FILIPINO 2

LECTURE
YOU GOTTA FOCUS!
MGA BATAYANG KAALAMAN SA PAGBASA URI NG PAGBASA
PAGBABASA INTENSIBONG PAGBASA
 sa pagbabasa ay maaaring mo nang malibot at  may kinalaman ito sa masinsin at malalim na pagbasa
mapagmasdan ang kagandahan ng daigidig, lumipad ng isang tiyak na teksto
sa kalawakan at masisid ang kaibuturan ng
karagatan.
EKSTENSIBONG PAGBASA
 Ang pagbasa ay isa sa makrong kasanayang
tumutulong sa pagpapatatag ng pundasyon sa  may kinalaman sa pagbasa ng masaklaw at
saligang kaalaman ng isang tao. maramihang materyales.

HIKAYAT SA PAGBASA ISKANING

TASK DRIVEN  pagbabasa sa teksto ay nangangailangan ng bilis.  Ito
 ginagawa ang pagbasa dahil kailangan ay nakatuon sa paghahanap ng mga tiyak na
impormasyon. Talas ng paningin at memorya ang
puhunan ng isang mambabasa upang matukoy ang
TEXT DRIVEN
mga tiyak na datos ukol sa pangalan, petsa, simbolo,
 nagbabasa dahil interesado larawan, o tiyak na sabi.

PURPOSE DRIVEN ISKIMING

 nagbabasa dahil may layunin  pagbasa na ang layunin ay alamin ang kahulugan ng
kabuuang teksto. Sa pamamagitan nito, ay
MGA HAKBANG SA PAGBASA –AYON KAY maibubuod ng mambabasa ang konsepto o ideyang
WILLIAM GRAY nakapaloob sa kanyang binasa.
 Persepsyon
 Komprehensyon LIMANG DIMENSYON SA PAGBASA (CUIZON, 2014)
 Reaksyon
 Integrasyon UNANG DIMENSYON
 Pang-unawang Literal
MGA PANANAW SA PROSESO NG PAGBASA  masasabing nararating o naranasan ang pang-
unawang ito kung makagagawa ng buod, balangkas
ng paghahanay ng mga kaisipan o maibibigay ang
pangunahing kaisipan.

IKALAWANG DIMENSYON – (INTERPRETASYON)

 -pagkaunawang ganap sa mga kaisipan ng may-akda
kalakip ang mga karagdagang kahulugan. Dito ang
mambabasa o mag-aaral ay maaring magpahayag ng
sariling palagay, magbigay ng puna o magharap ng
kalutasan, pag-unawa sa mga tayutay o register ng
pahayag at magbigay ng saloobin o pandama.

IKATLONG DIMENSYON
 Mapanuring Pagbabasa (Critical Reading)
 -Pagkaalam sa kahalagahan ng mga kaisipan at ng
kabisaan ng paglalahad. Dito ang mambabasa o
mag-aaral ay inaalam ang kakintalang ipinahahayag
ng binasa, naghahamon sa malawak at nakikita ang
pagkakaiba at pagkakatulad ng mga diwa`t
pangyayari sa katotohanan.

IKAAPAT NA DIMENSYON
 Aplikasyon ng mga Kaisipang Nakuha sa Pagbabasa
(Application)
 - Dito ang mambabasa o mag-aaral ay iniuugnay ang
kanyang binasa sa sariling karanasan na mauuwi sa
pagmumungkahi o pagtatakda ng wastong direksyon

1
 sa larangan ng buhay. Ito’y humahantong bilang daan
sa pagbabago o pagtutuwid ng mga kamalian.
IKALIMANG DIMENSYON
 paglikha ng sariling kaisipan ayon sa mga kasanayan
at kawilihan sa binasang seleksyon (pagpapahalaga)
(Appreciation
 -Dito ang mambabasa ay nagaganyak na lumikha o
gumawa ng sariling panunulat o paglalapat ng mga
kaukulang pagbabago sa binasang akda.
KASANAYAN SA PAGBASA
1. Bago magbasa
2. Habang nagbabasa
 Pagkontrol sa oras ng pagbasa
 Pagbuo ng imahinasyon sa binabasa
 Paghihinuha
 Integrasyon
 Pagpapalit salita
 Muling basa
3. Pagkatapos magbasa
PAGKILALA SA OPINYON O KATOTOHANAN
MGA DAPAT ISAALANG-ALANG SA PAGBASA
 layunin
 pananaw
 damdamin
PAGSULAT
KATUTURAN NG PAGSULAT
 Kung aalalahanin natin ang naging pag-unlad ng
sibilisasyong pansangkatauhan, mababatid natin na
nagsimula ang konotasyon sa pagtatala ng
kasaysayan ng mga ninuno sa iba’t ibang dako ng
daigdig.
 Sa pamamagitan ng paglilimbag o pagguhit ng mga
simbolong kakatawan sa kung paano nila nasaksihan
ang isang pangyayari, iginuguhit nila ito sa yungib
kuweba, bato o tablets sa balat ng hayop, punong
kahoy at dahon, ang tatsulok ay representasyon ng
bundok, maaaring katawanin ng bituin at buwan ang
gabi ang mga simbulong ito ay tinatawag na
symetrical symbol.
 Isa sa halimbawa nito ay ang Hieroglyph ng mga taga
Ehipto. Nang lumaon, sa paglakad ng panahon nang
matutunan ng tao ang paggamit ng wika, dito na
pumapasok ang kakayahan ng tao sa pagsulat.
 Dahil sa pagsulat naisisiwalat, nalilinang,
naipakakalat, at naisasalin ang tala ng nakaraan. Ang
pagsulat ang puno’t dulo kung bakit mayroon tayong
iba’t ibang uri ng babasahing nakapagpapayaman ng
isipan ng isang indibidwal.
 Mula sa mga personal na sulatin, journal, pahayagan,
aklat, pananaliksik at mga sulating dumaan sa
teknikal at siyentipikong papel bunga ng masusing
pag-aaral at imbestigasyon, masasabi nating walang
duda na pinatutunayan lamang nito na ito ay produkto
ng kritikal at malikhaing pag-iisip ng tao.
 “Lohika ang tunguhin ng pagsulat” ayon kay David R.
Olson. Sa kadahilanang ang paglikha sa isang
komposisyon ay dumadaan sa sistematiko at
organisadong pamamaraan. Mula sa pagpili ng salita,
at kung paano ito pagsasama-samahin hanggang sa
pagkuha ng konsepto sa bawat talata ay nagaganap.
Depinisyon ng pagsulat
 Ilan sa depinisyon ng pagsulat ayon kina Austero,
Mangonon, et al (2002)
 Pagbibigay ng sustansya sa kahulugan sa mga bagay
na para sa iba ay walang kahulugan.
 Isang proseso ng intelektwal inquiry
 Isang malikhaing gawaing dini-develop sa papel
 Isang pansariling pagtuklas.
Sa pangkalahatang pag-aanalisa ang pagsulat ay isa sa
makrong kasanayan na dapat bigyang pansin ng mga mag-
aaral sa lahat ng antas. Sa inyong antas ay inaasahan
makasusulat kayo ng akademikong sulatin (Panahunang
papel). Mabibigyang pagkakataon ang mga mag-aaral na
makasulat sa paraang iskolarli. Ito ay makapagbahagi ng
ideya, opinyon at katotohanan sa kanilang panulat.
URI NG SULATIN
PANSARILING SULATIN
 Ang uring ito ay sulating pumapaksa at may
kinalaman sa personal na buhay ng may gawa
nito.Pinakagamiting uri ng sulatin Ang halimbawa ng
personal na sulatin ay liham, talaarawan,
awtobayograpi, dyornal at iba pa.
MALIKHAING SULATIN
 Saklaw ng uring ito ang mga akdang pampanitikan
gaya ng tula, sanaysay, nobela, balita, anekdota,
epiko, maikling kuwento, bugtong, salawikain,
kawikaan, pabula,parabula, alamat, korido, awit,
soneto, mito, dula, balagtasan na tumatalakay sa
lipunan, at sa iba pang maaaring maging paksa.
TRANSAKSYUNAL NA SULATIN
 Binigbigyan pansin ang mensaheng ipinahahatid.
Pormal at maayos ang pagkakabuo. Ang mga
halimbawa ay liham pangangalakal, Memo, Proposal,
Adbertisment.
SULATING PANANALIKSIK
 Ang uring ito ay nagpapakita ng kalutasan sa isang
suliranin na naging pokus ng pag-aaral. Dumaan ito
sa sanyantipikal na pamamaraan at ebalwasyon. Ilan
sa mga halimbawa nito ay panahunang papel (term
paper), thesis, action research, disertasyon, clinical
report, case study.
KATANGIAN NG SULATIN
Sa pagkakaroon ng magandang katangian ng sulatin
napapanatiling itong buhay sa sirkulasyon, ang mga
sumusunod na katangian, ang dahilan kung bakit patuloy parin
tatangkilikin ng mga mambabasa ang isang sulatin
magpabagu-bago man ang panahon.
KAISAHAN
 Dapat makita sa sulatin ang kaisipang nais ipahatid.
KOHERENS
 Sa isang sulatin mahalaga na may kaugnayan o
koneksyon ang bawat pangungusap, ang mga
transisyonal na salita ay magagamit ng wasto upang
maipakita ang lohikal ng pagkakasunud-sunod ng
2
 ideyang ibinabahagi sa mga tagapagtangkilik. Dapat
maayos na maihanay ang magkakasunod na ideya.
KALINAWAN
 Malinaw at hindi maligoy ang mga pangungusap. May
katiyakan sa pagpili ng mga salitang gagamitin.
KASAPATAN
 Hindi bitin ang ginawang pagpapaliwanag sa bawat
puntong binubuksan. Kalakip nito na makapagpakita
sa mga mambabasa ng detalye, ebidensya o patunay
sa sinasabi. Nakatutugon sa mga katanungang
hinahanapan ng sagot ng mambabasa.
EMPASIS O DIIN
 Sumisentro ang kabuuan ng sulatin, sa pinag-
uusapang paksa.
KARIKTAN
 Pumasok dito ang ideya sa pagpili ng mga salita,
kasiningan sa paglalahad ng mga detalye, walang
kamalian sa ispeling, bantas, sa sintaks at
organisado.
PAGPROSESO SA DATOS
 Ang pagsulat ay isang gawaing nangangailangan ng
mahabang panahon, pagsisikap at tiyaga.Puhunan ng
isang mahusay na manunulat ang pagkakaroon niya
ng malawak na kaisipan at mayamang karanasan,
ang mga naipong kaalamang ito ay bunga ng kanya
pagmamatiyag sa kanyang paligid, pag-aanalisa ng
mga pangyayari, pagkilala sa katotohanan, bunga ng
kritikal na pag-unawa nya sa buhay.
 Ang pangangalap ng datos ay maaaring gawin sa
pamamagitan ng pagsasagawa ng pag-iinterbyu, at
pananaliksik gamit ang internet, dito ay maaaring
makakuha ng maraming datos para sa paksang
sinasaliksik, kaya makatutulong din ang mga
“databases” na nakatala roon.
 Upang limiin o pakitirin ang iyong paksa, halimbawa
ang paksang “Polusyon” ay maaaring pakitirin at
gawing “ Polusyon sa hangin” na maaari pa ring
pakitirin sa “ Polusyong buhat sa mga
Sasakyan”.Sangkot sa gawaing ito ang prosesong
 brainstorming at klastering ng mga ideya.
 Subalit hindi sapat na makakuha lamang ng datos na
kinakailangan, dapat makasiguro na ito ay mula sa
mapagkukunang hanguan at pawang umaayon sa
katotohanan.
 Matapos nito kailangang maigrupo ang mga
magkakaungay na datos, makita ang kanilang
koneksyon at makagawa ng pagpapasiya hingil dito,
kung ito ba ay angkop na maging bahagi ng iyong
gagawing sulatin.
MGA HAKBANG SA PAGSULAT
IBA’T IBANG URI NG TEKSTO
TEKSTONG INFORMATIV
 Ang tekstong Informativ ay isang paglalahad o
pagpapaliwanag ng mga makatotohanang
impormasyon tungkol sa maraming bagay na may
pinagbabatayan.Isinasaad ang mga kabatiran nang
naaayon sa mga tunay na pangyayari batay sa
nasasaklaw na kaalaman ng tao.Layunin nitong
magbigay ng mga impormasyon tungkol sa mga tiyak
na kaalaman,bagay at pangyayari.
 Katangian ng Textong Informativ
 Pili at tiyak ang mensahe ng mga salita.
 Tiyak ang mga impormasyon o mga detalye na
nasa lohikal na paghahanay.
 Madaling maunawaan nang babasa ang mga
ginamit na mga pangungusap.
 Maayos ang pagkakahanay ng mga salita.
URI NG TEXTONG INFORMATIV
PAGBIBIGAY-KATUTURAN
 Isang anyo ng paglalahad na ginagamit ng mga
manunulat kung gusto nilang bigyan ng
pagpapakahulugan ang isang paksa.
 Halimbawa:
 Ang depresyon ay isang karamdaman sa utak na
nakaaapekto sa pag-iisip, damdamin, pag-uugali
at kalusugan.Neurosis ang ibang tawag
dito.Naniniwala ang mga eksperto na ang
depresyon ay sanhi ng di-balanseng kemikal ng
utak.
ENUMERASYON
 Ito ay tumutukoy sa talaan o listahan ng mga ideya,
katotohanan o detalye tungkol sa pangunahing
ideya.Tuwiran ang pag-aayos ng mga detalye na
susuporta sa depinisyon, pagpapahayag o ideya.
 Halimbawa:
 Ang isang file o programa na may virus ay hindi
nakaaapekto o nakasisira ng iba pang file o
buong computer hangga’t ito’y hindi pinatatakbo
3
 o nabubuksan.Ngunit maraming paraan upang
ito’y mabuksan.Maaaring kumabit o sumama ang
virus sa isang file o program o maaari rin naming
itago sa pamamagitan ng code.
PAGHAHAMBING AT PAGKOKONTRAST
 Ipinaliliwanag ang pagkakatulad sa pagitan ng dalawa o
mahigit pang ideya, tao, lugar, pangyayari, bagay at iba
pa.
 Sa pagkokontrast, ipinaliliwanag ang pagkakaiba
samantalang sa paghahambing ay pagkakatulad sa
dalawa o higit pang ideya.
 Halimbawa:
 Pagkakaiba ng mga kababaihan, Noon at Ngayon.
PROBLEMA AT SOLUSYON
 Nagpapahayag ng isang problema at nagtatala ng isa o
mahigit pang solusyon sa problema.
 Karaniwan ito ay nagsisimula sa pagbibigay ng suliranin
at pagsusuri ng mga kalagayang lumilikha ng nasabing
suliranin
 Halimbawa:
 Problema sa Pera
 Solusyon: Magsumikap at maghanap ng trabaho.
PAGSUNUD-SUNOD (SEKWENSYAL,
KRONOLOHIKAL AT PROSEJURAL)
1. Sekwensyal
 Ito ay binubuo ng mga serye ng mga pangyayari na
patungo sa konklusyon o ang sekwens ng mga
pangyayari na may kaugnayan sa partikular na
pangyayari.
 Halimbawa:
 Unang Pangyayari
 Ikalawang Pangyayari
 Pangwakas na Pangyayari
2. Kronolohikal
 Ang mga pangyayari ay laging may kaugnayan sa
nauna o sa sumunod na pangyayari. Ito ay
karaniwang ginagamit sa pagkukuwento at sa mga
tekstong pangkasaysayan.
 •
3. Prosejural
 Kailangang mag-ingat sa pagpapakita ng bawat
hakbang at siguruhin na walang makaliligtaang
hakbang.
 Ang halimbawa nito ay karaniwang matatagpuan
sa mga teksbuk sa kemistri na kung saan ay may
sinusunod na pamamaraan sa laboratoryo na
kailangang sundin nang maingat upang makakuha
ng magandang resulta.
 Kasama rin dito ang pagbibigay ng direksyon.
SANHI AT BUNGA
 Nagtatala ng isa o mahigit pang sanhi at epekto ng
pangyayari. Ang sanhi ay nagsasaad ng kadahilanan
ng mga pangyayaring naganap at ang epekto ng
pangyayaring ito ay tinatawag na resulta.
 Halimbawa:
 Sanhi: Ilegal na pagputol ng mga puno sa
kagubatan.
 Bunga: Baha sa mababang lupain at landslide
at pagkamatay ng maraming tao.
TEKSTONG NARATIBO
 Ang narativ ay batay sa sariling karanasan ng isang
tao ayon sa kanyang mga gawain sa pang-araw-
araw, maging ikaw ay isang profesyonal o mag-aaral
o pangkaraniwang mamamayan.
 Ito ay nakabatay sa tunay na mga pangyayari o kung
minsan naman ay kathang-isip lamang ng isang tao.
 Ang tekstong narativ ay ang pagsasalaysay ng
magkaugnay na pangyayari sa anyong kwento at sa
wikang maliwanag. Inilalahad nito ang mga
pangyayari sa ayos ng kronolohikal o mula sa
pinakahuli hanggang sa pinakaunang pangyayari.
Ang naratib ay may tiyak na simula, gitna, at wakas.
 Maaaring ito ay isang mahabang pagsulat. Ang
narativ ay maaaring piksyon o di-piksyon. Ang
piksyon aytungkol sa mga likhang isip ng tao at
pangyayari. Mga halimbawa nito ang nobela at ang
maikling kwento. Ang di-piksyon naman ay tungkol sa
mga totoong tao at pangyayari.
 Mga halimbawa nito ang anekdota at talambuhay.
 Piksyonal o di-piksyonal man, ang narativ ay may
mga elemento ng isang kwento, tulad ng tagpuan,
tauhan, at banghay.Isang magandang anekdota ay
tungkol sa ating “Ama ng Wika” na walang iba kundi
si Pangulong Manuel L. Quezon o kaya ang ating
pambansang bayani na si Dr. Jose Rizal.
NARITO ANG KATANGIAN NG TEXTONG NARATIV:
1. Ang textong narativ ay isang impormal na
pagsasalaysay. Para kang nagkuwento ng isang
bagay oisang pangyayari sa isang kaibigan.
2. Magaan itong basahin. Maaaring magtaglay ng
anekdotang naglalarawan ng mga tauhan, eksena, at
mga detalye ng mga pangyayari.
3. Nagtataglay ito ng panimula na nagsasaad kung
anong uri ito ng textong narativ at ng isang matibay
na konklusyon.
ELEMENTO NG SALAYSAY
• Tauhan
• Tagpuan
• Banghay
• Kasukdulan
Kakalasan
• Wakas
• Kakintalan
• Pananaw o Paningin
• Tema
TEKSTONG PERSWEYSIB
 naglalayong manghimok o mangumbinsi
 ginagamit upang maimpluwensyahan ang paniniwala,
pag-uugali, intensiyon at paninindigan ng ibang tao
 ito ay tekstong nanghihikayat. Ito ay naglalahad ng mga
konsepto, pangyayari, bagay o mga ideya na nagsasaad
ng masining na pagpapahayag sa mga mambabasa.
 Ito rin ay naglalahad ng mga sapat na katibayan o
patunay upang ang isang paksa o kaisipan ay maging
kapani-paniwala.Upang maging makatotohanan ang
panghihikayat kinakailangang magkaroon ng mga
ebidensya o pagpatotoo tulad halimbawa ng mga
dokumento o hango sa saligang batas na pina-iiral sa
isang bansa.
 Ilan sa mga halimbawa ng sulatin o akda:
 Talumpati
 Patalastas
4
 3 ELEMENTO NG PANGHIHIKAYAT/ TEKSTONG  Kailangang mag-ingat sa pagpapakita ng bawat
PERSWEYSIB (ARISTOTLE) hakbang at siguruhin na walang makaliligtaang
1. ethos o karakter hakbang.
2. logos o lohika  Ang halimbawa nito ay karaniwang matatagpuan sa
3. Pathos o emosyon mga teksbuk sa kemistri na kung saan ay may
sinusunod na pamamaraan sa laboratoryo na
ETHOS kailangang sundin nang maingat upang makakuha ng
magandang resulta.
Ang Karakter, Imahe o Reputasyon ng
Manunulat/Tagapagsalita  Kasama rin dito ang pagbibigay ng direksyon.
 Karakter o kredibilidad ng nagsasalita batay sa
paningin ng nakikinig
 Ito ang nagpapasiya kung kapani-paniwala ang
tagapagsalita o ang manunulat
 Madaling mahikayat ang mga tagapakinig kapag ang
nagsasalita ay . . .
 may magandang ugali
 maayos kausap
 may mabuting kalooban
 maganda ang hangarin
 may sapat na kaalaman at kakayahan sa paksa

LOGOS
Ang Opinyon o Lohikal na pagmamatuwid ng
Manunulat/Tagapagsalita
 pangangatwiran
 panghihikayat gamit ang lohikal na kaalaman
 katuturan ng sinasabi upang makahikayat ng iba
Pathos
Emosyon ng Mambabasa/Tagapakinig
 emosyon ang pinakamabisang motibasyon upang
kumilos ang tao
 malaki ang impluwensya nito gaya ng galit, awa at
takot sa pagdedesisyon at paghuhusga

PAGHAHANDA PARA SA PAGSULAT NG

TEKSTONG NANGHIHIKAYAT
 Linawin kung ano ang layunin ng isusulat na teksto
 Unawain ang uri ng mambabasa o tagapakinig
 Magsaliksik ng mga kaisipan o ideya na susuporta sa
paksa
 Magsaliksik ng salungat na posisyon o opinion at
gamitin ito bilang paghahambing
 Magbigay din ng alternatibo o ibang panig
 Isaalang-alang ang wasto, may batayan, mabuting
layunin at nilalaman ng impormasyong ipalalaganap.

TEKSTONG DESKRIPTIV
 Paglalarawang payak at simple lamang

URI NG PAGLALARAWAN
KARANIWAN
 Simpleng paglalarawan

MALIKHAIN/ MASINGING
 Paggamit ng mga matatalinhayang salita.

TEKSTONG ARGUMENTATIV
 Pagtatalo o Debate

TEKSTONG PROSEJURAL