapat
meningkatkan keberkesanan kaedah rawatan
yang lain.
Removing part of a tumor can help other treatments
to work better.
(c) • X (mitosis) menghasilkan sel somatik diploid
(2n) manakala Y (meiosis) menghasilkan
gamet haploid (n)
X (mitosis) produced diploid (2n) somatic cells
whereas Y (meiosis) produced haploid (n) gametes
• X menghasilkan sel anak yang sama secara
genetiknya dengan sel induk manakala Y
menghasilkan sel yang unik secara genetiknya
daripada sel induk
X produced daughter cells that are genetically
identical to the parent cell whereas Y produced
genetically unique from each other and parent cell.
• X berlaku di seluruh badan manakala Y hanya
berlaku dalam organ pembiakan.
X takes place throughout the body while Y only takes
place in the reproductive organs
• X menghasilkan dua sel anak manakala Y
menghasilkan empat sel anak.
X produce two daughter cells while Y produce four
daughter cells 
• X mempunyai hanya satu peringkat
pembahagian sel manakala Y mempunyai dua
peringkat pembahagian sel.
X has one stage of cell division whereas Y has two
stages of cell division
10 (a) M: Sel darah merah/ eritrosit
Red blood cell/ erythrocyte
N: Sel darah putih/ leukosit/ neutrofil
White blood cell/leucocyte/neutrophil
(b) (i) • Di hujung arteriol, tekanan hidrostatik
adalah tinggi (akibat diameter salur darah
semakin mengecil)
At the end of the arterioles, hydrostatic pressure
is high (due to diameter of blood vessels are
getting smaller)
• Sebahagian besar kandungan plasma darah
meresap keluar (kecuali sel darah merah,
protein plasma dan platlet)
Most of the blood plasma content diffuses out
(except for red blood cells, plasma proteins and
platelets)
• 10 % bendalir interstis meresap ke kapilari
limfa
10 % of the interstitial fluid diffuse into the
lymphatic capillary
• untuk membentuk limfa
to form lymph
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
• Limfa akan mengalir ke saluran limfa
yang lebih besar
The lymph will flow into larger lymphatic
vessel
• Limfa akan mengalir melalui nodus limfa
• yang akhirnya kembali ke peredaran darah
that finally returns back to the blood
circulation
(ii)
• Air yang berlebihan akan berkumpul di
bahagian bawah badan, (terutamanya jika
cuaca panas atau berdiri terlalu lama)
The extra water tends to gather in the lowest
parts of the body, (especially if the weather
is hot or if the pregnant woman has been
standing a lot)
• Fetus yang sedang berkembang di dalam
rahim memberi tekanan kepada vena/
salur darah pelvis
Growing foetus in the uterus put pressure on
the pelvic vein/ blood vessel
•
Tekanan melambatkan kembalinya darah
ke peredaran darah
The pressure slows the return of blood into
blood circulation
• Menyebabkan pengumpulan darah
Cause pooling of the blood
• yang memaksa bendalir terkumpul di
dalam tisu
which force fluid to accumulate in the tissues
• yang menyebabkan edema
that cause oedema
• (Pembengkakan secara beransur-ansur ini)
tidak membahayakan ibu mahupun bayi
(The gradual swelling) isn’t harmful to the
mother or baby
• tetapi ia menyebabkan ketidakselesaan.
but it can be uncomfortable
(c) • Prosedur ini melibatkan memasukkan sten
(untuk sementara)
The procedure involves inserting stent (temporarily)
• ke dalam arteri yang sempit
into narrowed artery
• Di hujung sten terdapat belon kecil
A small balloon is at the end of stent
• (Belon) dikembangkan (di bahagian sempit)
(Balloon) is inflated (at the narrowed part)
• untuk membesarkan lumen dalam arteri yang
sempit
to widen the lumen in the narrowed artery
• untuk memastikan darah mengalir secara
normal ke otot kardiak
to ensure blood flows normally to the cardiac
muscle
• Dapat mengurangkan sakit bahagian dada
Can reduce chest pain
• untuk mengelakkan serangan jantung/ angina/
penginfarkan miokardium
to prevent heart attack/ angina/ myocardial
infarction.
J28
Bahagian C
11 (a) • Biodiversiti ialah kepelbagaian
tumbuhan dan haiwan
Biodiversity is the diverse species of plants and
animals
• berinteraksi antara satu sama lain di Bumi.
interacting with one another on Earth.
Ia penting kerana;
It is important because:
• Menyediakan pelbagai produk biologi kepada
manusia.
Provides various biological products to humans.
• Untuk mengekalkan keseimbangan alam
semula jadi.
To maintain the balance in nature.
• Membolehkan semua organisma bermandiri
kerana mereka saling bergantung.
Enable all organisms to survive as they are
interdependent.
• Warisan flora dan fauna yang kaya/ menarik
pelancong
Rich heritage of flora and fauna/ attract tourists
(b)
• Interaksi mangsa-pemangsa
Prey-predator interaction
• Apabila populasi pemangsa (burung hantu)
tinggi, populasi mangsanya (tikus) berkurang
When the population of predator (owl) is high, the
population of its prey (rat) decreases
• kerana mangsa dimakan oleh pemangsa
because the prey is eaten by the predator
• Apabila populasi mangsa menurun, makanan
tidak mencukupi untuk pemangsa
When the population of prey decreases, there is
insufficient food for predator
• mengakibatkan penurunan populasi pemangsa
results in a decrease of the predator population
• Apabila populasi pemangsa rendah, populasi
mangsa pulih dan meningkat
When the population of predator is low, the prey
population recovers and increases
• Mengakibatkan peningkatan
pemangsa (cukup makanan)
Result in an increase in the population of predator
(have enough food)
(c) (i) • Penyahutanan/ Deforestation
• Memperolehi balak untuk tujuan
pembinaan/ perabot/ kertas
To obtain timber for construction work/ furniture/
paper
• Melombong mineral
spesies Mineral mining
• Membuka kawasan baharu untuk
menjalankan aktiviti pertanian/
perindustrian
Opening new areas to carry out agricultural/
industrial activities
• Untuk meningkatkan peluang pekerjaan/
pendapatan/ ekonomi
To increase job opportunities/ income/
economic
• Membina kawasan perumahan/
kemudahan infrastruktur
Building residential areas/ infrastructure
facilities
• Membangunkan sistem jalan raya
untuk memendekkan masa perjalanan/
mengurangkan kesesakan lalu lintas
Develop road system to shorten travelling time/
reduce traffic jam
(ii) • Menyebabkan tanah terdedah pada agen
hakisan/ hakisan tanah
Causes land to be exposed to agents of erosion/
soil erosion
• Struktur tanah longgar/ tanah runtuh
Loosen soil structure/ landslides
• Sungai menjadi cetek/ banjir kilat
Shallowing of rivers/ flash flood
• Memusnahkan habitat flora dan fauna
Destroy habitats of flora and fauna
• Kepupusan organisma
Extinction of organism
• Kehilangan biodiversiti/ sumber perubatan
Loss of biodiversity/ source of medicine
• Mengganggu kitar nitrogen/ kitar air/
kitar karbon
Disruption of nitrogen cycle/ water cycle/
carbon cycle
• Kehilangan kawasan tadahan air
The loss of water catchment area
populasi • Karbon dioksida meningkat di atmosfera/
suhu Bumi meningkat
Carbon dioxide increase in atmosphere/
temperature of Earth increase
• Kesan rumah hijau/ pemanasan global/
perubahan iklim
Greenhouse effect/ global warming/ climate
change
J29 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)