ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥ∆ΩΝ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ∆ΩΝ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ

∆ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

“Αντιλήψεις των αποφοίτων του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών

«Εκπαίδευση ενηλίκων» για τις διαδικτυακές υπηρεσίες
της εξ αποστάσεως Βιβλιοθήκης και του Κέντρου Πληροφόρησης
του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου”

ΦΑΡΣΑΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ
ΒΑΣΑΛΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

ΠΑΤΡΑ
ΜΑΪΟΣ, 2010
“Αντιλήψεις των αποφοίτων του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών
«Εκπαίδευση ενηλίκων» για τις διαδικτυακές υπηρεσίες της εξ
αποστάσεως Βιβλιοθήκης και του Κέντρου Πληροφόρησης του Ελληνικού
Ανοικτού Πανεπιστημίου”

"Δεν είναι το παρελθόν αλλά το μέλλον που με ενδιαφέρει περισσότερο,

καθώς σκοπεύω να ζήσω εκεί..."
Albert Einstein

_________________________________________________________________________
2
 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Σελίδα

- Κατάλογος Πινάκων, Σχημάτων και Διαγραμμάτων……………………………...... 5

- Πίνακας συντομογραφιών…………………………………………………………... 8
- Ευχαριστίες………………………….………………………….…………………... 9
- Περίληψη…………………………………………………………………………..... 10
- Abstract……………………………………………………………………………... 11
- Εισαγωγή…………………………………………………………………………..... 12
- Μεθοδολογία της έρευνας…..……………………………………………………..... 13

Κεφάλαιο 1ο – ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

1.1. – Ανοικτή και εξ αποστάσεως Εκπαίδευση………………………………………. 16

1.1.1. – Η μάθηση στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση…………………………… 20
1.1.2. – Τα χαρακτηριστικά των ενήλικων εκπαιδευόμενων……………………. 22
1.2. – Ο ρόλος του Διαδικτύου στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση…………................. 26
1.3. – Ο ρόλος της Βιβλιοθήκης στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση μέσω Διαδικτύου... 38
1.4. – Επισκόπηση των διαδικτυακών υπηρεσιών της εξ αποστάσεως Βιβλιοθήκης
49
του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου……………………………………………………
1.5. – Οι διαδικτυακές υπηρεσίες των εξ αποστάσεως βιβλιοθηκών των Ευρωπαϊκών
59
Ανοικτών Πανεπιστημίων…………………………………………........................................
1.6. – Βιβλιογραφική ανασκόπηση ελληνικών και διεθνών ερευνών………………… 66
1.7. – Συμπεράσματα………………………………………………………………….. 74

Κεφάλαιο 2ο – Η ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ

2.1. – Κριτήρια επιλογής θέματος…………………………………………………….. 76

2.2. – Σκοπός και στόχοι της έρευνας…………..…………………………………….. 77
2.2.1. – Ερευνητικά ερωτήματα της έρευνας…………………………………... 78
2.3. – Μεθοδολογία της έρευνας………………………………………........................ 79
2.3.1. – Σχεδιασμός της έρευνας………………………………………….......... 79
2.3.2. – Αξιοπιστία και εγκυρότητα της έρευνας……......................................... 80
2.3.3. – Το δείγμα της έρευνας…………………………………………………. 81
2.3.3.1. – Περιγραφή του δείγματος…………………………………… 81
2.3.4. – Προκαταρκτική έρευνα………………………………………………… 86
2.3.5. – Το Ερωτηματολόγιο…………………………………………………… 87
2.3.6. – Η διεξαγωγή της έρευνας……………………………………………… 88

_________________________________________________________________________
3
Κεφάλαιο 3ο – ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

3.1. – Παρουσίαση και ανάλυση των δεδομένων της έρευνας...……………………… 90

Κεφάλαιο 4ο – ΣΥΖΗΤΗΣΗ

4.1. – Συζήτηση των αποτελεσμάτων της έρευνας...…………………..……………… 118

4.2. – Συμπεράσματα – Προτάσεις………...………………......……………………… 128
4.3. – Προτάσεις για άλλες έρευνες…………………………....……………………… 137

Βιβλιογραφία……………………..……………………………………………………...…. 138

150
Παράρτημα Ι – Το ερωτηματολόγιο της έρευνας…………………………………..………
Παράρτημα ΙΙ – Απεικόνιση στιγμιότυπου οθόνης (screenshot) της Κεντρικής Σελίδας
161
του δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ…………………….……………………...

_________________________________________________________________________
4
 Κατάλογος Πινάκων, Σχημάτων και Διαγραμμάτων

ΠΙΝΑΚΕΣ

Α/Α Περιγραφή Σελίδα

Ποσοστά Διείσδυσης του Διαδικτύου τα τελευταία τέσσερα χρόνια στην
Πίνακας 1 28
Ευρώπη
Ποσοστά Διείσδυσης Ευρυζωνικότητας τα τελευταία έξι χρόνια για Ελλάδα
Πίνακας 2 29
και απόκλιση από το ΜΟ της ΕΕ
Πίνακας 3 Η εξέλιξη των χαρακτηριστικών από το Web 1.0 στο Web 3.0 35
Πίνακας 4 Ελληνικές Ψηφιακές Βιβλιοθήκες 42
Πίνακας 5 Η μετεξέλιξη της Βιβλιοθήκης σε Βιβλιοθήκη 2.0 47
Χάρτης δικτυακού τόπου (site map) της εξ αποστάσεως βιβλιοθήκης και
Πίνακας 6 52
Κέντρου Πληροφόρησης του ΕΑΠ
Πίνακας 7 Τα Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης 60
Σύγκριση διαδικτυακών υπηρεσιών Βιβλιοθηκών των Ευρωπαϊκών Ανοικτών
Πίνακας 8 63
Πανεπιστημίων
Συχνότητα εμφάνισης διαδικτυακών υπηρεσιών στις Βιβλιοθήκες των
Πίνακας 9 64
Ανοικτών Πανεπιστημίων της Ευρώπης
Κατάταξη των Βιβλιοθηκών των Ανοικτών Πανεπιστημίων της Ευρώπης με
Πίνακας 10 65
βάση τον αριθμό διαδικτυακών υπηρεσιών που παρέχουν

ΣΧΗΜΑΤΑ

Α/Α Περιγραφή Σελίδα

Σχήμα 1 Χάρτης εικονικής αναπαράστασης του Διαδικτύου 27
Σχήμα 2 Ποσοστά ευρυζωνικής διείσδυσης στην Ευρώπη 29
Σχήμα 3 Μορφές μάθησης μέσω υπολογιστών και Διαδικτύου 32
Σχήμα 4 Δημοφιλείς υπηρεσίες Web 2.0 34
Σχήμα 5 Από το Web 1.0 στο Web 3.0 35
Σχήμα 6 Βασικά συστατικά μέρη της δομής μιας τυπικής ψηφιακής βιβλιοθήκης 41
Σχήμα 7 Τα 7 τμήματα μιας Βιβλιοθήκης 2.0 48

_________________________________________________________________________
5
 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

Α/Α Περιγραφή Σελίδα

Διάγραμμα 1 Κατανομή δείγματος με βάση το φύλο 82
Διάγραμμα 2 Κατανομή δείγματος με βάση την ηλικία 82
Διάγραμμα 3 Κατανομή δείγματος με βάση τον τόπο μόνιμης διαμονής 83
Διάγραμμα 4 Κατανομή δείγματος με βάση το επάγγελμα 83
Διάγραμμα 5 Κατανομή δείγματος με βάση την επιστημονική κατεύθυνση του βασικού πτυχίου 84
Διάγραμμα 6 Κατανομή δείγματος με βάση την γνώση κάποιας ξένης γλώσσας 84
Κατανομή δείγματος με βάση τις γνώσεις σχετικά με τους υπολογιστές και το
Διάγραμμα 7 85
διαδίκτυο
Διάγραμμα 8 Κατανομή δείγματος με βάση τον κυρίως χώρο πρόσβασης στο διαδίκτυο 85
Διάγραμμα 9 Κατανομή δείγματος με βάση τα χρόνια χρήσης του διαδικτύου 86
Διάγραμμα 10 Κατανομή δείγματος με βάση την συχνότητα χρήσης του διαδικτύου 86
Κατανομή δείγματος με βάση τη συμβολή του γνωσιακού υλικού που άντλησαν
Διάγραμμα 11 90
γενικά από το Διαδίκτυο στην επιτυχία των σπουδών τους στο ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση τη επίσκεψη του δικτυακού τόπου της εξ
Διάγραμμα 12 92
αποστάσεως βιβλιοθήκης του ΕΑΠ κατά την διάρκεια των σπουδών τους
Κατανομή δείγματος με βάση τους λόγους μη επίσκεψης του δικτυακού τόπου της
Διάγραμμα 13 93
εξ αποστάσεως βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση την πιθανή ωφέλεια που θα είχαν εάν είχαν
Διάγραμμα 14 χρησιμοποιήσει κατά τη διάρκεια των σπουδών τους τις διαδικτυακές υπηρεσίες 93
της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση τον τρόπο ενημέρωσης για τον δικτυακό τόπο της
Διάγραμμα 15 94
βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση την εντύπωση που αποκόμισαν γενικά οι απόφοιτοι
Διάγραμμα 16 95
για τον δικτυακό τόπο της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση την βαθμολογία των χαρακτηριστικών του
Διάγραμμα 17 96
δικτυακού τόπου της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση τη γνώση ότι ο δικτυακός τόπος της Βιβλιοθήκης
Διάγραμμα 18 του ΕΑΠ διαθέτει ειδικές ενότητες για να βοηθηθούν οι φοιτητές στην χρήση των 97
διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης
Κατανομή δείγματος με βάση τη χρήση των ειδικών ενοτήτων βοήθειας του
Διάγραμμα 19 δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ στην χρήση των διαδικτυακών 98
υπηρεσιών της βιβλιοθήκης

_________________________________________________________________________
6
 Κατανομή δείγματος με βάση την αξιολόγηση ως προς την ευχρηστία και την
Διάγραμμα 20 πληρότητα των ειδικών ενοτήτων βοήθειας του δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης 99
του ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση την εξ οικείων γνώση χρήσης των διαδικτυακών
Διάγραμμα 21 100
υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση την ανάγκη εκπαίδευσης στη χρήση των
Διάγραμμα 22 101
διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση την ενδεδειγμένη μέθοδο εκπαίδευσης στη χρήση
Διάγραμμα 23 102
των διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση την άποψη για υποχρεωτική εκπαίδευση όλων των
Διάγραμμα 24 φοιτητών του ΕΑΠ στη χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του 103
ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση την παρότρυνση και την καθοδήγηση των
Διάγραμμα 25 Καθηγητών – Συμβούλων στη χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της 104
βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση την συχνότητα χρήσης των διαδικτυακών
Διάγραμμα 26 104
υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση την φάση σπουδών όπου έγινε μεγαλύτερη χρήση
Διάγραμμα 27 106
των διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση την αναζήτηση εκπαιδευτικού υλικού στις βάσεις
Διάγραμμα 28 107
δεδομένων μέσω του δικτυακού τόπου της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση την χρησιμότητα του ψηφιακού εκπαιδευτικού
Διάγραμμα 29 υλικού που εντόπισαν οι απόφοιτοι μετά από αναζήτηση στον δικτυακό τόπο της 107
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση την ηλεκτρονική αίτηση δανεισμού/ διαδανεισμού
Διάγραμμα 30 109
βιβλίου ή άλλου υλικού μέσω του δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση την επικοινωνία μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου
Διάγραμμα 31 110
(e-mail) ή μέσω διαδικτυακής φόρμας με την Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση τον βαθμό ικανοποίησης από την ταχύτητα και την
Διάγραμμα 32 110
πληρότητα της απάντησης από την Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση την επιθυμία δυνατότητας άμεσης διαδικτυακής
Διάγραμμα 33 111
επικοινωνίας με τους βιβλιοθηκονόμους της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση την άποψη για την δημιουργία νέων σύγχρονων
Διάγραμμα 34 διαδικτυακών υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης (Web 2.0) από τον δικτυακό 112
τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση την συνολική εντύπωση για τις παρεχόμενες
Διάγραμμα 35 113
διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Κατανομή δείγματος με βάση την συμβολή των διαδικτυακών υπηρεσιών της
Διάγραμμα 36 115
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ στην επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών των αποφοίτων

_________________________________________________________________________
7
 Πίνακας συντομογραφιών

Ελληνικές συντομογραφίες
ΑεξΑΕ Ανοικτή και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση
ΑΜΕΑ Άτομα με ειδικές ανάγκες
ΕΑΠ Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο

Ξένες συντομογραφίες
HTML Hypertext Markup Language
OPAC Online Public Access Catalog
RSS Real Simple Syndication
TCP/IP Transmission Control Program/Internet Protocol
VoIP Voice Over Internet Protocol
WWW World Wide Web
XML Extensible Markup Language

_________________________________________________________________________
8
 Ευχαριστίες

Καταρχήν θα ήθελα να ευχαριστήσω εγκάρδια την επιβλέπουσα καθηγήτρια κ.

Παρασκευή Βασάλα για την ενθάρρυνση, την καθοδήγηση, τις υποδείξεις και τις
εποικοδομητικές προτάσεις της καθ’ όλη τη διάρκεια εκπόνησης της διπλωματικής
εργασίας μου. Ακόμη, θερμές ευχαριστίες θα πρέπει να απευθύνω στην δεύτερη
επιβλέπουσα κ. Ανθή Καρατράντου, η οποία με τις πολύτιμες παρατηρήσεις και
επισημάνσεις της συνέβαλε σημαντικά στη βελτίωση της εργασίας μου.
Οφείλω, επίσης, να ευχαριστήσω όλους τους απόφοιτους του Μεταπτυχιακού
Προγράμματος «Εκπαίδευση Ενηλίκων» που με προθυμία και ειλικρίνεια συμμετείχαν
στην έρευνα της εργασίας μου, και ιδιαιτέρως τα μέλη ΣΕΠ αλλά και τους συμφοιτητές
μου για την δημιουργική επικοινωνία και συνεργασία μας.
Τέλος, ιδιαίτερη μνεία οφείλω στη σύζυγό μου Ειρήνη, καθώς και σε όλα τα
αγαπημένα μου οικογενειακά και φιλικά πρόσωπα για την υπομονή και την κατανόηση
που έδειξαν όλα τα χρόνια των σπουδών μου στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.

_________________________________________________________________________
9
 Περίληψη

Οι δυνατότητες που προσφέρει το Διαδίκτυο σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης

δραστηριότητας, δεν θα μπορούσαν να αφήσουν ανεπηρέαστες και τις εξελίξεις στην
Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. Οι εξ αποστάσεως Βιβλιοθήκες αποτελούν
πρωταρχικής σημασίας παράγοντα για την κάλυψη των μαθησιακών αναγκών των εξ
αποστάσεως φοιτητών. Για να ενδυναμώσουν το ρόλο τους ως συμμέτοχοι στη μαθησιακή
διαδικασία των φοιτητών, οι εξ αποστάσεως Βιβλιοθήκες σχεδιάζουν και υλοποιούν νέες
λειτουργίες και υπηρεσίες μέσω Διαδικτύου, ώστε να αποτελέσουν ένα σύγχρονο
περιβάλλον εκπαίδευσης και πληροφόρησης. Η εξ αποστάσεως Βιβλιοθήκη και Κέντρο
Πληροφόρησης του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου προσφέρει μέσω του δικτυακού
της τόπου υπηρεσίες προς τους φοιτητές του ΕΑΠ, που αφορούν στους τομείς της
πληροφόρησης, της εκπαίδευσης και της πρόσβασης σε βιβλιογραφικό υλικό. Στο πλαίσιο
της παρούσας εργασίας έγινε λεπτομερής καταγραφή των διαδικτυακών υπηρεσιών που
προσφέρει η Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ, και σύγκριση με τις αντίστοιχες διαδικτυακές
υπηρεσίες των Βιβλιοθηκών των Ανοικτών Πανεπιστημίων της Ευρώπης.
Αντικείμενο της παρούσας εργασίας είναι η διερεύνηση της συμβολής των
διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ στις σπουδές των φοιτητών του ΕΑΠ.
Συγκεκριμένα πραγματοποιήθηκε ποσοτική έρευνα με σκοπό την καταγραφή, την
ταξινόμηση και την ανάλυση των αντιλήψεων των αποφοίτων του Μεταπτυχιακού
Προγράμματος Σπουδών «Εκπαίδευση Ενηλίκων» αναφορικά με μια σειρά ζητημάτων για
τις προσφερόμενες από τη Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ διαδικτυακές υπηρεσίες: Διερευνήθηκε ο
βαθμός εξοικείωσης των φοιτητών με το Διαδίκτυο, οι τρόποι ενημέρωσής τους σχετικά με
τον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, η συχνότητα χρήσης των διαδικτυακών
υπηρεσιών, η συμβολή της πληροφοριακής παιδείας στην υποστήριξη των φοιτητών, η
αξιολόγηση των παρεχόμενων διαδικτυακών υπηρεσιών από τους φοιτητές, η συμβολή της
Βιβλιοθήκης στην επιτυχία των σπουδών τους και οι προτάσεις τους σχετικά με την
βελτίωση και την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών.
Η εργασία ολοκληρώνεται με την καταγραφή των συμπερασμάτων της έρευνας και την
διατύπωση προτάσεων για την βελτίωση της λειτουργίας των διαδικτυακών υπηρεσιών
αλλά και τον σχεδιασμό, την εξέλιξη και την προσθήκη νέων υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης
του ΕΑΠ.

_________________________________________________________________________
10
 Abstract

The Internet evolution affects all aspects of human activity and the development of
Open and Distance Education could not be an exception. Distance Libraries facilitate
students so that they can meet their educational needs. In order to enhance the participation
of students in the learning process, distance libraries plan and implement new processes
and services through Internet, in order to create a contemporary educational and
informational environment. The Distance Library and Information Center of the Hellenic
Open University provides Internet services in different areas, such as information,
education and access in bibliographic resources. In the particular dissertation, a detailed
report of Internet services offered by the Library of the Hellenic Open University was
conducted. Moreover, the certain internet services were compared with corresponding
services provided by Libraries of other European Open Universities.
The scope of the present study is to examine the contribution of the web-based services
of the Hellenic Open University’s Library in the studies of students. In particular,
quantitative research was conducted in order to report, classify and analyze the alumni’s
perceptions of the “Adults’ Education” postgraduate program, in relation with several
issues concerning the internet services provided by the Library of the Hellenic Open
University. Furthermore, a full research regarding the following areas was conducted: the
level of students’ familiarization with internet, the ways they are informed about the
Library’s web site, the frequency of internet services’ usage, the contribution of
Information Literacy in students’ support, the evaluation of the provided internet services
by the students, the Library’s contribution in their academic success and their suggestions
on the improvement and the development of new services.
Finally, the dissertation’s conclusions and suggestions concerning the internet services’
improvement are presented, as well as the proposals for planning, development and
broadening the services of Hellenic Open University’s Library.

_________________________________________________________________________
11
 Εισαγωγή

Στην Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση ιδιαίτερα σημαντική για τους φοιτητές
είναι η δυνατότητα πρόσβασης σε επιπλέον βιβλιογραφικές πηγές. Η εξ αποστάσεως
Βιβλιοθήκη του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου καλείται να διαδραματίσει έναν
πρωτεύοντα ρόλο στην υποστήριξη των σπουδών των φοιτητών που βρίσκονται
γεωγραφικά διασκορπισμένοι και δεν έχουν εύκολη πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό. Η
ραγδαία ανάπτυξη του Διαδικτύου προσφέρει δυνατότητες για άμεση πρόσβαση των
φοιτητών σε βιβλιογραφικές πηγές και η Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ έχει δημιουργήσει μια
σειρά από διαδικτυακές υπηρεσίες με σκοπό την παροχή υλικού αλλά και την υποστήριξή
τους στη μαθησιακή διαδικασία. Οι διαδικτυακές αυτές υπηρεσίες περιλαμβάνουν:
πρόσβαση σε βάσεις βιβλιογραφικών δεδομένων και ψηφιακό υλικό, οδηγούς χρήσης /
βοήθειας και ηλεκτρονικά σεμινάρια για την χρήση των υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης,
υπηρεσίες δανεισμού/διαδανεισμού υλικού και ενότητες για ενημέρωση και επικοινωνία με
τη Βιβλιοθήκη.
Στην παρούσα εργασία γίνεται προσπάθεια να διερευνηθεί κατά πόσον οι διαδικτυακές
αυτές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ αποδεικνύονται χρήσιμες στους φοιτητές, πώς
τις αξιολογούν και κατά πόσο αυτές συμβάλλουν ουσιαστικά στις σπουδές τους.
Επιχειρείται η καταγραφή και ανάλυση των αντιλήψεων των αποφοίτων του 2009 του
Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών «Εκπαίδευση Ενηλίκων» σχετικά μια σειρά
ερωτημάτων που αφορούν τις υπηρεσίες που προσφέρει ο δικτυακός τόπος της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
Ειδικότερα η έρευνα εστιάζει στον βαθμό εξοικείωσης των αποφοίτων με το
Διαδίκτυο, στην αξιολόγηση του δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης τους ΕΑΠ, στην
ανάγκη των αποφοίτων για εκπαίδευση στις διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του
ΕΑΠ, στη συχνότητα χρήσης και ικανοποίησης των αποφοίτων από τις διαδικτυακές
υπηρεσίες, στην αξιολόγηση και στον βαθμό συμβολής των υπηρεσιών στις σπουδές τους
και στις προτάσεις των αποφοίτων για βελτίωση των υπηρεσιών αυτών.
Από την έρευνα προκύπτουν ενδιαφέροντα συμπεράσματα και προτάσεις που θα
μπορούσαν να μελετηθούν και να ληφθούν υπόψη από τη Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ στο
πλαίσιο ενός σχεδιασμού και βελτίωσης των υφιστάμενων διαδικτυακών υπηρεσιών,
καθώς και ανάπτυξης νέων προηγμένων εφαρμογών για την αποτελεσματικότερη συμβολή
της Βιβλιοθήκης στη μαθησιακή διαδικασία των φοιτητών.

_________________________________________________________________________
12
 Μεθοδολογία της έρευνας

Η αναζήτηση σχετικά με την επιλογή θέματος για την εκπόνηση της Διπλωματικής
Εργασίας στο ΕΑΠ, κινήθηκε αρχικά στο κατά πόσο και με ποιον τρόπο το Διαδίκτυο
συμβάλλει στις σπουδές των φοιτητών του ΕΑΠ, με δεδομένη την γεωγραφική διασπορά
τους. Ο δικτυακός τόπος του ΕΑΠ έχει ως σκοπό να υποστηρίξει κυρίως την ενημέρωση
των φοιτητών, ενώ αντίθετα ο δικτυακός τόπος της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ μπορεί να
συμβάλλει ουσιαστικά, καθώς στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση η πρόσβαση στις
βιβλιογραφικές πηγές, είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες μάθησης. Η
Βιβλιοθήκη του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου έχει δημιουργήσει μια σειρά από
διαδικτυακές υπηρεσίες που σκοπό έχουν να διευκολύνουν τους φοιτητές στην αναζήτηση
και πρόσβαση στην ακαδημαϊκή γνώση.
Αντικείμενο, λοιπόν, της παρούσας εργασίας αποτέλεσε η διερεύνηση των αντιλήψεων
των αποφοίτων του Προγράμματος Σπουδών «Εκπαίδευση Ενηλίκων» του ΕΑΠ για τις
διαδικτυακές υπηρεσίες της εξ αποστάσεως Βιβλιοθήκης και του Κέντρου Πληροφόρησης
του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Βασικό κριτήριο για την επιλογή του
συγκεκριμένου ερευνητικού πεδίου ήταν η διαπίστωση ότι υπάρχει σημαντικό έλλειμμα
στη βιβλιογραφία σχετικά με το ρόλο και την αποτελεσματικότητα της εξ αποστάσεως
βιβλιοθήκης του ΕΑΠ στην υποστήριξη των σπουδών των φοιτητών του. Ειδικότερα
παρατηρήθηκε κενό στην πραγματοποίηση ερευνών που σχετίζονται με το κατά πόσο οι
φοιτητές χρησιμοποιούν σε ευρεία κλίμακα τις διαδικτυακές υπηρεσίες της βιβλιοθήκης,
αν διαθέτουν τις απαραίτητες γνώσεις για να κάνουν χρήση των υπηρεσιών αυτών και τι
προβλήματα αντιμετωπίζουν. Παράλληλα δεν υπάρχουν επαρκή καταγεγραμμένα στοιχεία
για το πόσο εύχρηστες και λειτουργικές θεωρούν οι φοιτητές τις διαδικτυακές υπηρεσίες
της εξ αποστάσεως βιβλιοθήκης, για τον βαθμό παρότρυνσης και υποστήριξης που είχαν
από τους Καθηγητές – Συμβούλους, καθώς και για τον βαθμό συμβολής τους στην επιτυχή
ολοκλήρωση των σπουδών τους.
Τα βασικά ερευνητικά ερωτήματα διερευνούσαν πέντε άξονες αναφορικά με: α) τον
βαθμό εξοικείωσης των αποφοίτων με τη χρήση του Διαδικτύου και πόσο αυτό συνέβαλε
στις σπουδές τους στο ΕΑΠ, β) την αξιολόγηση του δικτυακού τόπου της βιβλιοθήκης του
ΕΑΠ και την πηγή ενημέρωσής τους σχετικά με την ύπαρξή του γ) την ανάγκη των
αποφοίτων για εκπαίδευση στις διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ και τον
τρόπο που θα προτιμούσαν να γίνει αυτή η εκπαίδευση, δ) τον βαθμό χρήσης και

_________________________________________________________________________
13
ικανοποίησης των αποφοίτων από τις διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ,
και ε) τις προτάσεις των αποφοίτων όσον αφορά τη βελτίωση των υπαρχόντων και τη
δημιουργία νέων διαδικτυακών υπηρεσιών από τη βιβλιοθήκη του ΕΑΠ.
Για τις ανάγκες της έρευνας χρησιμοποιήθηκε ελληνική και ξένη βιβλιογραφία, από
συγγράμματα, επιστημονικά περιοδικά, πρακτικά συνεδρίων και το Διαδίκτυο.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε το ακαδημαϊκό έτος 2009-10 σε όλους τους αποφοίτους
του 2009 του Προγράμματος Σπουδών «Εκπαίδευση Ενηλίκων» του ΕΑΠ. Κρίθηκε
σκόπιμο να επιλεγούν ως πληθυσμός - στόχος απόφοιτοι που φοιτούσαν κατά την ίδια
χρονική περίοδο στο ΕΑΠ και ως εκ τούτου είχαν πρόσβαση στις ίδιες ακριβώς
διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, λόγω του ότι ο δικτυακός τόπος της εξ
αποστάσεως βιβλιοθήκης του ΕΑΠ διαρκώς ανανεώνεται και εμπλουτίζεται στην πάροδο
του χρόνου. Ο πληθυσμός των αποφοίτων ήταν συνολικά 64 άτομα και έγινε προσπάθεια
να προσεγγιστούν όλοι, χωρίς επιλογή δείγματος. Στην έρευνα τελικά συμμετείχαν 50
άτομα και το δείγμα αντιστοιχούσε στο 78,12% του πληθυσμού.
Η έρευνα ήταν μία εκ των υστέρων έρευνα και για τη συλλογή των δεδομένων το
μεθοδολογικό εργαλείο που χρησιμοποιήθηκε ήταν ένα διαδικτυακό ερωτηματολόγιο που
περιελάμβανε ερωτήσεις κλειστού και ανοικτού τύπου. Η αξιοπιστία και η εγκυρότητα της
έρευνας εξασφαλίστηκε κυρίως μέσω των τεχνολογικών δυνατοτήτων της διαδικτυακής
πλατφόρμας iProbe συλλογής των δεδομένων, και ελέγχθηκε εκ των προτέρων σε μια
πιλοτική έρευνα σε 5 απόφοιτους.
Το ερωτηματολόγιο διανεμήθηκε διαδικτυακά τον Μάρτιο του 2010, αφού
προηγουμένως είχε πραγματοποιηθεί τηλεφωνική ή ηλεκτρονική επικοινωνία με την
πλειοψηφία των αποφοίτων και δεν υπήρξαν προβλήματα στη συμμετοχή. Η μεγάλη
συμμετοχή των αποφοίτων στην έρευνα οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι και οι ίδιοι είχαν
πρόσφατα πραγματοποιήσει έρευνα στο πλαίσιο της Διπλωματικής Εργασίας τους, αλλά
και στην ευκολία συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου και την εξασφαλισμένη ανωνυμία
των συμμετεχόντων.
Για την ανάλυση και επεξεργασία των δεδομένων της έρευνας χρησιμοποιήθηκε η ίδια
διαδικτυακή πλατφόρμα iProbe, καθώς επέτρεπε την συνδυαστική μελέτη των στοιχείων
μέσω εξαρτημένων μεταβλητών και την γραφική αναπαράστασή τους.
Η ανάλυση των αποτελεσμάτων σε συνδυασμό με το θεωρητικό πλαίσιο, οδήγησε στην
διατύπωση συγκεκριμένων συμπερασμάτων σε σχέση με τα ερευνητικά ερωτήματα και
στην διατύπωση προτάσεων. Η έρευνα, μέσα από την καταγραφή και ανάλυση των
αντιλήψεων των αποφοίτων, εντοπίζει συγκεκριμένα προβλήματα και ελλείψεις που

_________________________________________________________________________
14
παρουσιάζουν οι διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, και προτείνει
τρόπους βελτίωσης, αλλά και σχεδιασμό νέων προηγμένων υπηρεσιών, που θα κάνουν την
Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ να συμβάλλει ουσιαστικά στις σπουδές των φοιτητών του ΕΑΠ.
Η έρευνα αποτελείται από τέσσερα μέρη: Στο πρώτο μέρος συγκροτείται το θεωρητικό
πλαίσιο της εργασίας, όπου αναλύονται τα χαρακτηριστικά της Ανοικτής και εξ
Αποστάσεως Εκπαίδευσης, προσδιορίζεται ο ρόλος του Διαδικτύου στην εξ αποστάσεως
εκπαίδευση και αναλύεται ο ιδιαίτερος ρόλος της εξ αποστάσεως βιβλιοθήκης στην εξ
αποστάσεως εκπαίδευση, τα χαρακτηριστικά των ψηφιακών βιβλιοθηκών, η σημασία της
πληροφοριακής παιδείας και ο νέος διευρυμένος ρόλος των βιβλιοθηκονόμων. Στη
συνέχεια μελετώνται διεξοδικά όλες οι διαδικτυακές υπηρεσίες που προσφέρει η εξ
αποστάσεως βιβλιοθήκη του ΕΑΠ, και ακολούθως γίνεται μια συνοπτική καταγραφή και
σύγκριση των διαδικτυακών υπηρεσιών που προσφέρουν οι εξ αποστάσεως Βιβλιοθήκες
των σημαντικότερων Ευρωπαϊκών Ανοικτών Πανεπιστημίων. Κατόπιν, γίνεται μια
ανασκόπηση αντίστοιχων ελληνικών και διεθνών εμπειρικών ερευνών σχετικά με τις
διαδικτυακές εξ αποστάσεως υπηρεσίες των βιβλιοθηκών τριτοβάθμιων ακαδημαϊκών
ιδρυμάτων.
Στο δεύτερο μέρος αναφέρεται η μεθοδολογία της ποσοτικής ανώνυμης έρευνας που
πραγματοποιήθηκε στους απόφοιτους του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Αρχικά
αναφέρονται τα κριτήρια επιλογής του θέματος, ο σκοπός και τα ερευνητικά ερωτήματα, η
αξιοπιστία και εγκυρότητα της έρευνας, περιγράφεται το δείγμα της έρευνας, η
προκαταρκτική έρευνα και το ερωτηματολόγιο της έρευνας.
Στο τρίτο μέρος παρουσιάζονται και αναλύονται ποσοτικά και ποιοτικά τα
αποτελέσματα της έρευνας.
Στο τέταρτο μέρος γίνεται η συζήτηση των αποτελεσμάτων και ταξινομούνται τα
συμπεράσματα σχετικά με τα ερευνητικά ερωτήματα και οι προτάσεις επί αυτών, ενώ
διατυπώνονται και προτάσεις για νέες έρευνες.
Τέλος παρατίθενται σε Παράρτημα το Ερωτηματολόγιο της έρευνας και η απεικόνιση
του δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

_________________________________________________________________________
15
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο – ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

1.1. – Ανοικτή και εξ αποστάσεως Εκπαίδευση

Αν και η ιστορία της εκπαίδευσης από απόσταση ξεκινάει πριν 150 χρόνια περίπου με
τις «σπουδές δι’ αλληλογραφίας», ο όρος «εξ αποστάσεως εκπαίδευση» χρησιμοποιήθηκε
για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1970, ενώ το 1982 καθιερώθηκε και επίσημα όταν το
“Διεθνές Συμβούλιο για την Εκπαίδευση δι΄ αλληλογραφίας” (International Council for
Correspondence Education), άλλαξε την ονομασία του σε “Διεθνές Συμβούλιο για την εξ
αποστάσεως Εκπαίδευση” (International Council for Distance Education) και αργότερα, ως
σήμερα, σε “Διεθνές Συμβούλιο για την Ανοικτή και εξ αποστάσεως Εκπαίδευση”
(International Council for Open and Distance Education) (Λιοναράκης, 2006).
Ο σύνθετος όρος «Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση» καθιερώθηκε από την
ακαδημαϊκή κοινότητα την δεκαετία του 1990, σε αντικατάσταση όρων όπως «ανοικτή
μάθηση», «εκπαίδευση δι' αλληλογραφίας», «εξ αποστάσεως διδασκαλία», «συστήματα
ανοικτής εκπαίδευσης», «εξ αποστάσεως μάθηση», «σπουδές κατ’ οίκον» κ.λ.π., που
χρησιμοποιήθηκαν στο παρελθόν. (Keegan, 2001˙ Λιοναράκης, 2001α). Στο συγκεκριμένο
όρο επιλέχθηκε η χρήση των δύο διαφορετικών εννοιών, «ανοικτή» και «εξ αποστάσεως»,
οι οποίες όμως συχνά θεωρούνται λανθασμένα ως ταυτόσημες. Γι’ αυτό η διάκριση
ανάμεσα στους δύο αυτούς όρους είναι αναγκαία.
Πιο συγκεκριμένα, αξίζει να παραθέσουμε ορισμένους ορισμούς, όπως έχουν
διατυπωθεί με βάση τη βιβλιογραφία για τον όρο «Ανοικτή Εκπαίδευση»:
Το ιδεώδες, η αντίληψη, η φιλοσοφία της «ανοικτής εκπαίδευσης» ή «ανοικτής
παιδείας» είναι ότι η μόρφωση είναι δικαίωμα όλων των ανθρώπων και θα πρέπει να την
απολαμβάνουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. (Βεργίδης, Λιοναράκης, Λυκουργιώτης,
Μακράκης, Ματραλής, 1998, 1999).
Ο Davies (1977) υποστηρίζει ότι ο ουσιαστικός στόχος της ανοικτής παιδείας ή πιο
συγκεκριμένα κάποιου ανοικτού συστήματος εκπαίδευσης, είναι να αυξήσει τις
εκπαιδευτικές ευκαιρίες γι’ αυτούς που έχουν εξαιρεθεί από το παραδοσιακό σύστημα

_________________________________________________________________________
16
εκπαίδευσης για οποιουσδήποτε λόγους και τώρα δεν έχουν τη δυνατότητα να το
χρησιμοποιήσουν.
Παράλληλα, ο Spencer (1980) αναφέρει ότι όρος Ανοικτή Εκπαίδευση χρησιμοποιείται
στις περιπτώσεις όπου δίνεται έμφαση στο γεγονός ότι το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό
σύστημα είναι περισσότερο προσβάσιμο από το παραδοσιακό, με τους ίδιους ή
παρεμφερείς εκπαιδευτικούς στόχους.
O Race (1999) σημειώνει ότι ο όρος «Ανοικτή Εκπαίδευση» εμπεριέχει στοιχεία
ευελιξίας στη μαθησιακή διαδικασία, εφόσον ο εκπαιδευόμενος έχει μεγαλύτερο έλεγχο
και ελευθερία κινήσεων όσον αφορά τη διαδικασία μέσω της οποίας θα σχεδιάσει και θα
ολοκληρώσει τις σπουδές του.
Ο Holmberg (2002) αναφέρει ότι ο όρος «ανοικτή εκπαίδευση» δηλώνει την ελεύθερη
πρόσβαση στην εκπαίδευση και την κατάργηση των περιορισµών. Το εκπαιδευτικό ίδρυμα
εξασφαλίζει την παροχή ανοικτής εκπαίδευσης µε οργανωτικές αλλαγές ώστε να γίνει
«ανοικτό» ως προς τον τόπο, χρόνο, ρυθµό, τρόπο και το περιεχόμενο της μάθησης.
Το ιδεώδες της ανοικτής εκπαίδευσης οικοδομείται σύμφωνα με τους Λιοναράκη &
Λυκουργιώτη (1998, 1999) από τις ακόλουθες απόψεις:
· Την υποχρέωση της κοινωνίας να προσφέρει όσο γίνεται περισσότερες εκπαιδευτικές
ευκαιρίες και να διασφαλίζει την ελεύθερη πρόσβαση όλων των πολιτών στο
εκπαιδευτικό σύστημα.
· Το δικαίωμα του φοιτητή να προσδιορίζει μόνος του τον τόπο, το χρόνο και το ρυθμό
μελέτης του.
· Το δικαίωμα του φοιτητή να διαμορφώνει ο ίδιος, προοδευτικά, τη μορφωτική του
φυσιογνωμία τόσο από πλευράς επιπέδου σπουδών, όσο και από πλευράς γνωστικού
αντικειμένου.
Συνοψίζοντας, τα χαρακτηριστικά των ανοικτών συστημάτων τριτοβάθμιας
εκπαίδευσης είναι (Βεργίδης & συν., 1998, 1999):
Ø δεν απαιτούν τη φυσική παρουσία του φοιτητή στις αίθουσες διδασκαλίας
Ø δεν προϋποθέτουν επιτυχείς εισαγωγικές εξετάσεις, και σε πολλές περιπτώσεις ούτε
άλλα "τυπικά" προσόντα
Ø απευθύνονται σε ευρύτατο φάσμα ηλικιών (κάτω όριο 18, άνω όριο δεν υπάρχει)
Ø απευθύνονται σε μεγάλο αριθμό φοιτητών, τείνοντας να καλύψουν τις επιθυμίες
όλων των ενδιαφερομένων

_________________________________________________________________________
17
 Ø καλύπτουν κατά τρόπο ενιαίο όλα τα επίπεδα, από την προπτυχιακή επιμόρφωση
ως το διδακτορικό δίπλωμα
Ø προσφέρουν αυτοτελείς μορφωτικούς κύκλους, με μικρή σχετικά διάρκεια, οι
οποίοι συνδυάζονται για να οδηγήσουν τίτλους διαφόρων επιπέδων (πολλαπλότητα
επιλογών)
Όλοι οι παραπάνω ορισμοί για την «ανοικτή εκπαίδευση» επικεντρώνουν το ενδιαφέρον
τους στη δημιουργία ευκαιριών εκπαίδευσης χωρίς περιορισμούς στην πρόσβαση, με τη χρήση
μεθόδων και ιδεών ευέλικτων και προσαρμοσμένων στις εκπαιδευτικές ανάγκες των φοιτητών.
Η εκπαίδευση από απόσταση από την άλλη πλευρά συνιστά ένα σύστημα, μία
εκπαιδευτική μέθοδο, της οποίας το βασικό διαφοροποιητικό χαρακτηριστικό από άλλες
εκπαιδευτικές μεθόδους συνίσταται στο ότι ο σπουδαστής διδάσκεται και μαθαίνει χωρίς
τη φυσική παρουσία του εκπαιδευτή σε κάποια αίθουσα διδασκαλίας. Βεβαίως, αν και ο
σπουδαστής βρίσκεται απομακρυσμένος από τον καθηγητή του (χωρικά ή χρονικά),
εξακολουθεί να καθοδηγείται και να εμψυχώνεται από τον αυτόν μέσω κάποιας από τις
παρεχόμενες μορφές επικοινωνίας μαζί του (Ματραλής, 1998, 1999).
Για τον όρο «εξ αποστάσεως εκπαίδευση» η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας μάς δίνει
τους ακόλουθους ορισμούς:
Ο Moore (1973) θεωρεί ότι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση συνιστά ένα σύστημα που
αποτελείται από τρία επιμέρους υποσυστήματα: το δάσκαλο, το μαθητή και τη μέθοδο
επικοινωνίας. Τα υποσυστήματα αυτά έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποία τη
διαφοροποιούν από τις άλλες μορφές εκπαίδευσης.
Ο Holmberg υπογραμμίζει ότι η εκπαίδευση από απόσταση περιλαμβάνει τις διάφορες
μορφές σπουδών, σε όλα τα επίπεδα, οι οποίες διεξάγονται μεν χωρίς την άμεση και
συνεχή επίβλεψη εκπαιδευτών που βρίσκονται σε αίθουσες διδασκαλίας μαζί με τους
σπουδαστές, αλλά οι οποίες παρ’ όλα αυτά επωφελούνται από την οργάνωση, καθοδήγηση
και διδασκαλία που παρέχεται από κάποιο εκπαιδευτικό οργανισμό (Ματραλής, 1998,
1999).
Ο Perraton (1988) θεωρεί ότι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της εκπαίδευσης από
απόσταση αποτελεί ο διαχωρισμός του εκπαιδευτή και του εκπαιδευόμενου από άποψη
χώρου ή χρόνου. Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, σύμφωνα
με τους Jonassen, Wilson, κ.ά. (1993), είναι ότι ο έλεγχος της ροής της εκπαιδευτικής
διαδικασίας γίνεται από τον εκπαιδευόμενο περισσότερο από ότι από τον εκπαιδευτή.
Σύμφωνα με τον ορισμό των Moore και Kearsley (1996), η εκπαίδευση από απόσταση
είναι προσχεδιασμένη μάθηση που συνήθως λαμβάνει χώρα σε ένα διαφορετικό μέρος από

_________________________________________________________________________
18
ότι η παραδοσιακή διδασκαλία. Το αποτέλεσμα της διαδικασίας στηρίζεται σε ειδικές
τεχνικές σχεδίασης του μαθήματος, ειδικές μεθόδους επικοινωνίας με ηλεκτρονικό ή άλλο
μέσο, καθώς επίσης και ειδική οργάνωση και επιτήρηση του συνόλου της εκπαιδευτικής
διαδικασίας.
Ο Λιοναράκης (2001β) ορίζει την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ως την εκπαίδευση που
διδάσκει και ενεργοποιεί το μαθητή πώς να μαθαίνει µόνος του και πώς να λειτουργεί
αυτόνομα προς μια ευρετική πορεία αυτομάθησης και γνώσης.
Συγκεντρώνοντας τα κύρια χαρακτηριστικά της εκπαίδευσης από απόσταση (Βεργίδης,
κ. συν., 1998, 1999˙ Keegan, 2001˙ Λιοναράκης, 1999):
· Πρόκειται για μία μέθοδο εκπαίδευσης με δυνατότητα εφαρμογής σε όλα τα
επίπεδα εκπαίδευσης.
· Ο εκπαιδευόμενος είναι απομακρυσμένος από το ίδρυμα και από τον εκπαιδευτή
του, στοιχείο που διαφοροποιεί την εξ αποστάσεως εκπαίδευση από την
παραδοσιακή ‘πρόσωπο με πρόσωπο διδασκαλία’.
· Παρεμβάλλεται ο εκπαιδευτικός οργανισμός στην εκπαιδευτική διαδικασία,
γεγονός που διαφοροποιεί την εξ αποστάσεως εκπαίδευση από την προσωπική,
κατ’ ιδίαν εξατομικευμένη μελέτη.
· Παρέχεται συστηματική υποστήριξη του φοιτητή από το ίδρυμα και τη σχολή.
· Ο εκπαιδευόμενος επικοινωνεί με διάφορες μορφές επικοινωνίας με τον εκπαιδευτή
του, από τον οποίο ενθαρρύνεται και αξιολογείται.
· Χρησιμοποιείται ειδικά σχεδιασμένο από το εκπαιδευτικό ίδρυμα εκπαιδευτικό
υλικό, ανταποκρινόμενο στις ανάγκες των φοιτητών.
· Στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση γίνεται συστηματική χρήση των νέων
τεχνολογιών, με στόχο την πληρέστερη παρουσίαση του εκπαιδευτικού υλικού και
τη διευκόλυνση της επικοινωνίας μεταξύ σπουδαστή και εκπαιδευτή
Συνοψίζοντας, με άξονα όσα προαναφέρθηκαν τόσο για την ανοικτή, όσο και για την
εξ αποστάσεως εκπαίδευση, θα καταλήγαμε στο συμπέρασμα ότι:
Ο επιθετικός προσδιορισμός «ανοικτή» αναφέρεται στη φιλοσοφία της εκπαίδευσης και
σχετίζεται με την ανοικτή πρόσβαση, την ελεύθερη επιλογή, την ευελιξία στη μελέτη.
Ο επιθετικός προσδιορισμός «εξ αποστάσεως» αναφέρεται στη μεθοδολογία της
εκπαίδευσης και τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται, για να επιτευχθεί η μάθηση σε
περιβάλλοντα όπου ο μαθητής βρίσκεται σε απόσταση από τον καθηγητή.
(Χαρτοφύλακα, 2009).

_________________________________________________________________________
19
 Με βάση τα παραπάνω, αν θέλαμε να διατυπώσουμε έναν συνθετικό ορισμό της
«Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης» θα λέγαμε ότι είναι η καινοτόμα μορφή
εκπαίδευσης που προσφέρει ευκαιρίες εκπαίδευσης σε κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη, χωρίς
κανένα περιορισμό στην πρόσβαση, χρησιμοποιεί μεθόδους προσαρμοσμένες στις ανάγκες
των εκπαιδευόμενων και χαρακτηρίζεται από την απόσταση μεταξύ εκπαιδευτή και
εκπαιδευόμενου, η οποία καλύπτεται από τη συνεχή επικοινωνία μεταξύ τους και από το
ειδικά προετοιμασμένο εκπαιδευτικό υλικό μελέτης.
Πριν προχωρήσουμε στην ανάπτυξη του ρόλου του Διαδικτύου στην εξ αποστάσεως
εκπαίδευση γενικότερα και στις εξ αποστάσεως βιβλιοθήκες ειδικότερα, κρίνουμε σκόπιμο
να εστιάσουμε αφενός στη σημασία της μάθησης στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση και
αφετέρου στα χαρακτηριστικά των ενήλικων εκπαιδευομένων.

1.1.1. - Η μάθηση στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση

Είναι αξιοσημείωτο, με βάση τους προαναφερθέντες ορισμούς για την ανοικτή και εξ
αποστάσεως εκπαίδευση, ότι ιδιαίτερη βαρύτητα αποδίδεται στην εξ αποστάσεως μάθηση
των εκπαιδευόμενων που τίθενται σαφέστατα στο επίκεντρο του εκπαιδευτικού
ενδιαφέροντος. Οι εξ αποστάσεως Βιβλιοθήκες καλούνται να διαδραματίσουν πρωταρχικό
ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση.
Για τον Keegan (1996) η εξ αποστάσεως εκπαίδευση αποτελεί το συνδυασμό της εξ
αποστάσεως διδασκαλίας και της εξ αποστάσεως μάθησης, καθώς διδασκαλία και μάθηση
αλληλεξαρτώνται, αφού η διδασκαλία λειτουργεί ως μέσο διευκόλυνσης της μάθησης, που
οδηγεί σε συγκεκριμένο στόχο.
Ο Rowntree (1998) αντί της έννοιας «εξ αποστάσεως εκπαίδευση» χρησιμοποιεί την
έννοια «εξ αποστάσεως μάθηση» και την ορίζει ως εξής: «Εξ αποστάσεως μάθηση είναι να
μαθαίνεις, ενώ βρίσκεσαι σε απόσταση από ένα δάσκαλο, συνήθως με τη βοήθεια ενός
προετοιμασμένου πακέτου υλικού μάθησης. Οι εκπαιδευόμενοι είναι απομακρυσμένοι από
τους δασκάλους τους σε χρόνο και τόπο αλλά εξακολουθούν να καθοδηγούνται από αυτούς».
Ο Λιοναράκης (2005) υπογραμμίζει ότι η αποτελεσματική μάθηση συνιστά έναν από
τους βασικότερους στόχους της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Στο πλαίσιο της εκπαίδευσης
από απόσταση, η μάθηση δεν μεταφέρεται, δια μέσου της διδακτικής πράξης, από τον
εκπαιδευτή στον εκπαιδευόμενο. Αντιθέτως, η μάθηση ανακαλύπτεται από τον ίδιο τον

_________________________________________________________________________
20
εκπαιδευόμενο μέσα από συγκεκριμένες πρακτικές και μεθόδους, οι οποίες προϋποθέτουν
την ενεργητική εμπλοκή και αλληλεπίδραση του πρώτου με το διδακτικό υλικό.
Συμπληρωματικά, σύμφωνα με την Αθανασούλα – Ρέππα (2003), η
αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης από απόσταση διασφαλίζεται μέσω της ευρηματικής
ή αποκαλυπτικής μάθησης, κατά την οποία η γνώση ανακαλύπτεται από τον ίδιο τον
εκπαιδευόμενο, εφόσον δεν παρέχεται έτοιμη σε αυτόν από τον διδάσκοντα ή το διδακτικό
υλικό. Συνεπώς, η εξ αποστάσεως μάθηση και η κατάκτηση της γνώσης δεν
πραγματώνεται, επισημαίνει η Γκριτζή (2005), μέσα σ’ ένα καθοδηγητικό μοντέλο
μεταβίβασης της γνώσης, όπως αυτό που εφαρμόζει η παραδοσιακή συμβατική
εκπαίδευση. Πολύ περισσότερο αποτελεί τη δυναμική αυτενέργεια του εκπαιδευόμενου
στην οποία ο ίδιος συμμετέχει ενεργά, οικοδομώντας έτσι, κατά την Μπιγιλάκη (2003), με
τον πλέον κατάλληλο τρόπο τη γνώση.
Για τη διευκόλυνση της μάθησης των εξ αποστάσεως εκπαιδευόμενων, αξιοποιούνται
στο πλαίσιο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ποικίλες διδακτικές στρατηγικές ή
μαθησιακές μέθοδοι. Η Μπούμη (2008) υποστηρίζει ότι η εξ αποστάσεως μάθηση είναι
δυνατό να υιοθετήσει τις παρακάτω μορφές:
· Ενεργητική μάθηση (active learning) που υποστηρίζει την ανεξάρτητη οικοδόμηση
γνώσεων µε βάση τις εμπειρίες των εκπαιδευόμενων, ώστε η μάθηση να καταστεί
αποτέλεσμα αυτοανακάλυψης (µε τον διδάσκοντα σε ρόλο καθοδηγητή).
· Εποικοδομητική μάθηση (constructive learning), σύμφωνα µε την οποία η μάθηση
είναι ενεργή δραστηριότητα οικοδόμησης νέων γνώσεων, βασιζόμενες στις παλιές
µε τη βοήθεια του ενεργού σωκρατικού διαλόγου μεταξύ εκπαιδευόμενων και
εκπαιδευτή.
· Συνεργατική μάθηση (collaborative learning), κατά την οποία εκπαιδευτής και
εκπαιδευόμενοι είναι ενεργά µέλη στη μαθησιακή διαδικασία. Η γνώση αναδύεται
από τον ενεργό διάλογο και την ανάληψη έργων µε πρωτοβουλία και ευθύνη των
εκπαιδευόμενων.
· Αµφίδροµη διδασκαλία (reciprocal teaching), όπου µέλη της μαθησιακής
κοινότητας υιοθετούν το ρόλο του διδάσκοντα ή του διδασκόμενου ανάλογα µε τις
γνώσεις και τις ικανότητές τους.
Σύμφωνα με τον Moore (1986), οι εξ αποστάσεως εκπαιδευόμενοι επιζητούν, στο
πλαίσιο της μάθησής τους, συγκεκριμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά από το εκάστοτε
πρόγραμμα σπουδών. Ειδικότερα, αναζητούν:

_________________________________________________________________________
21
 · Γνώσεις ακαδημαϊκά αξιόπιστες από επιστημονικές έρευνες, σύμφωνα µε τις
πρόσφατες εξελίξεις του γνωστικού αντικειμένου. Το μέσο μεταφοράς γνώσεων θα
πρέπει να υιοθετεί το ανάλογο μαθησιακό ύφος, ώστε η γνώση να καθίσταται
κατανοητή.
· Καθοδήγηση στη μελέτη, που εξασφαλίζεται κυρίως από το διδακτικό υλικό
περιλαμβάνοντας οδηγίες μελέτης, προσδοκώµενα αποτελέσματα, συσχετίσεις
έντυπου και οπτικοακουστικού υλικού, ασκήσεις αυτοαξιολόγησης. Στόχος είναι η
πρόκληση ενδιαφέροντος και παρακίνησης μάθησης των εκπαιδευόμενων.
· Δημιουργία, η οποία εξασφαλίζεται µε την έμπρακτη εφαρμογή των γνώσεων σε
ασκήσεις που απαιτούν κριτική σκέψη, συγγραφή επιστημονικών κειμένων και
εμπειρία από την αλληλεπίδραση µε το διδακτικό υλικό.
· Ανατροφοδότηση σχετικά µε την επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων, αξιολόγηση
της μαθησιακής πορείας, καθοδήγηση και ενθάρρυνση για την πραγματοποίηση
των σπουδών, και
· Ενίσχυση για την αντιμετώπιση προβλημάτων κατά την πορεία των σπουδών και
συμβουλευτική υποστήριξη.

1.1.2. – Τα χαρακτηριστικά των ενήλικων εκπαιδευόμενων

Τα ανοικτά συστήματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, μεταξύ των οποίων και το Ελληνικό

Ανοικτό Πανεπιστήμιο, απευθύνονται σε ευρύτατο φάσμα ηλικιών, το κάτω όριο του
οποίου τοποθετείται συνήθως στα 18 χρόνια, ενώ κατά κανόνα δεν ορίζεται πάνω όριο
(Λιοναράκης & Λυκουργιώτης, 1998, 1999). Οι ενήλικες εκπαιδευόμενοι έχουν μια σειρά
από χαρακτηριστικά που τους διαφοροποιούν από άλλες ηλικιακές ομάδες αναφορικά με
τις στάσεις, τις αντιλήψεις και την συμμετοχή τους σε μια εκπαιδευτική διαδικασία και
οφείλουν να λαμβάνονται υπόψη κατά το σχεδιασμό των υπηρεσιών που τους παρέχονται
και τις εξ αποστάσεως Βιβλιοθήκες.
Σύμφωνα με τον Rogers (1999) οι ενήλικες εκπαιδευόμενοι:
· Θέλουν να έχουν τον έλεγχο της ζωής τους και να συμμετέχουν στη λήψη των
αποφάσεων που τους αφορούν. Οι ενήλικες δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως παιδιά
καθώς μία τέτοια στάση, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, θα δημιουργούσε μεγάλα εμπόδια

_________________________________________________________________________
22
στη μάθησή τους. Οι ενήλικες είναι αναγκαίο να γνωρίζουν πού οδηγεί η εκπαίδευση τους
και να λαμβάνουν συνεχή ανατροφοδότηση για την πρόοδό τους.
· Βρίσκονται στο μέσο μίας μακράς διαδικασίας αλλαγών και εξελίξεων στους
τομείς της διανοητικής σφαίρας, των συναισθημάτων, του κόσμου των σχέσεων και των
ενδιαφερόντων τους. Η διαδικασία αυτή είναι συνεχής και εξελίσσεται βάσει των νέων
εμπειριών που βιώνουν και των νέων αντιλήψεων που εισπράττουν.
· Έχουν εμπειρίες, εδραιωμένες αξίες και προκαταλήψεις, που επηρεάζουν τον τρόπο
που προσλαμβάνουν τη νέα γνώση και τον τρόπο που μαθαίνουν. Όλες αυτές οι εμπειρίες
και αξίες μπορούν και πρέπει να αξιοποιηθούν κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης για τον
εμπλουτισμό όλης της ομάδας.
· Έρχονται στην εκπαίδευση έχοντας ορισμένες προσδοκίες από αυτή βάσει των
προηγούμενων σχολικών τους εμπειριών. Οι εμπειρίες αυτές επηρεάζουν τις στάσεις τους
απέναντι στις εργασίες της ομάδας και τη συμμετοχή τους σε αυτές.
· Έρχονται συνήθως στην εκπαίδευση με δεδομένες προθέσεις, τις οποίες είναι
χρήσιμο οι Καθηγητές Σύμβουλοι να ανιχνεύουν και να αξιοποιούν κατά τη διάρκεια της
εκπαίδευσης.
· Οι ενήλικες πρέπει να έχουν ή να τους δημιουργηθούν κίνητρα για μάθηση και γι'
αυτό χρειάζονται υποστήριξη για να διατηρήσουν το ενδιαφέρον τους.
· Είναι απαραίτητο να αποκτούν γνώσεις και δεξιότητες που έχουν πρακτική
χρησιμότητα για εκείνους και ανταποκρίνονται στις προσδοκίες τους και στις
συγκεκριμένες ανάγκες που αντιμετωπίζουν.
· Αποδίδουν καλύτερα σ’ ένα ευχάριστο και χαλαρό περιβάλλον όπου οι
εκπαιδευτικές μέθοδοι είναι ποικίλες και εναλλάσσονται.
· Έχουν παράλληλα ενδιαφέροντα και υποχρεώσεις, όπως είναι η εργασία, η
οικογένεια, η κοινωνική ζωή κ.α. που δρουν ανασταλτικά στην προσπάθειά τους να
παρακολουθήσουν απρόσκοπτα το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και καθιστούν την
εκπαίδευση δευτερεύον ζήτημα για τους ίδιους.
· Έχουν διαμορφωμένες στρατηγικές και μοντέλα μάθησης και διαφορετικούς
μαθησιακούς τύπους (εμπειρικός, θεωρητικός, στοχαστής και πραγματιστής) και κατά
συνέπεια θα πρέπει να επιλεγεί μια ποικιλία μεθόδων και τεχνικών που θα ανταποκρίνεται
στις διαφορετικές εκπαιδευτικές ανάγκες τους.
Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τον ενήλικα εκπαιδευόμενο από απόσταση, σύμφωνα με τον
Moore (1986), το βασικό χαρακτηριστικό του είναι ότι έχει αυξημένη ευθύνη για τη

_________________________________________________________________________
23
μάθησή του, καθώς προσέρχεται σε αυτή γνωρίζοντας ότι πρέπει να επενδύσει σε χρόνο,
χρήμα και προσπάθεια. Οι σπουδαστές ΑεξΑΕ προσέρχονται στην εκπαίδευση έχοντας
διαμορφωμένους στόχους και συγκεκριμένες εκπαιδευτικές ανάγκες τις οποίες και
επιθυμούν να ικανοποιήσουν. Σύμφωνα άλλωστε με τον Κουλαουζίδη (2006) οι ενήλικες
εκπαιδευόμενοι προτιμούν την ενεργητική συμμετοχή στη μαθησιακή διαδικασία
(αυτοδιαχειριζόμενη μάθηση) και αναλαμβάνουν οι ίδιοι πρωτοβουλία για τη διάγνωση
των εκπαιδευτικών αναγκών τους, το σχεδιασμό της μαθησιακής διαδικασίας, τον
εντοπισμό της πηγής μάθησης και την αξιολόγηση της μάθησης τους.
Ο Moore (1980) εισάγει την έννοια του «αυτονόμου εκπαιδευομένου» που
προσδιορίζει την εκπαιδευτική του ανάγκη όταν αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα προς
επίλυση, μια ικανότητα προς απόκτηση ή πληροφορία προς λήψη. Θέτει τους
εκπαιδευτικούς στόχους και καθορίζει τα κριτήρια επίτευξης τους ενώ αξιολογεί τις
προσπάθειες του µε την ποιότητα των νέων γνώσεων - ιδεών που κατέκτησε, την επάρκεια
των λύσεων και την καταλληλότητα των νέων δεξιοτήτων. Ο αυτόνομος εκπαιδευόμενος
λειτουργεί ως συναισθηματικά ανεξάρτητο άτομο µε εμπειρία στην αντιμετώπιση
μαθησιακών προβλημάτων που καταφεύγει στην αναζήτηση βοήθειας από τον διδάσκοντα
για την επίτευξη των γνωστικών του στόχων.
Ο Κόκκος (2001) αναφέρει ότι οι σπουδαστές ΑεξΑΕ έχουν μεγαλύτερο βαθμό
αυτονομίας ως προς την οργάνωση και τον έλεγχο των σπουδών τους δεδομένου ότι
μελετούν κατ’ ιδίαν, με τη βοήθεια κατάλληλα διαμορφωμένου εκπαιδευτικού υλικού. Για
αυτό το λόγο οι σπουδαστές ΑεξΑΕ:
· Καθορίζουν οι ίδιοι το χρόνο, το ρυθμό, τον τόπο και το χώρο μελέτης τους.
· Επιλέγουν την έκταση στην οποία θα αξιοποιήσουν την υποστήριξη που τους
προσφέρεται από το εκπαιδευτικό ίδρυμα.
· Αποφασίζουν πόσο πολύ, πόσο έντονα και με ποια αλληλουχία θα προσεγγίσουν τα
διάφορα τμήματα του διδακτικού υλικού, καθώς και τις πηγές για περαιτέρω
μελέτη που τους προτείνονται.
· Αξιολογούν οι ίδιοι την πορεία των σπουδών τους μέσα από ασκήσεις
αυτοαξιολόγησης που εκπονούν και μέσα από αυτοέλεγχο της επίτευξης των
εκπαιδευτικών στόχων.
· Στην περίπτωση που υποστηρίζονται από καθηγητή - σύμβουλο, πράγμα που
αποτελεί συχνό φαινόμενο στην ΑεξΑΕ, έχουν τη δυνατότητα, δεδομένου ότι τον

_________________________________________________________________________
24
 συναντούν σπάνια, να αξιοποιούν τα μηνύματά του σε όποιο χρόνο επιθυμούν και
να τα προσαρμόζουν στις ανάγκες τους.
Τα εκπαιδευτικά προγράμματα που απευθύνονται σε ενήλικες εκπαιδευόμενους
οφείλουν να σέβονται τις βασικές αρχές μάθησης των ενηλίκων. Σύμφωνα με τον Κόκκο
(1998), οι βασικές αρχές μάθησης των ενηλίκων είναι οι ακόλουθες:
· Η σκέψη συνδέεται με τη δράση. Η μάθηση είναι αποτελεσματική όταν διαγράφει
πλήρως τον κύκλο που περιέχει τόσο θεωρητική σκέψη και εμβάθυνση, όσο και
ανάληψη δράσης που με τη σειρά της οδηγεί σε νέα επεξεργασία και ανάλυση.
· Επίκεντρο της εκπαιδευτικής διεργασίας είναι οι εκπαιδευόμενοι. Η μαθησιακή
διεργασία επιτυγχάνεται όταν ανταποκρίνεται επαρκώς στις ανάγκες, τα
ενδιαφέροντα και τις μαθησιακές δυνατότητες τρων εκπαιδευόμενων.
· Ευρετική πορεία προς τη γνώση. Οι εκπαιδευόμενοι, εμπλεκόμενοι ενεργητικά
στην ανακάλυψη της γνώσης, καλούνται να αξιοποιήσουν τις εμπειρίες και τις
προϋπάρχουσες γνώσεις τους.
· Κριτικός τρόπος σκέψης. Η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης οδηγεί τους
εκπαιδευόμενους σε σύνθετες διερευνήσεις, κατά τις οποίες καλούνται να
επανεξετάσουν εσωτερικευμένες απόψεις και παγιωμένες παραδοχές τους.
· Αμφίδρομες σχέσεις διδασκόντων – διδασκομένων. Η ουσιαστική επικοινωνία των
εκπαιδευτών με τους εκπαιδευόμενους παρέχει τους τελευταίους την απαραίτητη
καθοδήγηση, υποστήριξη και ανατροφοδότηση που θα τους δώσει τη δυνατότητα
να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους.
Η μαθησιακή πορεία των ενηλίκων εκπαιδευόμενων, βέβαια, είναι δυνατό να
συναντήσει πλήθος εμποδίων που χρειάζονται ιδιαίτερη αντιμετώπιση για να μην
διακυβευτεί η αποτελεσματικότητα της μαθησιακής διαδικασίας (Κουστουράκης,
Παναγιωτακόπουλος & Λιοναράκης, 2003). Τα εμπόδια αυτά μπορεί να οφείλονται στην
κακή οργάνωση της μαθησιακής διαδικασίας, είναι δυνατό να απορρέουν από τις
κοινωνικές υποχρεώσεις των ενηλίκων ή συνιστούν είναι εσωτερικές δεσμεύσεις που
απορρέουν από την προσωπικότητα των εκπαιδευομένων. Ο Rogers (1999) κατατάσσει τα
εμπόδια που συναντούν οι ενήλικες εκπαιδευόμενοι σε δύο υποκατηγορίες, σε αυτά που
σχετίζονται με προυπάρχουσες γνώσεις και αξίες και σε αυτά που προέρχονται από
ψυχολογικούς παράγοντες.
Σύμφωνα με την Αθανασούλα - Ρέππα (2003), οι σπουδαστές της ΑεξΑΕ έχουν
ποικίλες πηγές άγχους που μπορεί να ταξινομηθούν ως ακολούθως:

_________________________________________________________________________
25
 · Εσωγενείς στην εργασία και στις σπουδές
· Σχετικές με τον εργασιακό και φοιτητικό τους ρόλο
· Σχετικές με τις σχέσεις στο χώρο εργασίας και στο χώρο εκπαίδευσης
· Σχετικές με την ανάπτυξη της σταδιοδρομίας του ατόμου
· Σχετικές με τη δομή και το κλίμα της οργάνωσης (εργασίας ή σπουδών)
· Σχετικές με τη σχέση (διασύνδεση) της οικογενειακής με την εργασιακή και
φοιτητική ζωή.

Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι οι εξ αποστάσεως εκπαιδευόμενοι φέρουν στη

μαθησιακή διεργασία τα χαρακτηριστικά της ενηλικιότητας. Οι εξ αποστάσεως
Βιβλιοθήκες οφείλουν να είναι προετοιμασμένες στο πώς να διαχειριστούν με τον πλέον
αποτελεσματικό τρόπο τις ιδιαίτερες ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των φοιτητών,
υποστηρίζοντάς τους συστηματικά κατά την πορεία της μάθησης. Επιπλέον, οι
παρεχόμενες προς αυτούς υπηρεσίες από τις Βιβλιοθήκες θα πρέπει να είναι σχεδιασμένες
με τρόπο ώστε να εμπλέκουν ενεργητικά τους εκπαιδευόμενους στη μάθηση, παρέχοντάς
τους επαρκή ανατροφοδότηση για την επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών τους.

1.2. - Ο ρόλος του Διαδικτύου στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση

Σύμφωνα με τους Έπσιμο και Φούρλαρη (2003), αν υπάρχει ένα στοιχείο της Ιστορίας
της Εκπαίδευσης στο οποίο συμφωνούν όλοι οι ερευνητές, τότε αυτό είναι αναμφισβήτητα
ο βαθμός στον οποίο η εκπαίδευση επηρεάζεται από την τεχνολογική εξέλιξη. Στην
παραδοσιακή εκπαίδευση, είχαν από παλιά εισβάλλει τα μαθήματα δι’ αλληλογραφίας, το
εκπαιδευτικό ραδιόφωνο, η εκπαιδευτική τηλεόραση, τα ειδικά συστήματα τηλεδιάσκεψης,
τα πανεπιστημιακά διαλογικά δίκτυα τηλεόρασης και η δορυφορική μετάδοση μαθημάτων.
Σχετικά με το ρόλο των παραπάνω μέσων στην εκπαίδευση, ορισμένες από τις προσδοκίες
επαληθεύθηκαν, ενώ άλλες διαψεύσθηκαν. Η ανάπτυξη του Internet κατά την τελευταία
δεκαπενταετία ήταν τόσο ραγδαία που ίσως δεν τίθεται ζήτημα σύγκρισης με τις
“παραδοσιακές” χρήσεις της εκπαίδευσης που αναφέρθηκαν παραπάνω. Προφανώς, η
διεθνής καθιέρωση των διαδικτυακών υπηρεσιών δεν άφησε την εκπαίδευση ανεπηρέαστη.

_________________________________________________________________________
26
 Σχήμα 1: Χάρτης εικονικής αναπαράστασης του Διαδικτύου
Πηγή: The Opte Project (2003)

Με βάση τον ορισμό που δίνει η Βικιπαίδεια (2010α), το Διαδίκτυο ή Ίντερνετ

(Internet) είναι ένα επικοινωνιακό δίκτυο ηλεκτρονικών υπολογιστών, που επιτρέπει την
ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ οποιουδήποτε διασυνδεδεμένου υπολογιστή. Η τεχνολογία
του είναι κυρίως βασισμένη στην διασύνδεση επιμέρους δικτύων ανά τον κόσμο και
πολυάριθμα τεχνολογικά πρωτόκολλα, με κύριο το TCP/IP. Ο αντίστοιχος αγγλικός όρος
internet προκύπτει από τη σύνθεση λέξεων international-network. Στην πιο εξειδικευμένη
και περισσότερο χρησιμοποιούμενη μορφή του, με τους όρους Διαδίκτυο, ή Ίντερνετ
περιγράφεται το παγκόσμιο πλέγμα διασυνδεδεμένων υπολογιστών και των υπηρεσιών και
πληροφοριών που παρέχει στους χρήστες του. Ο όρος Διαδίκτυο/Ίντερνετ ξεκίνησε να
χρησιμοποιείται ευρέως την εποχή που συνδέθηκε το APRANET με το NSFNet και
Ίντερνετ σήμαινε οποιοδήποτε δίκτυο χρησιμοποιούσε TCP/IP. Η μεγάλη άνθιση του
Διαδικτύου όμως, ξεκίνησε με την εφαρμογή της υπηρεσίας του Παγκόσμιου Ιστού από
τον Τιμ Μπέρνερς-Λι στο ερευνητικό ίδρυμα CERN το 1989.
Η Ελλάδα συνδέθηκε στο Διαδίκτυο περίπου στα μέσα της δεκαετίας του ’80 και η
κύρια χρήση του αφορούσε ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς σκοπούς. Η διείσδυση του
Διαδικτύου στην Ελλάδα κινείται διαχρονικά σε χαμηλά επίπεδα, πολύ κάτω από τον
ευρωπαϊκό μέσο όρο. Σύμφωνα με τους Lööf και Seybert (2009), τα τελευταία επίσημα
στοιχεία της Eurostat για το 2009 δείχνουν ότι η χώρα μας εμφανίζει πολύ χαμηλό

_________________________________________________________________________
27
ποσοστό διείσδυσης 38%, ενώ ο μέσος όρος των 27 χωρών της Ευρώπης φτάνει στο 65%
και η Ολλανδία εμφανίζει υψηλότατο ποσοστό 90%.

Πίνακας 1: Ποσοστά Διείσδυσης του Διαδικτύου τα τελευταία τέσσερα χρόνια στην Ευρώπη

Οι ευρυζωνικές συνδέσεις υψηλής ταχύτητας (broadband) που αναπτύσσονται με

γρήγορους ρυθμούς τα τελευταία χρόνια, επιτρέπουν την δημιουργία και χρήση νέων
καινοτόμων εφαρμογών και υπηρεσιών που επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό το
παγκόσμιο κοινωνικό, οικονομικό, τεχνολογικό και πολιτικό περιβάλλον.
Η χώρα μας τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τον δικτυακό τόπο της Ευρυζωνικότητας
(2009), καταβάλλει προσπάθειες να αναπτύξει δικτυακές υποδομές ώστε να αυξήσει το
ποσοστό διείσδυσης της ευρυζωνικότητας, βρίσκεται όμως ακόμα χαμηλά σε σχέση με τον
ευρωπαϊκό μέσο όρο, σύμφωνα με τους παρακάτω πίνακες.

_________________________________________________________________________
28
 Σχήμα 2: Ποσοστά ευρυζωνικής διείσδυσης στην Ευρώπη

Πίνακας 2: Ποσοστά Διείσδυσης Ευρυζωνικότητας τα τελευταία έξι χρόνια για Ελλάδα

και απόκλιση από το ΜΟ της ΕΕ

Το Διαδίκτυο έχει ήδη καταστεί σε ένα νέο κυρίαρχο μέσο που προσφέρει την
δυνατότητα να αποθηκεύει και μεταδίδει πληροφορίες και πολυμεσικά δεδομένα (κείμενο,
εικόνα, video, ήχο) και σε ελάχιστο χρόνο να τα διαχέει σε διευρυμένο αριθμό αποδεκτών
σε παγκόσμιο εύρος. Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό του, που το κάνει να υπερτερεί σε
σχέση με τα άλλα μέσα (τηλεόραση, ραδιόφωνο, έντυπα) είναι η διαδραστικότητα
(interactivity), η αμφίδρομη δηλαδή δυνατότητα σε οποιονδήποτε να θέτει σε ελεύθερη
πρόσβαση δεδομένα μέσω του προσωπικού υπολογιστή του (upload) και να κατεβάζει
στον υπολογιστή του (download) κατά βούληση (on-demand) απεριόριστα δεδομένα, που
μπορεί να εντοπίσει μέσω ισχυρών εργαλείων αναζήτησης.

_________________________________________________________________________
29
 Οι προηγμένες αυτές δυνατότητες διασύνδεσης, επικοινωνίας και πρόσβασης σε
δεδομένα που παρέχει το Διαδίκτυο, το καθιστούν αποτελεσματικότατο εργαλείο στην
εκπαίδευση και στη μάθηση γενικότερα. Το διαδίκτυο για πολλούς θεωρητικούς είναι ήδη
ένα περιβάλλον δημιουργικότητας και ενεργούς μάθησης (Becker & Dwyer, 1994). Κι
αυτό γιατί αφενός προσφέρει εύκολη, γρήγορη και δωρεάν πρόσβαση στο σύνολο σχεδόν
της παγκόσμιας γνώσης και αφετέρου δίνει τη δυνατότητα να αναπτυχθούν εκπαιδευτικές
εφαρμογές και μέθοδοι που εκμηδενίζουν τα γεωγραφικά σύνορα. Όπως αναφέρουν οι
Hafner και Lyon (1998), με τα πρώτα βήματα του Διαδικτύου, οι τεχνολογίες δικτύωσης
των υπολογιστών χρησιμοποιήθηκαν στην παροχή εκπαίδευσης. Σύμφωνα με την
Ντρενογιάννη (2001), σήμερα είναι καθολικά αποδεκτό πως τόσο το Web όσο και το e-
mail αποτελούν τις βασικότερες συνιστώσες της παιδαγωγικής αξιοποίησης του Internet
καθώς προσφέρουν κυριολεκτικά ανεξάντλητες ποσότητες πληροφοριών για οποιοδήποτε
θέμα και ανεξάρτητες από χρόνο και απόσταση δυνατότητες για επικοινωνία και
συνεργασία.
Τις τελευταίες δεκαετίες το διαδίκτυο χρησιμοποιείται σε ολοένα και αυξανόμενο
βαθμό ως προηγμένο εργαλείο παροχής Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης. Οι
τεχνολογικές εξελίξεις συνδυαζόμενες με τις πολιτικές, οικονομικές και πολιτιστικές
αλλαγές που συντελέστηκαν και συνεχίζουν να συντελούνται τόσο σε τοπικό όσο και σε
παγκόσμιο επίπεδο οδήγησαν σε καινούριες τάσεις και προκλήσεις το χώρο της Ανοικτής
Εξ αποστάσεως εκπαίδευσης (Βεργίδης, 1998). Στα μέσα της δεκαετίας του '90 η
ενσωμάτωση των πολυμεσικών δυνατοτήτων (υπερκείμενο, βίντεο, εικόνα, ήχο) του
παγκόσμιου ιστού, οδήγησε πολλά εκπαιδευτικά ιδρύματα να δημιουργήσουν
ολοκληρωμένα περιβάλλοντα που βασίστηκαν αποκλειστικά στις τεχνολογίες του
Διαδικτύου (Rosenberg, 2000). Τα τελευταία χρόνια η μάθηση εξ αποστάσεως υιοθέτησε
όλες σχεδόν τις μορφές της σύγχρονης τεχνολογίας, από δορυφόρους έως κινητά τηλέφωνα
(Keegan, 2001).
Ο Stanchev (1993) περιέγραψε πέντε χαρακτηριστικά του Διαδικτύου που
διευκολύνουν τη διαδικασία της μάθησης έναντι των παραδοσιακών μεθόδων.
α) Δυνατότητα της επικοινωνίας πολλών δασκάλων με πολλούς μαθητές.
β) Η εκπαίδευση είναι ανεξάρτητη του χώρου.
γ) Η εκπαίδευση είναι ανεξάρτητη χρόνου.
δ) Η επικοινωνία δασκάλου και εκπαιδευόμενου υποστηρίζεται από ένα πλήθος
διαφορετικών τρόπων βασισμένη στην τεχνολογία πολυμέσων.

_________________________________________________________________________
30
 ε) Η αλληλεπίδραση δασκάλου-μαθητή με τη χρήση του υπολογιστή είναι πλούσια σε
χαρακτηριστικά.
Αντίστοιχα ο Willis (1994) επισημαίνει πως η εκπαίδευση από απόσταση λαμβάνει
χώρα όταν ένας δάσκαλος και οι μαθητές βρίσκονται σε φυσική απόσταση και η
τεχνολογία, δηλαδή η φωνή, το βίντεο, η έντυπη πληροφορία και άλλα είδη δεδομένων,
χρησιμοποιούνται να γεφυρώσουν το διδακτικό κενό.
Το Διαδίκτυο και ο παγκόσμιος ιστός (www) δίνουν τη δυνατότητα στην εξ
Αποστάσεως εκπαίδευση να μετασχηματιστεί σε ένα νέο τύπο εκπαίδευσης με τον όρο
Διαδικτυακή εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση ή Τηλεκπαίδευση ή ηλεκτρονική μάθηση (e-
learning). Διαδικτυακή εξ αποστάσεως εκπαίδευση ή (e-learning) ορίζεται η χρήση των
νέων τεχνολογιών, πολυμέσων και του Διαδικτύου για τη βελτίωση της ποιότητας της
μάθησης με διευκόλυνση της πρόσβασης σε πόρους και υπηρεσίες καθώς και των
ανταλλαγών και της εξ αποστάσεως συνεργασίας, σύμφωνα με την ¨Πρωτοβουλία e-
learning” που εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2000 (Δαπόντες, 2001).
Ηλεκτρονική μάθηση είναι η συστηματική χρήση διαδικτυομένων πολυμεσικών
τεχνολογιών υπολογιστών, η οποία ενδυναμώνει τους χρήστες, βελτιώνει τη μάθηση,
συνδέει τους εκπαιδευόμενους με άλλους ανθρώπους και πηγές πληροφοριών που
υποστηρίζουν τις ανάγκες τους και συνδέει τη μάθηση με την επίδοση και με τους
ατομικούς στόχους (Παπαχρήστου, 2007).
Ο Keegan (2001) αναφέρει ότι στις αρχές του 21ου αιώνα η εξ αποστάσεως
εκπαίδευση είναι το σημείο τομής της εξ αποστάσεως μάθησης με την ηλεκτρονική
μάθηση (e-learning) και με την κινητή μάθηση. Ως ηλεκτρονική μάθηση αναφέρει τη
χρήση των τεχνολογιών της πληροφορικής και των επικοινωνιών, αξιοποιώντας ιδιαίτερα
το Διαδικτύου, με σκοπό τη δημιουργία εμπειριών μάθησης, την απόκτηση νέων γνώσεων
και δεξιοτήτων, την αλλαγή στάσεων ή αντιλήψεων. Κινητή μάθηση χαρακτηρίζουμε τη
μαθησιακή εμπειρία που προσφέρουν οι φορητοί ή κινητοί υπολογιστές σε οποιοδήποτε
χρόνο και τόπο.

Νέες μορφές μάθησης

Σύμφωνα με την Ζαρβαλά (2005), στη σημερινή εποχή αρχίζει να θεωρείται ιδιαίτερα
ξεπερασμένη η εκπαίδευση μέσω βιβλίων (text-based training) και περιοριστική για τους
εκπαιδευόμενους. Δεν δίνει την πρόσβαση σε ποικίλο υλικό, δεν ενθαρρύνει τους
εκπαιδευόμενους στη καλλιέργεια δημιουργικής σκέψης και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων.
Γι' αυτό πλέον η εκπαίδευση και στις τρεις βαθμίδες της προσπαθεί να εμφανίζεται

_________________________________________________________________________
31
εμπλουτισμένη με νέες μορφές υλικού και πάνω απ' όλα να χρησιμοποιεί τις νέες
τεχνολογίες που έχουν παρουσιαστεί με τη ραγδαία εξέλιξη των υπολογιστών. Στη
σύγχρονη εκπαίδευση εμφανίζονται μορφές μάθησης που βασίζονται στους ηλεκτρονικούς
υπολογιστές και στο διαδίκτυο. Πιο αναλυτικά σε μια περιγραφή της δράσης του e-
learning αναφέρονται οι παρακάτω μορφές μάθησης:
- Computer-Based Learning: είναι η μορφή της μάθησης που βασίζεται στην
τεχνολογία των ηλεκτρονικών υπολογιστών, όχι απαραίτητα και του διαδικτύου.
Συναντάται συνήθως στην αυτοεκπαίδευση με τη μορφή εκπαιδευτικών cd-rom.
- Online-Learning ή web-based learning: σε αυτή τη μορφή μάθησης το υλικό φτάνει
στον εκπαιδευόμενο μέσω του διαδικτύου ή ενός δικτύου που ανήκει σε ένα πανεπιστήμιο,
ένα οργανισμό ή μία εταιρεία. Υπάρχει η δυνατότητα χρήσης εφαρμογών όπως e-mail, chat
rooms και forums, για την επικοινωνία με τον διδάσκοντα και τους άλλους
εκπαιδευόμενους.
- E-Learning: είναι η μορφή μάθησης που αξιοποιεί τις δυνατότητες της τεχνολογίας
και όχι μόνο αυτές των υπολογιστών. Συνδυάζεται με την Technology-Βased Τraining και
υλοποιείται είτε εντός είτε εκτός δικτύου. Αξιοποιεί ένα εξαιρετικά ευρύ τεχνολογικό
υπόβαθρο, όπως είναι δίκτυα, οπτικοακουστικό υλικό, δορυφορικές συνδέσεις τηλεόρασης
και υπολογιστών. Στην ελληνική βιβλιογραφία συναντάται ως ηλεκτρονική μάθηση ή
τηλεκπαίδευση.
- Distance-Learning: περιλαμβάνει όλα τα είδη μάθησης όταν ο εκπαιδευόμενος απέχει
από τον εκπαιδευτή, είτε τοπικά είτε χρονικά είτε και στα δύο. Υλοποιείται με διάφορους
τρόπους, όπως μέσω κλασσικής αλληλογραφίας, η κυριότερη όμως υλοποίησή του είναι το
e-learning και τα Virtual Learning Environments (Εικονικά Περιβάλλοντα Μάθησης).
Όλες αυτές οι μορφές μάθησης μπορούν να παρουσιαστούν σε ένα σχήμα. και δεν είναι
ανεξάρτητες μεταξύ τους, αλλά βρίσκονται σε μία ιεραρχία που η κάθε μία εμπεριέχεται
στην ανώτερή της.

Σχήμα 3: Μορφές μάθησης μέσω υπολογιστών και Διαδικτύου [Πηγή: Ζαρβαλά (2005)]

_________________________________________________________________________
32
 Αυτό που είναι σημαντικό να παρατηρήσει κανείς είναι πως η εξ αποστάσεως
εκπαίδευση αποτελεί μια μορφή μάθησης που περιέχει λίγο ως πολύ όλες τις άλλες μορφές
που αποτελούν μορφές ηλεκτρονικής μάθησης.

Μελλοντικές εξελίξεις της διαδικτυακής εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Το μέλλον της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και κατά συνέπεια και των υπηρεσιών και
των δυνατοτήτων που δύνανται να παρέχουν οι εξ αποστάσεως βιβλιοθήκες, καθορίζεται
άμεσα από τις εξελίξεις που διαμορφώνουν το ίδιο το Διαδίκτυο και το καθιστούν βασικό
άξονα στην πορεία προς την Κοινωνία της Πληροφορίας. Η τάση που κυριαρχεί σήμερα
στον παγκόσμιο ιστό έχει ονομαστεί ως “Web 2.0” και έχει ως κύριο χαρακτηριστικό την
άμεση συμμετοχή του απλού χρήστη στη δημιουργία και διαμόρφωση του περιεχομένου
του διαδικτύου. Παράλληλα ο χρήστης αποκτά εύκολη πρόσβαση στην πληροφορία και
στη γνώση, αλλά έχει και τη δυνατότητα να τη διαχειριστεί. «Το Web 1.0 οδήγησε τους
ανθρώπους στη πληροφορία, το Web 2.0 οδηγεί την πληροφορία στους ανθρώπους»
επισημαίνει ο Miller, όπως αναφέρεται στον Ανδρέου (2009).
Οι σύγχρονες αυτές υπηρεσίες Web 2.0 είναι:
§ Οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης (social networks) με δημοφιλέστερες τις
www.facebook.com, www.twitter.com, www.myspace.com, www.linkedin.com
www.delicious.com,
§ Οι υπηρεσίες δημιουργίας διαδικτυακών προσωπικών ημερολογίων (ιστολόγια – blogs)
με δημοφιλέστερες τις www.blogger.com, www.wordpress.com
§ Οι υπηρεσίες δημοσίευσης φωτογραφιών και εικόνων (image publishing) με
δημοφιλέστερες τις www.flickr.com, www.photobucket.com, www.picasa.com
§ Οι υπηρεσίες διαμοίρασης βίντεο (streaming video sharing) με δημοφιλέστερες τις
www.youtube.com, www.vimeo.com
§ Οι υπηρεσίες διαδικτυακής εκπομπής ήχου και βίντεο (podcasting και videocasting)
§ Οι υπηρεσίες συνδρομής περιεχομένου RSS (Really Simple Syndication), μέσω των
οποίων οι χρήστες παρακολουθούν και ενημερώνονται εύκολα για τα τελευταίες αλλαγές
στο περιεχόμενο των δικτυακών τόπων που επιθυμούν.
§ Oι ιστοσελίδες συλλογικής δημιουργίας και επεξεργασίας (wiki), με σημαντικότερη την
εγκυκλοπαίδεια www.wikipedia.org
Δεν θα πρέπει να παραλείψουμε να αναφέρουμε τις δημοφιλείς και εξελιγμένες
Μηχανές Αναζήτησης www.google.com και www.bing.com, τις υπηρεσίες ηλεκτρονικής
αλληλογραφίας Gmail, Hotmail και Yahoo αλλά και τις νέες συνθήκες που διαμορφώνει το

_________________________________________________________________________
33
Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα - Open Source (www.ellak.gr) και οι άδειες πνευματικής
ιδιοκτησίας Creative Commons (www.creativecommons.gr)

Σχήμα 4: Δημοφιλείς υπηρεσίες Web 2.0 [Πηγή: Ανδρέου (2009)]

Σύμφωνα με την Βικιπαίδεια (2010β), ένα ενδιαφέρον κομμάτι που σχετίζεται με την
ευκολία διαχείρισης των πληροφοριών αυτών είναι αυτό που ονομάζεται συλλογική ευφυΐα.
Παράδειγμα είναι η ιστοσελίδα του ηλεκτρονικού βιβλιοπωλείου Amazon
(www.amazon.com), όπου δίνεται η δυνατότητα στους χρήστες να βαθμολογήσουν και να
σχολιάσουν τα προϊόντα. Έτσι, προηγούμενοι χρήστες επηρεάζουν τη συμπεριφορά
μελλοντικών χρηστών, μεταφέροντας την εμπειρία τους και τη γνώμη τους. Η μέθοδος
αυτή έχει απεριόριστες δυνατότητες και τρομακτική δύναμη, επιτρέποντας με έναν πολύ
απλό τρόπο τη συμβολή στο περιεχόμενο του διαδικτύου.
Το επονομαζόμενο Web 1.0 έχει ήδη αρχίσει να μετεξελίσσεται σε Web 2.0, ενώ ήδη
έχουν αρχίσει να διαμορφώνονται οι συνθήκες για το μελλοντικό Web 3.0. Στο παρακάτω
πίνακα, η Strickland (2007) συγκεντρώνει την εξέλιξη των χαρακτηριστικών του
Παγκόσμιου Ιστού:

_________________________________________________________________________
34
 Web 1.0 Web 2.0 Web 3.0
Web κυρίως μόνο Web άτακτης
Φορητό προσωπικό web
ανάγνωσης γραφής/ανάγνωσης
“The portable personal web”
(The mostly read only web) “The wildly read-write web”
Εστιασμένο στις εταιρείες Εστιασμένο στις κοινότητες Εστιασμένο στο άτομο
(Focused on companies) (Focused on communities) (Focused on the individual)
Ιστοσελίδες Ιστολόγια Ζωντανή ροή
(Home pages) (Blogs) (Lifestream)
Ιδιόκτητο περιεχόμενο Διαμοιραζόμενο περιεχόμενο Ενοποιημένο δυναμικό περιεχόμενο
(Owning content) (Sharing content) (Consolidating dynamic content)
HTML, δικτυακές πύλες Σημασιολογικός Ιστός
XML, RSS
(portals) (The semantic web)
Δομές web Εφαρμογές web
Widgets, drag & drop mashups
(Web forms) (Web applications)
Καταλογοποίηση Κατηγοριοποίηση με ετικέτες Συμπεριφορά χρήστη
(Directories - taxonomy) (Tagging - folksonomy) (User behavior)
Netscape Google iGoogle, NetVibes
Κόστος με βάση τις
Κόστος με βάση τα κλικς Εμπλοκή των χρηστών
εμφανίσεις σελίδων
(Cost per click) (User engagement)
(Pages views)
Διαφήμιση Εμπλουτισμένα μέσα Διαφήμιση-διασκέδαση
(Advertising) (Rich media, viral) (Advertainment)

Πίνακας 3: Η εξέλιξη των χαρακτηριστικών από το Web 1.0 στο Web 3.0

Ο Hayes, όπως αναφέρεται στον Rosenbaum (2008) αποτυπώνει στην ακόλουθη

γραφική παράσταση τον μετασχηματισμό των υπηρεσιών του Web από το 1.0 στο 3.0, σε
συνάρτηση με τους χρήστες που χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο.

Σχήμα 5: Από το Web 1.0 στο Web 3.0

_________________________________________________________________________
35
 Όλες οι παραπάνω εξελιγμένες υπηρεσίες και λειτουργίες του Web 2.0 έχουν αρχίσει
να ενσωματώνονται στην εξ αποστάσεως διαδικτυακή εκπαίδευση, διαμορφώνοντας έτσι
μια νέα πραγματικότητα, το επονομαζόμενο “e-Learning 2.0”. Ο όρος e-Learning 2.0
χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 2005 από τον Καναδό επιστήμονα Downes (2005)
κατ’ αντιστοιχία με τον νέο όρο Web 2.0. και υποδηλώνει τη μετάβαση από το
παραδοσιακό μοντέλο του e-Learning ως έναν τύπο περιεχομένου που τον δημιουργούσαν
«ειδικοί» και οργανωνόταν σε θεματικές ενότητες και κύκλους μαθημάτων για να
προσφερθεί στους σπουδαστές, σε μια νέα μορφή δημιουργίας, ταξινόμησης και διανομής
του περιεχομένου, όπου, κατ’ αναλογία με το web 2.0, τον κύριο λόγο θα τον έχουν οι
χρήστες, όπως αναφέρει το ιστολόγιο Εικονική Πραγματικότητα (2008α).
Παράλληλα, σηματοδοτεί αναδυόμενες τάσεις στον χώρο του eLearning, που θα
μπορούσαν να συνοψιστούν στα παρακάτω:
-Στο e-Learning 2.0, οι σπουδαστές δημιουργούν οι ίδιοι περιεχόμενο, συνεργάζονται
μέσα από εφαρμογές όπως τα wikis, blogs, συστήματα διαχείρισης περιεχομένου και
συστήματα διαχείρισης μαθημάτων, συνεργατικές εφαρμογές κλπ και εντέλει
διαμορφώνουν δίκτυα μάθησης όπου τόσο η παραγωγή και η διανομή του περιεχομένου
όσο και οι ευθύνες για το κατεξοχήν οργανωσιακό μέρος της μαθησιακής διαδικασίας
κατανέμονται στους ίδιους τους χρήστες.
-Η ίδια η μαθησιακή διεργασία επωφελείται ιδιαίτερα από την ύπαρξη πολλών πηγών
περιεχομένου που συγκεντρώνονται σε ενιαίες μαθησιακές εμπειρίες. Η ύπαρξη
πολυποίκιλων πηγών σε συνδυασμό με τις τεχνολογίες που επιτρέπουν τη συνεργασία των
χρηστών και το συνδυασμό των πρωτογενών δεδομένων, μεταβάλλουν ριζικά το διδακτικό
περιβάλλον. Το πρωτογενές υλικό μεταβάλλεται σε δυναμικό εργαλείο για τη σταδιακή
ανακάλυψη και οικοδόμηση της έννοιας με σκοπό την κατασκευή σύνθετης γνώσης.
Σύμφωνα με το ιστολόγιο Εικονική πραγματικότητα (2008β):
- Μια γενιά ανθρώπων που βίωσε τις αλλαγές που έφερε η εξάπλωση του παγκόσμιου
Ιστού χρησιμοποιεί τις εφαρμογές του web 2.0 για να επικοινωνεί, να ενημερώνεται, να
ψυχαγωγείται, να μαθαίνει. Η γενιά αυτή έχει μάθει να αντλεί και να χρησιμοποιεί
πληροφορία με μεγαλύτερους ρυθμούς απ’ ότι τα παραδοσιακά εκπαιδευτικά συστήματα
αλλά και η ηλεκτρονική μάθηση «πρώτης γενιάς» μπορούσε να προσφέρει. Η γενιά αυτή
αναζητά και για τις μαθησιακές διεργασίες στις οποίες εμπλέκεται την «αυτονομία» που
απολαμβάνει στις άλλες της δραστηριότητες.
Οι Blees και Rittberger (2009) αναφέρονται στα συστατικά που δίνει ο Kerres (2006a)
για μια δικτυακή πύλη elearning 2.0:

_________________________________________________________________________
36
Ειλικρίνεια, Διαφάνεια :
- Το μαθησιακό περιβάλλον δεν είναι ένα απομονωμένο νησί, αλλά μια πύλη μάθησης.
Συμμετοχή:
- Οι εκπαιδευόμενοι και οι εκπαιδευτές συμμετέχουν ενεργά στην ανάπτυξη του
μαθησιακού περιβάλλοντος.
- Οι εκπαιδευόμενοι και οι εκπαιδευτές εργάζονται πάνω στις ίδιες πλατφόρμες και
εργαλεία, για να προετοιμάσουν μαθησιακές ενότητες, και τις μοιράζονται.
-Οι συμμετέχοντες επιλέγουν ελεύθερα τις ετικέτες (tags) για να κατηγοριοποιήσουν
σταδιακά το περιεχόμενο (folksonomy), αντανακλώντας τα ενδιαφέροντα και τις γνώσεις
τους. Με τον τρόπο αυτό οι μαθησιακές ενότητες δομούνται και επιτρέπουν την εύκολη
πλοήγηση.
Δραστηριοποίηση:
- Το μαθησιακό περιβάλλον θα πρέπει να κάνει την ατομική δέσμευση του κάθε
εκπαιδευόμενου ορατή με διαφανή τρόπο.
- Το μαθησιακό περιβάλλον θα πρέπει να προωθεί την δημιουργία μιας κοινότητας
μάθησης, όπου εκπαιδευόμενοι και εκπαιδευτές να μπορούν να παρουσιάσουν τον εαυτό
τους και να επικοινωνήσουν προσωπικά.
- Οι εκπαιδευτές δείχνουν την παρουσία τους στο μαθησιακό περιβάλλον: διανέμουν
πηγές, συνεργάζονται και προτείνουν, για παράδειγμα συμμετέχοντας σε συζητήσεις.
Παρακολούθηση, ανατροφοδότηση, αξιολόγηση:
- Οι εκπαιδευτές σχεδιάζουν και επιδιώκουν ατομικές και συμμετοχικές δραστηριότητες
μάθησης.
- Οι εκπαιδευτές προσφέρουν τακτική ανατροφοδότηση και αξιολογούν τη συνεισφορά με
κατάλληλες μεθόδους, ώστε να ενθαρρύνουν την δραστηριοποίηση
Σύμφωνα με τον Παπαδερό (2010) το ζητούμενο από τη ηλεκτρονική μάθηση στο
μέλλον είναι να επιτρέπει στους δασκάλους και τους μαθητές να δουλεύουν και να
μαθαίνουν έχοντας στην διάθεση τους οποιαδήποτε πηγή πληροφορίας επιθυμούν. Να
μπορούν να ενσωματώνουν εύκολα και γρήγορα στο περιβάλλον εκπαίδευσης τα εργαλεία
που ο καθένας θεωρεί κατάλληλα και εξυπηρετούν τις δικές του απαιτήσεις στη μάθηση.
Το web 2.0 αποτελεί το μέλλον στον τρόπο εργασίας και μάθησης μέσω των ηλεκτρονικών
υπολογιστών. Συνθέτει ένα εύχρηστο, επεκτάσιμο, αλληλεπιδραστικό, εξατομικευμένο και
εύκολα προσβάσιμο περιβάλλον με απεριόριστες δυνατότητες. Η ηλεκτρονική μάθηση ως
άρρηκτα συνδεδεμένος κλάδος με το διαδίκτυο δεν μπορεί να εξελιχθεί χωρίς την
ενσωμάτωση των νέων αυτών υπηρεσιών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Άλλωστε η

_________________________________________________________________________
37
πλήρης εφαρμογή της περιορίζεται αρκετά από τις μέχρι σήμερα δικτυακές δυνατότητες. Η
χρήση του web 2.0 στην ηλεκτρονική μάθηση, αποτελεί επιτακτική ανάγκη για την
υλοποίηση μίας τόσο βασικής όσο και δια βίου εξατομικευμένης εκπαίδευσης, με κέντρο
τον άνθρωπο – εκπαιδευόμενο.

1.3. - Ο ρόλος της βιβλιοθήκης στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση μέσω

Διαδικτύου

Η έννοια «βιβλιοθήκη» - η συστηματική φύλαξη και η συντήρηση της αποτυπωμένης

γνώσης – έκανε την εμφάνιση της πολύ παλιά και εκφράζει την αδιάκοπη προσπάθεια του
ανθρώπου να τιθασεύσει το χρόνο. Αυτή η συσσωρευμένη γνώση, χαραγμένη σε
αναθηματικές στήλες ή σε ταφικά συγκροτήματα, ή καταγραμμένη σε παπύρινα βιβλία και
σε περγαμηνούς κώδικες ή, αργότερα, τυπωμένη σε χαρτί, εκφράζεται μέσα από χιλιάδες
γλώσσες και διαλέκτους, αποτελεί την κιβωτό της ανθρώπινης σκέψης. Είναι το μέσον που
εξασφαλίζει τη μεταφορά της γνώσης, τη μεταφορά στην επόμενη γενιά των όσων
κατάφερε η προηγούμενη (Στάικος, 2006).
Οι βιβλιοθήκες διαδραματίζουν τρεις τουλάχιστον ρόλους στην εκπαίδευση και τη
μάθηση. Πιο συγκεκριμένα έχουν πρακτικό, πολιτιστικό και κοινωνικό ρόλο (Marchionini
& Maurer, 1995). Ο ρόλος και η αποστολή της βιβλιοθήκης καθορίζονται από της
πληροφοριακές και μαθησιακές ανάγκες του συστήματος στο οποίο η βιβλιοθήκη
εντάσσεται (Τσιμπόγλου, 2006). Παράλληλα ο ρόλος και τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά
των υπευθύνων των βιβλιοθηκών εξαρτώνται από τις εκάστοτε λειτουργίες που επιτελεί η
βιβλιοθήκη και αυτές με τη σειρά τους καθορίζονται από τα εκάστοτε διαθέσιμα
τεχνολογικά εργαλεία πληροφόρησης που η βιβλιοθήκη χρησιμοποιεί.
Σύμφωνα με τον Κόκκινο (2005), οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες καλούνται να
ανταποκριθούν στα νέα δεδομένα και τις νέες απαιτήσεις της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.
Οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες πρέπει να εντάξουν νέες υπηρεσίες στις ήδη υπάρχουσες και
να μεριμνήσουν για τον εκσυγχρονισμό και την αναδιοργάνωσή τους. Βασικές
προτεραιότητες για τις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες στη νέα εκπαιδευτική πραγματικότητα
πρέπει να αποτελούν η ανάπτυξη και η διαχείριση ψηφιακού περιεχομένου και η παροχή
κατάλληλων υπηρεσιών πληροφόρησης.

_________________________________________________________________________
38
 Οι υπηρεσίες των βιβλιοθηκών στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση θα μπορούσαν να
ταξινομηθούν σε τέσσερις κατηγορίες (Argentati, 1999):
1. Υπηρεσίες εκπαίδευσης ή μάθησης
2. Υπηρεσίες επικοινωνίας με το εκπαιδευτικό προσωπικό
3. Υπηρεσίες παροχής πρόσβασης
4. Υπηρεσίες πληροφόρησης και συμβουλευτικής
Όπως επισημαίνει η Austen (1998) (όπ. αναφ. στο Κόκκινος, 2005), η βιβλιοθήκη
οφείλει να ολοκληρώνει τις δραστηριότητες ενός σύγχρονου πανεπιστημίου, δηλαδή τη
διδασκαλία, την έρευνα και τις υπηρεσίες προς την κοινότητα που καλύπτει. Η
ακαδημαϊκή βιβλιοθήκη πρέπει να στραφεί από την κατοχή υλικού στην πρόσβαση.
Οι φοιτητές επιθυμούν υπηρεσίες από τις εξ αποστάσεως βιβλιοθήκες κατάλληλα
προσαρμοσμένες σε αυτούς, κυρίως ψηφιακές ή ηλεκτρονικές:
· Ευκολία πρόσβασης στο εκπαιδευτικό υλικό, το οποίο μπορεί να είναι κύριο ή
πρόσθετο, συμβατικό ή ψηφιακό. Παράλληλα, επιθυμούν και επιπλέον εκπαιδευτικό υλικό.
· Διευρυμένο ωράριο λειτουργίας της βιβλιοθήκης (διαφορετικές ώρες, απογεύματα,
Σαββατοκύριακα, κ.λπ.).
· Μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα δανεισμού.
· Επικοινωνία με το προσωπικό της βιβλιοθήκης, καθώς και τηλεφωνική υποστήριξη
ή εναλλακτικά ασύγχρονη υποστήριξη. Είναι σημαντικό η επικοινωνία των φοιτητών να
γίνεται με συγκεκριμένα μέλη του προσωπικού της βιβλιοθήκης ώστε να επιτυγχάνεται
άμεση εξυπηρέτηση.
· Ενημέρωση για τις προσφερόμενες υπηρεσίες της βιβλιοθήκης.
· Πρόσβαση σε άλλες βιβλιοθήκες. (Κόκκινος, 2005)
Σύμφωνα με τους Γαρυφάλλου, Ζαφειρίου & Σιάτρη (2008), τα τελευταία 10 χρόνια η
λειτουργία των βιβλιοθηκών και ο ρόλος των βιβλιοθηκονόμων έχει αλλάξει σημαντικά
αντανακλώντας και τις αλλαγές στη φύση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Παράγοντες που
συντέλεσαν σε αυτήν την αλλαγή είναι:
– Ανάπτυξη τεχνολογίας
– Έκρηξη ηλεκτρονικών εκδόσεων
– Μαζική ψηφιοποίηση
– Διαδίκτυο
– Κοινωνικό λογισμικό (Social software/Web 2.0)

_________________________________________________________________________
39
 Ψηφιακές βιβλιοθήκες
Σύμφωνα με την Τοράκη (2002), θα πρέπει από την αρχή να διαχωρίσουμε την
ψηφιακή βιβλιοθήκη από τη συλλογή ψηφιακού περιεχομένου, δεδομένου ότι η έννοια της
ψηφιακής βιβλιοθήκης εμπεριέχει χαρακτηριστικά της έννοιας «βιβλιοθήκη», που έχουν
σχέση με τη διατήρηση, την οργάνωση και τη διαχείριση των πληροφοριών.
Ο Edward A. Fox, όπως αναφέρεται στον Παπάζογλου (2003), διατυπώνει τον
ακόλουθο ορισμό της ψηφιακής βιβλιοθήκης: "Μια ψηφιακή βιβλιοθήκη είναι ένα
κατανεμημένο τεχνολογικό περιβάλλον που ελαττώνει δυναμικά τα εμπόδια της
δημιουργίας, διανομής, διαχείρισης, αποθήκευσης, ολοκλήρωσης και επαναχρήσης των
πληροφοριών από ιδιώτες ή ομάδες ερευνητών".
Βασικά στοιχεία στην ψηφιακή βιβλιοθήκη είναι τα παρακάτω:
· πόροι - περιλαμβάνει όχι μόνο έγγραφα αλλά και κάθε άλλους πόρους, που
μπορούν να αναπαρασταθούν με κάποιο τρόπο (π.χ. να φωτογραφηθούν και να
παρουσιαστούν ως εικόνες, να ψηφιοποιηθούν ως ήχοι και να ακουστούν κλπ)
· πρόσβαση - παρέχει τη δυνατότητα πρόσβασης από τον καθένα – που είναι
εξουσιοδοτημένος γι’ αυτό, από καθορισμένα σημεία πρόσβασης – και από οπουδήποτε,
ώστε να εξασφαλίζεται η δυνατότητα της επικοινωνίας.
· διατήρηση - για να υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης οποτεδήποτε στο χρόνο.
· τεχνολογία - για να γίνουν τα παραπάνω.
· άνθρωποι - εξειδικευμένο προσωπικό για «να επιλέξει, να δομήσει, να παρέχει
πρόσβαση, να ερμηνεύει, να διανέμει, να διατηρεί την ακεραιότητα και να διασφαλίζει τη
διατήρηση στο χρόνο των συλλογών ψηφιακών έργων, έτσι ώστε αυτά να γίνονται
διαθέσιμα για χρήση από μια καθορισμένη κοινότητα ή ομάδα κοινοτήτων».
Παραδείγματα συλλογών που περιέχονται σε ψηφιακές βιβλιοθήκες:
§ Έγγραφα, χειρόγραφα, αρχεία
§ Άρθρα περιοδικών
§ Βιβλία, μελέτες
§ Εφημερίδες
§ Κινούμενα σχέδια
§ Κάρτ ποστάλ
§ Κινηματογραφικές ταινίες
§ Σλάϊντς
§ Φωτογραφίες

_________________________________________________________________________
40
 § Προφορικές αφηγήσεις
§ Σχέδια
Όπως αναφέρει ο Παπάζογλου (2003), τα βασικά συστατικά μέρη της δομής μιας
τυπικής ψηφιακής βιβλιοθήκης υποδεικνύονται στην παρακάτω εικόνα.

Σχήμα 6: Βασικά συστατικά μέρη της δομής μιας τυπικής ψηφιακής βιβλιοθήκης

v Διεπαφές με τον χρήστη (User interfaces)

Υπάρχουν δύο είδη διεπαφών: Μία για τους χρήστες της βιβλιοθήκης και μια άλλη για
τους βιβλιοθηκονόμους και τους διαχειριστές συστήματος που διαχειρίζονται τους
διάφορους καταλόγους. Ένας τυποποιημένος φυλλομετρητής χρησιμοποιείται για την
"ανάγνωση" των σελίδων από το χρήστη.
v Αποθήκη δεδομένων (Repository)
Οι αποθήκες δεδομένων αποθηκεύουν και διαχειρίζονται ψηφιακά αντικείμενα και άλλες
πληροφορίες. Μια μεγάλη ψηφιακή βιβλιοθήκη πρέπει να διαθέτει αποθήκες δεδομένων
διαφόρων τύπων, δηλαδή σύγχρονες βάσεις δεδομένων και ισχυρούς web servers.
v Σύστημα τιτλοποίησης (Handle system)
Οι τίτλοι είναι γενικού σκοπού προσδιοριστές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την
αναγνώριση πληροφοριακών πηγών, όπως ψηφιακά αντικείμενα, για μεγάλες χρονικές
περιόδους και να διαχειρίζονται υλικό που είναι αποθηκευμένο σε μία αποθήκη ή βάση
δεδομένων.
v Σύστημα αναζήτησης (Search system)
Η δημιουργία μιας ψηφιακής βιβλιοθήκης θέτει ως δεδομένο ότι θα υπάρχουν πολλά
ευρετήρια και κατάλογοι, των οποίων η εξερεύνηση οδηγεί στην εύρεση πληροφοριών,
πριν γίνει η ανάκτηση τους από την αποθήκη δεδομένων.

_________________________________________________________________________
41
 Ακολουθεί πίνακας με ελληνικές ψηφιακές βιβλιοθήκες, όπως αυτές συγκεντρώθηκαν
από έρευνα στο Διαδίκτυο:

Πίνακας 4 – Ελληνικές Ψηφιακές Βιβλιοθήκες

• Μηχανή αναζήτησης ελληνικών ψηφιακών βιβλιοθηκών
– http://www.openarchives.gr/
• Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας
– http://www.nlg.gr/dlpanepet.htm
• Πέργαμος - Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
– http://pergamos.lib.uoa.gr/dl/navigation?pid=col:dldo
• Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Επιστήμης & Τεχνολογίας Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης
– http://www.ekt.gr/info-serv/diglib/index.html
• Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος
– http://www.mmb.org.gr/Page/
• Ταινιοθήκη της Ελλάδος
– http://www.tainiothiki.gr/Collection
• Ανέμη | Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών
– http://anemi.lib.uoc.gr/
• Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών
– http://www.tf.auth.gr/teloglion/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=562
• Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού
– http://www.snhell.gr/index.asp
Βικελαία Δημοτική βιβλιοθήκη | Αρχείο Ιστορικών Εγγράφων
– http://www.heraklion.gr/vikelaia/istorika-egrafaa/history.html
Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Λάτση | e-Library
– http://www.latsis-foundation.org/gr/elibrary/1/O_kyklos_ton_mouseion.html
Γενικά Αρχεία του Κράτους | Ψηφιακές αρχειακές συλλογές
– http://www.gak.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=node&cnode=27
Μυριόβιβλος | Ηλεκτρονική βιβλιοθήκη της Εκκλησίας της Ελλάδος
– http://www.myriobiblos.gr/texts/index_gen_all.html
Ψηφιακή βιβλιοθήκη Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Μαγνησίας
–http://www.magnesia-
ebook.gr/v1/index.php?option=com_rokdownloads&view=folder&Itemid=62

_________________________________________________________________________
42
Ψηφιοποιημένο Αρχείο του Ελληνικού Ινστιτούτου Βενετίας
– http://eib.xanthi.ilsp.gr/gr/
Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος | Ψηφιακή βιβλιοθήκη
– http://www.ntng.gr/default.asp?siteID=1&langID=1&pageID=70
Εθνικό Κέντρο Βιβλίου | Ψηφιοποιημένα λογοτεχνικά περιοδικά
– http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=node&cnode=488
Βουλή των Ελλήνων | Ψηφιακή βιβλιοθήκη
– http://catalog.parliament.gr/
Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος | Ψηφιακή βιβλιοθήκη
–http://opac.tee.gr/cgi-bin-EL/egwcgi/376310/query.egw;/-
1+artemis.tee.gr:21210/MAIN*BIBMAST.18
Ελληνομνήμων
– http://www.lib.uoa.gr/hellinomnimon/
Ψηφιακή βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
– http://pc-3.lib.uoi.gr/digital/
Ευώνυμος | Οικολογική Βιβλιοθήκη
– www.evonymos.org
Άρτεμις
– http://artemis.cslab.ece.ntua.gr/
Ήλιος | Αποθετήριο Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
– http://helios-eie.ekt.gr/EIE/
• Κοσμόπολις
– http://xantho.lis.upatras.gr/kosmopolis
• Πλειάς
– http://xantho.lis.upatras.gr/pleias
Θεόφραστος | Ψηφιακή βιβλιοθήκη Γεωλογίας
– http://geolib.geo.auth.gr/ojs-2.2.2/
Ψηφιακή βιβλιοθήκη Ιδρύματος Ευγενίδου
– http://www.eugenfound.edu.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=node&cnode=218
Ορθόδοξη Θεολογική Ψηφιακή Βιβλιοθήκη
– http://www.imdlibrary.gr/
Ψηφιακή βιβλιοθήκη Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών
– http://www.library.asfa.gr/askt1/

_________________________________________________________________________
43
 Νέος ρόλος βιβλιοθηκονόμων
Σύμφωνα με την Κοντογόνη (2008) ο Βιβλιοθηκονόμος - Επιστήμονας της
Πληροφόρησης μέσω των συστημάτων πληροφόρησης και των μεθόδων δουλειάς που έχει
αναπτύξει είναι η κύρια προσωπικότητα στο χώρο της βιβλιοθήκης και ο ενδιάμεσος
μεταξύ πληροφορίας και χρήστη. Ο ρόλος του είναι:
ü Να ενημερώνεται συνεχώς για τις νέες εκδόσεις και εξελίξεις στους τομείς που
υπηρετεί.

ü Να συλλέγει, να αξιολογεί και να αποκτά το σχετικό υλικό.

ü Να γνωρίζει το περιεχόμενο και τη χρήση του πληροφοριακού υλικού που διαθέτει και
των συστημάτων πληροφόρησης.

ü Να βρίσκεται σε συνεχή επαφή με την κοινότητα, την οποία εξυπηρετεί ώστε να

αποκτήσει την εμπιστοσύνη των χρηστών.

ü Να καθοδηγεί την έρευνα και να εκπαιδεύει τον χρήστη, ώστε να τον καταστήσει ικανό
να χρησιμοποιεί και μόνος του το υλικό της βιβλιοθήκης.

ü Να συνεργάζεται με τις βιβλιοθήκες και τα άλλα κέντρα πληροφόρησης τόσο σε τοπικό

όσο και σε εθνικό επίπεδο.

ü Να είναι ικανός να ανταποκρίνεται εγκαίρως, με ταχύτητα και ακρίβεια στις

πραγματικές ανάγκες των χρηστών του.

ü Να συμβάλλει στην εξάσκηση των αναγνωστών στην τεχνολογία και στην έρευνα των
πληροφοριών

ü Να προσφέρει ενεργή δράση στην αναζήτηση της πληροφορίας.

Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση αποτελεί μια καλή ευκαιρία για τους βιβλιοθηκονόμους

να αναπτύξουν νέες συνεργασίες που θα επιφέρουν πολλαπλά οφέλη (Abram, 2004).
Η Barron (2002) αναφέρει ότι οι βιβλιοθηκονόμοι οφείλουν να εξαλείψουν την
απόσταση που υπάρχει ανάμεσα στη βιβλιοθήκη και στους φοιτητές της εξ αποστάσεως
εκπαίδευσης μέσω της δημιουργίας νέων, κυρίως, ηλεκτρονικών υπηρεσιών.
Ο βιβλιοθηκονόμος είναι ο πλέον ειδικός για να διαδραματίσει έναν ενεργό ρόλο στο
νέο μαθησιακό περιβάλλον, γεγονός που επισημαίνει και ο Rader (1997), εξαιτίας της
ικανότητας και της γνώσης που διαθέτει να συλλέγει, να αξιολογεί και να παρέχει
πρόσβαση στην πληροφορία.

_________________________________________________________________________
44
 Αναφορικά με τη συμβολή των βιβλιοθηκονόμων στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση οι
Clark και Store (1998) υποδεικνύουν ότι οι βιβλιοθηκονόμοι μπορούν:
· Να βοηθήσουν τους συγγραφείς ή τους δημιουργούς του εκπαιδευτικού υλικού να
εντοπίσουν και να χρησιμοποιήσουν τις κατάλληλες πηγές και την κατάλληλη
βιβλιογραφία από το διαδίκτυο.
· Να παρέχουν συμβουλές και οδηγίες για τις ηλεκτρονικές πηγές και το ψηφιακό
υλικό στο οποίο οι φοιτητές μπορούν να έχουν πρόσβαση.
· Να προσφέρουν κατάλληλα προγράμματα πληροφοριακής παιδείας.
· Να εξασφαλίζουν πληροφόρηση για τα διάφορα είδη μαθησιακών πηγών που θα
μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν συνυπολογίζοντας τον τόπο, τον χρόνο αλλά και
τον τρόπο διάθεσης.
· Να επιβεβαιώσουν ότι το προσωπικό της βιβλιοθήκης γνωρίζει για τα νέα προϊόντα
και τους νέους τρόπους παράδοσης του εκπαιδευτικού υλικού προτού διατυπωθούν
τα πρώτα αιτήματα των φοιτητών.
· Να διαπραγματευθούν οικονομικά συμφέρουσες συμφωνίες για on-line πρόσβαση
σε βιβλιογραφικές βάσεις και σε βάσεις πλήρους κειμένου.
· Να παρέχουν πληροφόρηση για τη διάθεση και την πρόσβαση σε άλλες
υποστηρικτικές υπηρεσίες που παρέχονται από το πανεπιστήμιο ή από άλλες
κοινότητες.
Ο Farber (2002), (όπ. αναφ. στο Νικητάκης, Σίτας κ.ά., 2004) υποστηρίζει ότι ο
βιβλιοθηκονόμος θα πρέπει να συνεργάζεται με τον καθηγητή και να μαθαίνει σχετικά με
τους στόχους και το περιεχόμενο του μαθήματος ώστε να προσπαθεί να βρει τρόπους με
τους οποίους μπορεί να βοηθήσει στην διαδικασία της μάθησης.
Όπως επισημαίνει ο Griffiths (1995) (όπ. αναφ. στο Κόκκινος, κ.ά., 2008) οι
βιβλιοθηκονόμοι κυρίως των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων οι οποίοι κατά κύριο λόγο παρέχουν
πρόσβαση στη γνώση σε φοιτητές, πρέπει να γνωρίζουν ποιες πληροφορίες είναι
διαθέσιμες, τι περιέχουν και πως δομούνται ακόμα και αν αυτές παρέχονται μέσω του
Internet. Το εξειδικευμένο αυτό προσωπικό πρέπει να αναλύει και να ερμηνεύει πηγές
προκειμένου οι χρήστες να μπορούν να ανατρέξουν στις πληροφορίες που θέλουν όσο το
δυνατόν πιο εύκολα και γρήγορα.

_________________________________________________________________________
45
 Η συμβολή της βιβλιοθήκης στην Πληροφοριακή Παιδεία
Οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες καλούνται να φροντίσουν ώστε οι δεξιότητες
πληροφοριακής παιδείας για τους φοιτητές εξ αποστάσεως εκπαίδευσης να είναι
συγκρίσιμες με αυτές των φοιτητών που σπουδάζουν με τον παραδοσιακό τρόπο (ALA,
2000).
Όπως αναφέρει ο Κόκκινος (2005), η πληροφοριακή παιδεία είναι ένα σύνολο
γνώσεων και δεξιοτήτων που απαιτούνται για την αναγνώριση της ανάγκης για
πληροφόρηση και βέβαια για τον εντοπισμό, την ανάκτηση, την αξιολόγηση και την
αποτελεσματική αξιοποίηση της πληροφορίας.
Ο κάτοχος πληροφοριακής παιδείας έχει μάθει πως να μαθαίνει γιατί γνωρίζει πως
οργανώνεται η γνώση και πως μπορεί να την εντοπίσει. (ALA, 1989)
Η Αμερικάνικη Ένωση Βιβλιοθηκών (ALA, 1989) (όπ. αναφ. στο Νικητάκης κ.ά.
2004) θέλοντας να αναπτύξει μια κοινή γλώσσα συνεννόησης για την καλύτερη
διερεύνηση και κατανόηση της πληροφοριακής παιδείας μεταξύ βιβλιοθηκονόμων,
διδακτικού προσωπικού, φοιτητών και διοίκησης όρισε πέντε πρότυπα με 22 δείκτες
απόδοσης για την μέτρηση της προόδου μάθησης των φοιτητών. Πληροφοριακή παιδεία
ορίζεται το σύνολο των δυνατοτήτων που πρέπει να έχει ο σπουδαστής, ώστε να είναι σε
θέση:
· Να καθορίζει την φύση και την έκταση της πληροφόρησης που χρειάζεται
· Να αξιολογεί την απαιτούμενη πληροφόρηση αποτελεσματικά και αποδοτικά
· Να αποτιμά την πληροφόρηση και τις πηγές της με κριτική σκέψη, να ενσωματώνει
την επιλεγμένη πληροφόρηση στην δική του γνωστική βάση
· Να γνωρίζει τα οικονομικά, νομικά, κοινωνικά και ηθικά ζητήματα που περιβάλουν
την χρήση των πληροφοριών
· Να χρησιμοποιεί την πληροφόρηση αποτελεσματικά για να επιτελέσει ένα
συγκεκριμένο σκοπό
Η ανάπτυξη δεξιοτήτων πληροφοριακής παιδείας έχει καταστεί αναγκαία λόγω της
πληθώρας των πληροφοριών που επιτάσσουν την επιλογή, αξιολόγηση και
αποτελεσματική χρήση της απαραίτητης κατά περίπτωση πληροφορίας. Στόχος πρέπει να
είναι η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και η συγκρότηση της γνώσης μέσα από την
ανάκτηση και την αποτίμηση της πληροφορίας (Bodi, 1998).

_________________________________________________________________________
46
 Το μέλλον των εξ αποστάσεως διαδικτυακών βιβλιοθηκών
Σε αντιστοιχία με τους όρους Web 2.0 και eLearning 2.0 που αναφέρθηκαν παραπάνω,
χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια ο όρος Library 2.0 (Βιβλιοθήκη 2.0). Ο όρος Library
2.0 αναφέρθηκε για πρώτη φορά στο blog Library Crunch του Michael Casey και
αναφέρεται στην υιοθέτηση των διαδικτυακών τεχνολογιών και κοινωνικών υπηρεσιών
Web 2.0 στις υπηρεσίες της βιβλιοθήκης. Οι κύριες υπηρεσίες που χρησιμοποιούνται είναι:
Ø Κοινωνικά Δίκτυα (Social Networks)
Ø Ιστολόγια (Blogs)
Ø Υπηρεσίες συνδρομής περιεχομένου (RSS Feeds)
Ø Ταξινόμηση, οργάνωση και διανομή σελιδοδεικτών και πηγών (Social
Bookmarking)
Ø Κατηγοριοποίηση πληροφοριών με λέξεις-κλειδιά (Tagging)
Ø Δικτυακοί τόποι περιεχομένου συνεργατικής/συλλογικής διαμόρφωσης (Wikis)

Σύμφωνα με τον Maness (2006), ανάμεσα στα χαρακτηριστικά της Library 2.0 είναι η
εφαρμογή διαδραστικών, συνεργατικών και διαδικτυακών πολυμεσικών τεχνολογιών στις
διαδικτυακές εφαρμογές των υπηρεσιών των βιβλιοθηκών που επιτρέπουν την
αλληλεπίδραση και τη συμμετοχή των χρηστών, στις διαδικτυακές υπηρεσίες και συλλογές
της βιβλιοθήκης.
Τα τέσσερα βασικά στοιχεία της Βιβλιοθήκης 2.0 είναι:
v Επικεντρώνεται στον χρήστη
v Προσφέρει πολυμεσικές εμπειρίες/δυνατότητες
v Είναι ένα πλούσιο κοινωνικό δίκτυο
v Είναι νεωτεριστικό και καινοτόμο για την κοινότητα

Tο πέρασμα από τη Βιβλιοθήκη 1.0 στη Βιβλιοθήκη 2.0 έγινε με τις εξής αλλαγές:

Βιβλιοθήκη 1.0 Βιβλιοθήκη 2.0

Παραπομπές e-mail – Σελίδες ερωταπαντήσεων Παραπομπές σε υπηρεσίες άμεσης συνομιλίας

Οδηγοί χρήσης σε μορφή κειμένου Πολυμεσικοί Οδηγοί χρήσης σε μορφή

συνεχούς ροής μετάδοσης με διαδραστικές
βάσεις δεδομένων
Λίστες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, διαχειριστές Ιστολόγια, Συνεργατικοί ιστότοποι,
Υπηρεσίες συνδρομής περιεχομένου

_________________________________________________________________________
47
Διαγράμματα ελεγχόμενης ταξινόμησης
Ανοικτοί Κατάλογοι Δημόσιας Πρόσβασης
Κατάλογος υψηλής αξιοπιστίας έντυπων και
ηλεκτρονικών συμμετοχών
Κατηγοριοποίηση πληροφοριών
συνδυασμένη με ελεγχόμενα διαγράμματα
Προσωποποιημένες διεπιφάνειες κοινωνικής
δικτύωσης
Κατάλογος αξιόπιστων και αμφίβολων
συμμετοχών, ιστοσελίδων, ιστολογίων,
Συνεργατικών ιστότοπων κ.λ.π.

Πίνακας 5: Η μετεξέλιξη της Βιβλιοθήκης σε Βιβλιοθήκη 2.0

Σύμφωνα με τους Φινλανδούς Holmberg και Huvila, όπως αναφέρεται στο ιστολόγιο
Greek Librarians and Information Scientists (2009), τα 7 τμήματα (blocks) που χτίζουν μια
σύγχρονη Βιβλιοθήκη 2.0 είναι:
§ Συμμετοχικότητα (Participation)
§ Χρήστες (Users)
§ Κοινωνικός προσανατολισμός (Social aspects)
§ Τεχνολογία και εργαλεία (Technology and tools)
§ Web και Web 2.0
§ Βιβλιοθήκες και βιβλιοθηκονομικές υπηρεσίες (Libraries and library services)
§ Διαδραστικότητα – Αλληλεπίδραση (Interactivity)

Σχήμα 7: Τα 7 τμήματα μιας Βιβλιοθήκης 2.0

Επιπρόσθετα, στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, όπου οι σπουδαστές συνθέτουν το δικό

τους πρόγραμμα και μελετούν με το δικό τους ρυθμό, υπηρεσίες όπως η εξατομίκευση
(personalization) θα μπορούσαν να συμβάλλουν στη βελτίωση της εκπαιδευτικής
διαδικασίας. Η χρήση προσωποποιημένων σελίδων της βιβλιοθήκης, που θα μπορούν να
διαμορφώνουν οι φοιτητές θα τους παρέχει εύκολη πρόσβαση στο δικό τους υλικό, στις

_________________________________________________________________________
48
πληροφοριακές πηγές που προτιμούν και θα τους εξοικονομεί σημαντικό χρόνο.
Παράδειγμα καλής πρακτικής αποτελεί η υπηρεσία MyOpenLibrary που έχει υιοθετηθεί
από το Open University του Ηνωμένου Βασιλείου. Χρήσιμη υπηρεσία επίσης που μπορεί
να αξιοποιηθεί και συνδυαστικά με την εξατομίκευση είναι και ο υπομνηματισμός
(annotation) με τις δυνατότητες που προσφέρουν τα annotation systems που έχουν ήδη
αναπτυχθεί. (Κόκκινος, 2005)

Στη χώρα μας το τελευταίο διάστημα οι Βιβλιοθήκες αρχίζουν να δείχνουν έντονη

δραστηριότητα προς την κατεύθυνση του Library 2.0. Δημόσιες Βιβλιοθήκες όπως της
Λιβαδειάς, των Σερρών, της Βέροιας αλλά και ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες όπως του
Πάντειου, του Α.Π.Θ., του Χαροκόπειου, δραστηριοποιούνται όλο και περισσότερο στα
κοινωνικά δίκτυα. Βιβλιοθηκονόμοι αρχίζουν να δημιουργούν προσωπικά ιστολόγια και να
αναλύουν τις διεθνείς τάσεις της Βιβλιοθηκονομίας όπως τα www.greeklis.org και
http://tuxlibrary.blogspot.com. Παράλληλα έχει δημιουργηθεί και το πρώτο ελληνικό
κοινωνικό δίκτυο στον δικτυακό τόπο www.futurelibrary.gr, καθώς και μια δικτυακή πύλη
για τις λαϊκές βιβλιοθήκες www.infolibraries.gr. Ένας πλήρης χάρτης της ελληνικής
πραγματικότητας σε σχέση με τις Βιβλιοθήκες και τις υπηρεσίες Web 2.0 είναι διαθέσιμος
σε μορφή wiki στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://tuxlibrary.wikidot.com/gr-library-2-0

1.4. - Επισκόπηση των διαδικτυακών υπηρεσιών της εξ αποστάσεως

Βιβλιοθήκης του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου

Το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο ιδρύθηκε το 1997 και παρέχει αποκλειστικά εξ

αποστάσεως εκπαίδευση (ΕΑΠ, 2007). Με το νόμο 2552 του 1997 καθορίζεται η
αποστολή του ΕΑΠ και με αυτό τον τρόπο καθιερώνεται και θεσμικά η εξ αποστάσεως
εκπαίδευση. Σύμφωνα με το άρθρο 1, παράγραφος 3 του Ν.2552/1997, «αποστολή του
ΕΑΠ είναι η εξ αποστάσεως παροχή προπτυχιακής και μεταπτυχιακής εκπαίδευσης και
επιμόρφωσης, με την ανάπτυξη και αξιοποίηση κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού και
μεθόδων διδασκαλίας». Το 2000 με τη χρηματοδότηση του ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ (Γ’ Κ.Π.Σ.)
συγκροτήθηκαν και οργανώθηκαν τα Διοικητικά Τμήματα του ΕΑΠ, ένα από τα οποία
είναι και η Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ.

_________________________________________________________________________
49
 Το 2001 εγκρίθηκε ο κανονισμός λειτουργίας της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, το 2002
εγκρίθηκε η χρηματοδότηση του έργου της Βιβλιοθήκης και το 2003 έγινε η
χρηματοδότηση του εξοπλισμού της Κεντρικής Βιβλιοθήκης.
Σύμφωνα με τον εσωτερικό κανονισμό της λειτουργίας της Βιβλιοθήκης του
Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (2008) «κύριος σκοπός της είναι η υποστήριξη των
διαδικασιών της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και της έρευνας στο E.A.Π. και η οργάνωση
και διάθεση του παντός είδους υλικού της (έντυπο, ψηφιακό, νόμιμη πρόσβαση σε
υπηρεσίες δικτύου κλπ.) και των υπηρεσιών της, ώστε να αποτελεί κέντρο συλλογής και
διάχυσης της πληροφορίας με σύγχρονα μέσα. Η Βιβλιοθήκη παρέχει τις υπηρεσίες της και
από απόσταση και διά ζώσης. Οι χρήστες της Βιβλιοθήκης ενημερώνονται και
εκπαιδεύονται από απόσταση, αλλά και δια ζώσης, συμμετέχοντας σε ειδικά προγράμματα.
Η Βιβλιοθήκη αποτελεί επίσης τόπο συλλογής ψηφιακού και έντυπου υλικού που αφορά
στην εξ Αποστάσεως εκπαίδευση».
Ο δικτυακός τόπος της εξ αποστάσεως Βιβλιοθήκης και Κέντρο Πληροφόρησης του
Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου φιλοξενείται στην ηλεκτρονική διεύθυνση
http://lib.eap.gr και είναι ελεύθερα προσβάσιμος στα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας
του ΕΑΠ.

Μελετώντας διεξοδικά τις διαδικτυακές υπηρεσίες που προσφέρει ο δικτυακός τόπος

της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, μπορούμε να τις κατατάξουμε σε 7 κατηγορίες:

Οδηγοί Χρήσης / Βοηθείας

Περιλαμβάνει ενότητες με οδηγίες πρόσβασης στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες της
Βιβλιοθήκης και στα ηλεκτρονικά βιβλία, με οδηγίες αναζήτησης σε όλους τους
Καταλόγους που διαθέτει η Βιβλιοθήκη, καθώς και επεξηγήσεις σχετικά με όλες τις
υπηρεσίες που παρέχει η Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ.
Ηλεκτρονικά Σεμινάρια (Ψηφιακά Tutorials)
Περιλαμβάνει πολυμεσικές παρουσιάσεις για τη λειτουργία και τις υπηρεσίες της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, αλλά και για την αναζήτηση στον ηλεκτρονικό κατάλογο
της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
Πρόσβαση σε online Βάσεις δεδομένων
Περιλαμβάνει 7 ενότητες μέσω των οποίων οι χρήστες αποκτούν πρόσβαση στον
Κύριο Κατάλογο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, σε ηλεκτρονικά περιοδικά και βιβλία,

_________________________________________________________________________
50
 καθώς και σε ελληνικές και διεθνείς Βάσεις Δεδομένων με τις οποίες συνεργάζεται
η Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ.
Υπηρεσίες δανεισμού της Βιβλιοθήκης
Περιλαμβάνει ενότητες που περιγράφουν την διαδικτυακή διαδικασία δανεισμού
και διαδανεισμού βιβλίων, άρθρων, εργασιών και ψηφιακού υλικού της
Βιβλιοθήκης μέσω ηλεκτρονικής φόρμας.
Λειτουργικές Υπηρεσίες του δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης
Περιλαμβάνει ενότητες και εφαρμογές για την λειτουργία των διαδικτυακών
υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης.
Πληροφορίες για την βιβλιοθήκη
Περιλαμβάνει ενότητες με γενικό ενημερωτικό υλικό για την Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ,
τον Κανονισμό Λειτουργίας, τις Ανακοινώσεις, το Ωράριο Λειτουργίας κλπ.
Επικοινωνία
Περιλαμβάνει δυνατότητα επικοινωνίας μέσω e-mail με την Βιβλιοθήκη και τους
Βιβλιοθηκονόμους.

Αναλυτικά όλες οι παρεχόμενες ανά κατηγορία διαδικτυακές υπηρεσίες της

Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης του ΕΑΠ προς τους φοιτητές, περιγράφονται
στον παρακάτω πίνακα:

_________________________________________________________________________
51
Χάρτης δικτυακού τόπου (site map) της εξ αποστάσεως βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης του ΕΑΠ
Διαβαθμισμένη
Κατηγορία Υπηρεσία Ηλεκτρονική διεύθυνση Περιγραφή
Πρόσβαση
Οδηγίες αναζήτησης Οδηγός αναζήτησης στον Κύριο Κατάλογο της
http://lib.eap.gr/odigiesopac.html Όχι
στον OPAC βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Οδηγός χρήσης των ηλεκτρονικών υπηρεσιών της
Οδηγίες πρόσβασης σε http://lib.eap.gr/odigies.html Βιβλιοθήκης (MuseSearch, Ηλεκτρονικά Περιοδικά Όχι
ηλεκτρονικές υπηρεσίες
Οδηγοί Χρήσης / Βοηθείας

κτλ.)
Μάθετε πώς να ψάχνετε Οδηγός αναζήτησης ηλεκτρονικών περιοδικών από το
http://lib.eap.gr/hlinstructions.html Όχι
στη Heal-Link Δίκτυο Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών
Μάθετε πώς να ψάχνετε http://lib.eap.gr/museinstructions.html Οδηγός αναζητησης στον Κατάλογο MuseSearch Όχι
στο MUSE
Οδηγίες Πρόσβασης στα Ηλεκτρονικά Βιβλία (e-
Οδηγίες Πρόσβασης στα http://lib.eap.gr/files/Ebooks
_Instructions.pdf
books) μέσω της υπηρεσίας NetLibrary και Όχι
Ηλεκτρονικά Βιβλία
WileyInterscience
http://lib.eap.gr/pliktrologio1.html Οδηγός χρήσης Συντομεύσεων του Πληκτρολογίου
Υπηρεσίες για ΑΜΕΑ Όχι
http://lib.eap.gr/tekmiria1.html Οδηγός για σύστημα μεγέθυνσης τεκμηρίων
Οδηγός 12 ερωταπαντήσεων σχετικά με την χρήση
Πώς μπορώ να ... http://lib.eap.gr/howdoi.html Όχι
των υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Συχνές Ερωτήσεις Οδηγός 15 γενικών ερωταπαντήσεων σχετικά με την
http://lib.eap.gr/faq.html Όχι
(FAQ) Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ

Παρουσίαση του τρόπου λειτουργίας και των

Ηλεκτρονικά

Ενημερωτικό tutorial http://lib.eap.gr/webcast/index.html υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, με χρήση Όχι
Σεμινάρια
(Ψηφιακά
Tutorials)

πολυμέσων
Παρουσίαση του τρόπου αναζήτησης στον
Tutorial αναζήτησης
http://lib.eap.gr/webcast/opaq.html Ηλεκτρονικό Κατάλογο της Βιβλιοθήκης (OPAC) και Όχι
καταλόγων
του Ταξιθετικού Συστήματος Dewey
 http://193.108.161.35/cgi-bin- Πρόσβαση για αναζήτηση στον Κύριο Κατάλογο της Ναι (στα πλήρη
Κύριος Κατάλογος EL/egwcgi/egwirtcl/targets.egw Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ δεδομένα)
Πρόσβαση σε online Βάσεις

Πρόσβαση στα αρχεία 26 διεθνών επιστημονικών

Ηλεκτρονικά Περιοδικά http://lib.eap.gr/periodika.html Όχι
περιοδικών
Πρόσβαση σε ηλεκτρονικά βιβλία από την NetLibrary
Ηλεκτρονικά Βιβλία http://lib.eap.gr/vivlia.html Ναι
δεδομένων

και τον Wiley Interscience

Βάσεις Δεδομένων http://lib.eap.gr/vdedomenon.html Πρόσβαση σε διεθνείς Βάσεις Δεδομένων Ναι
Πρόσβαση στη βάση δεδομένων του Δικτύου
HEAL-Link http://www.heal-link.gr/ Όχι
Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών
http://193.108.161.35:8000/muse/
Muse servlet/MusePeer Πρόσβαση στη βάση δεδομένων Muse Όχι
Πρόσβαση στις ελληνικές βάσεις δεδομένων e-themis
Βάσεις Δεομένων Κάτω δεξιά σε κάθε υποσελίδα – Άρτεμις – Elis – Zephyr – Αργώ – ΕΚΤ – Όχι
Συλλογικός Κατάλογος - Visual Paradigm

Διαδικασία δανεισμού Περιγραφή της online διαδικασίας δανεισμού βιβλίων

http://lib.eap.gr/danismosvivlion.html Όχι
βιβλίων της βιβλιοθήκης, μέσω ηλεκτρονικής φόρμας
Υπηρεσίες δανεισμού της

Διαδικασία δανεισμού Περιγραφή της online διαδικασίας δανεισμού

Διπλωματικών http://lib.eap.gr/danismosde.html διπλωματικών εργασιών της βιβλιοθήκης, μέσω Όχι
Εργασιών ηλεκτρονικής φόρμας
Βιβλιοθήκης

Περιγραφή της online διαδικασίας διαδανεισμού

Διαδικασία http://lib.eap.gr/diadanismosviv.html βιβλίων από άλλες ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες, μέσω Όχι
διαδανεισμού βιβλίων
ηλεκτρονικής φόρμας
Περιγραφή της online διαδικασίας διαδανεισμού
Διαδικασία http://lib.eap.gr/diadanismosa.html άρθρων από άλλες βιβλιοθήκες, μέσω ηλεκτρονικής Όχι
διαδανεισμού άρθρων
φόρμας
Διαδικασία Περιγραφή της online διαδικασίας διαδανεισμού
διαδανεισμού ψηφιακού http://lib.eap.gr/diadanismosdig.html ψηφιακού υλικού από άλλες βιβλιοθήκες, μέσω Όχι
υλικού ηλεκτρονικής φόρμας

_________________________________________________________________________
53
 Πρόσβαση στον προσωπικό λογαριασμό των
Λειτουργικές υπηρεσίες της

Είσοδος χρηστών Πάνω δεξιά σε κάθε υποσελίδα φοιτητών του ΕΑΠ με χρήση Ονόματος Χρήστη και Ναι
Κωδικού (login/password)
Μηχανή Αναζήτησης με λέξεις-κλειδιά
Αναζήτηση Πάνω δεξιά σε κάθε υποσελίδα Όχι
Βιβλιοθήκης

στον δικτυακό τόπο της βιβλιοθήκης

Ο ιστότοπος της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ στην Αγγλική
Αγγλική έκδοση http://lib.eap.gr/en/ Όχι
γλώσσα
Διαδικτυακοί σύνδεσμοι ελληνικών και διεθνών
Σύνδεσμοι http://lib.eap.gr/sindesmoi.html
βιβλιοθηκών
Πληροφορίες για την υποστήριξη που παρέχει η
Πληροφορίες για βιβλιοθήκη του ΕΑΠ σε άτομα με ειδικές ανάγκες
http://lib.eap.gr/amea.html Όχι
υποστήριξη ΑΜΕΑ (Σταθμός εργασίας ΑΜΕΑ, Υπηρεσία Robobraille,
Θέση στάθμευσης ΑΜΕΑ)
Κανονισμός http://lib.eap.gr/kanonismos.html Κανονισμός λειτουργίας της βιβλιοθήκης Όχι
Ανακοινώσεις http://lib.eap.gr/anakoinosis.html Όχι
Πληροφορίες για την βιβλιοθήκη

Αρχείο ενημερωτικών δελτίων της βιβλιοθήκης του

Newsletter http://lib.eap.gr/newsletters.html Όχι
ΕΑΠ σε αποθηκεύσιμη μορφή pdf
Ενημερωτικό φυλλάδιο για την βιβλιοθήκη του ΕΑΠ
Φυλλάδιο http://lib.eap.gr/files/enimerotiko.pdf Όχι
σε αποθηκεύσιμη μορφή pdf
Στοιχεία επικοινωνίας με τους Καθηγητές που
Επιτροπή Βιβλιοθήκης http://lib.eap.gr/committee.html Όχι
απαρτίζουν την Επιτροπή της Βιβλιοθήκης
EΛOT EN ISO http://webadmin.eap.gr/images/elot_gr Πιστοποιητικό συστήματος διαχείρισης ποιότητας του
_F7350.pdf Όχι
9001:2000 ΕΑΠ
Πληροφορίες για το ωράριο λειτουργίας της
Ωράριο Βιβλιοθήκης http://lib.eap.g Όχι
βιβλιοθήκης
Που θα μας βρείτε http://lib.eap.gr/map.html Ταχυδρομική διεύθυνση και χάρτης βιβλιοθήκης Όχι
Ο χώρος της
Φωτογραφική συλλογή των χώρων της Βιβλιοθήκης
βιβλιοθήκης σε http://lib.eap.gr/gallery.html Όχι
του ΕΑΠ στην Πάτρα
φωτογραφίες

_________________________________________________________________________
54
 Τηλέφωνα, και διευθύνσεις ηλεκτρονικού
Επικοινωνήστε
Επικοινωνία

http://lib.eap.gr/contact.html ταχυδρομείου για επικοινωνία με το προσωπικό της Όχι

μαζί μας
βιβλιοθήκης
Φόρμα επικοινωνίας με τους βιβλιοθηκονόμους της
Επικοινωνήστε με ένα βιβλιοθήκης, σχετικά με τη χρήση και τις υπηρεσίες
http://lib.eap.gr/vivliothikonomos.php Όχι
Βιβλιοθηκονόμο της βιβλιοθήκης, αλλά και πληροφορίες που αφορούν
σε αναζήτηση βιβλιογραφίας

Πίνακας 6: Χάρτης δικτυακού τόπου (site map) της εξ αποστάσεως βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης του ΕΑΠ

_________________________________________________________________________
55
 Δικαιούχοι χρήσης των διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Σύμφωνα με τον κανονισμό λειτουργίας της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ (2008), «όλα τα
ενεργά μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας (μέλη Δ.Ε.Π., Συνεργαζόμενο Εκπαιδευτικό
Προσωπικό - Σ.Ε.Π., μεταπτυχιακοί ερευνητές, υποψήφιοι διδάκτορες, προπτυχιακοί
φοιτητές, μεταπτυχιακοί φοιτητές) και το διοικητικό προσωπικό του ΕΑΠ, αποκτούν
αυτοδικαίως δικαίωμα χρήσης της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ και των υπηρεσιών της.
Παράλληλα, άτομα που είναι μέλη της ευρύτερης εκπαιδευτικής, επιστημονικής και
ερευνητικής κοινότητας (μέλη ΔΕΠ ή φοιτητές ή μεταπτυχιακοί που φοιτούν σε άλλο ΑΕΙ,
ΑΤΕΙ κ.α.), καθώς και εταιρίες και οργανισμοί και γενικότερα οποιαδήποτε άλλα άτομα
που επιθυμούν να χρησιμοποιούν το υλικό ή τις υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης για τις
ερευνητικές τους ανάγκες, μπορούν να κάνουν χρήση των υπηρεσιών της, κατόπιν ειδικής
αίτησης».

Υποστήριξη των φοιτητών για τη διαδικτυακή χρήση των υπηρεσιών της

βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Στο δικτυακό τόπο της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ είναι διαθέσιμες ειδικές ενότητες για την
ενημέρωση και την υποστήριξη των φοιτητών σχετικά με τις παρεχόμενες διαδικτυακές
υπηρεσίες:
§ Πληροφοριακό υλικό για τη Βιβλιοθήκη (Ενημερωτικό Φυλλάδιο, Newsletter,
Κανονισμός λειτουργίας, υποστήριξη ΑΜΕΑ)
§ Οδηγοί Χρήσης - Tutorials (Οδηγίες αναζήτησης στους Καταλόγους, Οδηγίες
πρόσβασης σε βάσεις δεδομένων, Συχνές Ερωτήσεις, Επεξήγηση διαδικασιών
δανεισμού και διαδανεισμού, Ερωταπαντήσεις για τις λειτουργίες της βιβλιοθήκης,
Ψηφιακά Σεμινάρια σε μορφή video)
§ Επικοινωνία με τη Βιβλιοθήκη (Απευθείας επικοινωνία μέσω ηλεκτρονικού
ταχυδρομείου με το προσωπικό της Βιβλιοθήκης, αλλά και με Βιβλιοθηκονόμους
μέσω ηλεκτρονικής φόρμας για υποστήριξη σχετικά με τις υπηρεσίες της
Βιβλιοθήκης)

Διαθέσιμο πληροφοριακό υλικό για αναζήτηση

Η Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ έχει συγκεντρώσει το παρακάτω γνωσιακό υλικό:
§ «Γενικό πληροφοριακό υλικό όπως Εγκυκλοπαίδειες, Λεξικά, Βιβλιογραφικούς
καταλόγους, Εγχειρίδια κ.α.
§ Επιστημονικά βιβλία
 § Περιοδικές εκδόσεις επιστημονικού και γενικού ενδιαφέροντος
§ Πληροφοριακά έντυπα
§ Διδακτορικές διατριβές
§ Διπλωματικές εργασίες που εκπονήθηκαν στο ΕΑΠ
§ Βιβλία και δωρεές ειδικών και γενικών θεμάτων και ενδιαφέροντος
§ Οπτικοακουστικό υλικό, κασέτες, οπτικούς δίσκους CD ROM, πολυμέσα,
βιντεοταινίες, διαφάνειες κ.α.
§ Ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων με ήχους, εικόνες, ψηφιακές βιβλιογραφίες ή πλήρη
κείμενα, είτε σε on-line σύνδεση είτε σε μορφή CD ROM.
§ Λογιστικά πακέτα (επεξεργασίας κειμένων, γραφικά, πακέτα στατιστικής
επεξεργασίας κ.α.)
§ Υλικό του Open University της Αγγλίας».

Ένα μέρος του υλικού αυτού της Βιβλιοθήκης είναι απευθείας διαθέσιμο σε ψηφιακή
μορφή μέσω του δικτυακού της τόπου, ενώ παράλληλα, το μεγαλύτερο μέρος του
συμβατικού υλικού σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή (CD-ROM, κασέτες ήχου και βίντεο)
είναι διαθέσιμο για δανεισμό μέσω διαδικτυακής αίτησης.
Από την ιστοσελίδα της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, στην ενότητα Κατάλογος Βιβλιοθήκης
(OPAC), μπορεί να γίνει αναζήτηση μέσω του κύριου καταλόγου της Βιβλιοθήκης. Η
αναζήτηση όρων γίνεται με λέξεις-κλειδιά, με επιλογή του ευρετηρίου (Τίτλος,
Συγγραφέας, Εκδοτικός οίκος, Θέμα, ISBN-ISSN, Γλώσσα κλπ). Η πρόσβαση στο
ψηφιακό υλικό μέσω του ιστότοπου της Βιβλιοθήκης είναι διαβαθμισμένη και εφικτή μόνο
με χρήση των κωδικών που παρέχει το ΕΑΠ στα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας.
Επιπρόσθετα, μέσω του δικτυακού τόπου της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ δίνεται η
δυνατότητα πρόσβασης σε πολλαπλές πηγές και βάσεις δεδομένων, ελληνικές και ξένες:
- Μέσω του λογισμικό διασύνδεσης Muse δίνεται η δυνατότητα ταυτόχρονης
αναζήτησης στο σύνολο των πηγών των Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, και οι χρήστες
μπορούν από μια διεπαφή (interface) να πραγματοποιήσουν πολλαπλές αναζητήσεις σε
διαφορετικές κατηγορίες υλικού και σε διαφορετικές συλλογές.
- To EAΠ συμμετέχει και στο Δίκτυο Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (Hellenic
Academic Libraries – LINK) που λειτουργεί υπό μορφή κοινοπραξίας και αποτελείται από
τα 37 Ακαδημαϊκά Ιδρύματα, 14 Ερευνητικά Ιδρύματα και 6 Φορείς. Η Βιβλιοθήκη του
ΕΑΠ παρέχει πρόσβαση στα μέλη της σε όλα τα ηλεκτρονικά περιοδικά και τις βάσεις
δεδομένων της Heal-link

_________________________________________________________________________
57
 - Μέσα από ειδική ενότητα του δικτυακού τόπου της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ δίνεται η
δυνατότητα σύνδεσης με διεθνείς βάσης δεδομένων (Health Management Information
Consortium, JStor - Journals Storage, Language and Literature Collection, Literature
Online Complete, ZentralBlatt Math, ISI Web of Science, Journal Citation Report - Impact
Factor, Dissertation Abstract International, Oxford Reference Online), στις οποίες η
πρόσβαση είναι εφικτή μέσω των IP Διευθύνσεων του ΕΑΠ (απαιτείται ειδική
εγκατάσταση λογισμικού στον απομακρυσμένο υπολογιστή του χρήστη για δημιουργία
Εικονικού Ιδιωτικού Δικτύου).
- Παρέχεται πρόσβαση στις διεθνείς βάσεις δεδομένων NetLibrary και Wiley
Interscience (βιβλιοθήκες ηλεκτρονικών βιβλίων), μέσω των προσωπικών κωδικών που
παρέχει το ΕΑΠ στα μέλη του.
- Παρέχεται πρόσβαση σε δεκάδες ηλεκτρονικά περιοδικά ανθρωπιστικών, κοινωνικών
και θετικών επιστημών.
- Τέλος, μέσω του δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ δίνεται η δυνατότητα
πρόσβασης στις ακόλουθες ελληνικές Βάσεις Δεδομένων: Διαρκής Κώδικας Νομοθεσίας
e-themis, στο Διαπανεπιστημιακό σύστημα ψηφιακής βιβλιοθήκης «Άρτεμις» για την
ηλεκτρονική τεκμηρίωση της σύγχρονης ελληνικής γκρίζας βιβλιογραφίας, στην πύλη
«Ζέφυρος» για τον εντοπισμό των διαθέσιμων βιβλίων, περιοδικών και άλλου υλικού
στους καταλόγους των Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, στην «Αργώ», ένα
περιβάλλον ανοικτής πρόσβασης σε βιβλιογραφικές πηγές πληροφόρησης, στο Εθνικό
Δίκτυο Επιστημονικών και Τεχνολογικών Βιβλιοθηκών του Εθνικού Κέντρου
Τεκμηρίωσης, στο Συλλογικό Κατάλογο Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών.

Διαδικτυακή διαδικασία δανεισμού και διαδανεισμού υλικού

Οι χρήστες των υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ έχουν τη δυνατότητα να
δανειστούν Βιβλία και Διπλωματικές Εργασίες σε συμβατική μορφή, μέσω διαδικτυακής
αίτησης. Οι ενδιαφερόμενοι συμπληρώνουν μια ηλεκτρονική Φόρμα Δανεισμού (σε αρχείο
Word) που είναι διαθέσιμη στο δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ και την
αποστέλλουν μέσω e-mail. Η παραλαβή του υλικού γίνεται μέσω ταχυδρομείου ή εταιρείας
ταχυμεταφοράς και βαρύνει οικονομικά τον δανειζόμενο. Οι κανόνες δανεισμού
καθορίζονται αναλυτικά από τον Κανονισμό Λειτουργίας της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
Παράλληλα, η βιβλιοθήκη του ΕΑΠ συνεργάζεται με 25 Ελληνικές Ακαδημαϊκές
Βιβλιοθήκες καθώς και με την Βιβλιοθήκη της Βουλής και την Δημοτική Βιβλιοθήκη του
Δήμου Αθηναίων. Μέσω της υπηρεσίας διαδανεισμού (Interlibrary Loan Service) η

_________________________________________________________________________
58
Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ προσφέρει πρόσβαση στα μέλη της σε βιβλία, άρθρα και ψηφιακό
υλικό των συνεργαζόμενων ελληνικών Βιβλιοθηκών. Οι ενδιαφερόμενοι συμπληρώνουν
μια ηλεκτρονική Φόρμα Διαδανεισμού (σε αρχείο Word) που είναι διαθέσιμη στο δικτυακό
τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ και την αποστέλλουν μέσω e-mail. Κατόπιν ο
ενδιαφερόμενος θα πρέπει να επικοινωνήσει απευθείας με την αντίστοιχη Βιβλιοθήκη για
να συνεννοηθεί για την παραλαβή του υλικού με δικό του οικονομικό κόστος.

1.5. - Οι διαδικτυακές υπηρεσίες των εξ αποστάσεως βιβλιοθηκών των

Ανοικτών Πανεπιστημίων της Ευρώπης

Για να αποκτήσουμε μια πληρέστερη εικόνα για τις διεθνείς τάσεις στο θέμα που
εξετάζουμε, θα κάνουμε μια επισκόπηση και μία συγκριτική μελέτη των διαδικτυακών
υπηρεσιών των βιβλιοθηκών των Ανοικτών Πανεπιστημίων που είναι μέλη της Ένωσης
Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης - European Association of
Distance Teaching Universities – EADTU (2009).
Η Ένωση ιδρύθηκε το 1987 και σε αυτήν συμμετέχουν 29 μέλη που εκπροσωπούν 24
χώρες, μεταξύ των οποίων 11 Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια που παρέχουν Ανοικτή και εξ
Αποστάσεως Εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένου του Ελληνικού Ανοικτού
Πανεπιστημίου.
Τα περισσότερα εξ αυτών ιδρύθηκαν μετά το 1970 και το κύριο χαρακτηριστικό τους
είναι ότι εξυπηρετούν μεγάλο αριθμό φοιτητών, λόγω της φύσης των σπουδών που
παρέχουν. Στο Open University της Μεγάλης Βρετανίας φοιτούν 180.000 φοιτητές, ενώ
εντυπωσιακά μεγάλος είναι ο αριθμός των φοιτητών του Τουρκικού Anadolu University
που φτάνουν το 1.500.000.
Από τη λίστα των 11 Πανεπιστημίων, το Ανοικτό Πανεπιστήμιο της Κύπρου είναι το
πιο πρόσφατα ιδρυθέν (2002) και ακολουθεί το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο με έτος
ίδρυσης το 1997.
Στον Πίνακα που ακολουθεί καταγράφονται αναλυτικά τα στοιχεία των 11 Ανοικτών
Πανεπιστημίων της Ένωσης.

_________________________________________________________________________
59
 Έτος Αριθμός
Πανεπιστήμιο Δικτυακός τόπος Χώρα
ίδρυσης φοιτητών
www.open.ac.uk Μεγάλη
The Open University 1971 180.000
Βρετανία
www.fernuni-hagen.de
FernUniversität in Hagen Γερμανία 1974 55.000

Moscow State University of

www.mesi.ru
Economics, Statistics and Ρωσία 1932 150.000
Informatics

Open Universiteit Nederland www.ou.nl Ολλανδία 1984 21.000

Universidad Nacional de
www.uned.es Ισπανία 1972 170.000
Educación a Distancia

Universitat Oberta de
www.ouc.edu Ισπανία 1994 26.000
Catalunya

Universidade Aberta www.univ-ab.pt Πορτογαλία 1988 10.000

Università Telematica
www.uninettunouniversity.net Ιταλία 1992 20.000
Internazionale Uninettuno
Anadolu University
www.anadolu.edu.tr Τουρκία 1982 1.500.000

Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου www.ouc.ac.cy Κύπρος 2002 1.200

Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο www.eap.gr Ελλάδα 1997 28.000

Πίνακας 7 : Τα Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης

(Πηγή: Δικτυακοί Τόποι Πανεπιστημίων)
 Τα 10 εκ των 11 ευρωπαϊκών Ανοικτών Πανεπιστημίων διαθέτουν διαδικτυακή εξ
αποστάσεως Βιβλιοθήκη. Μόνο το Ανοικτό Πανεπιστήμιο της Ολλανδίας δεν διαθέτει
δική του εξ αποστάσεως Βιβλιοθήκη και εξυπηρετείται από την ψηφιακή βιβλιοθήκη του
Πανεπιστημίου του Μάαστριχτ.
Για να μελετήσουμε και να συγκρίνουμε τις εξ αποστάσεως βιβλιοθήκες των
ευρωπαϊκών Ανοικτών Πανεπιστημίων, προχωρήσαμε στην κατάρτιση μιας λίστας 11
διαδικτυακών υπηρεσιών τις οποίες θα πρέπει να διαθέτει μια εξ αποστάσεως βιβλιοθήκη
για να θεωρείται τεχνολογικά σύγχρονη και πλήρης:

Οδηγοί Χρήσης/Βοήθειας
Περιλαμβάνει οδηγίες χρήσης και πρόσβασης στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες της
βιβλιοθήκης, οδηγίες αναζήτησης στους Καταλόγους, Συχνές Ερωτήσεις, Σελίδες
ερωταπαντήσεων και βοήθειας προς τους χρήστες.
Online Μαθήματα χρήσης υπηρεσιών της βιβλιοθήκης
Περιλαμβάνει διαδικτυακά σεμινάρια (σύγχρονα ή ασύγχρονα) και ψηφιακά tutorials,
μέσω των οποίων οι χρήστες μπορούν να εκπαιδευτούν σχετικά με τη χρήση των
υπηρεσιών της εξ αποστάσεως βιβλιοθήκης.
Πρόσβαση σε online Βάσεις δεδομένων
Περιλαμβάνει υπηρεσίες αναζήτησης και πρόσβασης σε πηγές πληροφοριών και
Βάσεις Δεδομένων (είτε της ίδιας βιβλιοθήκης είτε σε εξωτερικούς δικτυακούς
τόπους).
Ψηφιακή βιβλιοθήκη
Περιλαμβάνει ψηφιακό γνωσιακό υλικό που διαθέτει η ίδια βιβλιοθήκη στον
δικτυακό της τόπο.
Online αίτηση δανεισμού
Δυνατότητα διαδικτυακής αίτησης δανεισμού ή διαδανεισμού υλικού.
Χρήση Πολυμεσικών εφαρμογών
Περιλαμβάνει την χρήση πολυμέσων (streaming video, ήχου και εικόνας) σε
οποιαδήποτε από τις υπηρεσίες του δικτυακού τόπου της βιβλιοθήκης.
Υπηρεσίες Library 2.0
Περιλαμβάνει σύγχρονες υπηρεσίες Library 2.0 (blogs, wiki, RSS feed, social
bookmarking, tags κλπ).
 Online Υπηρεσίες Υποστήριξης ΑΜΕΑ
Περιλαμβάνει διαδικτυακές υπηρεσίες υποστήριξης Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες
(συντομεύσεις πληκτρολογίου, επιλογή μεγέθους φόντου γραμματοσειράς, Υπηρεσία
Robobraille κλπ).
Επικοινωνία Πραγματικού χρόνου
Δυνατότητα απευθείας ζωντανής διαδικτυακής επικοινωνίας με βιβλιοθηκονόμους ή
υπεύθυνους της βιβλιοθήκης (μέσω υπηρεσιών άμεσης συνομιλίας chat ή instant
messanging).
Επικοινωνία Μη Πραγματικού χρόνου
Δυνατότητα ασύγχρονης διαδικτυακής επικοινωνίας με βιβλιοθηκονόμους ή
υπεύθυνους της βιβλιοθήκης (μέσω φόρμας επικοινωνίας ή ηλεκτρονικού
ταχυδρομείου).
Διευρυμένο ωράριο υποστήριξης χρηστών (helpdesk)
Δυνατότητα διαδικτυακής επικοινωνίας με τη βιβλιοθήκη σε χρόνο εκτός του
κανονικού ωραρίου λειτουργίας της (Σαββατοκύριακα / απογευματινές – βραδινές
ώρες της ημέρας).

_________________________________________________________________________
62
 Πίνακας 8: Σύγκριση διαδικτυακών υπηρεσιών Βιβλιοθηκών των Ευρωπαϊκών Ανοικτών Πανεπιστημίων

αίτηση δανεισμού

Online Υπηρεσίες

Μη Πραγματικού
χρήσης υπηρεσιών
Online Μαθήματα
Οδηγοί Χρήσης/

της βιβλιοθήκης

Πολυμεσικών

Πραγματικού
online Βάσεις
Πρόσβαση σε

Υποστήριξης

Επικοινωνία

Επικοινωνία
βιβλιοθήκη

Library 2.0

Διευρυμένο
εφαρμογών
δεδομένων

Υπηρεσίες
Βοήθειας

Ψηφιακή

helpdesk
ωράριο
ΑΜΕΑ

χρόνου

χρόνου
Χρήση
Online
Δικτυακός τόπος
Πανεπιστήμιο
Βιβλιοθήκης

The Open University

United Kingdom http://library.open.ac.uk

FernUniversität in
http://galway.fernuni-
Hagen
hagen.de
Moscow State
University www.ibc.mesi.ru

Universidad Nacional http://biblioteca.uned.es

de Educación a /lenya/bibliuned/live/in
Distancia dex.html
Universitat Oberta de
http://biblioteca.uoc.ed
Catalunya
u/eng/
Universidade Aberta
http://www.univ-
ab.pt/biblioteca.php
Università Telematica http://www.uninettunouni
Internazionale versity.net/e/main.asp?id=
Uninettuno 070006PRCT0000000100
0000010300000000&
Anadolu University
http://www.kdm.anadol
u.edu.tr/
Ανοικτό Πανεπιστήμιο http://www.ouc.ac.cy/in
Κύπρου dex.php?page=study_el
ib_info&lang=gr
Ελληνικό Ανοικτό
Πανεπιστήμιο http://lib.eap.gr/
 Συγκρίνοντας τα αποτελέσματα της καταγραφής των διαδικτυακών υπηρεσιών των εξ
αποστάσεως βιβλιοθηκών των Ανοικτών Πανεπιστημίων της Ευρώπης μπορούμε να
καταλήξουμε σε εξαιρετικά χρήσιμα συμπεράσματα.
Καταρχήν εξετάζοντας την συχνότητα εμφάνισης των διαδικτυακών υπηρεσιών στους
δικτυακούς τόπους των βιβλιοθηκών, έχουμε την ακόλουθη κατάταξη:

Συχνότητα εμφάνισης
Διαδικτυακή υπηρεσία στις βιβλιοθήκες
Πρόσβαση σε online Βάσεις δεδομένων 10/10
Ψηφιακή βιβλιοθήκη 10/10
Οδηγοί Χρήσης/Βοήθειας 9/10
Επικοινωνία Μη Πραγματικού χρόνου 9/10
Χρήση Πολυμεσικών εφαρμογών 5/10
Διευρυμένο ωράριο υποστήριξης χρηστών (helpdesk) 5/10
Online Μαθήματα χρήσης υπηρεσιών της βιβλιοθήκης 4/10
Online αίτηση δανεισμού 4/10
Online Υπηρεσίες Υποστήριξης ΑΜΕΑ 4/10
Υπηρεσίες Library 2.0 3/10
Επικοινωνία Πραγματικού χρόνου 1/10
Πίνακας 9: Συχνότητα εμφάνισης διαδικτυακών υπηρεσιών στις Βιβλιοθήκες
των Ανοικτών Πανεπιστημίων της Ευρώπης

Παρατηρούμε ότι οι υπηρεσίες που παρέχονται από όλες ή σχεδόν όλες τις εξ
αποστάσεως βιβλιοθήκες είναι οι «Πρόσβαση σε online Βάσεις δεδομένων», «Ψηφιακή
βιβλιοθήκη», «Οδηγοί Χρήσης/Βοήθειας», «Επικοινωνία Μη Πραγματικού χρόνου» και
ως εκ τούτου μπορούμε να θεωρήσουμε ότι οι 4 αυτές υπηρεσίες θεωρούνται ως
απαραίτητες και βασικές για την λειτουργία τους.
Αντιθέτως καμία από τις υπόλοιπες 7 διαδικτυακές υπηρεσίες δεν εμφανίζεται σε
περισσότερες από τις μισές βιβλιοθήκες. Και μάλιστα η «Επικοινωνία Πραγματικού
Χρόνου» εμφανίζεται μόλις σε 1 Βιβλιοθήκη και οι «Υπηρεσίες Library 2.0» μόνο σε 3
βιβλιοθήκες.
Συμπερασματικά, πέρα από τις 4 βασικές διαδικτυακές υπηρεσίες, οι υπόλοιπες δεν
εμφανίζουν ικανοποιητικό βαθμό εμφάνισής τους στις εξ αποστάσεως βιβλιοθήκες,
στερώντας έτσι από τους φοιτητές τους την δυνατότητα να επωφεληθούν των δυνατοτήτων
που αυτές παρέχουν.
Εάν προχωρήσουμε στην κατάταξη των ευρωπαϊκών Ανοικτών Πανεπιστημίων με
βάση τις διαδικτυακές υπηρεσίες που παρέχονται από τις εξ αποστάσεως βιβλιοθήκες τους,
προκύπτει ο ακόλουθος πίνακας:

Αριθμός διαδικτυακών
Κατάταξη Πανεπιστήμιο Χώρα υπηρεσιών βιβλιοθήκης

1. The Open University Μ. Βρετανία 11/11

2. Universidad Nacional de
Ισπανία 10/11
Educación a Distancia
3. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Ελλάδα 9/11
4. FernUniversität in Hagen Γερμανία 8/11
5. Universitat Oberta de Catalunya Ισπανία 7/11
-. Anadolu University Τουρκία 7/11
7. Universidade Aberta Πορτογαλία 4/11
-. Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου Κύπρος 4/11
9. Moscow State University Ρωσία 3/11
-. Università Telematica
Ιταλία 3/11
Internazionale Uninettuno
Πίνακας 10: Κατάταξη των Βιβλιοθηκών των Ανοικτών Πανεπιστημίων της Ευρώπης με βάση τον αριθμό
διαδικτυακών υπηρεσιών που παρέχουν

Το πρώτο συμπέρασμα από τη μελέτη του ανωτέρω πίνακα είναι πως οι μισές σχεδόν
Βιβλιοθήκες των ευρωπαϊκών Ανοικτών Πανεπιστημίων παρέχουν ικανοποιητικές
υπηρεσίες (άνω των 7/11) στους φοιτητές τους. Η Βιβλιοθήκη του Ανοικτού
Πανεπιστημίου της Βρετανίας είναι η μόνη που παρέχει όλες τις υπό εξέταση υπηρεσίες
και ως εκ τούτου θα πρέπει να θεωρείται ως πρότυπο για την ανάπτυξη και οργάνωση κάθε
εξ αποστάσεως ακαδημαϊκής βιβλιοθήκης. Εντυπωσιακή είναι η ανάπτυξη και η
λειτουργία των υπηρεσιών Library 2.0 του The Open University (2010), που ξεχωρίζουν σε
πληρότητα και καινοτομία από τις αντίστοιχες υπηρεσίες των άλλων Πανεπιστημίων.

_________________________________________________________________________
65
 Πολύ κοντά βρίσκεται και το Ανοικτό Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης που υπολείπεται
μόνο στην Επικοινωνία Πραγματικού Χρόνου, υπηρεσία που δεν είναι τεχνικά δύσκολο να
υλοποιηθεί, εφόσον υπάρχει το απαραίτητο προσωπικό.
Οι βιβλιοθήκες των Ανοικτών Πανεπιστημίων της Ιταλίας, της Ρωσίας, της Κύπρου και
της Πορτογαλίας εμφανίζονται σε χαμηλό επίπεδο από πλευράς διαδικτυακών υπηρεσιών.
Το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο κατατάσσεται στην υψηλή 3η θέση μεταξύ των
ευρωπαϊκών Ανοικτών Πανεπιστημίων, γεγονός που δείχνει ότι έχει γίνει σημαντική
προσπάθεια προς την κατεύθυνση της πληρότητας των υπηρεσιών. Υπολείπεται μόνο στις
προηγμένες υπηρεσίες Library 2.0 και Επικοινωνία Πραγματικού Χρόνου, που απαιτούν
επαρκές και εξειδικευμένο προσωπικό για να υλοποιηθούν και να λειτουργήσουν.
Συμπερασματικά, ο Μέσος Όρος του αριθμού των διαδικτυακών υπηρεσιών των
βιβλιοθηκών των ευρωπαϊκών Ανοικτών Πανεπιστημίων βρίσκεται στο 6,6/11. Η
πληρότητα των βιβλιοθηκών από πλευράς παρεχόμενων υπηρεσιών δεν μπορεί να
θεωρηθεί ικανοποιητική, με δεδομένη την εκρηκτική άνοδο που παρουσιάζουν οι
ευρωπαϊκοί μέσοι όροι σε επίπεδο διείσδυσης της χρήσης του Διαδικτύου, αλλά και της
ανάπτυξης της ευρυζωνικότητας. Επομένως η λειτουργία του δικτυακού τόπου της
Βιβλιοθήκης του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου κρίνεται άκρως ικανοποιητική από
πλευράς ποσοτικής ανάπτυξης των υπηρεσιών και χρήζει περαιτέρω διερεύνησης η
ευχρηστία, η λειτουργικότητα, η συχνότητα χρήσης τους και ο βαθμός ικανοποίησης από
πλευράς των χρηστών.

1.6. - Βιβλιογραφική ανασκόπηση ελληνικών και διεθνών ερευνών

Στην παρούσα ενότητα επιχειρείται μια ανασκόπηση ερευνών από την ελληνική και τη
διεθνή βιβλιογραφία, σχετικών με τις διαδικτυακές υπηρεσίες ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών.

Ελληνικές έρευνες
Η Μπαλτά (2008) διεξήγαγε μια έρευνα σε μεταπτυχιακούς φοιτητές του Ελληνικού
Ανοικτού Πανεπιστημίου με θέμα «Η συμβολή της εξ αποστάσεως βιβλιοθήκης και των
υπηρεσιών πληροφόρησης του ΕΑΠ στην υποστήριξη των σπουδών: Μια μελέτη
περίπτωσης στη ΘΕ ΕΚΠ65». Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν καταρχήν ότι σε
ποσοστό περίπου 75% οι φοιτητές δηλώνουν πολύ καλές ή καλές γνώσεις χρήσης

_________________________________________________________________________
66
ηλεκτρονικού υπολογιστή. Η μεγαλύτερη πλειοψηφία των φοιτητών (82%) επισκέφθηκαν
την ιστοσελίδα της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, αλλά μόνο το ένα τρίτο περίπου (34%)
χρησιμοποίησαν τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, ενώ ακόμη
λιγότεροι (24%) δανείστηκαν πληροφοριακό υλικό από τη βιβλιοθήκη. Οι φοιτητές
φαίνεται ότι δεν είναι ικανοποιημένοι από τις παρεχόμενες υπηρεσίες της βιβλιοθήκης του
ΕΑΠ, καθώς μόνο το 27% των φοιτητών φέρονται ικανοποιημένοι από αυτές.
Χαρακτηριστικό είναι ότι το 85% των φοιτητών κατέφυγαν σε άλλες πηγές εκτός της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ για βιβλιογραφική ενημέρωση. Πολύ σημαντική επίσης κρίνεται
και η διαπίστωση ότι το 79% των φοιτητών του δείγματος θεωρεί ότι η χρήση των
υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ συνέβαλε λίγο ή καθόλου στη μάθησή τους κατά τη
διάρκεια των σπουδών τους. Αναφορικά με την πληροφοριακή παιδεία των φοιτητών οι
μισοί περίπου φοιτητές δήλωσαν ότι γνωρίζουν τον Κανονισμό Λειτουργίας της
Βιβλιοθήκης και έχουν διαβάσει την ενότητα Συχνές Ερωτήσεις, χρήση των on-line
tutorials έχει κάνει μόνο το 18% των φοιτητών, και τη διαδικασία διαδανεισμού
πληροφοριακού υλικού γνωρίζει μόνο το 39% των φοιτητών. Το 65% των φοιτητών
θεωρεί πως δεν κατέχει τις γνώσεις για την χρήση των υπηρεσιών του ΕΑΠ, ενώ το 68%
είναι εξοικειωμένοι με την αναζήτηση πληροφοριών μέσω λέξεων-κλειδιά. Υψηλό
ποσοστό φοιτητών (58%) θεωρεί ότι χρειάζεται εκπαίδευση στη χρήση των υπηρεσιών της
βιβλιοθήκης του ΕΑΠ και το 70% των φοιτητών θα επιθυμούσε να ενταχθεί η
πληροφοριακή παιδεία στο πρόγραμμα σπουδών του ΕΑΠ, ενώ πιο αποτελεσματική
μέθοδο θεωρούν τα εξ αποστάσεως σεμινάρια από βιβλιοθηκονόμους, τα online tutorials,
και την εκπαίδευση στο πλαίσιο κάποιας Θεματικής Ενότητας.
Σε έρευνα που πραγματοποίησαν οι Παπαδοπούλου, Χατζηλεοντιάδη, κ.α. (2004) με
θέμα «Υποστηρικτικές διαδικασίες στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση: Μια απόπειρα
αποτίμησης στάσεων φοιτητών του ΕΑΠ» σε μεταπτυχιακούς φοιτητές του Ελληνικού
Ανοικτού Πανεπιστημίου, το 24% μόνο των φοιτητών απάντησε ότι η Βιβλιοθήκη του
ΕΑΠ καλύπτει πολύ ή αρκετά τις ανάγκες τους για ενημέρωση σε θέματα εξ αποστάσεως
εκπαίδευσης. Το 60% των φοιτητών χρειάστηκε να ανατρέξει πολύ συχνά ή συχνά σε
άλλες πηγές εκτός της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ για τη βιβλιογραφική υποστήριξη της
μελέτης τους, ενώ το 47% αξιολογεί τη διαδικασία δανεισμού ως δύσκολη ή πολύ
δύσκολη. Προτείνεται την ενσωμάτωση και ευρεία χρήση των Νέων Τεχνολογιών της
Πληροφορίας και της Επικοινωνίας σταδιακά και δημιουργικά στις δραστηριότητες του
ΕΑΠ, με ταυτόχρονη ευαισθητοποίηση των καθηγητών – συμβούλων, ώστε να
προσφέρουν την απαραίτητη υποστήριξη στους φοιτητές.

_________________________________________________________________________
67
 Η Βασάλα (2006) πραγματοποίησε έρευνα σε απόφοιτους του Ελληνικού Ανοικτού
Πανεπιστημίου με θέμα «Υποστήριξη των μεταπτυχιακών φοιτητών του ΕΑΠ από το
οικογενειακό, εργασιακό και φιλικό περιβάλλον». Στα αποτελέσματα της έρευνας
διαπιστώνεται πως πολύ λίγοι ήταν εκείνοι που δανείστηκαν βιβλία και υλικό από τη
βιβλιοθήκη του ΕΑΠ, ενώ στις προτάσεις που διατύπωσαν οι απόφοιτοι καταγράφηκε η
ανάγκη τους για καλύτερη πρόσβαση στη βιβλιογραφία μέσω της ηλεκτρονικής
βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, για μεγαλύτερη διευκόλυνση στον δανεισμό βιβλίων και για
δυνατότητα πρόσβασης σε ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες.
Σε έρευνα που διεξήγαγε η Ανδρεάδου (2006) σε απόφοιτους του Ελληνικού
Ανοικτού Πανεπιστημίου με θέμα «Αντιλήψεις των πτυχιούχων του Μ.Π.Σ. «Σπουδές
στην Εκπαίδευση» του ΕΑΠ για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση»
διαπιστώθηκε ότι ο κύριος όγκος των αποφοίτων (ποσοστό 80%) θεωρεί ότι η Βιβλιοθήκη
του ΕΑΠ δεν συνέβαλε καθόλου ή συνέβαλε λίγο στη μάθησή τους, κατά τη διάρκεια των
σπουδών του στο ΕΑΠ. Επιπρόσθετα το 66% των φοιτητών δεν έκανε καθόλου χρήση των
υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ και προτίμησε να αναζητήσει σε άλλες πηγές υλικό
για τη μελέτη. Στα συμπεράσματα της έρευνας σημειώνεται ότι η βιβλιοθήκη του ΕΑΠ δεν
επιτελεί το στόχο λειτουργίας της.
Η Κυριακού (2004) πραγματοποίησε μια έρευνα σε φοιτητές του Ελληνικού
Ανοικτού Πανεπιστημίου με θέμα «Η εκπόνηση γραπτών εργασιών: ένα αποτελεσματικό
εργαλείο μάθησης για τους φοιτητές που σπουδάζουν σε ένα εκπαιδευτικό σχήμα εξ
αποστάσεως εκπαίδευσης». Στην ερώτηση της έρευνας αν κατά την μελέτη και την
συγγραφή της εργασίας συνηθίζουν να ανατρέχουν σε άλλες βιβλιογραφικές πηγές πέραν
από αυτές που υποδεικνύει ο καθηγητής τους, το 64% απάντησε θετικά. Ενδεικτικό είναι
ότι οι φοιτητές απάντησαν ότι αντλούν επιπλέον πληροφορίες από το internet σε ποσοστό
36,21%, γεγονός που δεικνύει ότι οι φοιτητές σε ικανοποιητικό ποσοστό εμπιστεύονται και
χρησιμοποιούν τις νέες τεχνολογίες για την αναζήτηση πρόσθετων βιβλιογραφικών πηγών.
Σε έρευνα που πραγματοποίησε η Οικονομίδη (2006) σε μεταπτυχιακούς φοιτητές
του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου με θέμα «Η συμβολή της εκπόνησης των
Γραπτών Εργασιών στην εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση στην ανάπτυξη ικανοτήτων και
στάσεων στους ενήλικες εκπαιδευόμενους στα πλαίσια της ενηλικιότητάς τους»,
διαπίστωσε πως στην πλειοψηφία τους οι φοιτητές προτιμούν να αντλούν επιπρόσθετο
βιβλιογραφικό υλικό για τις γραπτές εργασίες τους από Εκδοτικούς Οίκους (68%) και από
το Διαδίκτυο (62%). Τα ποσοστά δείχνουν πως η παραδοσιακή έντυπη βιβλιογραφία

_________________________________________________________________________
68
αρχίζει να συναντά ανταγωνισμό από το Διαδίκτυο, και πως τα 2/3 περίπου των φοιτητών
είναι εξοικειωμένοι με την διαδικτυακή αναζήτηση υλικού.
Στην έρευνα που διεξήγαγε η Κατραμάδου (2007) σε φοιτητές του Ελληνικού
Ανοικτού Πανεπιστημίου με θέμα «Διερεύνηση των δυσκολιών και προβλημάτων που
αντιμετωπίζουν οι φοιτητές της ΑεξΑε, που διαμένουν σε απομακρυσμένες νησιωτικές και
ορεινές περιοχές. Η περίπτωση των φοιτητών του ΕΑΠ που διαμένουν στην Περιφέρεια
Νοτίου Αιγαίου», διαπιστώθηκε ότι οι φοιτητές αντιμετώπισαν πρόβλημα στον δανεισμό
βιβλίων από τη Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ και πρότειναν ως κύρια λύση την δημιουργία
ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης από το ΕΑΠ, αλλά και την δωρεάν και πλήρη πρόσβαση σε
άλλες on-line βιβλιοθήκες
Η Φωτοπούλου – Γεωργίου (2008) πραγματοποίησε έρευνα σε απόφοιτους του
Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου που είχαν ήδη μεταπτυχιακό τίτλο από συμβατικό
Πανεπιστήμιο με θέμα: «Σύγκριση συμβατικής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης του ΕΑΠ,
ως προς τη μαθησιακή διαδικασία, μέσα από τις αντιλήψεις φοιτητών, που βίωσαν και τα
δυο συστήματα». Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν πως οι φοιτητές που έχουν
βιώσει και τα δύο συστήματα εκπαίδευσης θεωρούν ότι το συμβατικό σύστημα υπερτερεί
σε μεγάλο βαθμό σε σχέση με το εξ αποστάσεως σύστημα του ΕΑΠ σε 3 κριτήρια
αξιολόγησης ποιότητας που αφορούν την Βιβλιοθήκη: Πρόσβαση στη βιβλιοθήκη,
Επάρκεια υλικού βιβλιοθήκης και Οργάνωση της βιβλιοθήκης. Η έρευνα καταλήγει στη
διαπίστωση ότι η βιβλιοθήκη του ΕΑΠ δεν αποτέλεσε παράγοντα μάθησης για τους
συμμετέχοντες.
Σε μικρής κλίμακας έρευνας που πραγματοποίησε ο Κόκκινος (2005) σε φοιτητές του
Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου για τις ανάγκες της εργασίας «Πολιτικές παροχής
εξ αποστάσεως εκπαίδευσης από τις Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες στον ευρωπαϊκό χώρο»
κατέληξε στα συμπεράσματα ότι το 73% γνωρίζει την ύπαρξη της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ,
αλλά μόνο το 45% έχει επισκεφθεί την ιστοσελίδα της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, ενώ το 82%
εξ αυτών αναζήτησε πληροφοριακό υλικό για τις σπουδές του στο Διαδίκτυο. Το κύριο
αίτημα των φοιτητών από τη Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ είναι η πρόσβαση με ηλεκτρονικό
τρόπο σε βιβλία, άρθρα κλπ.
Οι Βαρδακώστα και Τσουμπρακάκου (2008) πραγματοποίησαν έρευνα το 2006 με
στόχο την αξιολόγηση των υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης
του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου. Το δείγμα της έρευνας ήταν χρήστες της βιβλιοθήκης
του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου (προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές, διδακτικό
και διοικητικό προσωπικό). Από την επεξεργασία των αποτελεσμάτων διαπιστώθηκε

_________________________________________________________________________
69
ικανοποίηση από τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες της βιβλιοθήκης, αλλά και από τις υπηρεσίες
που παρέχει ο δικτυακός τόπος της Βιβλιοθήκης. Αντίθετα το ποσοστό χρήσης των
ηλεκτρονικών υπηρεσιών και ιδιαιτέρως του OPAC κινείται σε χαμηλά ποσοστά, γεγονός
που υποδηλώνει την ανάγκη εκπαίδευσης των χρηστών στο πληροφοριακό σύστημα της
Βιβλιοθήκης.
Οι Κορφιάτη και Γεωργίου (1999) πραγματοποίησαν έρευνα στους χρήστες της
Βιβλιοθήκης και της Υπηρεσίας Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Πατρών
(προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές, μέλη ΔΕΠ). Τα αποτελέσματα της έρευνας
έδειξαν: Το 1/3 περίπου των χρηστών διαθέτει καλή γνώση χρήσης των διαδικτυακών
υπηρεσιών της βιβλιοθήκης, οι μισοί περίπου χρήστες εκτιμούν ως σημαντικές τις
ηλεκτρονικές υπηρεσίες σε σχέση με τις προσωπικές, εκπαιδευτικές και ερευνητικές
ανάγκες τους, ενώ τα 2/3 των χρηστών χαρακτήρισαν αρκετά ή πολύ ικανοποιητικές τις
ηλεκτρονικές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης. Αναφορικά με τους λόγους μη χρήσης των
ηλεκτρονικών υπηρεσιών, ως κύριος λόγος αναφέρθηκε η άγνοια ύπαρξης, ενώ
ακολουθούν η έλλειψη τεχνικού εξοπλισμού πρόσβασης των χρηστών και η δυσκολία
χρήσης τους.
Οι Αλβανούδη & Ζωντανός (2006) πραγματοποίησαν έρευνα σχετικά με την
ικανοποίηση χρηστών από την Υπηρεσία Υποβολής Ερωτήσεων «e-ερώτηση» της
Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της
έρευνας ποσοστό άνω του 70% των χρηστών δήλωσαν ευχαριστημένοι ή πολύ
ευχαριστημένοι από την υπηρεσία, ποσοστό 85% των χρηστών δήλωσαν απόλυτα ή
μερικώς ικανοποιημένοι από την απάντηση που έλαβαν από τη βιβλιοθήκη, ποσοστό 95%
των χρηστών δήλωσαν ότι θα χρησιμοποιήσουν ξανά την υπηρεσία, αλλά και θα την
προτείνουν σε άλλους,
Σε έρευνα ικανοποίησης χρηστών που πραγματοποίησε η Βιβλιοθήκη του
Πολυτεχνείου Κρήτης (2009), τα αποτελέσματα έδειξαν πως η χρήση των ηλεκτρονικών
πηγών της Βιβλιοθήκης είναι περιορισμένη, με τον ηλεκτρονικό κατάλογο να προηγείται
στις επιλογές των χρηστών και τα ηλεκτρονικά περιοδικά να ακολουθούν. Παράλληλα,
διαπιστώθηκε ανάγκη πληροφοριακής παιδείας των χρηστών, καθώς οι απαντήσεις τους
έδειξαν χαμηλή εξοικείωση με τις ηλεκτρονικές πηγές, καθώς και άγνοια του περιεχομένου
των πηγών. Παρόλα αυτά οι ίδιοι χρήστες δήλωσαν ότι δεν έχουν ανάγκη
παρακολούθησης εκπαιδευτικών σεμιναρίων.
Οι Κακάλη, Κάκκου και Χρυσοχόου (2008) πραγματοποίησαν έρευνα αποτίμησης
υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης και Υπηρεσίας Πληροφόρησης του Παντείου

_________________________________________________________________________
70
Πανεπιστημίου και με βάση τα αποτελέσματα οι χρήστες είναι ιδιαίτερα ικανοποιημένοι
από την ιστοσελίδα και τις παρεχόμενες οδηγίες για την πλοήγηση στις βάσεις δεδομένων,
ενώ παράλληλα υπήρξε θετική απάντηση των χρηστών σε σχέση με την πληρότητα των
ηλεκτρονικών πηγών (βάσεις δεδομένων, ηλεκτρονικά περιοδικά) του δικτυακού τόπου
της βιβλιοθήκης.
Οι Μητρέλης, Παπαχριστόπουλος κ.ά. (2008) πραγματοποίησαν μια έρευνα σε μέλη
του Πανεπιστημίου Πατρών με εμπειρία στη χρήση ψηφιακών βιβλιοθηκών με θέμα:
«Ανίχνευση απαιτήσεων χρηστών για υπηρεσίες ψηφιακών βιβλιοθηκών μέσα από
ποιοτικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις». Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν πως οι
χρήστες είναι θετικοί σε νέες υπηρεσίες από τις ψηφιακές βιβλιοθήκες αλλά και σε
υπηρεσίες συνεργατικής αναζήτησης.
Οι Σκρέτα, Γεωργακοπούλου και Καραγιάννη (2007) πραγματοποίησαν μια έρευνα
στα σπουδαστήρια της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού
Πανεπιστημίου Αθηνών. Στην έρευνα συμμετείχαν 100 μεταπτυχιακοί και προπτυχιακοί
φοιτητές και τα αποτελέσματα δείχνουν πως οι συμμετέχοντες είναι πλήρως
ικανοποιημένοι σε ποσοστό 34% από την υπηρεσία ηλεκτρονικής αναζήτησης της
βιβλιοθήκης, σε ποσοστό 22% από τον ιστότοπο της βιβλιοθήκης, σε ποσοστό 22% από
την Ηλεκτρονική Πρόσβαση στους Καταλόγους και στις Βάσεις Βιβλιογραφικών
Δεδομένων και σε ποσοστό 11% από την Ηλεκτρονική Πρόσβαση στα Περιεχόμενα, τις
Περιλήψεις και τα Πλήρη Κείμενα των Αρχείων των Ηλεκτρονικών Περιοδικών. Τα
ποσοστά χρήσης των ηλεκτρονικών υπηρεσιών είναι αρκετά χαμηλά καθώς μόνο το 18%
τις χρησιμοποιεί. Οι βασικότεροι λόγοι για τους οποίους οι ερωτηθέντες δε χρησιμοποιούν
τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες είναι η άγνοια του τρόπου χρήσης – μεθόδου αναζήτησης σε
ποσοστό 68,3% και επειδή δε θεωρούν φιλικό και εύχρηστο το περιβάλλον εργασίας σε
ποσοστό 31,7%.

Διεθνείς έρευνες
Οι Angiletta, Bourg και Nakao (2003) πραγματοποίησαν έρευνα χρήσης και
ικανοποίησης σχετικά με τη Βιβλιοθήκη του Stanford University σε 4.566 φοιτητές και
διδακτικό προσωπικό του Πανεπιστημίου. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, το
91% των συμμετεχόντων θεωρεί σημαντικές/πολύ σημαντικές τις online πηγές της
βιβλιοθήκης. Επιπρόσθετα το 89% του διδακτικού προσωπικού και το 70% των αποφοίτων
του Πανεπιστημίου χρησιμοποιεί απομακρυσμένο υπολογιστή για να αποκτήσει πρόσβαση
στις πηγές της βιβλιοθήκης, τουλάχιστο μία φορά την εβδομάδα. Δημοφιλέστερη εξ

_________________________________________________________________________
71
αποστάσεως αναζήτηση του διδακτικού προσωπικού είναι οι ηλεκτρονικές εκδόσεις (e-
journals) σε ποσοστό 72%. Στα συμπεράσματα της έρευνας επισημαίνεται η υψηλή αξία
των ηλεκτρονικών πηγών.
Το Prairie View A&M University (2009) του Τέξας, πραγματοποίησε έρευνα
ικανοποίησης σε 888 χρήστες της Βιβλιοθήκης του (καθηγητές, φοιτητές, προσωπικό του
Πανεπιστημίου). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, οι ηλεκτρονικές πηγές της
Βιβλιοθήκης (συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης από το σπίτι για εξ αποστάσεως
εκπαίδευση) θεωρήθηκαν ως εύκολες (διαρκώς ή συχνά) στην αναζήτηση και στη χρήση
από το 54,51% των συμμετεχόντων. Αντίστοιχα το 70,54% των χρηστών δήλωσαν
ικανοποιημένοι (διαρκώς ή συχνά) από τον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του
Πανεπιστημίου. Σχετικά με τη γνώση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης,
μόλις το 25,54% των χρηστών γνώριζε την υπηρεσία E-mail/Ρωτήστε έναν
Βιβλιοθηκονόμο, το 13,78% γνώριζε την υπηρεσία ηλεκτρονικής κράτησης (e-reserve) και
το 13,30 γνώριζε την υπηρεσία διαδανεισμού.
To Iowa State University (2000) των ΗΠΑ πραγματοποίησε έρευνα ικανοποίησης
χρήσης της Βιβλιοθήκης του σε 585 φοιτητές του Πανεπιστημίου. Σύμφωνα με τα
αποτελέσματα της έρευνας, το 89.7% των φοιτητών που συμμετείχαν στην έρευνα
δήλωσαν ικανοποιημένοι ή πολύ ικανοποιημένοι από τον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης,
το 84.8% των φοιτητών δήλωσαν ικανοποιημένοι ή πολύ ικανοποιημένοι από τον online
κατάλογο της Βιβλιοθήκης, το 83.9% των φοιτητών δήλωσαν ικανοποιημένοι ή πολύ
ικανοποιημένοι από το online ευρετήριο και τις συνόψεις της Βιβλιοθήκης
Οι Reddy και Yakub (2006) πραγματοποίησαν μια έρευνα ικανοποίησης χρηστών
σχετικά με τις υπηρεσίες τεχνολογίας της Βιβλιοθήκης Indira Gandhi Memorial του
Πανεπιστημίου Hyderabad της Ινδίας. Στην έρευνα συμμετείχαν 181 φοιτητές και
ερευνητές του Πανεπιστημίου και η ικανοποίηση των χρηστών για το λογισμικό του
Καταλόγου της Βιβλιοθήκης (OPAC) κυμάνθηκε από 71-81%, ανάλογα με την
κατεύθυνση σπουδών τους. Παράλληλα το 87-96% των συμμετεχόντων στην έρευνα
δήλωσε ότι χρησιμοποιεί το Internet για ακαδημαϊκούς σκοπούς. Το 76-82% των χρηστών
δήλωσε ότι χρησιμοποιεί ηλεκτρονικά περιοδικά (e-journals).
Η Βιβλιοθήκη του Lingnan University (2009) του Χονγκ Κονγκ πραγματοποίησε
έρευνα ικανοποίησης σε 230 χρήστες της Βιβλιοθήκης. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της
έρευνας, το 50% των συμμετεχόντων δήλωσαν ικανοποιημένοι/πολύ ικανοποιημένοι από
τις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων της βιβλιοθήκης. Από τον Παγκόσμιο ιστό ως πηγή

_________________________________________________________________________
72
πληροφόρησης δήλωσαν ικανοποιημένοι/πολύ ικανοποιημένοι το 55% των
συμμετεχόντων.
Η Βιβλιοθήκη του Tennessee State University (2009) των ΗΠΑ, πραγματοποίησε
έρευνα ικανοποίησης χρηστών σε 144 φοιτητές και μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας του
Πανεπιστημίου. Οι συμμετέχοντες στην έρευνα αξιολόγησαν ως εξαιρετικές τις ακόλουθες
υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης: Συλλογή online βάσεων δεδομένων (ποσοστό 32,1%),
ηλεκτρονικές κρατήσεις (ποσοστό 18.7%) και Ψηφιακές συλλογές (ποσοστό 17,9%). Οι
υπηρεσίες που ζητήθηκαν περισσότερο από τους χρήστες είναι: ηλεκτρονικά βιβλία και
ηλεκτρονικά περιοδικά.
Η Βιβλιοθήκη του Bilkent University (2008) της Τουρκίας πραγματοποίησε έρευνα
ικανοποίησης σε φοιτητές, ακαδημαϊκό προσωπικό και εξωτερικούς χρήστες της
βιβλιοθήκης. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας το 42,8% των συμμετεχόντων
χρησιμοποιεί ηλεκτρονικά περιοδικά τουλάχιστον μία φορά το μήνα για ακαδημαϊκούς
σκοπούς. Οι τρεις πιο δημοφιλείς υπηρεσίες του δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης του
Πανεπιστημίου είναι: Online κατάλογος, online βάσεις δεδομένων και τα ηλεκτρονικά
περιοδικά. Αξιοσημείωτο είναι πως το 12,08% των χρηστών δήλωσε πως επισκέπτεται
καθημερινά τον δικτυακό τόπο της βιβλιοθήκης για αναζήτηση μέσω του online
καταλόγου. Την υψηλότερη βαθμολογία των χρηστών συγκέντρωσαν τα ακόλουθα
χαρακτηριστικά του δικτυακού τόπου: Προσβασιμότητα, ηλεκτρονικό σύστημα
κρατήσεων, online βάσεις δεδομένων, ηλεκτρονικά περιοδικά και περιεχόμενο.
Το Auckland University (2009) της Νέας Ζηλανδίας πραγματοποίησε έρευνα σε 5.263
χρήστες της Βιβλιοθήκης του. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, οι χρήστες
προσδιόρισαν πολύ ψηλά σε επίπεδο σημαντικότητας/επίδοσης τα ακόλουθα
χαρακτηριστικά της βιβλιοθήκης: Οι online ηλεκτρονικές πηγές να ικανοποιούν τις
ανάγκες τους για εκπαίδευση και έρευνα (1η θέση σημαντικότητας / 5η θέση επίδοσης) –
Όταν βρίσκονται μακριά από τη βιβλιοθήκη να μπορούν να έχουν πρόσβαση στις πηγές
και στις υπηρεσίες της βιβλιοθήκης (3η θέση σημαντικότητας / 4η θέση επίδοσης) –
Ευκολία χρήσης του καταλόγου της βιβλιοθήκης (5η θέση σημαντικότητας / 20η θέση
επίδοσης) – Ευκολία χρήσης του δικτυακού τόπου της βιβλιοθήκης (6η θέση
σημαντικότητας / 14η θέση επίδοσης).
Η Βιβλιοθήκη του University of Liverpool (2008) πραγματοποίησε έρευνα σε 320
φοιτητές και προσωπικό του Πανεπιστημίου. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας,
το 50% των συμμετεχόντων είχαν πρόσβαση σε πηγές μέσω του δικτυακού τόπου της
βιβλιοθήκης τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, ενώ το 37,5% σε καθημερινή βάση.

_________________________________________________________________________
73
 Το University of Washington (2007) των ΗΠΑ πραγματοποίησε έρευνα σε 580
χρήστες της Βιβλιοθήκης του. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, το 79,9% των
συμμετεχόντων κάνουν χρήση των υπηρεσιών και των συλλογών της βιβλιοθήκης
τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, χρησιμοποιώντας απομακρυσμένο υπολογιστή εκτός
των εγκαταστάσεων του Πανεπιστημίου. Όταν χρειάζονται πληροφορίες για ένα
ακαδημαϊκό θέμα οι συμμετέχοντες προστρέχουν κατά κύριο σε μηχανές αναζήτησης του
διαδικτύου, στον κατάλογο της βιβλιοθήκης, και σε ανοικτές πηγές αναφοράς όπως η
Wikipedia. Όταν επισκέπτονται τους δικτυακούς τόπους της βιβλιοθήκης κατά κανόνα
αναζητούν άρθρα, ψηφιακά βιβλία και κάνουν αναζήτηση στους καταλόγους και στα
ευρετήρια της βιβλιοθήκης. Οι συμμετέχοντες αξιολογούν ως πολύ σημαντικό το να
μπορούν να αναζητούν πληροφορίες στο Διαδίκτυο. Ο βαθμός ικανοποίησης τους από τον
δικτυακό τόπο της βιβλιοθήκης είναι πολύ υψηλός.

1.7. - Συμπεράσματα

Από τη μελέτη της βιβλιογραφίας προκύπτει ο καταλυτικός ρόλος που καλείται να

διαδραματίσει η Βιβλιοθήκη στην Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. Το Διαδίκτυο
και οι δυνατότητες που αυτό προσφέρει στη σύγχρονη εποχή, σε συνδυασμό με την
αύξηση της διείσδυσης σε ολοένα και περισσότερα τμήματα του πληθυσμού, το
αναδεικνύουν σε εργαλείο-κλειδί για να επιτύχει τους στόχους της μια εξ αποστάσεως
Βιβλιοθήκη. Οι διαδικτυακές υπηρεσίες που προσφέρει μια εξ αποστάσεως βιβλιοθήκη
στους φοιτητές, οφείλουν να είναι σχεδιασμένες με τέτοιο τρόπο ώστε να συμβάλουν
αποτελεσματικά στην προσπάθεια τους για την κατάκτηση της γνώσης. Ιδιαίτερα
σημαντική στη ευρεία χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών αποδεικνύεται η πληροφοριακή
παιδεία που η βιβλιοθήκη παρέχει προς τους χρήστες της. Αναβαθμισμένος στην νέα εποχή
οφείλει να είναι και ο ρόλος των βιβλιοθηκονόμων, καθώς η δικιά τους συμβολή είναι
καθοριστική στη λειτουργία μιας σύγχρονης ψηφιακής βιβλιοθήκης. Η ραγδαία ανάπτυξη
των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης τα τελευταία χρόνια, είναι μια μεγάλη ευκαιρία για
τις διαδικτυακές ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες να αναλάβουν έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στην
εξ αποστάσεως εκπαίδευση, ανταποκρινόμενες στις διαφοροποιημένες ανάγκες των νέων
φοιτητών.

_________________________________________________________________________
74
 Από τη σύνθεση των ερευνών σχετικά με τις διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης
του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, διαπιστώνεται ότι τα αποτελέσματα δεν είναι
ιδιαιτέρως ικανοποιητικά. Σε χαμηλά ποσοστά παραμένει η χρήση των υπηρεσιών του
δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ από τους φοιτητές, ενώ παράλληλα
εντοπίζεται έλλειμμα ενημέρωσης και εκπαίδευσης των φοιτητές για τις διαδικτυακές
δυνατότητες που τους παρέχονται. Από τις έρευνες διαπιστώνεται ότι η εξ αποστάσεως
Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ δεν έχει επιτύχει έως τώρα τον σκοπό λειτουργίας της και
υπολείπεται σε μεγάλο βαθμό από το θεωρηθεί ως βασικός αρωγός στην προσπάθεια που
καταβάλλουν οι έλληνες εξ αποστάσεως εκπαιδευόμενοι.
Τα αποτελέσματα αντίστοιχων ερευνών σε διαδικτυακές Βιβλιοθήκες ελληνικών
Πανεπιστημίων, δεν παρουσιάζουν καλύτερη εικόνα. Αντίθετα οι έρευνες σε
Πανεπιστήμια του εξωτερικού, δείχνουν ότι τα αποτελέσματα είναι αισθητά καλύτερα. Οι
φοιτητές είναι περισσότερο ενημερωμένοι και κάνουν πολύ μεγαλύτερη χρήση των
διαδικτυακών υπηρεσιών των Βιβλιοθηκών. Ο βαθμός ικανοποίησης των χρηστών των
βιβλιοθηκών είναι πολύ μεγάλος και διαφαίνεται ότι δεν θα αργήσει η εποχή που οι
ψηφιακές βιβλιοθήκες θα αντικαταστήσουν τις συμβατικές βιβλιοθήκες, λόγω κυρίως της
μεγάλης ευκολίας στην χρήση τους.
Πέρα από την μεγαλύτερη εξοικείωση των φοιτητών Πανεπιστημίων του εξωτερικού
με το Διαδίκτυο, η θετική εικόνα των διαδικτυακών Βιβλιοθηκών πηγάζει σε μεγάλο
βαθμό από τις προσπάθειες που καταβάλλουν οι ίδιες οι Βιβλιοθήκες για δημιουργία
εύχρηστων και αποτελεσματικών υπηρεσιών και νέου ψηφιακού περιεχομένου αλλά και
προς την κατεύθυνση της εκπαίδευσης των χρηστών στη χρήση των υπηρεσιών αυτών.

_________________________________________________________________________
75
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο – Η ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ

Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζονται οι μέθοδοι και οι διαδικασίες που

χρησιμοποιήθηκαν για τον σχεδιασμό και την διεξαγωγή της έρευνας. Αναφέρονται
διεξοδικά τα κριτήρια της επιλογής του θέματος, ο σκοπός, τα ερευνητικά ερωτήματα και
οι στόχοι της έρευνας, η περιγραφή του δείγματος, η διαμόρφωση του εργαλείου της
έρευνας, η προκαταρκτική έρευνα, η διαδικασία συλλογής και ανάλυσης των δεδομένων,
καθώς και ο βαθμός αξιοπιστίας και εγκυρότητας της ερευνητικής διαδικασίας.

2.1. – Κριτήρια επιλογής θέματος

Ο ρόλος της βιβλιοθήκης είναι καταλυτικός κατά τη διεργασία της μάθησης, καθώς
παρέχει την δυνατότητα στους εκπαιδευόμενους να αναζητήσουν κατά βούληση πρόσθετες
πηγές στο γνωστικό αντικείμενο που μελετούν, αλλά και να μυηθούν στη διαδικασία της
διαρκούς αναζήτησης, της αντιπαραβολής των πηγών, της διεύρυνσης της παρεχόμενης
από τα προβλεπόμενα εκπαιδευτικά εγχειρίδια γνώσης. Στο πλαίσιο της εξ αποστάσεως
εκπαίδευσης η συνεισφορά της εξ αποστάσεως βιβλιοθήκης είναι ακόμα πολυτιμότερη,
καθώς σε αυτόν τον τύπο εκπαίδευσης η εύκολη πρόσβαση σε επιπρόσθετο γνωσιακό
υλικό, αποτελεί τον καταλύτη της μαθησιακής διεργασίας των εκπαιδευόμενων.
Οι εξ αποστάσεως φοιτητές των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του ΕΑΠ έχουν τη
δυνατότητα εύκολης και άμεσης πρόσβασης σε πληθώρα υπηρεσιών της εξ αποστάσεως
Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης του ΕΑΠ μέσω του δικτυακού τόπου
http://lib.eap.gr, προκειμένου να αντλήσουν πρόσθετο επιστημονικό υλικό από διευρυμένη
βιβλιογραφία. Η ευκαιρία διαδικτυακής πρόσβασης είναι ιδιαιτέρως σημαντική, με
δεδομένο ότι οι φοιτητές του ΕΑΠ είναι αφενός διεσπαρμένοι γεωγραφικά, αφετέρου
ενήλικες με αυξημένες επαγγελματικές, οικογενειακές και κοινωνικές υποχρεώσεις. Το
διαδίκτυο τους παρέχει την δυνατότητα να κάνουν χρήση των υπηρεσιών της βιβλιοθήκης
από το σπίτι τους, σε όποιο χρόνο επιθυμούν, χωρίς μετακινήσεις, επιλύοντας έτσι βασικά
προβλήματα προσβασιμότητας. Οι φοιτητές του ΕΑΠ, σε σχέση με τους φοιτητές των

_________________________________________________________________________
76
άλλων Πανεπιστημίων, έχουν ανάγκη από προηγμένες ηλεκτρονικές υπηρεσίες που να
ανταποκρίνονται στις εξατομικευμένες ανάγκες τους.
Το ζήτημα όμως που πρέπει να διερευνηθεί είναι κατά πόσο η πλειονότητα των
φοιτητών του ΕΑΠ χρησιμοποιεί σε ευρεία κλίμακα τις διαδικτυακές υπηρεσίες της εξ
αποστάσεως βιβλιοθήκης, και σε τι βαθμό υπάρχουν οι προϋποθέσεις για την ορθή και
αποτελεσματική χρήση των υπηρεσιών αυτών (επαρκής ενημέρωση σχετικά με τις
δυνατότητες που τους παρέχονται, κατοχή βασικών γνώσεων και δεξιοτήτων χρήσης του
Διαδικτύου, εκπαίδευση στην χρήση των υπηρεσιών αυτών, παρότρυνση και υποστήριξη
από τους Καθηγητές – Συμβούλους και τους βιβλιοθηκονόμους, ευχρηστία και
λειτουργικότητα των υπηρεσιών κ.λ.π.)
Κρίνεται λοιπόν σκόπιμο, να διερευνηθεί κατά πόσον η διαδικτυακή λειτουργία της εξ
αποστάσεως βιβλιοθήκης και του κέντρου πληροφόρησης από το ΕΑΠ, ανταποκρίθηκε
στις ανάγκες και τις απαιτήσεις των αποφοίτων του μεταπτυχιακού προγράμματος
σπουδών «Εκπαίδευση Ενηλίκων» του ΕΑΠ, αλλά και κατά πόσο οι απόφοιτοι αυτοί
εκμεταλλεύτηκαν και σε ποιον βαθμό τη δυνατότητα που τους παρείχε το ΕΑΠ να κάνουν
χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του.

2.2. – Σκοπός και στόχοι της έρευνας

Κύριος σκοπός της παρούσας Διπλωματικής Εργασίας είναι να διερευνηθούν οι

αντιλήψεις και οι απόψεις των αποφοίτων του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών
«Εκπαίδευση Ενηλίκων» σε ότι αφορά τις διαδικτυακές υπηρεσίες της εξ αποστάσεως
Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης του ΕΑΠ.
Οι βασικοί Στόχοι της Διπλωματικής εργασίας είναι οι ακόλουθοι:
Ø Η καταγραφή του βαθμού γνώσης και εξοικείωσης των αποφοίτων σε σχέση με το
Διαδίκτυο.
Ø Η διερεύνηση των απόψεων και αντιλήψεων των αποφοίτων για τον δικτυακό τόπο
της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
Ø Η διερεύνηση της ανάγκης για εκπαίδευση (πληροφορική παιδεία) των αποφοίτων
στις διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
Ø Ο προσδιορισμός του βαθμού χρήσης και ικανοποίησης των αποφοίτων από τις
διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

_________________________________________________________________________
77
 Ø Η διερεύνηση της ανάγκης των αποφοίτων για δημιουργία νέων διαδικτυακών
υπηρεσιών από την Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ.
Ø Η καταγραφή του βαθμού συμβολής των διαδικτυακών υπηρεσιών της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ στις σπουδές των αποφοίτων.

2.2.1. – Ερευνητικά ερωτήματα της έρευνας

Με βάση το σκοπό και τους στόχους της έρευνας, διαμορφώθηκαν τα ακόλουθα

ερευνητικά ερωτήματα που χρησιμοποιήθηκαν και ως άξονες για την δημιουργία του
ερωτηματολογίου της έρευνας.
α) Ποιος είναι ο βαθμός εξοικείωσης των αποφοίτων με τη χρήση του Διαδικτύου και
πόσο αυτό συνέβαλε γενικά στις σπουδές τους στο ΕΑΠ;
β) Πως αξιολογούν οι απόφοιτοι τον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ και από
πού ενημερώθηκαν για την ύπαρξή του;
γ) Έχουν οι απόφοιτοι ανάγκη για εκπαίδευση στις διαδικτυακές υπηρεσίες της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ και με ποιον τρόπο θα προτιμούσαν να γίνει αυτή η εκπαίδευση;
δ) Σε τι βαθμό έκαναν χρήση και πως αξιολογούν οι απόφοιτοι τις διαδικτυακές
υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ;
ε) Ποιες είναι οι προτάσεις των αποφοίτων όσον αφορά τη βελτίωση των υπαρχόντων
και τη δημιουργία νέων διαδικτυακών υπηρεσιών από τη βιβλιοθήκη του ΕΑΠ;

Επιπρόσθετα διερευνήθηκαν τα ακόλουθα ερωτήματα:

• Σε τι βαθμό παρότρυναν και καθοδήγησαν τους απόφοιτους οι Καθηγητές –
Σύμβουλοι για να χρησιμοποιήσουν τις διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης
του ΕΑΠ;
• Πόσο ικανοποιημένοι έμειναν όσοι απόφοιτοι είχαν διαδικτυακή επικοινωνία με
την Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ και ποια είναι η ανάγκη τους για δημιουργία άμεσων
μορφών επικοινωνίας με την Βιβλιοθήκη.
• Ποια είναι η άποψη των αποφοίτων σχετικά με την δημιουργία νέων σύγχρονων
υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης (Web 2.0) στον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης
του ΕΑΠ;

_________________________________________________________________________
78
2.3. – Μεθοδολογία της έρευνας

2.3.1. – Σχεδιασμός της έρευνας

Η παρούσα έρευνα ήταν τύπου εκ των υστέρων έρευνα (Cohen, Manion & Morrison,
2008), δεδομένου ότι είχε ως στόχο την διερεύνηση των αντιλήψεων των αποφοίτων ενός
μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών, όπως αυτές διαμορφώθηκαν μετά το πέρας των
σπουδών τους. Η παρούσα έρευνα βασίστηκε στα κριτήρια, τις αρχές και τη μεθοδολογία
μίας ποσοτικής έρευνας. Η επιλογή αυτή κρίθηκε απαραίτητη δεδομένου ότι πρόθεσή μας
ήταν να καταγράψουμε και να μελετήσουμε σε ευρεία κλίματα τις αντιλήψεις των
αποφοίτων για τις διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
Λόγω του ότι ο δικτυακός τόπος της εξ αποστάσεως βιβλιοθήκης του ΕΑΠ διαρκώς
ανανεώνεται και εμπλουτίζεται στην πάροδο του χρόνου, κρίθηκε σκόπιμο να επιλεγούν
ως πληθυσμός - στόχος απόφοιτοι που φοιτούσαν κατά την ίδια χρονική περίοδο στο ΕΑΠ
και ως εκ τούτου είχαν πρόσβαση στις ίδιες διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του
ΕΑΠ, ώστε να διερευνηθούν οι αντιλήψεις τους για όμοιο αντικείμενο. Η έρευνα λοιπόν
επικεντρώθηκε μόνο στους πρόσφατους απόφοιτους του έτους 2009 του Μεταπτυχιακού
Προγράμματος «Εκπαίδευση Ενηλίκων», που σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της
Γραμματείας του Προγράμματος ανέρχονται σε 64 άτομα. Κοινό χαρακτηριστικό του
πληθυσμού ήταν ότι όλοι κατείχαν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ΑΕΙ ή ΤΕΙ),
κάλυπταν μεγάλο φάσμα ηλικιών (από 25 ετών και άνω), ήταν εργαζόμενοι (κυρίως στην
εκπαίδευση) και κατοικούσαν κατά τη διάρκεια των σπουδών τους σε διαφορετικές
περιοχές.
Το μεθοδολογικό εργαλείο που χρησιμοποιήθηκε για τη συλλογή των δεδομένων ήταν
ένα διαδικτυακό ερωτηματολόγιο που περιελάμβανε ερωτήσεις ανοικτού και κλειστού
τύπου. Το ερωτηματολόγιο επιλέχθηκε ως προσφορότερο μέσο συλλογής των δεδομένων,
λόγω της γεωγραφικής διασποράς των αποφοίτων σε ολόκληρη την Ελλάδα. Η
διαδικτυακή μορφή του ερωτηματολογίου επιλέχθηκε λόγω του ότι εξασφαλίζει την
ευκολία και την ταχύτητα συλλογής αλλά και επεξεργασίας των δεδομένων, αλλά και την
αξιοπιστία και την εγκυρότητα της έρευνας.

_________________________________________________________________________
79
2.3.2. – Αξιοπιστία και εγκυρότητα της έρευνας:

Για να διασφαλιστεί στο μέγιστο βαθμό η αξιοπιστία και η εγκυρότητα της έρευνας,
ελήφθησαν υπ’ όψιν όλοι οι ακόλουθοι παράγοντες:
o Εξασφαλίστηκε η χρήση στην έρευνα της ηλεκτρονικής πλατφόρμας “i-Probe”,
(www.iprobe.gr) ενός προηγμένου και αξιόπιστου ελληνικού εργαλείου που
χρησιμοποιείται χρόνια για την διεξαγωγή ευρείας κλίμακας διαδικτυακών ερευνών από
μεγάλες εταιρείες, όπως για παράδειγμα η έρευνα “e-metrics 2008”
(www.emetrics.gr/about) από την AGB Nielsen Media Research με συμμετοχή 21.221
Ελλήνων χρηστών του διαδικτύου, υπό την αιγίδα του Παρατηρητηρίου για την Κοινωνία
της Πληροφορίας.
o Η πλατφόρμα “i-Probe” εξασφάλισε τεχνικά την έγκυρη και αξιόπιστη συλλογή των
δεδομένων, και διασφάλισε την μία και μοναδική συμπλήρωση του ερωτηματολογίου από
κάθε συμμετέχοντα (με διπλό έλεγχο cookies και IP). Παράλληλα η πλατφόρμα
εξασφάλισε την ορθή και ολοκληρωμένη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου,
ενημερώνοντας τους συμμετέχοντες με ειδικό μήνυμα εάν είχαν ξεχάσει να απαντήσουν σε
κάποια ερώτηση.
o Λόγω του μικρού σχετικά αριθμού του πληθυσμού-στόχου της έρευνας, ήταν δυνατή η
προσωπική επικοινωνία (τηλεφωνική ή διαδικτυακή) του ερευνητή με μεγάλο αριθμό
συμμετεχόντων πριν την αποστολή του ερωτηματολογίου, ώστε να εγκαθιδρυθεί σχέση
εμπιστοσύνης μεταξύ τους. Άλλωστε όλοι οι συμμετέχοντες ήταν πρόσφατοι απόφοιτοι
του ΕΑΠ και οι ίδιοι την προηγούμενη χρονιά είχαν στην πλειοψηφία τους
πραγματοποιήσει αντίστοιχη έρευνα στο πλαίσιο της Διπλωματικής Εργασίας τους.
o Εξασφαλίστηκε απόλυτα η ανωνυμία των απαντήσεων, καθώς το ερωτηματολόγιο δεν
επιστρεφόταν από τους συμμετέχοντες μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, αλλά η
συμπλήρωση και η καταχώρηση των απαντήσεων γινόταν online στο διαδίκτυο.
o Δόθηκε η διαβεβαίωση στους συμμετέχοντες ότι τα αποτελέσματα της έρευνας θα
χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για τους ακαδημαϊκούς σκοπούς της διπλωματικής
εργασίας στο ΕΑΠ.
o Η εγκυρότητα του ερωτηματολογίου ελέγχθηκε εκ των προτέρων σε μια πιλοτική
έρευνα, όπως περιγράφεται σε επόμενη ενότητα.
o Οι συμμετέχοντες απάντησαν οικειοθελώς και με ειλικρίνεια στα ερωτήματα, χωρίς να
επηρεαστούν ή να καθοδηγηθούν από τον ερευνητή.

_________________________________________________________________________
80
o Η ταχύτητα και η ευκολία συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου στο διαδίκτυο (και όχι
χειρόγραφα ή μέσω εγγράφου του κειμενογράφου Word) διευκόλυνε τους συμμετέχοντες
και σε συνδυασμό με τους ανωτέρω παράγοντες, οδήγησε σε πολύ ικανοποιητική
συμμετοχή στην έρευνα.

2.3.3. – Το δείγμα της έρευνας

Ο πληθυσμός – στόχος της έρευνας ήταν όλοι οι απόφοιτοι του έτους 2009 του
Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση Ενηλίκων», που σύμφωνα με τα επίσημα
στοιχεία της Γραμματείας του Προγράμματος ανέρχονταν σε 64 άτομα. Επί του συνολικού
πληθυσμού δεν έγινε κάποια δειγματοληψία, καθώς στόχος ήταν να προσεγγισθεί όλος ο
πληθυσμός της έρευνας.
Το τελικό δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 50 απόφοιτοι οι οποίοι συμπλήρωσαν
ολοκληρωμένα το διαδικτυακό ερωτηματολόγιο, ποσοστό 78,12% επί του συνολικού
ερευνώμενου πληθυσμού.

2.3.3.1. – Περιγραφή του δείγματος

Επιχειρώντας μια γενική επισκόπηση των χαρακτηριστικών των ατόμων που

συμμετείχαν στην έρευνα, διαπιστώνουμε ότι:
§ Η κατανομή τους με βάση το φύλο ήταν περίπου ίση.
§ Η ηλικία τους ήταν κυρίως άνω των 35 ετών.
§ Ο τόπος μόνιμης διαμονής τους ήταν κυρίως Αθήνα – Θεσσαλονίκη και μεγάλα
αστικά κέντρα.
§ Απασχολούνταν σε συντριπτικό ποσοστό στον δημόσιο τομέα.
§ Η επιστημονική κατεύθυνση του πτυχίου τους ήταν στην πλειοψηφία τους
θεωρητική.
§ Γνώριζαν άριστα ή πολύ καλά μια ξένη γλώσσα.
§ Οι γνώσεις τους σχετικά με τους υπολογιστές και το διαδίκτυο ήταν
άριστες/ικανοποιητικές.
§ Ο κύριος χώρος πρόσβασής τους στο διαδίκτυο ήταν το σπίτι τους.

_________________________________________________________________________
81
 § Χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο περισσότερα από 5 χρόνια.
§ Χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο σε καθημερινή βάση.

Τα αναλυτικά στοιχεία που περιγράφουν το δείγμα της έρευνας, έχουν ως ακολούθως:

Από τα 50 άτομα που συμμετείχαν τελικά στην έρευνα, οι 24 ήταν άνδρες (ποσοστό
48,0%) και οι 26 ήταν γυναίκες (ποσοστό 52,0%). Η κατανομή των συμμετεχόντων στην
έρευνα με βάση το φύλο παρουσιάζεται στο παρακάτω Διάγραμμα 1.

Διάγραμμα 1: Κατανομή δείγματος με βάση το φύλο

Εκ των συμμετεχόντων στην έρευνα, οι 9 (ποσοστό 18,0%) είχαν ηλικία από 25 έως 34
ετών, οι 25 (ποσοστό 50,0%) είχαν ηλικία από 35 έως 44 ετών, οι 16 (ποσοστό 32,0%)
είχαν ηλικία από 45 έως 54 ετών και κανένας (ποσοστό 0,0%) δεν είχε ηλικία άνω των 55
ετών. Η κατανομή των συμμετεχόντων στην έρευνα με βάση την ηλικία παρουσιάζεται στο
παρακάτω Διάγραμμα 2.

Διάγραμμα 2: Κατανομή δείγματος με βάση την ηλικία

Από τους συμμετέχοντες στην έρευνα, οι 21 (ποσοστό 42,0%) κατοικούσαν σε Αθήνα-

Θεσσαλονίκη, οι 19 (ποσοστό 38,0%) ήταν κάτοικοι αστικού κέντρου (με περισσότερους
από 50.001 κατοίκους), οι 7 (ποσοστό 14,0%) ήταν κάτοικοι αστικής περιοχής (με 10.001
έως 50.000 κατοίκους), οι 3 (ποσοστό 6,0%) ήταν κάτοικοι ημιαστικής περιοχής (με 2.001
έως 10.000 κατοίκους) και κανένας (ποσοστό 0,0%) δεν ήταν κάτοικος αγροτικής περιοχής

_________________________________________________________________________
82
(με λιγότερους από 2.000 κατοίκους). Η κατανομή των συμμετεχόντων στην έρευνα με
βάση τον τόπο μόνιμης διαμονής παρουσιάζεται στο παρακάτω Διάγραμμα 3.

Διάγραμμα 3: Κατανομή δείγματος με βάση τον τόπο μόνιμης διαμονής

Σε σχέση με το επάγγελμα όσων συμμετείχαν στην έρευνα, η συντριπτική τους

πλειοψηφία (41 άτομα, ποσοστό 82,0%) ήταν απασχολούμενοι στο δημόσιο τομέα, 7
άτομα (ποσοστό 14,0%) ήταν απασχολούμενοι στον ιδιωτικό τομέα, 1 άτομο (ποσοστό
2,0%) ήταν ελεύθερος επαγγελματίας/επιχειρηματίας και 1 επίσης άτομο (ποσοστό 2,0%)
δεν εργαζόταν. Η κατανομή των συμμετεχόντων στην έρευνα με βάση το επάγγελμα
παρουσιάζεται στο παρακάτω Διάγραμμα 4.

Διάγραμμα 4: Κατανομή δείγματος με βάση το επάγγελμα

Αναφορικά με την επιστημονική κατεύθυνση του βασικού πτυχίου των συμμετεχόντων

στην έρευνα, 31 άτομα (ποσοστό 62,0%) απάντησαν ότι ήταν Θεωρητική, και 19 άτομα
(ποσοστό 38,0%) ότι είναι Θετική. Η κατανομή των συμμετεχόντων στην έρευνα με βάση

_________________________________________________________________________
83
την επιστημονική κατεύθυνση του βασικού πτυχίου τους παρουσιάζεται στο παρακάτω
Διάγραμμα 5.

Διάγραμμα 5: Κατανομή δείγματος με βάση την επιστημονική κατεύθυνση του βασικού πτυχίου

Από τους συμμετέχοντες στην έρευνα, 15 άτομα (ποσοστό 30,0%) απάντησαν ότι
γνωρίζουν άριστα κάποια ξένη γλώσσα, 22 άτομα (ποσοστό 44,0%) απάντησαν ότι
γνωρίζουν πολύ καλά κάποια ξένη γλώσσα, 11 άτομα (ποσοστό 22,0%) απάντησαν ότι
γνωρίζουν μέτρια κάποια ξένη γλώσσα, 2 άτομα (ποσοστό 4,0%) απάντησαν ότι γνωρίζουν
λίγο κάποια ξένη γλώσσα και κανένας (ποσοστό 0,0%) δεν απάντησε ότι δεν γνωρίζει
καθόλου κάποια ξένη γλώσσα. Η κατανομή των συμμετεχόντων στην έρευνα με βάση την
γνώση κάποιας ξένης γλώσσας παρουσιάζεται στο παρακάτω Διάγραμμα 6.

Διάγραμμα 6: Κατανομή δείγματος με βάση την γνώση κάποιας ξένης γλώσσας

Σε σχέση με τις γνώσεις σχετικά με τους υπολογιστές και το διαδίκτυο των

συμμετεχόντων στην έρευνα, 15 άτομα (ποσοστό 30,0%) απάντησαν ότι ήταν άριστες, 25
άτομα (ποσοστό 50,0%) απάντησαν ότι ήταν ικανοποιητικές, 8 άτομα (ποσοστό 16,0%)
απάντησαν ότι ήταν μέτριες, 2 άτομα (ποσοστό 4,0%) απάντησαν ότι ήταν λίγες, ενώ
κανένας (ποσοστό 0,0%) δεν απάντησε ότι δεν διαθέτει καθόλου γνώσεις. Η κατανομή των
συμμετεχόντων στην έρευνα με βάση τις γνώσεις τους σχετικά με τους υπολογιστές και το
διαδίκτυο παρουσιάζεται στο παρακάτω Διάγραμμα 7.

_________________________________________________________________________
84
 Διάγραμμα 7: Κατανομή δείγματος με βάση τις γνώσεις σχετικά με τους υπολογιστές
και το διαδίκτυο

Από τους συμμετέχοντες στην έρευνα, 38 άτομα (ποσοστό 76,0%) απάντησαν ότι
έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο κυρίως από το σπίτι τους, 12 άτομα (ποσοστό 24%)
απάντησαν ότι έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο κυρίως από το χώρο της εργασίας τους, ενώ
κανένας (ποσοστό 0,0%) δεν απάντησε ότι έχει πρόσβαση κυρίως από φιλικό/συγγενικό
σπίτι ή από Internet café. Η κατανομή των συμμετεχόντων στην έρευνα με βάση τον χώρο
από τον οποίον έχουν κυρίως πρόσβαση στο διαδίκτυο παρουσιάζεται στο παρακάτω
Διάγραμμα 8.

Διάγραμμα 8: Κατανομή δείγματος με βάση τον κυρίως χώρο πρόσβασης στο διαδίκτυο

Από τους συμμετέχοντες στην έρευνα, 23 άτομα (ποσοστό 46,0%) απάντησαν ότι
χρησιμοποιούν το διαδίκτυο περισσότερα από 10 χρόνια, 16 άτομα (ποσοστό 32,0%)
απάντησαν ότι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο από 5 έως 10 χρόνια, 11 άτομα (ποσοστό
22,0%) απάντησαν ότι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο από 1 έως 5 χρόνια, ενώ κανένας
(ποσοστό 0,0%) δεν απάντησε ότι χρησιμοποιεί το διαδίκτυο λιγότερο από 1 χρόνο. Η
κατανομή των συμμετεχόντων στην έρευνα με βάση το πόσα χρόνια χρησιμοποιούν το
διαδίκτυο παρουσιάζεται στο παρακάτω Διάγραμμα 9.

_________________________________________________________________________
85
 Διάγραμμα 9: Κατανομή δείγματος με βάση τα χρόνια χρήσης του διαδικτύου

Αναφορικά με την συχνότητα χρήσης του διαδικτύου, 40 άτομα (ποσοστό 80,0%)

απάντησαν ότι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο καθημερινά, 7 άτομα (ποσοστό 14,0%)
απάντησαν ότι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο 2-3 φορές την εβδομάδα, 3 άτομα (ποσοστό
6,0%) απάντησαν ότι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο 1-2 φορές το μήνα, ενώ κανένας
(ποσοστό 0,0%) δεν απάντησε ότι χρησιμοποιεί το διαδίκτυο πιο σπάνια. Η κατανομή των
συμμετεχόντων στην έρευνα με βάση τη συχνότητα χρήσης του διαδικτύου παρουσιάζεται
στο παρακάτω Διάγραμμα 10.

Διάγραμμα 10: Κατανομή δείγματος με βάση την συχνότητα χρήσης του διαδικτύου

2.3.4. – Προκαταρκτική έρευνα

Το ερωτηματολόγιο, πριν διανεμηθεί στους συμμετέχοντες στην έρευνα, χορηγήθηκε

για πιλοτική συμπλήρωση σε 5 άτομα του πληθυσμού (3 άνδρες και 2 γυναίκες) ώστε να
ελεγχθεί η σαφήνεια των ερωτήσεων, η ορθή τεχνική λειτουργία της πλατφόρμας
συλλογής των δεδομένων και η κατανόηση των οδηγιών συμπλήρωσής του. Από τους
συμμετέχοντες στην προκαταρκτική έρευνα ζητήθηκε να κάνουν ελεύθερα υποδείξεις,

_________________________________________________________________________
86
σχόλια και παρατηρήσεις επί της δομής και της σύνταξης των ερωταπαντήσεων, με βάση
τις οποίες έγιναν μικρές διορθώσεις και βελτιώσεις κυρίως σε λεκτικό και συντακτικό
επίπεδο και το ερωτηματολόγιο πήρε την τελική οριστική του μορφή.

2.3.5. – Το Ερωτηματολόγιο

Το μεθοδολογικό εργαλείο που χρησιμοποιήθηκε για την πραγματοποίηση της έρευνας

στους αποφοίτους ήταν ένα διαδικτυακό ερωτηματολόγιο, που περιελάμβανε συνολικά 38
ερωτήσεις. Εξ αυτών, 36 ερωτήσεις ήταν κλειστού τύπου (για να εξασφαλιστεί η
ταξινομημένη και κωδικοποιημένη συλλογή των δεδομένων, χωρίς δυσκολία από τους
ερωτώμενους) και 2 ερωτήσεις ήταν ανοικτού τύπου (για να δοθεί η δυνατότητα στους
συμμετέχοντες να εκφράσουν ελεύθερα και αυθόρμητα την άποψή τους χωρίς
καθοδήγηση). Σε μερικές ερωτήσεις προβλέφθηκε επιπρόσθετα η απάντηση «Άλλο –
παρακαλούμε διευκρινίστε» για να έχουν οι συμμετέχοντες την ευχέρεια να προσθέσουν
δική τους απάντηση, στην περίπτωση που δεν τους καλύπτουν που οι προτεινόμενες
απαντήσεις. (Bird, Hammersley, Gomm & Woods, 1999).
Οι κλίμακες που χρησιμοποιήθηκαν στις ερωτήσεις κλειστού τύπου περιελάμβαναν
αντίστοιχα από 2 έως 5 βαθμίδες, ενώ στις ερωτήσεις ανοικτού τύπου έγινε ανάλυση
περιεχομένου και οι απαντήσεις ταξινομήθηκαν σε κατηγορίες. (Παρασκευόπουλος, 1993).
Το ερωτηματολόγιο ήταν χωρισμένο σε 6 ενότητες. Κάθε ενότητα περιελάμβανε
ερωτήσεις που κάλυπταν αντίστοιχα τους βασικούς άξονες των ερευνητικών ερωτημάτων.
Πολλές ερωτήσεις ήταν εξαρτώμενες από τις απαντήσεις των φοιτητών και εμφανίζονταν
μόνο όταν ο φοιτητής έδινε κάποια συγκεκριμένη απάντηση σε προηγούμενη ερώτηση.
Ο πρώτος άξονας περιελάμβανε 6 ερωτήσεις που αποσκοπούσαν στην συγκέντρωση
των δημογραφικών στοιχείων των αποφοίτων: Φύλο, ηλικία, τόπος διαμονής, επάγγελμα,
επιστημονική κατεύθυνση του βασικού πτυχίου, βαθμός γνώσης ξένης γλώσσας.
Ο δεύτερος άξονας περιελάμβανε 5 ερωτήσεις που αφορούσαν στην σχέση των
αποφοίτων με το Διαδίκτυο: βαθμός γνώσης σχετικά με υπολογιστές και διαδίκτυο, κύριος
χώρος πρόσβασης στο διαδίκτυο, έτη χρήσης του διαδικτύου, συχνότητα χρήσης του
διαδικτύου, συμβολή του διαδικτύου στις σπουδές στο ΕΑΠ.
Ο τρίτος άξονας περιελάμβανε 6 ερωτήσεις σχετικές με τον δικτυακό τόπο της εξ
αποστάσεως βιβλιοθήκης του ΕΑΠ: χρήση ή όχι του δικτυακού τόπου, τρόπος ενημέρωσης

_________________________________________________________________________
87
για τον δικτυακό τόπο, συνολική εντύπωση, αξιολόγηση των χαρακτηριστικών του
δικτυακού τόπου, λόγοι μη χρήσης του δικτυακού τόπου, βαθμός ωφέλειας εάν είχε γίνει
χρήση των υπηρεσιών του δικτυακού τόπου.
Ο τέταρτος άξονας περιελάμβανε 7 ερωτήσεις πληροφοριακής παιδείας: Γνώση
ύπαρξης των ενοτήτων βοήθειας στον δικτυακό τόπο της εξ αποστάσεως βιβλιοθήκης του
ΕΑΠ, βαθμός χρήσης των ενοτήτων αυτών, αξιολόγηση των ενοτήτων, και ερωτήσεις
σχετικές με την αναγκαιότητα εκπαίδευσης στην χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της
βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
Ο πέμπτος άξονας περιελάμβανε 12 ερωτήσεις σχετικές με τον βαθμό χρήσης και
ικανοποίησης από τις διαδικτυακές υπηρεσίες της εξ αποστάσεως βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
Ο έκτος άξονας περιελάμβανε 2 ανοικτές ερωτήσεις που ζητούσαν από τους
απόφοιτους να προτείνουν ελεύθερα ποιες άλλες υπηρεσίες θα ήθελαν να περιλαμβάνει ο
δικτυακός τόπος της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, αλλά και να καταθέσουν σκέψεις, ιδέες,
προτάσεις και προβληματισμούς σχετικά με τον δικτυακό τόπο και τις παρεχόμενες μέσω
αυτού υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

2.3.6. – Η διεξαγωγή της έρευνας

Η διεξαγωγή της έρευνας έγινε σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, τον Μάρτιο του
2010 και είχε διάρκεια 3 εβδομάδων. Πριν την αποστολή του ερωτηματολογίου,
προηγήθηκε τηλεφωνική ή ηλεκτρονική επικοινωνία με μεγάλο αριθμό αποφοίτων, και η
ανταπόκρισή τους ήταν θετική στην συμμετοχή τους στην έρευνα.
Οι ηλεκτρονικές διευθύνσεις ταχυδρομείου των αποφοίτων που συγκεντρώθηκαν για
την διαδικτυακή αποστολή του ερωτηματολογίου ανήλθαν σε 61, επί συνόλου 64
αποφοίτων. Εκ των ατόμων που έλαβαν την πρόσκληση για συμμετοχή στην έρευνα, 9
απόφοιτοι δεν συμμετείχαν, ενώ 2 διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου δεν ήταν πλέον
σε ισχύ. Στο ηλεκτρονικό μήνυμα που στάλθηκε στους αποφοίτους, μαζί με το
επεξηγηματικό κείμενο σχετικά με την έρευνα δινόταν και ένας σύνδεσμος που οδηγούσε
σε ξεχωριστό διαδικτυακό παράθυρο όπου μπορούσαν να συμμετέχουν στην έρευνα σε
όποιο χρόνο επιθυμούσαν.

_________________________________________________________________________
88
 Τελικά συγκεντρώθηκαν 50 συμπληρωμένα ερωτηματολόγια (αναφέρθηκε και
παραπάνω ότι η πλατφόρμα συλλογής των δεδομένων “i-Probe” εξασφάλισε την
ολοκληρωμένη συμπλήρωση όλων των ερωτηματολογίων).
Για την ανάλυση και επεξεργασία των δεδομένων της έρευνας χρησιμοποιήθηκε ο
διαδικτυακός μηχανισμός της ίδιας πλατφόρμας “i-Probe”, ο οποίος απέδιδε την γραφική
αναπαράσταση των δεδομένων. Παράλληλα, με χρήση ειδικών φίλτρων στη βάση
δεδομένων, επέτρεπε την συνδυαστική και αλληλοεξαρτώμενη ανάλυση των στοιχείων,
διευκολύνοντας έτσι την διερεύνηση των σχέσεων μεταξύ εξαρτημένων και ανεξάρτητων
μεταβλητών.

_________________________________________________________________________
89
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο – ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

3.1. – Παρουσίαση και ανάλυση των δεδομένων της έρευνας

Οι απόφοιτοι που αποτέλεσαν το δείγμα της έρευνας εμφάνισαν θετική άποψη για τη
συμβολή του γνωσιακού υλικού που άντλησαν γενικά από το Διαδίκτυο στην επιτυχία των
σπουδών τους στο ΕΑΠ.
Πιο συγκεκριμένα, 24 εξ αυτών απάντησαν ότι συνέβαλε πάρα πολύ, 9 απόφοιτοι
απάντησαν ότι συνέβαλε πολύ, 11 απόφοιτοι απάντησαν ότι συνέβαλε αρκετά, 4 απόφοιτοι
απάντησαν ότι συνέβαλε λίγο, και μόλις 2 απόφοιτοι απάντησαν ότι δεν συνέβαλε
καθόλου. Τα ποσοστά των απαντήσεων εμφανίζονται στο παρακάτω Διάγραμμα 11.

Διάγραμμα 11: Κατανομή δείγματος με βάση τη συμβολή του γνωσιακού υλικού που άντλησαν γενικά από
το Διαδίκτυο στην επιτυχία των σπουδών τους στο ΕΑΠ.

Από την επεξεργασία των απαντήσεων προκύπτει ότι οι άνδρες θεωρούν ότι το
Διαδίκτυο συνέβαλε περισσότερο στην επιτυχία των σπουδών τους στο ΕΑΠ από τις
γυναίκες. Την απάντηση Πάρα πολύ επέλεξε το 58,3% των ανδρών και αντίστοιχα το
38,5% των γυναικών.
Οι απόφοιτοι με ηλικία 35-44 εμφάνισαν θετικότερη στάση στην συμβολή του
Διαδικτύου στις σπουδές τους (60,0% απάντησαν πάρα πολύ), έναντι των αποφοίτων με
ηλικίες 25-34 (33,3% απάντησαν πάρα πολύ) και 45-54 (37,5% απάντησαν πάρα πολύ)

_________________________________________________________________________
90
 Οι απόφοιτοι που διαμένουν σε πόλεις με πληθυσμό μικρότερο των 50.000 κατοίκων
θεωρούν ότι το διαδίκτυο συνέβαλε περισσότερο στην επιτυχία των σπουδών τους,
(ποσοστό 90% απάντησε ότι συνέβαλε πολύ/πάρα πολύ), σε σχέση με τους απόφοιτους που
διαμένουν σε πόλεις με πληθυσμό μεγαλύτερο από 50.000 κατοίκους (ποσοστό 58%
απάντησε ότι συνέβαλε πολύ/πάρα πολύ).
Οι απόφοιτοι με βασικό πτυχίο θετικής κατεύθυνσης θεωρούν ότι το διαδίκτυο
συνέβαλε περισσότερο στην επιτυχία των σπουδών τους, (ποσοστό 73,7% απάντησε ότι
συνέβαλε πολύ/πάρα πολύ), σε σχέση με τους απόφοιτους με βασικό πτυχίο θεωρητικής
κατεύθυνσης (ποσοστό 59,6% απάντησε ότι συνέβαλε πολύ/πάρα πολύ).
Οι απόφοιτοι που διαθέτουν άριστη/πολύ καλή γνώσης ξένης γλώσσας θεωρούν ότι το
διαδίκτυο συνέβαλε περισσότερο στην επιτυχία των σπουδών τους, (ποσοστό 75,7%
απάντησε ότι συνέβαλε πολύ/πάρα πολύ), σε σχέση με τους απόφοιτους χωρίς καλή γνώση
ξένης γλώσσας (ποσοστό 38,5% απάντησε ότι συνέβαλε πολύ/πάρα πολύ).
Οι απόφοιτοι με καλή γνώση χρήσης υπολογιστών και διαδικτύου θεωρούν ότι το
διαδίκτυο συνέβαλε περισσότερο στην επιτυχία των σπουδών τους, (ποσοστό 77,5%
απάντησε ότι συνέβαλε πολύ/πάρα πολύ), σε σχέση με τους απόφοιτους χωρίς καλή γνώση
χρήσης υπολογιστών και διαδικτύου (ποσοστό 40% απάντησε ότι συνέβαλε πολύ/πάρα
πολύ).
Οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο περισσότερα από 5 χρόνια θεωρούν ότι
το διαδίκτυο συνέβαλε περισσότερο στην επιτυχία των σπουδών τους, (ποσοστό 74,4%
απάντησε ότι συνέβαλε πολύ/πάρα πολύ), σε σχέση με τους απόφοιτους που χρησιμοποιούν
το διαδίκτυο λιγότερα από 5 χρόνια (ποσοστό 36,3% απάντησε ότι συνέβαλε πολύ/πάρα
πολύ).
Οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούν συχνότερα το διαδίκτυο (τουλάχιστον 2-3 φορές την
εβδομάδα) θεωρούν ότι το διαδίκτυο συνέβαλε περισσότερο στην επιτυχία των σπουδών
τους, (ποσοστό 69,1% απάντησε ότι συνέβαλε πολύ/πάρα πολύ), σε σχέση με τους
απόφοιτους που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο σπανιότερα (το πολύ 1-2 φορές το μήνα)
(ποσοστό 33,3% απάντησε ότι συνέβαλε πολύ/πάρα πολύ).
Από την επεξεργασία των απαντήσεων διαπιστώνεται ότι η μεταβλητή επάγγελμα δεν
επηρεάζει την άποψη των αποφοίτων για την συμβολή του γνωσιακού υλικού που
άντλησαν από το Διαδίκτυο στην επιτυχία των σπουδών τους στο ΕΑΠ.

Οι απόφοιτοι σε μεγάλο βαθμό επισκέφθηκαν κατά τη διάρκεια των σπουδών τους τον
δικτυακό τόπο της εξ αποστάσεως βιβλιοθήκης του ΕΑΠ. Οι 40 απόφοιτοι δήλωσαν ότι

_________________________________________________________________________
91
έχουν επισκεφθεί τον δικτυακό τόπο έστω και μία φορά, ενώ 10 δήλωσαν ότι δεν τον έχουν
επισκεφθεί. Τα ποσοστά των απαντήσεων εμφανίζονται στο παρακάτω Διάγραμμα 12.

Διάγραμμα 12: Κατανομή δείγματος με βάση τη επίσκεψη του δικτυακού τόπου της εξ αποστάσεως
βιβλιοθήκης του ΕΑΠ κατά την διάρκεια των σπουδών τους.

Οι απόφοιτοι ηλικίας 35-44 επισκέφθηκαν σε μεγαλύτερο ποσοστό (92%) το δικτυακό

τόπο της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ σε σχέση με τους απόφοιτους ηλικίας 25-34 (ποσοστό
επίσκεψης 66,7%) και τους απόφοιτους ηλικίας 35-44 (ποσοστό επίσκεψης 66,7%).
Οι απόφοιτοι που απασχολούνται στον δημόσιο τομέα επισκέφθηκαν τον δικτυακό
τόπο της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ σε ποσοστό 75%, ενώ οι μη απασχολούμενοι στον δημόσιο
τομέα τον επισκέφθηκαν σε ποσοστό 100%.
Από την επεξεργασία των απαντήσεων διαπιστώνεται ότι οι μεταβλητές φύλο, τόπος
διαμονής, επιστημονική κατεύθυνση βασικού πτυχίου, γνώση ξένης γλώσσας, γνώση χρήσης
υπολογιστή και διαδικτύου, έτη χρήσης διαδικτύου, συχνότητα χρήσης διαδικτύου δεν
επηρεάζουν την επίσκεψη των αποφοίτων στον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Οι λόγοι για τους οποίους δεν επισκέφθηκαν οι 10 απόφοιτοι τον δικτυακό τόπο της εξ
αποστάσεως βιβλιοθήκης του ΕΑΠ ποικίλουν: 4 εκ των αποφοίτων απάντησαν ότι δεν
είχαν τις γνώσεις να χρησιμοποιήσουν τις διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ,
3 απόφοιτοι απάντησαν ότι προτίμησαν να μελετήσουν υλικό σε έντυπη μορφή, 2 απόφοιτοι
απάντησαν ότι δεν γνώριζαν την ύπαρξη του δικτυακού τόπου, 1 απόφοιτος απάντησε ότι
δεν είχε τον χρόνο να ασχοληθεί, ενώ κανένας απόφοιτος δεν απάντησε ότι δεν είχε
πρόσβαση στο Διαδίκτυο ή ότι δεν είχε τις απαιτούμενες γνώσεις για να χρησιμοποιήσει το
διαδίκτυο. Τα ποσοστά των απαντήσεων εμφανίζονται στο παρακάτω Διάγραμμα 13.

_________________________________________________________________________
92
 Διάγραμμα 13: Κατανομή δείγματος με βάση τους λόγους μη επίσκεψης του δικτυακού τόπου της εξ
αποστάσεως βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Οι 10 απόφοιτοι που δεν επισκέφθηκαν κατά την διάρκεια των σπουδών τους τον
δικτυακό τόπο της εξ αποστάσεως βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, δείχνουν εκ των υστέρων θετική
στάση, κρίνοντας ότι θα είχαν ωφεληθεί στις σπουδές τους εάν είχαν χρησιμοποιήσει τις
διαδικτυακές υπηρεσίες της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ. Πιο συγκεκριμένα, 6 απόφοιτοι
απάντησαν ότι πιστεύουν πως θα είχαν ωφεληθεί αρκετά, 2 απόφοιτοι απάντησαν πως θα
είχαν ωφεληθεί πολύ, 2 απόφοιτοι απάντησαν πως θα είχαν ωφεληθεί λίγο. Τα ποσοστά
των απαντήσεων εμφανίζονται στο παρακάτω Διάγραμμα 14.

Διάγραμμα 14: Κατανομή δείγματος με βάση την πιθανή ωφέλεια που θα είχαν εάν είχαν χρησιμοποιήσει
κατά τη διάρκεια των σπουδών τους τις διαδικτυακές υπηρεσίες της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

_________________________________________________________________________
93
 Οι απόφοιτοι που απάντησαν ότι επισκέφθηκαν κατά τη διάρκεια των σπουδών τους
τον δικτυακό τόπο της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ ενημερώθηκαν κατά κύριο λόγο από τον
δικτυακό τόπο του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Οι 31 εκ των 40 αποφοίτων
έδωσαν την ανωτέρω απάντηση, οι 10 απάντησαν ότι ενημερώθηκαν από το ενημερωτικό
έντυπο που συνοδεύει το εκπαιδευτικό πακέτο κάθε θεματικής ενότητας, οι 7 απάντησαν ότι
ενημερώθηκαν από την Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ, οι 7 απάντησαν ότι ενημερώθηκαν από τους
Καθηγητές – Συμβούλους, οι 3 απάντησαν ότι ενημερώθηκαν από τους συμφοιτητές τους,
ενώ 1 απόφοιτος απάντησε ότι δεν θυμάται από πού ενημερώθηκε. Τα ποσοστά των
απαντήσεων εμφανίζονται στο παρακάτω Διάγραμμα 15.

Διάγραμμα 15: Κατανομή δείγματος με βάση τον τρόπο ενημέρωσης για τον δικτυακό τόπο της βιβλιοθήκης
του ΕΑΠ.

Η συνολική εντύπωση των αποφοίτων που επισκέφθηκαν τον δικτυακό τόπο της
βιβλιοθήκης του ΕΑΠ είναι σε μεγάλο βαθμό θετική. Οι 25 από τους 40 έχουν θετική
εντύπωση, 12 απάντησαν ότι έχουν ουδέτερη εντύπωση, 2 απάντησαν πως έχουν αρνητική
εντύπωση, 1 απάντησε ότι έχει πολύ θετική εντύπωση και κανένας δεν απάντησε ότι έχει
πολύ αρνητική εντύπωση. Τα ποσοστά των απαντήσεων εμφανίζονται στο παρακάτω
Διάγραμμα 16.

_________________________________________________________________________
94
 Διάγραμμα 16: Κατανομή δείγματος με βάση την εντύπωση που αποκόμισαν γενικά οι απόφοιτοι για τον
δικτυακό τόπο της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Οι απόφοιτοι με ηλικία 35-44 εμφανίζονται να έχουν θετικότερη εντύπωση για τον

δικτυακό τόπο της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ (Πολύ θετική/θετική εντύπωση 73,9%) σε σχέση
με τους απόφοιτους ηλικίας 25-34 (Πολύ θετική/θετική εντύπωση 50,0%) και τους
απόφοιτους ηλικίας 45-54 (Πολύ θετική/θετική εντύπωση 54,5%).
Οι απόφοιτοι με βασικό πτυχίο θετικής κατεύθυνσης αποκόμισαν θετικότερη εντύπωση
για τον δικτυακό τόπο της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ (Πολύ θετική/θετική εντύπωση 80%) από
τους απόφοιτους με βασικό πτυχίο θεωρητικής κατεύθυνσης. (Πολύ θετική/θετική
εντύπωση 56%).
Οι απόφοιτοι με καλή γνώση χρήσης υπολογιστών και διαδικτύου εμφανίζονται να
έχουν θετικότερη εντύπωση για τον δικτυακό τόπο της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ Πολύ
θετική/θετική εντύπωση 69,7%), σε σχέση με τους απόφοιτους χωρίς καλή γνώση χρήσης
υπολογιστών και διαδικτύου (Πολύ θετική/θετική εντύπωση 50%).
Οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούν συχνά το διαδίκτυο εμφανίζονται να έχουν
θετικότερη εντύπωση για τον δικτυακό τόπο της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ Πολύ θετική/θετική
εντύπωση 67,6%), σε σχέση με τους απόφοιτους που χρησιμοποιούν σπανιότερα το
διαδίκτυο (Πολύ θετική/θετική εντύπωση 33,3%).
Από την επεξεργασία των απαντήσεων διαπιστώνεται ότι οι μεταβλητές φύλο, τόπος
διαμονής, επάγγελμα, γνώση ξένης γλώσσας και έτη χρήσης διαδικτύου δεν επηρεάζουν την
εντύπωση που αποκόμισαν οι απόφοιτοι για τον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Από τους απόφοιτους που επισκέφθηκαν τον δικτυακό τόπο της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
ζητήθηκε να βαθμολογήσουν σε πενταβάθμια κλίμακα (με άριστα το 5) τα χαρακτηριστικά
του δικτυακού τόπου της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ. Μεγαλύτερη βαθμολογία συγκέντρωσαν
τα τεχνικά χαρακτηριστικά του δικτυακού τόπου: Ευκολία Χρήσης/Λειτουργικότητα και

_________________________________________________________________________
95
Ταχύτητα και χαμηλότερη βαθμολογία συγκέντρωσαν τα χαρακτηριστικά που σχετίζονται
με την εμφάνιση και το περιεχόμενο του δικτυακού τόπου: Καλαισθησία, Δόμηση
περιεχομένου και Πληρότητα περιεχομένου.
Η συνολική βαθμολογία των χαρακτηριστικών του δικτυακού τόπου της βιβλιοθήκης
του ΕΑΠ, καθώς και οι αναλυτικές απαντήσεις των αποφοίτων εμφανίζονται στο
παρακάτω διάγραμμα 17.

Χαρακτηριστικά δικτυακού τόπου Συνολική Βαθμολογία

Ευκολία χρήσης/ Λειτουργικότητα 142
Ταχύτητα πλοήγησης 136
Πληρότητα περιεχομένου 129
Δόμηση περιεχομένου 127
Καλαισθησία 125

Διάγραμμα 17: Κατανομή δείγματος με βάση την βαθμολογία των χαρακτηριστικών του δικτυακού τόπου
της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Από την επεξεργασία των απαντήσεων διαπιστώνεται ότι οι άνδρες δίνουν την
υψηλότερη βαθμολογία στην ευκολία χρήσης / λειτουργικότητα και την χαμηλότερη
βαθμολογία στην δόμηση του περιεχομένου, ενώ οι γυναίκες δίνουν την υψηλότερη
βαθμολογία στην ευκολία χρήσης / λειτουργικότητα και την χαμηλότερη βαθμολογία στην
καλαισθησία του δικτυακού τόπου.

Στο ερώτημα εάν οι απόφοιτοι γνώριζαν ότι ο δικτυακός τόπος της Βιβλιοθήκης του
ΕΑΠ διαθέτει ειδικές ενότητες για να βοηθηθούν οι φοιτητές στην χρήση των

_________________________________________________________________________
96
διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης (Οδηγοί Χρήσης / Βοήθειας, παρουσιάσεις
βίντεο - tutorials, Συχνές Ερωτήσεις κλπ), οι μισοί περίπου απόφοιτοι (24 εκ των 50)
απάντησαν πως δεν το γνώριζαν. Τα ποσοστά των απαντήσεων εμφανίζονται στο
παρακάτω Διάγραμμα 18.

Διάγραμμα 18: Κατανομή δείγματος με βάση τη γνώση ότι ο δικτυακός τόπος της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
διαθέτει ειδικές ενότητες για να βοηθηθούν οι φοιτητές στην χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της
βιβλιοθήκης.

Οι απόφοιτοι ηλικίας 35-44 γνώριζαν σε μεγαλύτερο ποσοστό (68%) τις ενότητες

βοηθείας, σε σχέση με τους απόφοιτους ηλικίας 25-34 (ποσοστό 44,4%) και τους
απόφοιτους ηλικίας 45-54 (ποσοστό 31,2%)
Οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο περισσότερα από 5 χρόνια γνώριζαν σε
μεγαλύτερο ποσοστό (59%) τις ενότητες βοηθείας, σε σχέση με τους απόφοιτους που
χρησιμοποιούν το διαδίκτυο λιγότερα από 5 χρόνια (ποσοστό 27,3%)
Από την επεξεργασία των απαντήσεων διαπιστώνεται ότι οι μεταβλητές φύλο, τόπος
διαμονής, επάγγελμα, επιστημονική κατεύθυνση βασικού πτυχίου, γνώση ξένης γλώσσας,
γνώσης χρήσης υπολογιστών και διαδικτύου και συχνότητα χρήσης διαδικτύου δεν
επηρεάζουν την γνώση των αποφοίτων σχετικά με τις ενότητες βοηθείας του δικτυακού
τόπου της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Από τους 26 απόφοιτους που γνώριζαν ότι ο δικτυακός τόπος της Βιβλιοθήκης του
ΕΑΠ διαθέτει ειδικές ενότητες για να βοηθηθούν οι φοιτητές στην χρήση των
διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης, μόλις 2 απόφοιτοι απάντησαν ότι
χρησιμοποίησαν τις ενότητες αυτές σε μεγάλο βαθμό, 12 απόφοιτοι απάντησαν ότι
χρησιμοποίησαν τις ενότητες αυτές σε μικρό βαθμό, και 12 απόφοιτοι απάντησαν ότι δεν τις
χρησιμοποίησαν καθόλου. Τα ποσοστά των απαντήσεων εμφανίζονται στο παρακάτω
Διάγραμμα 19.

_________________________________________________________________________
97
 Διάγραμμα 19: Κατανομή δείγματος με βάση τη χρήση των ειδικών ενοτήτων βοήθειας του δικτυακού
τόπου της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ στην χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης.

Οι γυναίκες απόφοιτοι έκαναν αισθητά μικρότερη χρήση των ενοτήτων αυτών από
τους άνδρες. Το 61,5% των γυναικών δεν τις χρησιμοποίησε καθόλου, έναντι 30,8 των
ανδρών.
Οι απόφοιτοι ηλικίας 45-54 έκαναν μεγαλύτερη χρήση των ενοτήτων βοηθείας (τις
χρησιμοποίησαν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό σε ποσοστό 80%) έναντι ποσοστού χρήσης 25%
από τους απόφοιτους ηλικίας 25-34 και ποσοστού χρήσης 52,9% από τους απόφοιτους
ηλικίας 35-44 ετών.
Οι απόφοιτοι που διαμένουν σε πόλεις με πληθυσμό μεγαλύτερο των 50.000 κατοίκων
χρησιμοποίησαν περισσότερο τις ενότητες βοηθείας (τις χρησιμοποίησαν σε μικρό ή
μεγάλο βαθμό σε ποσοστό 60%), σε σχέση με τους διαμένοντες σε μικρότερες πόλεις που
τις χρησιμοποίησαν σε ποσοστό 33,3%.
Οι απόφοιτοι χωρίς καλή γνώση ξένης γλώσσας χρησιμοποίησαν περισσότερο τις
ενότητες βοηθείας (τις χρησιμοποίησαν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό σε ποσοστό 85,7%), σε
σχέση με τους απόφοιτους με καλή γνώση ξένης γλώσσας που τις χρησιμοποίησαν σε
ποσοστό 42,1%.
Οι απόφοιτοι χωρίς καλή γνώση χρήσης υπολογιστών και διαδικτύου χρησιμοποίησαν
περισσότερο τις ενότητες βοηθείας (τις χρησιμοποίησαν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό σε
ποσοστό 60%), σε σχέση με τους απόφοιτους με καλή γνώση χρήσης υπολογιστών και
διαδικτύου που τις χρησιμοποίησαν σε ποσοστό 42,9%.
Όλοι οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο λιγότερα από 5 χρόνια
χρησιμοποίησαν τις ενότητες βοηθείας (τις χρησιμοποίησαν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό σε
ποσοστό 100%), σε σχέση με τους απόφοιτους που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο
περισσότερα από 5 χρόνια που τις χρησιμοποίησαν σε ποσοστό 47,8%.

_________________________________________________________________________
98
 Όλοι οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούν σπάνια το διαδίκτυο χρησιμοποίησαν τις
ενότητες βοηθείας (τις χρησιμοποίησαν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό σε ποσοστό 100%), σε
σχέση με τους απόφοιτους που χρησιμοποιούν συχνά το διαδίκτυο που τις χρησιμοποίησαν
σε ποσοστό 52%.

Από τους 26 απόφοιτους που γνώριζαν ότι ο δικτυακός τόπος της Βιβλιοθήκης του
ΕΑΠ διαθέτει ειδικές ενότητες για να βοηθηθούν οι φοιτητές στην χρήση των
διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης, οι μισοί (13) αξιολόγησαν θετικά την ευχρηστία
και την πληρότητα των ενοτήτων αυτών, οι άλλοι μισοί (13) τις αξιολόγησαν αδιάφορα,
ενώ κανένας δεν τις αξιολόγησε πολύ θετικά, αρνητικά ή πολύ αρνητικά. Τα ποσοστά των
απαντήσεων εμφανίζονται στο παρακάτω Διάγραμμα 20.

Διάγραμμα 20: Κατανομή δείγματος με βάση την αξιολόγηση ως προς την ευχρηστία και την πληρότητα
των ειδικών ενοτήτων βοήθειας του δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Οι άνδρες απόφοιτοι αξιολογούν θετικότερα τις ενότητες βοηθείας από τις γυναίκες. Το
84,6% των ανδρών τις αξιολογεί θετικά, ενώ αντίστοιχα το 84,6% των γυναικών τις
αξιολογεί αδιάφορα.
Οι απόφοιτοι ηλικίας 45-54 αξιολογούν θετικότερα τις ενότητες βοηθείας (100%
θετικά) έναντι των αποφοίτων ηλικίας 25-34 (0% θετικά) και των αποφοίτων 35-44 (50%
θετικά).
Οι απόφοιτοι με βασικό πτυχίο θετικής κατεύθυνσης αξιολογούν θετικότερα τις
ενότητες βοηθείας (60% θετικά) έναντι των αποφοίτων με βασικό πτυχίο θεωρητικής
κατεύθυνσης (41,8% θετικά).
Οι απόφοιτοι χωρίς καλή γνώση ξένης γλώσσας αξιολογούν θετικότερα τις ενότητες
βοηθείας (85,7% θετικά) σε σχέση με τους απόφοιτους που διαθέτουν καλή γνώση ξένης
γλώσσας (36,8% θετικά).

_________________________________________________________________________
99
 Από την επεξεργασία των απαντήσεων διαπιστώνεται ότι οι μεταβλητές τόπος
διαμονής, επάγγελμα, γνώση χρήσης υπολογιστών και διαδικτύου, έτη χρήσης διαδικτύου,
συχνότητα χρήσης διαδικτύου δεν επηρεάζουν την αξιολόγηση των αποφοίτων ως προς την
ευχρηστία και την πληρότητα των ενοτήτων βοηθείας του δικτυακού τόπου της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Μεγάλος είναι ο αριθμός των αποφοίτων (21 στους 50) που θεωρούν ότι δεν είχαν από
μόνοι τους τις γνώσεις να χρησιμοποιήσουν τις διαδικτυακές υπηρεσίες της βιβλιοθήκης
του ΕΑΠ, ενώ αντίστοιχα 29 απόφοιτοι θεωρούν ότι διέθεταν από μόνοι τους τις γνώσεις.
Τα ποσοστά των απαντήσεων εμφανίζονται στο παρακάτω Διάγραμμα 21.

Διάγραμμα 21: Κατανομή δείγματος με βάση την εξ οικείων γνώση χρήσης των διαδικτυακών υπηρεσιών
της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Οι απόφοιτοι ηλικίας 35-44 θεωρούν σε μεγαλύτερο ποσοστό (72%) ότι είχαν από
μόνοι τους τις γνώσεις να χρησιμοποιήσουν τις διαδικτυακές υπηρεσίες της βιβλιοθήκης
του ΕΑΠ, από τους απόφοιτους ηλικίας 25-34 (ποσοστό 44,4%) και τους απόφοιτους
ηλικίας 45-54 (ποσοστό 43,8%).
Οι απόφοιτοι με βασικό πτυχίο θετικής κατεύθυνσης θεωρούν σε μεγαλύτερο ποσοστό
(84,2%) ότι είχαν από μόνοι τους τις γνώσεις να χρησιμοποιήσουν τις διαδικτυακές
υπηρεσίες της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, έναντι των αποφοίτων με βασικό πτυχίο θεωρητικής
κατεύθυνσης (ποσοστό 41,9%).
Οι απόφοιτοι με καλή γνώση ξένης γλώσσας θεωρούν σε μεγαλύτερο ποσοστό (64,9%)
ότι είχαν από μόνοι τους τις γνώσεις να χρησιμοποιήσουν τις διαδικτυακές υπηρεσίες της
βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, σε σχέση με τους απόφοιτους που δεν διαθέτουν καλή γνώση ξένης
γλώσσας (38,5%).
Οι απόφοιτοι με καλή γνώση χρήσης υπολογιστών και διαδικτύου θεωρούν σε
μεγαλύτερο ποσοστό (67,5%) ότι είχαν από μόνοι τους τις γνώσεις να χρησιμοποιήσουν τις
διαδικτυακές υπηρεσίες της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, σε σχέση με τους απόφοιτους που δεν
διαθέτουν καλή γνώση χρήσης υπολογιστών και διαδικτύου (40%).

_________________________________________________________________________
100
 Οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο περισσότερα από 5 χρόνια θεωρούν σε
μεγαλύτερο ποσοστό (67,1%) ότι είχαν από μόνοι τους τις γνώσεις να χρησιμοποιήσουν τις
διαδικτυακές υπηρεσίες της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, σε σχέση με τους απόφοιτους που
χρησιμοποιούν το διαδίκτυο λιγότερα από 5 χρόνια (36,4%).
Κανείς από τους απόφοιτους που χρησιμοποιούν σπάνια το διαδίκτυο δεν θεωρούν ότι
είχαν από μόνοι τους τις γνώσεις να χρησιμοποιήσουν τις διαδικτυακές υπηρεσίες της
βιβλιοθήκης του ΕΑΠ (ποσοστό 0%), σε σχέση με τους απόφοιτους που χρησιμοποιούν
συχνά το διαδίκτυο που θεωρούν σε ποσοστό 68,7% ότι είχαν από μόνοι τους τις γνώσεις.
Από την επεξεργασία των απαντήσεων διαπιστώνεται ότι οι μεταβλητές φύλο, τόπος
διαμονής, επάγγελμα δεν επηρεάζουν την άποψη για την γνώση χρήσης των διαδικτυακών
υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Περισσότεροι από τους μισούς απόφοιτους (27 στους 50) θεωρούν ότι χρειάζονταν
εκπαίδευση για την χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, ενώ
αντίστοιχα 23 απόφοιτοι θεωρούν ότι δεν χρειάζονταν εκπαίδευση. Τα ποσοστά των
απαντήσεων εμφανίζονται στο παρακάτω Διάγραμμα 22.

Διάγραμμα 22: Κατανομή δείγματος με βάση την ανάγκη εκπαίδευσης στη χρήση των διαδικτυακών
υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Οι απόφοιτοι ηλικίας 35-44 πιστεύουν σε μικρό ποσοστό (32%) ότι χρειάζονταν

εκπαίδευση για την χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, σε
αντίθεση με τους απόφοιτους άλλων ηλικιών που θεωρούν σε μεγάλο ποσοστό ότι
χρειάζονταν εκπαίδευση (ποσοστό 77,8% για τους απόφοιτους ηλικίας 25-34 και ποσοστό
75% για τους απόφοιτους ηλικίας 45-54).
Οι απόφοιτοι που διαμένουν σε πόλεις με πληθυσμό μεγαλύτερο των 50.000 θεωρούν
ότι χρειάζονταν εκπαίδευση σε ποσοστό 60%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τους
διαμένοντες σε μικρότερες πόλεις ανέρχεται σε 30%.

_________________________________________________________________________
101
 Οι απόφοιτοι με βασικό πτυχίο θεωρητικής κατεύθυνσης θεωρούν σε μεγαλύτερο
ποσοστό (71%) ότι χρειάζονταν εκπαίδευση, έναντι των αποφοίτων με βασικό πτυχίο
θετικής κατεύθυνσης (ποσοστό 26,3%).
Οι απόφοιτοι χωρίς καλή γνώση ξένης γλώσσας θεωρούν σε μεγαλύτερο ποσοστό
(84,6%) ότι χρειάζονταν εκπαίδευση, σε σχέση με τους απόφοιτους που διαθέτουν καλή
γνώση ξένης γλώσσας (43,2%).
Οι απόφοιτοι χωρίς καλή γνώση χρήσης υπολογιστών και διαδικτύου θεωρούν σε
μεγαλύτερο ποσοστό (70%) ότι χρειάζονταν εκπαίδευση, σε σχέση με τους απόφοιτους
που διαθέτουν καλή γνώση χρήσης υπολογιστών και διαδικτύου (37,5%).
Οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο λιγότερα από 5 χρόνια θεωρούν σε
υψηλότατο ποσοστό (90,9%) ότι χρειάζονταν εκπαίδευση, σε σχέση με τους απόφοιτους
που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο περισσότερα από 5 χρόνια (43,6%).
Όλοι οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούν σπάνια το διαδίκτυο θεωρούν ότι χρειάζονταν
εκπαίδευση (ποσοστό (100%), ενώ οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούν συχνά το διαδίκτυο
εμφανίζουν αντίστοιχο ποσοστό 48,9%.
Από την επεξεργασία των απαντήσεων διαπιστώνεται ότι οι μεταβλητές φύλο και
επάγγελμα δεν επηρεάζουν την ανάγκη εκπαίδευσης των αποφοίτων στη χρήση των
διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Από τους 27 απόφοιτους που απάντησαν ότι χρειάζονταν εκπαίδευση για την χρήση
των διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, οι 13 θεωρούν ως ενδεδειγμένη
μέθοδο τα πρόσωπο-με-πρόσωπο εργαστηριακά σεμινάρια, οι 7 θεωρούν ως ενδεδειγμένη
μέθοδο τα διαδικτυακά εξ αποστάσεως σεμινάρια και οι υπόλοιποι 7 θεωρούν ως
ενδεδειγμένη μέθοδο τους διαδικτυακούς Οδηγούς Χρήσης (online tutorials) με χρήση
φωνής, εικόνας και video για κατ’ ιδίαν μελέτη. Τα ποσοστά των απαντήσεων εμφανίζονται
στο παρακάτω Διάγραμμα 23.

Διάγραμμα 23: Κατανομή δείγματος με βάση την ενδεδειγμένη μέθοδο εκπαίδευσης στη χρήση των
διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

_________________________________________________________________________
102
 Οι απόφοιτοι ηλικίας 25-34 έχουν πρώτη επιλογή (σε ποσοστό 42,9%) τους
διαδικτυακούς Οδηγούς Χρήσης (online tutorials) με χρήση φωνής, εικόνας και video για
κατ’ ιδίαν μελέτη, σε αντίθεση με τους απόφοιτους των άλλων ηλικιών που επιλέγουν ως
πρώτη επιλογή τα πρόσωπο-με-πρόσωπο εργαστηριακά σεμινάρια (ποσοστό 50% για τους
απόφοιτους ηλικίας 35-44 και ποσοστό 58,3% για τους απόφοιτους ηλικίας 45-54).
Οι απόφοιτοι που κατοικούν σε πόλεις με πληθυσμό μικρότερο των 50.000 έχουν ως
πρώτη επιλογή τα διαδικτυακά εξ αποστάσεως σεμινάρια σε ποσοστό 66,7%, ενώ οι
απόφοιτοι που κατοικούν σε πόλεις με πληθυσμό μεγαλύτερο των 50.000 έχουν ως πρώτη
επιλογή τα πρόσωπο-με-πρόσωπο εργαστηριακά σεμινάρια σε ποσοστό 50%.
Οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο περισσότερα από 5 χρόνια έχουν ως
πρώτη επιλογή τα διαδικτυακά εξ αποστάσεως σεμινάρια σε ποσοστό 41,2%, ενώ οι
απόφοιτοι που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο λιγότερα από 5 χρόνια έχουν ως πρώτη επιλογή
τα πρόσωπο-με-πρόσωπο εργαστηριακά σεμινάρια σε ποσοστό 60%.
Από την επεξεργασία των απαντήσεων διαπιστώνεται ότι οι μεταβλητές φύλο,
επάγγελμα, επιστημονική κατεύθυνση βασικού πτυχίου, γνώση ξένης γλώσσας, γνώση χρήσης
υπολογιστών και διαδικτύου, συχνότητα χρήσης διαδικτύου δεν επηρεάζουν την επιλογή
μεθόδου εκπαίδευσης των αποφοίτων στη χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Η πλειοψηφία των αποφοίτων (36 στους 50) θεωρεί πως η εκπαίδευση στην χρήση των
διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ θα έπρεπε να είναι υποχρεωτική για
όλους τους φοιτητές του ΕΑΠ, στο πλαίσιο των σπουδών τους, ενώ οι 14 θεωρούν πως δεν
πρέπει να είναι υποχρεωτική. Τα ποσοστά των απαντήσεων εμφανίζονται στο παρακάτω
Διάγραμμα 24.

Διάγραμμα 24: Κατανομή δείγματος με βάση την άποψη για υποχρεωτική εκπαίδευση όλων των φοιτητών
του ΕΑΠ στη χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Στο ερώτημα εάν οι Καθηγητές – Σύμβουλοι παρότρυναν και καθοδήγησαν τους

απόφοιτους, κατά την διάρκεια των σπουδών τους, να κάνουν χρήση των διαδικτυακών

_________________________________________________________________________
103
υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, 33 απόφοιτοι απάντησαν μερικοί καθηγητές, 5
απόφοιτοι απάντησαν ένας καθηγητής, 12 απόφοιτοι απάντησαν κανένας καθηγητής και
κανένας απόφοιτος δεν απάντησε ότι τον παρότρυναν και τον καθοδήγησαν όλοι
ανεξαιρέτως οι καθηγητές. Τα ποσοστά των απαντήσεων εμφανίζονται στο παρακάτω
Διάγραμμα 25.

Διάγραμμα 25: Κατανομή δείγματος με βάση την παρότρυνση και την καθοδήγηση των Καθηγητών –
Συμβούλων στη χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Αναφορικά με την συχνότητα χρήσης των διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης

του ΕΑΠ, 3 απόφοιτοι απάντησαν ότι έκαναν πολύ συχνά χρήση, 13 απόφοιτοι απάντησαν
συχνά, 18 απόφοιτοι απάντησαν σπάνια, 7 απόφοιτοι απάντησαν πολύ σπάνια και 9
απόφοιτοι απάντησαν ποτέ. Τα ποσοστά των απαντήσεων εμφανίζονται στο παρακάτω
Διάγραμμα 26.

Διάγραμμα 26: Κατανομή δείγματος με βάση την συχνότητα χρήσης των διαδικτυακών υπηρεσιών της
βιβλιοθήκης του ΕΑΠ

_________________________________________________________________________
104
 Οι άνδρες απόφοιτοι διαπιστώνεται ότι κάνουν συχνότερη χρήση των διαδικτυακών
υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ από τις γυναίκες. Πολύ συχνά / συχνά απάντησε το
41,6% των ανδρών και το 23,1% των γυναικών.
Όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία των αποφοίτων τόσο συχνότερα έκαναν χρήση των
διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης. Οι απόφοιτοι ηλικίας 45-54 απάντησαν ότι
έκαναν συχνά/πολύ συχνά χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών σε ποσοστό 43,7%, ενώ
αντίστοιχα οι απόφοιτοι ηλικίας 35-44 σε ποσοστό 36% και από απόφοιτοι ηλικίας 25-34
σε ποσοστό 0%.
Οι απόφοιτοι με καλή γνώση χρήσης υπολογιστών και διαδικτύου απάντησαν ότι
έκαναν συχνά/πολύ συχνά χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών σε ποσοστό 52,5%, ενώ
αντίστοιχα οι απόφοιτοι χωρίς καλή γνώση χρήσης υπολογιστών και διαδικτύου
απάντησαν ότι έκαναν συχνά/πολύ συχνά χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών σε ποσοστό
40%.
Οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούν συχνά το διαδίκτυο απάντησαν ότι έκαναν
συχνά/πολύ συχνά χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ σε
ποσοστό 37,5%, ενώ αντίθετα κανένας εκ των αποφοίτων που χρησιμοποιούν σπάνια το
διαδίκτυο δεν απάντησε ότι έκανε συχνά/πολύ συχνά χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών
(ποσοστό 0%).
Από την επεξεργασία των απαντήσεων διαπιστώνεται ότι οι μεταβλητές τόπος
διαμονής, επάγγελμα, επιστημονική κατεύθυνση βασικού πτυχίου, γνώση ξένης γλώσσας, έτη
χρήσης διαδικτύου δεν επηρεάζουν τη συχνότητα χρήσης των διαδικτυακών υπηρεσιών της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ από τους απόφοιτους.

Από τους 41 απόφοιτους που απάντησαν πως έκαναν χρήση των διαδικτυακών
υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, η συντριπτική πλειοψηφία (35 απόφοιτοι)
χρησιμοποίησαν περισσότερο τις υπηρεσίες κατά την διάρκεια της εκπόνησης της
Διπλωματικής Εργασίας και μόλις 6 απόφοιτοι κατά την διάρκεια των Θεματικών
Ενοτήτων (για την εκπόνηση των γραπτών εργασιών). Τα ποσοστά των απαντήσεων
εμφανίζονται στο παρακάτω Διάγραμμα 27.

_________________________________________________________________________
105
 Διάγραμμα 27: Κατανομή δείγματος με βάση την φάση σπουδών όπου έγινε μεγαλύτερη χρήση των
διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ

Μεγαλύτερη χρήση κατά τη διάρκεια των Θεματικών Ενοτήτων έκαναν οι απόφοιτοι

ηλικίας 25-34 σε ποσοστό 33,3%, έναντι 8,7% των αποφοίτων ηλικίας 35-44 και 16,7%
των αποφοίτων ηλικίας 45-54.
Όλοι οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο λιγότερα από 5 χρόνια απάντησαν
ότι έκαναν μεγαλύτερη χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών κατά την διάρκεια συγγραφής
της Διπλωματικής εργασίας (ποσοστό 100%), ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των αποφοίτων
που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο περισσότερα από 5 χρόνια ανέρχεται σε 81,8%.
Όλοι οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούν σπάνια το διαδίκτυο απάντησαν ότι έκαναν
μεγαλύτερη χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών κατά την διάρκεια συγγραφής της
Διπλωματικής εργασίας (ποσοστό 100%), ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των αποφοίτων που
χρησιμοποιούν το διαδίκτυο συχνότερα ανέρχεται σε 84,2%.
Από την επεξεργασία των απαντήσεων διαπιστώνεται ότι οι μεταβλητές φύλο, τόπος
διαμονής, επάγγελμα, επιστημονική κατεύθυνση βασικού πτυχίου, γνώση ξένης γλώσσας,
γνώση χρήσης υπολογιστών και διαδικτύου δεν επηρεάζουν την φάση των σπουδών που
έγινε μεγαλύτερη χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ από τους
απόφοιτους.

Από τους 41 απόφοιτους που απάντησαν πως έκαναν χρήση των διαδικτυακών
υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, σχεδόν όλοι (40 απόφοιτοι) έκαναν αναζήτηση
εκπαιδευτικού υλικού στον Κύριο Κατάλογο της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ (βιβλία,
διπλωματικές εργασίες κ.λ.π.). 25 απόφοιτοι έκαναν αναζήτηση σε ηλεκτρονικά περιοδικά,
19 απόφοιτοι σε ηλεκτρονικά βιβλία, 14 απόφοιτοι στη Βάση δεδομένων «HEAL-Link», 5
απόφοιτοι στη Βάση δεδομένων «Muse» και 16 απόφοιτοι σε άλλες βάσεις δεδομένων
(ελληνικές και διεθνείς). Τα ποσοστά των απαντήσεων εμφανίζονται στο παρακάτω
Διάγραμμα 28.

_________________________________________________________________________
106
 Διάγραμμα 28: Κατανομή δείγματος με βάση την αναζήτηση εκπαιδευτικού υλικού στις βάσεις δεδομένων
μέσω του δικτυακού τόπου της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ

Στην ερώτηση κατά πόσο ήταν χρήσιμο το ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό που εντόπισαν
οι απόφοιτοι μετά από αναζήτηση στον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, οι 8 από
τους 41 απόφοιτους απάντησαν Πάρα πολύ, οι 20 απόφοιτοι απάντησαν Πολύ, οι 11
απόφοιτοι απάντησαν Μέτρια, 1 απόφοιτος απάντησε Λίγο και 1 απόφοιτος απάντησε
Καθόλου. Τα ποσοστά των απαντήσεων εμφανίζονται στο παρακάτω Διάγραμμα 29.

Διάγραμμα 29: Κατανομή δείγματος με βάση την χρησιμότητα του ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού που
εντόπισαν οι απόφοιτοι μετά από αναζήτηση στον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ

Οι απόφοιτοι ηλικίας 35-44 θεωρούν ότι το ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό που

εντόπισαν μετά από αναζήτηση στον δικτυακό τόπο της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ τους ήταν
περισσότερο χρήσιμο από τους αποφοίτους των άλλων ηλικιών. (78,3% των αποφοίτων
ηλικίας 35-44 απάντησαν πάρα πολύ/πολύ, έναντι 58,4% των αποφοίτων ηλικίας 45-54 και
50% των αποφοίτων ηλικίας 25-34).

_________________________________________________________________________
107
 Οι απόφοιτοι που δεν απασχολούνται στον δημόσιο τομέα θεωρούν ότι το ψηφιακό
εκπαιδευτικό υλικό που εντόπισαν μετά από αναζήτηση στον δικτυακό τόπο της
βιβλιοθήκης του ΕΑΠ τους ήταν περισσότερο χρήσιμο (88,9% απάντησαν πάρα
πολύ/πολύ) από τους αποφοίτους που απασχολούνται στον δημόσιο τομέα (62,5%
απάντησαν πάρα πολύ/πολύ).
Οι απόφοιτοι με βασικό πτυχίο θετικής κατεύθυνσης θεωρούν ότι το ψηφιακό
εκπαιδευτικό υλικό που εντόπισαν μετά από αναζήτηση στον δικτυακό τόπο της
βιβλιοθήκης του ΕΑΠ τους ήταν περισσότερο χρήσιμο (86,7% απάντησαν πάρα
πολύ/πολύ) από τους αποφοίτους με βασικό πτυχίο θεωρητικής κατεύθυνσης (57,7%
απάντησαν πάρα πολύ/πολύ).
Οι απόφοιτοι με καλή γνώση ξένης γλώσσας θεωρούν ότι το ψηφιακό εκπαιδευτικό
υλικό που εντόπισαν μετά από αναζήτηση στον δικτυακό τόπο της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
τους ήταν περισσότερο χρήσιμο (80% απάντησαν πάρα πολύ/πολύ) από τους αποφοίτους
χωρίς καλή γνώση ξένης γλώσσας (36,4% απάντησαν πάρα πολύ/πολύ).
Οι απόφοιτοι με καλή γνώση υπολογιστών και διαδικτύου θεωρούν ότι το ψηφιακό
εκπαιδευτικό υλικό που εντόπισαν μετά από αναζήτηση στον δικτυακό τόπο της
βιβλιοθήκης του ΕΑΠ τους ήταν περισσότερο χρήσιμο (75,7% απάντησαν πάρα
πολύ/πολύ) από τους αποφοίτους χωρίς καλή γνώση υπολογιστών και διαδικτύου (37,5%
απάντησαν πάρα πολύ/πολύ).
Οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο περισσότερα από 5 χρόνια θεωρούν ότι
το ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό που εντόπισαν μετά από αναζήτηση στον δικτυακό τόπο
της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ τους ήταν περισσότερο χρήσιμο (75,7% απάντησαν πάρα
πολύ/πολύ) από τους αποφοίτους που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο λιγότερα από 5 χρόνια
(37,5% απάντησαν πάρα πολύ/πολύ).
Κανένας εκ των αποφοίτων που χρησιμοποιούν σπάνια το διαδίκτυο δεν θεωρεί ότι το
ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό που εντόπισε μετά από αναζήτηση στον δικτυακό τόπο της
βιβλιοθήκης του ΕΑΠ τους ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο (0% απάντησαν πάρα πολύ/πολύ), ενώ
αντίθετα οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούν συχνά το διαδίκτυο θεώρησαν στην πλειοψηφία
τους χρήσιμο το υλικό (77,8% απάντησαν πάρα πολύ/πολύ).
Από την επεξεργασία των απαντήσεων διαπιστώνεται ότι οι μεταβλητές φύλο και τόπος
διαμονής δεν επηρεάζουν την άποψη των αποφοίτων για την χρησιμότητα του ψηφιακού
εκπαιδευτικού υλικού που εντόπισαν στον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

_________________________________________________________________________
108
 Οι μισοί περίπου απόφοιτοι (24 στους 50) απάντησαν πως έχουν κάνει ηλεκτρονική
αίτηση δανεισμού/διαδανεισμού βιβλίου ή άλλου υλικού μέσω του δικτυακού τόπου της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, ενώ αντίστοιχα οι 26 απάντησαν πως δεν έχουν κάνει ηλεκτρονική
αίτηση. Τα ποσοστά των απαντήσεων εμφανίζονται στο παρακάτω Διάγραμμα 30.

Διάγραμμα 30: Κατανομή δείγματος με βάση την ηλεκτρονική αίτηση δανεισμού/ διαδανεισμού βιβλίου ή
άλλου υλικού μέσω του δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ

Οι απόφοιτοι ηλικίας 35-44 έκαναν αίτηση δανεισμού/διαδανεισμού σε υψηλό

ποσοστό 60%, ενώ οι απόφοιτοι ηλικίας 25-34 σε ποσοστό 44,4% και οι απόφοιτοι ηλικίας
45-54 σε ποσοστό 25%.
Οι απόφοιτοι που δεν απασχολούνται στον δημόσιο τομέα έκαναν αίτηση
δανεισμού/διαδανεισμού σε υψηλό ποσοστό 88,9%, ενώ οι απόφοιτοι που απασχολούνται
στον δημόσιο τομέα σε ποσοστό 36,6%.
Οι απόφοιτοι με καλή γνώση ξένης γλώσσας έκαναν αίτηση δανεισμού/διαδανεισμού
σε μεγαλύτερο ποσοστό 51,4%, από τους απόφοιτους χωρίς καλή γνώση ξένης γλώσσας
(ποσοστό 30,8%).
Από την επεξεργασία των απαντήσεων διαπιστώνεται ότι οι μεταβλητές φύλο, τόπος
διαμονής, επιστημονική κατεύθυνση βασικού πτυχίου, γνώση χρήσης υπολογιστών και
διαδικτύου, έτη χρήσης διαδικτύου, συχνότητα χρήσης διαδικτύου δεν επηρεάζουν την
αίτηση δανεισμού/διαδανεισμού βιβλίων και άλλου υλικού των αποφοίτων μέσω του
δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Οι μισοί περίπου, επίσης, απόφοιτοι (26 στους 50) απάντησαν πως έχουν επικοινωνήσει
έστω και μία φορά μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) ή μέσω διαδικτυακής φόρμας
με την Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ, ενώ αντίστοιχα οι 24 απάντησαν πως δεν έχουν επικοινωνήσει.
Τα ποσοστά των απαντήσεων εμφανίζονται στο παρακάτω Διάγραμμα 31.

_________________________________________________________________________
109
 Διάγραμμα 31: Κατανομή δείγματος με βάση την επικοινωνία μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) ή
μέσω διαδικτυακής φόρμας με την Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ

Οι απόφοιτοι ηλικίας 35-44 επικοινώνησαν περισσότερο ηλεκτρονικά με την

Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ (σε ποσοστό 68%) από τους απόφοιτους ηλικίας 25-34 (ποσοστό
33,3%) και τους απόφοιτους ηλικίας 45-54 (ποσοστό 37,5%)
Οι απόφοιτοι που δεν απασχολούνται στον δημόσιο τομέα επικοινώνησαν περισσότερο
ηλεκτρονικά με την Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ σε ποσοστό 88,9%, σε σχέση με τους
απόφοιτους που απασχολούνται στον δημόσιο τομέα, οι οποίοι επικοινώνησαν σε ποσοστό
43,9%.
Από την επεξεργασία των απαντήσεων διαπιστώνεται ότι οι μεταβλητές φύλο, τόπος
διαμονής, επιστημονική κατεύθυνση βασικού πτυχίου, γνώση ξένης γλώσσας, γνώση χρήσης
υπολογιστών και διαδικτύου, έτη χρήσης διαδικτύου, συχνότητα χρήσης διαδικτύου δεν
επηρεάζουν την ηλεκτρονική επικοινωνία των αποφοίτων με την Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ.

Η πλειοψηφία των 26 αποφοίτων που επικοινώνησαν ηλεκτρονικά με την Βιβλιοθήκη

του ΕΑΠ απάντησαν πως έμειναν σε μεγάλο βαθμό ικανοποιημένοι από την ταχύτητα και
την πληρότητα της απάντησης που έλαβαν. 12 απόφοιτοι δήλωσαν Πάρα πολύ
ικανοποιημένοι, 9 δήλωσαν Πολύ ικανοποιημένοι, 3 δήλωσαν Μέτρια ικανοποιημένοι, 1
δήλωσε Λίγο ικανοποιημένος και 1 επίσης δήλωσε Πολύ λίγο ικανοποιημένος. Τα ποσοστά
των απαντήσεων εμφανίζονται στο παρακάτω Διάγραμμα 32.

Διάγραμμα 32: Κατανομή δείγματος με βάση τον βαθμό ικανοποίησης από την ταχύτητα και την
πληρότητα της απάντησης από την Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ

_________________________________________________________________________
110
 Πολύ μεγάλο ποσοστό των αποφοίτων (41 στους 50) απάντησαν πως θα ήθελαν να
υπάρχει επιπρόσθετα η δυνατότητα άμεσης διαδικτυακής επικοινωνίας με τους
βιβλιοθηκονόμους της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ (μέσω γραπτής άμεσης συνομιλίας - chat ή
μέσω διαδικτυακής φωνητικής συνομιλίας – VoIP ή μέσω βιντεοδιάσκεψης –
Videoconference), ενώ 9 μόλις απόφοιτοι απάντησαν πως δεν θα ήθελαν να υπάρχει τέτοια
δυνατότητα. Τα ποσοστά των απαντήσεων εμφανίζονται στο παρακάτω Διάγραμμα 33.

Διάγραμμα 33: Κατανομή δείγματος με βάση την επιθυμία δυνατότητας άμεσης διαδικτυακής
επικοινωνίας με τους βιβλιοθηκονόμους της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ

Οι απόφοιτοι που απασχολούνται στον δημόσιο τομέα θα ήθελαν σε μεγαλύτερο

ποσοστό (87,8%) να υπάρχει επιπρόσθετα η δυνατότητα άμεσης διαδικτυακής
επικοινωνίας με τους βιβλιοθηκονόμους της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, σε σχέση με τους
απόφοιτους που δεν απασχολούνται στον δημόσιο τομέα (ποσοστό 55,6%).
Από την επεξεργασία των απαντήσεων διαπιστώνεται ότι οι μεταβλητές φύλο, ηλικία,
τόπος διαμονής, επιστημονική κατεύθυνση βασικού πτυχίου, γνώση ξένης γλώσσας, γνώση
χρήσης υπολογιστών και διαδικτύου, έτη χρήσης διαδικτύου, συχνότητα χρήσης διαδικτύου
δεν επηρεάζουν την επιθυμία δυνατότητας άμεσης επικοινωνίας με την Βιβλιοθήκη του
ΕΑΠ.

Οι απόφοιτοι εκφράζουν ισχυρά θετική άποψη για την δημιουργία νέων σύγχρονων
διαδικτυακών υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης (Web 2.0) από τον δικτυακό τόπο της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ (Κοινωνικά Δίκτυα - Social Networks, Ιστολόγια – Blogs,
Υπηρεσίες συνδρομής περιεχομένου - RSS Feeds, οργάνωση και διανομή σελιδοδεικτών
και πηγών - Social Bookmarking, Κατηγοριοποίηση πληροφοριών με λέξεις-κλειδιά –
Tagging, Περιεχόμενο συνεργατικής διαμόρφωσης – Wikis, κλπ). 23 εκ των αποφοίτων
απάντησαν ότι έχουν πολύ θετική άποψη, 19 απόφοιτοι απάντησαν ότι έχουν θετική άποψη,
7 απόφοιτοι απάντησαν ότι έχουν αδιάφορη άποψη, 1 μόλις απόφοιτος εξέφρασε αρνητική
άποψη και κανένας απόφοιτος δεν εξέφρασε πολύ αρνητική άποψη. Τα ποσοστά των
απαντήσεων εμφανίζονται στο παρακάτω Διάγραμμα 34.

_________________________________________________________________________
111
 Διάγραμμα 34: Κατανομή δείγματος με βάση την άποψη για την δημιουργία νέων σύγχρονων
διαδικτυακών υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης (Web 2.0) από τον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ

Οι απόφοιτοι ηλικίας 35-44 εμφανίζουν ισχυρότερα θετική άποψη για την δημιουργία
νέων σύγχρονων διαδικτυακών υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης (Web 2.0) από τον
δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, από τους αποφοίτους άλλων ηλικιών.
Θετική/πολύ θετική άποψη εμφανίζουν το 100% των αποφοίτων ηλικίας 35-44, το 68,8%
των αποφοίτων ηλικίας 45-54 και το 66,6% των αποφοίτων ηλικίας 25-34.
Οι απόφοιτοι που διαμένουν σε πόλεις με πληθυσμό μικρότερο των 50.000 κατοίκων
εμφανίζουν στο σύνολό τους (100%) πολύ θετική/θετική άποψη για την δημιουργία νέων
σύγχρονων διαδικτυακών υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης στον δικτυακό τόπο της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους απόφοιτους που διαμένουν σε
πόλεις με πληθυσμό μεγαλύτερο των 50.000 κατοίκων ανέρχεται σε 80%.
Οι απόφοιτοι με βασικό πτυχίο θετικής κατεύθυνσης εμφανίζουν στο σύνολό τους
(100%) πολύ θετική/θετική άποψη για την δημιουργία νέων σύγχρονων διαδικτυακών
υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης στον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, ενώ το
αντίστοιχο ποσοστό στους απόφοιτους με βασικό πτυχίο θετικής κατεύθυνσης ανέρχεται
σε 74,2%.
Οι απόφοιτοι με καλή γνώση χρήσης υπολογιστών και διαδικτύου εμφανίζουν σε
υψηλό ποσοστό (90%) πολύ θετική/θετική άποψη για την δημιουργία νέων σύγχρονων
διαδικτυακών υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης στον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του
ΕΑΠ, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους απόφοιτους καλή γνώση χρήσης υπολογιστών και
διαδικτύου ανέρχεται σε 60%.
Οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο περισσότερα από 5 χρόνια εμφανίζουν
σε υψηλό ποσοστό (88,2%) πολύ θετική/θετική άποψη για την δημιουργία νέων σύγχρονων
διαδικτυακών υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης στον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του

_________________________________________________________________________
112
ΕΑΠ, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους απόφοιτους που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο
λιγότερα από 5 χρόνια ανέρχεται σε 68,5%.
Οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούν συχνότερα το διαδίκτυο εμφανίζουν σε υψηλό
ποσοστό (88,9%) πολύ θετική/θετική άποψη για την δημιουργία νέων σύγχρονων
διαδικτυακών υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης στον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του
ΕΑΠ, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους απόφοιτους που χρησιμοποιούν σπανιότερα το
διαδίκτυο ανέρχεται σε 66,6%.
Από την επεξεργασία των απαντήσεων διαπιστώνεται ότι οι μεταβλητές φύλο,
επάγγελμα, γνώση ξένης γλώσσας δεν επηρεάζουν την άποψη των αποφοίτων για την
δημιουργία νέων σύγχρονων διαδικτυακών υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης στον
δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Η πλειοψηφία των αποφοίτων αποκόμισε θετική συνολική εντύπωση για τις

παρεχόμενες διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ 3 απόφοιτοι απάντησαν
ότι έχουν πολύ θετική εντύπωση, 28 απόφοιτοι απάντησαν ότι έχουν θετική εντύπωση, 16
απόφοιτοι απάντησαν ότι έχουν ουδέτερη εντύπωση, 3 απόφοιτοι απάντησαν ότι έχουν
αρνητική εντύπωση, ενώ κανένας απόφοιτος δεν απάντησε ότι έχει πολύ αρνητική
εντύπωση. Τα ποσοστά των απαντήσεων εμφανίζονται στο παρακάτω Διάγραμμα 35.

Διάγραμμα 35: Κατανομή δείγματος με βάση την συνολική εντύπωση για τις παρεχόμενες διαδικτυακές
υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ

Οι άνδρες απόφοιτοι διαπιστώνεται ότι έχουν θετικότερη εντύπωση για τις

παρεχόμενες διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ από τις γυναίκες. 12,5%
των ανδρών έχουν πολύ θετική άποψη, έναντι 0,0% των γυναικών και αντίστοιχα 0,0% των
ανδρών έχουν αρνητική άποψη, έναντι 11,5% των γυναικών.

_________________________________________________________________________
113
 Οι απόφοιτοι ηλικίας 35-44 εμφανίζουν ισχυρά θετικότερη εντύπωση για τις
παρεχόμενες διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, από τους απόφοιτους των
άλλων ηλικιών. Πολύ θετική/θετική εντύπωση έχουν το 84% των αποφοίτων ηλικίας 35-44,
50% των αποφοίτων ηλικίας 45-54 και μόλις το 22,2% των αποφοίτων ηλικίας 25-34.
Οι απόφοιτοι που διαμένουν σε πόλεις με πληθυσμό μικρότερο των 50.000 κατοίκων
εμφανίζουν να έχουν θετικότερη εντύπωση για τις παρεχόμενες διαδικτυακές υπηρεσίες
της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ (ποσοστό 90% έχει θετική/πολύ θετική εντύπωση) από τους
διαμένοντες σε μεγαλύτερες πόλεις (ποσοστό 55% έχει θετική/πολύ θετική εντύπωση).
Οι απόφοιτοι που δεν εργάζονται στον δημόσιο τομέα έχουν θετικότερη εντύπωση για
τις παρεχόμενες διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ (ποσοστό 77,8% έχει
θετική/πολύ θετική εντύπωση), σε σχέση με τους εργαζόμενους στον δημόσιο τομέα
(ποσοστό 58,5% έχει θετική/πολύ θετική εντύπωση)
Οι απόφοιτοι με βασικό πτυχίο θετικής κατεύθυνσης εκφράζουν θετικότερη εντύπωση
για τις παρεχόμενες διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ (ποσοστό 73,7%
έχει θετική/πολύ θετική εντύπωση),, σε σχέση με τους απόφοιτους με βασικό πτυχίο
θετικής κατεύθυνσης (ποσοστό 54,6% έχει θετική/πολύ θετική εντύπωση).
Οι απόφοιτοι με καλή γνώση ξένης γλώσσας έχουν θετικότερη εντύπωση για τις
παρεχόμενες διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ (ποσοστό 67,9% έχει
θετική/πολύ θετική εντύπωση), σε σχέση με τους απόφοιτους χωρίς καλή γνώση ξένης
γλώσσας (ποσοστό 52,7% έχει θετική/πολύ θετική εντύπωση).
Οι απόφοιτοι με καλή γνώση χρήσης υπολογιστή και διαδικτύου έχουν θετικότερη
εντύπωση για τις παρεχόμενες διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
(ποσοστό 67,5% έχει θετική/πολύ θετική εντύπωση), σε σχέση με τους απόφοιτους χωρίς
καλή γνώση χρήσης υπολογιστή και διαδικτύου (ποσοστό 40% έχει θετική/πολύ θετική
εντύπωση).
Οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο περισσότερα από 5 χρόνια έχουν
θετικότερη εντύπωση για τις παρεχόμενες διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του
ΕΑΠ (ποσοστό 66,7% έχει θετική/πολύ θετική εντύπωση), σε σχέση με τους απόφοιτους
που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο λιγότερα από 5 χρόνια (ποσοστό 51,5% έχει θετική/πολύ
θετική εντύπωση).
Οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούν συχνότερα το διαδίκτυο έχουν θετικότερη εντύπωση
για τις παρεχόμενες διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ (ποσοστό 63,9%
έχει θετική/πολύ θετική εντύπωση), σε σχέση με τους απόφοιτους που χρησιμοποιούν
σπανιότερα το διαδίκτυο (ποσοστό 33,3% έχει θετική/πολύ θετική εντύπωση).

_________________________________________________________________________
114
 Αναφορικά με την συμβολή των διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
στην επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών των αποφοίτων, 6 απόφοιτοι απάντησαν ότι
συνέβαλαν πάρα πολύ, 10 απόφοιτοι απάντησαν ότι συνέβαλαν πολύ, 13 απόφοιτοι
απάντησαν ότι συνέβαλαν αρκετά, 10 απόφοιτοι απάντησαν ότι συνέβαλαν λίγο, και 11
απόφοιτοι απάντησαν ότι δεν συνέβαλαν καθόλου. Τα ποσοστά των απαντήσεων
εμφανίζονται στο παρακάτω Διάγραμμα 36.

Διάγραμμα 36: Κατανομή δείγματος με βάση την συμβολή των διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης
του ΕΑΠ στην επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών των αποφοίτων.

Οι άνδρες απόφοιτοι θεωρούν ότι οι διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
συνέβαλαν περισσότερο στην επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών τους από τις γυναίκες.
Πάρα πολύ/πολύ απάντησε το 41,6% των ανδρών, έναντι 23,1% των γυναικών.
Οι απόφοιτοι ηλικίας 35-44 θεωρούν πολύ περισσότερο από τους απόφοιτους των
άλλων ηλικιών ότι οι διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ συνέβαλαν στην
επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών τους,. Πάρα πολύ/πολύ απάντησε το 52% των
αποφοίτων ηλικίας 35-44, 18,7% των αποφοίτων ηλικίας 45-54 και το 0% των αποφοίτων
ηλικίας 25-34.
Οι απόφοιτοι που διαμένουν σε πόλεις με πληθυσμό μικρότερο των 50.000 κατοίκων
θεωρούν ότι οι διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ συνέβαλαν περισσότερο
στην επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών τους (ποσοστό 40% απάντησε πολύ/πάρα πολύ)
από τους διαμένοντες σε πόλεις με πληθυσμό άνω των 50.000 κατοίκων (ποσοστό 29%
απάντησε πολύ/πάρα πολύ).
Οι απόφοιτοι που δεν εργάζονται στον δημόσιο τομέα θεωρούν ότι οι διαδικτυακές
υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ συνέβαλαν περισσότερο στην επιτυχή ολοκλήρωση

_________________________________________________________________________
115
των σπουδών τους (ποσοστό 44,4% απάντησε πολύ/πάρα πολύ), σε σχέση με τους
εργαζόμενους στον δημόσιο τομέα (ποσοστό 29,3% απάντησε πολύ/πάρα πολύ).
Οι απόφοιτοι που έχουν βασικό πτυχίο θετικής κατεύθυνσης θεωρούν ότι οι
διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ συνέβαλαν περισσότερο στην επιτυχή
ολοκλήρωση των σπουδών τους (ποσοστό 47,4% απάντησε πολύ/πάρα πολύ), σε σχέση με
τους αποφοίτους που έχουν βασικό πτυχίο θεωρητικής κατεύθυνσης (ποσοστό 22,6%
απάντησε πολύ/πάρα πολύ).
Οι απόφοιτοι με καλή γνώση ξένης γλώσσας θεωρούν ότι οι διαδικτυακές υπηρεσίες
της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ συνέβαλαν πολύ περισσότερο στην επιτυχή ολοκλήρωση των
σπουδών τους (ποσοστό 39,8% απάντησε πολύ/πάρα πολύ), σε σχέση με τους απόφοιτους
χωρίς καλή γνώση ξένης γλώσσας (ποσοστό 15,4% απάντησε πολύ/πάρα πολύ).
Οι απόφοιτοι με καλή γνώση χρήσης υπολογιστή και διαδικτύου θεωρούν ότι οι
διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ συνέβαλαν πολύ περισσότερο στην
επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών τους (ποσοστό 41,5% απάντησε πολύ/πάρα πολύ), σε
σχέση με τους απόφοιτους χωρίς καλή γνώση χρήσης υπολογιστή και διαδικτύου (ποσοστό
27,5% απάντησε πολύ/πάρα πολύ).
Οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο περισσότερα από 5 χρόνια θεωρούν ότι
οι διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ συνέβαλαν πολύ περισσότερο στην
επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών τους (ποσοστό 37,9% απάντησε πολύ/πάρα πολύ), σε
σχέση με τους απόφοιτους που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο λιγότερα από 5 χρόνια
(ποσοστό 18,2% απάντησε πολύ/πάρα πολύ).
Κανένας εκ των αποφοίτων που χρησιμοποιούν σπάνια το διαδίκτυο περισσότερα από
5 χρόνια δεν θεωρεί ότι οι διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ συνέβαλαν
ιδιαίτερα στην επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών του (ποσοστό 0% απάντησε πολύ/πάρα
πολύ), σε αντίθεση με τους απόφοιτους που χρησιμοποιούν συχνά το διαδίκτυο (ποσοστό
44,6% απάντησε πολύ/πάρα πολύ).

Από τους απόφοιτους ζητήθηκε να συμπληρώσουν ελεύθερα ποιες άλλες υπηρεσίες θα

ήθελαν να παρέχει ο δικτυακός τόπος της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ. Στην ερώτηση
απάντησαν αυτοβούλως 5 απόφοιτοι και τα σχόλια τους εστιάστηκαν κυρίως στο ψηφιακό
περιεχόμενο της βιβλιοθήκης, στην ελεύθερη πρόσβαση σε διεθνείς ηλεκτρονικές
βιβλιοθήκες, ενώ ένας απόφοιτος πρότεινε την δημιουργία υπηρεσίας Forum στον
δικτυακό τόπο της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, για ανταλλαγή απόψεων.
Αναλυτικά τα σχόλια των φοιτητών έχουν ως ακολούθως:

_________________________________________________________________________
116
 § Όλα τα βιβλία της βιβλιοθήκης να διατίθενται σε ψηφιακή μορφή.
§ Περισσότερους τίτλους βιβλίων και κυρίως σε ψηφιακή μορφή.
§ Αυτόματη ανάγνωση των βιβλίων ηλεκτρονικά, χωρίς να είναι απαραίτητο να
γίνει παραγγελία.
§ Θα ήθελα να υπάρχει ένα φόρουμ στο site της βιβλιοθήκης για να συζητώ με
καθηγητές και συμφοιτητές για θέματα βιβλιογραφίας.
§ Θεωρώ απαραίτητο να δοθεί η δυνατότητα στους φοιτητές του ΕΑΠ να έχουν
ελεύθερη και δωρεάν πρόσβαση σε μεγάλες διεθνείς ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες.

Στο τέλος του ερωτηματολογίου υπήρχε ένα πεδίο όπου οι απόφοιτοι μπορούσαν
ελεύθερα να καταθέσουν σκέψεις, ιδέες, προτάσεις και προβληματισμούς σχετικά με τον
δικτυακό τόπο και τις παρεχόμενες μέσω αυτού υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
Οι απαντήσεις των 6 αποφοίτων που καταγράφηκαν έθιξαν διάφορα θέματα:
§ Πρόσβαση στο υλικό (π.χ. Διπλωματικές εργασίες) όλων των μεταπτυχιακών
προγραμμάτων και όχι μόνο αυτού που παρακολούθησα.
§ Δανεισμός μεγαλύτερου αριθμού βιβλίων και για μεγαλύτερο διάστημα.
§ Οι φοιτητές του ΕΑΠ δεν είναι ενημερωμένοι και καταρτισμένοι για τη χρήση των
παρεχόμενων υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ και γι’ αυτό δυστυχώς δεν
γίνεται και πλήρη χρήση αυτών των υπηρεσιών.
§ Δεν θεωρούμε ιδιαιτέρως εύχρηστο τον δικτυακό τόπο της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
Εγώ χρησιμοποίησα διαδικτυακούς τόπους άλλων βιβλιοθηκών κατά την
εκπόνηση της Διπλωματικής μου εργασίας.
§ Το πρόβλημα με την απόσταση της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ ίσως μετριαστεί με την
επίτευξη καλύτερων προνομίων σε όσους χρησιμοποιούν την υπηρεσία του
διαδανεισμού και αν αυτή επεκτείνονταν και σε συμφωνίες με άλλες μεγάλες
ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες μεγαλύτερων Πανεπιστημίων.
§ Αδυναμία πρόσβασης σε ηλεκτρονικά περιοδικά και βιβλία, πολύ ακριβός ο
δανεισμός βιβλίων, όσον αφορά στο Διαδίκτυο μη επαρκής ενημέρωση.

_________________________________________________________________________
117
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο – ΣΥΖΗΤΗΣΗ

4.1. – Συζήτηση των αποτελεσμάτων της έρευνας

Αναλύοντας τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των αποφοίτων που συμμετείχαν στην

έρευνα, αντλούμε τα ακόλουθα στοιχεία:
Η κατανομή των συμμετεχόντων στην έρευνα κατά φύλο ήταν περίπου ίση. Η
πλειονότητα των αποφοίτων είχαν ηλικία μεγαλύτερη των 35 ετών, γεγονός που έδρασε
θετικά όσον αφορά την ωριμότητα και τη συνειδητοποίηση των μεταπτυχιακών σπουδών
τους στο ΕΑΠ. Τα αρνητικά στοιχεία αφορούν: στα πολλά έτη που έχουν μεσολαβήσει από
την απόκτηση του βασικού πτυχίου και άρα την απομάκρυνση από ακαδημαϊκές
διαδικασίες, αλλά και στις πολλές υποχρεώσεις (επαγγελματικές και οικογενειακές) που
πιθανότατα είχαν οι απόφοιτοι κατά την διάρκεια των σπουδών τους.
Το μεγαλύτερο ποσοστό των αποφοίτων κατοικούσε σε μεγάλες πόλεις (με πληθυσμό
άνω των 50.000 κατοίκων). Η συντριπτική πλειοψηφία των αποφοίτων ήταν
απασχολούμενοι στον δημόσιο τομέα, γεγονός που πιθανότατα λειτούργησε θετικά στις
σπουδές τους, όσον αφορά τον ελεύθερο χρόνο (σε σχέση με των ωράριο των
αυτοαπασχολούμενων και των ιδιωτικών υπαλλήλων), αλλά και την αίσθηση μονιμότητας
και ασφάλειας. Η κατεύθυνση του βασικού πτυχίου των αποφοίτων ήταν περισσότερο προς
θεωρητική παρά προς θετική κατεύθυνση, στοιχείο πως ίσως επηρέασε τη στάση τους
έναντι των νέων τεχνολογιών και του διαδικτύου. Η γνώση κάποιας ξένης γλώσσας
βρισκόταν σε πολύ ικανοποιητικό επίπεδο, καθώς οι απόφοιτοι με λίγη ή καθόλου γνώση
ήταν ελάχιστοι, και ως εκ τούτου σχεδόν όλοι είχαν ευχέρεια μελέτης ξένης βιβλιογραφίας.
Η πλειονότητα των αποφοίτων χαρακτήρισαν ως άριστη/ικανοποιητική των γνώση σχετικά
με τους υπολογιστές και το διαδίκτυο, γεγονός που αποτελούσε προϋπόθεση για την χρήση
των διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
Πολύ μεγάλο ποσοστό αποφοίτων είχε πρόσβαση στο διαδίκτυο από το σπίτι, στοιχείο
που εξασφάλιζε την επιλογή χρόνου στην χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της

_________________________________________________________________________
118
βιβλιοθήκης του ΕΑΠ. Ικανοποιητικός αριθμός αποφοίτων χρησιμοποιούσε το διαδίκτυο
περισσότερα από 5 χρόνια, γεγονός που δείχνει ότι είχαν την εξοικείωση να κάνουν χρήση
διαδικτυακών υπηρεσιών. Σχεδόν όλοι οι απόφοιτοι χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο
καθημερινά ή μερικές φορές την εβδομάδα, και η συνήθεια αυτή διευκόλυνε την
πρόσβασή τους σε διαδικτυακές υπηρεσίες για την αναζήτηση πληροφοριών.
Σχεδόν όλοι οι απόφοιτοι που συμμετείχαν στην έρευνα θεωρούσαν ότι το διαδίκτυο
συνέβαλε σε κάποιο βαθμό στην επιτυχία των σπουδών τους. Η πλειονότητα μάλιστα
πίστευε πως το γνωσιακό υλικό που άντλησαν από το διαδίκτυο συνέβαλε σε μεγάλο
βαθμό στις σπουδές τους, γεγονός που δείχνει ότι στηρίχτηκαν σε αυτό περισσότερο από
τις κλασικές μεθόδους πρόσβασης σε γνωσιακό υλικό. Αξιοσημείωτα στοιχεία της έρευνας
είναι ότι το διαδίκτυο συνέβαλε περισσότερο στην επιτυχία των σπουδών στους άνδρες
απόφοιτους, στους απόφοιτους που διαμένουν σε μεγαλύτερες πόλεις, σε όσους έχουν
βασικό πτυχίο θετικής κατεύθυνσης, σε αυτούς που διέθεταν καλή γνώση ξένης γλώσσας,
και σε όσους διέθεταν καλή γνώση χρήσης των υπολογιστών και τους διαδικτύου και
χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο συχνά και για πολλά χρόνια.
Αντίστοιχα στην έρευνα της Οικονομίδη (2006) σε μεταπτυχιακούς φοιτητές του ΕΑΠ,
διαπιστώθηκε ότι το 62% εξ αυτών άντλησε επιπρόσθετο βιβλιογραφικό υλικό για τις
γραπτές εργασίες από το Διαδίκτυο και στην έρευνα του Κόκκινου (2005) το ποσοστό των
φοιτητών του ΕΑΠ που αναζήτησε πληροφοριακό υλικό για τις σπουδές του στο Διαδίκτυο
ανέρχεται σε 82%. Τα συμπεράσματα αυτά βρίσκονται σε συμφωνία και με τις διεθνείς
έρευνες. Πιο συγκεκριμένα στην έρευνα των Reddy και Yakub σε χρήστες της
Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Hyderabad της Ινδίας το 87-96% (ανά κατηγορία) των
συμμετεχόντων δήλωσε ότι χρησιμοποιεί το Διαδίκτυο για ακαδημαϊκούς σκοπούς. Στην
έρευνα του Lingnan University (2009) του Χονγκ Κονγκ, από τον Παγκόσμιο Ιστό ως
πηγή πληροφόρησης δήλωσαν ικανοποιημένοι το 55% των συμμετεχόντων. Και στην
έρευνα του University of Washington (2007) των ΗΠΑ διαπιστώθηκε ότι οι χρήστες της
βιβλιοθήκης όταν χρειάζονταν πληροφορίες για ένα ακαδημαϊκό θέμα προσέτρεχαν κατά
κύριο λόγο σε μηχανές αναζήτησης του Διαδικτύου. Αντίθετα στην έρευνα της Κυριακού
(2004) σε φοιτητές του ΕΑΠ, το ποσοστό που άντλησε πληροφορίες από το διαδίκτυο για
την εκπόνηση γραπτών εργασιών ανερχόταν σε 36%, ποσοστό αρκετά χαμηλό.
Το ποσοστό των αποφοίτων που επισκέφθηκε έστω και μία φορά τον δικτυακό τόπο
της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ είναι ικανοποιητικό (80%). Αντίστοιχο ποσοστό (82%)
μεταπτυχιακών φοιτητών του ΕΑΠ επισκέφθηκε τον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του
ΕΑΠ και στην έρευνα που πραγματοποίησε η Μπαλτά (2008). Αντίθετα, στην έρευνα του

_________________________________________________________________________
119
Κόκκινου (2005), το ποσοστό των φοιτητών του ΕΑΠ που είχαν επισκεφθεί την
ιστοσελίδα της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ ανερχόταν μόλις στο 45%. Οι λόγοι για τους
οποίους κάποιοι απόφοιτοι δεν επισκέφθηκαν τον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του
ΕΑΠ αφορούσαν κυρίως την έλλειψη γνώσης για χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της
βιβλιοθήκης και την προτίμηση μελέτης υλικού σε έντυπη μορφή. Και στην έρευνα των
Σκρέτα κ.ά. (2007) στα Σπουδαστήρια της Φιλοσοφικής του Πανεπιστημίου Αθηνών
διαπιστώθηκε ότι ο βασικότερος λόγος μη χρήσης των ηλεκτρονικών υπηρεσιών της
Βιβλιοθήκης ήταν η άγνοια του τρόπου χρήσης σε ποσοστό 68%. Ενώ στην έρευνα των
Κορφιάτη και Γεωργίου (1999) σε χρήστες της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Πατρών,
διαπιστώθηκε ότι η πλειονότητα όσων δεν έκαναν χρήση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών της
Βιβλιοθήκης, δεν γνώριζαν την ύπαρξή τους. Οι απόφοιτοι που δεν επισκέφθηκαν τον
δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, έκριναν εκ των υστέρων ότι πιθανόν θα είχαν
βοηθηθεί, όχι όμως σε πολύ μεγάλο βαθμό, καθώς δεν φάνηκε να είχαν πεισθεί για την
σημαντική ωφέλεια που θα αποκόμιζαν.
Ο τρόπος ενημέρωσης των αποφοίτων που επισκέφθηκαν τον δικτυακό τόπο της
Βιβλιοθήκης προερχόταν κυρίως από τον κεντρικό δικτυακό του ΕΑΠ, δηλαδή στο
μεγαλύτερο ποσοστό οι απόφοιτοι ενημερώθηκαν μόνοι τους. Η ίδια η Βιβλιοθήκη του
ΕΑΠ, το ενημερωτικό έντυπο των εκπαιδευτικών πακέτων αλλά και οι Καθηγητές –
Σύμβουλοι δεν συνέβαλαν σημαντικά στην ενημέρωση των αποφοίτων.
Η συνολική εντύπωση των αποφοίτων από τον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του
ΕΑΠ ήταν σε μεγάλο βαθμό θετική, ενώ υψηλό ήταν το ποσοστό όσων είχαν ουδέτερη
εντύπωση. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων προκύπτει ότι συγκεκριμένες κατηγορίες
αποφοίτων εμφάνισαν αρνητικότερη εντύπωση και αυτές ήταν: Οι απόφοιτοι με ηλικίες
κάτω των 35 και πάνω των 45, οι απόφοιτοι με πτυχίο θεωρητικής κατεύθυνσης, οι
απόφοιτοι χωρίς καλή γνώση χρήσης υπολογιστών και διαδικτύου. Στις διεθνείς έρευνες το
ποσοστό ικανοποίησης των χρηστών από τον δικτυακό τόπο των Βιβλιοθηκών ήταν
αισθητά υψηλότερο. Στην έρευνα του Prairie View A&M University (2009) το 70,54% των
χρηστών δήλωσαν ικανοποιημένοι από τον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του
Πανεπιστημίου. Αντίστοιχα στην έρευνα του Iowa State University (2000) το 89,7% των
φοιτητών δήλωσαν ικανοποιημένοι από τον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης. Και στην
έρευνα του University of Washington (2007) διαπιστώθηκε ότι ο βαθμός ικανοποίησης των
χρηστών από τον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης ήταν πολύ υψηλός. Αντίθετα στην
έρευνα των Σκρέτα κ.ά. (2007) στα σπουδαστήρια της Φιλοσοφικής Σχολής του

_________________________________________________________________________
120
Πανεπιστημίου Αθηνών, μόνο το 22% των χρηστών δήλωσαν ικανοποιημένοι από τον
ιστότοπο της Βιβλιοθήκης.
Η αξιολόγηση των βασικών χαρακτηριστικών του δικτυακού τόπου από τους
απόφοιτους έδειξε ότι συνολικά υψηλότερη βαθμολογία συγκέντρωσαν τα τεχνικά
χαρακτηριστικά του δικτυακού τόπου (ευκολία χρήσης/λειτουργικότητα και ταχύτητα
πλοήγησης) και χαμηλότερη το περιεχόμενο και η καλαισθησία του δικτυακού τόπου. Οι
απόφοιτοι θεωρούσαν πως για να ήταν ελκυστικότερος και χρησιμότερος ο δικτυακός
τόπος της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ θα έπρεπε να έχει εμπλουτιστεί με περισσότερο ψηφιακό
περιεχόμενο, να έχει γίνει καλύτερη δόμηση αυτού του περιεχομένου και να έχει αλλάξει ο
σχεδιασμός των σελίδων. Στην έρευνα που πραγματοποίησε η Φωτοπούλου – Γεωργίου
(2008) σε απόφοιτους του ΕΑΠ που είχαν ήδη μεταπτυχιακό τίτλο από συμβατικό
Πανεπιστήμιο, κατέληξε στο συμπέρασμα πως οι φοιτητές που έχουν βιώσει και τα δύο
συστήματα εκπαίδευσης αξιολόγησαν την Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ ως υπολειπόμενη σε
μεγάλο βαθμό σε σχέση με τις Βιβλιοθήκες των Πανεπιστημίων σε 3 κριτήρια: Πρόσβαση,
επάρκεια υλικού και οργάνωση. Αντίθετα στην έρευνα των Κακάλη κ.ά. (2008) στη
Βιβλιοθήκη του Παντείου Πανεπιστημίου, οι χρήστες δήλωσαν ικανοποιημένοι από την
πληρότητα των ηλεκτρονικών πηγών (βάσεις δεδομένων, ηλεκτρονικά περιοδικά) του
δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης. Σε αντίστοιχη έρευνα του Bilkent University (2008)
την υψηλότερη βαθμολογία των χρηστών συγκέντρωσαν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά του
δικτυακού τόπου: Προσβασιμότητα, online βάσεις δεδομένων – περιεχόμενο. Στην έρευνα
του Prairie View A&M University (2009) οι χρήστες αξιολόγησαν ως εύκολες τις
ηλεκτρονικές πηγές της βιβλιοθήκης στην αναζήτηση και στη χρήση.
Οι μισοί μόνο περίπου απόφοιτοι απάντησαν ότι γνώριζαν τις ενότητες πληροφοριακής
παιδείας. Οι απόφοιτοι που παρουσίασαν τα μικρότερα ποσοστά ήταν οι ηλικίες κάτω των
35 και πάνω των 45 που είχαν και τα χαμηλότερα ποσοστά θετικής εντύπωσης για τον
δικτυακό τόπο της βιβλιοθήκης και όσοι χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο λιγότερο από 5
χρόνια και άρα είχαν μικρότερο βαθμό εξοικείωσης και έχρηζαν μεγαλύτερης βοήθειας.
Και στην έρευνα της Μπαλτά (2008) σε μεταπτυχιακούς φοιτητές του ΕΑΠ, οι μισοί
περίπου απάντησαν ότι δεν γνώριζαν τις ενότητες βοηθείας.
Αλλά και από όσους απόφοιτους γνώριζαν την ύπαρξη των ενοτήτων πληροφοριακής
παιδείας, ελάχιστοι ήταν αυτοί που τις χρησιμοποίησαν σε μεγάλο βαθμό. Ενθαρρυντικό
ήταν το γεγονός ότι όσοι απόφοιτοι έκαναν έστω και μικρή χρήση των ενοτήτων βοηθείας
ανήκαν σε κατηγορίες που είχαν μεγαλύτερη ανάγκη για βοήθεια στη χρήση των
διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ: απόφοιτοι με ηλικία μεγαλύτερη των

_________________________________________________________________________
121
45 ετών, απόφοιτοι χωρίς καλή γνώση ξένης γλώσσας, απόφοιτοι χωρίς καλή γνώση
υπολογιστών και διαδικτύου, απόφοιτοι που χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο λιγότερο από 5
χρόνια, απόφοιτοι που χρησιμοποιούσαν σπάνια το διαδίκτυο. Εάν είχε γίνει στόχευση
ενημέρωσης από πλευράς της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ σε συγκεκριμένες ομάδες για χρήση
των ενοτήτων βοηθείας, η συνολική χρήση και αποτελεσματικότητα των διαδικτυακών
υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ θα είχε αυξηθεί θεαματικά. Αντίστοιχα, στην έρευνα
της Μπαλτά (2008) σε μεταπτυχιακούς φοιτητές του ΕΑΠ, μόνο το 18% είχε κάνει χρήση
των online tutorials.
Από τους απόφοιτους που γνώριζαν τις ενότητες βοηθείας του δικτυακού τόπου της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, οι μισοί μόνο αξιολόγησαν θετικά την ευχρηστία και την
πληρότητα των ενοτήτων αυτών. Γεγονός που δείχνει ότι θα έπρεπε να έχει δοθεί ιδιαίτερο
βάρος στον επανασχεδιασμό και την βελτιστοποίηση των ενοτήτων πληροφοριακής
παιδείας. Αντιθέτως στην έρευνα των Κακάλη κ.ά. (2008) στη Βιβλιοθήκη του Παντείου
Πανεπιστημίου, οι χρήστες δήλωσαν ικανοποιημένοι από τις οδηγίες για την πλοήγηση
στις βάσεις δεδομένων της Βιβλιοθήκης.
Σχεδόν οι μισοί απόφοιτοι παραδέχτηκαν ότι δεν είχαν από μόνοι τους τις γνώσεις να
χρησιμοποιήσουν τις διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ. Και αυτοί σε
μεγάλο ποσοστό ανήκαν στις ίδιες κατηγορίες αποφοίτων στις οποίες εντοπίστηκε γενικά
πρόβλημα στη χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ: απόφοιτοι
με ηλικίες κάτω των 35 και πάνω των 45, απόφοιτοι με πτυχίο θεωρητικής κατεύθυνσης,
απόφοιτοι χωρίς καλή γνώση ξένης γλώσσας, απόφοιτοι χωρίς καλή γνώση χρήσης
υπολογιστών και διαδικτύου, απόφοιτοι που χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο λιγότερα από 5
χρόνια, απόφοιτοι που χρησιμοποιούσαν σπάνια το διαδίκτυο. Στην έρευνα της Μπαλτά
(2008) σε μεταπτυχιακούς φοιτητές του ΕΑΠ, το ποσοστό όσων θεωρούσαν ότι δεν
κατείχαν τις γνώσεις για την χρήση των υπηρεσιών του ΕΑΠ ήταν ακόμα υψηλότερο και
έφτανε στο 65%. Στην έρευνα των Κορφιάτη και Γεωργίου (1999) σε χρήστες της
Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Πατρών, διαπιστώθηκε ότι το 1/3 διέθετε καλή γνώση
χρήσης των διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης.
Περισσότεροι από τους μισούς απόφοιτους θεώρησαν ότι χρειάζονταν εκπαίδευση για
τη χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ και μάλιστα οι
απόφοιτοι αυτοί ανήκαν ακριβώς στις ίδιες κατηγορίες που αναφέρθηκαν παραπάνω και οι
οποίοι δεν είχαν τις γνώσεις να χρησιμοποιήσουν τις διαδικτυακές υπηρεσίες της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ. Αντίστοιχα το 58% των μεταπτυχιακών φοιτητών του ΕΑΠ στην
έρευνα της Μπαλτά (2008) θεώρησαν ότι χρειάζονταν εκπαίδευση στη χρήση των

_________________________________________________________________________
122
υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ. Αντίθετα, στην έρευνα της Βιβλιοθήκης του
Πολυτεχνείου Κρήτης (2009) ενώ διαπιστώθηκε ανάγκη πληροφοριακής παιδείας των
χρηστών, οι ίδιοι δεν δήλωσαν επιθυμία παρακολούθησης εκπαιδευτικών σεμιναρίων.
Σχεδόν οι μισοί απόφοιτοι από όσους θεώρησαν ότι χρειάζονταν εκπαίδευση στις
διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, θα προτιμούσαν ως μέθοδο
εκπαίδευσης τα πρόσωπο-με-πρόσωπο εργαστηριακά σεμινάρια ενώ σημαντικά είναι τα
ποσοστά και όσων θα προτιμούσαν τους διαδικτυακούς οδηγούς χρήσης (online tutorials)
με χρήση φωνής, εικόνας και video αλλά και τα διαδικτυακά εξ αποστάσεως σεμινάρια.
Αξιοσημείωτο είναι ότι την προτίμησή τους στα διαδικτυακά εξ αποστάσεως σεμινάρια
έδειξαν οι απόφοιτοι νεαρής ηλικίας 25-24, οι απόφοιτοι που κατοικούν σε μικρές πόλεις
και όσοι χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο λιγότερα από 5 χρόνια.
Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι η πλειονότητα των αποφοίτων θεωρούσαν ότι η
εκπαίδευση στη χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών θα έπρεπε να ήταν υποχρεωτική για
όλους τους φοιτητές του ΕΑΠ στο πλαίσιο των σπουδών τους. Αυτό δείχνει αφενός το
πόσο σημαντική θεωρούσαν αυτήν την εκπαίδευση, αλλά και την προθυμία τους για
συμμετοχή σε τέτοιου είδους εκπαίδευση. Αντίστοιχα το 70% των μεταπτυχιακών
φοιτητών του ΕΑΠ στην έρευνα της Μπαλτά (2008) θα επιθυμούσε να ενταχθεί η
πληροφοριακή παιδεία στο πρόγραμμα σπουδών του ΕΑΠ.
Απογοητευτικά ήταν τα αποτελέσματα σε σχέση με τους Καθηγητές – Συμβούλους,
καθώς μερικοί ήταν μόνο οι Καθηγητές που παρότρυναν και καθοδήγησαν του απόφοιτους
να κάνουν χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, γεγονός που
σίγουρα έπαιξε ρόλο στην διαμόρφωση της αντίληψης των αποφοίτων. Πιθανότατα το
γεγονός σχετίζεται με την διαμορφωμένη αντίληψη και στάση των ίδιων των Καθηγητών-
Συμβούλων έναντι των διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ και με το κατά
πόσο οι ίδιοι έχουν ενημερωθεί και κάνουν χρήση των υπηρεσιών αυτών.
Περίπου το ένα τρίτο μόνο των αποφοίτων έκαναν συχνή χρήση των διαδικτυακών
υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ. Οι κατηγορίες αποφοίτων που έκαναν συχνότερη
χρήση είναι οι άνδρες, οι απόφοιτοι ηλικίας άνω των 45 ετών, οι απόφοιτοι με καλή γνώση
χρήσης υπολογιστών και διαδικτύου και οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούσαν συχνά το
διαδίκτυο. Αντίστοιχο χαμηλό είναι το ποσοστό και σε άλλες έρευνες. Μόνο το 34% των
μεταπτυχιακών φοιτητών του ΕΑΠ χρησιμοποίησαν τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες της
Βιβλιοθήκης σύμφωνα με την έρευνα που πραγματοποίησε η Μπαλτά (2008) και επίσης
34% είναι το ποσοστό που έκανε χρήση των υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, στην
έρευνα που διεξήγαγε σε αποφοίτους του ΕΑΠ η Ανδρεάδου (2006). Ομοίως στην έρευνα

_________________________________________________________________________
123
που πραγματοποίησαν οι Βαρδακώστα και Τσουμπρακάκου (2008) σε χρήστες της
Βιβλιοθήκης του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, διαπιστώθηκε ότι πολύ μικρό ποσοστό
έκανε χρήση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών του δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης. Και
στην έρευνα των Σκρέτα κ.ά. (2007) στα Σπουδαστήρια της Φιλοσοφικής του
Πανεπιστημίου Αθηνών διαπιστώθηκε ότι μόνο το 18% του δείγματος έκανε χρήση των
ηλεκτρονικών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης. Αντίθετα στην έρευνα των Angiletta κ.ά
(2003) στους χρήστες της Βιβλιοθήκης του Stanford University διαπιστώθηκε ότι το 70%
των αποφοίτων επισκέπτονταν τις διαδικτυακές πηγές της βιβλιοθήκης τουλάχιστον μια
φορά την εβδομάδα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας στο University of
Liverpool (2008) το 50% των συμμετεχόντων είχαν πρόσβαση στις πηγές μέσω του
δικτυακού τόπου της βιβλιοθήκης τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, ενώ το 37,5% σε
καθημερινή βάση. Και στην έρευνα του University of Washington (2007) διαπιστώθηκε ότι
το 79,9% των συμμετεχόντων έκαναν χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της
βιβλιοθήκης τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα.
Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο που προέκυψε από την έρευνα ήταν ότι οι απόφοιτοι σε
πλειοψηφικό ποσοστό έκαναν μεγαλύτερη χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ κατά την διάρκεια συγγραφής της Διπλωματικής τους Εργασίας, σε
σχέση με τις Θεματικές Ενότητες.
Αναφορικά με τις βάσεις δεδομένων που χρησιμοποίησαν οι απόφοιτοι για να
αναζητήσουν εκπαιδευτικό υλικό, διαπιστώθηκε ότι όλοι -πλην ενός- οι απόφοιτοι έκαναν
χρήση του Κύριου Καταλόγου (OPAC) της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, για να αναζητήσουν
βιβλία και διπλωματικές εργασίες. Ικανοποιητικά ποσοστά αναζήτησης είχαν και τα
ηλεκτρονικά περιοδικά και βιβλία, ενώ μικρότερα ποσοστά εμφάνισαν οι βάσεις
δεδομένων «Heal-link», «Muse» και άλλες. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι ο Κύριος
Κατάλογος της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ αποτέλεσε βασικό και σημαντικό εργαλείο για τους
απόφοιτους κατά την αναζήτηση εκπαιδευτικού υλικού. Στην έρευνα της Βασάλα (2006)
σε αποφοίτους του ΕΑΠ, καταγράφηκε η ανάγκη τους για καλύτερη πρόσβαση στη
βιβλιογραφία μέσω της ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, αλλά και η μεγαλύτερη
διευκόλυνση για δυνατότητα πρόσβασης σε ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες. Στην έρευνα που
πραγματοποίησαν οι Βαρδακώστα και Τσουμπρακάκου (2008) σε χρήστες της
Βιβλιοθήκης του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, διαπιστώθηκε ιδιαίτερα χαμηλό ποσοστό
χρήσης του OPAC. Τα αποτελέσματα της έρευνας της Βιβλιοθήκης του Πολυτεχνείου
Κρήτης (2009) έδειξαν χαμηλό ποσοστό χρήσης των ηλεκτρονικών πηγών της
Βιβλιοθήκης, με τον ηλεκτρονικό κατάλογο να προηγείται και τα ηλεκτρονικά περιοδικά

_________________________________________________________________________
124
να ακολουθούν. Αντίθετα στις διεθνείς έρευνες τα συμπεράσματα έδειξαν ότι οι χρήστες
έκαναν ευρεία χρήση των διαδικτυακών βάσεων δεδομένων των βιβλιοθηκών. Στην
έρευνα των Angiletta κ.ά. (2003) στο Stanford University, το 91% των συμμετεχόντων
θεωρούσε σημαντικές τις online πηγές της βιβλιοθήκης. Στην έρευνα των Reddy και
Yakub (2006) στο Πανεπιστήμιο Hyderabad της Ινδίας, το 76-82% των χρηστών δήλωσε
ότι χρησιμοποιεί ηλεκτρονικές εκδόσεις (e-journals). Στην έρευνα του Bilkent University
της Τουρκίας, οι τρεις δημοφιλέστερες υπηρεσίες του δικτυακού τόπου της βιβλιοθήκης
ήταν: online κατάλογος, online βάσεις δεδομένων και ηλεκτρονικά περιοδικά. Στην έρευνα
του University of Washington (2007) διαπιστώθηκε πως όταν οι χρήστες επισκέπτονταν
τον δικτυακό τόπο της βιβλιοθήκης αναζητούσαν κατά κανόνα άρθρα και ψηφιακά βιβλία
και έκαναν αναζήτηση στον Κατάλογο και στα ευρετήρια της βιβλιοθήκης.
Ικανοποιημένοι εμφανίστηκαν σε μεγάλο βαθμό οι απόφοιτοι από το ψηφιακό
εκπαιδευτικό υλικό που εντόπισαν μετά από αναζήτηση στον δικτυακό τόπο της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ. Ιδιαίτερα χρήσιμο φάνηκε το υλικό αυτό στους απόφοιτους ηλικίας
35-44 ετών, στους απόφοιτους που δεν απασχολούνταν στον δημόσιο τομέα, στους
απόφοιτους με πτυχίο θετικής κατεύθυνσης, στους απόφοιτους με καλή γνώση ξένης
γλώσσας, στους απόφοιτους με καλή γνώση υπολογιστών και διαδικτύου, στους
απόφοιτους που χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο περισσότερο από 5 χρόνια και στους
απόφοιτους που έκαναν συχνή χρήση του διαδικτύου. Και στην έρευνα του Iowa State
University (2000) οι χρήστες δήλωσαν ικανοποιημένοι σε υψηλό ποσοστό από τον online
Κατάλογο της Βιβλιοθήκης. Ομοίως στην έρευνα των Reddy και Yakub (2006) στο
Πανεπιστήμιο Hyderabad της Ινδίας, η ικανοποίηση των χρηστών από τον Κατάλογο της
Βιβλιοθήκης (OPAC) κυμάνθηκε από 71-81% ανάλογα με την κατεύθυνση σπουδών τους.
Στην έρευνα του Lingnan University (2009) το 50% των συμμετεχόντων δήλωσαν
ικανοποιημένοι από τις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων της Βιβλιοθήκης. Αντίθετα στην
έρευνα των Παπαδοπούλου κ.ά. (2004) σε μεταπτυχιακούς φοιτητές του ΕΑΠ, μόνο το
24% απάντησε ότι η Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ κάλυψε τις απαιτήσεις τους για ενημέρωση σε
θέματα του αντικειμένου τους και το 60% των φοιτητών χρειάστηκε να ανατρέξει συχνά
σε πηγές εκτός της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
Οι μισοί περίπου απόφοιτοι έκαναν ηλεκτρονική αίτηση δανεισμού/διαδανεισμού
βιβλίου ή άλλου υλικού, ποσοστό σχετικά ικανοποιητικό. Αξιοσημείωτο είναι πως
υψηλότερο ποσοστό αίτησης δανεισμού εμφάνισαν οι απόφοιτοι ηλικίας 35-44 ετών, οι μη
απασχολούμενοι στον δημόσιο τομέα και οι απόφοιτοι με καλή γνώση ξένης γλώσσας. Το
ποσοστό δανεισμού των αποφοίτων του ΕΑΠ ήταν αντίστοιχο με άλλες έρευνες: Το 41%

_________________________________________________________________________
125
των μεταπτυχιακών φοιτητών του ΕΑΠ στην έρευνα της Μπαλτά (2008) θεώρησε τη
διαδικασία ως δύσκολη, όπως και το 47% των μεταπτυχιακών φοιτητών στην έρευνα των
Παπαδοπούλου κ.ά. (2004). Η Βασάλα (2006) σε έρευνα που πραγματοποίησε σε
αποφοίτους του ΕΑΠ, διαπίστωσε ότι πολύ λίγοι ήταν εκείνοι που δανείστηκαν βιβλία και
υλικό από τη Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ και πως οι φοιτητές χρειάζονταν μεγαλύτερη
διευκόλυνση στο δανεισμό βιβλίων. Η Κατραμάδου (2007) σε έρευνα που πραγματοποίησε
σε φοιτητές του ΕΑΠ διαπίστωσε ότι μεγάλος αριθμός φοιτητών αντιμετώπισε πρόβλημα
στον δανεισμό βιβλίων, καθώς θεωρούσαν ότι πρόκειται για δύσκολη, χρονοβόρα και
δαπανηρή διαδικασία. Και στην έρευνα του Prairie View A&M University (2009)
αποδείχθηκε ότι μόνο το 13,3% των χρηστών γνώριζε την υπηρεσία διαδανεισμού.
Οι μισοί επίσης απόφοιτοι που συμμετείχαν στην έρευνα έχουν επικοινωνήσει
διαδικτυακά με τη Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ, ποσοστό σχετικά ικανοποιητικό. Οι κατηγορίες
αποφοίτων που επικοινώνησαν περισσότερο είναι οι ηλικίες 35-44 και οι μη
απασχολούμενοι στον δημόσιο τομέα. Στην έρευνα του Prairie View A&M University
(2009) διαπιστώθηκε ότι μόλις το 25,54% των χρηστών γνώριζε την υπηρεσία E-
mail/Ρωτήστε έναν Βιβλιοθηκονόμο.
Στα πολύ θετικά της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ πιστώνεται το γεγονός ότι η συντριπτική
πλειοψηφία των αποφοίτων που επικοινώνησαν διαδικτυακά με τη Βιβλιοθήκη έμειναν σε
μεγάλο βαθμό ικανοποιημένοι από την ταχύτητα και την πληρότητα της απάντησης που
έλαβαν, γεγονός που δείχνει ότι το προσωπικό της Βιβλιοθήκης ανταποκρίθηκε σε υψηλό
βαθμό στις ερωτήσεις των αποφοίτων. Αντίστοιχα στην έρευνα των Αλβανούδη και
Ζωντανού (2006) σχετικά με την ικανοποίηση των χρηστών από την διαδικτυακή υπηρεσία
υποβολής ερωτήσεων της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, το 70% των
χρηστών δήλωσαν ευχαριστημένοι από την υπηρεσία και το 85% των χρηστών δήλωσαν
ικανοποιημένοι από την απάντηση που έλαβαν.
Επιπρόσθετα υψηλότατο ποσοστό αποφοίτων θα επιθυμούσε και τη δυνατότητα της
άμεσης διαδικτυακής επικοινωνίας (φωνητικής ή μέσω βιντεοδιάσκεψης) με το προσωπικό
της Βιβλιοθήκης, γεγονός που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη στον επανασχεδιασμό των
υπηρεσιών που παρέχει η Βιβλιοθήκη.
Η ραγδαία εξάπλωση των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης στο διαδίκτυο, επηρέασε
την άποψη των αποφοίτων που σε συντριπτικό ποσοστό εκφράστηκαν θετικά στη
δημιουργία σύγχρονων υπηρεσιών Web 2.0 από τη Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ. Ισχυρότερα
θετική άποψη εξέφρασαν οι απόφοιτοι ηλικίας 35-44 ετών, οι απόφοιτοι που διέμεναν σε
μικρότερες πόλεις, οι απόφοιτοι με βασικό πτυχίο θετικής κατεύθυνσης, οι απόφοιτοι με

_________________________________________________________________________
126
καλή γνώση υπολογιστών και διαδικτύου, οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο
περισσότερα από 5 χρόνια, και οι απόφοιτοι που χρησιμοποιούσαν συχνά το διαδίκτυο.
Και στην έρευνα των Μητρέλη κ.ά. (2008) σε μέλη του Πανεπιστημίου Πατρών με
εμπειρία στη χρήση ψηφιακών βιβλιοθηκών, διαπιστώθηκε ότι οι χρήστες ήταν πολύ
θετικοί σε νέες προηγμένες υπηρεσίες από τις ψηφιακές βιβλιοθήκες, αλλά και σε
υπηρεσίες συνεργατικής αναζήτησης.
Συνολικά οι απόφοιτοι σχημάτισαν θετική εντύπωση για τις παρεχόμενες διαδικτυακές
υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, όμως ισχυρά θετική εντύπωση είχαν ελάχιστοι
απόφοιτοι. Θετικότερη εντύπωση σχημάτισαν οι απόφοιτοι των ακόλουθων κατηγοριών:
άνδρες, ηλικίες 35-44, διαμένοντες σε πόλεις με πληθυσμό μικρότερο των 50.000, μη
απασχολούμενοι στον δημόσιο τομέα, με βασικό πτυχίο θετικής κατεύθυνσης, με καλή
γνώση ξένης γλώσσας, με καλή γνώσης χρήσης υπολογιστών και διαδικτύου, όσοι
χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο περισσότερα από 5 χρόνια και όσοι έκαναν συχνή χρήση
του διαδικτύου. Στην έρευνα που πραγματοποίησε η Μπαλτά (2008) σε μεταπτυχιακούς
φοιτητές του ΕΑΠ, μόνο το 27% του δείγματος έμειναν ικανοποιημένοι από τις
παρεχόμενες διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ. Αντίθετα στην έρευνα
που πραγματοποίησαν οι Βαρδακώστα και Τσουμπρακάκου (2008) σε χρήστες της
Βιβλιοθήκης του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, διαπιστώθηκε ικανοποίηση σε μεγάλο
βαθμό από τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες που παρέχει ο δικτυακός τόπος της βιβλιοθήκης.
Στην έρευνα των Κορφιάτη και Γεωργίου (1999) σε χρήστες της Βιβλιοθήκης του
Πανεπιστημίου Πατρών, διαπιστώθηκε ότι τα 2/3 εξ αυτών χαρακτήρισαν ικανοποιητικές
τις διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης. Και στην έρευνα των Κακάλη κ.ά. (2008)
στη Βιβλιοθήκη του Παντείου Πανεπιστημίου, οι χρήστες δήλωσαν ικανοποιημένοι από
την ιστοσελίδα της Βιβλιοθήκης.
Τα αποτελέσματα της έρευνας δεν ήταν ικανοποιητικά όσον αφορά τη συμβολή των
διαδικτυακών υπηρεσιών στην επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών. Περίπου το ένα τρίτο
μόνο των αποφοίτων θεώρησαν ότι οι διαδικτυακές υπηρεσίες συνέβαλαν σε μεγάλο
βαθμό στην επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών τους και μάλιστα ήταν απόφοιτους με
συγκεκριμένα χαρακτηριστικά: Είχαν ηλικία 35-44, διέμεναν σε πόλεις με πληθυσμό
μικρότερο των 50.000 κατοίκων, δεν εργάζονταν στον δημόσιο τομέα, είχαν πτυχίο
θετικής κατεύθυνσης, είχαν καλή γνώση ξένης γλώσσας, γνώριζαν καλά να χειρίζονται
υπολογιστή και διαδίκτυο, χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο περισσότερα από 5 χρόνια και
χρησιμοποιούσαν συχνά το διαδίκτυο. Σε αντίστοιχο συμπέρασμα κατέληξε και η έρευνα
σε μεταπτυχιακούς φοιτητές του ΕΑΠ της Μπαλτά (2008), όπου το 79% των φοιτητών του

_________________________________________________________________________
127
δείγματος θεώρησε ότι η χρήση των υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ συνέβαλε λίγο
ή καθόλου στη μάθησή τους κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. Και η Ανδρεάδου (2006)
σε έρευνα που διεξήγαγε σε αποφοίτους του ΕΑΠ, διαπίστωσε ότι ο κύριος όγκος των
αποφοίτων (ποσοστό 80%) θεώρησε ότι η Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ δεν συνέβαλε καθόλου ή
συνέβαλε λίγο στη μάθησή τους. Η Φωτοπούλου – Γεωργίου (2008) σε έρευνα αποφοίτων
του ΕΑΠ που είχαν ήδη μεταπτυχιακό τίτλο από συμβατικό Πανεπιστήμιο, καταλήγει στη
διαπίστωση ότι η Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ δεν αποτέλεσε παράγοντα μάθησης για τους
συμμετέχοντες.

4.2. – Συμπεράσματα - Προτάσεις

Η παρούσα εργασία είχε ως σκοπό να διερευνήσει και να καταγράψει τις αντιλήψεις

των αποφοίτων έτους 2009 του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών «Εκπαίδευση
Ενηλίκων» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, σχετικά με τις διαδικτυακές
υπηρεσίες της εξ αποστάσεως Βιβλιοθήκης και Υπηρεσίας Πληροφόρησης του ΕΑΠ.
Στόχος ήταν να δοθούν απαντήσεις στα ερευνητικά ερωτήματα που τέθηκαν και να
διατυπωθούν χρήσιμα συμπεράσματα και προτάσεις.
Η μεγάλη πλειοψηφία των αποφοίτων του ΕΑΠ που συμμετείχε στην έρευνα διέθεταν
πολύ καλές γνώσεις σχετικά με τους υπολογιστές και το Διαδίκτυο, είχαν πρόσβαση στο
Διαδίκτυο κυρίως από το σπίτι, το χρησιμοποιούσαν περισσότερα από 5 έτη και έκαναν
καθημερινή χρήση. Το γεγονός ότι οι απόφοιτοι εμπιστεύονταν και χρησιμοποιούσαν το
Διαδίκτυο, φαίνεται και από τις απαντήσεις τους στο ερώτημα της έρευνας ότι το γνωσιακό
υλικό που άντλησαν γενικά από το διαδίκτυο συνέβαλε σε πολύ μεγάλο βαθμό στην επιτυχία
των σπουδών τους στο ΕΑΠ.
Τα δεδομένα έδειξαν ότι οι απόφοιτοι μπορούσαν σε μεγάλο ποσοστό να
χαρακτηριστούν ως ισχυροί χρήστες του Διαδικτύου και κάλυπταν τις προϋποθέσεις για
ευρεία χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Το ποσοστό των αποφοίτων που επισκέφθηκαν έστω και μία φορά τον δικτυακό τόπο της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ ήταν αρκετά υψηλό, και έδειξε ότι οι απόφοιτοι αφενός ήταν
ενήμεροι για την ύπαρξη του δικτυακού τόπου και αφετέρου ότι είχαν την διάθεση να
διερευνήσουν τις ηλεκτρονικές δυνατότητες που τους παρείχε η Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ.

_________________________________________________________________________
128
 Οι απόφοιτοι που δεν επισκέφθηκαν ούτε μία φορά τον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης
του ΕΑΠ, επικαλέστηκαν κυρίως έλλειψη γνώσης για χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών
της Βιβλιοθήκης, είτε δήλωσαν άγνοια σχετικά με την ύπαρξη του δικτυακού τόπου. Με
κατάλληλη εκπαίδευση και ενημέρωση από πλευράς της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, πιθανόν
όλοι οι απόφοιτοι να επισκέπτονταν τον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης. Οι ίδιοι
απόφοιτοι, δεν έδειξαν ούτε και μετά την αποφοίτησή τους να έχουν πεισθεί ιδιαίτερα για
το κατά πόσο θα είχαν μεγάλη ωφέλεια εάν χρησιμοποιούσαν τις διαδικτυακές υπηρεσίες
της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Η ενημέρωση των αποφοίτων σχετικά με τον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ,
δεν έγινε πρωτίστως από ενέργειες της ίδιας της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, αλλά από τον
κεντρικό δικτυακό τόπο του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου.
Προτείνεται η ανάληψη πρωτοβουλιών και δράσεων της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ στην
κατεύθυνση της ενημέρωσης κυρίως των νεοεισερχομένων προπτυχιακών και
μεταπτυχιακών φοιτητών του ΕΑΠ.
Για παράδειγμα:
§ η διοργάνωση ενημερωτικών ημερίδων για τους φοιτητές σε μεγάλες πόλεις της
Ελλάδας.
§ η δημιουργία ειδικής ενότητας σε εμφανές σημείο της αρχικής σελίδας του
κεντρικού δικτυακού τόπου www.eap.gr του ΕΑΠ που να οδηγεί με σύνδεσμο
στον ιστότοπο της Βιβλιοθήκης, ώστε να ενημερώνονται άμεσα και εύκολα οι
φοιτητές για την βιβλιοθήκη του ΕΑΠ.
§ η ταχυδρομική αποστολή ενός έντυπου Οδηγού Ενημέρωσης και Χρήσης
σχετικά με τις υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
§ η διαδικτυακή αποστολή ενός εμπλουτισμένου ηλεκτρονικού μηνύματος που θα
επεξηγεί και θα ενημερώνει τους φοιτητές για τις διαδικτυακές υπηρεσίες της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ. (Η απλή αποστολή ενός εγγράφου Word που γίνεται
σήμερα, ίσως είναι ανεπαρκής για την ολοκληρωμένη ενημέρωση των
φοιτητών).
§ η υποχρεωτική ενημέρωση όλων των Καθηγητών – Συμβούλων σχετικά με τις
διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, καθώς βρίσκονται σε άμεση
και διαρκή επαφή με τους φοιτητές και μπορούν να λειτουργήσουν ως
πολλαπλασιαστές.

_________________________________________________________________________
129
 Η συνολική εντύπωση των αποφοίτων για τον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης ήταν σε
μεγάλο βαθμό θετική, όχι όμως ενθουσιώδης, καθώς πολύ θετική εντύπωση αποκόμισαν
ελάχιστοι απόφοιτοι. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι απόφοιτοι αναγνώρισαν θετικά την
προσπάθεια που είχε γίνει στον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, ανέμεναν όμως
ακόμα περισσότερα για να αξιολογήσουν πολύ θετικά τον δικτυακό τόπο.

Οι απόφοιτοι αξιολόγησαν με χαμηλή βαθμολογία το περιεχόμενο και την καλαισθησία

του δικτυακού τόπου, και με υψηλότερη βαθμολογία τα τεχνικά χαρακτηριστικά, όπως η
λειτουργικότητα και η ταχύτητα πλοήγησης.
Προτείνεται να ληφθούν πρωτοβουλίες από την Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ προς τις τρεις
κατευθύνσεις των χαρακτηριστικών που αξιολόγησαν αρνητικότερα οι απόφοιτοι. Αφενός
να εμπλουτιστεί ο δικτυακός τόπος με ακόμα περισσότερο ψηφιακό υλικό και αφετέρου να
γίνει επανασχεδιασμός της διεπιφάνειας χρήσης (user interface).

Σημαντικό έλλειμμα ενημέρωσης των αποφοίτων εμφανίστηκε και σε ένα πολύ σημαντικό
τομέα του δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, τις ενότητες πληροφοριακής παιδείας.
Το γεγονός ότι οι μισοί περίπου απόφοιτοι αγνοούσαν τελείως την ύπαρξη των ενοτήτων
βοηθείας, αποκλείει και την περίπτωση να τις είχαν χρησιμοποιήσει ώστε να βοηθηθούν
σχετικά με την χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης.
Προτείνεται η δημιουργία ειδικής ολοκληρωμένης ενότητας πληροφοριακής παιδείας
στον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, όπου να συγκεντρωθούν και να
ταξινομηθούν σε ενιαία δομή όλες οι σχετικές υπηρεσίες. Η ενότητα αυτή θα πρέπει να
είναι σε εμφανές σημείο της αρχικής σελίδας του δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης του
ΕΑΠ, ενώ παράλληλα θα πρέπει σε κάθε ξεχωριστή ενότητα και υπηρεσία του δικτυακού
τόπου να γίνεται άμεση παραπομπή στην αντίστοιχη ενότητα πληροφοριακής παιδείας.
Στις ενημερωτικές ενέργειες σχετικά με την Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ που προτάθηκαν
παραπάνω, θα πρέπει περίοπτη θέση να κατέχουν οι υπηρεσίες πληροφοριακής παιδείας.

Από τους μισούς απόφοιτους που γνώριζαν τις ενότητες πληροφοριακής παιδείας, οι
μισοί εξ αυτών τις χρησιμοποίησαν σε κάποιον βαθμό, και οι μισοί εξ αυτών αξιολόγησαν
θετικά την ευχρηστία και την πληρότητά τους. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι εντοπίζεται
πρόβλημα συνολικά στις ενότητες πληροφοριακής παιδείας, έναν πολύ κρίσιμο τομέα στην
συνολική χρήση όλων των διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

_________________________________________________________________________
130
 Προτείνεται ο ολικός επανασχεδιασμός όλων των ενοτήτων πληροφοριακής παιδείας,
με έλεγχο της ορθότητας και της αποτελεσματικότητάς τους σε πάνελ φοιτητών.
Παράλληλα πρέπει να γίνει ευρύτερη χρήση των πολυμέσων για αμεσότερη βοήθεια και
καθοδήγηση των φοιτητών στη χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών.

Μεγάλο ποσοστό αποφοίτων δεν θεωρούσαν ότι είχαν από μόνοι τους τις γνώσεις να
χρησιμοποιήσουν τις διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ και δήλωσαν ότι
χρειάζονταν εκπαίδευση στη χρήση των υπηρεσιών αυτών. Μάλιστα θεωρούσαν ότι η
εκπαίδευση στη χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης θα έπρεπε να είναι
υποχρεωτική για όλους τους φοιτητές του ΕΑΠ. Ως μέθοδο εκπαίδευσης θα προτιμούσαν τα
πρόσωπο-με πρόσωπο εργαστηριακά σεμινάρια και σε μικρότερο ποσοστό τα διαδικτυακά
σεμινάρια. Το γεγονός ότι οι ίδιοι οι απόφοιτοι παραδέχονται την ανάγκη εκπαίδευσης
σχετικά με τις διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ και μάλιστα
υποχρεωτικής, δείχνει ότι εντοπίζουν από μόνοι τους ποιο είναι το μεγάλο πρόβλημα στην
αποτελεσματική χρήση και λειτουργία των υπηρεσιών αυτών.
Προτείνεται να οργανωθούν σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας επιτόπια
εργαστηριακά σεμινάρια από εξειδικευμένους βιβλιοθηκονόμους, σχετικά με την χρήση
των διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ. Παράλληλα να οργανωθούν
διαδικτυακά σεμινάρια πραγματικού χρόνου από βιβλιοθηκονόμους σε σύγχρονα εικονικά
περιβάλλοντα μάθησης. Αρχικά τα σεμινάρια αυτά θα μπορούσαν να είναι προαιρετικά και
αν αξιολογηθεί θετικά η συμβολή τους στην ευρύτερη χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών
της Βιβλιοθήκης και συνολικότερα στις σπουδές του ΕΑΠ, θα μπορούσαν να καθιερωθούν
ως υποχρεωτικά.

Μερικοί είναι μόνο οι Καθηγητές – Σύμβουλοι που παρότρυναν και καθοδήγησαν τους
απόφοιτους στη χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ. Το γεγονός
αυτό δρα ως τροχοπέδη στην ευρεία χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης
του ΕΑΠ από πλευράς των φοιτητών.
Προτείνεται να γίνει υποχρεωτική ενημέρωση και εκπαίδευση όλων των Καθηγητών -
Συμβούλων στις διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, και να ληφθούν
συγκεκριμένες πρωτοβουλίες από πλευράς των Συντονιστών των Θεματικών Ενοτήτων.

_________________________________________________________________________
131
 Μόνο το ένα τρίτο των αποφοίτων του ΕΑΠ έκανε συχνή χρήση των διαδικτυακών
υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ. Το ποσοστό δεν είναι ικανοποιητικό και δείχνει ότι ο
δικτυακός τόπος της Βιβλιοθήκης δεν εκπληρώνει επαρκώς τον στόχο λειτουργίας του.

Οι απόφοιτοι έκαναν μεγαλύτερη χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών κατά τη διάρκεια

συγγραφής της Διπλωματικής Εργασίας, σε σχέση με την εκπόνηση των Γραπτών Εργασιών
στις Θεματικές Ενότητες. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι οι φοιτητές κατά την διάρκεια των
Γραπτών Εργασιών αρκούνται στα εγχειρίδια του ΕΑΠ και σε άλλες πηγές και κυρίως
κατά τη διάρκεια της Διπλωματικής Εργασίας δημιουργείται η ανάγκη για αναζήτηση
περισσότερου υλικού και βιβλιογραφίας.
Προτείνεται με πρωτοβουλία των Συντονιστών να ληφθούν πρωτοβουλίες ώστε στο
πλαίσιο των Γραπτών Εργασιών να απαιτείται από τους φοιτητές να αναζητούν υλικό που
φιλοξενείται στον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ. Με τον τρόπο αυτόν θα
επιτευχθεί η εξοικείωσή τους από την αρχή των σπουδών τους στη χρήση των
διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Ο Κύριος Κατάλογος (OPAC) της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ έδειξε να συγκεντρώνει την
προτίμηση των αποφοίτων σε σχέση με τις άλλες βάσεις δεδομένων. Το γεγονός αυτό
οφείλεται πιθανόν στην έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τις δυνατότητες των υπολοίπων
βάσεων δεδομένων.
Προτείνεται στο πλαίσιο της πληροφοριακής παιδείας να αναλυθούν ξεχωριστά όλες
οι δυνατότητες που παρέχουν οι διαφορετικές βάσεις δεδομένων που είναι προσβάσιμες
μέσω του δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ και να γίνει επαρκής εκπαίδευση
στη χρήση τους.

Ιδιαίτερα χρήσιμο για τους απόφοιτους ήταν το υλικό που εντόπισαν μετά από αναζήτηση
στον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ. Το γεγονός δείχνει ότι έχει γίνει σημαντική
προσπάθεια από πλευράς της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ για συγκέντρωση χρήσιμου ψηφιακού
υλικού για τις εκπαιδευτικές ανάγκες των φοιτητών του ΕΑΠ.

Οι μισοί περίπου απόφοιτοι είχαν κάνει ηλεκτρονική αίτηση δανεισμού/διαδανεισμού

βιβλίου ή άλλου υλικού μέσω του δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ. Το ποσοστό
είναι σχετικά ικανοποιητικό, δείχνει όμως ότι μεγάλος αριθμός φοιτητών καταφεύγει σε
πηγές εκτός του ΕΑΠ για να συλλέξει εκπαιδευτικό υλικό.

_________________________________________________________________________
132
 Προτείνεται αφενός να ψηφιοποιηθεί ακόμα μεγαλύτερος όγκος εκπαιδευτικού
υλικού, ώστε να μην απαιτείται ο δανεισμός/διαδανεισμός βιβλίων και αφετέρου να
απλοποιηθεί η διαδικασία δανεισμού (π.χ. αυτόματη συμπλήρωση φόρμας μέσω του
OPAC και όχι μέσω συμπλήρωσης εγγράφου Word) αλλά και να καταβληθεί προσπάθεια
από το ΕΑΠ μέσω ειδικής συμφωνίας, ούτως ώστε να γίνει αισθητά οικονομικότερη η
ταχυμεταφορά των βιβλίων από και προς τους φοιτητές.

Οι μισοί περίπου απόφοιτοι είχαν επικοινωνήσει διαδικτυακά με την Βιβλιοθήκη του

ΕΑΠ και έμειναν ιδιαιτέρως ικανοποιημένοι από την ταχύτητα και την πληρότητα της
απάντησης που έλαβαν. Θα ήθελαν όμως να υπάρχει και η δυνατότητα πιο άμεσης
επικοινωνίας με την Βιβλιοθήκη μέσω Διαδικτύου. Η δυνατότητα επικοινωνίας με την
Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας για την επιτυχή και
αποτελεσματική λειτουργία όλων των διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης, καθώς
υπεισέρχεται ο ανθρώπινος παράγοντας σε μια απρόσωπη διαδικτυακή Βιβλιοθήκη.
Προτείνεται η λειτουργία άμεσης διαδικτυακής συνομιλίας (chat, voice over IP,
videoconference) καθώς η υλοποίησή της δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολη τεχνικά ούτε
οικονομικά.

Οι απόφοιτοι εκδήλωσαν ισχυρά την επιθυμία να ενταχθούν νέες σύγχρονες υπηρεσίες

κοινωνικής δικτύωσης στον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ. Το Διαδίκτυο
εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς και αν επιθυμεί η Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ να βρίσκεται
κοντά στους φοιτητές θα πρέπει να παρακολουθήσει τις εξελίξεις.
Προτείνεται να γίνει μια μελέτη των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης του Open
University της Αγγλίας, καθώς είναι το Ανοικτό Πανεπιστήμιο εκείνο που εφαρμόζει σε
μεγάλο βαθμό τις αρχές λειτουργίας της Βιβλιοθήκης 2.0.

Τα δύο τρίτα των αποφοίτων είχαν θετική εντύπωση για τις παρεχόμενες διαδικτυακές
υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ. Πολύ θετική εντύπωση όμως είχαν ελάχιστοι
φοιτητές, κι αυτό δείχνει ότι οι απόφοιτοι αξιολόγησαν μεν θετικά την προσπάθεια που
έχει καταβληθεί, ανέμεναν όμως πολύ περισσότερα από τον δικτυακό τόπο της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Το ένα τρίτο μόνο των αποφοίτων θεώρησαν ότι οι διαδικτυακές υπηρεσίες συνέβαλαν
σε μεγάλο βαθμό στην επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών τους. Το ποσοστό δεν είναι

_________________________________________________________________________
133
ικανοποιητικό για την Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ, που θα πρέπει να καταβάλει συντονισμένες
προσπάθειες σε πολλαπλές κατευθύνσεις για να καταφέρει να κάνει τις διαδικτυακές της
υπηρεσίες ένα ισχυρό εργαλείο γνώσης και μάθησης στα χέρια όσο το δυνατόν
περισσότερων φοιτητών.

Συνολικά, από την ανάλυση και επεξεργασία των δεδομένων της έρευνας και από τη
διερεύνηση των σχέσεων μεταξύ εξαρτημένων και ανεξάρτητων μεταβλητών,
διαπιστώθηκε ότι υπήρχαν συγκεκριμένες κατηγορίες αποφοίτων του δείγματος με
συγκεκριμένα δημογραφικά χαρακτηριστικά, οι οποίοι εμφάνισαν τα αρνητικότερα
αποτελέσματα σε σχέση με τα ερευνητικά ερωτήματα της έρευνας.

Οι κατηγορίες αυτές ήταν:

Ø Οι γυναίκες.
Ø Οι απόφοιτοι ηλικίας 25-34 και 45-54.
Ø Όσοι διέμεναν σε πόλεις με πληθυσμό μικρότερο των 50.000.
Ø Οι κάτοχοι βασικού πτυχίου θεωρητικής κατεύθυνσης.
Ø Όσοι δεν είχαν καλή γνώση ξένης γλώσσας.
Ø Όσοι δεν είχαν καλή γνώση χρήσης υπολογιστή και διαδικτύου.
Ø Όσοι χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο λιγότερο από 5 χρόνια.
Ø Όσοι χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο σπανιότερα από 2-3 φορές την εβδομάδα.
Οι απόφοιτοι των ανωτέρω κατηγοριών, είτε συνδυαστικά είτε ανεξάρτητα
εμφανίζονταν σε μεγαλύτερο βαθμό να μην έχουν κάνει χρήση και να μην έχουν οφέλη
από τις διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ. Όπως αναλύθηκε διεξοδικά και
στην ενότητα της Συζήτησης των αποτελεσμάτων, σχεδόν σε κάθε ερώτηση του
ερωτηματολογίου οι ανωτέρω απόφοιτοι συγκέντρωναν τα αρνητικότερα ποσοστά.
Προτείνεται να εστιάσει η Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ σε φοιτητές με αντίστοιχα
δημογραφικά χαρακτηριστικά (τα οποία μπορεί να εντοπίσει μέσα από έρευνα) και να
καταβληθεί ιδιαίτερη προσπάθεια προς την κατεύθυνση της ενημέρωσης και της
εκπαίδευσής τους, καθώς είναι εκείνοι που αδυνατούν σε μεγάλο βαθμό να κατανοήσουν
και να χρησιμοποιήσουν τις διαδικτυακές υπηρεσίες που παρέχει η Βιβλιοθήκη.

Τέλος, θα επιχειρήσουμε να συνοψίσουμε επιγραμματικά τα δυνατά και τα αδύνατα

σημεία της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ, αναφορικά με τις διαδικτυακές της υπηρεσίες, όπως αυτά
καταγράφονται από τις απαντήσεις των φοιτητών στην έρευνα:

_________________________________________________________________________
134
 Δυνατά σημεία
Η πλειονότητα των αποφοίτων είχαν επισκεφθεί τον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης
του ΕΑΠ, γεγονός που δείχνει ότι γίνεται προσπάθεια στον τομέα της ενημέρωσης.
Τα δύο τρίτα των αποφοίτων είχαν θετική εντύπωση για τον δικτυακό τόπο της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
Τα τεχνικά χαρακτηριστικά (Ευκολία χρήσης/ Λειτουργικότητα & Ταχύτητα
πλοήγησης) του δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης αξιολογήθηκαν με υψηλή
βαθμολογία από τους απόφοιτους.
Οι απόφοιτοι πίστευαν ότι η εκπαίδευση στη χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ θα έπρεπε να ήταν υποχρεωτική για όλους τους φοιτητές του
ΕΑΠ.
Ο Κύριος Κατάλογος (OPAC) της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ χρησιμοποιήθηκε από το
σύνολο σχεδόν των αποφοίτων που έκαναν χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
Τα δύο τρίτα των αποφοίτων θεώρησαν ότι το ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό που
εντόπισαν μετά από αναζήτηση στον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ ήταν
σε μεγάλο βαθμό χρήσιμο για τις σπουδές τους.
Η πλειοψηφία των αποφοίτων που επικοινώνησαν διαδικτυακά με την Βιβλιοθήκη
του ΕΑΠ έμειναν ικανοποιημένοι από την ταχύτητα και την πληρότητα της
απάντησης που έλαβαν.
Τα δύο τρίτα των αποφοίτων είχαν συνολικά θετική εντύπωση για τις παρεχόμενες
διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.

Αδύναμα σημεία
Ο κύριος λόγος όσων αποφοίτων δεν επισκέφθηκαν τον δικτυακό τόπο της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ ήταν η έλλειψη γνώσεων για χρήση των υπηρεσιών της
Βιβλιοθήκης.
Ο κύριος τρόπος ενημέρωσης των αποφοίτων για τον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης
του ΕΑΠ δεν ήταν οι ενέργειες της ίδιας της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
Το περιεχόμενο και η καλαισθησία του δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
αξιολογήθηκαν με χαμηλή βαθμολογία από τους απόφοιτους.

_________________________________________________________________________
135
 Οι μισοί απόφοιτοι δεν γνώριζαν ότι ο δικτυακός τόπος της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
διαθέτει ειδικές ενότητες για να βοηθηθούν οι φοιτητές στην χρήση των
διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης.
Η πλειοψηφία των αποφοίτων χρησιμοποίησαν σε μικρό βαθμό ή καθόλου τις
ενότητας βοηθείας στην χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του
ΕΑΠ.
Οι μισοί απόφοιτοι που χρησιμοποίησαν τις ενότητες βοηθείας του δικτυακού τόπου
της Βιβλιοθήκης, τις αξιολόγησαν αδιάφορα όσον αφορά την πληρότητα και την
ευχρηστία τους.
Περισσότεροι από τους μισούς απόφοιτους πίστευαν ότι χρειάζονταν εκπαίδευση για
την χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
Μερικοί μόνο Καθηγητές – Σύμβουλοί του ΕΑΠ παρότρυναν και καθοδήγησαν τους
απόφοιτους να κάνουν χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του
ΕΑΠ.
Το ένα τρίτο μόνο των αποφοίτων έκανε συχνή χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών
της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
Η χρήση των βάσεων δεδομένων του δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
(πλην του Κυρίου Καταλόγου OPAC) από τους αποφοίτους ήταν σε χαμηλά επίπεδα.
Οι μισοί μόνο απόφοιτοι είχαν κάνει ηλεκτρονική αίτηση δανεισμού/διαδανεισμού
βιβλίου ή άλλου υλικού μέσω του δικτυακού τόπου της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
Οι μισοί μόνο απόφοιτοι είχαν επικοινωνήσει μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-
mail) ή μέσω διαδικτυακής φόρμας με την Βιβλιοθήκη του ΕΑΠ.
Οι απόφοιτοι επιθυμούσαν στην πλειοψηφία τους να υπάρχει επιπρόσθετα η
δυνατότητα άμεσης διαδικτυακής επικοινωνίας με τους βιβλιοθηκονόμους της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
Η πλειοψηφία των αποφοίτων είχαν θετική άποψη για την δημιουργία νέων
σύγχρονων διαδικτυακών υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης (Web 2.0) από τον
δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
Μόνο το ένα τρίτο των αποφοίτων θεώρησαν ότι οι διαδικτυακές υπηρεσίες της
Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό στην επιτυχή ολοκλήρωση των
σπουδών τους.

_________________________________________________________________________
136
4.3. – Προτάσεις για άλλες έρευνες

Τα συμπεράσματα της παρούσας έρευνας δίνουν εναύσματα για περαιτέρω έρευνες.

Πιο συγκεκριμένα, θα είχε ενδιαφέρον να διερευνηθούν τα ακόλουθα ζητήματα:

v Έρευνα ικανοποίησης του συνόλου των χρηστών της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
(προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές, διδακτικό προσωπικό, διοικητικό
προσωπικό, εξωτερικοί χρήστες).
v Διερεύνηση των αντιλήψεων των Καθηγητών – Συμβούλων του ΕΑΠ σε σχέση
με τις διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
v Διερεύνηση των αντιλήψεων των Βιβλιοθηκονόμων της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ
σε σχέση με τις διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
v Διερεύνηση αναγκών των φοιτητών σε σχέση με προσωποποιημένες
(personalized) διαδικτυακές υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ.
v Διερεύνηση αναγκών των φοιτητών σε σχέση με την μέθοδο και τον τρόπο
εκπαίδευσής τους στην χρήση των διαδικτυακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης
του ΕΑΠ (σεμινάρια πληροφοριακής παιδείας).

_________________________________________________________________________
137
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ελληνόγλωσση

Αθανασούλα - Ρέππα, Α. (2003). Ο καθηγητής - σύµβουλος και η παρέµβασή του στην

αντιµετώπιση του άγχους των εκπαιδευοµένων στην ΑεξΑΕ. Στο Λιοναράκης, Α.
(Επιµ.) 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση.
Πρακτικά Συνεδρίου. (σελ. 112-117). Αθήνα: Προπομπός

Αλβανούδη, Ν., Ζωντανός, Κ. (2006). Έρευνα ικανοποίησης χρηστών από την Υπηρεσία
Ηλεκτρονικής Πληροφόρησης της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο
http://conference.lis.upatras.gr/files/3.05.FullText.pdf

Ανδρεάδου, Δ. (2006). Αντιλήψεις των πτυχιούχων του Μ.Π.Σ. «Σπουδές στην Εκπαίδευση»
του ΕΑΠ για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. Διπλωματική Εργασία.
Πάτρα: ΕΑΠ

Ανδρέου, Α. (2009, 12 Ιουνίου). Νέες Τεχνολογίες και Βιβλιοθήκες – Library 2.0.

Εισήγηση που παρουσιάστηκε στην Ημερίδα του Πανεπιστημίου Λευκωσίας «Νέες
Τεχνολογίες (web 2.0) και Βιβλιοθήκες (Library 2.0)». Λευκωσία. Ανακτήθηκε στις 8
Ιανουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο
http://ermis.lib.ucy.ac.cy/forum/files/AndreouAndreasK.ppt

Βαρδακώστα, Ι., Τσουμπρακάκου, Α. (2008). Αξιολόγηση Υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης και

Κέντρου Πληροφόρησης του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου. Ανακτήθηκε στις 16
Φεβρουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο
http://eprints.rclis.org/16380/1/b4.1.Vardakosta.pdf

Βασάλα, Π. (2006). Η υποστήριξη των μεταπτυχιακών φοιτητών του ΕΑΠ από το

οικογενειακό, εργασιακό και φιλικό περιβάλλον. Διπλωματική Εργασία. Πάτρα: ΕΑΠ

_________________________________________________________________________
138
Βεργίδης, Δ., (1998). Σύγχρονες οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις στην Ελλάδα και
Ανοικτή Εκπαίδευση. Στο Κόκκος, Α., Λιοναράκης, Α. & Ματραλής, Χ. (Επιμ.),
Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Θεσμοί και λειτουργίες. Τόμος Α’ (σελ. 95-
124). Πάτρα: ΕΑΠ.

Βεργίδης, Δ., Λιοναράκης, Α., Λυκουργιώτης, Α., Μακράκης, Β., & Ματραλής, Χ. (1998,
1999). Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. Θεσμοί και Λειτουργίες, τ. Α΄. Πάτρα:
ΕΑΠ

Βιβλιοθήκη Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (2008). Κανονισμός Βιβλιοθήκης.

Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο
http://lib.eap.gr/kanonismos.html

Βιβλιοθήκη Πολυτεχνείου Κρήτης. (2009). Έρευνα ικανοποίησης χρηστών. Ανακτήθηκε

στις 16 Φεβρουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο
http://www.library.tuc.gr/portal/upload/1695/erevna_ikanopoiisis_xristwn_2009.pdf

Βικιπαίδεια (2010α). Διαδίκτυο. Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2010 από τον δικτυακό
τόπο http://el.wikipedia.org/wiki/Διαδίκτυο

Βικιπαίδεια (2010β). Εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2010

από τον δικτυακό τόπο http://el.wikipedia.org/wiki/Εξ_αποστάσεως_εκπαίδευση

Γαρυφάλλου, Μ., Ζαφειρίου, Γ., & Σιάτρη, Ρ. (2008). Ακαδημαϊκή βιβλιοθήκη 2.0.
Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο
http://pps.teithe.gr/NMICT/docs/B3_Garoufallou_Manolis.pdf

Δαπόντες, Ν. (2001). Η Κοινωνία της Πληροφορίας: Η εκπαιδευτική διάσταση. Εισήγηση

στο 1ο Συνέδριο ΤΠΕ στην Εκπαίδευση, 11-13 Μαΐου 2001, Σύρος. Ανακτήθηκε στις 4
Δεκεμβρίου 2009 από τον δικτυακό τόπο
http://www.etpe.gr/files/proceedings/uploads/dapontes4148.pdf

Εικονική Πραγματικότητα (2008α). E-learning 2.0. Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2010

από τον δικτυακό τόπο http://blogs.sch.gr/nkaklam/2008/08/13/elearning2a/

_________________________________________________________________________
139
Εικονική Πραγματικότητα (2008β). E-learning 2.0: υπάρχει λόγος; Ανακτήθηκε στις 8
Ιανουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο
http://blogs.sch.gr/nkaklam/2008/08/13/elearning2b

Έπσιμος, Γ. & Φούρλαρη, Σ. (2003). Η εκπαίδευση στο Internet. Συλλογική ανάγκη ή μια
ακόμα κερδοφόρα επιχείρηση. Virtual School, The sciences of Education Online, τόμος
3, τεύχος 2. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2009 από τον δικτυακό τόπο
http://virtualschool.web.auth.gr/3.2/Praxis/OnlineEducation.html

Ευρυζωνικότητα (2009). Δείκτες ΤΠΕ για την Ελλάδα. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2009
από τον δικτυακό τόπο http://broadband.cti.gr/el/deiktes/dieisdysi.php

Ζαρβαλά, X. (2005). Εικονικά Περιβάλλοντα Μάθησης και Βιβλιοθήκες. Μεταπτυχιακή

εργασία, Κέρκυρα: Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2010 από τον
δικτυακό τόπο http://dlib.ionio.gr/gsdl/cgi-bin/library?e=d-01000-00---0ctheses--00-1--
0-10-0---0---0prompt-10-TX--4-------0-1l--11-en-50---20-about-ppt--00-3-1-00-0011-
1-0utfZz-8-00&cl=search&d=HASH019b380dcc52b5d350e68a13&x=1

Κακάλη, Κ., Κάκκου, Μ., & Χρυσοχόυ, Ξ. (2008). Αποτίμηση υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης
και Υπηρεσίας Πληροφόρησης του Παντείου Πανεπιστημίου: έρευνα χρηστών της
Βιβλιοθήκης. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο
http://eprints.rclis.org/15939/1/c1.1.Kakali.pdf

Κατραμάδου, Ε. (2007). Διερεύνηση των Δυσκολιών και Προβλημάτων που Αντιμετωπίζουν

οι Φοιτητές της Αεξαε, που Διαμένουν σε Απομακρυσμένες Νησιωτικές και Ορεινές
Περιοχές. Η Περίπτωση των Φοιτητών του ΕΑΠ που Διαμένουν στην Περιφέρεια Νοτίου
Αιγαίου. Διπλωματική Εργασία. Πάτρα: ΕΑΠ

Κόκκινος, Δ. (2005). Πολιτικές παροχής εξ αποστάσεως εκπαίδευσης από τις Ακαδημαϊκές

Βιβλιοθήκες στον ευρωπαϊκό χώρο. Διπλωματική Εργασία. Κέρκυρα: Ιόνιο
Πανεπιστήμιο. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο
http://dlib.ionio.gr/mtheses/kokkinos_elearning.doc

Κόκκινος, Δ., Παπαδάτου, Ε., Σισαμάκη, Ν. (2008). "Πληροφοριακή παιδεία και

εκπαίδευση χρηστών στην Κεντρική Βιβλιοθήκη ΕΜΠ", Πρακτικά του 1ου
Επιστημονικού Συμποσίου Πληροφοριακή Παιδεία και Ελληνική Ανώτατη Εκπαίδευση,

_________________________________________________________________________
140
 Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος, 11-12 Δεκεμβρίου. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου
2009 από τον δικτυακό τόπο http://users.ntua.gr/dennis/pubs/il_ntua_paper.pdf

Κόκκος, Α. (1998). Αρχές μάθησης ενηλίκων. Στο Κόκκος, Α. & Λιοναράκης, Α. (1998),
Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση – Σχέσεις διδασκόντων - διδασκομένων, τ. Β΄.
(σελ. 19-35). Πάτρα: ΕΑΠ

Κόκκος, Α. (2001). Ο ρόλος του διδάσκοντος στην εκπαίδευση από απόσταση. Η

περίπτωση του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Στο Α. Λιοναράκης (Επιμ.).
Πρακτικά εισηγήσεων - 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο στην Ανοικτή και εξ Αποστάσεως
Εκπαίδευση. Τόμ. Α΄. Πάτρα: ΕΑΠ. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2009 από τον
δικτυακό τόπο
http://www.eap.gr/news/EXAGGELIA_SYNEDRIOU/synedrio/html/sect1/15.htm

Κοντογόνη, Μ. (2008). Σχεδιάζοντας την “ιδανική” Λαϊκή Βιβλιοθήκη: μια ποσοτική

έρευνα για την κάλυψη των πληροφοριακών αναγκών των κατοίκων του Δήμου Πύλου.
Πτυχιακή εργασία. Κέρκυρα: Ιόνιο Πανεπιστήμιο

Κορφιάτη, Μ., Γεωργίου, Π. (1999). Αξιολόγηση υπηρεσιών: Έρευνα χρηστών της

ΒιΒλιοθήκης και Υπηρεσίας Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Πατρών. Ανακτήθηκε
στις 16 Φεβρουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο
http://eprints.rclis.org/10329/1/8psab033.pdf

Κουλαουζίδης, Γ. (2006). Στοιχεία του Πεδίου της Εκπαίδευσης Ενηλίκων. Ανακτήθηκε

στις 9 Δεκεμβρίου 2009 από τον δικτυακό τόπο
http://www.adulteduc.gr/001/pdfs/Alexandroupoli.pdf

Κουστουράκης, Γ., Παναγιωτακόπουλος, Χ. & Λιοναράκης, Α. (2003). Διερεύνηση των

Εμποδίων στην Εφαρμογή της Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης και
Προτάσεις για την Αντιμετώπισή τους. Στο: Α. Λιοναράκης (Επιμ.), Πρακτικά
εισηγήσεων - 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση.
(σελ. 307-317). Αθήνα: Προπομπός

Κυριακού, Π. (2004). Η εκπόνηση γραπτών εργασιών: ένα αποτελεσματικό εργαλείο

μάθησης για τους φοιτητές που σπουδάζουν σε ένα εκπαιδευτικό σχήμα εξ αποστάσεως
εκπαίδευσης. Διπλωματική Εργασία. Πάτρα: ΕΑΠ

_________________________________________________________________________
141
Λιοναράκης, Α., (1999). Εξ αποστάσεως και συμβατική εκπαίδευση: συγκλίνουσες ή
αποκλίνουσες δυνάμεις; Στο Η ανοικτή και εξ αποστάσεως επιμόρφωση των
εκπαιδευτικών. Αθήνα: Ο.Ι.Ε.Λ.Ε.

Λιοναράκης, Α. (2001α). Ανοικτή και εξ αποστάσεως πολυμορφική εκπαίδευση.

Προβληματισμοί για μια ποιοτική προσέγγιση σχεδιασμού διδακτικού υλικού. Στο
Λιοναράκης, Α. (επιμ.), Απόψεις και Προβληματισμοί για την Ανοικτή και εξ
Αποστάσεως Εκπαίδευση. Αθήνα: Προπομπός

Λιοναράκης, Α. (2001β, 26 Μαΐου). Για ποια «εξ αποστάσεως εκπαίδευση» μιλάμε;.

Εισήγηση στο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως εκπαίδευση,
Πάτρα. Ανακτήθηκε στις 6 Νοεμβρίου 2009 από τον δικτυακό τόπο
http://www.eap.gr/news/EXAGGELIA_SYNEDRIOU/synedrio/html/sect2/34.htm

Λιοναράκης, Α. (2005). Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση και διαδικασίες µάθησης.

Στο Βασάλα Π., Γκιόσος Ι., Κουτσούµπα Μ., Λιοναράκης Α., Ξένος Μ.,
Παναγιωτακόπουλος Χ., (2005). Ανοικτή και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση.
Παιδαγωγικές και Τεχνολογικές Εφαρµογές. (Επιµ. Λιοναράκης, Α.). τ. Δ΄. (σελ. 13-
38). Πάτρα: ΕΑΠ

Λιοναράκης, Α. (2006). Η θεωρία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και η πολυπλοκότητα

της πολυμορφικής της διάστασης. Στο Α. Λιοναράκης (Επιμ.) Ανοικτή και εξ
αποστάσεως Εκπαίδευση. Στοιχεία Θεωρίας και Πράξης. Αθήνα: Προπομπός

Λιοναράκης, Α. & Λυκουργιώτης, Α. (1998, 1999). Ανοικτή και παραδοσιακή εκπαίδευση.

Στο Βεργίδης, Δ., Λιοναράκης, Α., Λυκουργιώτης, Ά., Μακράκης, Β. & Ματραλής, Χ.
(1998, 1999), Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση – Θεσμοί και Λειτουργίες, τ. Α΄.
(σελ. 19-35). Πάτρα: ΕΑΠ

Ματραλής, Χ. (1998,1999). Το έντυπο υλικό στην εκπαίδευση από απόσταση. Στο

Κόκκος, Α, Λιοναράκης, Α, Ματραλής, Χ, Παναγιωτακόπουλος, Χ, Ανοικτή και εξ
αποστάσεως εκπαίδευση. Το εκπαιδευτικό υλικό και οι νέες τεχνολογίες, τ. Γ’. (σ. 21-
49). Πάτρα: ΕΑΠ

Μητρέλης, Α., Παπαχριστόπουλος, Λ., Τσάκωνας, Γ., & Παπαθεοδώρου, Χ. (2008).

Ανίχνευση απαιτήσεων χρηστών για υπηρεσίες ψηφιακών βιβλιοθηκών μέσα από

_________________________________________________________________________
142
 ποιοτικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2010 από τον
δικτυακό τόπο http://eprints.rclis.org/14764/1/PSAV2008%28qual%29.pdf

Μπαλτά, Η. (2008). Η συμβολή της εξ αποστάσεως Βιβλιοθήκης και των Υπηρεσιών

Πληροφόρησης του ΕΑΠ στην υποστήριξη των σπουδών: Μια μελέτη περίπτωσης στη
Θ.Ε. ΕΚΠ65. Διπλωματική Εργασία, Πάτρα: ΕΑΠ

Μπιγιλάκη, Ν. (2003). Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση: Ενήλικες και διαδικασία

μάθησης. Στο Λιοναράκης, Α. (Επιµ.), 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Ανοικτή και εξ
αποστάσεως Εκπαίδευση. Πρακτικά Συνεδρίου. (σελ. 548-557). Αθήνα: Προπομπός

Μπούμη, Φ. (2008). Η συμβολή των ασκήσεων και δραστηριοτήτων αυτοαξιολόγησης του

έντυπου διδακτικού υλικού στην ευρετική πορεία αυτομάθησης των ενηλίκων
σπουδαστών στην Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. Οι αντιλήψεις – στάσεις των
μεταπτυχιακών σπουδαστών της Θ. Ε. ΕΚΠ65 Ανοικτή και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση.
Διπλωματική Εργασία. Πάτρα: ΕΑΠ

Νικητάκης, Μ., Σίτας, Α., Παπαδουράκης Γ., & Πιτηκάρης, Θ. (2004). Πληροφοριακή
παιδεία και αυτοδύναμη μάθηση. Πρακτικά του 13ου Πανελλήνιου Συνεδρίου
Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, Κέρκυρα. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2009 από τον
δικτυακό τόπο www.ionio.gr/libconf/pdfs/Nikitakis.pdf

Ντρενογιάννη, Ε. (2001). Παιδαγωγική Αξιοποίηση των υπηρεσιών του Internet. Virtual

School, The sciences of Education Online, τόμος 2, τεύχη 2-3. Ανακτήθηκε στις 9
Δεκεμβρίου 2009 από τον δικτυακό τόπο http://virtualschool.web.auth.gr/2.2-
3/Praxis/DrenoyanniCyberPedagogy.html

Οικονομίδη, Α. (2006). Η συμβολή της εκπόνησης των Γραπτών Εργασιών στην εξ

Αποστάσεως Εκπαίδευση στην ανάπτυξη ικανοτήτων και στάσεων στους ενήλικες
εκπαιδευόμενους στα πλαίσια της ενηλικιότητάς τους. Διπλωματική Εργασία. Πάτρα:
ΕΑΠ

Παπαδερός, Α. (2010). Ηλεκτρονική μάθηση και Web 2.0. Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου
2010 από τον δικτυακό τόπο http://andpress.wordpress.com/ηλεκτρονική-μάθηση-και-
web-2-0

_________________________________________________________________________
143
Παπαδοπούλου, Β., Χατζηλεοντιάδου, Σ., Ναλμπάντη, Θ. & Τσακιρίδου, Ε. (2004).
Υποστηρικτικές διαδικασίες στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση: Μια απόπειρα
αποτίμησης των στάσεων φοιτητών του ΕΑΠ Επιστήμες Αγωγής, τεύχος 3.

Παπάζογλου, Π. (2003). Επισκόπηση ελληνικών ψηφιακών βιβλιοθηκών. Πτυχιακή

εργασία. Κέρκυρα: Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2010 από
τον δικτυακό τόπο http://dlib.ionio.gr/dtheses/papazoglou_dlreview.pdf

Παπαχρήστου, Ν. (2007). Ευφυές σύστημα τηλεκπαίδευσης στην ακτινοπροστασία.

Διπλωματική εργασία. Πάτρα: Πανεπιστήμιο Πατρών. Ανακτήθηκε στις 12
Δεκεμβρίου 2009 από τον δικτυακό τόπο
http://nemertes.lis.upatras.gr/dspace/bitstream/123456789/696/1/diplomatiki-
template250407-large.pdf

Παρασκευόπουλος, Ι. (1993). Μεθοδολογία Επιστημονικής Έρευνας. Τόμοι Α’ & Β’.

Αθήνα: Ιδίου

Σκρέτα, X., Γεωργακοπούλου, Ι., & Καραγιάννη, Α. (2007). Αξιολόγηση Ακαδημαϊκών

Βιβλιοθηκών: Έρευνες Ικανοποίησης Χρηστών. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2010
από τον δικτυακό τόπο http://17conf.lib.uoi.gr/files/b6.1.Skreta.pdf

Στάικος, Κ. (2006). Η ιστορία της βιβλιοθήκης στον δυτικό πολιτισμό, Αθήνα: Κότινος

Τοράκη, Κ. (2002). Ψηφιακές βιβλιοθήκες στο ελληνικό Διαδίκτυο: σημερινή εικόνα και
ρόλος. Εισήγηση στο 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, Λάρισα, 6-
8 Νοεμβρίου. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2009 από τον δικτυακό τόπο
http://eprints.rclis.org/10223/1/11psab012.pdf

Τσιμπόγλου, Φ. (2006). Αξιοποιώντας τις ιδιότητες της ψηφιακής πληροφορίας σε

συστήματα ηλεκτρονικής μάθησης. Ο ρόλος της Ακαδημαϊκής Βιβλιοθήκης. Στο:
Ελληνικό Δίκτυο Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης, Ανοικτή Εκπαίδευση,
τεύχος 3, σελ. 39-53. Αθήνα: Προπομπός.

Φωτοπούλου – Γεωργίου, Κ. (2008). Σύγκριση συμβατικής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

του ΕΑΠ, ως προς τη μαθησιακή διαδικασία, μέσα από τις αντιλήψεις φοιτητών, που
βίωσαν και τα δυο συστήματα. Διπλωματική Εργασία. Πάτρα: ΕΑΠ

_________________________________________________________________________
144
Χαρτοφύλακα Α., (2009), Το Γλωσσάρι της διατριβής. Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου
2010 από τον δικτυακό τόπο http://www.odl.gr/content/view/84/67/lang,el/

Ξενόγλωσση

Abram, S. (2004). Twenty ways for all librarians to be successful with e-Learning.
Information Outlook, vol. 8, no. 12, pp. 42-44.

ALA – American Library Association (1989). Presidential Committee on Information

Literacy. Information Literacy. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2009 από τον
δικτυακό τόπο http://www.ala.org/ala/acrl/acrlpubs/whitepapers/presidential.htm

Angiletta, A., Bourg, C., & Nakao, R. (2003). Report on Results of Library Use and User
Satisfaction Survey at Stanford. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2010 από τον
δικτυακό τόπο http://www-
sul.stanford.edu/about_sulair/survey/Web_version_Survey_April2004.ppt

Argentati, C. (1999). Library - University Partnerships in Distance Learning. 65th IFLA

Council and General Conference, Bangkok, Thailand, August 20-28. Ανακτήθηκε στις
11 Ιανουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο: http://www.ifla.org/IV/ifla65/papers/084-
165e.htm

Barron, B. B. (2002). Distant and Distributed Learners are Two Sides of the Same Coin.
Computers in Libraries, vol. 22, no. 1, pp. 24-28.

Becker D., Dwyer, M. (1994). Using hypermedia to provide learner control, J. of

Educational Multimedia and Hypermedia, 3(2), pp. 155-172.

Bilkent University (2008). Library Survey 2008. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2010
από τον δικτυακό τόπο http://library.bilkent.edu.tr/survey.html

Bird, M., Hammersley, M., Gomm, R., & Woods, P. (1999). Εκπαιδευτική έρευνα στην
πράξη. Εγχειρίδιο Μελέτης. Πάτρα: ΕΑΠ

_________________________________________________________________________
145
Blees, I., Rittberger, M. (2009). Web 2.0 Learning Environment: Concept, Implementation,
Evaluation. Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο
http://www.elearningeuropa.info/files/media/media19743.pdf

Bodi, S., 1998. Critical thinking and bibliographic instruction: the relationship. Journal of
Academic Librarianship, 14 (3), pp.150-153.

Clark, J., Store, R. (1998). Flexible Learning and the Library: The Challenge. The Journal
of Library Services for Distance Education, Vol. I, No. 2, June 1998, State University
of West Georgia - Carrollton, Georgia. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2010 από τον
δικτυακό τόπο http://www.westga.edu/~library/jlsde/vol1/2/JClark_RStore.html

Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2008). Μεθοδολογία εκπαιδευτικής έρευνας.

Αθήνα: Μεταίχμιο.

Davies, C. (1977). Open Learning Systems for mature students. Dorset: Council for
Educational Technology

Downes, S. (2005, 17 Οκτωβρίου). E-learning 2.0. eLearn Magazine. Ανακτήθηκε στις 8

Ιανουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο
http://www.elearnmag.org/subpage.cfm?section=articles&article=29-1

European Association of Distance Teaching Universities – EADTU. (2009). Membership.

Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο
http://www.eadtu.nl/default.asp?hId=2&mmId=4

Greek Librarians and Information Scientists. (2009). Μαζεμένα από τον Reader μου.
Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο http://greeklis.org/?p=473

Hafner, K., Lyon, M. (1998). Where Wizards Stay Up Late: The Origins of the Internet.
New York: Simon & Schuster

Holmberg, B. (2002). Εκπαίδευση εξ Αποστάσεως. Θεωρία και Πράξη. Αθήνα: Έλλην.

Iowa State University. (2000). Summary of the ISU Library’s Spring 2000 User
Satisfaction Survey. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο
http://www.lib.iastate.edu/cfora/pdf/3000015.pdf

_________________________________________________________________________
146
Jonassen, D. H., Wilson, B. G., Wang, S., & Grabinger, R.S. (1993). Constructivist uses of
expert systems to support learning. Journal of Computer-Based Instruction, 20(3), 86-
94.

Keegan, D. (1996). Foundations of distance education. London and New York: Routledge

Keegan, D. (2001). Οι Βασικές Αρχές της Ανοικτής και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης.

Αθήνα: Μεταίχμιο

Lignan University. (2009). 2009 user survey results. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου
2010 από τον δικτυακό τόπο http://www.library.ln.edu.hk/usr_survey/2009/

Lööf, Α., Seybert, H. (2009). Internet usage in 2009 - Households and Individuals.
Eurostat Data in focus 46/2009. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2009 από τον δικτυακό
τόπο http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-QA-09-046/EN/KS-
QA-09-046-EN.PDF

Marchionini, G., Maurer, H. (1995). The roles of Digital Libraries in Teaching and
Learning. Communications of ACM, 38 (4), pp. 67-75.

Maness, J. (2006). Library 2.0 Theory: Web 2.0 and Its Implications for Libraries.
Webology, Volume 3, Number 2. Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2010 από τον
δικτυακό τόπο http://www.webology.ir/2006/v3n2/a25.html

Moore, M. G. (1973). Toward a Theory of Independent Learning and Teaching. Journal of

Higher Education, 44, 661-679. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2009 από τον
δικτυακό τόπο: http://www.ajde.com/Documents/theory.pdf

Moore, M. G. (1980). Independent Study. In R.Boyd and J.Apps (eds). Redefining the
Discipline of Adults Education. San Francisco: Jossey-Bass, pp. 16-31. Ανακτήθηκε
στις 17 Δεκεμβρίου 2009 από τον δικτυακό τόπο:
http://www.ajde.com/Documents/independent_study.pdf

Moore, M. G. (1986). Learners and Learning at a Distance. Keynote Address to Summer

Conference: Improving Teaching at a Distance. Madison: University of Wisconsin

Moore, M. G., & Kearsley, G. (1996). Distance education: A systems view. Belmont, CA:
Wadsworth Publishing Company.

_________________________________________________________________________
147
Perraton, H. (1988). A theory from distance education. Στο Sewart, D., Keegan, D. and
Holmberg, B. (eds) Distance Education : International perspectives. New York:
Rantledge

Prairie View A&M University. (2009). User Satisfaction Survey. Ανακτήθηκε στις 16
Φεβρουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο
http://www.pvamu.edu/PDFFiles/Library/SACS/Docs_Ref/13_User_Satisfaction_data_
2008_2009.pdf

Race, Ph. (1999). Το εγχειρίδιο της Ανοικτής Εκπαίδευσης. Αθήνα: Μεταίχμιο

Rader, H. B. (1997). Educating students for the information age: the role of the librarian.
Reference Services Review, vol. 25, no. 2.

Reddy, N., Yakub, A. (2006). Information technology based services in a university

library: A user satisfaction survey. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2010 από τον
δικτυακό τόπο
http://nopr.niscair.res.in/bitstream/123456789/6017/1/ALIS%2053%281%29%2015-
17.pdf

Rogers, A. (1999). Η Εκπαίδευση Ενηλίκων. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Rosenbaum, Η. (2008, 15 Μαΐου). Web 2.0 (3.0…) After the thrill is gone. Εισήγηση που
παρουσιάστηκε στο Faculty Summer Institute 2008 του University of Illinois. Urbana –
Champaign. Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο
www.slis.indiana.edu/faculty/hrosenba/www/Pres/fsi_08/fsi_08.pps

Rosenberg M. (2000). E-Learning: Strategies for delivering knowledge in the information

age. New York: Mc Graw-Hill

Rowntree, D. (1998). Exploring Open and Distance Learning. London: Kogan Page

Spencer, D., C. (1980). Thinking about Open Learning Systems. Council for Educational
Technology, Working Paper 19.

Stanchev, I. (1993). From decision support systems to computer suported cooperative

work. Computer Mediated Education of Information Technology: Professionals and
Advanced Users. North-Holland: Elsevier Science Publishers

_________________________________________________________________________
148
Strickland, M. (2007). The Evolution of Web 3.0. Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2010 από
τον δικτυακό τόπο http://www.slideshare.net/mstrickland/the-evolution-of-web-30

Tennessee State University (2009). User satisfaction survey results. Spring 2009. “We hear
you”. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο
http://www.tnstate.edu/uploads/documents/USER%20SATISFACTION%20SURVEY
%20RESULTS%20%20Spring%202009.pdf

The Open University (2010) http://library.open.ac.uk/services/lib20servs

The Opte Project. (2003). Current maps of the Internet. Ανακτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου
2009 από τον δικτυακό τόπο http://www.opte.org/maps

University of Auckland (2009). Library Users Survey 2009. Ανακτήθηκε στις 16

Φεβρουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο
http://www.library.auckland.ac.nz/about/rodski/LibraryUsersSurveySummary2009.pdf

University of Liverpool (2008). Library Survey Autumn 2008 Summary of Results.

Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο
http://www.liv.ac.uk/Library/using/surveys/libqual08web.pdf

University of Washington (2007). Spring 2007 grad / professional student library use
survey. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2010 από τον δικτυακό τόπο
http://www.lib.washington.edu/assessment/surveys/survey2007/20070612GradRes.pdf

Willis, B. (1994). Distance Education: Strategies and tools. New Jersey: Educational
Technology Publications

_________________________________________________________________________
149
 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι
Το Ερωτηματολόγιο της Έρευνας

_________________________________________________________________________
150
_________________________________________________________________________
151
_________________________________________________________________________
152
 Εάν η απάντηση στην παρακάτω ερώτηση είναι «Ναι», τότε και μόνο εμφανίζονται οι
τρεις ακόλουθες επιπρόσθετες ερωτήσεις.

_________________________________________________________________________
153
 Εάν η απάντηση στην παρακάτω ερώτηση είναι «Όχι», τότε και μόνο εμφανίζονται οι
δύο ακόλουθες επιπρόσθετες ερωτήσεις.

_________________________________________________________________________
154
 Εάν η απάντηση στην παρακάτω ερώτηση είναι «Ναι», τότε μόνο εμφανίζονται οι δύο
ακόλουθες επιπρόσθετες ερωτήσεις.

Εάν η απάντηση στην παρακάτω ερώτηση είναι «Όχι», τότε δεν εμφανίζεται καμία
επιπρόσθετη ερώτηση.

_________________________________________________________________________
155
 Εάν η απάντηση στην παρακάτω ερώτηση είναι «Ναι», τότε μόνο εμφανίζεται η μία
ακόλουθη επιπρόσθετη ερώτηση.

Εάν η απάντηση στην παρακάτω ερώτηση είναι «Όχι», τότε δεν εμφανίζεται καμία
επιπρόσθετη ερώτηση.

_________________________________________________________________________
156
 Εάν η απάντηση στην παρακάτω ερώτηση είναι «Πολύ Συχνά», «Συχνά», «Σπάνια», ή
«Πολύ σπάνια», τότε μόνο εμφανίζονται οι τρεις ακόλουθες επιπρόσθετες ερωτήσεις.

_________________________________________________________________________
157
 Εάν η απάντηση στην παρακάτω ερώτηση είναι «Ποτέ», τότε δεν εμφανίζεται καμία
επιπρόσθετη ερώτηση.

Εάν η απάντηση στην παρακάτω ερώτηση είναι «Ναι», τότε μόνο εμφανίζεται η μία
ακόλουθη επιπρόσθετη ερώτηση.

_________________________________________________________________________
158
_________________________________________________________________________
159
_________________________________________________________________________
160
 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ
Απεικόνιση στιγμιότυπου οθόνης (screenshot) της Κεντρικής Σελίδας του δικτυακού τόπου http://lib.eap.gr της Βιβλιοθήκης του ΕΑΠ