Professional Documents
Culture Documents
Araling Panlipunan Gabay Sa Pagtuturo
Araling Panlipunan Gabay Sa Pagtuturo
Araling Panlipunan Gabay Sa Pagtuturo
1. Center of top breaking headlines and current events related to Department of Education.
2. Offers free K-12 Materials you can use and share.
EKONOMIKS
PY
Araling Panlipunan
O
Gabay sa Pagtuturo
C
ED
EP
Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
EKONOMIKS
Araling Panlipunan – Gabay sa Pagtuturo
Unang Edisyon 2015
PY
(FILCOLS), Inc. na ang FILCOLS ang kakatawan sa paghiling ng kaukulang pahintulot
sa nagmamay-ari ng mga akdang hiniram at ginamit dito. Pinagsumikapang matunton
upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga
tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon.
Tanging mga institusyon at kompanyang nakipagkontrata sa FILCOLS at yaong
nakasaad lamang sa kasunduan, ang maaaring kumopya mula dito sa Gabay sa
O
Pagtuturo. Ang hindi nakipagkontrata sa FILCOLS ay dapat, kung ninanais makakopya,
makipag-ugnay nang tuwiran sa mga tagapaglathala at sa mga may-akda.
Maaaring tumawag sa FILCOLS sa telepono blg. (02) 439-2204 o mag-email
sa ilcols@gmail.com ang mga may-akda at tagapaglathala.
C
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Br. Armin A. Luistro FSC
Pangalawang Kalihim: Dina S. Ocampo, Ph.D.
D
Mga Bumuo ng Gabay sa Pagtuturo
E
ii
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Paunang Salita
PY
na malilinang ang kasanayan ng mga mag-aaral sa pagsisiyasat, pagsusuri
ng datos, pagbuo, at pagsusuri ng mga graph, pagkokompyut, pagsasaliksik,
mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon, at pag-unawa sa mga
nangyayari sa kapaligiran na kanilang ginagalawan. Ipinakilala rin ang mga
estratehiya sa pagtuturo ng ekonomiks upang matamo ang mga inaasahang
O
kasanayan para sa magtatapos ng araling ito.
Binubuo ng apat na yunit ang gabay na ito. Ang bawat yunit ay nahahati
naman sa bawat aralin. Ang Yunit 1 ay nakatuon sa pag-aaral ng Pangunahing
Konsepto ng Ekonomiks. Ang Yunit 2 ay nakatuon sa Maykroekonomiks. Ang
D
iii
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Talaan ng Nilalaman
Aralin 1: Demand
Alamin..................................................................................................79
Paunlarin.............................................................................................82
PY
Pagnilayan..........................................................................................86
O
Pagnilayan..........................................................................................93
Aralin 3: Supply
C
Alamin.................................................................................................95
Paunlarin.............................................................................................98
Pagnilayan at Unawain...................................................................106
D
Aralin 4: Interaksyon ng Demand at Supply
Alamin................................................................................................109
E
Paunlarin............................................................................................111
Pagnilayan.........................................................................................115
EP
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PY
O
C
E D
EP
D
viii
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PY
O
C
E D
EP
D
ix
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Deskripsyon
Naging batayan ng K-12 Araling Panlipunan (AP) Kurikulum ang mithiin ng “Edukasyon para sa Lahat 2015” (Education for All 2015) at
D
ang K-12 Philippine Basic Education Curriculum Framework. Layon ng mga ito na magkaroon ng mga kakayahang kinakailangan sa
siglo 21 upang makalinang ng “functionally literate and developed Filipino.” Kaya naman, tiniyak na ang mga binuong nilalaman, pamantayang
pangnilalaman at pamantayan sa pagganap sa bawat baitang ay makapag-aambag sa pagtatamo ng nasabing mithiin. Sa pag-abot ng nasabing
EP
mithiin, tunguhin (goal) ng K-12 Kurikulum ng Araling Panlipunan ang makahubog ng mamamayang mapanuri, mapagmuni, mapanagutan,
produktibo, makakalikasan, makabansa at makatao na may pambansa at pandaigdigang pananaw at pagpapahalaga sa mga usaping pangka-
saysayan at panlipunan.
Katuwang sa pagkamit ng layuning ito ay ang pagsunod sa teorya sa pagkatuto na kontruktibismo, magkatuwang na pagkatuto (col-
laborative learning), at pagkatutong pangkaranasan at pangkonteksto at ang paggamit ng mga pamaraang tematiko-kronolohikal at paksain/
ED
konseptuwal, pagsisiyat, intregratibo, interdesiplinaryo at multisiplinaryo. Sa pagkamit ng nasabing adhikain, mithi ng kurikulum na mahubog
ang pag-iisip (thinking), perpekstibo at pagpapahalagang pangkasaysayan at sa iba pang disiplina ng araling panlipunan sa pamamagitan ng
magkasabay na paglinang sa kanilang kaalaman at kasanayang pang-disiplina.
x
Mula sa unang baitang hanggang ika-labindalawang baitang, naka-angkla (anchor) ang mga paksain at pamantayang pang-nilalaman
at pamantayan sa pagganap ng bawat yunit sa pitong tema: I) tao, kapaligiran at lipunan 2)panahon, pagpapatuloy at pagbabago, 3) kultura,
pananagutan at pagkabansa, 4) karapatan, pananagutan at pagkamamamayan 5) kapangyarihan, awtoridad at pamamahala, 6)produksyon,
C
distibusyon at pagkonsumo 7) at ungnayang pangrehiyon at pangmundo Samantala, ang kasanayan sa iba’t-ibang disiplina ng araling panlipu-
nan tulad pagkamalikhain, mapanuring pag-iisip at matalinong pagpapasya , pagsasaliksik/ pagsisiyasat, kasanayang pangkasaysayan at Araling
Panlipunan, at pakikipagtalastasan at pagpapalawak ng pandaigdigan pananaw, ay kasabay na nalilinang ayon sa kinakailangang pag-unawa
O
at pagkatuto ng mag-aaral sa paraang expanding.
Sa ibang salita, layunin ng pagtuturo ng K-12 Araling Panlipunan na malinang sa mag-aaral ang pag-unawa sa mga pangunahing
kaisipan at isyung pangkasaysayan, pangheograpiya, pampulitika, ekonomiks at kaugnay na disiplinang panlipunan upang siya ay makaalam,
PY
makagawa, maging ganap at makipamuhay (Pillars of Learning). Binibigyang diin sa kurikulum ang pag-unawa at hindi pagsasaulo ng mga
konsepto at terminolohiya. Bilang pagpapatunay ng malalim na pag-unawa, ang mag-aaral ay kinakailangang makabuo ng sariling kahulugan
at pagpapakahulugan sa bawat paksang pinag-aaralan at ang pagsasalin nito sa ibang konteksto lalo na ang aplikasyon nito sa buhay na may
kabuluhan mismo sa kanya at sa lipunang kanyang ginagalawan.
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Naging batayan ng K-12 Araling Panlipunan Kurikulum ang mithiin ng “Edukasyon para sa Lahat 2015” (Education for All 2015) at ang K-12 Philip-
pine Basic Education Curriculum Framework. Layon ng mga ito na magkaroon ng mga kakayahang kinakailangang sa siglo 21 upang makalinang
D
ng “functionally literate and developed Filipino.” Nilalayon din ng batayang edukasyon ang pangmatagalang pagkatuto pagkatapos ng pormal na
pag-aaral (lifelong learning). Ang istratehiya sa pagkamit ng mga pangkalahatang layuning ito ay alinsunod sa ilang teorya sa pagkatuto na kon-
struktibismo, magkatuwang na pagkatuto (collaborative learning), at pagkatutong pangkaranasan at pangkonteksto.
EP
Ang sakop at daloy ng AP Kurikulum ay nakabatay sa kahulugan nito:
Ang Araling Panlipunan ay pag-aaral ng mga tao at grupo, komunidad at lipunan, kung paano sila namuhay at namumuhay, ang kanilang ugnayan
at interaksyon sa kapaligiran at sa isa’t isa, ang kanilang mga paniniwala at kultura, upang makabuo ng pagkakakilanlan bilang Pilipino, tao at
miyembro ng lipunan at mundo at maunawaan ang sariling lipunan at ang daigidig, gamit ang mga kasanayan sa pagsasaliksik, pagsisiyasat,
ED
mapanuri at malikhaing pag-iisip, matalinong pagpapasya, likas-kayang paggamit ng pinagkukunang-yaman, at mabisang komunikasyon. Layunin
ng Araling Panlipunan ang paghubog ng mamamayang mapanuri, mapagmuni, responsable, produktibo, makakalikasan, makabansa, at makatao,
na may pambansa at pandaigdigang pananaw at pagpapahalaga sa mga usapin sa lipunan sa nakaraan at kasalukuyan, tungo sa pagpanday ng
xi
kinabukasan.
Layunin ng AP Kurikulum
C
Nilalayon ng AP Kurikulum na makalinang ng kabataan na may tiyak na pagkakakilanlan at papel bilang Pilipinong lumalahok sa buhay ng lipunan,
bansa at daigdig. Kasabay sa paglinang ng identidad at kakayanang pansibiko ay ang pag-unawa sa nakaraan at kasalukuyan at sa ugnayan sa loob
ng lipunan, sa pagitan ng lipunan at kalikasan, at sa mundo, kung paano nagbago at nagbabago ang mga ito, upang makahubog ng indibiduwal
O
at kolektibong kinabukasan. Upang makamit ang mga layuning ito, mahalagang bigyang diin ang mga magkakaugnay na kakayahan sa
Araling Panlipunan: (i) pagsisiyasat; (ii) pagsusuri at interpretasyon ng impormasyon; (iii) pananaliksik; (iv) komunikasyon, lalo na ang pagsulat
ng sanaysay; at (v) pagtupad sa mga pamantayang pang-etika.
Tema ng AP Kurikulum
PY
Upang tuhugin ang napakalawak at napakaraming mga paksa na nakapaloob sa Araling Panlipunan, ito ang magkakaugnay na temang gagabay sa
buong AP kurikulum, na hango sa mga temang binuo ng National Council for Social Studies (Estados Unidos).1 Hindi inaasahan na lahat ng tema
ay gagamitin sa bawat baitang ng edukasyon dahil ilan sa mga ito, katulad, halimbawa, ng ika-anim na tema, Produksyon, Distribusyon at Pag-
konsumo, ay mas angkop sa partikular na kurso (Ekonomiks) kaysa sa iba. Bagamat tatalakayin din ang ilang mga konsepto nito sa kasaysayan ng
Pilipinas, ng Asya at ng mundo. Iaangkop ang bawat tema sa bawat baitang ngunit sa kabuuan, nasasakop ng kurikulum ang lahat ng mga tema.
K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
1. Tao, Lipunan at Kapaligiran
Ang ugnayan ng tao sa lipunan at kapaligiran ay pundamental na konsepto sa Araling Panlipunan. Binibigyang diin ng temang ito ang pagiging bahagi
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
ng tao hindi lamang sa kanyang kinabibilangang komunidad at kapaligiran kundi sa mas malawak na lipunan at sa kalikasan. Sa ganitong paraan, mauu-
nawaan ng mag-aaral ang mga sumusunod:
1.1 Ang mga batayang konsepto ng heograpiya, gamit ang mapa, atlas at simpleng teknolohikal na instrumento, upang mailugar niya ang kanyang sarili
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
D
1.4 Ang pananagutan ng indibidwal bilang miyembro ng lipunan at taga-pangalaga ng kapaligiran at tapagpanatili ng likas kayang pag-unlad
EP
Mahalagang makita ng mag-aaral ang pag-unlad ng lipunan mula sa sinaunang panahon hanggang sa kasalukuyan upang lalo maunawaan ang kanyang
sarili at bansa at sa ganoong paraan ay makapagbuo ng identidad (pagkakakilanlan) bilang indibiduwal at miyembro ng lipunan, bansa at mundo. Sentral
sa pag-aaral ng tao, lipunan at kapaligiran ang konsepto ng panahon (time), na nagsisilbing batayang konteksto at pundasyon ng pag-uunawa ng mga
pagbabago sa buhay ng bawat isa, ng lipunang kanyang kinabibilangan, at ng kanyang kapaligiran. Ang kaisipang kronolohikal ay hindi nangangahulugan
ng pagsasaulo ng mga petsa o pangalan ng tao at lugar, bagamat mayroong mga mahahalagang historikal fact ( katotohan/ impormasyon) na dapat
matutunan ng mag-aaral, kundi ang pagkilala sa pagkakaiba ng nakaraan sa kasalukuyan, ang pagpapatuloy ng mga paniniwala, istruktura
ED
at iba pa sa paglipas ng panahon, ang pag-unawa ng konsepto ng kahalagahang pangkasaysayan (historical signiicance), pagpahalaga sa konstekto ng
pangyayari sa nakaraan man o sa kasalukuyan, at ang mga kaugnay na kakayahan upang maunawaan nang buo ang naganap at nagaganap.
xii
C
babago samantala ang iba naman ay patuloy na umiiral sa kasalukuyan. Sa pag-aaral ng temang ito, inaasahan na makabubuo ang mag-aaral ng
sariing pagkakakilanlan bilang kabataan, indibidwal at Pilipino, at maunawaan at mabigyang galang ang iba’t ibang kultura sa Pilipinas. Ang pagkakak-
ilanlan bilang Pilipino ay magiging basehan ng makabansang pananaw, na siya namang tutulong sa pagbuo ng mas malawak na pananaw ukol sa mundo.
O
Nakabatay ang kakayahang pansibiko sa pag-unawa sa papel na ginagampanan ng bawat isa bilang mamamayan at kasapi ng lipunan at sa pagkilala
PY
at pagtupad ng mga karapatan at tungkulin bilang tao at mamamayan. Pananagutan ng mamamayan na igalang ang karapatan ng iba, anuman ang
kanilang pananampalataya, paniniwalang pampulitika, kultural, kasarian, etnisidad, kulay ng balat, pananamit at personal na pagpili. Kasama rito ang
paggalang sa opinyon ng iba kahit hindi ito sang-ayon o katulad ng sariling pag-iisip, at respeto sa pagkatao ng sinuman sa bansa at mundo. Ang pag-
unawa sa karapatang pantao at ang pananagutang kaakibat dito ay mahalagang bahagi ng AP kurikulum upang makalahok ang magaaral nang ganap at
sa makabuluhang paraan sa buhay ng komunidad, bansa at mundo.
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
D
kahulugan at kahalagahan ng demokratikong pamamalakad, at ang uri ng pamahalaan sa Pilipinas. Sakop din ng temang ito ang Saligang Batas, na
nagsasaad ng mga karapatan at pananagutan ng mamamayan at ng sambayanang Pilipino. Ang pag-unawa sa konsepto ng awtoridad at liderato sa
iba-ibang antas at aspeto ng pamahalaan, kasama ang mabigat na tungkulin sa pagiging isang lider, ay tatalakayin sa AP kurikulum. Ang karanasan
EP
din ng mga bansa sa Asya at sa ibang bahagi ng daigidig ngayon at sa nakaraan ay pinagmulan ng maraming halimbawa at aralin ukol sa temang ito.
ED
Sa pag-aaral ng temang Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo, magagamit ng mag-aaral ang mga konseptong ito sa sariilng buhay at mauunawaan
ang ibang konsepto katulad ng inlation, GDP, deicit, na karaniwang nababasa sa dyaryo o naririnig sa balita sa radyo. Mahalaga ring maunawaan ng
mag-aaral ang panlipunang epekto ng desisyon ng indibidwal na konsyumer at ng mga kumpanya, katulad ng epekto ng kanilang pagpapasya sa presyo
xiii
ng bilihin o ang epekto ng patakaran ng pamahalaan sa pagdebelop ng ekonomiya, gamit ang pamamaraang matematikal. (Consumer Ed. Financial
Literacy, Pag-iimpok)
C
Sinusuportahan ng temang ito ang layunin ng AP kurikulum na makabuo ang mag-aaral ng pambansa at pandaigdigang pananaw at pagpa-
pahalaga sa mga pangunahing usapin sa lipunan at mundo. Araling Asyano sa baitang 7, Kasaysayan ng Daigdig sa baitang 8, Ekonomiks sa baitang
9 at Mga Kontemporaryong Isyu sa baitang 10. Makatutulong ang kaalaman tungkol sa ibang bansa sa pag-unawa ng lugar at papel ng Pilipinas sa
O
rehiyon at mundo, at kung paano maaaring kumilos ang Pilipino at ang bansa sa paglutas ng mga suliranin bilang kasapi ng pandaigdigang komunidad.
Inaasahan na sa ika-11 at ika-12 na baitang ay magkakaroon ng mga elektib na kursong tatalakay sa iba’t ibang isyu (lokal, pambansa, panrehiyon, at
PY
pandaigidig) upang lumawak ang kaalaman ng mga mag-aaral at malinang ang kanilang mga mapanuring kakayahan. Sa ganitong paraan din ay lalong
mahahasa ang pagkakadalubhasa ng bawat AP na guro sa pagdisenyo ng nilalaman ng kurso at sa istratehiya ng pagturo nito alinsunod sa pangkala-
hatang balangkas ng AP. Ilang halimbawa ng mga paksa ng elektib na kurso ay:
1. Mga panganib sa kapaligiran at kalikasan, ang pangangalaga nito at mga hakbang na maaaring gawin ng mga mag-aaral at ng komunidad
upang matugunan ang mga panganib na ito;
2. Ang layunin at pilosopiya ng isang batas o patakarang opisyal, ang epekto nito sa tao at lipunan (at kalikasan), ang mga problema sa imple-
mentasyon at posibleng solusyon sa problema
3. Ang ugnayan ng kultura sa pagsulong ng lipunan (komunidad, bansa) at mga isyung kaugnay sa kaunlaran ng lipunan
4. Mga pandaigdigang problema sa klima, kalamidad (natural at likha ng tao), at ang paglutas ng mga suliraning ito
K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
Mga Kakayahan
Ang mga kakayahan ng bagong AP kurikulum ay nakaugat sa mga layunin ng batayang edukasyon: ang kapaki- pakinabang (functional) na literasi
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
ng lahat; ang paglinang ng “functionally literate and developed Filipino;” at ang pangmatagalang pagkatuto pagkatapos ng pormal na pag-aaral
(lifelong learning). Makikita ang mga pangkalahatang layuning ito sa mga partikular na kakayahan ng AP katulad halimbawa, ng pagsisiyasat at pag-
susuri. Samakatuwid, ang AP kurikulum ay di lamang base sa nilalaman (content-based) kundi rin sa mga kakayahan (competence-based). Sadyang
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
inisa-isa ang mga kakayahan ng AP upang: (a) ipakita ang ugnayan nito sa mga layunin ng batayang edukasyon, at (b) bigyang diin ang mga mapanur-
ing kakayahan na hindi malilinang sa pamamagitan ng pagsasaulo ng impormasyon.
D
Sa ibaba ang kabuuan ng mga pangkalahatang kakayahan sa AP kurikulum at sa bawat kakayahan, ang mga partikular na kasanayan. Magkakaugnay
ang mga kakayahan at kapwa nagpapatibay ang mga ito sa isa’t isa. Nilalayong linangin ang mga kakahayan sa debelopmental na pamamaraan na
angkop sa bawat antas ng batayang edukasyon at sa proseso ng scaffolding, upang maitatag ang pundasyon ng mga kasanayan para sa mas malalim
EP
(at mas komplex) na kakayahan.
Kakayahan Partikular na Kasanayan
1. Natutukoy ang mga sanggunian o pinagmulan ng impormasyon
Pagsisiyasat 2. Nakagagamit ng mapa at atlas upang matukoy ang iba’t ibang lugar, lokasyon at ibang impormasyong pangheograpiya
3. Nakagagamit ng mga kasangkapang teknolohikal upang makakita o makahanap ng mga sangguniang impormasyon
Pagsusuri at
interpretasyon
ED
1. Nakababasa ng istatistikal na datos
2. Nakagagamit ng pamamaraang istatistikal o matematikal sa pagsuri ng kwantitatibong impormasyon at ng datos penomenong
pang-ekonomiya
xiv
ng datos 3. Nakababasa sa mapanuring pamamaraan upang maunawaan ang historikal na konteksto ng sanggunian at ang motibo
at pananaw ng may-akda
1. Nakauunawa ng kahulugan, uri at kahalagahan ng primaryang sanggunian at ang kaibahan nito sa sekundaryang sanggunian
C
2. Nakabubuo ng kamalayan sa mga pagpapahalaga, gawi at kaugalian ng panahon at nakikilala ang impormasyon pagkakaiba
at/o pagkakatulad ng mga iyon sa kasalukuyan
3. Nakikilala ang historikal na perspektibo ng awtor o manlilikha
O
4. Natutukoy ang pagkakaiba ng opinyon at fact
Pagsusuri at
5. Nakatataya ng impormasyon sa pamamagitan ng pagkilala sa bias o punto de bista ng awtor/manlilikha
interpretasyon
6. Nakakukuha ng datos mula sa iba’t ibang primaryang sanggunian
ng
7. Nakahihinuha mula sa datos o ebidensya
PY
impormasyon
8. Nakapag-aayos at nakagagawa ng buod ng impormasyon—pangunahing katotohanan at ideya sa sariling salita
9. Nakauunawa ng ugnayang sanhi at epekto (cause and effect)
10. Nakapaghahambing ng impormasyon mula sa mga magkaugnay na sanggunian at nakikilala ang mga punto ng pagkakasundo
at di pagkakasundo
11. Nakabubuo ng interpretasyon tungkol sa magkaiba at posibleng magkasalungat na paliwanag ng isang pangyayari
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
D
14. Nakapaghahambing ng sariling kaisipan sa kaisipan ng awtor/manlilikha at naipaliliwanag kung saan at bakit sumasang-
ayon o hindi ang dalawang kaisipan
15. Nakauunawa ng mobilidad at migrasyon ng populasyon, ang distribusyon nito, dahilan at epekto
EP
16. Nakauunawa ng papel at epekto ng heograpiya sa pagbabagong panlipunan at pangkalikasan
17. Nakagagamit ng pamamaraang matematikal sa pag-unawa ng mga batayang konsepto ng Ekonomiks at sa pagsusuri ng
kwantitatibong datos
18. Nakabubuo ng konklusyon base sa interpretasyon ng impormasyon
1. Nakasasagot ng tanong base sa angkop at sapat na ebidensya
2. Nakapag-aayos ang resulta ng pagsasaliksik sa lohikal na paraan
ED
Pagsasaliksik
3. Nakagagamit ng teknolohikal na instrumento sa pagsasaliksik, pagsusuri ng datos, pagsulat ng sanaysay o papel, at
paghanda ng presentasyon ng pananaliksik
1. Nakapag-uugnay ng sari-saring impormasyon mula sa mga angkop na sanggunian
xv
C
4. Nakabubuo ng maikli ngunit malinaw na introduksyon at konklusyon kapag nagpapaliwanag
5. Nakasusulat ng sanaysay (na may habang 3-5 pahina sa mataas na baitang) na nagpapaliwanag ng isang pangyayari, isyu
o penomeno, gamit ang nararapat at sapat na impormasyon o ebidensiya sa angkop na pamamaraan
O
1. Nakauunawa ng karapatan at tungkulin bilang mamamayan upang makalahok sa makabuluhang paraan sa buhay ng
pamayanan, bansa at dagidig
2. Naigagalang at nabibigyang kahalagahan ang pagkakaiba ng mga tao, komunidad, kultura, at paniniwala, at ang
PY
Pagtupad sa kanilang karapatang pantao
pamantayang 3. Nagiging maingat sa sariling naisin, paniniwala, punto de bista o posisyon
pang-etika 4. Nakapagpapakita ng pantay na pakikitungo at paggalang sa mga may ibang pag-iisip kahit hindi ito sumasang-ayon sa
sariling ideya, posisyon o pagtingin
5. Natutukoy ang sangguniang ginamit sa papel (reaksyon, maikling sanaysay) bilang pagkilala sa karapatan sa pag-
aaring intelektuwal ng awtor/manlilikha
pag-unawa at pagpapahalaga sa sarili, bilang batang produktibo, mapanagutan bilang kabataang mamamayang Pilipino
pamilya, paaralan, at komunidad, at sa mga at makabansang mamamayang Pilipino na mapanuri, mapagnilay, malikhain, may
batayang konsepto ng pagpapatuloy at gamit ang kasanayan sa pagsasaliksik, matalinong pagpapasya at aktibong pakikilahok,
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
pagbabago, distansya at direksyon gamit ang pagsisiyasat, mapanuring pag-iisip, makakalikasan, mapanagutan,produktibo,
mga kasanayan tungo sa malalim ng pag- matalinong pagpapasya, pagkamalikhain, makatao at makabansa, na may pandaigdigang
unawa tungkol sa sarili at kapaligirang pisikal pakikipagkapwa, likas-kayang pananaw gamit ang mga kasanayan sa
D
at sosyo-kultural , bilang kasapi ng sariling paggamit ng pinagkukunang-yaman at pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at iba’t
komunidad at ng mas malawak na lipunan. pakikipagtalastasan at pag-unawa sa ibang sanggunian, pagsasaliksik, mabisang
mga batayang konsepto ng heograpiya, komunikasyon at pag-unawa sa mga batayang
EP
kasaysayan, ekonomiya, pamamahala, konsepto ng heograpiya, kasaysayan, ekonomiya,
sibika at kultura tungo sa pagpapanday ng politika at kultura tungo sa pagpapanday ng
maunlad na kinabukasan para sa bansa. maunlad na kinabukasan para sa bansa.
Baitang
ED Pamantayan sa Pagkatuto
xvi
K Naipamamalas ang panimulang pag-unawa sa pagkilala sa sarili at pakikipag-ugnayan sa kapwa bilang pundasyon sa paglinang
ng kamalayan sa kapaligirang sosyal.
1 Naipamamalas ang kamalayan at pag-unawa sa sarili bilang kasapi ng pamilya at paaralan at pagpapahalaga sa kapaligirang
C
pisikal gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, distansya at direksyon tungo sa pagkakakilanlan bilang
indibidwal at kasapi ng pangkat ng lipunan, komunidad.
O
2 Naipamamalas ang kamalayan, pag-unawa at pagpapahalaga sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang komunidad, gamit
ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago,kapangyarihan, pamumuno at pananagutan, pangangailangan at kagustuhan,
pagkakilanlan, mga simpleng konseptong heograpikal tulad ng lokasyon at pinagkukunang-yaman at ng mga saksi ng kasaysayan
tulad ng tradisyong oral at mga labi ng kasaysayan.
PY
Naipamamalas ang malawak na pag-unawa at pagpapahalaga ng mga komunidad ng Pilipinas bilang bahagi ng mga lalawigan
at rehiyon ng bansa batay sa (a) katangiang pisikal (b) kultura; (c) kabuhayan; at (d) pulitikal, gamit ang malalim na konsepto
ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon ng tao at kapaligirang pisikal at sosyal.
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
D
pagpapahalaga sa mga mithiin ng bansang Pilipinas.
5 Naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan hanggang
sa mga malalaking pagbabagong pang-ekonomiya at ang implikasyon nito sa lipunan sa simula ng ika-labing siyam na siglo,
EP
gamit ang batayang konsepto katulad ng kahalagahang pangkasaysayan (historical signiicance), pagpapatuloy at pagbabago,
ugnayang sanhi at epekto tungo sa paglinang ng isang batang mamamayang mapanuri, mapagmuni, responsable, produktibo,
makakalikasan, makatao at makabansa at may pagpapahalaga sa mga usapin sa lipunan sa nakaraan at kasalukuyan tungo sa
pagpanday ng maunlad na kinabukasan para sa bansa.
ED
6 Naipamamalas ang patuloy na pag-unawa at pagpapahalaga sa kasaysayan ng Pilipinas mula sa ika-20 siglo hanggang sa
kasalukuyan, tungo sa pagbuo ng tiyak na pagkakakilanlan bilang Pilipino at mamamayan ng Pilipinas; Naipamamalas ang
malalim na pag-unawa sa kasaysayan ng Pilipinas base sa pagsusuri ng sipi ng mga piling primaryang sangguniang nakasulat,
xvii
pasalita, awdyo-biswal at kumbinasyon ng mga ito, mula sa iba-ibang panahon, tungo sa pagbuo ng makabansang
kaisipan na siyang magsisilbing basehan ng mas malawak na pananaw tungkol sa mundo
7 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya , kasaysayan, kultura, lipunan,
pamahalaan at ekonomiya ng mga bansa sa rehiyon tungo sa pagbubuo ng pagkakakilanlang Asyano at magkakatuwang na
C
pag-unlad at pagharap sa mga hamon ng Asya
8 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa sama-samang pagkilos at pagtugon sa mga pandaigdigang
O
hamon sa sangkatauhan sa kabila ng malawak na pagkakaiba-iba ng heograpiya, kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at
ekonomiya tungo sa pagkakaroon ng mapayapa, maunlad at matatag na kinabukasan
9 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa ekonomiks
PY
gamit ang mga kasanayan at pagpapahalaga ng mga disiplinang panlipunan tungo sa paghubog ng mamamayang mapanuri ,
mapagnilay, mapanagutan, makakalikasan, produktibo, makatarungan, at makataong mamamayan ng bansa at daigdig
10 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa mga kontemporaryong isyu at hamong pang-ekonomiya,
pangkalikasan, pampolitika, karapatang pantao, pang-edukasyon at pananagutang sibiko at pagkamamamayan sa kinakaharap
ng mga bansa sa kasalukuyang panahon gamit ang mga kasanayan sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at iba’t ibang
sanggunian, pagsasaliksik, mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon at matalinong pagpapasya
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Naipamamalas ang kamalayan bilang batang Pilipino sa katangian at bahaging ginagampanan ng tahanan, paaralan at pamayanan tungo sa
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
paghubog ng isang mamamayang mapanagutan, may pagmamahal sa bansa at pagmamalasakit sa kapaligiran at kapwa.
D
Ako at ang Aking Pagkilala sa sarili at pakikipag-ugnayan sa kapwa bilang pundasyon sa paglinang ng kama-
K 1-2
kapwa layan sa kapaligirang sosyal
Ang sarili bilang kabahagi ng pamilya at paaralan tungo sa pagkakakilanlan bilang indi-
EP
Ako, ang Aking
1 bidwal at kasapi ng komunidad, gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, inter- 1-3
Pamilya at Paaralan
aksyon distansya at direksyon at ang pagpapahalaga sa kapaligirang pisikal at paaralan
Pag-unawa sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang komunidad, gamit ang konsepto
Ang Aking Komundad, ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, pagkakasunod-sunod ng pangyayari, mga
2 1-5
Ngayon at Noon simpleng konseptong heograpikal tulad ng lokasyon at pinagkukunang yaman, at konsepto
ED
ng mga saksi ng kasaysayan tulad ng tradisyon oral at mga labi ng kasaysayan
Pag-unawa sa pinagmulan at pag-unlad ng sariling lalawigan at rehiyon kasama ang aspe-
Ang Mga Lalawigan sa
3 ktong pangkultura, pampulitika, panlipunan at pangkabuhayan gamit ang malalim na kon- 1-6
xviii
Aking Rehiyon
septo ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon ng tao at kapaligirang pisikal at sosyal
Pagpapahalaga sa pambansang pagkakakilanlan at ang mga kontribusyon ng bawat rehi-
yon sa paghubog ng kulturang Pilipino at pambansang pag-unlad gamit ng mga kasanayan
4 Ang Bansang Pilipinas 1-6
sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan, pakikilahok sa pamamahala at pagpa-
C
pahalaga sa mga mithiin ng bansang Pilipinas.
Pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan hanggang sa simula ng
Pagbuo ng Pilipinas
O
5 ika-20 siglo gamit ang batayang konseptong katulad ng kahalagahang pangkasaysayan 1-6
bilang Nasyon
(historical signiicance), pagbabago, pag-unlad at pagpapatuloy.
Ang Pilipinas sa harap ng mga hamon at tugon ng ika-20 siglo hanggang sa kasalukuyan
Mga Hamon at Tugon
PY
6 tungo sa pagbuo ng tiyak na pagkakakilanlang Pilipino at matatag na pagkabansa (strong 1-6
sa Pagkabansa
nationhood)
Pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya , kasaysayan, kultura, lipu-
7 Araling Asyano nan, pamahalaan at ekonomiya ng mga bansa sa rehiyon tungo sa pagbubuo ng pagka- 1-7
kakilanlang Asyano at magkakatuwang na pag-unlad at pagharap sa mga hamon ng Asya
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
D
kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya tungo sa pagkakaroon ng mapay-
apa, maunlad at matatag na kinabukasan.
Pag-unawa sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa ekonomiks gamit ang
EP
mga kasanayan at pagpapahalaga ng mga disiplinang panlipunan tungo sa paghubog ng
9 Ekonomiks 1-7
mamamayang mapanuri, mapagnilay, mapanagutan, makakalikasan, produktibo, makata-
rungan, at makataong mamamayan ng bansa at daigdig
Pag-unawa at pagpapahalaga sa mga kontemporaryong isyu at hamong pang-ekonomi-
ya, pangkalikasan, pampolitika, karapatang pantao, pang-edukasyon at pananagutang
Mga Kontemporaryong
ED
10 sibiko at pagkamamamayan sa kinakaharap ng mga bansa sa kasalukuyang panahon gamit 1-7
Isyu
ang mga kasanayan sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at iba’t ibang sanggunian, pagsa-
saliksik, mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon at matalinong pagpapasya
xix
3-6
C 30 min/day x 5 days
40 min/day x 5 days
7-10
O 3 hrs/week
PY
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
BAITANG 9
EKONOMIKS
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa ekonomiks at
pambansang pag-unlad gamit ang mga kasanayan at pagpapahalaga ng mga disiplinang panlipunan tungo sa
paghubog ng mamamayang mapanuri, mapagnilay, mapanagutan, makakalikasan, produktibo, makatarungan, at
makataong mamamayan ng bansa at daigdig.
NILALAMAN
(Content)
D PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
(Content Standard)
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
(Performance Standard)
PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
(Learning Competencies)
CODE
sa Pagkamit ng Kaunlaran
A. Kahulugan ng Ekonomiks EP
UNANG MARKAHAN - Mga Pangunahing Konsepto ng Ekonomiks: Batayan ng Matalinong Paggamit ng Pinagkukunang Yaman tungo
ED
sa mga pangunahing naisasabuhay ang ekonomiks sa pang-araw-araw AP9MKE-Ia-1
konsepto ng Ekonomiks pag-unawa sa mga na pamumuhay bilang isang
bilang batayan ng pangunahing konsepto mag-aaral, at kasapi ng pamilya
xx
C
araw na pamumuhay ng bawat
pamilya at ng lipunan.
B. Kakapusan 3. Naipakikita ang ugnayan ng
O
1. Konsepto ng Kakapusan at ang kakapusan sa pang-araw- araw AP9MKE-Ia-3
Kaugnayan nito sa Pang- araw- na pamumuhay.
araw na Pamumuhay 4. Natutukoy ang mga palatandaan
PY
2. Palatandaan ng Kakapusan sa ng kakapusan sa pang-araw- AP9MKE-Ib-4
Pang- araw- araw na Buhay araw na buhay.
3. Kakapusan Bilang Pangunahing
Suliranin sa Pang- araw-araw na 5. Nakakabuo ang konklusyon
Pamumuhay na ang kakapusan ay isang
AP9MKE-Ib-5
4. Mga Paraan upang Malabanan ang pangunahing suliraning
Kakapusan sa Pang- araw- araw na panlipunan.
Pamumuhay 6. Nakapagmumungkahi ng mga
paraan upang malabanan ang AP9MKE-Ic-6
kakapusan
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content) (Learning Competencies)
(Content Standard) (Performance Standard)
D
C. Pangangailangan at Kagustuhan 7. Nasusuri ang kaibahan ng
1. Pagkakaiba ng Pangangailangan kagustuhan (wants) sa
at Kagustuhan pangangailangan (needs) AP9MKE-Ic-7
EP
2. Ang Kaugnayan ng Personal na bilang batayan sa pagbuo ng
Kagustuhan at Pangangailangan matalinong desisyon
sa Suliranin ngKakapusan 8. Naipakikita ang ugnayan ng
3. Hirarkiya ng Pangangailangan personal na kagustuhan at
4. Batayan ng Personal na AP9MKE-Id-8
pangangailangan sa suliranin ng
Pangangailangan at Kagustuhan kakapusan
ED
5. Salik na nakakaimpluwensiya sa
Pangangailangan at Kagustuhan 9. Nasusuri ang hirarkiya ng
AP9MKE-Id-9
pangangailangan.
xxi
C
11. Nasusuri ang mga salik na
nakakaimpluwensiya sa AP9MKE-Ie-11
pangangailangan at kagustuhan
D. Alokasyon
1. Kaugnayan ng Konsepto ng
Alokasyon sa Kakapusan at
O 12. Nasusuri ang kaugnayan ng
alokasyon sa kakapusan at
pangangailangan at kagustuhan
AP9MKE-If-12
PY
Pangangailangan at Kagustuhan 13. Napahahalagahan ang
2. Kahalagahan ng Paggawa paggawa ng tamang desisyon
ng Tamang Desisyon Upang AP9MKE-If-13
upang matugunan ang
Matugunan ang Pangangailangan pangangailangan
3. Iba’t- Ibang Sistemang Pang-
ekonomiya 14. Nasusuri ang mekanismo
ng alokasyon sa iba’t-ibang
AP9MKE-Ig-14
sistemang pang-ekonomiya
bilang sagot sa kakapusan
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content) (Learning Competencies)
(Content Standard) (Performance Standard)
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
D
3. Pamantayan sa Matalinong nakakaapekto sa pagkonsumo.
Pamimili
4. Karapatan at Tungkulin Bilang 17. Naipamamalas ang talino sa
pagkonsumo sa pamamagitan
EP
Isang Mamimili AP9MKE-Ih-17
ng paggamit ng pamantayan sa
pamimili
18. Naipagtatanggol ang mga
karapatan at nagagampanan
AP9MKE-Ih-18
ang mga tungkulin bilang isang
ED
mamimili
F. Produksyon 19. Naibibigay ang kahulugan ng
AP9MKE-Ii-19
1. Kahulugan at Proseso ng produksyon
xxii
C
araw araw na Pamumuhay
3. Mga Organisasyon ng Negosyo 22. Nasusuri ang mga tungkulin ng
iba’t- ibang organisasyon ng AP9MKE-Ij-20
O
negosyo
IKALAWANG MARKAHAN - Maykroekonomiks
A. Demand Ang mga mag-aaral ay Ang mga mag-aaral ay 1. Nailalapat ang kahulugan ng
PY
may pag-unawa demand sa pang araw-araw na AP9MYK-IIa-1
1. Kahulugan ng ”Demand” kritikal na pamumuhay ng bawat pamilya
2. Mga Salik na Nakakapekto sa sa mga pangunahing nakapagsusuri sa mga 2. Nasusuri ang mga salik na
Demand kaalaman sa ugnayan pangunahing kaalaman AP9MYK-IIa-2
nakaaapekto sa demand
3. Elastisidad ng Demand ng pwersa ng demand sa ugnayan ng pwersa
at suplay, at sa sistema ng demand at suplay, at 3. Matalinong nakapagpapasya sa
ng pamilihan bilang sistema ng pamilihan pagtugon sa mga pagbabago ng AP9MYK-IIb-3
salik na
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content) (Learning Competencies)
(Content Standard) (Performance Standard)
D
batayan ng matalinong bilang batayan 4. Naiuugnay ang elastisidad ng
pagdedesisyon ng ng matalinong demand sa presyo ng kalakal at AP9MYK-IIb-4
sambahayan at bahay- pagdedesisyon ng paglilingkod
EP
B. Supply” (Suplay) sambahayan at bahay- 5. Nailalapat ang kahulugan ng
suplay batay sa pang-araw-
AP9MYK-IIc-5
1. Kahulugan ng Suplay araw na pamumuhay ng bawat
2. Mga Salik ng Nakakapekto pamilya
sa Suplay 6. Nasusuri ang mga salik na
3. Elastisidad ng Suplay AP9MYK-IIc-6
ED
nakaaapekto sa suplay
7. Matalinong nakapagpapasya sa
pagtugon sa mga pagbabago ng AP9MYK-IId-7
xxiii
C
pamilihan 9. Naipapaliwanag ang interaksyon
2. ”Shortage” at ”Surplus” ng demand at suplay sa
3. Mga Paraan ng pagtugon/ AP9MYK-IIe-9
O
kalagayan ng presyo at ng
kalutasan sa mga suliraning dulot pamilihan
ng kakulangan at kalabisan sa
pamilihan 10. Nasusuri ang mga epekto ng
PY
shortage at surplus sa presyo at
AP9MYK-IIf-9
dami ng kalakal at paglilingkod
sa pamilihan
11. Naimumungkahi ang paraan
ng pagtugon/kalutasan sa mga
AP9MYK-IIg-10
suliraning dulot ng kakulangan at
kalabisan
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content) (Learning Competencies)
(Content Standard) (Performance Standard)
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
D
3. Gampanin ng Pamahalaan sa mga Istraktura ng Pamilihan
AP9MYK-IIi-12
Gawaing Pangkabuhayan sa Iba’t
Ibang Istraktura ng Pamilihan 14. Napangangatwiranan ang
kinakailangang pakikialam at
EP
regulasyon ng pamahalaan sa
mga gawaing pangkabuhayan
AP9MYK-IIj-13
sa iba’t ibang istraktura ng
pamilihan upang matugunan
ang pangangailangan ng mga
ED
mamamayan
IKATLONG MARKAHAN - Makroekonomiks
Paikot na Daloy ng Ekonomiya Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay 1. Nailalalarawan ang paikot na
xxiv
AP9MAK-IIIa-1
1. Bahaging ginagampanan ng mga aaral ang pag-unawa nakapagmumungkahi ng daloy ng ekonomiya
bumubuo sa paikot na daloy ng sa mga pangunahing mga pamamaraan kung 2. Natataya ang bahaging
ekonomiya kaalaman tungkol sa paano ang pangunahing ginagampanan ng mga
2. Ang kaugnayan sa isa’t isa ng pambansang ekonomiya kaalaman tungkol sa AP9MAK-IIIa-2
C
bumubuo sa paikot na daloy ng
mga bahaging bumubuo sa paikot bilang kabahagi pambansang ekonomiya ekonomiya
na daloy ng ekonomiya sa pagpapabuti ng ay nakapagpapabuti sa
pamumuhay ng kapwa pamumuhay ng kapwa 2. Nasusuri ang ugnayan sa isa’t isa
O
mamamayan tungo sa mamamayan tungo sa ng mga bahaging bumubuo sa AP9MAK-IIIa-3
pambansang kaunlaran pambansang kaunlaran paikot na daloy ng ekonomiya
B. Pambansang Kita 3. Nasusuri ang pambansang
PY
1. Pambansang produkto (Gross produkto (Gross National
National Product- Gross Domestic Product-Gross Domestic Product) AP9MAK-IIIb-4
Product) bilang panukat ng bilang panukat ng kakayahan ng
kakayahan ng isang ekonomiya isang ekonomiya
2. Mga pamamaraan sa pagsukat ng 4. Nakikilala ang mga pamamaraan
pambansang produkto sa pagsukat ng pambansang AP9MAK-IIIb-5
produkto
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content) (Learning Competencies)
(Content Standard) (Performance Standard)
D
3. Kahalagahan ng pagsukat 5. Nasusuri ang kahalagahan ng
ng pambansang kita sa ekonomiya pagsukat ng pambansang kita sa AP9MAK-IIIc-6
ekonomiya
EP
C. Ugnayan ng Kita, Pag-iimpok, at 6. Naipapahayag ang kaugnayan
Pagkonsumo ng kita sa pagkonsumo at pag- AP9MAK-IIIc-6
1. Kaugnayan ng kita sa iimpok
pagkonsumo at pag-iimpok 7. Nasusuri ang katuturan ng
2. Katuturan ng consumption at consumption at savings sa pag- AP9MAK-IIIc-7
savings sa pag-iimpok
ED
iimpok
D. Implasyon 8. Nasusuri ang konsepto at
AP9MAK-IIId-8
1. Konsepto ng Implasyo palatandaan ng Implasyon
xxv
C
ng implasyon
11. Napapahalagahan ang mga
AP9MAK-IIIe-11
paraan ng paglutas ng implasyon
O
12. Aktibong nakikilahok sa paglutas
ng mga suliraning kaugnay ng AP9MAK-IIIf-12
implasyon
PY
A. Patakarang Piskal 13. Naipaliliwanag ang layunin ng
AP9MAK-IIIf-13
1. Layunin ng Patakarang Piskal patakarang piskal
2. Kahalagahan ng Papel na 14. Napahahalagahan ang papel na
Ginagampanan ng Pamahalaan ginagampanan ng pamahalaan
kaugnay ng mga Patakarang AP9MAK-IIIg-14
kaugnay ng mga patakarang
Piskal na Ipinapatupad nito piskal na ipinatutupad nito
3. Patakaran sa Pambansang Badyet
at ang Kalakaran ng Paggasta ng 15. Nasusuri ang badyet at ang
Pamahalaan kalakaran ng paggasta ng AP9MAK-IIIg-15
pamahalaan
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content) (Learning Competencies)
(Content Standard) (Performance Standard)
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
D
- Policy on the Privatization of GOCCs 17. Naiuuugnay ang mga epekto ng
- Policy on Conditional Cash Transfer patakarang piskal sa katatagan
- Patakaran sa Wastong Pagbabayad ng pambansang ekonomiya
EP
ng Buwis (VAT EVAT/ RVAT)
4. Mga Epekto ng Patakarang AP9MAK-IIIh-17
Piskal sa Katatagan ng
Pambansang Ekonomiya
ED
AP9MAK-IIIh-18
Policy) patakarang pananalapi
19. Naipahahayag ang kahalagahan
xxvi
C
Pananalapi 21. Nasusuri ang mga patakarang
4. Ang Papel na Ginagampan ng pang-ekonomiya na
Bawat Sektor ng Pananalapi nakakatulong sa patakarang AP9MSP-IVj-21
O
5. Mga Paraan at Patakaran ng panlabas ng bansa sa buhay ng
Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP) nakararaming Pilipino
upang mapatatag ang halaga ng 22. Natitimbang ang epekto ng mga
PY
salapi patakaran pang-ekonomiya na
- Money Laundering nakakatulong sa patakarang AP9MSP-IVj-22
- Easy and Tight panlabas ng bansa sa buhay ng
Monetary Policy nakararaming Pilipino
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content) (Learning Competencies)
(Content Standard) (Performance Standard)
D
IKAAPAT NA MARKAHAN - Mga Sektor Pang-ekonomiya at Mga Patakarang Pang-Ekonomiya
A. Konsepto at Palatandaan Ang mga mag-aaral ay Ang mga mag-aaral ay 1. Nakapagbibigay ng sariling
ng Pambansang Kaunlaran may pag-unawa aktibong nakikibahagi pakahulugan sa pambansang AP9MSP-IVa-1
EP
1. Pambansang Kaunluran sa mga sektor ng sa maayos na kaunlaran
2. Mga palatandaan ng ekonomiya at mga pagpapatupad at 2. Nasisiyasat ang mga
Pambansang kaunlaran patakarang pang- pagpapabuti ng mga palatandaan ng pambansang AP9MSP-IVa-2
3. Iba’t ibang gampanin ng ekonomiya nito sa sektor ng ekonomiya kaunlaran
mamamayang Pilipino upang harap ng mga hamon at mga patakarang
makatulong sa pambansang at pwersa tungo sa pang-ekonomiya nito 3. Natutukoy ang iba’t ibang
ED
kaunlaran pambansang pagsulong tungo sa pambansang gampanin ng mamamayang
AP9MSP-IVb-3
4. Sama-sama Pagkilos para sa at pag-unlad pagsulong at pag-unlad Pilipino upang makatulong sa
pambansang kaunlaran
xxvii
Pambansang Kaunlaran
4. Napahahalagahan ang
sama-samang pagkilos ng
AP9MSP-IVb-4
mamamayang Pilipino para sa
pambansang kaunlaran
C 5. Nakapagsasagawa ng isang
pagpaplano kung paano
O
makapag-ambag bilang AP9MSP-IVc-5
mamamayan sa pag-unlad ng
bansa
PY
B. Sektor ng Agrikultura 6. Nasusuri ang bahaging
1. Ang bahaging ginagampanan ginagampanan ng agrikultura,
AP9MSP-IVc-6
ng agrikultura, pangingisda at pangingisda, at paggugubat sa
paggugubat sa ekonomiya at sa ekonomiya at sa bansa
bansa 7. Nasusuri ang mga dahilan at
2. Mga dahilan at epekto ng epekto ng suliranin ng sektor
suliranin ng sektor ng agrikultura, AP9MSP-IVd-7
ng agrikultura, pangingisda, at
pangingisda, at paggugubat sa paggugubat sa bawat Pilipino
bawat Pilipino
3. Mga patakarang pang Ekonomiya 8. Nabibigyang-halaga ang mga
nakatutulong sa sektor ng patakarang pang-ekonomiya
AP9MSP-IVd-8
agrikultura nakatutulong sa sektor ng
agrikultura
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content) (Learning Competencies)
(Content Standard) (Performance Standard)
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Halimbawa:
- Comprehensive Agrarian Reform Law
- Policy on Importation of Rice
- Policy on Drug Prevention
C. Sektor ng Industriya
D
1. Bahaging ginampanan ng sektor
ng industriya, tulad ng pagmimina,
9. Nasusuri ang bahaging
ginagampanan ng sektor ng
industriya, tulad ng pagmimina, AP9MSP-IVe-9
EP
tungo sa isang masiglang tungo sa isang masiglang
ekonomiya ekonomiya
2. Ang pagkakaugnay ng sektor 10. Nasusuri ang pagkakaugnay
agrikultural at industriya tungo sa ng sektor agrikultural at
pag-unlad ng kabuhayan AP9MSP-IVe-10
industriya tungo sa pag-unlad ng
ED
3. Mga patakarang pang-ekonomiya kabuhayan
nakatutulong sa sektor industriya
- Filipino First Policy 11. Nabibigyang-halaga ang mga
xxviii
C
1. Ang bahaging ginagampanan ginagampanan ng sektor ng AP9MSP-IVf-12
ng sektor ng paglilingkod sa paglilingkod
pambansang ekonomiya 13. Napapahalagahan ang mga
O
2. Mga patakarang pang-ekonomiya patakarang pang-ekonomiya
na nakakatulong sa sektor ng AP9MSP-IVf-13
na nakakatulong sa sektor ng
paglilingkod paglilingkod
PY
3. Batas na Nagbibigay Proteksyon at
Nangangalaga sa mga Karapatan 14. Nakapagbibigay ng sariling
ng Mangggawa pakahulugan sa konsepto ng
- Contractualization and Labor impormal na sektor AP9MSP-IVg-14
Outsourcing
- Salary Standardization Law
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content) (Learning Competencies)
(Content Standard) (Performance Standard)
D
E. Impormal na Sektor 15. Nasusuri ang mga dahilan ng
pagkakaroon ng impormal na AP9MSP-IVg-15
1. Mga Dahilan at Anyo ng Impormal sector
EP
na Sektor ng Ekonomiya 16. Natataya ang mga epekto
2. Mga epekto ng impormal na ng impormal na sector ng AP9MSP-IVh-16
sektor ng ekonomiya ekonomiya
3. Mga Patakang Pang-
ekonomiya na may 17. Napapahalagahan ang mga
kaugnayan patakarang pang-ekonomiya
ED
sa Impormal na Sektor na nakakatulong sa sektor ng
paglilingkod AP9MSP-IVh-17
- Counterfeiting
- Black Market
xxix
C
19. Nasusuri ang ugnayan ng
Panlabas ng Pilipinas Pilipinas para sa kalakalang
2. Ang ugnayan ng Pilipinas para panlabas nito sa mga
sa kalakalang panlabas nito sa
O
samahan tulad ng World Trade
mga samahan ng tulad ng World AP9MSP-IVi-19
Organization at Asia-Paciic
Trade Organization at Asia Paciic Economic Cooperation tungo sa
Economic Cooperation tungo sa patas na kapakinabangan ng
PY
patas na kapakinabangan ng mga mga mamamayan ng daigdig
mamamayan ng daigdig
20. Napahahalagahan ang
kontribusyon ng kalakalang
AP9MSP-IVi-20
panlabas sa pag-unlad
ekonomiya ng bansa
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
(Content) (Learning Competencies)
(Content Standard) (Performance Standard)
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
D
4. Mga patakaran pang-ekonomiya panlabas ng bansa sa buhay ng
AP9MSP-IVj-21
na nakakatulong sa patakarang nakararaming Pilipino
panlabas ng bansa sa buhay ng
EP
nakararaming Pilipino
-Policy on ASEAN Economic Community
2015 22. natitimbang ang epekto ng mga
-Policy on Trade Liberalization patakaran pang-ekonomiya na
nakakatulong sa patakarang AP9MSP-IVj-22
panlabas ng bansa sa buhay ng
ED
nakararaming Pilipino
xxx
C
O
PY
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
Sample: AP5KPK-IIIf-5
First Entry
D LEGEND
Learning Area and Strand/ Sub- Araling Panlipunan
SAMPLE
AP5
EP
ject or Specialization
Grade Level Baitang 5
Uppercase Letter/s Domain/Content/ Component/ Pagbabagong Kultural sa Pama- KPK
Topic mahalang Kolonyal ng mga
Espanyol
ED
-
Roman Numeral
Quarter Ikatlong Markahan III
*Zero if no speciic quarter
xxxi
Lowercase Letter/s
*Put a hyphen (-) in between
Week Ika-anim na linggo f
letters to indicate more than a
speciic week
O
anaw tungkol sa naging epekto
ng kolonyalismo sa lipunan ng
sinaunang Pilipino
PY
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Ang Aking Pamilya PAM Pamunuang Kolonyal ng Espanya PKE Ang Daigdig sa Klasiko at Transisyonal na Panahon DKT
Pagbabagong Kultural sa Pamamahalang
Ang Aking Paaralan PAA KPK Ang Pag-usbong ng Makabagong Daigdig PMD
D
Kolonyal ng mga Espanyol
Mga Pagbabago sa Kolonya at Pag-usbong
Ako at ang Aking Kapaligiran KAP PKB Ang Kontemporanyong Daigdig AKD
ng Pakikibaka ng Bayan
EP
Kinalalagyan Ng Pilipinas At Ang Malayang
Ang Aking Komunidad KOM PMK Mga Pangunahing Konsepto ng Ekonomiks MKE
Kaisipan Sa Mundo
Pagpupunyagi sa Panahon ng
Ang Aking Komunidad Ngayon at
KNN Kolonyalismong Amerikano at Ikalawang KDP Maykroekonomiks MYK
Noon
Digmaang Pandaigdig
Pagtugon sa mga Suliranin, Isyu at Hamon
ED
Pamumuhay sa Komunidad PSK SHK Makroekonomiks MAK
sa Kasarinlan ng Bansa
Tungo sa Pagkamit ng Tunay na Mga Sektor Pang-Ekonomiya at Mga Patakarang
Pagiging Kabahagi ng Komunidad PKK TDK MSP
xxxii
C
Lalawigan Sa Sariling Rehiyon
Ang Pagkakakilanlang Kultural Ng Ang Timog at Kanlurang Asya sa
PKR TKA Mga Isyu sa Karapang Pantao at Gender IKP
Kinabibilangang Rehiyon Transisyonal at Makabagong Panahon
O
Ang Silangan at Timog-Silangang Asya sa Mga Isyung Pang-Edukasyon at Pansibiko at
Ekonomiya At Pamamahala EAP KIS
Transisyonal at Makabagong Panahon Pagkamamamayan (Civics and Citizenship)
Ang Aking Bansa AAB
PY
Lipunan, Kultura at Ekonomiya
LKE
ng Aking Bansa
Ang Pamamahala Sa Aking Bansa PAB
Kabahagi Ako sa Pag-unlad ng
KPB
Aking Bansa
YUNIT I
PY
Sa kabila nito, hindi maikakaila na kaalinsabay ng pagtugon sa mga
pangangailangan at kagustuhan ay nahaharap sila sa suliranin na dulot ng kakapusan
ng pinagkukunang-yaman.
O
pag-unawa sa mga pangunahing konsepto ng Ekonomiks bilang batayan ng matalino
at maunlad na pang-araw-araw na pamumuhay. Layunin din nitong maisabuhay ng
mga mag-aaral ang mga pangunahing konsepto ng Ekonomiks bilang batayan ng
C
matalino at maunlad na pang-araw-araw na pamumuhay.
D
PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
• Naipakikita ang ugnayan ng kakapusan sa pang-
araw-araw na pamumuhay
PY
pangangailangan (needs) bilang batayan sa pagbuo
ng matalinong desisyon
O
• Nasusuri ang herarkiya ng pangangailangan
ANGANGAILANGAN
AT KAGUSTUHAN
• Nakabubuo ng sariling pamantayan sa pagpili ng
C
mga pangangailangan batay sa mga herarkiya ng
pangangailangan
pangangailangan at kagustuhan
ARALIN 4:
ALOKASYON upang matugunan ang pangangailangan
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
• Naibibigay ang kahulugan ng produksiyon
ARALIN 6: • Napahahalagahan ang mga salik ng produksiyon
PRODUKSIYON at ang implikasyon nito sa pang-araw-araw na
pamumuhay
PY
GRAPIKONG PANTULONG
O
Walang katapusang Limitadong pinagkukunang-
pangangailangan at kagustuhan C yaman
D
KAKAPUSAN
E
EP
EKONOMIKS
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PANIMULANG PAGTATAYA
Panuto: Isulat ang titik ng pinakatamang sagot sa sagutang papel.
A. konsyumer
B. prodyuser
C. pamilihan
D. pamahalaan
PY
tulad ng yamang likas, yamang tao, at yamang kapital. Bakit nagkakaroon ng
kakapusan sa mga ito?
O
B. Dahil sa mga bagyo at iba pang uri ng kalamidad na pumipinsala sa mga
pinagkukunang-yaman
C. Dahil sa mga negosyanteng nagsasamantala at nagtatago ng mga
produktong ibinebenta sa pamilihan
C
D. Dahil likas na malawakan ang paggamit ng mga tao sa pinagkukunang-
yaman ng bansa
D
( K ) 3. Kung ikaw ay isang taong rasyonal, ano ang dapat mong isaalang-alang sa
E
paggawa ng desisyon?
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
( K ) 5. Ang produksiyon ay isang gawaing pang-ekonomiya na dapat bigyang-pansin
ng pamahalaan. Ito ay may kinalaman sa
A. paggamit ng mga produkto at serbisyo.
B. paglikha ng mga produkto at serbisyo.
C. paglinang ng likas na yaman.
D. pamamahagi ng pinagkukunang- yaman.
PY
sa kanyang pagdedesisyon.
C. Ito ay pag-aaral ng tao at ng lipunan kung paano haharapin ang mga
suliraning pangkabuhayan.
D. Ito ay pag-aaral kung paano matutugunan ng tao ang kanyang walang
katapusang pangangailangan at kagustuhan sa harap ng kakapusan.
O
( P ) 7. Ang kakapusan ay maaaring magdulot ng iba’t ibang suliraning panlipunan.
C
Alin sa sumusunod ang hindi nagpapakita ng suliraning ito?
A. Maaari itong magdulot ng kaguluhan sa mga taong nakararanas nito.
B. Tumataas ang presyo ng mga bilihin kung kaya nababawasan ang
kakayahan ng mga mamimili na bumili ng iba’t ibang produkto at serbisyo.
D
C. Pag-init ng klima na nagdudulot ng mas malalakas na bagyo at mahabang
panahon ng El Niño at La Niña.
E
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
( P ) 9. Kung uunahin ang pangangailangan kaysa kagustuhan, ang sumusunod ay
maaaring maganap maliban sa _______.
PY
pinakamataas ayon sa antas nito.
1. Responsibilidad sa lipunan
2. Pangangailangan sa seguridad
3. Pisyolohikal at biyolohikal
O
4. Pangangailangan sa sariling kaganapan
5. Pangangailangan sa karangalan
A.
B.
2, 3, 4, 5, 1
1, 2, 3, 4, 5
C
C. 3, 2, 1, 5, 4
D. 4, 5, 1, 2, 3
D
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gamitin ang talahanayan sa ibaba sa tanong sa aytem 12.
ITEMS Growth
2012 2013 Rate
(%)
HOUSEHOLD FINAL CONSUMPTION EX-
7,837,881 8,455,783 7.9
PENDITURE
1. Food and Non-alcoholic Beverages 3,343,427 3,596,677 7.6
PY
2. Alcoholic Beverages, Tobacco 100,930 110,059 9.0
3. Clothing and Footwear 108,492 116,635 7.5
4. Housing, water, Electricity, Gas, and 965,753 1,062,100 10.0
Other Fuels
O
5. Furnishings, Household Equipment, 310,249 326,101 5.1
and Routine Household Maintenance
6. Health 199,821 218,729 9.5
7. Transport
C 837,569 894,369 6.8
8. Communication 247,946 264,281 6.6
9. Recreation and Culture 142,851 154,391 8.1
D
10. Education 302,772 334,586 10.5
11. Restaurants and Hotels 291,460 318,553 9.3
E
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
( U ) 13. Sa mga punto ng Production Possibilities Frontier o PPF ay maituturing na
mayroong production eficiency. Ano ang kaugnayan ng PPF sa kakapusan.
Piliin ang pinakatamang sagot?
A. Ang hangganan ng PPF ay nagpapakita ng kakulangan sa mga pinagku-
kunang-yaman.
B. Ito ang mga plano ng produksiyon upang kumita nang malaki at mabawi
ang gastos sa paggawa ng produkto.
C. Ang PPF ay nagpapakita ng plano ng produksiyon batay sa kakayahan ng
isang ekonomiya na lumikha ng produkto.
D. Sa pamamagitan ng PPF ay maipakikita ang iba’t ibang alternatibo sa
paglikha ng produkto upang magamit nang episyente ang mga limita-
dong pinagkukunang-yaman.
PY
( U ) 14. Ang kagustuhan at pangangailangan ay dalawang magkaibang konsepto.
Maituturing na kagustuhan ang isang bagay kapag higit ito sa batayang
pangangailangan. Kailan maituturing na batayang pangangailangan ang isang
O
produkto o serbisyo?
A. Magagamit mo ito upang maging madali ang mahirap na gawain.
B. Nagbibigay ito ng kasiyahan at kaginhawaan.
C. Hindi mabubuhay ang tao kapag wala ang mga ito.
C
D. Makabibili ka ng maraming bagay sa pamamagitan nito.
pangangailangan ng tao.
B. Walang hanggan ang pangangailangan ng tao gayundin ang mga
EP
pinagkukunang-yaman.
C. Ang walang pakundangang paggamit ng pinagkukunang-yaman ay
hahantong sa kakapusan.
D. May hangganan ang halos lahat ng pinagkukunang-yaman sa buong
daigdig.
D
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
( U ) 17. Kailan masasabing matalino kang mamimili?
A. Gumagamit ng credit card sa iyong pamimili at laging inaabangan ang
pagkakaroon ng sale.
B. Segunda mano ang binibili upang makamura at makatipid sa pamimili na
pasok sa badyet.
C. Sumusunod sa badyet at sinusuri ang presyo, sangkap, at timbang
ng produktong binibili.
D. Bumibili nang labis sa pangangailangan upang matiyak na hindi mauubusan
sa pamilihan.
PY
impormasyon?
A. Pag-aralan ang nakatatak sa etiketa ukol sa sangkap, dami, at
komposisyon ng produkto.
B. Palaging pumunta sa timbangang-bayan upang matiyak na husto ang
biniling produkto.
O
C. Pahalagahan ang kalidad at hindi ang tatak ng produkto o serbisyong
bibilhin.
D. Palagiang gumamit ng recycled na produkto upang mapangalagaan ang
kapaligiran.
C
( U ) 19. Ano ang ipinahihiwatig ng ilustrasyon sa ibaba ukol sa produksiyon?
D
A. Ang produksiyon ay isang proseso ng pagsasama-sama ng output tulad
ng produkto at serbisyo ubang mabuo ang input tulad ng lupa, paggawa,
E
• Kalakal o serbisyo
• Lupa • Pagsasama-sama pangkunsumo;
• Paggawa ng materyales, Kalakal o serbisyo
• Kapital o Puhunan entrepreneurship
paggawa, kapital, na gamit sa
Entrepreneurship paglikha ng ibang
• Entrepreneurship at entrepreneurship
produkto
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
( U ) 20. Alin sa sumusunod ang hindi nagpapahayag ng kahalagahan ng produksiyon
sa pang-araw-araw na pamumuhay?
A. Ang produksiyon ang pinagmumulan ng mga produktong kailangang
ikonsumo sa pang-araw- araw
B. Ang produksiyon ay lumilikha ng trabaho.
C. Ang pagkonsumo ang nagbibigay-daan sa produksiyon ng produkto at
serbisyo, kaya dahil dito masasabing mas mahalaga ang produksiyon
kaysa sa pagkonsumo.
D. Ang mga kinita mula sa bawat salik ng produksiyon ay nagagamit ng
sambahayan sa pagbili ng produkto at serbisyo.
PY
Mga Sagot:
1. D 11. B
2. A 12. D
O
3. C 13. D
4. A 14. C
5. B 15. A
6. D
C 16. B
7. Maaring walang sagot 17. C
8. A or C 18. A
D
9. B 19. B
10. C 20. C
E
EP
D
10
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PANIMULA AT MGA GABAY NA TANONG
PY
1) Ano-ano ang produktong ipoprodyus? 2) Gaano karami ang ipoprodyus? 3) Paano
ito ipoprodyus? at 4) Para kanino ito ipoprodyus?. Ang mga katanungang pang-
ekonomikong ito ang siyang pinagmumulan kung bakit ang konsepto ng demand at
supply sa ekonomiks ay nagaganap at ang mabisang mekanismo para maunawaan
ang takbo nito ay ang interaksiyon ng mga ito sa pamamagitan ng pamilihan.
O
Ang pangunahing pokus ng modyul na ito ay ang ugnayan at interaksiyon ng
demand at supply, elastisidad, at pamilihan at iba’t ibang estruktura nito, at ang ugnayan
ng pamilihan at pamahalaan. Dahil dito, ikaw bilang guro at bahagi ng pambansang
C
ekonomiya, mahalagang iyong gabayan ang mga mag-aaral upang kanilang masuri
at tuklasin kung paano naaapektuhan ang pangangailangan at kagustuhan ng
sambahayan at bahay-kalakal tungo sa pagtamo ng pambansang kaunlaran.
D
PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
E
69
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Sa araling ito, inaasahan na iyong gagabayan ang mga mag-aaral upang matutuhan
ang sumusunod:
PY
DEMAND) ng demand
• Nasusuri ang mga salik na nakaaapekto sa supply
ARALIN 3: • Matalinong nakapagpapasya sa pagtugon sa mga
pagbabago ng salik na nakaaapekto sa supply
ELASTIDIDAD NG • Naiuugnay ang tugon ng mga mamimili sa pabago-
SUPPLY AT
O
SUPPLY bagong presyo ng mga produkto at serbisyo batay sa
(PRICE ELASTICITY konsepto ng price elasticity of supply
• Naiisa-iisa at nasusuri ang iba’t ibang uri ng elastisidad
OF SUPPLY)
C
ng supply
• Naipaliliwanag ang interaksiyon ng demand at supply sa
kalagayan ng presyo at ng pamilihan
D
ARALIN 4:
INTERAKSIYON • Nasusuri ang mga epekto ng shortage at surplus sa
NG DEMAND AT presyo at dami ng kalakal at paglilingkod sa pamilihan
• Naimumungkahi ang paraan ng pagtugon/kalutasan sa
E
SUPPLY
mga suliraning dulot ng kakulangan at kalabisan
• Naipaliliwanag ang kahulugan ng pamilihan
EP
70
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
GRAPIKONG PANTULONG SA ARALIN
MAYKROEKONOMIKS
SAMBAHAYAN BAHAY-KALAKAL
PY
DEMAND SUPPLY
O
C
INTERAKSIYON NG DEMAND AT SUPPLY
E D
EP
D
71
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PANIMULANG PAGTATAYA
Basahin at unawain ang sumusunod na pahayag/katanungan. Bilugan ang titik ng
tamang sagot.
(K) 1. Isa sa mahalagang elemento na sinusuri sa pag-aaral ng Maykroekonomiks
ay ang konsepto ng demand na isinasagawa o nagmumula sa mga
konsyumer. Alin sa sumusunod ang tamang pagpapakahulugan sa konsepto
ng demand?
A. Ito ay tumutukoy sa mga produktong kahalili ng mga pangangailangan
ng isang konsyumer.
B. Ito ay tumutukoy sa dami ng produkto na handa (willing) at kayang (able)
bilhin ng mga konsyumer sa iba’t ibang halaga o presyo.
PY
C. Ito ay tumutukoy sa kabuuang dami ng produkto na mabibili sa bawat
presyo kung ang konsyumer ay makakabili ng lahat ng kanilang
pangangailangan.
D. Ito ay tumutukoy sa dami ng produkto na handa at kayang bilhin ng
prodyuser sa iba’t ibang presyo.
O
(P) 2. Ayon sa batas ng demand, alin sa sumusunod na pahayag ang malinaw
na magpapaliwanag ng graph tungkol sa ugnayan ng presyo at demand ng
C
mga konsyumer?
A. Kaunti ang mabibili ng mga konsyumer kapag mataas ang presyo.
B. Maraming mabibili ang mga konsyumer kapag mataas ang presyo.
C. Habang tumataas ang presyo, bumababa ang demand ng mga
D
konsyumer.
D. Habang tumataas ang presyo, tumataas ang demand ng mga konsyumer.
E
PRESYO
2
EP
1 DAMI
2 4
(U) 3. Kapag ang kurba ng demand ay gumagalaw mula itaas, pababa, at pakanan
D
72
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
B. Kapag ang produkto ay labis na tumaas ang presyo at hindi naman
masyadong kailangan, maaari ng ipagpaliban muna ang pagbili nito.
C. May mga produkto na kahit mataas ang presyo ay kailangan mong bilhin
sapagkat wala itong pamalit.
D. May mga produktong walang epekto sa atin kahit hindi natin ito bilhin.
PY
sa bananacue.
B. Ang demand sa bananacue ay elastiko sapagkat si Juanito ay tumugon
na ng malaki sa pamamagitan ng pagbabawas ng demand para sa
bananacue.
C. Ang demand sa bananacue ay unitary sapagkat ang dami ng ibabawas
na demand sa bananacue ay kasing dami ng demand sa pamalit na
O
bananacue ni Juanito.
D. Ang demand sa bananacue ay ganap na hindi-elastiko dahil hindi
makakatagal si Juanito na hindi kumain ng bananacue sa loob ng isang
linggo.
C
(K) 6. Sa Ekonomiks, pinag-aaralan kung paano matutugunan ang walang
D
katapusang pangangailangan ng tao. Ang gawaing ito ay tungkulin ng
prodyuser. Ano ang tawag sa dami ng produkto na handa at kayang ipagbili
ng mga prodyuser?
E
A. demand C. produksiyon
B. ekwilibriyo D. supply
EP
(P) 7. May patahian si Aling Noemi ng mga kumot at punda ng unan sa Cagayan
De Oro. Noon ay nakagagawa lamang siya ng 5 pirasong kumot at 10
pirasong punda ng unan sa isang araw. Ngunit nang gumamit siya ng hi-
speed sewing machine ay halos magtriple ang kaniyang produksiyon kaya
D
73
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
(U) 8. Upang masabing supply, kailangang may kagustuhan at kakayahan na
ipagbili ng prodyuser ang isang uri ng produkto. Halimbawa, may 30,000
lata ng sardinas ang kailangan sa pamilihan. Ayon sa datos, mayroong 10
kompanya ng sardinas ngunit sa bilang na ito, 6 lamang ang nais gumawa ng
kabuuang 20,000 lata ng sardinas kung ipagbibili ito sa presyong Php10.00.
Batay sa pahayag, ilan ang maitatalang supply ng sardinas?
A. 6 C. 20 000
B. 10 D. 30 000
PY
presyo ng mga bilihin
C. Pagtataguyod ng mga batas sa pangangalaga sa karapatan ng mga
konsyumer
D. Patuloy na panghihikayat sa mga maliliit na negosyante na palawakin
O
pa ang negosyo
( K ) 10. Kung ang presyo ng isang pangunahing produkto ay labis na mataas at hindi
C
na makatarungan para sa mga konsyumer dahil sa mapang-abusong gawi
ng mga may-ari ng prodyuser, gumagawa ng hakbang ang pamahalaan
upang matugunan ito. Nakikialam ang pamahalaan sa pagpepresyo sa
pamilihan. Ano ang tawag sa patakaran ng pagtatakda ng pinakamataas na
D
presyo ng mga produkto o serbisyo?
A. price ceiling C. market clearing price
B. loor prices D. price support
E
74
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
C. Ang pagpapatupad ng price ceiling ay makapagdudulot ng disekilibriyo
sa pamilihan. Ito ay lilikha ng surplus na 6 na yunit ng produkto.
D. Walang mangyayaring shortage at surplus sa pamilihan sapagkat
mabisa ang polisiya ng pamahalaan.
(P) 12. Ano ang nais ipakita ng tsart sa ibaba para sa konsyumer at prodyuser
sa pagtatakda ng price support at price control ng pamahalaan? Nais ng
pamahalaan na:
DEPARTMENT OF TRADE AND
INDUSTRY (DTI)
PY
PAMILIHAN
PRICE PRICE
O
CONTROL SUPPORT
C MALIIT NA
PRODYUSER AT
KONSYUMER
MAGSASAKA
D
A. kontrolin ang presyo ng mga bilihin sa pamilihan.
B. maipakita ng pamahalaan ang kanilang pagtupad sa tungkulin.
C. matamo ang layunin ng ekwilibriyo.
E
(U) 13. Nagaganap ang ekwilibriyo sa pamilihan kapag sa iisang presyo pantay ang
dami ng quantity demand sa quantity supply. Sa kalagayang ito, ano ang
implikasyon ng pagkakaroon ng ekwilibriyo sa pamilihan?
A. Sa presyong ekwilibriyo, parehong nasiyahan ang konsyumer at
D
75
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
(U) 14. Alin ang nagpapaliwanag kung bakit mahal ang bulaklak na rosas sa tuwing
sasapit ang Araw ng mga Puso?
A. Dahil sa okasyon, tumataas ang demand ng mga konsyumer sa rosas
kaya lumilipat ang kurba ng demand sa kanan na nagreresulta sa
pagtaas ng presyo nito.
B. Dahil sa tuwing sasapit ang Araw ng mga Puso, nagkakasundo ang mga
konsyumer at prodyuser na itaas ang presyo sapagkat pareho naman
silang nakikinabang dito.
C. Tanggap ng mga konsyumer ang pagtaas ng presyo ng rosas tuwing
sasapit ang Araw ng mga Puso sapagkat hindi matatawaran ang
kasiyahang natatamo ng mga konsyumer sa pagbibigay ng rosas sa
kanilang mga mahal sa buhay.
PY
D. Tuwing sasapit ang Araw ng mga Puso, itinatago ng mga prodyuser ang
panindang bulaklak upang lalong tumaas ang presyo nito.
(K) 15. Lahat tayo ay kinikilala bilang mga konsyumer na may mga pangangailangan
subalit hindi lahat ay may kakayahang maging prodyuser o gumawa ng mga
produkto o serbisyo na tutugon sa ating mga pangangailangan. Ano ang
O
tawag sa lugar kung saan ang mga konsyumer at prodyuser ay nagtatagpo
at nagkakaroon ng palitan sa pamamagitan ng itinakdang presyo ng mga
produkto?
C
A. department store
B. pamilihan
C. talipapa
D
D. tiangge
(P) 16. Alin sa sumusunod na larawan ang industriyang hindi kabilang sa estrukturang
E
oligopolyo?
A. B. C. D.
EP
D
Pinagkunan: http://3.bp.blogspot.com/-sKmZsEUVBLI/UoLK7dyZI3I/AAAAAAAAJ88/FxkWDVS2f_8/s1600/
telcoph+logo.png Retrieved on: November 7, 2014 http://4.bp.blogspot.com/-xEQmgJXTrRw/Uml0-KcEoII/
AAAAAAAAAAw/pxoQqzcIxUs/s1600/Shell-Logo.jpg Retrieved on November 7, 2014; http://2.bp.blogspot.com/-S-wo-
MsJijQ/T8kX87eYv3I/AAAAAAAAACo/Yv_hI-kHjeg/s1600/LunaJ_caltex.jpg Retrieved on November 7, 2014 http://big-
basket.com/media/uploads/p/l/161754_1-tide-plus-detergent-powder.jpg Retrieved on November 7, 2014
76
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Para sa bilang 17 suriin ang sumusunod na larawan.
PY
O
C
E D
(P) 17. Batay sa iyong pagsusuri, sa anong estruktura ng pamilihan nabibilang ang
mga larawang nasa itaas?
D
A. monopolyo
B. oligopolyo
C. ganap na kompetisyon
D. monopolistikong kompetisyon
77
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
(P) 18. Kung iyong susuriin ang dalawang dayagram ng estruktura ng pamilihan sa
ibaba, alin sa dalawang ito ang sa tingin mo ay may kakayahan na itakda
ang presyo sa pamilihan?
MONOPOLYO MONOPSONYO
PY
Walang pamalit Walang ibang
na produkto at maaaring bumili ng
serbisyo produkto at serbisyo
O
B. monopsonyo, sapagkat iisa lamang ang konsyumer
C. pareho lamang sapagkat ang mga katangian ng dalawang estrukturang
ito ay kabilang sa hindi ganap na kompetisyon.
C
D. wala ni isa man sa dalawang anyo ng pamilihan sapagkat ang pagbili
naman ng produkto at serbisyo ay nasa desisyon pa rin ng konsyumer
(U) 19. Ang pamilihang may ganap na kompetisyon ang sinasabing pinakamodelong
D
estruktura ng pamilihan dahil sa dami ng nagbebenta o dami ng konsyumer.
Ang sumusunod ay katangian ng estrukturang ito maliban sa
E
(U) 20. Ang pamilihan ay sinasabing may ganap na kompetisyon kapag ang sinomang
prodyuser ay walang kapangyarihan na palitan o baguhin ang presyo sa
D
78
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PANIMULA
Ang araling ito ay nakatuon sa pag-aaral ng demand bilang isa sa mga batayang
kaisipan sa Ekonomiks. Tinalakay sa naunang yunit na ang eficient na pagpili at
paggamit ng mga pinagkukunang-yaman ang diwa sa pag-aaral ng asignaturang ito.
Sa yunit na ito, ipakikilala ang dalawang mahalagang konsepto sa Ekonomiks, ang
demand at supply.
Sa pag-aaral ng demand, iyong gabayan ang mga mag-aaral upang kanilang
malaman bilang isang mamimili kung paano maipakikita ang kagustuhan at kakayahang
bumili ng mga produkto at serbisyo bilang tugon sa kanilang mga pangangailangan.
Iyong gagabayan ang mga mag-aaral sa araling ito upang kanilang matutuhan
ang mga salik na nakaaapekto sa demand at kung paano ito nagbabago dahil sa
presyo.
PY
May inihandang mga gawain na tataya sa kanilang mga kaalaman hinggil sa
aralin. Inaasahan na bilang guro ay mahihikayat mo ang mga mag-aaral na pagya-
manin nila ang kanilang kaalaman upang maunawaan kung paano ang demand at
mga konsepto nito ay makatutulong sa matalinong pagdedesisyon ng konsyumer at
O
prodyuser tungo sa pambansang kaunlaran.
CARALIN 1
DEMAND
D
ALAMIN
E
EP
79
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 1: BILI AKO NO’N, BILI AKO N’YAN
Ipasuri ang nilalaman ng bubble thought sa ibaba at atasan ang mga mag-aaral
na sagutan ang mga pamprosesong tanong.
PY
O
C
Pamprosesong Tanong:
D
1. Ano-ano ang ipinahihiwatig ng mga bubble thought?
2. Anong konsepto sa ekonomiks ang inilalarawan sa mga bubble thought?
E
kasagutan sa mga gabay na tanong. Maaari mong atasan ang mga mag-aaral na
balikan ang kanilang mga napag-aralan sa mga naunang aralin upang madali nilang
masagot ang katanungang nakapaloob dito. Kung kanilang maisasaayos nang tama
ang mga letra sa puzzle ay may mabubuo silang salita sa unang kolum nito.
1. A P Y G O D I R E M A
D
2. N I M E S O K O K
3. W A M O L S
4. A K Y O S N L A O
5. S O N G O Y E
6. T R I D I S B U S O Y N
80
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
3. Sino ang isa sa bumuo ng teorya hinggil sa herarkiya ng pangangailangan
ng tao?
4. Ano ang tawag sa pamamaraan ng paglalaan ng takdang dami ng
pinagkukunang-yaman ayon sa pangangailangan at kagustuhan ng tao?
5. Ito ay tumutukoy sa anumang gawaing pang-ekonomiya na ang layunin ay
magkamit ng kita o tubo.
6. Ano ang katawagan sa pamamaraan ng pagbabahagi ng kabuuang yaman
o kita ng lipunan sa bawat indibidwal o sa mga salik ng produksiyon tulad
ng lupa, paggawa, kapital, at entrepreneurship?
Pamprosesong Tanong:
PY
2. Ano ang iyong paunang pagkaunawa sa salitang demand?
O
Gawain 3: I – R – F (Initial-Reined-Final Idea) Chart
C
Ipasulat sa unang kolum (Alam Ko Ngayon) ng tsart ang sagot ng mga mag-
aaral sa tanong na nasa kahon.
81
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PAUNLARIN
PY
Mula sa tekstong nabasa ng mga mag-aaral sa kanilang modyul hinggil sa
konsepto ng demand ay pasagutan mo ang sumusunod na gawain.
O
Gawain 4: COMPLETE IT!
C
Ipakompleto ang mga katawagan at konseptong tinutukoy ng sumusunod na
D
pangungusap. Ipasulat ang mga akmang letra sa patlang upang mabuo ang salita.
E
82
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 5: DEMAND READING
Palagyan ng (√) ang kolum ng Sang-ayon, kung naniniwala ang mag-aaral na
tama ang pahayag tungkol sa konsepto ng demand at lagyan naman ng (X) ang kolum
kung sila ay Di sang-ayon.
PY
3. Ayon sa Batas ng Demand, ang presyo at quantity
demanded ay mayroong tuwirang relasyon.
4. Ang ceteris paribus assumption ay ginagamit
upang ipagpalagay na ang presyo lamang ang
salik na nakaaapekto sa pagbabago ng quantity
O
demanded habang ang ibang salik ay hindi
nagbabago o nakaaapekto rito. C
5. Ang income effect ay nagpapahayag na kapag
tumaas ang presyo ng isang produkto, ang mga
mamimili ay hahanap ng mas murang pamalit
dito.
D
Gawain 6: I3: I-DEMAND, ITALA, at IKURBA
E
Ipatala ito sa kolum ng Qd. Ipalagay sa talahanayan ang dami ng quantity demanded
sa bawat presyo upang mabuo ang demand schedule. Ipagpalagay na ang demand
function ay Qd = 50 - 2P. Pagkatapos nito ay ipakita ito sa pamamagitan ng paggawa
ng demand curve at sagutan ang mga pamprosesong tanong sa ibaba.
Presyo Quantity
Bawat Baso Demanded
Php6
Php8
Php10
Php12
Php14
83
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Pamprosesong Tanong:
1. Ilan ang quantity demanded sa presyong Php6.00?
2. Ano ang naging pagbabago sa quantity demanded nang tumaas ang presyo
mula Php8.00 papuntang Php14.00? Ipaliwanag ang sagot.
3. Ipaliwanag sa sariling pangungusap ang isinasaad ng batas ng demand
batay sa nabuo mong demand schedule at demand curve.
PY
P Qd
1 280
5 200
6 180
O
10 100
15 0
60 150
75 0
EP
Mga Salik na
nakaapekto sa Demand
84
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Pamprosesong Tanong:
1. Ano-ano ang salik na nakakaimpluwensiya sa demand?
2. Alin sa mga salik ang makapagdudulot ng paggalaw sa demand curve?
Sa paglipat ng demand curve? Paano naiiba ang salik na presyo sa ibang
salik?
3. Ano ang katangian na dapat taglayin ng isang mamimili sa pagtugon sa
pagbabago sa mga salik ng demand?
PY
_____ 1. Bandwagon effect, mabilis na pagdami ng populasyon (potensyal na
demand)
_____ 2. Paglaki ng kita (nakatuon sa normal goods)
_____ 3. Pagbaba ng kita (nakatuon sa inferior goods)
O
_____ 4. Pagiging lipas sa uso ng isang produkto
_____ 5. Inaasahan ng mga mamimili na tataas ang presyo
_____ 6. Pagbaba ng presyo ng produktong komplementaryo
C
_____ 7. Pagtaas ng presyo ng produktong pamalit
_____ 8. Inaasahan ng mga mamimili na bababa ang presyo
_____ 9. Pagtaas ng presyo ng produktong komplementaryo
____ 10. Pagbaba ng presyo ng produktong pamalit
D
Gawain 10: SA KANAN O SA KALIWA?
E
85
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
3. bakuna laban sa Pagdeklara ng outbreak ng P
tigdas tigdas ng Kagawaran ng
Kalusugan sa maraming
lugar sa bansa D
Qd
4. Cellphone load Kabi-kabilang unlitext at P
unlicall promo ng mga tele-
communication companies
sa bansa D
Q
PY
5. corned beef Pagtaas ng kita P
(ipagpalagay na
normal good)
D
Q
O
Gawain 11: I-R-F (Initial, Revised, Final) CHART
Ipasulat sa ikalawang kolum ang sagot ng mga mag-aaral sa tanong na nasa
loob ng kahon.
C
Paanong ang demand at mga konsepto nito ay makatutulong sa matalinong
pagdedesisyon ng konsyumer at prodyuser tungo sa pambansang kaunlaran?
D
Alam Ko Ngayon Nadagdag Kong Kaalaman Ito Na ang Alam Ko
E
EP
PAGNILAYAN
86
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 12: BALITA–NALYSIS
PY
4. Alin sa dalawang artikulo ang nagpapakita ng salik ng demand na epekto
ng presyo? Alin naman ang salik na hindi epekto ng presyo?
5. Sa iyong palagay, alin sa dalawang pamamaraan ang mas mabisang
paraan sa pagbabawas ng dami ng naninigarilyo? Ipaliwanag ang iyong
sagot.
O
Gawain 13: FOLLOW-UP CAMPAIGN
Atasan ang mga mag-aaral na makibahagi sa kani-kanilang pangkat na
C
kinabibilangan sa pagbuo ng isang signage ukol sa pagbabawal ng paninigarilyo sa
paaralan. Sa isang pahina, kanilang ipaliwanag ang kaugnayan ng pagbabawas sa
mga bagay tulad ng sigarilyo sa pagkakaroon ng isang matalinong desisyon. Ipakita
sa mga mag-aaral ang halimbawa ng signage na nasa ibaba upang makabuo sila ng
D
kaisipan ukol sa gagawin.
E
EP
Pinagkunan: http://retropilipinas.blogspot.com/2012/02/yosi-kadiri-department-of-healthshttp://www.seton.com/school-zone-signs-smoke-
free-sp161.html Retrived on: November 19, 2014
Paliwanag: _____________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
87
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
RUBRIK SA PAGDISENYO NG T-SHIRT
Nakuhang
Pamantayan Deskripsiyon Puntos
Puntos
Binigyang-pansin ang pagpapahalaga
sa pagiging matalino at mapanagutang
Kaangkupan sa Tema 25
mamimili na susi sa pagtamo ng
pambansang kaunlaran.
Akma sa tema ang mga aspekto ng
disenyo ukol sa ugnayan ng pagiging
Detalye ng Disenyo 25
matalinong mamimili sa pagtamo ng
pambansang kaunlaran.
Nagpakita ito ng natatanging disenyo
Orihinalidad at
PY
gamit ang pagiging malikhain at angkop 25
Pagkamalikhain
na mga kagamitan.
Mahusay na naipaliwanag ang bawat
Pagpapaliwanag aspekto ng disenyo na angkop sa tema ng 25
gawain.
O
Kabuuang Puntos 100
88
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PANIMULA
Maraming salik ang nakapagpapabago sa demand at isa na rito ang presyo.
Kung marunong tayong magsuri, magiging matalino ang ating pagtugon dito. Subalit
pare-pareho kaya ang pagtugon ng tao sa pagbabago ng presyo ng iba’t ibang uri ng
produkto? Masusukat kaya natin ang mga naging pagtugon ng mamimili? Bakit kaya
mahalagang masukat ang kanilang mga naging pagtugon?
Ang mga nabanggit na katanungan ay masasagot gamit ang price elasticity
of demand. Inaasahang sa pamamagitan ng iyong paggabay ay maiuugnay ng mga
mag-aaral ang tugon ng mamimili sa pabago-bagong presyo ng mga produkto at
serbisyo batay sa konsepto ng price elasticity of demand. Sa iyong pagpapatuloy sa
kabuuan ng araling ito, gagabayan mo ang mga mag-aaral upang kanilang lubusang
maunawaan ang mga tekstong makapagbibigay ng impormasyon at upang kanilang
maisagawa na ng tama ang mga mapanghamong gawain na may layuning magdulot
PY
sa kanila ng kaalaman.
ARALIN 2:
PRICE ELASTICITY OF DEMAND
O
ALAMIN C
Matapos mong maituro ang mga konsepto ng demand at ang mga salik nito,
ipatutuklas mo naman sa bahaging ito sa mga mag-aaral ang tungkol sa price
D
elasticity of demand. Upang higit na maging makabuluhan at mapukaw ang
kanilang interes, halina’t pasimulan mo munang ipagawa at pasagutan ang
mga susunod na gawain.
E
Ipabasa at ipasuri ang sitwasyon na nasa loob ng kahon at ipagawa ang na-
kapaloob na gawain.
Sitwasyon: Nagkaroon ng higit sa 10 bahagdan ng pagtaas sa presyo ng mga produk-
to at serbisyo na nakalista sa ibaba. Sa kabila nito, walang pagbabago sa suweldo
D
mo. Ilagay sa basket ang mga produkto at serbisyong bibilhin mo pa rin kahit tumaas
ang presyo nito.
Pinagkunan: http://clublabicolandia.wordpress.com/2012/08/19/3rs-reducerecyclereuse-and-native-basket-aka-as-bayong-campaign/
Retrived on: November 19, 2014
89
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang iyong naging basehan sa pagpili ng mga produkto at serbisyong
ito?
2. Nahirapan ka ba sa pagpili ng mga produktong ilalagay sa basket?
Ipaliwanag.
3. Ano-ano ang produktong mas malaki ang kabawasan sa pagkonsumo
kaugnay ng pagtaas sa presyo?
4. Anong konsepto sa Ekonomiks ang sumusukat sa mga pagbabagong ito?
PY
tatalakayin. Ipasulat sa unang kolum ang SA kung sila ay sumasang-ayon sa pahayag
at HSA naman kung hindi naman sila sumasang-ayon.
O
1. Ang price elasticity of demand ay sumusukat sa
pagtugon ng quantity demanded sa pagbabago ng
presyo. C
2. Kapag mas malaki ang pagtugon ng bahagdan
ng pagbabago ng presyo kaysa sa bahagdan ng
pagbabago ng quantity demanded, ang uri ng
elastisidad ay elastiko.
D
3. Ang mga produktong inumin tulad ng softdrinks,
juice, at tubig ay mga produktong price elastic dahil
marami itong pamalit.
E
90
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Matapos mong maorganisa ang mga paunang kaalaman ng mga mag-aaral
tungkol sa paksang price elasticity of demand, ihanda naman sila para sa susunod
na bahagi ng aralin. Ito ay upang higit nilang mauunawaan na ng mas malalim ang
konsepto ng elastisidad ng demand.
PAUNLARIN
PY
inihanda upang kanilang maging batayan ng impormasyon. Ang pinakatiyak na
layunin ng bahaging ito ay matutuhan ng mga mag-aaral ang mahahalagang
konsepto tungkol sa presyong elastisidad ng demand. Sa pamamagitan
ng mga inihandang gawain at teksto, inaasahang magagabayan mo sila
upang masagot kung paano nauugnay ang pagbabago ng presyo sa price
O
elasticity ng demand ng kalakal at paglilingkod. Halina’t umpisahan mo ito sa
pamamagitan ng pagpapagawa ng mga gawain na nasa ibaba.
C
Gawain 3: MAG-COMPUTE TAYO!
D
Ipasuri sa mga mag-aaral ang sitwasyong nasa ibaba. Gamit ang formula, ipa-
kompyut ang price elasticity of demand at tukuyin kung anong uri ng price elasticity ito
kabilang.
E
91
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 4: CHART ANALYSIS!
Ipabasa sa mga mag-aaral ang sitwasyon na nasa ibaba at kanilang sagutan
ang mga tanong.
Ang demand schedule sa ibaba ay nagpapakita ng demand ng mga negosyante
na nakabase sa Maynila at Cebu at ng mga bakasyonista para sa tiket sa eroplano.
PY
Pamprosesong Tanong:
1. Sa pagtaas ng halaga ng tiket sa eroplano mula Php2,000 sa Php2,500,
ano ang price elasticity of demand para sa mga:
O
a. negosyante b. bakasyonista
2. Bakit magkaiba ang price elasticity ng negosyante sa mga bakasyonista?
Ipaliwanag.
C
Gawain 5: A-R GUIDE (Anticipation-Reaction Guide)
D
Ipasagot sa mga mag-aaral ang pangatlong kolum sa pamamagitan ng pag-
sulat ng SA kung sila ay sumasang-ayon sa pahayag, at HSA naman kung hindi sila
sumasang-ayon sa pahayag.
E
92
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
4. Kapag mas malaki ang pagtugon ng
pagbabago ng bahagdan ng quantity
demanded kaysa sa pagbabago ng
bahagdan ng presyo, ang uri ng elasticity
ay elastic.
5. Ang mga produkto at serbisyo na
lubhang kailangan ng mga tao sa araw-
araw tulad ng bigas, koryente, at tubig
ay inelastic.
6. Ang unitary ay halimbawa ng elasticity
na pareho ang naging pagtugon ng
bahagdan ng pagbabago ng quantity
PY
demanded at presyo.
7. Sa elastic, kaya sensitibo ang quantity
demanded sa pagbabago ng presyo ay
dahil ang produkto ay maraming pamalit
o kaya ay isang luho o hindi naman
O
masyadong kailangan.
8. Ang mga produkto o serbisyo na may
perfectly inelastic demand ay mga
C
produktong walang pamalit.
D
PAGNILAYAN
E
Gawain 6: PIC-TO-POSTER
Matapos mong talakayin sa araling ito ang tungkol sa price elasticity of
demand, ngayon naman ay atasan mo ang mga mag-aaral na ipakita ang kanilang
pagpapahalaga sa pamamagitan ng paggawa ng poster na magpapakita ng “Mga
Pamamaraan sa Pagtitipid ng Elektrisidad at Tubig.”
Ang bawat grupo ay gagawa ng dalawang poster, isa para sa pagtitipid ng
koryente at isa ay para naman sa pagtitipid ng tubig. Ipaguhit ito sa isang puting
cartolina. Ipaliwanag sa mga mag-aaral na magiging batayan ng kanilang marka ang
rubrik.
93
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Rubrik sa Pagpupuntos ng Poster
PY
Kabuuang Puntos 30
O
Binabati kita dahil nagawa mong maituro sa iyong mga mag-aaral
ang mahahalagang kaalaman ukol sa konsepto ng price elasticity of demand.
Kaalinsabay nito ay nagabayan mo rin sila upang kanilang mailapat sa pang-
araw-araw na pamumuhay ang kanilang mga natutuhan.
C
D
Transisyon sa Susunod na Aralin
E
94
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PANIMULA
Sa nakaraang aralin, natutuhan ng mga mag-aaral ang tungkol sa demand
bilang isa sa mahahalagang bahagi ng pamilihan na nakatuon sa mamimili. Subalit,
hindi magiging ganap ang takbo ng pamilihan kung wala ang prodyuser. Sila ang
nagtutustos at bumubuo ng mga produkto at serbisyo sa pamilihan. Kung ang pag-
aaral ng demand ay nakatuon sa mga mamimili ang aralin namang ito ay nakatuon sa
supply, mga produkto, at serbisyo.
Tulad ng iyong naging pagtalakay sa aralin tungkol sa demand, tutuklasin ng
mga mag-aaral ang ugnayan ng presyo at supply gamit ang tatlong pamamaraan sa
pagtuturo ng Ekonomiks. Magsasagawa rin ng mga kasanayan ukol sa mga salik na
nakaaapekto sa supply. Inaasahan na bilang guro ay mahihikayat at magagabayan
mo sila upang kanilang mapagyaman ang kanilang kaalaman at maunawaan kung
paanong ang konsepto ng supply ay makatutulong sa matalinong pagdedesisyon ng
PY
prodyuser tungo sa pambansang kaunlaran.
ARALIN 3
SUPPLY
ALAMIN
O
C
D
Sa bahaging ito ng aralin, pagtutuunan ng pansin ang mga prodyuser.
Bibigyang-diin sa talakayan ang kahandaan at kakayahan ng mga prodyuser
na matugunan ang kagustuhan at pangangailangan ng mga konsyumer.
E
95
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PY
(KONSEPTO)
U N G P E L
O
Y P A B S M
Pamprosesong Tanong:
C
1. Ano-ano ang salitang nabuo mula sa mga larawan?
2. Anong konsepto ang mabubuo mo batay sa mga larawan?
3. Paano mo maiuugnay ang mabubuong konsepto sa mga prodyuser?
D
Gawain 2 : GO NEGOSYO!
E
sa nakalipas na desisyon!
tatlong buwan at
mukhang Sapat pa naman ang
magpapatuloy pa ang
pagtaas nito
ating mga salik ng
hanggang sa susunod produksiyon kung
na taon. magtataas tayo ng
output.
Sa palagay mo dapat
ba tayong
magdagdag ng
produksiyon?
96
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Pamprosesong Tanong:
1. Tungkol saan ang paksang pinag-uusapan ng dalawang prodyuser?
2. Batay sa usapan, ano ang reaksiyon ng isang prodyuser kapag tumataas
ang presyo?
3. Sa iyong hinuha, ano ang relasyon ng pagtaas ng presyo ng mga produkto
sa pagdagdag ng produksiyon?
PY
Pasimulan mo sa mga mag-aaral ang kanilang paglinang ng kaalaman sa
araling ito sa pamamagitan ng pagsagot sa tanong na nasa loob ng kahon sa ibaba.
Ipasulat mo sa bahaging “simula” ang kanilang sagot. Samantala, ipaliwanag na ang
bahaging “gitna” at “katapusan” ay kanilang sasagutan lamang sa iba pang bahagi ng
O
araling ito.
97
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PAUNLARIN
PY
Matapos mabasa at maunawaan ng mga mag-aaral ang teksto ukol sa
“Konsepto ng Supply” na nasa kanilang modyul, ipagawa ang sumusunod na gawain.
O
C
Ipalapat sa mga mag-aaral sa graph ang mga punto na makikita sa supply
schedule sa kaliwa upang mabuo ang supply curve.
D
Presyo
Quantity
E
Bawat Piraso
Supplied
(Php)
10 50
EP
15 100
20 150
25 200
30 250
D
Pamprosesong Tanong:
98
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 5: SU-DA-KU (SURI, DATOS, KURBA)
Ipasuri at ipagawa sa mga mag-aaral ang sitwasyong nasa ibaba:
Nalalapit na ang pagsisimula ng klase sa buwan ng Hunyo, kaya inaasahan
ang pagtaas ng presyo ng school supplies partikular na ang kuwaderno. Gamit ang
supply function na Qs = 0 + 50P at itinakdang presyo sa ibaba, bumuo ng hypothetical
na iskedyul na magpapakita ng iyong desisyon kung ilang kuwaderno ang handa
mong ipagbili. Matapos ito ay i-plot ang iskedyul upang mabuo ang supply curve.
PY
Presyo
Dami ng Ibe-
ng Notebook
benta
(Php)
21
O
18
15 C
12
9
D
Pamprosesong Tanong:
serbisyo?
2. Kung ikaw ay isang negosyante/bumibili, ano ang dapat mong isaalang-
EP
A. Supply Function na Qs = 0 + 5P
Presyo (Php) Qs
2
20
6
40
10
99
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
B. Supply Function: Qs = -100 + 20P
Presyo (Php) Qs
5
100
15
300
25
PY
Gawain 7: MAG-LEVEL-UP KA!
Palagyan ng (√) ang tapat ng kolum na sang-ayon kung naniniwala ang mga
mag-aaral na tama ang pahayag ukol sa konsepto ng supply at ang (√) sa tapat ng
kolum kung hindi sila sumasang-ayon.
O
Pahayag C Sang-ayon Di sang-ayon
100
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Mga Salik na
Nakaaapekto
sa Supply
Pamprosesong Tanong:
PY
1. Ano ang dalawang pangunahing salik na nakaiimpluwensiya sa supply?
2. Bukod sa sariling presyo, ano-ano pa ang mga salik na nakaaapekto sa
supply?
3. Paano nakaiimpluwensiya ang mga pagbabago sa salik ng supply sa
desisyon ng mga prodyuser ukol sa dami na gagawing produkto?
O
Gawain 9: ARROW ‘IKA MO?
Ipasuri ang mga sitwasyon sa ibaba. Lagyan ng R ang patlang kung lilipat sa
kanan ang supply curve at L kung sa kaliwa naman.
C
_____1. Hindi muna ibinenta ni Aling Nery ang kaniyang panindang bawang ngayon
sa pag-aakalang tataas pa ang presyo nito sa susunod na linggo.
D
_____2. Nagpalit ng bagong modelo at mas malaking kalan si Tita Bernice para sa
kaniyang karinderya.
E
_____3. Mabili ang mga produkto mula sa ukay-ukay kaya nagdesisyon ang magkai-
bigang Fe at Mina na pasukin na rin ang negosyo.
EP
_____4. Bumibili si Tito Francisco ng tatlong rolyo ng balat ng hayop upang gawing
sapatos. Tumaas ang presyo kada rolyo ng balat ng hayop mula sa dating
Php6,000 at umabot na ngayon ng Php9,000 kada rolyo.
101
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Produkto Sitwasyon Graph Paliwanag
P S
Karagdagang subsidi-
ya ng pamahalaan
1. Palay
para sa mga magsa-
saka
Qs
P S
Pagtaas ng presyo
2. Sapatos ng balat na gamit sa
PY
paggawa ng sapatos
Qs
P S
Inaasahan ng mga
nagbebenta ng asukal
O
na tataas ang presyo
3. Asukal nito sa susunod na
linggo
Qs
P
C S
Makabagong teknolohiya
4. Tilapia at
D
sa pagpaparami ng
Bangus
tilapia at bangus
Qs
E
P S
Pagtaas ng presyo ng
EP
Qs
P S
D
Inaasahan ng mga
prodyuser na bababa
ang presyo ng patis
6. Patis at Toyo at toyo sa susunod na
linggo.
Qs
102
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
P S
Makalumang
pamamaraan ng
pagtatanim ng palay
7. Bigas
ang sinusunod
ng nakararaming
magsasaka sa bansa.
Qs
P S
Sunod-sunod na
8. Produktong kalamidad tulad ng
Agrikultural bagyo at banta ng El
Niño
PY
Qs
Gawain 11: ANO ANG DESISYON MO?
Ipasuri sa mga mag-aaral ang mga sitwasyon sa bawat bilang at atasan
O
silang bumuo ng kanilang desisyon na nagpapakita ng matalinong pagtugon sa
bawat pagbabago ng salik ng supply. Ang kanilang kasagutan ay kanilang isusulat sa
itinalagang patlang. C
1. Mayroon kang sari-sari store at marami kang nakatabing de lata na nabili mo
lamang nang mura. Makalipas ang ilang araw, tumaas ang presyo nito. Ano ang
gagawin mo?
_________________________________________________________________
D
_________________________________________________________________
________________________________________________________________
E
3. Maraming balakid na kakaharapin ang iyong negosyo. Ilan dito ang banta ng
D
103
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 12: TRIPLE MATCH!
Papunan sa mga mag-aaral ng tamang kasagutan ang dalawang kolum upang
mabuo ang talahanayan batay sa paksang price elasticity of supply.
Pamprosesong Tanong:
PY
1. Bakit kaya hindi pare-pareho ang pagtugon ng mga prodyuser sa pagbabago
ng presyo ng mga produktong kanilang ibinebenta?
2. Bakit palaging positibo ang coeficient ng elasticity of supply?
3. Ano ang kahalagahan ng konsepto ng price elasticity of supply para sa mga
prodyuser?
O
Gawain 13: MAG-COMPUTE TAYO!
Ipasuri ang mga sitwasyon na nasa ibaba. Gamit ang formula, ipakompyut ang
elastisidad ng supply.
C
A. Sa ibaba ay ang iskedyul ng supply ng Malusog Company para sa gatas.
Ipagpalagay na tumaas ang presyo kada bote ng gatas mula Php25 at ngayon
EP
1. Gamit ang formula, kompyutin ang price elasticity of supply gamit ang
presyo at quantity supplied na nasa taas.
2. Batay sa iyong kompyutasyon, anong uri ng price elasticity ang supply ng
D
gatas?
P1 – 10 Q1 – 200
P2 – 15 Q2 – 220
104
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 14: KNOWLEDGE ARROW
PY
O
C
E D
EP
D
105
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PAGNILAYAN
PY
Gawain 15: ISYU-RI
O
Ipasuri sa mga mag-aaral ang ipinahihiwatig ng editorial cartoon. Papunan ng
angkop na kaisipan ang matrix sa ibaba sa pagsusuri ng isyu.
C
E D
EP
D
106
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Ano ang suliranin?
Pamprosesong Tanong:
PY
koryente sa ating bansa? May kinalaman kaya ito sa pinagkukunan ng
supply ng koryente?
4. Papaano nakaaapeko ang kakapusan sa supply ng koryente sa pagtaas ng
presyo nito?
O
Ngayong may sapat nang kaalaman ang mga mag-aaral tungkol sa mga
konsepto ng supply at iba’t ibang salik nito ay maaari mo ng pasagutan at punan
C
ng buo ang knowledge arrow.
107
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 17: NEGOSYANTENG TAPAT!
Ipaliwanag sa mag-aaral na kanilang ipagpalagay na sila ay isang negosyante.
Sila ay gagawa ng isang islogan na may temang “Ang Mapanagutang Prodyuser.”
Gamitin ang rubrik na nasa ibaba upang maging gabay sa pagbuo ng islogan. Ilagay
ito sa isang buong kartolina na kahit anong kulay.
Rubrik sa Pagmamarka ng Islogan
NAKUHANG
PAMANTAYAN DESKRIPSIYON PUNTOS
PUNTOS
Mayaman sa katuturan ukol sa
paksang “Mapanagutang Prodyuser” at
NILALAMAN 10
mapanghikayat sa mambabasa ang islogan
PY
na ginawa
O
Angkop ang islogan sa tema na
TEMA 10
“Mapanagutang Prodyuser”
C
Kabuuang Puntos 30
D
MAHUSAY! Napagtagumpayan mong gabayan ang mga mag-aaral upang
isagawa ang mga inihandang gawain!
E
EP
108
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PANIMULA
Tinalakay sa mga nakaraang aralin ang kahulugan at kahalagahan ng de-
mand at supply sa pang-araw-araw na pamumuhay. Matatandaang may inverse o
magkasalungat na ugnayan ang presyo at demand. Ang dami ng demand ay mababa
kung ang presyo nito ay mataas; at tataas ang dami ng demand kung ang presyo nito
ay mababa. Sa kabilang banda, magugunitang may positibong ugnayan ang presyo
at supply. Ang pagtaas ng presyo ay nakahihimok sa mga prodyuser na magdagdag
ng dami ng supply; at ang pagbaba ng presyo ay nangangahulugan din ng pagbaba
ng dami ng produkto at serbisyo na handang gawin ng mga ito.
Kaya sa araling ito ay pagsasamahin ang pagtalakay sa dalawang konseptong
ito. Ipakikita ang interaksiyon ng demand at supply bilang isang mahalagang salik sa
pagtugon ng pangangailangan tungo sa pagtamo ng pambansang kaunlaran.
PY
Sa kanilang pagtahak sa landas ng kaalaman, sila ay iyong gagabayan upang
kanilang maunawaan ang mga teksto at mga mapanghamong gawain na sadyang
pupukaw ng kanilang interes at magdudulot sa kanila ng kaalaman.
Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahan na matulungan ang mga mag-
aaral upang makapagpaliwanag sa interaksiyon ng demand at supply at paano
O
nalalaman ang equilibrium price at quantity: makapagsusuri ng shortage at surplus; at
makapagmumungkahi ng paraan ng pagtugon sa mga suliraning dulot ng shortage at
surplus. C
ARALIN 4:
D
INTERAKSIYON NG DEMAND AT SUPPLY
E
ALAMIN
EP
109
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 1: PAGSUSURI NG LARAWAN
PY
O
Pinagkunan:
C
www.clipsahoy.com/webgraphics3/aw5144.htm
Retrived on: November 21, 2014
1. Sa tingin mo, bakit pumayag ang prodyuser na ibigay ang produkto sa nais
mong presyo at dami?
2. Bakit ka naman pumayag sa nais din niyang presyo at dami?
D
110
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 3: 3-2-1 CHART!
Sa bahaging ito ay papunan mo sa mga mag-aaral ang 3-2-1-chart na nasa
ibaba. Ipaliwanag na ang bahagi lamang ng 1-chart ang kanilang lalagyan ng kasagutan
sa pamamagitan ng pagsagot sa tanong na nasa kahon. Ito ay magsisilbing inisyal
nilang nalalaman tungkol sa paksa. Ang 3-2 chart ay sasagutan lamang nila sa mga
susunod na bahagi ng aralin.
PY
• FINAL IDEAS
• REVISED IDEAS
• INITIAL IDEAS
O
C
Matapos mong maorganisa ang iyong mga paunang kaalaman, ihanda ang
iyong sarili para sa susunod na bahagi ng aralin upang higit mong maunawaan na
ng mas malalalim ang konsepto ng interaksiyon ng demand at supply.
D
PAUNLARIN
E
EP
111
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 4: SUBUKIN NATIN!
A. Ipabuo ang talahanayan sa ibaba gamit ang demand at supply functions.
55
80
65 110
PY
100
O
nagsasabing ito ang punto kung saan ang dami ng demand at dami ng supply
ay pantay o balance ngayon naman ihanda sila upang maunawaan at masuri
ang mga konsepto ng surplus at shortage.
C
Gawain 5: KNOWLEDGE ORGANIZER
D
Mula sa teksto tungkol sa “Ang Ekwilibriyo sa Pamilihan” ay atasan ang mga
mag-aaral na buuin ang graphic organizer na matatagpuan sa ibaba. Upang higit nila
itong maunawaan ay pasagutan ang mga pamprosesong tanong na susukat sa antas
ng kanilang kaalaman at pang-unawa.
E
Ekwilibriyo ?
EP
Interaksiyon
ng Demand at
Supply ?
Disekwilibriyo
?
D
Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang dalawang uri ng disekwilibriyo sa pamilihan?
2. Kailan masasabing mayroong ekwilibriyo sa pamilihan?
3. Paano nagkakaroon ng gampanin ang presyo upang magkaroon ng
ekwilibriyo sa pamilihan?
112
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 6: LABIS, KULANG, o SAKTO
Ipasuring mabuti ang mga pahayag sa ibaba. Ipatukoy kung ang sumusunod
na pangungusap ay nagsasaad ng surplus, shortage, o ekwilibriyo.
__________1. Kailangan ni Chiello ng isang dosenang rosas para sa kaarawan ng
kaniyang ina ngunit siyam na rosas lamang ang natitira sa lower shop.
__________2. Nagkasundo ang prodyuser at konsyumer sa halagang Php50 at sa
dami na 30.
__________3. May 100 sako ng palay si Isko ngunit 70 sako lamang ang handang
bilhin ng bumibili nito.
__________4. May 36 na panindang payong si Berlin. Dahil sa biglaang pagbuhos
ng ulan, naubos lahat ang kaniyang paninda.
__________5. Napanis lamang ang mga nilutong ulam ni Aling Nery dahil sa suspen-
siyon ng klase kaninang umaga.
PY
__________6. Naubos kaagad ni Mang Kiko ang kaniyang paninda nang bilhin lahat
ng mga turista ang mga ito.
__________7. Sa sobrang init ng panahon, naging matumal ang bentang lugaw ni
Jocelyn.
__________8. Isandaang kilo ang supply ng sibuyas sa Gapan City Public Market at
isandaang kilo rin ang demand para rito.
O
__________9. May 50 lapis ang kailangan ng mga mag-aaral sa Paaralang Elemen-
tarya ng San Roque ngunit 30 lamang ang natitirang supply ng Rose
School Supplies.
C
________ 10. Biniling lahat ni Ventor ang mga tindang biko ni Clara.
Dami ng Dami ng
Presyo Sitwasyon
Demand Supply
100 80 20
200 70 30
D
300 60 40
400 50 50
500 40 60
600 30 70
700 20 80
Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang kalagayan ng pamilihan ng sapatos kapag ang presyo ay Php200?
2. Ano ang kalagayan ng pamilihan ng sapatos kapag ang presyo ay Php600?
3. Ano ang ipinahihiwatig ng punto ng ekwilibriyo?
113
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 8: PAGSUSURI NG SITWASYON
Ipabasa at ipaunawang mabuti ang sumusunod na sitwasyon. Batay sa mga
pagbabago ng kondisyon sa mga produkto, ipatukoy sa ikatlong kolum kung alin sa
demand o supply ang nabago. Sa ika-apat at ikalimang kolum, tukuyin kung tumaas
o bumaba ang ekwilibriyong presyo at dami. Isulat ang arrow up ( ) kung ang
ekwilibriyong presyo at dami ay tumaas at arrow down ( ) naman kung bumaba.
Pagbabago Ekwilibri-
Ekwilibri-
Produkto Pagbabago ng Kondisyon sa Demand yong
yong Dami
o Supply Presyo
Pananalasa ng bagyo sa mga
1. Gulay
taniman sa Gitnang Luzon
2. Branded
PY
Bagong generic brand na ga-
na
mot na lumabas sa pamilihan
Gamot
Patuloy na pagtaas ng presyo
3. Gasolina
ng kotse
Matinding kompetisyon ng
O
4. Cell-
mga network provider sa
phone
pababaan ng presyo C
Pagtaas ng presyo sa pan-
5. Pandesal
daigdigang pamilihan
unawa. Bunga ng
Uri ng Mungkahing
Interaksiyon ng
Disekwilibriyo Kalutasan
Demand at Supply
EP
?
Surplus
?
Disekwilibriyo
?
D
Shortage
?
Gawain 10: 3-2-1 CHART!
Sa bahaging ito ay papunan mo ang bahagi ng 2-chart sa pamamagitan ng
pagsagot sa tanong na nasa kahon. Ang bahagi ng 3-chart ay sasagutan lamang ng
mga mag-aaral sa susunod na bahagi ng aralin.
114
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
• FINAL IDEAS
• REVISED IDEAS
• INITIAL IDEAS
Matapos mong
Matapos mong mapalalim
mapalalim ang ang kaalaman
kaalaman ng ng mga
mga mag-aaral
mag-aaral ukol
ukol sa
sa
interaksiyonng
interaksiyon ngdemand
demandatatsupply,
supply, ihanda
ihanda sila
sila para
para sa
sa mas
mas malalim
malalim na
na pag-unawa
pag-unawa
ngnginteraksiyon
interaksiyonng
ngdemand
demandatatsupply.
supply.
PY
PAGNILAYAN
PAGNILAYAN
O
kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa interaksiyon ng demand at
supply. Kinakailangan ang mas malalim na pagtalakay sa interaksiyon ngsupply.
Kinakailangan ang mas malalim na pagtalakay sa interaksiyon ng demand at
demand at supply upang maihanda sila sa pagsasabuhay ng kanilang mga
supply upang maihanda sila sa pagsasabuhay ng kanilang mga natutuhan.
natutuhan.
C
Gawain 11: BALITA-SURI
D
Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang balitang “Sa presyo ng bigas, bawang
just-tiis – Malacañang.” Matapos maipabasa ipasagot ang mga pamprosesong tanong.
E
Pamprosesong Tanong:
EP
Ipaliwanag.
115
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
RUBRIK PARA SA NEWS REPORT
Nakuhang
Pamantayan/ Indikador Puntos
Puntos
A. Mahusay na naipakita sa pamamagitan ng news reporting
10
ang mga konsepto ukol sa interaksiyon ng demand at supply.
PY
Kabuuang Puntos 30
O
karanasan at nagpapakita sa ugnayan ng demand at supply bilang pagtugon sa
kanilang mga pangangailangan at kagustuhan. Ipaliwanag sa kanila ang rubrik sa
ibaba upang kanilang maging gabay sa pagsusulat. Pagkatapos ay kanilang sagutan
C
ang mga pamprosesong tanong.
Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang iyong naging batayan sa pagbuo ng iyong journal?
D
2. Paano mo naipakita ang interaksiyon ng demand at supply?
3. Ipaliwanag kung paano nababago ng interaksiyon ng demand at supply ang
pagtugon mo sa iyong mga pangangailangan at kagustuhan.
E
EP
MAHUSAY! Natapos mong gabayan ang mga mag-aaral para sa mga gawain!
116
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PANIMULA
Ang pagtugon sa pangangailangan ang isa sa mahahalagang konsepto
na binibigyang-diin sa pag-aaral ng Ekonomiks. Ang bawat isa ay may mga
pangangailangan subalit hindi lahat ay may kakayahan na magprodyus upang
matugunan ang mga ito. Kung kaya’t ang relasyon sa pagitan ng prodyuser at
konsyumer ay lubhang mahalaga para sa kapakinabangan ng lahat.
Sa nakaraang mga aralin, naunawaan ng mga mag-aaral ang ugnayan ng
demand at supply na kumakatawan sa konsyumer at prodyuser. Subalit, sa anong
mekanismo ba ng ekonomiya madaling malaman kung may sapat bang mga produkto
o serbisyo na siyang tutugon sa walang katapusang pangangailangan ng tao? Sa
ganitong aspekto papasok ang bahaging ginagampanan ng PAMILIHAN. Kung kaya’t
ang pangunahing pokus ng araling ito ay maituro at maipaliwanag sa mga mag-aaral
ang konsepto ng pamilihan at ang mga estruktura nito bilang isang mahalagang salik
PY
sa pagtugon ng pangangailangan tungo sa pagtamo ng pambansang kaunlaran.
Sa pagtahak sa araling ito, gabayan ang mga mag-aaral upang kanilang
maunawaan ang mga teksto at maisagawa nila ang mga mapanghamong gawain na
sadyang pupukaw ng kanilang interes at magdaragdag sa kanilang kaalaman.
O
Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahang matutulungan ang mga mag-aaral na
makapagpapaliwanag ng kahulugan ng pamilihan at makauunawa at makapagsusuri
ng iba’t ibang sistema o estruktura ng pamilihan na tumutugon sa maraming
pangangailangan ng mga tao.
C
ARALIN 5:
D
ANG PAMILIHAN:
KONSEPTO AT MGA ESTRUKTURA NITO
E
EP
ALAMIN
117
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 1: PIK-TUKLAS!
Ipasuri sa mga mag-aaral kung anong mensahe ang nais iparating ng
sumusunod na larawan gamit ang mga pamprosesong tanong. Itala ang inyong
kasagutan gamit ang call-outs, stars & banners, at bubble map.
PY
O
C
E D
EP
D
118
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Pamprosesong Tanong:
1. Tungkol saan ang mga larawan?
2. Isa-isahin ang mga simbolismong ginamit at ipaliwanag ang mensahe ng
mga ito.
3. Alin sa mga larawan ang nakapukaw ng iyong interes? Ipaliwanag.
PY
O
C
E D
EP
119
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Sa susunod na bahagi ay pasasagutan ang isang tsart sa mga mag-aaral
upang masukat ang inisyal nilang nalalaman tungkol sa pamilihan.
PY
at inal area ay sasagutan lamang nila pagkatapos ng bahagi ng paunlarin at
pagnilayan. Ito ay kailangan nilang ingatan, maaari nila itong ilagay sa kanilang
portfolio o kuwaderno dahil ito ay kakailanganin hanggang sa dulong bahagi ng
modyul. Maari din nila itong maging proyekto.
O
___________
___________
___________
C ___________
___________ ___________
___________
D
___________
___________
___________
E
___________
___________
EP
120
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PAUNLARIN
PY
ANG KONSEPTO NG PAMILIHAN
O
Gawain 4: WORD TO CONCEPT MAPPING
Mula sa tekstong nabasa ng mga mag-aaral mula sa kanilang modyul ukol sa
C
“Konsepto ng Pamilihan,” ipasagot ang mga pamprosesong tanong na nasa ibaba.
Pamprosesong Tanong:
1. Ano-ano ang nais iparating o ipahayag ng teksto?
D
2. Ano ang mahahalagang konsepto na nakapaloob sa teksto?
3. Pumili ng limang pangunahing salita sa teksto na iyong pag-uugnay-
ugnayin upang maipaliwanag ang konsepto ng pamilihan? Gamitin ang
E
concept mapping chart na matatagpuan sa ibaba upang itala ang iyong mga
kasagutan para sa bilang 3 at ang text box para naman sa iyong mabubuong
EP
______________________________________________________
______________________________________________________
____________________________________________.
121
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Matapos maunawaan ng mga mag-aaral ang konsepto ng pamilihan na
nagsasabing ito ang mekanismo kung saan nagtatagpo ang konsyumer at
prodyuser upang matugunan ang demand sa pamamagitan ng supply, ngayon
naman ay ihanda sila upang maunawaan at suriin ang iba’t ibang estruktura ng
pamilihan.
PY
susukat sa antas ng iyong kaalaman at pang-unawa.
DALAWANG PANGUNAHING
ESTRUKTURA NG
O
PAMILIHAN
C
? ?
D
? ?
E
? ?
EP
Pamprosesong Tanong:
D
122
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 6: STRUCTURAL MARKET ANALYSIS: THREE PICS, ONE WORD
Ipasuri sa mga mag-aaral ang tatlong larawan na nasa loob ng bawat kahon at
tukuyin ang posibleng kinabibilangan nitong estruktura ng pamilihan.
1.)__________________ 2.)__________________
PY
3.)__________________
O 4.)__________________
C
E D
EP
5.)__________________ 6.)__________________
D
123
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
7.)__________________ 8.)__________________
9.)__________________ 10.)_________________
PY
O
C
Mahusay! Matapos mong gabayan ang mga mag-aaral sa mga teksto at
gawain ukol sa konsepto at mga estruktura ng pamilihan, ngayon naman ay sukatin
mo ang kanilang kaalaman sa pamamagitan ng maikling pagsusulit sa susunod na
D
gawain.
E
salitang PABILI kung TAMA ang mensahe at PATAWAD kung ito ay MALI.
124
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
7. Kapag mataas ang presyo, ang mga prodyuser ay nahihikayat na magbawas
ng supply lalo na sa mga pangunahing uri ng produkto.
8. Ang presyo ang pangunahing salik sa pagbabago ng demand at supply sa
pamilihan.
9. Kapag mababa ang presyo sa pamilihan, ang konsyumer ay nagtataas ng
kabuuang dami ng binibiling produkto.
10. Ang kartel ay nangangahulugang alliances of consumers.
PY
pamamagitan ng paglalapat ng titik sa mga kahon upang mabuo ang kasagutan.
1. Estruktura ng pamilihan na kung saan ang sinomang negosyante ay
malayang pumasok at maging bahagi ng industriya.
O
A P N
M E Y
2. Ito ay estruktura ng pamilihan na may iisa lamang na konsyumer ng
maraming uri ng produkto at serbisyo.
C
N P O
D
3. Ang mga prodyuser ay gumagawa ng isang uri ng produkto subalit
magkakaiba ang tatak.
E
O O I G
M E I Y
EP
N P L
D
I D A P
N M I N
6. Sa estrukturang ito maaaring maganap ang sabwatan sa pamamagitan ng
kartel ng mga negosyante.
I O O
125
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
7. Ang estruktura ng pamilihan na kung saan upang mahadlangan ang
pagpasok ng kalaban sa industriya ay isinagawa ang patent at copyright sa
mga produkto.
N P O
8. Dito nagaganap ang tinatawag na product differentiation sa pamamagitan
ng packaging, advertisement, at lavor ng mga produkto.
N O S O
O E S N
9. Ang estruktura ng pamilihan na kung saan ang pinakamabisang halimbawa
ay ang pamahalaan na siyang kumukuha ng mga serbisyo ng mga sundalo,
PY
pulis, bumbero, at iba pa.
O O S N O
10. Ito ay kakikitaan ng sitwasyon na kung saan ang konsyumer ay bibilhin ang
produkto o serbisyo kahit na mataas ang presyo sapagkat walang pamalit
O
na maaaring bilhan o pagkunan nito.
N P L O
C
Gawain 9: MARKET-ANALYSIS; VENN DIAGRAM
D
Sa pamamagitan ng Venn Diagram na nasa ibaba, atasan ang mga mag-
aaral na paghambingin ang iba’t ibang estruktura ng pamilihan sa pamamagitan
ng paglalagay ng pagkakapareho at pagkakaiba ng katangian ng bawat estruktura.
E
Gamiting gabay ang halimbawang nasa ibaba at sagutin ang mga pamprosesong
tanong upang mapunan nang wasto ang dayagram.
EP
PAGKAKAIBA PAGKAKAIBA
D
PAGKAKATULAD
PAGKAKATULAD
126
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Pamprosesong Tanong:
1. Anong dalawang estruktura ng pamilihan ang iyong pinaghambing?
2. Ano-ano ang katangian na magkatulad ang dalawang estruktura na iyong
pinaghambing?
3. Sa ano-anong katangian naman sila nagkaroon ng pagkakaiba?
4. Ano ang iyong pananaw sa dalawang estruktura ng pamilihan bilang isang
konsyumer? Ipaliwanag.
PY
Chart sa kanilang portfolio o kuwaderno sapagkat maari nila itong maging proyekto.
___________
___________ ___________
O
___________ ___________
___________ ___________
___________
___________
___________
___________
C
___________
D
Paano mo ilalarawan ang pamilihan
at mga estruktura nito?
E
EP
Matapos mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa iba’t ibang estruktura
ng pamilihan ihanda sila para sa mas malalim na pag-unawa ng estruktura ng
pamilihan at gabayan sila sa susunod na bahagi ng aralin.
D
PAGNILAYAN
127
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 11: Structural Market Tally Board
Mula sa tekstong nabasa ng mga mag-aaral ukol sa “Mga Estruktura ng
Pamilihan” ay atasan silang punan ng mahahalagang datos o impormasyon ang
structural market tally board na nasa ibaba. Pagkatapos ay pasagutan ang mga
pamprosesong tanong.
PY
O
Pamprosesong Tanong:
1. Alin sa mga estruktura ng pamilihan ang pabor sa konsyumer o prodyuser?
2. Sa anong estruktura ng pamilihan ka nahirapang mag-isip ng halimbawa ng
produkto o kompanya? Bakit?
C
Gawain 12: DULA NAMIN! HULAAN MO! SAMPLE-SAMPLE
D
Ang mga mag-aaral ay atasang magsagawa ng pagsasadula o role playing.
Tawagin ang lider ng bawat pangkat upang bumunot ng paksa tungkol sa estruktura
E
isinadula. Upang maisagawa nang maayos ang presentasyon, isaalang-alang ang su-
musunod na pamprosesong tanong. Gayundin, ang bawat presentasyon ay bibigyan
ng marka o puntos gamit ang rubrik na nasa susunod na pahina.
D
Pamprosesong Tanong:
1. Ano-ano ang pangunahing katangian ng estruktura ng pamilihan na inyong
ipinakita?
2. Paano ninyo binigyang buhay ang mensahe o katangian ng estruktura ng
pamilihan?
3. Mula sa gawain, anong pangkalahatang impresyon ang iyong nabuo ukol sa
pamilihan?
128
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
RUBRIK PARA SA ROLE PLAYING
Nakuhang
Pamantayan/ Indikador Puntos
Puntos
A. Mahusay na naipakita sa pamamagitan ng pagganap
10
ang mga konsepto ukol sa uri ng estruktura ng pamilihan.
B. Ang ginawang presentasyon ay nagpakita ng
pagkamalikhain at naangkop sa tema para maihatid sa 10
manonood ang konsepto ng pamilihan at estruktura nito.
C. Ang mga ginamit na props, script o diyalogo, o kagamitan
sa pagganap ay nakatulong upang mas maging malinaw 10
sa manonood ang pamilihan at estruktura nito.
Kabuuang Puntos 30
PY
Gawain 13: Pangkatang Gawain----POSTER-RIFIC
Ipaliwanag sa mga mag-aaral na kasama ang kanilang mga kapangkat ay pipili
sila ng isang estruktura ng pamilihan na gagawa ng pagguhit sa anyong poster. Ipaalala
na ang larawang mabubuo ay dapat na masagot ang sumusunod na katanungan at ito
O
ay bibigyan ng marka gamit ang rubrik.
Pamprosesong Tanong: C
1. Tungkol saan ang inyong ginawang larawan o poster?
2. Ano-anong simbolismo ang inyong ginamit at mga kahulugan nito?
3. Sa iyong palagay, maliwanag bang naipakita ng inyong larawan ang
konsepto ng estruktura ng pamilihan na inyong pinili? Bakit?
D
RUBRIK PARA SA POSTER
E
Natamong
Pamantayan Deskripsyon Puntos
Puntos
Naipakita at naipaliwanag nang
EP
129
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Ngayong may sapat nang kaalaman ang mga mag-aaral tungkol sa mga
konsepto ng pamilihan at mga estruktura nito ay maaari nang pasagutan at punan
nila nang buo ang IRF Chart.
PY
___________
___________ ___________
___________ ___________
___________ ___________
O
___________
___________ C
Paano mo ilalarawan ang pamilihan at
mga estruktura nito?
E D
130
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PANIMULA
Isang batayan sa pag-aaral ng Ekonomiks ang pamilihan bilang isang mabisang
mekanismo kung saan natutugunan ang walang katapusang pangangailangan at
kagustuhan ng tao. Sa lugar na ito gumagalaw ang dalawang pangunahing aktor: ang
konsyumer at prodyuser. Ang dalawang tauhan ay mahalagang bahagi ng pamilihan
subalit magkaiba ang paraan ng pakikibahagi. Ang konsyumer ang gumagawa ng
pagkonsumo na nagbibigay ng kita sa mga nagbibili samantalang ang nagbibili naman
ang nagpaplano ng produksiyon batay sa itinakdang demand ng mga konsyumer upang
kumita bilang isang negosyante. May pagkakataon na ang equilibrium price at quantity
ay hindi masyadong mababa o mataas sa tingin ng mga prodyuser o konsyumer.
Sa sitwasyong ito, papasok ang pamahalaan. Ano ang gampanin ng pamahalaan
bilang isang natatanging institusyon na may kapangyarihan sa pagdedesisyon ukol sa
suliranin ng pamilihan at ng kabuuang ekonomiya ng isang bansa?
PY
Kaugnay nito, ang araling ito ay patungkol sa ugnayan ng pamilihan at
pamahalaan. Itinuturing ang presyo bilang tanging salik na pokus ng pakikialam ng
pamahalaan sa pamilihan. Inaasahang magagabayan ang mga mag-aaral upang
mabigyang-kasagutan ang mahahalagang katanungang gaya ng: Ano nga ba ang
papel na ginagampanan ng pamahalaan pagdating sa aspeto ng pagkontrol ng presyo
sa pamilihan? Paano binibigyang-proteksiyon ng pamahalaan ang mga konsyumer at
O
mga prodyuser pagdating sa pagkontrol ng presyo sa pamilihan? Sa pagpapatuloy
ng araling ito, ang mga mag-aaral ay haharap sa mga tekstong makapagbibigay ng
impormasyon at mga mapanghamong gawain na may layuning maghatid sa kanila ng
kaalaman.
C
Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahan na ang mga mag-aaral ay
napangangatwiranan ang kinakailangang pakikialam at regulasyon ng pamahalaan sa
mga gawaing pangkabuhayan sa iba’t ibang estruktura ng pamilihan upang matugunan
D
ang pangangailangan ng mga mamamayan.
E
ARALIN 6:
EP
ALAMIN
D
131
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 1: WORD HUNT
Gamit ang word box na nasa ibaba ay ipahanap at pabilugan ang sumusunod
na salita. Ipaliwanag sa mga mag-aaral na ang mga salitang ito ay maaaring pababa,
pahalang, o pabaliktad.
1. DTI 6. Pamahalaan
2. DOLE 7. Pamilihan
3. Kakulangan 8. Presyo
4. Kalabisan 9. Price Ceiling
5. Minimum Wage 10. Price Floor
M E A D O L E N P A W P
S I E A E I O U A X U R
PY
U A N R A W D E M L D I
B P T I A E I O A P A C
S O P A M I L I H A N E
I L G L Y U A N A B G F
O
D L X E D A M Q L E D L
Y O I R E N E
C W A R T O
O T K U D O R P A N I O
K A L A B I S A N G B R
P R E S Y O M A R T E B
D
S K A K U L A N G A N O
P R I C E C E I L I N G
E
Pamprosesong Tanong
EP
Ipabasa sa mag-aaral ang mga sitwasyong nasa loob ng kahon. Atasan silang
buuin ang maaaring kahinatnan nito batay sa kanilang sariling pagkaunawa. Ipasulat
ang kanilang kasagutan gamit ang dialogue box.
132
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Maaaring___________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
Ang Gitnang Luzon ay sinalanta ng bagyo. Maraming palayan ang nasira. Ano
kaya ang maaaring ibunga nito?
PY
Maaaring___________________________
___________________________________
___________________________________
O
___________________________________
C
Dahil sa katatapos pa lamang na bagyo nabalitaan ng pamahalaan na maraming
mga negosyante ang nanamantala sa pamamagitan ng pagtataas ng presyo. Ano
D
kaya ang maaaring gawin ng pamahalaan?
E
Maaaring___________________________
___________________________________
EP
___________________________________
___________________________________
D
Pamprosesong Tanong:
1. Paano ka nakabuo ng maaaring kahinatnan ng pangyayari?
2. Alin sa mga sitwasyon ang nahirapan kang bumuo ng maaaring kahinatnan?
Bakit?
133
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
WAKAS
GITNA
PAANO
NAGKAKAROON
NG UGNAYAN
ANG PAMILIHAN
AT
PAMAHALAAN?
PY
SIMULA
O
C
Pinagkunan:
http://www.westsideelementa
ryschool.com/Kindergarten%
D
20Journey%20Through%20Re
ading.html
Retrived: November 17, 2014
E
PAUNLARIN
D
134
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 4: TEKS-TO-INFORM----DISCUSSION WEB CHART
Batay sa tekstong nabasa ng mga mag-aaral sa kanilang modyul ukol sa
“Ang Pamahalaan at Pamilihan,” pasagutan ang discussion web chart at ang mga
pamprosesong tanong na nasa ibaba.
MAHALAGA BA
ANG PAPEL NG
PAMAHALAAN SA
PAMILIHAN?
DAHILAN
DAHILAN
PY
Sapagkat_______________ Sapagkat_______________
_______________________ _______________________
_______________________ _______________________
_______________________ _______________________
O
_______________________ _______________________
KONGKLUSYON
________________________
C
________________________
_____________________
_____________________
__
D
Pamprosesong Tanong
1. Bakit mahalaga ang pamahalaan sa isang bansa?
2. Paano nagkakaroon ng bahagi ang pamahalaan sa pamilihan?
E
PAGKAKAIBA
PAGKAKATULAD
135
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Pamprosesong Tanong
1. Ano ang pagkakatulad ng dalawang konsepto?
2. Paano naman sila nagkakaiba?
3. Paano ito nakatutulong sa mga konsyumer o prodyuser?
PY
1. Isang organisadong sistemang pang-ekonomiya kung saan nagtatagpo ang
konsyumer at nagbibili o prodyuser upang magkaroon ng palitan.
O
3. Ang patakarang ipinatutupad ng pamahalaan upang mapatatag ang presyo
ng mga pangunahing bilihin sa pamilihan.
C
4. Ito ay tumutukoy sa pinakamataas na presyo na maaaring ipagbili ng isang
negosyante ang kaniyang produkto.
D
5. Ang tawag sa patakarang ipinasusunod ng pamahalaan na nagbabawal
sa pagtataas ng presyo ng mga produkto sa pamilihan sa panahon ng
emergency gaya na lamang ng kalamidad (bagyo, lindol, at iba pa).
E
9. Isang pangyayari sa pamilihan na kung saan may sobra o higit ang supply
ng mga produkto sa dami ng planong ikonsumo o bilhin ng tao.
136
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
JOHN
PRICE MAYNARD
PRICE
CEILING KEYNES
STABI-
MINIMUM
LIZATION
WAGE
PAMA-
HALAAN
SURPLUS
PRICE
FLOOR
PY
PRICE
FREEZE DTI
SHOR-
GREGORY
TAGE
SUBSIDY
O
DOLE MANKIW
BFAD
C
D
PAMI-
LIHAN
E
EP
PAGLINGKURAN
AT PANGA-
LAGAAN ANG
MAMAMAYAN
D
137
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
WAKAS
GITNA
PAANO
NAGKAKAROON
NG UGNAYAN
ANG PAMILIHAN
PY
AT PAMAHALAAN?
O
SIMULA
C
Pinagkunan:
D
http://www.westsideelementary
school.com/Kindergarten%20J
ourney%20Through%20Reading.
html
E
PAGNILAYAN
138
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Price Freeze, ipinatupad sa Calamity Areas
Iniutos ng Department of Trade and Industry (DTI) ang 60-day price freeze sa
mga lugar na idineklarang nasa state of calamity.
Kabilang sa agricultural necessities ang bigas, mais, cooking oil, isda, itlog,
baboy, manok, karne, sariwang gatas, gulay, prutas, root crops, at asukal. Itinuturing
namang non-agricultural necessities ang canned marine products, evaporated/
condensed/powdered milk, kape, sabong panlaba, noodles, tinapay, asin, kandila, at
bottled water.
PY
Samantala, naka-freeze din ang presyo ng Liquiied Petroleum Gas (LPG) at
kerosene sa loob ng 15 araw.
O
Pinagkunan: http://asia.widmi.com/index.php/philippines/balita-online/news/211065-price-freeze-ipinatupad-sa-calamity-areas
Retrived on: November 24, 2014 C
Gawain 8: ULAT-PATROL
Batay sa balitang nabasa ng mga mag-aaral ukol sa “Price Freeze, ipinatupad
sa Calamity Areas,” papunan sa kanila ang tri-radial cycle chart na nasa ibaba at sa-
D
gutin ang mga pamprosesong tanong.
E
Kahulugan /
Layunin ng Pag-
EP
papatupad
D
Mga Mga
Kaukulang Uri ng mga
Parusa sa Produktong
Paglabag Kabilang
139
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Pamprosesong Tanong:
1. Patungkol saan ang balita?
2. Ano ang pangunahing dahilan kung bakit ipinatupad ang price freeze?
3. Makatwiran ba ang isinasaad ng balita? Bakit?
4. Maglista ng mga pahayag mula sa balita na siyang nagpapakita ng
kapangyarihan ng pamahalaan.
5. Bilang isang konsyumer, paano nakatulong sa iyo ang balita?
Gawain 9: IMBESTIGA-NOMIKS
PY
Sa gawaing ito, ipaliwanag sa mga mag-aaral na sila ay tila isang imbestigador
na konsyumer. Isang mamimili na mulat at aktibo sa galaw ng presyo sa pamilihan.
Kanilang aalamin ang suggested retail price (SRP) mula sa Department of Trade and
Industry (DTI) ng mga produktong nasa loob ng basket. Pagkatapos nito ay aalamin
nila ang presyo ng mga ito sa tatlong magkakaibang tindahan. Ipatala ito sa trapezoid
O
list chart at sagutin ang mga pamprosesong tanong.
C
BIGAS
ASUKAL
D
MANTIKA
E
EP
KAPE
ITLOG
D
Pinagkunan: http://www.learnersdictionary.com/definition/basket
Retrived on: November 24, 2014
140
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PRODUKTO PRESYO
DEPARTMENT OF
TRADE &
INDUSTRY (DTI)
SUGGESTED
TINDAHAN TINDAHAN TINDAHAN RETAIL PRICE
1 2 3 (SRP)
PY
O
C
D
Pamprosesong Tanong:
E
3. Alin sa mga produktong ito ang sa tingin mo ay mataas ang presyo? mababa
ang presyo? Bakit?
4. Bilang isang mag-aaral at konsyumer, ano ang naging implikasyon nito sa
iyong isinagawang gawain?
D
141
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
RUBRIK PARA SA COMIC STRIP
Natamong
Pamantayan Deskripsiyon Puntos
Puntos
Naipakita at naipaliwanag nang
mahusay ang kaangkupan ng mga
eksena sa comic strip batay sa
Nilalaman 20
pangyayari kung kailan at bakit
nakikialam ang pamahalaan sa
pamilihan.
PY
paglalarawan ng konsepto kung kailan
pagkamasining ng 15
at bakit nakikialam ang pamahalaan
comic strip
sa pamilihan.
Kabuuang
O
presentasyon at Malinis, maayos, at may kahusayan
kahusayan sa sa pagpapaliwanag ang kabuuang 15
pagpapaliwanag ng larawan ng comic strip.
comic strip
C
D
Pamprosesong Tanong:
142
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
WAKAS
PAANO
NAGKAKAROO GITNA
N NG UGNAYAN
ANG
PAMILIHAN AT
PAMAHALAAN?
PY
SIMULA
O
Pinagkunan:
C
http://www.westsideelement
aryschool.com/Kindergarten
%20Journey%20Through%2
D
0Reading.html
Retrived: November 17,
2014
E
na bahagi ng aralin.
ISABUHAY
D
143
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 12: INFO-MERCIAL
Ipangkat ang mga mag-aaral na may sampu hanggang labindalawang
miyembro. Atasan ang bawat grupo na gumawa ng isang info-mercial na humihimok
at nagtataguyod sa pagiging matalinong konsyumer at mapanagutang negosyante.
Ipaliwanag na ang kanilang gagawin ay dapat na nakabatay sa talahanayan na nasa
ibaba ayon sa konsepto ng G.R.A.S.P.
PY
Audience Mga kapuwa mag-aaral
Sa isang pamilihan na kung saan nagpapakita ng adbo-
Situation kasiya tungkol sa paghimok at pagtataguyod ng pagiging
matalinong konsyumer at mapanagutang negosyante
O
Isang video-infomercial na humihimok at nagtataguyod sa
Product/Performance pagiging matalinong konsyumer at mapanagutang nego-
syante C
Ipaunawa sa mga mag-aaral na marapat nilang bigyang-pansin ang sumusunod sa
paggawa ng info-mercial.
D
a. Komprehensibong pagpapakita ng mga katangian ng matalinong mamimili at
mapanagutang negosyante
b. Pangangatwiran na ang katatagan ng pamilihan ay nakabatay sa pagkakaroon
E
144
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Mga kapuwa mag-aaral, guro, mga pinuno ng barangay, at mga
Audience
kasapi ng komunidad
Product/
PY
Perfor- posters, placards, lealets
mance
O
a. Komprehensibong pagpapakita ng mga katangian ng matalinong mamimili
at mapanagutang negosyante
b.
C
Pangangatwiran na ang katatagan ng pamilihan ay nakabatay sa pagkakaroon
ng matalinong konsyumer at mapanagutang negosyante
c. Kahalagahan ng pagtataguyod at paghimok sa pagiging matalinong
konsyumer at mapanagutang negosyante
E D
145
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PANGWAKAS NA PAGTATAYA
Basahin at unawain ang sumusunod na pahayag/katanungan. Bilugan ang titik ng
tamang sagot.
1. Isa sa mahalagang elemento na sinusuri sa pag-aaral ng maykroekonomiks
(microeconomics) ay ang konsepto ng demand na idinidikta o nagmumula
sa mga konsyumer. Alin sa sumusunod ang tamang pagpapakahulugan sa
konsepto ng demand?
A. Ito ay tumutukoy sa mga produktong kahalili ng mga pangangailangan
ng isang konsyumer.
B. Ito ay tumutukoy sa dami ng produkto na handa (willing) at kayang (able)
bilhin ng mga konsyumer sa iba’t ibang halaga o presyo.
PY
C. Ito ay tumutukoy sa kabuuang dami ng produkto na mabibili sa bawat
presyo kung ang konsyumer ay makakabili ng lahat ng kanilang
pangangailangan.
D. Ito ay tumutukoy sa dami ng produkto na handa (willing) at kayang (able)
bilhin ng prodyuser sa iba’t ibang presyo.
O
2. Ayon sa batas ng demand, alin sa sumusunod na pahayag ang malinaw
na magpapaliwanag ng graph tungkol sa ugnayan ng presyo at demand ng
mga konsyumer?
PRESYO
C
2
1
D
2 4 DAMI
E
146
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
C. May mga produkto na kahit mataas ang presyo ay kailangan mong bilhin
sapagkat wala itong pamalit
D. May mga produktong walang epekto sa atin kahit hindi natin ito bilhin.
PY
bananacue.
C. Ang demand sa bananacue ay unitary sapagkat ang dami ng ibabawas
na demand na bananacue ay kasing dami ng demand sa pamalit na
banana que ni Juanito.
D. Ang demand sa bananacue ay ganap na hindi-elastiko dahil hindi
O
makatatagal si Juanito na hindi kumain ng bananacue sa loob ng isang
linggo. C
6. Sa ekonomiks, pinag-aaralan kung paano tutugunan ang walang katapusang
pangangailangan ng tao. Ang gawaing ito ay tungkulin ng prodyuser. Ano ang
tawag sa dami ng produkto na handa at kayang ipagbili ng mga prodyuser?
D
A. demand C. produksiyon
B. ekwilibriyo D. supply
E
pirasong punda ng unan sa isang araw. Ngunit nang gumamit siya ng hi-
speed sewing machine ay halos magtriple ang kaniyang produksiyon kaya
ibinaba niya ang presyo. Piliin ang grapikong paglalarawan sa pagbabagong
ito?
D
147
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
8. Upang masabing supply, kailangang may kagustuhan at kakayahan na
ipagbili ng prodyuser ang isang uri ng produkto. Halimbawa, may 30,000
lata ng sardinas ang kailangan. Ayon sa datos, mayroong 10 kumpanya ng
sardinas ngunit sa bilang na ito, 6 lamang ang nais gumawa ng kabuuang
20,000 lata ng sardinas kung ipagbibili ito sa presyong Php10.00. Batay sa
pahayag, ilan ang maitatalang supply ng sardinas?
A. 6 B. 10 C. 20,000 D. 30,000
9. Malaki ang papel ng pamahalaan upang mapanatili ang katatatagan ng
presyo sa pamilihan. Alin sa sumusunod ang nagpapaliwanag nito?
A. Panghuhuli sa illegal vendors na nagkalat sa paligid
B. Pagtatakda ng price ceiling at loor price upang magkaroon ng gabay sa
presyo ng mga bilihin
C. Pagtataguyod ng mga batas sa pangangalaga sa karapatan ng mga
PY
konsyumer
D. Patuloy na panghihikayat sa mga maliliit na negosyante na palawakin
pa ang negosyo
10. Kung ang presyo ng isang pangunahing produkto ay labis na mataas at hindi
O
na makatarungan para sa mga konsyumer dahil sa mapang-abusong gawi
ng mga may-ari ng prodyuser, gumagawa ng hakbang ang pamahalaan
upang matugunan ito. Nakikialam ang pamahalaan sa pagpepresyo sa
C
pamilihan. Ano ang tawag sa patakaran ng pagtatakda ng pinakamataas na
presyo ng mga produkto o serbisyo?
A. price ceiling C. market clearing price
B. loor prices D. price support
D
11. Ang presyong mababa sa ekwilibriyo ay ipinatupad ng pamahalaan upang
mabigyang-proteksiyon ang mga mamimili. Ano ang magiging epekto sa
pamilihan kung ang pamahalaan ay magpapatupad ng price ceiling na
E
Php1?
Gamitin ang graph sa ibaba upang masagutan ang katanungan.
EP
D
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
12. Ano ang nais ipakita ng tsart sa ibaba para sa konsyumer at prodyuser
sa pagtatakda ng price control/price support ng pamahalaan? Nais ng
pamahalaan na
DEPARTMENT OF TRADE AND
INDUSTRY (DTI)
PAMILIHAN
PRICE PRICE
CONTROL SUPPORT
PY
MALIIT NA
KONSYUMER PRODYUSER AT
MAGSASAKA
O
A. kontrolin ang presyo ng mga bilihin sa pamilihan.
B. maipakita ng pamahalaan ang kanilang pagtupad sa tungkulin.
C.
D.
C
matamo ang layunin ng ekwilibriyo.
tulungan ang konsyumer at maliit na prodyuser.
13. Nagaganap ang ekwilibriyo sa pamilihan kapag sa iisang presyo pantay ang
D
dami ng quantity demand sa quantity supply. Sa kalagayang ito, ano ang
implikasyon ng pagkakaroon ng ekwilibriyo sa pamilihan?
E
D. Sa presyong ito, hindi masaya ang konsyumer dahil ang labis na demand
ay hindi napupunan ng labis na supply.
14. Alin ang nagpapaliwanag kung bakit mahal ang bulaklak na rosas sa tuwing
sasapit ang Araw ng mga Puso?
A. Dahil sa okasyon, tumataas ang demand ng mga konsyumer sa rosas.
Ito ang nagbibigay-daan sa paglipat ng kurba ng demand sa kanan na
nagreresulta sa pagtaas ng presyo nito.
B. Dahil sa tuwing sasapit ang Araw ng mga Puso, nagkakasundo na ang
mga konsyumer at prodyuser na itaas ang presyo sapagkat pareho
naman silang nakikinabang dito.
149
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
C. Tanggap ng mga konsyumer ang pagtaas ng presyo ng rosas tuwing
sasapit ang Araw ng mga Puso sapagkat hindi matatawaran ang
kasiyahang natatamo ng mga konsyumer sa pagbibigay ng rosas sa
kanilang mga mahal sa buhay.
D. Tuwing sasapit ang Araw ng mga Puso, itinatago ng mga prodyuser ang
panindang bulaklak upang lalong tumaas ang presyo nito.
15. Lahat tayo ay kinikilala bilang mga konsyumer na may mga pangangailangan
subalit hindi lahat tayo ay may kakayahang maging prodyuser o gumawa ng
mga produkto o serbisyo na tutugon sa ating mga pangangailangan. Ano ang
tawag sa lugar kung saan ang mga konsyumer at prodyuser ay nagtatagpo
at nagkakaroon ng palitan sa pamamagitan ng itinakdang presyo ng mga
produkto?
PY
A. department store
B. pamilihan
C. talipapa
D. tiangge
O
16. Alin sa sumusunod na larawan ang industriyang hindi kabilang sa estrukturang
oligopolyo?
A. B. C. D.
C
D
Pinagkunan: http://3.bp.blogspot.com/-sKmZsEUVBLI/UoLK7dyZI3I/AAAAAAAAJ88/FxkWDVS2f_8/s1600/telcoph+logo.png
E
150
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
17. Batay sa iyong pagsusuri, sa anong estruktura ng pamilihan nabibilang ang
mga larawang nasa kabilang pahina?
A. monopolyo
B. oligopolyo
C. ganap na kompetisyon
D. monopolistikong kompetisyon
MONOPOLYO MONOPSONYO
PY
Iisa ang Kayang Kailangan Iisa ang
prodyuser hadlangan ng produkto konsyumer
O
ang kalaban at serbisyo
C
Walang pamalit Walang ibang
na produkto at maaaring bumili ng
serbisyo produkto at serbisyo
E D
151
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
20. Ang pamilihan ay sinasabing may ganap na kompetisyon kapag ang
sinumang prodyuser ay walang kapangyarihan na palitan o baguhin ang
presyo sa pamilihan. Paano nakatutulong ang ganap na kompetisyon sa
pamilihan?
A. sumisigla ang kompetisyon sa pamilihan dahil marami ang konsyumer
at prodyuser
B. napapababa ng prodyuser ang kalidad ng kanilang produkto
C. nakakukuha ng malaking tubo ng mga prodyuser
D. hindi nakahihikayat sa mga prodyuser na magpasok ng produkto
Mga Sagot:
PY
1. B
2. C
3. C
4. C
5. B
O
6. D
7. B
8. C
C
9. B
10. A
D
11. B
12. D
E
13. A
14. A
EP
15. B
16. A
17. C
18. C
D
19. B
20. A
152
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.