‫ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ‪ 20 ,‬ﻣﻬﺮ ‪ 1391‬ﺳﺎﻋﺖ ‪21:24‬‬

‫ﺷﺮﺣﻲ ﺑﺮ ﺟﻤﻼﺗﻲ ﺍﺯ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻣﻠﻜﻲ ﺗﺒﺮﻳﺰﻱ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﺩﺣﻮ ﺍﻻﺭﺽ‬

‫ﺧﻮدﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬راه ﻋﺒﻮر از ﻇﺎﻫﺮ ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻦ ﻋﺒﺎدات‬

‫ﭘﺎﯾﮕﺎه ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻫﻤﮑﺎری ﻫﺎی ﺧﺒﺮی ﺷﯿﻌﻪ)ﺷﻔﻘﻨﺎ( ‪،‬آﯾﺖ ﷲ ﻣﯿﺮزا ﺟﻮاد ﻣﻠﮑﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰی در ﮐﺘﺎب اﻟﻤﺮاﻗﺒﺎت‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ روز دﺣﻮ اﻻرض ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ‪:‬‬

‫"ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺘﺼﺎر درﺑﺎره ی ﻧﻌﻤﺖ ﻧﺼﺐ ﮐﻌﺒﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل اﻧﺴﺎن را از ﺧﺎک آﻓﺮﯾﺪه و او‬
‫را ﺑﻪ دﯾﺪار و ﭘﻨﺎه ﺧﻮد دﻋﻮت ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬ﻧﺰدﯾﮑﯽ و ﭘﻨﺎه او ﻧﯿﺰ ﻣﺨﺼﻮص اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻣﻌﻨﻮﯾﺖ اﺳﺖ‪.‬و ﺑﻪ‬
‫ﺟﻬﺖ اﯾﻨﮑﻪ اﻧﺴﺎن در اواﯾﻞ ﮐﺎر‪ ،‬در ﺗﺎرﯾﮑﯽ ﻫﺎی ﻋﺎﻟﻢ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻓﺮو رﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻋﻮاﻟﻢ ﻋﺎﻟﯽ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻧﺪارد‪،‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﻣﺤﻞ زﻧﺪﮔﯽ اﻧﺴﺎن را ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﻣﮑﺎﻧﯽ آﺑﺎد ﮐﺮد و آﻧﺮا ﺧﺎﻧﻪ ی ﺧﻮد ﻧﺎﻣﯿﺪ‪.‬‬

‫آﻧﺮا زﯾﺎرت ﮔﺎه ﻃﺎﻟﺒﯿﻦ ﺧﻮدش ﻗﺮار داد‪ .‬ﺗﺎ ﺑﺮ ﮔﺮد آن ﭼﺮﺧﯿﺪه و زﯾﺎرﺗﺶ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻘﺘﻀﺎی ﺣﺎل ﺧﻮد ﺑﺎ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﻣﺎﻧﻮس ﺷﺪه و ﺑﺎ اﯾﻦ اﻣﻮر آﻣﺎده ی ﻋﻮاﻟﻢ ﻣﻘﺪس ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﺰدﯾﮏ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬ﺣﻖ ﺗﻌﺎﻟﯽ‬
‫ﺑﺮای زﯾﺎرت ﮐﻌﺒﻪ‪ ،‬ﻋﺒﺎدت ﻫﺎﯾﯽ ﻗﺮار داده ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﺮواز از ﻋﺎﻟﻢ ﺧﺎﮐﯽ ﺑﻪ ﻋﻮاﻟﻢ ﻣﻠﮑﻮت‪،‬‬
‫ﺟﺒﺮوت و ﻻﻫﻮت اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﻋﺒﺎدت ﻫﺎ ﻋﺒﺎدت ﮐﻨﻨﺪه را آﻣﺎده ی زﯾﺎرت ﮐﻌﺒﻪ ی ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﻪ درﺑﺎره ی آن در‬
‫رواﯾﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪" :‬زﻣﯿﻦ و آﺳﻤﺎﻧﻢ ﮔﻨﺠﺎﯾﺶ ﻣﻦ را ﻧﺪارد ﺑﻠﮑﻪ ﻗﻠﺐ ﺑﻨﺪه ی ﻣﻮﻣﻨﻢ ﮔﻨﺠﺎﯾﺶ ﻣﺮا دارد‪".‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﻋﺒﺎدات ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﻔﺲ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر را در ﺑﺮ دارد‪.‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﻣﻨﺎﺟﺎت ﺷﻌﺒﺎﻧﯿﻪ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ‪" :‬ﭼﺸﻢ ﻫﺎی ﻗﻠﻮب ﻣﺎ را ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﺧﻮدت روﺷﻦ‬
‫ﮐﻦ… ﺗﺎ دﯾﮕﺎن ﻗﻠﺒﻬﺎ ﭘﺮده ﻫﺎی ﻧﻮر را ﭘﺎره ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻌﺪن ﻋﻈﻤﺖ ﺑﺮﺳﺪ و روح ﻫﺎی ﻣﺎ ﺑﻪ ﯾﮕﺎﻧﮕﯽ ﻣﻘﺪس ﺗﻮ‬
‫در آوﯾﺰد… )ﻣﻨﺎﺟﺎت ﺷﻌﺒﺎﻧﯿﻪ("‪.‬‬

‫ﮐﺘﺎب ﻣﺮاﻗﺒﺎت‪،‬ﺷﺎﻣﻞ آداب و ﺗﻮﺟﻬﺎت ﻣﻌﻨﻮی در ﻃﻮل اﯾﺎم ﺳﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎم دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب "اﻋﻤﺎل اﻟﺴﻨﻪ"‬
‫)اﻋﻤﺎل ﺳﺎل( ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻃﯽ آن ﻣﺮﺣﻮم ﻣﻠﮑﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰی ﻫﻤﺮاه و ﻫﻢ ﻗﺪم ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﻮﯾﻤﯽ‪،‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﻠﯽ و ﻓﮑﺮی ﺑﺮای ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪان ﻣﻌﻨﻮﯾﺖ اراﺋﻪ ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ از ﻧﺎم ﮐﺘﺎب ﺑﺮ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ اﺻﻠﯽ ﻣﻮﻟﻒ ﺑﺮ "ﻣﺮاﻗﺒﻪ" ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﮐﺘﺎب ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺴﺨﻪ‬
‫ﻫﺎﯾﯽ در روش ﻫﺎی ﻣﺮاﻗﺒﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮﺣﻮم ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ در ﺑﺎره ی اﯾﻦ ﮐﺘﺎب اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪" :‬ﮐﺘﺎب "اﻋﻤﺎل ﺳﺎل" ﺗﺎﻟﯿﻒ ﭘﯿﺸﻮای‬
‫ﻃﺎﯾﻔﻪ‪ ،‬ﺣﺠﺖ ﺣﻖ‪ ،‬آﯾﺖ ﷲ‪ ،‬ﻣﺮﺣﻮم ﺣﺎج ﻣﯿﺮزا ﺟﻮاد آﻗﺎ ﻣﻠﮑﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰی ﻗﺪس ﷲ روﺣﻪ… درﯾﺎی ﻟﺒﺮﯾﺰی‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ در ﭘﯿﻤﺎﻧﻪ ﻧﮕﻨﺠﺪ و ﻣﻮﻟﻒ آن ﭘﯿﺸﻮای واﻻ ﻣﻘﺎﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻠﻨﺪای زﯾﺎد ﺷﺨﺼﯿﺖ او ﺑﺎ ﻫﯿﭻ‬
‫ﻣﻘﯿﺎﺳﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻧﯿﺴﺖ… اﯾﻦ ﮐﺘﺎب از ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻧﮕﺎرش ﯾﺎﻓﺘﻪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﻟﻄﺎﯾﻔﯽ ﮐﻪ اﻫﻞ وﻻﯾﺖ ﺧﺪا از آن ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻧﻤﻮده و ﻧﮑﺎت ﻇﺮﯾﻔﯽ ﮐﻪ در دل ﺳﺮﮔﺸﺘﮕﺎن ﻣﺤﺒﺖ‬
‫ﺧﺪا ﺧﻄﻮر ﮐﺮده و ﺗﻤﺎم ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﮐﻪ درﺑﺎره ﻋﺒﺎدت ﺧﺪا ﻓﻬﻤﯿﺪه اﻧﺪ‪ ،‬وﺟﻮد دارد…"‬

‫ﻣﻘﺼﺪ اﺻﻠﯽ ﻣﺮﺣﻮم ﻣﻠﮑﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰی اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ از ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻫﺎی زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﺑﻬﺮه را ﺑﺮای ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻦ و ﻣﻌﻨﻮﯾﺖ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪.‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻼش ﺑﺴﯿﺎری ﻧﻤﻮده ﮐﻪ از ﻇﻮاﻫﺮ و ﭘﻮﺳﺘﻪ ی‬
‫اﻋﻤﺎل و آداب ﻋﺒﺎدی و ﻣﺴﺘﺤﺒﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻐﺰا و ﺑﻄﻮﻧﺶ ﺣﺮﮐﺖ دﻫﺪ‪.‬اﯾﺸﺎن ﻋﺒﺎدات و ﺳﻨﻦ و زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن را‬
‫ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ اﻻﻫﯽ ﺑﺮای "ﻣﺮاﻗﺒﻪ" ﻣﯽ داﻧﺪ‪.‬ﯾﮑﯽ از ﻓﺮاز ﻫﺎی ﻧﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺳﺮار ﻇﻮاﻫﺮ دﯾﻨﯽ‪ ،‬در آن اﺷﺎره‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬در اﺑﺘﺪای ﻧﻮﺷﺘﻪ آﻣﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮﺣﻮم ﻣﻠﮑﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰی ﮐﻪ از ﺷﺎﮔﺮدان ﻣﮑﺘﺐ ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﻣﻮﺣﻮم ﻣﻼﺣﺴﯿﻨﻘﻠﯽ ﻫﻤﺪاﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻤﺪه ی ﺗﻮﺟﻬﺶ‬
‫ﺑﺮوی ﺧﻮدﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪" :‬اﯾﻦ ﻋﺒﺎدات ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﻔﺲ ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر را در ﺑﺮ دارد"‪ .‬اﯾﺸﺎن در اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت ﻋﯿﺎر ﻗﯿﻤﺘﯽ ﻋﺒﺎدات را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺷﯿﻮه ی ﻣﺤﮏ ﺑﺪل‬
‫از اﺻﻞ را ﻧﯿﺰ اراﺋﻪ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﮐﻪ ﻫﻤﺎن "ﺧﻮدﺷﻨﺎﺳﯽ" اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﯾﺸﺎن در ﻧﺎﻣﻪ ای ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﺮﺣﻮم ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﯿﻦ ﻏﺮوی اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ)ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ( ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ در راه ﻧﯿﻞ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻧﻔﺲ و ﻣﺮاﻗﺒﻪ دﺳﺘﻮراﺗﯽ ﻣﯽ دﻫﺪ‪[1] :‬‬

‫"… ﻣﺪﺗﯽ ﻫﻤﻪ روز و ﺷﺐ ﻓﮑﺮ در اﯾﻦ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻔﻬﻤﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺧﯿﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻣﯽ ﺑﯿﻨﺪ‪" ،‬ﺧﻮدش" اﺳﺖ! و‬
‫از ﺧﻮدش ﺧﺎرج ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ را ﻣﻠﮑﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺧﻮدش را در ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺜﺎل ﻣﯽ دﯾﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ،‬ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻋﺎﻟﻢ‬
‫ﻣﺜﺎﻟﺶ را ﻣﯽ ﻓﻬﻤﯿﺪ… آن وﻗﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﻓﮑﺮ را ﺗﻐﯿﺮ داد و ﻫﻤﻪ ﺻﻮرت ﻫﺎ و ﻣﻮﻫﻮﻣﺎت را ﻣﺤﻮ ﮐﺮد و ﻓﮑﺮ در‬
‫ﻋﺪم ﮐﺮد‪ ،‬و اﮔﺮ اﻧﺴﺎن اﯾﻦ را ﻣﻠﮑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻻﺑﺪ ﺳﻠﻄﺎن ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺗﺠﻠﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﺣﻘﯿﻘﺖ وﺟﻮد ﺧﻮد‬
‫را ﺑﻪ ﻧﻮراﻧﯿﺖ و ﺑﺪون ﺻﻮرت ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﮐﻨﺪ…" ]اﯾﺸﺎن ﻗﺮﯾﺐ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻀﻤﻮن را در رﺳﺎﻟﻪ ی ﻟﻘﺎء ﷲ‬
‫ص ‪ 258‬ﻣﺮﻗﻮم ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ[‬

‫ﺷﯿﻮه ی اﺳﺎﺗﯿﺪ ﻣﺮﺣﻮم ﻣﻠﮑﯽ اﯾﻦ ﺑﻮده ﮐﻪ ﺑﺮای ﺧﻮد ﺷﻨﺎﺳﯽ و ﻣﺮاﻗﺒﻪ‪ ،‬دﺳﺘﻮرات ﻓﮑﺮی ﻣﯽ دادﻧﺪ )ﭼﺮا ﮐﻪ‬
‫از ﻓﺮﻣﺎﯾﺶ اﻣﺎم ﺟﻮاد ﭘﯿﺮوی ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ‪ :‬ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺳﻮی ﺧﺪا از راه ﻗﻠﺐ‪ ،‬از ﺧﺴﺘﻪ ﮐﺮدن ﺑﺪن‪ ،‬ﮐﺎرآﻣﺪ‬
‫ﺗﺮ اﺳﺖ‪ /‬اﻟﻘﺼﺪ اﻟﯽ ﷲ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺑﺎﻟﻘﻠﻮب اﺑﻠﻎ ﻣﻦ اﺗﻌﺎب اﻟﺠﻮارح( ﻧﮑﺘﻪ اوﻟﯽ ﮐﻪ اﯾﺸﺎن در راه ﺧﻮد ﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻗﺮار ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺑﺪاﻧﺪ و ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺑﯿﺮون از وﺟﻮدش ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬و ﻫﺮ‬
‫آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﺪ و ﻣﯽ ﻓﻬﻤﺪ و ﺧﯿﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻣﯽ ﺷﻨﻮد و ﻫﻤﻪ و ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪاﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در درون‬
‫وﺟﻮد ﺧﻮدش ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻦ ﻣﺒﻨﺎ‪ ،‬ﻃﻔﻞ از اﺑﺘﺪای ﮐﻮدﮐﯽ در ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ اﻃﺮاﻓﺶ‪ ،‬آﻧﻘﺪر ﻣﺠﺬوب ﺑﯿﺮون از ﺧﻮدش‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺧﻮدش را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬و ﻫﺮ ﮔﻢ ﺷﺪه ای را ﺑﯿﺮون از وﺟﻮد ﺧﻮﯾﺶ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻋﺎﺷﻖ و ﺷﯿﻔﺘﻪ ی ﺑﯿﺮون از ﺧﻮد ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﻏﺎﻓﻞ از آﻧﮑﻪ ﻫﻤﻪ ﺣﻘﺎﯾﻖ و ﻓﻄﺮت اﻻﻫﯽ در درون وﺟﻮد‬
‫ﺧﻮدش ﺑﻪ ودﯾﻌﺖ ﻧﻬﺎده ﺷﺪه و ﮔﻢ ﺷﺪه ی اﺻﻠﯽ ﺧﻮدش اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻣﯿﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﯿﻦ در اﯾﻨﺒﺎره ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪" :‬ﺗﻌﺠﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮔﻢ ﺷﺪه ای داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ‬
 ‫دﻧﺒﺎﻟﺶ ﻣﯽ روﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻮدﺷﺎن را ﮔﻢ ﮐﺮده اﻧﺪ و ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮی ﺧﻮد ﻧﻤﯽ روﻧﺪ‪ /".‬ﻏﺮر و درر‪.‬‬

‫اﯾﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮﺣﻮم ﻣﻠﮑﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰی‪ ،‬ﺑﺮای ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺮاﻗﺒﻪ را ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ‪ :‬ﺑﺪان ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ی‬
‫ﻋﻠﻮم و اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﺗﺨﯿﻼﺗﺖ در درون ﺧﻮدت اﺳﺖ! و آﻧﻬﺎ را در درون ﺧﻮدت ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻦ‪ .‬و ﮔﻤﺎن ﻧﮑﻦ‬
‫ﻋﻠﻢ و اﺣﺴﺎس و ﺗﺨﯿﻞ ﺗﻮ در ﺑﯿﺮون از وﺟﻮدت ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ .‬اﯾﺸﺎن ﺟﻬﺖ ﭘﯿﮑﺎن را رو ﺑﻪ درون اﻧﺴﺎن‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﯿﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﻏﯿﺮ از ﺧﻮد ﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﮐﺎری در ﺟﻬﺎن ﻧﺪارد!‬

‫ﻫﺮ‬ ‫اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ی رﻣﺰ اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﯽ‪ ،‬داﻧﯽ‬ ‫ﮔﺮ در ﻃﻠﺐ ﻣﻨﺰل ﺟﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺟﺎﻧﯽ ﮔﺮ در ﻃﻠﺐ ﻟﻘﻤﻪ ی ﻧﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﺎﻧﯽ‬
‫ﭼﯿﺰ ﮐﻪ در ﺟﺴﺘﻦ آﻧﯽ‪ ،‬آﻧﯽ‬

‫ﺗﻔﺴﯿﺮ راﯾﺞ از اﯾﻦ ﺑﯿﺖ اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻟﻘﻤﻪ ﻧﺎن ﻣﯽ ﮔﺮدی‪ ،‬ارزﺷﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه اﺳﺖ‪ .‬و دﻧﺒﺎل‬
‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺎﺷﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻣﯽ ارزی‪.‬‬

‫اﻣﺎ ﻣﻮﻟﻮی در دوﺑﯿﺘﯽ ﻓﻮق ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﮐﻪ در ﺟﺴﺘﻦ آﻧﯽ‪ ،‬آﻧﯽ! ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻧﺎن ﻫﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺪان‬
‫ﮐﻪ ﺧﻮدت ﻧﺎن‪ ،‬ﻫﺴﺘﯽ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺟﺎن ﻫﺴﺘﯽ ﺑﺪان ﺧﻮدت ﺟﺎن ﻫﺴﺘﯽ و اﺳﺎﺳﺎ ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﻣﯽ‬
‫ﺧﻮاﻫﯽ‪ ،‬ﺧﻮدت در درون ﺧﻮدت داری و ﻫﺴﺘﯽ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﻟﻮی ﺷﻌﺮش را ﺣﺎوی ﯾﮏ ﻧﮑﺘﻪ‬
‫رﻣﺰ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫از ﺧﻮد ﺑﻄﻠﺐ ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﺧﻮاﻫﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﯾﯽ‬ ‫ﺑﯿﺮون ز ﺗﻮ ﻧﯿﺴﺖ ﻫﺮ ﭼﻪ در ﻋﺎﻟﻢ ﻫﺴﺖ‬

‫و ﯾﺎ ﺣﺎﻓﻆ در آن ﻏﺰل ﻣﻌﺮوﻓﺶ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫وآﻧﭽﻪ ﺧﻮد داﺷﺖ زﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺗﻤﻨﺎ ﻣﯽ ﮐﺮد‬ ‫ﺳﺎﻟﻬﺎ دل ﻃﻠﺐ ﺟﺎم ﺟﻢ از ﻣﺎ ﻣﯽ ﮐﺮد‬

‫ﮐﻪ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻌﻨﺎ دارد ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ دروﻧﯽ ﺧﻮد ﻏﺎﻓﻠﯿﻢ و ﮔﻢ ﺷﺪه ی ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻏﻠﻂ در‬
‫ﺑﯿﺮون از ﺧﻮﯾﺶ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬و در اﯾﻦ ﺗﻮﺻﯿﻪ ی ﺧﺎص ﻣﺮﺣﻮم ﻣﻠﮑﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺗﻤﺎم ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺎ‬
‫ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ درون ﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﮕﺎه ﮐﺮدن ﻣﺎن را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ و ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ذﻫﻨﯽ ﻣﺎن را ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺣﺎﻻت دروﻧﯽ ﻣﺎن را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎی اﯾﻨﮑﻪ در درون آن ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺑﺎﺷﯿﻢ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎی درون ﻣﺎن‬
‫ﺑﭙﺮدازﯾﻢ‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ رﻓﺘﻪ رﻓﺘﻪ ﺑﺒﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﺗﺠﻠﯽ درون ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬و ﻣﻌﺪن و ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﯽ ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ و‬
‫ﺗﻮﺟﻪ و اﻫﺘﻤﺎم ﻣﺎن ﺑﻪ ﺳﻮی آن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬درون اﺳﺖ‪.‬‬

‫و ﭘﺲ اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ و رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻪ ی ﺣﻘﯿﻘﯽ ﺧﺪا )ﮐﻪ درون ﻗﻠﺐ ﻣﻮﻣﻦ اﺳﺖ( ﺑﺮای‬
‫اﻧﺴﺎن ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻣﺮﺣﻮم ﻣﻠﮑﯽ در اﺑﺘﺪای ﻧﻮﺷﺘﻪ آﻣﺪ‪ ،‬ﻏﺮض از‬
‫ﻫﻤﻪ ی ﻣﻨﺎﺳﮏ و ﺷﻌﺎﺋﺮی اﻻﻫﯽ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ دادن ﺑﻪ درون اﺳﺖ و ﮐﻌﺒﻪ ی ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﺑﺮای آﻣﺎده ﮐﺮدن اﻧﺴﺎن ﺟﻬﺖ‬
‫ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﮐﻌﺒﻪ ی دروﻧﯽ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه‪.‬‬

‫و ﮐﻌﺒﻪ ی دروﻧﯽ را ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻪ ی ﺣﻘﯿﻘﯽ ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮان زﯾﺎرت ﮐﺮد ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻧﻔﺲ ﺑﺮﺳﯽ‪.‬‬
‫ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﺤﻞ اﺧﺘﻔﺎی ﻣﻌﺮﻓﺖ اﻻﻫﯽ در درون اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﯿﺮون)ﻣﻦ ﻋﺮف ﻧﻔﺴﻪ ﻓﻘﺪ ﻋﺮف رﺑﻪ‪ /‬ﻫﺮ ﮐﻪ‬
‫ﺧﻮدش را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ ﺧﺪای ﺧﻮدش را ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ( ‪/‬ﻏﺮر و درر‬

‫و در آﯾﻪ ی ﮐﺮﯾﻤﻪ ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫ﯾﺎ اﯾﻬﺎ اﻟﺬﯾﻦ آﻣﻨﻮا ﻋﻠﯿﮑﻢ اﻧﻔﺴﮑﻢ )ای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آورده اﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺎد ﺧﻮدﺗﺎن!( ‪/‬ﻣﺎﺋﺪه ‪[2] 105‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻤﺎم ﺗﻮﺟﻪ و اﻫﺘﻤﺎم ﺗﺎن ﺑﻪ درون ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در رواﯾﺖ دﯾﮕﺮ ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬ﻻ ﺗﺠﻬﻞ ﻧﻔﺴﮏ‪ ،‬ﻓﺎن اﻟﺠﺎﻫﻞ ﻣﻌﺮﻓﻪ ﻧﻔﺴﻪ ﺟﺎﻫﻞ ﺑﮑﻞ ﺷﯽ )از‬
‫ﺧﻮدت ﻧﺎﮔﺎه ﻧﺒﺎش‪ ،‬ﭼﺮاﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺧﻮدش را ﻧﺸﺎﻧﺴﺪ ﻫﯿﭻ ﭼﯿﺰ را ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﺪ‪ /.‬ﻏﺮر و درر‪.‬‬

‫ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺧﻮد ﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﭼﯿﺰ ﻫﺎی دﯾﮕﺮ را ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ در درون اﻧﺴﺎن‬
‫ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬و ﻫﺮ ﻗﺪر ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮد را ﺑﺸﻨﺎﺳﯿﻢ ﺣﻘﺎﯾﻖ ﻋﺎﻟﻢ را ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﯾﺶ ﻣﺮﺣﻮم ﻣﻠﮑﯽ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﻼﻗﺎت اﻧﺴﺎن ﺑﺎ دروﻧﺶ‪ ،‬و رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬در درون‬
‫ﺧﻮدش اﺳﺖ و ﮔﻢ ﺷﺪه ای ﺑﯿﺮون از وﺟﻮد ﺧﻮدش ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪ و ﺗﺮﻗﯽ و ﺳﻔﺮ ﻣﻌﻨﻮی اﻧﺴﺎن آﻏﺎز‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫وی ﻣﺮﺣﻠﻪ ی ﺑﻌﺪ را ﻣﺤﻮ و ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ﮐﺮدن ﺧﯿﺎﻻت و ﺗﺼﻮرات ذﻫﻨﯽ ﻣﯽ داﻧﺪ‪ .‬و ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎر ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ ﺑﻪ "ﻋﺪم" ﻓﮑﺮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫از آﺛﺎر ﺑﺮ ﺟﺎی ﻣﺎﻧﺪه از آﯾﺖ ﷲ ﻣﻠﮑﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰی ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺎت و رﺳﺎﻟﻪ ی ﻟﻘﺎء ﷲ اﺷﺎره ﺷﺪه‪ ،‬اﯾﺸﺎن‪ ،‬ﺗﺎﻟﯿﻒ‬
‫دﯾﮕﺮی ﺑﻪ ﻧﺎم اﺳﺮار اﻟﺼﻼه دارﻧﺪ ﮐﻪ در آن ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﮔﯿﺮی از رواﯾﺎت‪ ،‬ﺗﻮﺟﻬﺎت ﻣﺮاﻗﺒﻪ ﮔﻮﻧﯽ درﺑﺎره ی ﻧﻤﺎز‪،‬‬
‫آداب و ﻣﻘﺪﻣﺎت آن اراﺋﻪ ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺎﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫* ﺑﺮ اﺳﺎس رواﯾﺎت‪ ،‬در روز ‪ 25‬ذی اﻟﻘﻌﺪه ﮐﻌﺒﻪ ﻧﺼﺐ ﮔﺮﯾﺪه و زﻣﯿﻦ ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺪه و آدم ﭘﺎﯾﯿﻦ آﻣﺪه و‬
‫ﺧﻠﯿﻞ و ﻋﯿﺴﯽ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪه اﻧﺪ و رﺣﻤﻦ ﭘﺨﺶ ﺷﺪه‪.‬‬

‫]‪ [1‬آﯾﺖ ﷲ ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﯿﻦ اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ )ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ( از ﺷﺎﮔﺮدان آﺧﻮﻧﺪ ﺧﺮاﺳﺎﻧﯽ ﺑﻮد و آﯾﺎت‬
‫ﻋﻈﺎم ﺧﻮﺋﯽ و ﺑﺮوﺟﺮدی و ﺑﻬﺠﺖ از ﻣﺤﻀﺮ درﺳﺸﺎن ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﺸﺎن در ﻓﻘﻪ و اﺻﻮل و ﻓﻠﺴﻔﻪ‬
‫ﻣﺘﺒﺤﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ از ﺑﺰرﮔﺎن ﺣﻮزه ﻫﺎی ﻋﻠﻤﯿﻪ ی ﻧﺠﻒ و ﻗﻢ‪ ،‬ﺑﺮای رﺷﺪ ﻣﻌﻨﻮی‪ ،‬از رﻫﻨﻤﻮد‬
‫ﻫﺎی ﻣﺮﺣﻮم ﻣﯿﺮزاﺟﻮاد ﻣﻠﮑﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰی ﺑﻬﺮه ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﯿﺰ ﻣﺮﺣﻮم ﺷﯿﺦ اﻧﺼﺎری ﺑﺮای ﺳﻔﺮ ﻣﻌﻨﻮی و ﺑﺎﻃﻨﯽ اش از ﻣﺤﻀﺮ ﺳﯿﺪ ﻋﻠﯽ ﺷﻮﺷﺘﺮی ﺑﻬﺮه‬
‫ﻣﻨﺪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬

‫]‪ [2‬ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ در ﺗﻔﺴﯿﺮ اﻟﻤﯿﺰان ذﯾﻞ ﻫﻤﯿﻦ آﯾﻪ در ﺟﻠﺪ ‪ 6‬ص ‪ 250‬ﺑﺤﺜﯽ رواﯾﯽ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﺒﺴﻮﻃﯽ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺧﻮدﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﯾﺸﺎن در ﺻﻔﺤﻪ ‪ 254‬ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺮﯾﻖ‬
‫ﺧﻮد ﺷﻨﺎﺳﯽ و ﺳﯿﺮ اﻧﻔﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺣﻘﯿﻘﯽ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫]‪ [3‬ﻣﺮﺣﻮم ﻣﯿﺮزا ﺟﻮاد ﻣﻠﮑﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰی در ﺳﺎل ‪ 1343‬ه‪.‬ق در ﻗﻢ درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬اﯾﺸﺎن در دوران زﻋﺎﻣﺖ آﯾﺖ ﷲ‬
‫ﺷﯿﺦ ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﯾﻢ ﺣﺎﺋﺮی دروس اﺧﻼق و ﺗﻮﺣﯿﺪش را در ﻗﻢ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬

‫اﻧﺘﻬﺎی ﭘﯿﺎم‬

‫‪www.shafaqna.com/persian‬‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدن ﻧﻈﺮ‬
‫ﻧﺎم‬

‫ارﺳﺎل‬