Yunit 3

Ebolusyon ng
Alpabetong Filipino
Pangkat 3
Timeline Patungkol sa Ebolusyon ng
Alpabetong Filipino

14-18 siglo 1890 1940 1976 1987

Alifbata o
Baybayin Abecedario o
Alpabetong ABAKADA
Romano
Pinagyamang
Alpabeto Bagong
Alpabetong
Filipino
Artikulasyon

Ano ba ang artikulasyon?

Tumukoy sa:
teknikal na katawagan para sa sugpungan o
kasukasuan.
pagbigkas, pagsasalita, tunog ng bigkas,
palahugpungan;
ang partikular na proseso ng pagkakaroon ng
pagkakaibang katangian sa pagbigkas.
Punto ng Artikulasyon
Ito ay tumutukoy sa kung anong
bahagi ng bibig naisasagawa ang
pagbigkas sa ponema.
Limang Punto ng
Artikulasyon
Panlabi
Pangngipin
Pangilagid
Velar o
Pangngalangala
Glottal
PANLABI Pangngipin

Ang ibabang labi Ang dulong dila ay

ay dumidikit sa labi dumidikit sa loob ng
ng itaas mga ngipin.

-/p, b, m/- -/t, d, n/-

Panggilagid Velar o
Pangngalangala
Ang ibabaw ng dila
Ang ibabaw ng punong
ay lumalapit o
dila ay dumidikit sa
dumidikit sa
velum o malambot na
punong gilagid.
bahagi ng ngalangala.

-/s, r, l/-
-/k, g/-
Glottal Stop pagpalabas sa hininga
upang lumikha ng
paimpit na tunog.
Ang babagtingang
tinig ay naglalapit at
hinaharang o inaabala -/h/-
ang presyon ng
Paraan ng Artikulasyon
Ito ay tumutukoy sa kung anong
bahagi ng bibig naisasagawa ang
pagbigkas sa ponema.
Anim na Paraan ng
Artikulasyon
Pasara
Pailong
Pasutsot
Pagilid
Pakatal
Malapatinig
 Pasara Pailong

Ang hangin ay
Ang daanan ng
nahaharang dahil sa
hangin ay harang na
pagtikom ng bibig,
harang
pagtukod ng dulong
dila sa itaas ng mga
-/p, t, k, b, d, g/-
ngipin.

-/m, n/-
Pasutsot Pagilid

Ang hanging lumalabas Ang hangin ay

ay nagdaraan sa lumalabas sa gilid ng
makipot na bahagi ng dila sapagkat ang dulo
dila at ng ngalangala o ng dila ay nakadikit sa
kaya'y mga punong gilagid.
babagtingang patinig.
-/l/-
-/h, s/-
 Pakatal Malapatinig
Ang hangin ay ilang ulit
Nagkakaroon ng galaw
na hinaharang at
mula sa isang posisyon
pinapabayaang lumabas
ng labi o dila patungo
sa pamamagitan ng
sa ibang posisyon.
ilang beses na
pagpalag ng dulong
-/w, y/-
nakaarkong dila.

-/r/-
Ano ang morpolohiya?
Morpolohiya o Palabuuan
"Morph" o nangangahulugang porma at Morpema
"logia" o nangangahulugang diskurso,
Morph + eme
teorya o siyensiya.

Pag-aaral o pagsusuri sa kahalagahan ng anyo o yunit kahulugan

morpema sa isang wika at pagsasama-
sama nito upang makabuo ng isang Ito ang pinakamaliit
salita. na yunit ng isang salita
na nagtataglay ng
kahulugan
 Uri ng Morpema
1. Morpemang di-malaya o morpemang
panlapi

Kinakailangan pa itong ilapi sa ibang

morpema upang maging malinaw at tiyak
ang kahulugan.

Halimbawa: ka- kapangkat

um- gawi o ginagawa (kasama, kabaranggay, kahati)
(sumayaw, umalis, humiyaw)
ma- pagkamayroon mala- may hawig na katangian
(masipag, matalino, mayaman) (mala-rosas, mala-prinsesa, mala-agila)

Morpemang Panlapi Kahulugan Salitang-ugat Bagong Morpema

Pagkakaroon ng
ma- katangiang taglay ng Bait Mabait
salitang ugat.

um- Pagganap sa kilos Awit Umawit

-an lugar na pinaglalagyan Aklat Aklatan

Uri ng Morpema
2. Morpemang Malaya o morpemang salitang ugat

Ang morpemang ito ay nagtataglay ng kahulugan sa

ganang salita. Ito ang mga salitang ugat o tinatawag ding
payak ang anyo o kayarian dahil may taglay itong tiyak na
kabuluhan at ang mga salitang walang panlapi.

Halimbawa:

Aral, bata, talon, ganda, liit, tuwa, sulat, dagat,

takbo, galaw, linis, hiram, puti, at iba pa.
 May katanungan
ba kayo?

Salamat sa Pakikinig!!