Aralin 7 La Liga Filipina – pansibikong samahan ng mga

Pilipino na naglalayon ng pagbabago sa ilalim ng

Ang Bitag sa Ikalawang Pagbabalik ni Rizal sa
pamamahala ng mga Kastila.
Pilipinas

Opisyales ng La Liga Filipina

Hunyo 26, 1892 – ikalawang pababalik si Rizal sa
Pilipinas kasama ni Lucia.  Ambrosio Salvador – pangulo-isang mason
at Gobernadorcillo ng Qiuapo.
“ang labanan ay nasa Pilipinas at wala sa Madrid.
 Deodato Arellano – kalihim
Doon tayo dapat magtagpo – tagpo, magtulungan,
 Bonifacio Arevalo – ingat-yaman
sama-samang makibaka at magdusa alang-alang sa
 Agustin dela Rosa – fiscal
kapakanan ng ating bayan” -(talumpati sa mga
kababayan sa Europa) Layunin ng La Liga Filipina
Layunin ni Rizal sa pagbabalik sa Pilipinas 1. Pagbuklurin ang buong kapuluan sa isang
solidong bansa.
1. Malaman kung mababago pa ang pasya ni
2. Pagtutulungan sa bawat pangangailangan at
Gobernador Heneral Despujol tungkol sa
kagipitan.
kaniyang proyekto sa Borneo (Borneo
3. Pagdadamayan sa lahat ng uri ng
Colonization Project).
pagmamalabis at kawalang katarungan.
2. Maitatag ang samahang La Liga Filipina.
4. Pagpapasigla ng edukasyon, agrikultura, at
3. Harapin ang mga paratang sa kaniya upang
pangangalakal.
matigil na ang pagpaparusa sa kanyang
5. Pag-aaral at pagpupunyaging makamtan ang
pamilya at kababayan.
kahiligang pagabago.
Hotel de Oriente – pinakamagandang otel sa
“Isa’y katuladd ng lahat” (Unus Instar Ominium)
Maynila na tinuluyan ni Rizal.
- Paniniwala ng La Liga Filipina
Hulyo 6, 1892 – nag-iba ang desisyon ni
Gobernador Heneral Eulogio Despujol na bawiin Pagdakip kay Rizal
ang parusang pagpapatapon sa ama at kapatid na
babae ni Rizal.
Fuerza de Santiago – ikinulong si Rizal dahil may Hulyo 7, 1892 – ipidakip si Rizal at ipiniit sa Fort
natagpuang polyeto sa kanyang bagahe nang siya ay (Fuerza) Santiago.
pabalik na ng Hong Kong. Hulyo 15, 1892 – lihim na isinakay si Rizal sa
Pobres Frailes – polyeto (limang babasahing papel) bapor Cebu tungo sa Dapitan.
na natagpuan sa bagahe ni Rizal na gawa ni Fr. Dahilan ng Pagpapatapon kay Rizal
Jacinto.
1. Naglabas siya ng mga aklat at mga artikulo
Pagkakatatag ng La Liga Filipina sa ibang bansa na tumutuligsa sa inang
Espanya pambabatikos sa katolisismo at
mga prayle.
Hulyo 3, 1892 – itinatag ni Rizal ang La Liga 2. May natuklasan sa kaniyang maleta nang
Filipina. lumunsadd siya galing sa Hong Kong na
mga babasahing may pamagat na Pobre
Jose Maria Basa – nagpanukala sa La Liga
Frailes (Ang Kahabag-habag na mga
Filipina.
Prayle).
3. Ang kanyang nobelang El Filibusterismo
ay inihandog niya sa tatlong paring martir na
This study source was downloaded by 100000865441366 from CourseHero.com on 04-13-2023 08:40:51 GMT -05:00

https://www.coursehero.com/file/72432668/Reviewer-in-Rizaldocx/
 sina Mariano Gomez, Jacinto Zamora, at
Jose Burgos at ipinalimbag pa sa pahina ng
pamagat ang mga salitang “walang nang
nalalambing dapat gawin para sa
kaligtasan ng Pilipinas kundi ang
humihiwalay sa inang-bayan”.
4. Layunin ng kanyang mga gawain at sulatin
ay upang mawalan ng pananampalataya
ang mga Pilipino sa simbahang katoliko.
________________________________________________________
Kasaysayan ng Dapitan
Dapitan
 Isang bayan sa Zamboanga sa isla ng
Mindanao.
 Nangangahulugang tagpuan.
 Salitang bisaya dapit – nag-aanyaya
Datu Lagubayan – isang datu ng Bohol na
nakatuklas sa Dapitan.
1565 – dumating ang mga Kastila sa Dapitan.
Emilio Jacinto – tinaguriang Utak ng Katipunan
at kinilala bilang si Pingkian ang tumayong kanang
kamay ni Andres Bonifacio (Dakilang Plebian).
________________________________________________________
Pagpapatapon sa Dapitan
Hulyo 17, 1892 – nakarating si Rizal sa Dapitan.
Kapitan Ricardo Carcinero – komandanteng
tagapagbantay ni Rizal sa apat na taon nitong
deportasyon sa Dapitan.
Padre Pablo Pastells – paring superior ng Samahan
ng mga Heswita sa Pilipinas.
Padre Antonio Obach – heswitang misyonaryo sa
Dapitan.
Mga Kondisyong susundin ni Rizal upang
maaari na siyang manirahan sa Kumbento

Miguel Lopez de Legazpi – kastilang mananakop 1. Babawiin niya ang kaniyang mga sinabi
na nakipaggkasundo kay Datu Lagubayan. laban sa mga pari at dapat niyang ipakita
ang kanyang pagiging maka-Kastila at hindi
Simbahan ng St. James – simbolo ng siya sang-ayon sa rebolusyon.
Kristyanismo sa Dapitan na itinayo ng mga paring 2. Dadalo sa mga rito ng simbahan at
Heswita noong 1883 upang mapangalagaan ang ikukumpisal niya ang lahat ng nakaraang
mga Dapitanons mula sa mga mananakop. pangyayari sa kaniyang buhay.
3. Kikilos siyang katulad ng isang Kastila at
San Santiago Matanda (St. James the Greater) –
isang taong relihiyoso.
patron ng Dapitan.
Andres Bonifacio – namuno sa pagtatag ng Buhay sa Dapitan (1892 – 1896)
Katipunan. Siya ang tinaguriang Ama ng
Katipunan.
A Don Ricardo Carnicero – tulang inihandog ni
Anak ng Bayan o KKK (Kataas-taasang, Rizal noong Agosto 26, 2892 na siyang
Kagalang-galangang Katipunan ng mga Anak ng kaarawan ng kaniyang kaibigang si Kapitan
Bayan) – kapisanang bbinalangkas nina Andres Carnicero.
Bonifacio, Valentin Diaz, Teodoro Plata, at Ladislao
Diwa. Blg. 9736 – napanalunang tiket nina Kapitan
Carnicero at Francisco Equilor sa loterya sa
Layunin ng KKK Maynila.
1. Mapagbuklod ang mga Pilipino. P20,000 – ikalawang premyong napanalunan
2. Lumaban upang makamit ang kalayaan.
nila.

This study source was downloaded by 100000865441366 from CourseHero.com on 04-13-2023 08:40:51 GMT -05:00

https://www.coursehero.com/file/72432668/Reviewer-in-Rizaldocx/
 P6,200 – ibinahagi nila kay Rizal. Mi Retiro (My Retreat) – tulang isinulat ni Rizal
na naglalarawan ng payapa at matiwasay na
 P2,000 – ibinigay ni Rizal sa kanyang
pamumuhay niya sa Dapitan bilang isang
ama.
bilanggo na ipinadala niya sa kanyang Ina noong
 P200 – ibinahagi niya kay Mariano Basa.
Oktubre 22, 1895.
 P4,000 – ibinili niya ng lupain sa Talisay.
Ramon Carreon – kasosyo ni Rizal sa pagsasaka
Ilan sa mga Nililok ni Rizal sa Dapitan
at pangangalakal.
 Ang Dilag ng Dapitan
Makinang de Kahoy – inibento ni Rizal na
 Busto ni San Pablo
nakakagawa ng 6,000 na tisa kada araw.
 Busto ni Padre Guerero
 Busto ni Josephine Bracken Josephine Bracken – huling pag-ibig ni Rizal na
isang Irish na mula sa Hong Kong.
Agosto 1893 – dumating sa Dapitan ang Ina at
kapatid ni Rizal na si Maria.  James Bracken – Ama ni Josephine na
isang corporal sa British Garrison.
Marso 1895 – nag-umpisang gumawa ng patubig
 Elizabeth Jane Mcbride – Ina ni
si Rizal.
Josephine.
Padre Francisco de Paula Sanchez – tumulong  George Taufer – Ama-amahan ni
sa kanya na pagandahin ang liwasang-bayan ng Josephine na isang Amerikanong
Dapitan. Inhinyero.

G.H.F. Cameron – isang inhinyerong Amerikano Marso 1895 – dumating si Josephine Bracken
na pumuri sa kakayahan ni Rizal sa inhinyeriya. kasama ng kanyang ama-amahan na si George
Taufer upang ipagamot ang mata nito.
Manuela Orlac – tumulong at sumama kina
“ upang ang isang tao ay mabuhay ng marangal
Josephine Bracken.
at matutong pangalagaan ang kaniyang
karapatan bilang tao ay nararapat ding Marso 12, 1896 – iniliham ni Rizal sa kanyang
pahalagahan an edukasyon” Ina ang pagkamatay ng kanyang anak na lalaki na
nagngangalang Francisco tatlong oras matapos
itong maipanganak.
1893 – Hunyo 1896 – nagpatayo ng paaralan si
________________________________________________________
Rizal para sa mga Dapitanon.
Ang Katipunan
Labing anim (16) – bilang ng unang naging
estudyante ni Rizal.
Mga Kakaibang Hayop na natuklasan ni Rizal Nahati sa dalawang grupo ang mga kasapi ng
La Liga Filipina:
 Draco Rizali – butiki na may kakayahang
lumipad. 1. Cuerpo de Compromisarios –
 Apogonia Rizali – kakaibang uri ng naniniwala pa din na ipagkakaloob ang
salagubang. reporma.
 Rhacophorus Rizali – pambihirang 2. Katipunan – naniniwala pa din na sa
palaka. paggamit ng armas at dahas ay
makakamit ang kalayaan.
Pebrero 1895 – bumalik ang Ina ni Rizal sa
Maynila. ________________________________________________________
Pagdalaw ni Dr. Pio Valenzuela
This study source was downloaded by 100000865441366 from CourseHero.com on 04-13-2023 08:40:51 GMT -05:00

https://www.coursehero.com/file/72432668/Reviewer-in-Rizaldocx/
 Nobyembre 3, 1896 – nakarating si Rizal sa
Maynila at ipiniit sa Fort Santiago.
Hunyo 21, 1896 – isinugo ni Andres Bonifacio si
Dr. Pio Valenzuela kay Rizal upang hinggin ang Gobernador Heneral Ramon Blanco –
suporta nito sa himagsikan ngunit ito’y malugod nagpahintulot kay Rizal na magpunta sa Cuba.
na tinanggihan ni Rizal dahil alam niyang hindi
Heneral Mariano Llanera (gitnang Luzon) at
pa handa ang bansa .
Heneral Emilio Aguinaldo (Cavite) –
Cuba – bansang balak puntahan ni Rizal bilang nagtagumpay sa madugong labanan ng mga
doktor ng hukbo upang mapag-aralan niya ang Pilipino at Kastila.
mga bagay-bagay tungkol sa digmaan.
________________________________________________________
________________________________________________________

Muling Paglalakbay
Ang Paglilitis kay Rizal, 1896

Hulyo 31, 1896 – nilisan ni Rizal ang Dapitan

Nobyembre 29, 1896 – nagsimula ang paglilitis
lulan ng bapor Espana patungong Maynila.
kay Rizal.
Bapor Isla de Luzon – kailangan niyang abutan
Koronel Francisco Olive – ginampanan niyya
patungong Espana ngunit ito’y nakaalis na nang
ang pag-uusig.
dumating si Rizal sa Maynila noong Agosto 6.
Uri ng Katibayan laban kay Rizal
Agosto 19, 1896 – natuklasan ng mga Kastila
ang Kilusang Katipunan sa pamamagitan ni 1. Ang Sinumpaang Pahayag
Teodoro Patino nang magtapat siya sa kanyang 2. Katibayang Dokumento
kapatid na si Honoria na siyang ikinumpisal niya
Moises Salvador at Pio Valenzuela – ilan sa
sa mga prayle.
mga kasamahan ni Rizal na nagpahayag laban sa
Agosto 23, 1896 – sinimulan ng mga kanya sa paglilitis.
Katipuneros ang Himagsikan.
Disyembre 7, 1896 – iniharap kay huwes
Bapor de Panay – sinakyan ni Rizal patungong Nicolas dela Pena ang usapin.
Singapore.
Mga Mungkahi ni Nicolas dela Pena
Don Pedro Roxaz – nanghikayat kay Rizal na
1. Ang nasasakdal ay kailangang maiharap
lumunsad na sa bapor at tumigil na lamang sa
sa paglilitis sa pinakamadaling panahon.
Singapore.
2. Si Rizal ay mananatili sa piitan.
Setyembre 30, 1896 – naging bilanggo si Rizal 3. Ang pagtatanggol ay gagampanan ng isang
ng Kapitan ng Isla de Panay. opisyal ng hukbong kastila at hindi ng
isang manananggol.
Sa pamamagitan ng paghahain sa Punong
4. Naggmulta siya halagang isang milyong
Mahistrado ng Habeas Corpuz maaaring
piso.
makatakas si Rizal.
Disyembre 8, 1896 – ibinigay ang usapin kay
SS Colon – isang bapor militar na sinakyan ni
Piskal Enrique de Alcocer.
Rizal ng pabalikin siya noong Oktubre 5, 1896
sa Maynila. Tenyente Luis Taviel de Andrade – napiling
tagapagtanggol ni Rizal.
This study source was downloaded by 100000865441366 from CourseHero.com on 04-13-2023 08:40:51 GMT -05:00

https://www.coursehero.com/file/72432668/Reviewer-in-Rizaldocx/
 Disyembre 11, 1896 – binasa kay Rizal at sa “There is something inside” – winika ni Rizal
kanyang tagapagtanggol ang paratang sa kanya. kay TRining ng ibigay nito ang gasera.
Inakusahan si Rizal nang: Mi Ultimo Adios – sipi ng tula na nasa loob ng
gasera na isinulat ni Rizal noong Disyembre 12,
1. Pag-aalsa
1896.
2. Sedisyon
3. Pagtatag ng mga ilegal na samahan Imitacion de Cristo – aklat na pangrelihiyon na
ibinigay ni Rizal na alaala sa kasal nila ni
Disyembre 26, 1896 – magaganap ang huling
Josephine Bracken.
paglilitis kay Rizal na syang sinabi ni
Gobernador Camilo C. Polavieja. Sa aking minamahal at namimighating asawa
– sulat ni Rizal sa kanyang asawa nung
Cuartel de Espanya – kung saan naroroon ang
Disyembre 30,1896.
Konsehong Pandigma na lilitis kay Rizal.
Malecon – daang nilakad ni Rizal patungong
Konsehong Pandigma binubuo nina:
Bagumbayan.
 Tenyente Koronel Jose Togores Arjona
Bagumbayan – binaril si Rizal.
(pangulo)
 Capt. Santiago Izquedero Osorio
 Capt. Braulio Rodriguez
Noong ika-7:30 ng umaga, Disyembre 30,1896
 Capt. Ricardo Munoz Arias
ay tapos na ang lahat.
 Capt. Manuel Diaz Escribano
 Capt. Fernando Perez Rodriguez Ang pagpanaw ni Rizal ay tulad sa
 Enrique de Alcocer (piskal) pagkakasalarawan niya sa ikaapat at ikalimang
saknong ng kanyang tulang “Huling Paalam”.

“ang hukom ay hindi dapat maging

mapanghiganti manapa’y dapat maging
makatarungan”
- Luis Taviel de Andrade
Disyembre 8, 1896 – ipinagtibay ang hatol kay
Rizal na kamatayan.
________________________________________________________
Ang Huling Araw ni Rizal

Fort Santiago – ipiniit ang bayani ng lahi.

Padre Vicente Balaguer – nanghikayat kay Rizal
na gumawa ng retraksyon.
Retraksyon – isang dokumento na
nagpaoahayag ng muling pagkilala sa
katolisismo at pagbawi ng salita o gawa na labag
sa pagiging isang anak ng simbahan.

This study source was downloaded by 100000865441366 from CourseHero.com on 04-13-2023 08:40:51 GMT -05:00

https://www.coursehero.com/file/72432668/Reviewer-in-Rizaldocx/
 Aralin 8 Si Rizal, Ang Siyentipiko
Jose Rizal, Ang Henyo
Ricial – espanyol na salita na ang ibig sabihin ay Si Jose Rizal ay:
palayan o pastulan.
 Maka-agham
Azotea – tawag sa balkonahe.  May disiplina
 Mapagtuklas sa katotohanan
Natutuhan ni Rizal ang alpabeto nung siyang 3
 Mapagmasid
taong gulang pa lamang.
 May mapanuring pag-iisip
Aya – ang tawag ni Rizal sa kaniyang nars.
Si Rizal, Ang Makabayan
Natutuhan nni rizal sa murang isip na ang mga
Pilipino ay hindi malaya kundi kailangang
sumunod sa mga Kastila na kung ano ang gusto Sa mga nobelang ginawa ni Rizal, ipinamalas niya
nilang ipagawa sa kanila. rito ang masidhing pagmamahal nito sa
bayan.
Si Rizal, Ang Guro
Elias – may kaunting edukasyon dahil sa
kaapihang natamo ng kanyang ginagalawan.
Kaparusahang Korporal – napakahalagang
Ibarra – naghahangad ng pagbabago upang
bahagi ng pamaaraan at disiplina sa
maiangat ang abang kalagayan ng tao.
edukasyon.
Simoun – nawalan ng tiwala sa pamahalaan.
EDUKASYON – pinakamahalagang kailangan ng
kalayaan.
Ito ang siyang nagbibigay diin sa kabutihang Ang likas na makasining ni Rizal ay nalalayon
sibiko: nang matayog na diwa at makabayang
saloobin.
 Matapat sa pamahalaan
 Paglilingkod sa bayan Si Rizal, Ang Internasyonalista
 Interes sa gawaing pambansa
 Pagsunod sa batas Ang pagiging internasyolista ni Rizal ay:
 Paggalang sa may kapangyarihan  Umuri sa iba’t ibang wikang dayuhan
 Pag-ibig sa Maykapal  Nakipagpalitan ng kaalamang maka-
Tagalog – nararapat na iturong wikang agham sa mga pandaigdigan na
pambansa para sa pagkakaisa ng bayan at siyentipiko.
pagpapahayag.  Nakipagtalo sa mga banyagang dalubhasa
sa panitik.
Pagka-internasylista ni Rizal sa Romansa
Ang guro ay dapat na may paggalang sa
pansariling katauhan ng isang mag-aaral at ang  Pranses
disiplina ay batay sa pagmamahal at makatao.  Aleman
 Hapones
Ilan sa mga Bansang napuntahan ni Rizal
Ang edukasyon aytuld ng isang sasakyang
makapagdadala sa kaunlaran sa bilis at sa agwat  Hapon
ng bawat sibilisasyon.  Tsina
This study source was downloaded by 100000865441366 from CourseHero.com on 04-13-2023 08:40:51 GMT -05:00

https://www.coursehero.com/file/72432668/Reviewer-in-Rizaldocx/
  Inglatera Ang mga sinulat at akda ni Rizal sa Kastila ay
 Belhika inukol niya sa mga Kastila dahil nais niyang
 Olanda ipamalas sa mga ito na ang mga taong
 Alemanya tinatawag nilang “INDIO” ay nakahihigit pa
 Italya sa mga henyo ng mga taga-ibang lupain.
 Estados Unidos
Si Rizal, Ang Lider-Sibiko
 Sa pagiging agrimensor ni Rizal, nagawa
Kumakatawan si Rizal ng hindi lamang niyang mapababa ang malinis na tubig
pinakamaningning at pinakamahusay na mula sa bundok patungo sa kanayunan
katangian ng Pilipinas kundi ng buong daigdig. sa pamamagitan ng mga kawayan at
apoy.
Si Rizal, Ang Lingguwista
 Napailaw ni Rizal ang Dapitan sa
pagbabayad ng P500.00.
 Tinuruan niya ng Dapitanon ng tamang
Si Rizal ay mahilig mag-aral ng iba’t ibang wika
paraan ng pagsasaka, pangingisda,
dahil nais nitong malaman ang buhay at kultura
paggamit ng makabagong makinarya
ng mga tao sa iba’t ibang bansa.
para sa bakal at sa pagtatayo ng
Wika kooperatiba upang lalong umunld ang
mga taga-Dapitan.
1. Tagalog – pamilya at kababayan
2. Kastila – edukasyon at pulitika Si Rizal, Ang Manggagamot
3. Latin
4. Griyego
5. Ingles – paglalakbay at pangangalakal Pamatasan ng Santo Tomas – nag-aral si Rizal
6. Pranses – sining at panitik ng medisina sa loob ng apat na taon.
7. Aleman – agham
8. Arabik Unibersidad de Madrid – nakapagtapos si Rizal
9. Malayan ng medisina.
10. Ebreo Europa – nagpakadalubhasa si Rizal sa
11. Sanskrito optalmologo.
12. Olandes
13. Italyano
14. Instik
15. Niponggo
16. Portuges
17. Russo
18. Catalan
19. Swedis
Diyalekto
1. Tagalog
2. Ilokano
3. Bisaya
4. Sabuanon

This study source was downloaded by 100000865441366 from CourseHero.com on 04-13-2023 08:40:51 GMT -05:00

https://www.coursehero.com/file/72432668/Reviewer-in-Rizaldocx/
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)