TS en 13108-20 2008 Ti̇p Deneyleri̇

TÜRK STANDARDI
TURKISH STANDARD
Bu standard metni 18 Aralık 2008 tarihli TSE Teknik Kurul toplantısında

kabul edilerek yürürlüğe girmiş olup metin üzerindeki redaksiyonel
düzeltmeler devam etmektedir.
TS EN 13108-20
ICS 93.080.20
BİTÜMLÜ KARIŞIMLAR - MALZEME ÖZELLİKLERİ -

BÖLÜM 20: TİP DENEYLERİ
Bituminous mixtures - Material specifications - Part 20: Type

Testing
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
ICS 93.080.20 TÜRK STANDARDI TS EN 13108-20
Ön söz
− Bu tasarı, CEN tarafından kabul edilen EN 13108-20: 2006 standardı esas alınarak TSE İnşaat İhtisas
Grubu’nca hazırlanmıştır.
− Bu tasarıda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent
hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
İçindekiler
0 Giriş .......................................................................................................................................................... 1
1 Kapsam .................................................................................................................................................... 1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar........................................................................................... 1
3 Terimler ve tarifleri................................................................................................................................. 4
3.1 Teknik şartnameler............................................................................................................................. 4
3.2 Karışım formülü .................................................................................................................................. 4
3.3 Tasarlanan hedef bileşim ................................................................................................................... 4
3.4 Mamulün hedef bileşimi ..................................................................................................................... 4
4 Gerekler.................................................................................................................................................... 4
4.1 Tip deneyleri....................................................................................................................................... 4
4.2 Geçerlilik............................................................................................................................................. 5
5 Bileşen malzemeleri................................................................................................................................ 6
6 Karıştırılmış asfalt................................................................................................................................... 6
6.1 Genel.................................................................................................................................................. 6
6.2 Uygulama ........................................................................................................................................... 6
6.3 Numune alma ve deneyler ................................................................................................................. 6
6.4 Karıştırılmış asfaltın bileşimi .............................................................................................................. 7
6.5 Karıştırılmış asfalttan numune hazırlama........................................................................................... 7
7 Tip deney raporu..................................................................................................................................... 7
7.1 Genel.................................................................................................................................................. 7
7.2 Bileşenler............................................................................................................................................ 7
7.3 Karışım formülü .................................................................................................................................. 8
7.4 Sıcaklıklar........................................................................................................................................... 8
7.5 Deney sonuçları ................................................................................................................................. 8
Ek A Bileşen malzemeler için özellikler ve deney yöntemlerinin özeti ...................................................... 9
Ek B Bitümlü karışımlar için özellikler ve deney yöntemlerinin özeti ...................................................... 10
Ek C Numune hazırlama yöntemleri ............................................................................................................ 15
Ek D Deney işlemleri ve şartları ................................................................................................................... 17
Ek E (Bilgi için) Hava alanları için özel şartlar............................................................................................ 20
Bitümlü karışımlar - Malzeme özellikleri - Bölüm 20: Tip deneyleri
0 Giriş
Bu standard, tip deneyleri için asfalt karışımının uygunluğunun değerlendirilmesinde kullanılan sistemin bir
bölümü olarak hazırlanmıştır. Bu standard, EN 13108-1 ila EN 13108-7 standardlarıyla birlikte kullanılacak
şekilde tasarlanmış ve bu standardlarda uygunluk değerlendirmesinin bir bölümü olarak ifade edilmiştir. Tip
deney işlemleri, belirli bir karışım formülünün, mamul standardında belirtilen gereklerin her birine uygun olma
garantisini verme fonksiyonuna sahiptir. Tip deney işlemi, mevzuat gereği işaretlemenin uygulanıp
uygulanmadığına bakılmaksızın, bitümlü karışımlar için uyumlaştırılmış Avrupa Standardlarının
uyumlaştırılmış tüm ögelerine uygulanacak şekilde tasarlanmıştır. Bu sistem, uyumlaştırılmamış ögelere de
uygulanacak şekilde genişletilebilir.
1 Kapsam
Bu standard, yollar, hava alanları ve trafiğe açık diğer alanlarda kullanılan bitümlü karışımların
onaylanmasında kullanılan tip deney işlemlerini kapsar.
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya diğer dokümanlara atıf
yapılmaktadır. Bu atıflar metin içinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih
belirtilen atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar atıf yapılan bu standardda da tadil veya revizyon
yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standardın ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi halinde en
son baskısı kullanılır.
EN, ISO, IEC Adı TS No1) Adı

vb. No (İngilizce) (Türkçe)
EN 933-1 Tests for geometrical properties of TS 3530 Agregaların geometrik özellikleri
agregates Part 1: Determination of EN 933-1 için deneyler Bölüm 1: Tane
particle size distribution sieving büyüklüğü dağılımı tayini- eleme
method metodu
EN 933-10 Tests for geometrical properties of TSEN 933-10 Agregaların geometrik özellikleri
aggregates - Part 10: Assessment of için deneyler - Bölüm 10: İnce
fines; Grading of fillers (air jet tanelerin tayini - İnce dolgu
sieving) malzemelerinin tane
büyüklüğüne göre
sınıflandırılması (Hava jetiyle
eleme)
EN 1097-6 Tests for mechanical and physical TS EN 1097-6 Agregaların mekanik ve fiziksel
properties of aggregates - Part 6: özellikleri için deneyler - Bölüm
Determination of particle density and 6: Tane yoğunluğu ve su emme
water absorption oranının tayini
EN 1097-7 Tests for mechanical and physical TS EN 1097-7 Agregaların mekanik ve fiziksel
properties of aggregates - Part 7: özellikleri için deneyler - Bölüm
Determination of the 7: Taşunu (Filler) tane
particle density of filler- Piknometer yoğunluğunun tayini -
method Piknometre metodu
EN 1426 Bitumen and bituminous binders - TS 118 EN 1426 Bitümler ve bitümlü bağlayıcılar-
Determination of needle penetration İğne batma derinliği tayini
EN 1427 Bitumen and bituminous binders - TS 120 Bitümler ve bitümlü bağlayıcılar-
Determination of the softening point EN 1427 Yumuşama noktası tayini- Halka
- Ring and ball method ve bilya metodu
EN 12595 Bitumen and bituminous binders - TS 1093 Bitümler ve bitümlü bağlayıcılar
Determination of kinematic viscosity EN 12595 - Kinematik viskozite tayini
EN 12596 Bitumen and bituminous binders - TS EN 12596 Bitümlü ve bitümlü bağlayıcılar-
Determination of dynamic viscosity Kılcal borulu vakumlu tip
by vacuum capillary viskozimetre ile dinamik
viskozite tayini
1) TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir. * işaretli
olanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yayımlanmış olan Türk Standardlarıdır.
1
EN, ISO, IEC Adı TS No Adı

EN 12697-1 Bituminous mixtures - Test EN 12697-1 Bitümlü karışımlar-Sıcak asfalt
methods for hot mix asphalt - Part karışımları için deney yöntemleri
1: Soluble binder content - Bölüm 1:Çözünür bağlayıcı
içeriği
EN 12697-2 Bituminous mixtures - Test EN 12697-2 Bitümlü karışımlar - Sıcak asfalt
2: Determination of particle size - Bölüm 2: Tanecik büyüklüğü
distribution dağılımının tayini
EN 12697-3 Bituminous mixtures - Test TS EN 12697-3 Bitümlü karışımlar- Sıcak asfalt
methods for hot mix asphalt - Part karışımları için deney yöntemleri-
3: Bitumen recovery: Rotary Bölüm 3: Bitüm geri kazanılması:
evaporator Döner buharlaştırıcı yöntemi
EN 12697-4 Bituminous mixtures - Test TS EN 12697-4 Bitümlü karışımlar-Sıcak asfalt
4: Bitumen recovery: -Bölüm 4: Bitümün geri
Fractionating column kazanılması: Damıtma kolonu
yöntemi
methods for hot mix asphalt - Part karışımları için deney metotları -
5: Determination of the Bölüm 5: En büyük yoğunluğun
maximum density tayini
6: Determination of bulk density - Bölüm 6: Bitümlü deney
of bituminous specimen numunelerinin yığın
yoğunluğunun tayini
methods for hot mix asphalt - Part karışımları için deney metotları -
7: Determination of bulk density Bölüm 7: Bitümlü deney
of bituminous specimens by numunelerinin yığın
gamma rays yoğunluğunun gama ışını ile
tayini
EN 12697-8 Bituminous mixtures - Test TS EN 12697-8 Bitümlü karışımlar - Sıcak asfalt
8: Determination of void - Bölüm 8: Bitümlü numunelerin
characteristics of bituminous boşluk özelliklerinin tayini
specimens
11: Determination of the - Bölüm 11: Agrega ve bitüm
affinity between aggregate and arasındaki bağlanmanın tayini
bitumen
EN 12697-12 Bituminous mixtures - Test TS EN 12697-12 Bitümlü karışımlar - Deney
methods for hot mix asphalt - Part metotları - Sıcak karışımlı asfalt
12: Determination of the water için - Bölüm 12: Bitümlü
sensitivity of bituminous specimens numunelerin suya duyarlılığının
tayini
16: Abrasion by studded tyres için - Bölüm 16: Çivili lastiklerden
kaynaklanan aşınma
17: Particle loss of porous için - Bölüm 17: Gözenekli asfalt
asphalt specimen numunelerde tanecik kaybı
2

18: Binder drainage için - Bölüm 18: Bağlayıcının
süzülmesi
19: Permeability of specimen için - Bölüm 19: Numunenin
geçirgenliği
20: Indentation using cube or için - Bölüm 20: Küp numuneler
Marshall specimens veya Marshall numuneleri
kullanılarak iz çıkarma
methods for hot mix asphalt - Part karışımları için deney
21: Indentation using plate yöntemleri - Bölüm 21: Plaka
specimens numunelerde batma
22: Wheel tracking için - Bölüm 22: Tekerleğin iz
bırakması
methods for hot mix asphalt - Part metotları Bölüm 22: Yorulmaya
24: Resistance to fatigue karşı direnç
25: Cyclic compression test yöntemleri - Bölüm
25:Çevrimsel basma deneyi
26: Stiffness için - Bölüm 26: Katılık
30: Specimen preparation by için - Bölüm 30: Numune
impact compactor hazırlanması - Darbeli sıkıştırıcı
ile
31: Specimen preparation by için - Bölüm 31: Numune
gyrator compactor hazırlanması - Titreşimli
sıkıştırıcı ile
32: Laboratory compaction of yöntemleri - Bölüm 32: Bitümlü
bituminous mixtures by vibratory karışımların titreşimli sıkıştırıcı
compactor ile laboratuvarda sıkıştırılması
EN 12697-34 Bituminous mixtures - Test tst EN 12697-34* Bitümlü karışımlar - Deney
34: Marshall test için - Bölüm 34: Marshall deneyi
35: Laboratory mixing için - Bölüm 35: Laboratuvar
karışımları
3

methods for hot mix asphalt - Part metotları - Sıcak karışımlı
39: Binder content by ignition asfalt için - Bölüm 39: Yakma
ile bağlayıcı miktarının tayini
41: Resistance to de-icing fluids yöntemleri-Bölüm 41:Buz
çözücü akışkanlara direnç
EN 12697-43 Bituminous mixtures - Test TSEN 12697-43 Bitümlü karışımlar-Sıcak asfalt
43: Resistance to fuel yöntemleri - Bölüm
43:Yakıtlara direnç
EN 13043 Aggregates for bituminous mixtures TSEN 13043 Yollar, hava alanları ve trafiğe
and surface treatments for roads, açık diğer alanlardaki bitümlü
airfields and other trafficked karışımlar ve yüzey
areas uygulamalarında kullanılan
agregalar
EN 13108-21 Bituminous mixtures - Material TSEN 13108-21* Bitümlü karışımlar- Malzeme
specifications - Part 21: Factory özellikleri - Bölüm 21: Fabrika
Production Control imalat kontrolü
EN 13924 Bitumen and bituminous binders - TSEN 13924 Bitümler ve bitümlü
Specifications for hard paving bağlayıcılar - Sert döşeme tipi
grade bitumens bitümler - Özellikler
3 Terimler ve tarifleri
Bu standardın amacı bakımından aşağıdaki terimler ve tarifleri uygulanır.
3.1 Teknik şartnameler

Asfalt karışımları için uyumlaştırılmış Avrupa standardları ve Avrupa Teknik Onayları.
3.2 Karışım formülü

Tek bir karışımın, hedef bileşim olarak belirlenen bileşimi.
Not - Hedef bileşim, iki yolla belirlenebilir (Madde 3.3 ve Madde 3.4).
3.3 Tasarlanan hedef bileşim

Bileşen malzemeler, tane büyüklüğü dağılım (gradasyon) eğrisi ve karışıma ilave edilen bitüm yüzdesi
kullanılarak ifade edilen karışım formülü.
Not - Bu formül, genellikle laboratuvar karışım tasarımı ve doğrulamasının sonucunda elde edilir.
3.4 Mamulün hedef bileşimi

Bileşen malzemeler ve analiz neticesinde bulunacak tane büyüklüğü dağılım zarfının orta nokta eğrisi ve
çözünen bağlayıcı içeriği kullanılarak ifade edilen karışım formülü.
Not - Bu formül, genellikle imalat doğrulamasının sonucunda elde edilir.
4 Gerekler
4.1 Tip deneyleri
Her bir karışım formülü için tip deney işlemi, karışım formülünün, mamul standardında verilen ilgili gereklerin
sağlandığının kanıtı olarak yapılmalıdır (Not 1).
Başlangıç tip deneyleri, mamul tipini temsil eden bitümlü karışım numunelerinin performansını tayin etmekte
kullanılan tam bir deneyler veya diğer işlemler serisidir.
Başlangıç tip deneyleri, piyasaya arz edilecek bitümlü karışımın ilk kullanımında mamul standardına
uygunluğunu göstermek için yapılmalıdır.
4
Uygunlukları değerlendirilmek üzere diğer teknik şartnamelere göre özellikleri tedarikçi tarafından tayin
edilmiş ham maddelerin kullanılması halinde, ham madde performansının aynı kalması şartıyla, bu
özelliklerin tekrar değerlendirilmesine gerek yoktur.
Not 1 - Ait olduğu uyumlaştırılmış Avrupa standardına göre, CE işareti iliştirilmiş mamulün CE işareti ile
birlikte belirtilen performansa sahip olduğu varsayılabilir. Ancak, bu durum, imalatçının, bitümlü
karışımın bir bütün olarak gerekli performans değerlerinin beyan edilen değerleri karşılaması
sorumluğunu ortadan kaldırmaz.
Not 2 - Bitümlü karışım standardları fiziksel ve mekanik özelliklere ilişkin bir dizi gereği içerir. Bu gereklerin
bazıları, rijitlik veya deformasyona karşı direnç gibi doğrudan mekanik ölçümlerle ifade edilirken,
diğerleri, bağlayıcı içeriği veya boşluk içeriği gibi asli olmayan özellikler şeklinde ifade edilir. İmalatçı,
tip deney işlemini yaparken, uygunluğun gösterileceği belirli özelliklere ilişkin ilgili her bir gerek için
kanıt sağlamalıdır.
Tip deneylerin sonuçları, bu standardın gerektirdiği tüm bilgilerini içeren bir tip deney raporu halinde
verilmelidir.
Mamul standardında izin verildiği gibi mamul grubu yaklaşımı uygulandığında, bu yaklaşımın kullanımı,
bağlayıcı sınıfı haricinde, benzer hacimsel özelliklere sahip ve özdeş karışım formülleri arasında korelasyon
kurulması ile sınırlıdır. Bu durumda, sert sınıflı bitümlerin, en az yumuşak sınıflı bitümler kadar deformasyona
dirençli ve rijit olduğu varsayılabilir (Not 3). Ayrıca, sadece bağlayıcı sınıfında yapılan bir değişikliğin, poroz
asfaltın geçirimliliğini etkilemeyeceği de varsayılabilir.
Not 3 - Örneğin, 70/100 penetrasyonlu bir bağlayıcı ile oluşturulan asfalt betonu, deformasyona karşı direnç
için verilen belirli gerekleri sağlayabilir. Sadece bağlayıcının 40/60 gibi daha sert bir sınıfa
dönüştürülmesi, bu özelliği olumsuz yönde etkilemez. Bu durumda, asfalt betonunun aynı
performans kategorisinde olduğunu iddia etmek için, bu özellikle ilgili ilave deneyler yapılmasına
gerek yoktur.
EN 13108–21 Madde 4.1’de belirtilen fabrika imalat kontrolünün bir kısmı ve sürekli uygunluğun gösterilmesi
için yapılacak işlemin bir bölümü olarak, en az her 5 yılda bir sıklıkta tip deney işleminin yapılması da
gereklidir.
4.2 Geçerlilik
4.2.1 Geçerlilik süresi

Bir karışıma ait tip deney raporu, tek bir karışım formülü için geçerli olup, ham maddelerde Madde 4.2.2 veya
Madde 4.2.3’te tarif edildiği gibi değişiklikler meydana gelmediği sürece, başlangıç tip deneylerinin amaçları
bakımından geçerli kabul edilir.
Not - Madde 4.1’e göre, 5 yıldan daha uzun olmayan aralıklarla karışım formülünün geçerliliği tip deney
işlemi kullanılarak doğrulanmalıdır.
4.2.2 Agregadaki değişiklikler

Aşağıdaki şartlarda yeni bir tip deneyin yapılması gerekir:
a) İri agrega tipinde aşağıda belirtilen değişiklikler durumu:
− Aşağıdaki özelliklere bağlı olarak EN 13043’te tarif edilen iri agrega kategorisindeki değişiklik: Şekil, yarı
kırılmış agrega yüzdesi, parçalanmaya karşı direnç, aşınmaya karşı direnç, çivili lastik aşındırmasına
karşı direnç (gerektiğinde),
− Petrografik tipteki değişiklik,
− Tane yoğunluğunda (ağırlıklı ortalama) 0,05 Mg/m3 (0,05 g/cm3)’ten fazla değişiklik.
b) Kaynakta, tane büyüklüğü dağılım kategorisinde veya gerektiğinde, ince agrega köşelilik kategorisindeki
değişiklik durumu,
5
c) Fillerin mineralojik tipindeki değişiklik durumu.
4.2.3 Bitümdeki değişiklik

Bitüm sınıfında bir değişiklik olması, yeni bir tip deneyin yapılmasını gerektirir.
5 Bileşen malzemeleri
Tip deney işlemi, ilave edilmesi halinde, geri kazanılacak asfalt da dâhil tüm bileşen malzemelerinin ilgili
gereklere uygun olduğunun gösterilmesi için yapılan deneyleri içermelidir. Bu gerekler, Ek A’ da ayrıntılı
olarak verilmiştir.
Agrega bileşenlerinin geometrik özellikleri, bağlayıcının penetrasyonu/yumuşama noktası/viskozitesi ve sınıfı

ile geri kazanılacak asfaltın bağlayıcı içeriği ve bağlayıcı özellikleri için gerekli deneyler, tip deneylerinde
kullanılan bileşen malzemeleri üzerinde yapılmalıdır.
Diğer bileşen özelliklerin tayininde, ilgili Avrupa standardlarına göre agregalar, bitümler vb. bileşenlerin
uygunluğunun gösterilmesi için kullanılan ve uygunluk değerlendirme işlemlerinin bir bölümünü oluşturan
deneyler uygun kabul edilmelidir..
6 Karıştırılmış asfalt
6.1 Genel
Tip deneyleri, uygunluk sağlanacak ilgili asfalt standardından seçilen gereklere uygunluğu tayin için asfalt
karışımı üzerinde yapılan deneyleri içerir. Bu gerekler, Madde B.1 ila Madde B.7’de ayrıntılı şekilde
verilmiştir.
Not 1 - Bu tip deney standardında verilen yaklaşım, “listeden seçme” prensibine dayanır ve asfalt
karışımlarının farklı bir dizi yöntemle onaylamasına imkân verir. Bu listeden numune hazırlama ve
deney şartlarıyla ilgili olanların seçilmesi gerekir. Seçilen işlemler, karıştırılmış asfaltın öngörülen
tedarik şekline göre seçilen gereklere uygun işlemler olmalıdır.
Not 2 - EN 12697’de verilen ilgili deney yönteminde, tek bir sonuç elde etmek üzere birden fazla deney
numunesinin deneye tabi tutulması gerekiyorsa, yapılan bu işlemlerin tümü Ek B’deki çizelgelerde tek
bir deney olarak kabul edilmelidir.
6.2 Uygulama
Asfalt karışım özelliklerinin tip deneyleri ile doğrulanması, a), b) ve c) bentlerinde verilen modellerden birine
uygun olmalıdır:
a) Tüm özelliklerin laboratuvar doğrulaması ile gösterilmesi,
b) Tüm özelliklerin imalat doğrulaması ile gösterilmesi,
c) Bazı özelliklerin laboratuvar doğrulamasıyla, bazı özelliklerin ise imalat doğrulamasıyla gösterilmesi.
Not - Aynı özellik için, laboratuvarda hazırlanmış ve sıkıştırılmış numuneler üzerinde yapılan deneyler ile
plentte karıştırılmış ve yerinde sıkıştırılmış numuneler üzerinde yapılan deneyler genellikle birbirinden
farklı sonuçlar verir. Şartnamelerde bu durum dikkate alınmalı ve sonuçların uygun sınır değerler
arasında kalmasına dikkat edilmelidir.
6.3 Numune alma ve deneyler

Bitün deneyler, normal bileşenleri ve karışım malzemelerini temsil edecek şekilde ilgili EN standardında
belirtilen numune alma yöntemine tamamen uygun şekilde alınmış numuneler üzerinde, ilgili EN
standardında belirtilen deney yöntemine tamamen uygun şekilde yapılmalıdır.
Not - Bazı deney yöntemlerinde deneye tabi tutulacak malzemenin en büyük agrega boyutunda sınırlamalar
vardır. Bu durum deney ve numune hazırlama işlemelerinin her ikisini de etkileyebilir. Karışımı
belirleyen ve doğrulayan taraflar, bu sınırlamaları dikkate almalı ve işlemleri bu sınırlamalara göre
seçmelidir.
6
6.4 Karıştırılmış asfaltın bileşimi

Karıştırılan asfalt üzerindeki tüm deneyler, beyan edilen karışım formülünde imal edilmiş numuneler üzerinde
yapılmalıdır.
6.5 Karıştırılmış asfalttan numune hazırlama
6.5.1 Genel
Karıştırılmış asfalt ve deney numuneleri, seçilen deney yöntemine göre hazırlanmalıdır. Tip deneylerinde,
asfalt karışımın doğrulamasında Madde 6.5.2 ve Madde 6.5.3’te verilen işlemlerden hangisinin kullanıldığı,
kullanılan yöntem ve sıkışma derecelerini veren Çizelge C.1.1 ila Çizelge C.1.12’den ilgili olanına atıf
yapılarak açıkça belirlenmelidir.
6.5.2 Laboratuvar doğrulaması

Laboratuvar doğrulamasında, deneyler, EN 12697-35’e göre imal edilecek mamulün hedef bileşim
formülünde karıştırılmış bileşen malzemeleri kullanılarak laboratuvarda hazırlanan asfalt karışımı üzerinde
yapılır. Fiziksel ve mekanik deneylerde kullanılacak numuneler, Ek C’de belirtilen ve mamul standardında
ayrıntılı şekilde verilen yöntemler ve sıkıştırma seviyesinden birine uygun olarak hazırlanmalıdır.
6.5.3 İmalat doğrulaması

İmalat doğrulamasında, asfalt, beyan edilen karışım formülünde imalat yapacak şekilde ayarlanmış standard
işletme şartlarında gerçek imalat yapan bir asfalt plentinde karıştırılmalıdır. Bu asfalttan alınacak numuneler
aşağıda belirtilen yöntemlerden birine göre hazırlanmalıdır:
a) Karıştırılmış asfalttan temsili numuneler alınmalı ve deney numuneleri, Ek C’de belirtilen ve mamul
standardında ayrıntılı şekilde verilen yöntemler ve sıkıştırma seviyesinden birine uygun olarak
laboratuvarda sıkıştırılmalıdır.
b) Karışım malzemesi, gerçek asfalt serme makineleriyle tam ölçekli bir deneme kaplaması olarak
serilmelidir. Daha sonra, temsili deney numuneleri, kaplamadan karot alma yöntemi kullanılarak veya
testere ile kesilerek alınmalıdır.
İmalat doğrulanmasında, tip deney işlemi, bitüm içeriği ve tane büyüklüğü dağılımının imal edilen mamulün
hedef bileşim formülüyle ilgili olarak EN 13108-21 Ek A’da verilen dar aralıklı tolerans sınırlarını
sağlandığından emin olmak için, karışım özelliklerinin doğrulanmasında kullanılan numuneler üzerinde
yapılan deneyleri kapsar.
7 Tip deney raporu

7.1 Genel
Tip deney raporu imalatçının uygunluk beyanının bir bölümü olarak düzenlenmelidir. Bu rapor, aşağıda
verilen gerekli bilgileri içermeli ve ilgili tüm deney belgeleri bu raporla birlikte verilmelidir.
Aşağıdaki bilgiler imalatçı tarafından sağlanmalıdır:
a) Beyanı yapan imalatçının adı ve adresi,

b) Raporun hazırlama tarihi,
c) Karıştırma plentinin tanıtımı,
d) Uygunluk beyanıyla birlikte karışım tipi ve kategorisinin kısa gösterilişi,
e) Ek C’ye atıf yapılarak Madde 6.5.2 veya Madde 6.5.3’ e göre karışım doğrulamasında kullanılan
yöntemlerin belirtilmesi.
7.2 Bileşenler
a) Her bir agrega tane sınıfı : Kaynak ve tip,
b) Bağlayıcı : Tip ve sınıf,
c) Filler : Kaynak ve tip,
d) Katkılar : Kaynak ve tip,
e) Geri kazanılacak asfalt : Özelliklerde kabul edilebilir değişim aralığının ve kontrol
yöntemlerinin belirtilmesi,
f) Bütün bileşenler : Gerektiğinde Ek A’ ya göre deney sonuçları.
7
7.3 Karışım formülü

Karışım formülü aşağıdaki gibi ifade edilmelidir:
− Tasarlanan hedef bileşim formülü ve/veya

− Mamulün hedef bileşim formülü
Laboratuvar doğrulaması kullanılacağında, tasarlanan hedef bileşim formülü beyan edilmelidir.
İmalat doğrulaması kullanılacağında, mamulün hedef bileşim formülü beyan edilmelidir.
Fabrika imalat kontrolünde, analiz sonuçlarının uygunluk değerlendirmesi için, orta nokta değerleri olarak
imal edilen mamulün hedef bileşim formülünün kullanılması gereklidir. İmal edilecek mamulün hedef bileşim
formülü ile tasarlanan hedef bileşim formülünün değerleri arasında düzeltme yapıldıysa beyan edilmelidir.
7.4 Sıcaklıklar
Mamul standardında verilen geçerli değerlerden farklı olmaları halinde, modifiye bitüm veya sert sınıflı
bitümle imal edilen veya katkılı karışımların en yüksek ve en düşük karışım sıcaklıkları tip deney raporunda
verilmelidir.
7.5 Deney sonuçları

Karışım tipine uygun olarak Madde B.1 ila Madde B 7‘den birine göre deney sonuçları verilmelidir.
8
Ek A
Bileşen malzemeler için özellikler ve deney yöntemlerinin özeti
Deney verileri, bileşen malzemelerinin belirtilen tüm gereklere uygunluğunun gösterilmesi için verilmelidir.
Ayrıca, Çizelge A.1’de tarif edilen deneyler, tip deney değerlendirmesinde kullanılan bileşenler üzerinde
yapılmalıdır.
Çizelge A.1 - Bileşen malzemelerinde deneylerin tipi ve adedi
Sütun 1 2 3 4
Satır Bileşen Özellik Deney yöntemi Sonuç adedi
1 Agrega (EN 13043) Tane büyüklüğü EN 933-1 Her agrega tane
dağılımı büyüklüğü için 1
2 Yoğunluk EN 1097-6 Her agrega tane
büyüklüğü için 1
3 Bağlayıcı, sert kaplama sınıfı bitüm Penetrasyon veya EN 1426 veya 1
ve modifiye bağlayıcı (EN 12591, yumuşama noktası EN 1427
4 prEN 13924 ve EN 14023) Viskozitea EN 12595 veya 1
EN 12596
5 Filler (EN 13043) Tane büyüklüğü EN 933-1 1
dağılımı
6 Yoğunluk EN 1097-7 1
7 Katkılar Tip
8 Tanelerine ayrıştırılmış geri Tane büyüklüğü EN 12697-2 1
kazanılacak asfaltb (EN 13108-8) dağılımı
9 Bağlayıcı içeriği EN 12697-1 1
10 Geri kazanılan EN 12697-3 veya EN 1
bitümün 12697-4 ve
penetrasyonu EN 1426
11 veya geri kazanılan EN 12697-3 veya EN 1
bitümün yumuşama 12697-4 ve
noktası EN 1427
12 Yoğunluk EN 12697-5 1
a
Yumuşak asfalt için.
b
Doğrulanan özellikler, ilave edilen geri kazanılacak asfalt oranına bağlıdır. Düşük oranlardaki ilavelerde asgari
gerekler uygulanır.
9
Ek B
Bitümlü karışımlar için özellikler ve deney yöntemlerinin özeti
B.1 Asfalt betonu (EN 13108-1)

Çizelge B.1 - Asfalt betonu için deneylerin tipi ve adedi
Sütun 1 2 3
Satır Özellik Deney yöntemi Deneylerin adedi
1 Bağlayıcı içeriği (öngörülen) EN 12697-1 ve EN 12697-39 İmalat doğrulamasında 1
Laboratuvar doğrulamasında 0
2 Tane büyüklüğü dağılımı EN 12697 -2 İmalat doğrulamasında 1
(öngörülen) Laboratuvar doğrulamasında 0
3 Boşluk içeriği Ven büyük ≤ % 7 şartı EN 12697 -8 1
için VFB ve VMA dâhil boşluk Doygun yüzey kuru halde EN
içeriği (öngörülen) 12697-6 İşlem B ile tayin edilmiş
hacim yoğunluğu kullanılarak.
Su içinde, EN 12697-5 İşlem A ile
tayin edilmiş en yüksek yoğunluğu
kullanılarak.
4 Boşluk içeriği %7<Ven büyük< % 10 EN 12697 -8 1
şartı için VFB ve VMA dâhil EN 12697-6 İşlem C’ye göre
boşluk içeriği ( öngörülen) parafinle sızdırmazlık sağlanmış
durumda tayin edilmiş hacim
yoğunluğu kullanılarak.
kullanılarak.
5 Boşluk içeriği Ven büyük ≥ % 10 EN 12697 -8 1
şartı için VFB ve VMA dâhil EN 12697-6 İşlem D’ye göre
boşluk içeriği ( öngörülen) numune boyutlarından tayin edilen
kullanılarak.
6 Yoğurmalı sıkıştırıcı ile EN 12697-31 1
sıkıştırılmış numunelerin boşluk
içeriği (öngörülen)
7 Suya hassasiyet EN 12697-12 1
(performansla ilişkili)
8 Çivili lastik aşındırmasına karşı EN 12697-16 İşlem A 1
direnç (performansla ilişkili)
9 Kalıcı deformasyona karşı direnç EN 12697-22 küçük cihaz, 1
(performansla ilişkili - yollara) belirlenen sıcaklıkta havada,
En yüksek dingil yükü 13 ton’dan İşlem B
düşük olan yollar için tasarlanan
asfalt betonu için
10 Kalıcı deformasyona karşı direnç EN 12697-22 büyük cihaz, 1
a
(performansla ilişkili - yollar ) belirlenen sıcaklıkta havada,
En yüksek dingil yükü 13 ton veya İşlem B.
daha yüksek olan yollar için
tasarlanan asfalt betonu için
11 Kalıcı deformasyona karşı direnç EN 12697-34 1
(performansla ilişkili- hava
alanlarıb)
12 Kalıcı deformasyona karşı direnç EN 12697-25 Üç eksenli tekrarlı 1

(performansa dayalı) basınç deneyi
13 Rijitlik (performansa dayalı) EN 12697-26 1
14 Yorulma (performansa dayalı), EN 12697-24 Ek A 1

İki noktalı yorulma kriterine bağlı
üstyapı tasarımı için
10
Çizelge B.1 - Devamı
Sütun 1 2 3
15 Yorulma (performansa dayalı) EN 12697-24 Ek D 1
Dört noktalı yorulma kriterine bağlı
üstyapı tasarımı için
16 Akaryakıta karşı dirençb (performansla EN 12697 -43 1
ilişkili - hava alanları)
17 Buz çözücü sıvılara karşı dirençb EN 12697-41 1
(performansla ilişkili - hava alanları)
a
Bu özelliğe ait gerekler, hava alanları hariç yollar ve diğer trafiğe açık alanlarda kullanılan asfalt betonuna
uygulanmalıdır.
b
Bu özelliğe ait gerekler, sadece hava alanı üstyapılarında kullanılan asfalt betonuna uygulanmalıdır.
B.2 Çok ince asfalt betonu (EN 13108-2)
Çizelge B.2- Çok ince asfalt betonu için deneylerin tipi ve adedi
Sütun 1 2 3
3 Boşluk içeriği Ven büyük ≤ % 7 şartı EN 12697 -8 1
için VFB ve VMA dâhil boşluk Doygun yüzey kuru halde EN
içeriği (öngörülen) 12697-6 İşlem B ile tayin edilmiş
Su içinde, EN 12697-5 İşlem A
ile tayin edilmiş en yüksek
4 Boşluk içeriği %7<Ven büyük <%10 EN 12697 -8 1
şartı için VFB ve VMA dâhil boşluk EN 12697-6 İşlem C’ye göre
içeriği parafinle sızdırmazlık sağlanmış
(öngörülen) durumda tayin edilmiş hacim
5 Boşluk içeriği Ven büyük ≥ % 10 şartı EN 12697 -8 1
için VFB ve VMA dâhil boşluk EN 12697-6 İşlem D’ye göre
içeriği numune boyutlarından tayin
(öngörülen) edilen hacim yoğunluğu
kullanılarak.
6 Yoğurmalı sıkıştırıcı ile sıkıştırılmış EN 12697-31 1
numunelerin boşluk içeriği
(öngörülen)
7 Suya hassasiyet (performansla EN 12697-12 1
ilişkili)
9 Akaryakıta karşı direnç EN 12697-43 1
10 Buz çözücü sıvılara karşı direnç EN 12697-41 1
11
B.3 Yumuşak asfalt (EN 13108-3)
Çizelge B.3 - Yumuşak asfalt için deneylerin tipi ve adedi
Sütun 1 2 3
1 Bağlayıcı içeriği EN 12697-1 ve EN 12697-39 İmalat doğrulamasında 1
3 Boşluk içeriği EN 12697 -8 1
(öngörülen) Doygun yüzey kuru halde EN 12697-6
İşlem B ile tayin edilmiş hacim yoğunluğu
kullanılarak.
Su içinde, EN 12697-5 İşlem A ile tayin
edilmiş en yüksek yoğunluğu kullanılarak.
B.4 Sıcak silindirlenen asfalt (EN 13108-4)
Çizelge B.4 - Sıcak silindirlenen asfalt için deneylerin tipi ve adedi
Sütun 1 2 3
3 VFB ve VMA dâhil boşluk içeriği EN 12697 -8 1
(öngörülen) Doygun yüzey kuru halde EN 12697-
6 İşlem B ile tayin edilmiş hacim
kullanılarak
4 Suya hassasiyet EN 12697-12 1
6 Kalıcı deformasyona karşı direnç EN 12697-22 küçük cihaz, havada, Y 1
(performansla ilişkili) devirde, İşlem A
7 Rijitlik (performansla ilişkili) EN 12697-26 1
8 Akaryakıta karşı direnç EN 12697-43 1

(performansla ilişkili-hava
alanları)
(performansla ilişkili-hava
alanları)
B.5 Taş mastik asfalt (EN 13108-5)

Çizelge B.5 - Taş mastik asfalt için deneylerin tipi ve adedi
Sütun 1 2 3
3 Bitümle dolu boşluk dâhil EN 12697 -8 1
boşluk içeriği (öngörülen) Doygun yüzey kuru halde EN 12697-6
İşlem B ile tayin edilmiş hacim
Su içinde, EN 12697-5 işlem A ile tayin
edilmiş en yüksek yoğunluğu kullanılarak.
12
Çizelge B.5 - Devamı
Sütun 1 2 3
numunelerin boşluk içeriği (öngörülen)
5 Bağlayıcı süzülmesi (performansla EN 12697-18 1
ilişkili)
6 Suya hassasiyet (performansla ilişkili) EN 12697-12 1
7 Çivili lastik aşındırmasına karşı direnç EN 12697-16 Yöntem A 1
8 Kalıcı deformasyona karşı direnç EN 12697-22, küçük cihaz, 1
(performans ilişkili) belirlenen sıcaklıkta, havada,
En yüksek dingil yükü 13 ton’dan düşük İşlem B,
yollar için tasarlanan taş mastik asfalt
için
9 Kalıcı deformasyona karşı direnç EN 12697-22, büyük cihaz, 1
(performansla ilişkili) belirlenen sıcaklıkta, havada
En yüksek dingil yükü 13 ton veya daha
yüksek olan yollar için tasarlanan taş
mastik asfalt için
10 Akaryakıta karşı direnç (performansla EN 12697 -43 1
ilişkili-hava alanları)
(performansla ilişkili-hava alanları)
B.6 Mastik asfalt (EN 13108-6)

Çizelge B.6 - Mastik asfalt için deneylerin tipi ve adedi
Sütun 1 2 3
Satır Özellik Deney yöntemi Deneylerin sayısı
1 Bağlayıcı içeriği EN 12697-1 ve İmalat doğrulamasında 1
(öngörülen) EN 12697-39 Laboratuvar doğrulamasında 0
3 Kalıcı deformasyon (performansla EN 12697-20 ince agrega, 1
ilişkili), 2,5 mm’ den daha büyük gerekli D ≤ 11,2 mm
en yüksek iz değeri için EN 12697-21 iri agrega,
D > 11,2 mm
4 Kalıcı deformasyon (performansla EN 12697-25 Tek eksenli 1
ilişkili), EN 12697-20’ye göre ölçülmüş tekrarlı basınç deneyi
2,5 mm’ye eşit veya daha küçük, gerekli
en yüksek iz değeri için
5 Çivili lastik aşındırmasına karşı direnç EN 12697-16 1
13
B.7 Poroz asfalt (EN 13108-7)

Çizelge B.7 - Poroz asfaltta deneylerin tipi ve adedi
Sütun 1 2 3
1 Bağlayıcı içeriği (öngörülen) EN 12697-1 ve İmalat doğrulamasında 1
EN 12697-39 Laboratuvar doğrulamasında 0
2 Tane büyüklüğü dağılımı (öngörülen) EN 12697 -2 İmalat doğrulamasında 1
3 Boşluk içeriği (öngörülen) EN 12697 -8 1
EN 12697-6 İşlem D’ye göre
numune boyutlarından tayin
edilen hacim yoğunluğu
kullanılarak.
numunelerin boşluk içeriği (öngörülen)
5 Geçirgenlik (performansla ilişkili) EN 12697-19
6 Suya hassasiyet (performansla ilişkili) EN 12697-12 1
7 Bitüm-agrega uyumluluğu (performansla EN 12697-11, Bölüm C, statik 1
ilişkili-hava alanları) yöntem
8 Bağlayıcı süzülmesi EN 12697-18 1
9 Tane kaybı (performansla ilişkili) EN 12697 -17 1
14
Ek C
Numune hazırlama yöntemleri
C.1 Genel
Deneyler için numuneler, ilgili deney yönteminde aksi belirtilmedikçe, Çizelge C.1 Yöntem C.1.1 ila C.1.24’te
tarif edilen yöntemlerden birine göre gevşek bitümlü karışımdan alınarak sıkıştırılmalı veya Çizelge C.1’de
verilen Yöntem C.1.18, C.1.19, C.1.23 veya C.1.24’e göre bir deneme alanı veya plakasından kesilerek veya
karot alma yöntemi ile alınır. Bu yöntem ve sıkışma enerjisi ile sıkışma derecesi veya boşluk içeriği ilgili
mamul standardında belirtildiği gibi seçilmelidir. Mekanik özeliklerin tayini için uygulanan deneylerde tekrar
sıkıştırılmış numuneler kullanılamayabilir.
Not - Mekanik özellikler, Marshall stabilitesi, kalıcı deformasyona karşı direnç, rijitlik, yorulma, dolaylı çekme
dayanımı vb. özelliklerdir.
C.2 Sıkışma enerjisi

Çizelge C.1’de verilen C.1.1 ila C.1.14’teki yöntemler, belirlenmiş bir enerji verisine göre (darbe sayısı, devir
sayısı, tekerlek geçiş sayısı gibi) özel bir cihazla sıkıştırılması gerekli numunelerde kullanılmalıdır. Her bir
durumda, numuneler, ilgili EN deney yöntemine göre ve kullanılan bitümün sınıfı için belirtilen sıcaklıkta
sıkıştırılmalıdır. Tip deney raporu, kullanılan deney yöntemine atıfı, bu deney yöntemi için gerekli tüm bilgileri
ve özellikle sıkışma sıcaklığını ve numune boyutlarını içermelidir.
Not 1 - İmalatçı, şartnameci tarafından sıkıştırma sıcaklığı ile ilgili olarak belirtilen gereklerin açık ve anlaşılır
olduğundan emin olmalıdır.
Not 2 - Çizelge C.1, Yöntem C.1.12, sıkıştırma ile elde edilebilecek üst sınır hacim yoğunluğu değerini elde
etmek için, tekrar ısıtılmış karot numunelerinin sıkıştırılmasında da kullanılabilir.
C.3 Referans yoğunluk

Sıkışma derecesinin belirtilmesinde veya tayininde, referans yoğunluk gerektiğinde, Çizelge C.1 Yöntem
C.1.1 ila C.1.11’den seçilen bir yönteme göre sıkıştırılmış veya tekrar sıkıştırılmış numunelerin EN 12697-6
ve Madde D.1 e göre tayin edilen hacim yoğunluğu kullanılmalıdır.
Karotlarda referans yoğunluğun tayini için yeniden sıkıştırma işlemi aşağıdaki yönteme göre yapılmalıdır:
Karotlar EN 12697-35’de tarif edildiği gibi belirtilen bitüm sınıfı için gerekli sıcaklığa ulaşıncaya kadar etüvde
ısıtılmalıdır. Daha sonra karotlar parçalanmalı ve Çizelge C.1’den seçilen ilgili sıkışma yöntemine göre
yeniden sıkıştırılmalıdır.
Titreşimli sıkıştırma kullanıldığında, EN 12697-32’de tarif edilen işlem uygulanmalıdır.
C.4 Sıkışma derecesi

Numunelerin önceden belirlenmiş sıkışma derecesine kadar sıkıştırılması gerektiğinde, bu sıkışma derecesi,
“referans yoğunluğun yüzdesi “, P olarak tanımlanmalıdır.
“Referans yoğunluğun yüzdesi “, P kullanıldığında, gerekli sıkışma derecesi üst, PU ve alt PL sınırları olarak
belirlenir. Numunelerin hacim yoğunluklarının alt ve üst sınırlar arasında kalıp kalmadığını kontrol etmek için
deneye tabii tutulmalıdır.“Referans yoğunluğun yüzdesi “, P aşağıda belirtildiği gibi ölçülmeli ve
hesaplanmalıdır.
Bnumune
P= x 100 (C.1)
Breferans
Burada;
P : Referans yoğunluk, %’si,

Bnumune : Deney numunesinin EN 12697-6 ve Ek B’ye göre tayin edilen hacim yoğunluğu,
Breferans : Madde C.2’de tarif edildiği gibi referans yoğunluk
tur.
15
C.5 Boşluk içeriği

Boşluk içeriği V kullanıldığında, üst VU ve alt VL sınırları olarak gerekli boşluk seviyeleri belirtilmelidir. Boşluk
içeriğinin alt ve üst sınırlar arasında kalıp kalmadığını kontrol etmek için numuneler deneye tabi tutulmalıdır.
Numunelerin boşluk içeriği, EN 12697-6 ve Ek B’ye göre tayin edilen hacim yoğunlukları esas alınarak EN
12697-8 ve Madde D.2’e göre tayin edilmelidir.
Çizelge C.1 - Deney numunelerinin sıkışması
Sütun 1 2 3 4 5 6
Satır Atıf Yöntem Standard Sıkışma enerjisi Sıkışma Boşluk
derecesi içeriği
1 C.1.1 Darbeli sıkıştırma EN 12697-30 2 x 25 darbe - -
2 C.1.2 2 x 50 darbe - -
3 C.1.3 2 x 75 darbe - -
4 C.1.3 A 2 x 100 darbe - -
5 C.1.4 Yoğurmalı EN 12697-31 10 devir - -
6 C.1.5 sıkıştırıcı 25 devir - -
7 C.1.6 40 devir - -
8 C.1.7 60 devir - -
9 C.1.8 80 devir - -
10 C.1.9 100 devir - -
11 C.1.10 120 devir
12 C.1.11 160 devir - -
13 C.1.12 200 devir - -
14 C.1.13 240 devir - -
15 C.1.14 Titreşimli sıkıştırıcı EN 12697-32 Üst sınır - -
yoğunluğu
16 C.1.15 Silindirle sıkıştırma EN 12697-33 Hafif sıkıştırma - -
17 C.1.16 Silindirle sıkıştırma EN 12697-33 Ağır sıkıştırma - -
18 C.1.17 Darbeli sıkıştırıcı EN 12697-30 - PL-PU -
19 C.1.18 Yoğurmalı EN 12697-31 - PL-PU -
sıkıştırıcı
20 C.1.19 Titreşimli sıkıştırıcı EN 12697-32 - PL-PU -
21 C.1.20 Tablalı sıkıştırıcı EN 12697-33 - PL-PU -
22 C.1.21 Deneme - PL-PU -
alanlarından alınan
karotlar
23 C.1.22 Darbeli sıkıştırıcı EN 12697-30 - - VL-VU
24 C.1.23 Yoğurmalı EN 12697-31 - - VL-VU
sıkıştırıcı
25 C.1.24 Titreşimli sıkıştırıcı EN 12697-32 - - VL-VU
26 C.1.25 Tablalı sıkıştırıcı EN 12697-33 - - VL-VU
27 C.1.26 Deneme - - VL-VU
alanlarından alınan
karotlar
16
Ek D
Deney işlemleri ve şartları
D.1 Deney işlemleri ve şartları
Bitümlü karışım özelliklerinin tayininde kullanılan deney yöntemleri, deney cihazları, deney şartları ve deney
süreleri Ek B’de tarif edilenlere uygun olmalıdır.
Tip deney raporu ve bu raporla birlikte verilen tüm deney raporları, bu ekte verilen çizelgelerdeki gösterim
şekli ile yöntem, cihaz, deney şartları ve süresinin açıkça belirtilebilmesi için deney yöntemi standardındaki
gösterim şekli kullanılarak, uygulanan ayrıntılı işlemlerin tarifini içermelidir.
Not - Bazı özelliklerin tayininde birden çok deney cihazının kullanılacağı veya deney şartlarının (sıcaklık ve
yükleme süresi gibi) seçileceği durumlarda, imalatçı, şartnamecinin verilen bu seçeneklerden açık ve
anlaşılabilir şekilde bir seçim yaptığından emin olmalıdır.
D.2 Hacim Yoğunluğu (birim hacim kütle), en yüksek yoğunluk, boşluk içeriği ve
bitümle dolu boşluk
Numunelerin hacim yoğunluğu, Ek B de verilen ilgili işlem kullanılarak EN 12697-6’ya göre tayin edilmelidir.
Bitümlü karışımların en yüksek yoğunluğu, su içinde, EN 12697-5 İşlem A’ya göre tayin edilmelidir.
Numunelerin boşluk içeriği, bitümle dolu boşluk içeriği ve mineral agregalar arası boşluğu, Ek B’de belirtilen
ilgili yöntemlere göre tayin edilmiş hacim yoğunluğu ve en yüksek yoğunluk değerleri kullanılarak, EN 12697-
8’e göre tayin edilmelidir. Boşluk içeriğinin yoğurmalı sıkıştırıcıyla bir dizi devirde tayini gerektiğinde, bu tayin,
numunelerin doğrudan yoğunluğunun ölçümü ile değil, EN 12697-31’de tarif edilen yöntem kullanılarak
yapılır.
D.3 Suya hassasiyet

Bu deney, bitümlü karışımların tümüne uygulanabilir. Numunelerin suya hassasiyeti, 15 °C deney
sıcaklığında EN 12697-12’e göre tayin edilmelidir.
D.4 Çivili lastik aşındırmasına karşı direnç

Numunelerin çivili lastik aşındırmasına karşı direnci, EN 12697–16 İşlem A’ ya göre tayin edilmelidir.
D.5 Bitüm agrega uyumluluğu

Bitüm agrega uyumluluğu, EN 12697–11 Yöntem C’ye göre tayin edilmelidir.
Not - Bu deney, sadece hava alanlarında kullanılan poroz asfalt karışımlarına uygulanabilir.
D.6 Tekerlek izi deneyi uygulanarak kalıcı deformasyona karşı direnç

Bu deney, asfalt betonu, sıcak silindirlenen asfalt ve taş mastik asfalt karışımları için uygundur. Tekerlek izi
deneyi uygulanarak kalıcı deformasyona karşı direnç, EN 12697-22’e göre tayin edilmelidir. Bu deney cihazı,
deney şartları ve deney süresi, Çizelge D.1’den seçilmelidir.
Çizelge D.1-Tekerlek izi deneyi için şartlar
Sütun 1 2 3 4 5 6 7 8
Uygulanabilen EN 13108 bölümleri
Satır Atıf Cihaz Sıcaklık Deney devir 1 4 5
°C sayısı
1 D.1.2 Küçük cihaz İşlem A Hava 45 1000 - x -
2 D.1.3 Küçük cihaz İşlem A Hava 60 1000 - x -
3 D.1.4 Küçük cihaz İşlem B Hava 45 10 000 x - x
6 D.1.7 Büyük cihaz Hava 50 30 000 x - x
7 D.1.8 Büyük cihaz Hava 60 3000 x - -
17
D.7 Kalıcı deformasyona karşı direnç - Üç eksenli basınçta birim şekil değiştirme
Bu deney sadece asfalt betonu karışımlarına uygulanır.
Numunelerin, üç eksenli basınçta en yüksek birim şekil değiştirme olarak ifade edilen kalıcı deformasyona
karşı direnci, EN 12697–25 Deney yöntemi B’ye göre tayin edilmelidir.
Deney şartları, Çizelge D.2’den seçilmelidir.
Çizelge D.2 - Üç eksenli basınç - Deney şartları
Sütun 1 2 3 4 5 6 7 8
Satır Atıf Tabaka Şartlandırma Deney Çevresel Eksenel Frekans Genlik
sıcaklığı sıcaklığı gerilme gerilme
1 D.2.1 Yüzey 15 °C 50 °C 150 kPa 300 kPa 3 Hz Haversine
2 D.2.2 Yüzey 15 °C 50 °C 150 kPa 300 kPa 1s/1s Block
3 D.2.3 Binder ve temel 15 °C 40 °C 50 kPa 200 kPa 3 Hz Haversine
4 D.2.4 Binder ve temel 15 °C 40 °C 50 kPa 200 kPa 1s/1s Block
D.8 Rijitlik
Bu deney sadece asfalt betonu ve sıcak silindirlenen asfalt karışımlarına uygulanır.
Numunelerin rijitliği EN 12697-26’ya göre tayin edilmelidir.
Yöntem, işlem ve deney şartları Çizelge D.3’ten seçilmelidir..
Çizelge D.3 - Rijitlik tayini için yöntem, işlemler ve deney şartları
Sütun 1 2 3 4
Satır Atıf Yükleme tipi Sıcaklık Frekans veya
yükleme süresi
1 D.3.1 2PB-TR 15°C 10Hz
2 D.3.2 2PB-PR 15°C 10Hz
3 D.3.3 3PB-PR 15°C 10Hz
4 D.3.4 4PB-PR 20°C 8Hz
5 D.3.5 DTC-CY 15°C 10Hz
6 D.3.6 DT-CY veya DT-PR 15°C 0,02s
7 D.3.7 IT-CY 20°C 124 µs
D.9 Yorulma
Bu deney sadece asfalt betonuna uygulanır.
Numunelerin yorulmaya karşı direnci, EN 12697-24’e göre tayin edilmelidir.
Yöntem, Ek B’den, deney şartları ise Çizelge D.4’ten seçilmelidir.
Çizelge D.4 - Yorulmanın ölçülmesi için deney cihazları, işlemleri ve şartları
Sütun 1 2 3 4
Satır Atıf Ek/Yükleme tipi- Sıcaklık Frekans veya
Numune tipi yükleme süresi
1 D.4.1 A/2PB-TZ 10°C 25Hz
2 D.4.2 A/2PB-TZ 15°C 30Hz
3 D.4.3 D/4PB-PR 20°C 30Hz
D.10 Hava alanlarındaki uygulamalar için Marshall deneyi

Bu deney sadece asfalt betonu karışımlara uygulanır.
Marshall deneyi, EN 12697-34’e göre yapılmalıdır.
18
D.11 Hava alanlarındaki uygulamalar için akaryakıta karşı direnç

Bu deney bitümlü karışımların tümüne uygulanır.
Numunelerin akaryakıta karşı direnci, EN 12697-43’e göre tayin edilmelidir.
D.12 Hava alanlarındaki uygulamalar için buz çözücü sıvılara karşı direnç
Bu deney bitümlü karışımların tümüne uygulanır.
Numunelerin buz çözücü sıvılara karşı direnci, EN 12697-41’e göre tayin edilmelidir.
D.13 Bağlayıcı süzülmesi

Bu deney, taş mastik asfalt ve poroz asfalt karışımları için uygulanır.
Numunelerin bağlayıcı süzülmesi, EN 12697-18’e göre tayin edilmelidir.
D.14 Mastik asfaltın iz değeri ve kalıcı deformasyona karşı direnci

İz çıkarma deneyi sadece mastik asfalt karışımına uygulanır.
Numunenin iz değeri, EN 12697-20 veya EN 12697-21’e göre tayin edilmelidir. Kullanılan Yöntem, Çizelge
D.5’ten seçilmelidir.
Tek eksenli tekrarlı basınç deneyi, Çizelge B.6’da tarif edildiği gibi uygulanmalıdır.
Çizelge D.5 - İz değeri tayini için yöntemler
Sütun 1 2
Satır Atıf Yöntem
1 D.5.1 EN 12697-20
2 D.5.2 EN 12697-21 Deney W, deney sıcaklığı 25 °C
3 D.5.3 EN 12697-21 Deney B
4 D.5.4 EN 12697-25 İşlem A, Tek eksenli tekrarlı basınç deneyi, Deney sıcaklığı 40°C,
Ön yükleme gerilmesi 10 kPa, Deney gerilmesi 100 kPa
D.15 Geçirgenlik
Bu deney sadece poroz asfalt karışımlarına uygulanır.
Numunenin geçirgenliği EN 12697-19’a göre tayin edilmelidir.
D.16 Poroz asfaltta tane kaybı

Bu deney sadece poroz asfalt karışımlarına uygulanır.
Poroz asfaltın en yüksek tane kaybı, EN 12697-17’e göre tayin edilmelidir. Deney sıcaklığı belirtilmelidir.
19
Ek E
(Bilgi için)
Hava alanları için özel şartlar
Uçaklarla ilgili işlemlerde, güvenlik gereklerini karşılamak için, hava alanı üstyapı işlerinde uluslar arası
güvenlik mevzuatları uygulanır.
Bu mevzuatlar, geçmişte elde edilen verilere güvenmekten ziyade, hava alanı üstyapı projesinin
başlangıcında bu standarda göre yapılan bir tip deney işleminin eksiksiz şekilde uygulanmasını gerektirir.
Bu mevzuatlar, esas işe başlamadan önce karışımın bir deneme kesiminde serilmesi şartını da gerektirebilir.
Bu işlem daha çok, yabancı madde zararının en önemli güvenlik faktörü olduğu yerde, jetlerle ilgili işlemlere
maruz kalan yüzey tabakalarında kullanılan bitümlü karışımlar için gereklidir.
20

TS en 13108-20 2008 Ti̇p Deneyleri̇

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

TS en 13108-20 2008 Ti̇p Deneyleri̇

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS en 13108-20 2008 Ti̇p Deneyleri̇

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRK STANDARDI

Bu standard metni 18 Aralık 2008 tarihli TSE Teknik Kurul toplantısında

BİTÜMLÜ KARIŞIMLAR - MALZEME ÖZELLİKLERİ -

Bituminous mixtures - Material specifications - Part 20: Type

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Bitümlü karışımlar - Malzeme özellikleri - Bölüm 20: Tip deneyleri

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

EN, ISO, IEC Adı TS No1) Adı

EN, ISO, IEC Adı TS No Adı

EN, ISO, IEC Adı TS No Adı

EN, ISO, IEC Adı TS No Adı

3.1 Teknik şartnameler

3.2 Karışım formülü

3.3 Tasarlanan hedef bileşim

3.4 Mamulün hedef bileşimi

Not - Bu formül, genellikle imalat doğrulamasının sonucunda elde edilir.

4.2.1 Geçerlilik süresi

4.2.2 Agregadaki değişiklikler

a) İri agrega tipinde aşağıda belirtilen değişiklikler durumu:

− Petrografik tipteki değişiklik,

c) Fillerin mineralojik tipindeki değişiklik durumu.

4.2.3 Bitümdeki değişiklik

Agrega bileşenlerinin geometrik özellikleri, bağlayıcının penetrasyonu/yumuşama noktası/viskozitesi ve sınıfı

a) Tüm özelliklerin laboratuvar doğrulaması ile gösterilmesi,

b) Tüm özelliklerin imalat doğrulaması ile gösterilmesi,

6.3 Numune alma ve deneyler

6.4 Karıştırılmış asfaltın bileşimi

6.5 Karıştırılmış asfalttan numune hazırlama

6.5.2 Laboratuvar doğrulaması

6.5.3 İmalat doğrulaması

7 Tip deney raporu

Aşağıdaki bilgiler imalatçı tarafından sağlanmalıdır:

a) Beyanı yapan imalatçının adı ve adresi,

7.3 Karışım formülü

− Tasarlanan hedef bileşim formülü ve/veya

Laboratuvar doğrulaması kullanılacağında, tasarlanan hedef bileşim formülü beyan edilmelidir.

İmalat doğrulaması kullanılacağında, mamulün hedef bileşim formülü beyan edilmelidir.

7.5 Deney sonuçları

Çizelge A.1 - Bileşen malzemelerinde deneylerin tipi ve adedi

B.1 Asfalt betonu (EN 13108-1)

12 Kalıcı deformasyona karşı direnç EN 12697-25 Üç eksenli tekrarlı 1

13 Rijitlik (performansa dayalı) EN 12697-26 1

14 Yorulma (performansa dayalı), EN 12697-24 Ek A 1

Çizelge B.1 - Devamı

B.2 Çok ince asfalt betonu (EN 13108-2)

B.3 Yumuşak asfalt (EN 13108-3)

Çizelge B.3 - Yumuşak asfalt için deneylerin tipi ve adedi

B.4 Sıcak silindirlenen asfalt (EN 13108-4)

Çizelge B.4 - Sıcak silindirlenen asfalt için deneylerin tipi ve adedi

8 Akaryakıta karşı direnç EN 12697-43 1

B.5 Taş mastik asfalt (EN 13108-5)

Çizelge B.5 - Devamı

B.6 Mastik asfalt (EN 13108-6)

B.7 Poroz asfalt (EN 13108-7)

C.2 Sıkışma enerjisi

C.3 Referans yoğunluk

Titreşimli sıkıştırma kullanıldığında, EN 12697-32’de tarif edilen işlem uygulanmalıdır.

C.4 Sıkışma derecesi