Professional Documents
Culture Documents
Yeniden Işlev
Yeniden Işlev
FABRİKASI
(1844)
CİBALİ TÜTÜN
FABRİKASI
(1844)
Cibali Tütün Fabrikası
Tarihçesi
Savaşın
tarihinde ilk kez dış borçlanmaya gider. Savaş harcamalarının
toplama, tütün fabrikası açma imtiyazı 30 yıl süre ile yıllığı 750,000
edilir. Reji şirketi tütün tekelini 1923 yılına kadar elinde tutar.
Hükümeti’ne devredilir.
Kadın İş
Gücü Fabrika, Cibali, Fener, Fatih ve civarında oturan
halkın, özellikle kadın işgücünün çalışma yaşamına
girmesine öncülük etmiştir. Çalışanlarının büyük
çoğunluğunun kadın olduğu fabrikada 20. yüzyılın
başlarında 1500'ü kadın ve 662'si erkek olmak
üzere toplam 2162 kişi çalışmıştır
C D
C 101 BİGİSAYAR LABARATUVARI 5 D 101 SAĞLIK MERKEZİ
C 103 REZAN HAS MÜZESİ YÖNETİMİ D 102 DANIŞMA /GÜVENLİK
C 110 MODEL ATÖLYESİ D 104 YAŞAMBOYU EĞİTİM MERKEZİ
D 106 KARİYER MERKEZİ VE MEZUNLARLA İLİŞKİLER OFİSİ
D 117 AŞÇILIK OKULU
A blok: Bu blokta orijinal binanın ana girişi
bulunmaktadır. Resmi bir tutum gösteren bu
kısım bugün A Blok’un giriş kapısıdır ve A Blok
rektörlük, özel kalemler, muhasebe gibi resmi
hizmetler ile iktisadi bilimler fakültesi gibi bazı
fakülteler için tahsis edilmiştir. Bu bölümdeki
A
mahallerin bir kısmı dış cepheye bakacak
şekilde konumlandırılırken bir kısmı da A
Blok’un kendisine ait ışıklı avlusunun etrafına
dizilerek gün ışığından faydalanmaktadır. A
Blok’un avlusu, okulun diğer avlularına
nazaran oldukça resmi bir görüntü
çizmektedir
Blok
B blok: A ve B bloklar kırma çatılı uzun bir pasajla birbirine bağlanmaktadır. Aynı zamanda
B Blok’a da giriş olan bu pasaj sergi alanı, dinlenme alanı, fuaye alanı gibi ihtiyaçlara karşılık
vermektedir.
B Blok, seminer salonları, kafeterya, bilgisayar laboratuvarları, öğrenci konseyi alanı,
İngilizce destek birimi gibi okulun tüm öğrencilerini ve dışarıdan gelen ziyaretçileri
ilgilendiren bölümleri bünyesinde bulundurmakta ve okul için bir tür yaşam alanı gibi
çalışmaktadır.
B blok, A bloktan farklı bir avlu kimliğine sahiptir. Bu avlu bitkilendirilmiştir ve farklı kotlarla
galerileri bağlamak için karakteristik bir çelik merdiven sistemine sahiptir. Avluya bakan
duvarlar, binanın yığma yapım sistemini gösterecek biçimde bırakılmıştır. Soyulan bu
duvarlar sağlamlığı sağlamak için çapraz taşıyıcılarla desteklenmiştir.
B bloğun zemin kattaki kafeteryasından Rezan Has Müzesi’nin zemin katına ulaşmaktadır.
B
Ancak müzeye gelmeden önce kafeterya zemininde özel bir alan üretilmiştir. Burada
binanın altında bulunan bir Doğu Roma yapısının kalıntısı sergilenmekte olup devamı
Rezan Has Müzesi’nin denk geldiği yerin altında muhafaza edilmektedir.
Blok
C Blok
Rezan Has müzesi, tüm bu üniversite binasını C Blok’a bağlamaktadır. C
Blok geçmişte sosyal birimleri barındırıken bugün mimarlık ve sanat
fakültesini oluşturmaktadır. Sahne, model atölyesi, derslikler gibi mekanları
bulunduran blok, diğerlerinden farklı olarak avluya sahip değildir ve diğer
kütlelerden daha küçüktür.
C Blok
D Blok, C Bloğun arkasından gelmemekte, başa dönerek tüm kampüsün
ilk kısmını oluşturmaktadır. Üniversitesnin bölümlerinin artması ve
nüfusunun büyümesi sonucu kampüsün yayılma ihtiyacını karşılamak
üzere sonradan eklenmiştir. Cibali Tütün ve Sigara Fabrikası’nın
tarihselliğine öykünen bir dokusu yoktur aksine modern bir mimari
üründür. Buna rağmen ana binayı kendine referans alarak, onun yanında
baskın olmayan bir biçimde gelişmiştir. A ve B bloklar gibi avlusu vardır,
Hukuk fakültesi, adalet yüksek okulu ve çeşitli eğitim bölgelerini barındırır.
D Blok, hemen yanı başındaki ana blok olan A Blok’a aralarında kalan tek
bir mahalden dokunarak bağlanır. Ünlü bir kafe zincirinin Cibali şubesi
olan bu alan tek eğimli çatı ile örtülmüştür. Rezan Has Müzesi’nde
görüldüğü gibi burada da dış dünyaya bir giriş çıkış alanı vardır böylece
D
öğrencilerin yanısıra halka da hizmet etmektedir.
Blok
CİBALİ TÜTÜN FABRİKASI
MİMARİSİ
18. yüzyılda başlayan Endüstri Devrimi’nde inşa edilen pek çok sanayi yapısı günümüzde endüstriyel miras olarak
tescillenmiştir. İşlevini yitirmiş olan Endüstri mirasları yaşatılabilmek amacıyla sadece korunarak değil, aynı zamanda yeniden
işlevlendirilerek topluma kazandırılmalıdır. Endüstri yapıları genellikle büyük ve kullanışlı alanlara sahiptir. Bu da yapıya
verilecek yeni işlevde özellikle iç mekânda esneklik sağlar. Ancak bu esneklikle yapılacak olan müdahaleler yapının mekânsal
kurgusunu, kimliğini ve özgün fiziksel yapısına zarar vermeyecek ve onu gölgelemeyecek şekilde olmalıdır.
Cibali Tütün Fabrikası’nın tasarımı mimar Alexandre Vallaury’e yaptırılmış, inşası sırasında devreye mimar Hovsep Aznavur
girmiş, 20. yüzyıl başlarında ise mimar Eugene Bottazi tarafından binaya bazı ekler yapılmıştır (Ergenç, 2019, s. 114). Binada
mimarın kendine ait tarzından ziyade üslubun kurallarının baskın olması mimarın kim olduğunun yorumlanmasını
zorlaştırmaktadır; bu sebeple müellif belirsizdir.
120 yaşındaki yapı, 17 Ağustos ile 12 Kasım depremleri gibi şiddetli depremler geçirmişti. Özellikle zemin katta ve birinci katta
bunlardan kaynaklanan bünyesel bozulmaların olduğu görüldü. Kapı ve pencere üzeri kemerlerde kısmi çatlaklar, pencereler arası
taşıyıcı duvarlarda basınç çatlakları vardı. Zaman içinde yapıda oluşan farklı oturmalar nedeniyle strüktürel bozulmalar olmuştu.
Kullanılan yapı malzemesinin bünyesel özelliklerini yitirmiş, yığma tuğla duvar ve çelik konstrüksiyon döşeme sisteminin birlikte
kullanılması, zayıf köşe ve kat bağlantılarında kırılmalara neden olmuştu.
Fabrikanın yavaşlayan üretimi sebebiyle 1995 yılında
kapatılmasında sonra, 1998 yılında Mimar Mehmet
Alper tarafından restorasyonu yapılmıştır.
- B blok üzerinde bulunan N blok kaldırılarak, B blokun Haliç’e bakan özgün cephesi ortaya çıkarılmıştır.
- G-H-I bloklarının kuzey cephelerini kapatan, yapıya sonradan eklenen M ve L blokları da kaldırıldı. Yeni plana göre
‘Rezan Has Müzesi’ olarak kullanıma açıldı.
- A2 avlusuna bütünlük sağlamak için D-E-F blokları kaldırılmış, A blok cephesi açığa çıkmıştır.
- Fabrikanın en büyük yapısı olan H bloğu yeni işleve uyum sağlaması ve doğal ışık sorununu çözmek için avlu
yapılmıştır. İç avlunun üstünü örten kısım cam yapılarak ışık problemi çözülmüştür.
- F blok eklenmeden önce A ve C blok arasındaki köprü F blok yapımından sonra bina içerisinde bir koridor olarak
kullanıldı, fabrika üniversiteye dönüştürülürken F blok yıkıldıktan sonra ortaya çıkan köprü yeni bir tasarım ve çağdaş
malzemelerle yeni dönem eki olarak inşa edildi.
BLOKLARIN İŞLEVLERİ
- A: Oditoryum ve kütüphane
- B-C: Yönetim, akademik ve idari birimler, öğretim üyesi
yemekhanesi
- G-H-I-J-K: Öğrenci mekânları (derslik, lokanta, kafe…)
İKİNCİ DÖNEM UYGULAMA AŞAMASINDA YAPILANLAR
- Yapılan temel kazılarında Osmanlı dönemi hamam kalıntısı ve Bizans sarnıcına bağlanan bir geçit ortaya çıkmıştır.
- Eski kullanımda O bloka denk gelen bu alan yeni kullanımda müze olarak kullanılmasına, zemin ve birinci katta ise Güzel Sanatlar
Fakültesi olarak kullanılmasına karar verilmiştir.
- A3 avlusu ise cam ve çelik strüktür ile müzenin sergi ve konferans salonu olarak kullanılmıştır.
- Eğitim ve kütür merkezi olarak kullanılan yeni bina tarihi fabrika ile hem cephe hem de oran olarak uyumlu çağdaş bir ektir.
- Yapının dönüşümü sırasında geçmişinden izler taşıyan gerek mekânsal gerek strüktürel gerekse malzeme kullanımı konusunda
yapıldığı dönem teknolojisini yansıtan şekilde inşa edilmiştir.
- Kadir Has Üniversitesi Eğitim ve Kültür Merkezi ‘Kütüphane, bilgisayar laboratuvarı, seminer odası, misafir öğretim üyesi odaları,
toplantı ve sergi salonları, oditoryum’ gibi mekanlar barındırmaktadır.
Eski kullanımında H blok olan yapıya yapılan iç avlu.