T.C.

AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ

LİSASNÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ANABİLİM DALI

ÖZLEM ÇEÇEN

YANGINI GÜVENLİĞİNDE KULLANILAN TEKNOLOJİLER

AĞRI-2023
İÇİNDEKİLER

1. GİRİŞ
2.
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.
2.5.
2.6.
2.7.
2.8.
2.9.
2.10
3.
3.1.
3.2.
3.3.
4.
4.1.
4.2.
4.3.
4.4.
5.
5.1.
5.2.
6.1.
6.2.
6.3.
KAYNAKÇA
1. GİRİŞ
İnsanların temel gereksinmelerinden biri olan güvenlik gereksinimi, yangın güvenliğini de kapsamaktadır. Ateşin
bulunmasından bu yana insanının yaşamını idame ettirmesi için faydası olan ateş insan için en tehlikeli afet olan
yangınlarında temel kaynağı olmaktadır, yapılaşmanın zamanla daha yüksek binalara ve insanların toplu olarak bir
arada yaşaması ile yangın riski insanın can ve mal güvenliğini tehdit eden en önemli faktörlerden biri haline gelmiştir.
buda geçmişten günümüze kadar olan süreçte gelişen teknolojilerle birlikte yangının gerek oluşumunu önlemek
gerekse yanma olayının başlamasından sonraki süreçte yayılımını engellemek üzerine birçok teknolojik sistemin
gelişimine sebep olmuştur. Yangını tamamen ortadan kaldırmak çoğu zaman kolay değildir. Ancak alınacak önlemler
ile yangında meydana gelen can ve mal kayıplarını en aza indirmek mümkün olabilir. Dolayısıyla teknoloji ilerledikçe
yapı ve sanayi alanında gelişmeler oldukça, ortaya çıkacak yangın olaylarında da artışlar olabilecektir. Bu nedenle
hem ulusal boyutta hem de uluslararası boyutlarda etkin olan yangın güvenlik önlemlerini sürekli takibini yapmak ve
güncel olan sistemleri kullanmak zaruri bir hal almıştır.
Ulusal ve uluslararası mevzuatlar önlemlerin alınmasında ve uygulanmasında mimar ve mühendislere yol gösterici bir
rehber olma görevini üstlenerek önemli bir görevi yerine getirmektedirler. Tüm gelişmiş ülkelerde devletler,
vatandaşlarına yangına karşı can güvenliğini sağlama sorumluluğunu üstlenmiş, Bunun için gerekli düzenlemeler
mevzuatlar aracılığı ile yapılmış ve halende yapılmaktadır. Ülkemizde de bu konudaki eksiklik, 26 Temmuz 2002
yılında Bakanlar Kurulunda kabul edilen “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik ile giderilmeye
çalışılmıştır. Bu yönetmelikle, Türkiye’de ilk defa ülke genelinde kamu, özel kurum, kuruluşlar ve kişilerce kullanılan
her türlü yapı, bina tesis ve işletmeler kapsama alınmıştır. Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmeliğin
kabul edilmesi ile, daha önce yerel yönetimler ile kamu yapıları için çıkarılmış olan yönetmelikler yürürlükten
kaldırılmış ve toplumun her alanına hitap edecek yönetmelik yürürlüğe alınmıştır.
2. YANMA VE YANGIN
Yanma ve yangın olaylarını kısaca tanımlayacak olursak;
Yanma : Yanıcı maddenin oksijen ile ısı altında belirli oranlarda birleşmesi sonucu meydana gelen kimyasal bir
reaksiyondur.
Yangın : kontrolümüz dışındaki yanma olayıdır. Gerekli olan şartların meydana gelmesinden oluşan şekle; “Yangın
Üçgeni” adı verilir yanma olayı aşağıdaki unsurların birleşmesi sonucunda meydana gelir.
a-Yeterli Oksijen
b-Yeterli Isı
c-Yanıcı Madde
a-Oksijen (Yakıcı Madde)
Havada %21 oranında bulunur. Yanma olayının temel unsurudur. Oksijen oranı yükseldikçe cisimlerin yanıcılığı artar
Oksijen oranının azalması yanıcılığı da azaltır.
3-ISI
Maddelerin ısısının artmasına neden olan fiziksel bir etkidir. Bir maddeden başka bir maddeye sıcaklık farkı nedeniyle
aktarılan enerjidir. Isı aktarım yolları ise üç yolla gerçekleşir bunlar;
Kondüksiyon (katı cisimler yoluyla ısının nakli) Enerjinin yüksek enerjili partiküllerden düşük enerjili partiküllere
doğru bir madde içerisinde akmasıdır. Katı, sıvı ve gazlarda görülebilir.
Katılarda latis içerisindeki moleküllerin titreşimi ve serbest elektronların enerji taşınımı ile. Ör: Çelik bir çubuğun
ısıtılması
Sıvı ve gazlarda ise moleküllerin rastgele hareketi sırasındaki çarpışma ve difüzyonları ile meydana gelir. Teneke
kutudaki kolanın soğuması
Konveksiyon (hava sirkilasyonu yolu ile ısının nakli) Bir katı yüzeyi ile temasda olan hareketli sıvı ve gaz arasındaki
enerji iletimidir. Bir akışkanın hareketi ile ısının iletildiği enerji taşınım şekli örneğin Vantilatörle serinleme
Radyasyon (ışın yolu ile ısının nakli) Enerjinin bir maddeden diğerine elektromanyetik dalgalar halinde yayılması
Diğer ısı transfer mekanizmalarından farklı olarak arada taşıyıcı bir ortama gerek yoktur. örneğin Güneşin dünyayı
ısıtması
4 YANICI MADDE
4.1 Katı Maddeler: Odun, kömür, kâğıt, ot, doküman ve plastik gibi yanıcı maddelerdir bu maddelerin özellikleri;
• Belirli bir hacim ve şekle sahiptirler,
• Moleküller arasında büyük çekim kuvveti vardır,
• Tutuşma sıcaklıkları farklıdır,
• Kaza ile tutuşması ve yanması diğer (sıvı-gaz) maddelere göre daha zordur.
4.2 Sıvı Maddeler : Benzin, benzol, makine yağları, laklar, yağlı boyalar, katran ve asfalt gibi yanıcı maddelerdir bu
maddelerin özellikleri;
•Belirli bir hacmi vardır, Bulundukları kabın şeklini alırlar,
•Tutuşma, buharlarının tutuşması ile olur,
•Moleküler bağları katılara göre daha zayıftır.
4.3 Gaz Maddeler: Metan, propan, bütan, LPG, asetilen, havagazı ve hidrojen gibi yanıcı gaz maddelerdir bu
maddelerin özellikleri;
•Belirli bir hacimleri ve şekilleri yoktur.
•Atmosferde serbestçe yayılırlar.
•Moleküller arası bağlar çok zayıftır.
•Oksijenle karışmaları çok kolaydır.
•Diğer maddelere göre çok kolay tutuşurlar.
•Teorik olarak basınç altında sıvılaştırılabilirler.
5.YANGIN BAŞLAMASI
Yanma için; maddenin bir oksijen kaynağı ile reaksiyona girmesi ve yanmanın başlaması için ateşleme gerekir, Yanıcı
katı ve sıvıların gaz haline dönüşen kısmından oksijen ile birleşmesi yanmayı başlatır. Meydana gelen reaksiyon
genellikle ekzotermik (ısı veren) bir reaksiyondur, bu da yanmanın devamı için gerekli ısının sağlanması anlamına
gelir.
5.1.Yangın Nedenleri Ve Etkenleri
5.1.1 Yangının Çıkma Sebepleri
Yangın çıkmasına neden olan sebepler genellikle şu gruplandırma içerisinde toplanabilir.
a) Yangınlardan korunma önlemlerinin alınmaması,
b) Bilgisizlik,
c) İhmal ve dikkatsizlik,
d) Kazalar,
e) Sıçrama,
f) Sabotaj,
g) Tabiat olayları.
5.1.2 Yangın Etkenleri
Yangın çıkmasında etken olan sebepler aşağıdaki şekilde sıralanırlar.
a) Bacalar
b) Sigara,kibrit
c) Kıvılcım
d) Elektrik
e) Benzin
f) Likit Petrol Gazı
g) Gaz
g) Hayvanlar
h) Yıldırım
ı) Güneş Işığı
6.YANGIN SINIFLARI
Ülkemizde 27/11/2007 tarihli ve 2007/12937 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Binaların
Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğe göre 4 çeşit yangın sınıfı bulunmaktadır bunlar;
6.1.A Sınıfı Yangınlar (Katı Madde Yangınları)
Yanıcı basit katı maddeler yangınıdır.(Odun, kömür, kağıt, ot, kumaş vb.) Temel özellikleri kor oluşturmalarıdır. Bu
tür yangınların temel söndürme prensibi soğutmadır. Temel söndürme maddesi sudur.
6.2.B Sınıfı Yangınlar (Sıvı Madde Yangınları)
Yanıcı sıvı maddeler yangınıdır. (benzin, benzen (benzol), makine yağları, laklar, yağlı boyalar, solvent, katran vb.)
Temel özellikleri, korsuz ve alevli yanmalarıdır. Bu tip yangınlar; hava ile temas kesilerek, boğmak suretiyle
söndürülür. Hava(oksijen) ile teması kesen maddeler; köpük, buhar ve sistir. Su zerrecik ya da buharından yanan
madde ile hava arasında tampon bir alan oluşturularak yangın bastırılır.
Sıvı yanıcı maddeleri üç sınıfa ayırmak mümkündür.
1-Su ile karışmayan sıvı yakıtlar; petrol, benzin, yağlar, boyalar vb. Bunların özgül kütleleri sudan hafif olduğu için
devamlı suyun üstüne çıkarlar ve yanmaları suyun üzerindedir. Bu tür yangınlarda zincirleme reaksiyonların kırılması
ve yüzeyin oksitleyici ortamla ilişkinin kesilmesi yada seyreltme önemlidir.
2- Katran, asfalt, gres gibi ağır yağların sebep olduğu yangınları içerir. Bunlarda da soğutma, boğma ve zincir
reaksiyonlarının kırılması yönünde etkili söndürücüler kullanılır.
3-Su ile karışabilen sıvı yakıtlardır, alkollerin sebep olduğu yangınları içerir. Bunlarda da soğutma, boğma,
konsantrasyonlarını düşürme, zincir reaksiyonları kırmak için etkili söndürücüler kullanılır.
Sıvı yangınlar için en ideal söndürücü köpüktür. Fakat başlangıç ve küçük çaplı yangınlarda Karbondioksit ve Kuru
Kimyevi Tozlu yangın söndürücüler kullanılabilir.
6.3.C Sınıfı Yangınlar (Gaz Yangınları)
Yanıcı gaz maddeler yangınıdır. (metan, propan, bütan, LPG, asetilen, havagazı, doğalgaz ve hidrojen vb.)
Temel özellikleri patlamadır. Temel söndürme prensibi boğma, Temel söndürme maddesi BC tipi Kuru Kimyevi
tozdur. Karbondioksit, su sisi, köpük kullanılabilir.
6.4.D Sınıfı Yangınlar (Hafif Metal Yangınları)
Yanabilen hafif metaller yangınıdır. (alüminyum, magnezyum, titanyum, zirkonyum, lityum, çinko, sodyum,
potasyum ve kalsiyum vb.) Temel özellikleri korlu, alevsiz ve yüksek sıcaklıkta yanmalarıdır. Temel söndürme
prensibi boğmadır. A,B,C türü söndürücüler faydasızdır. Su kesinlikle kullanılmamalıdır. Özel D tipi söndürme tozları
kullanılır. (Sodyumklorür, sodyum bikarbonat, magnezyum oksit yada bunların karışımları) D tozu bulunamadığında
kuru kum ile örtülerek söndür.
7. YANGIN KORUMA SİSTEMLERİ
Binalarda yangın güvenlik önlemleri iki şekilde ele alınmaktadır. Bunlar; pasif yangın güvenlik önlemleri ve aktif
yangın güvenlik önlemleridir. Pasif yangın güvenlik önlemleri; mimari proje aşamasında tasarlanan, bina inşaatında
yapılan ve kalıcı işlevi bulunan önlemlere denir. Bu önlemlerle binalarda aşağıdaki hedefler gerçekleştirilmeye
çalışılır;
 Zehirleyici gaz ve dumanın yapı içinden uzaklaştırılması,
 Yangından kaçış rotasının, merdivenlerin ve toplu buluşma alanlarının planlanması,
 Yapıda yangın geçirimsiz bölümlerin (Kompartmanların) sağlanması,
 Yanıcı olmayan ya da tutuşma ısısı yüksek, duman çıkarmaz yapı malzemelerinin kullanılması,
 Kullanıcı tarafından kolay algılanan kaçış yollarının planlanması,
 Taşıyıcı sistemin yüksek sıcaklıklara dayanması Yukarıdaki hedeflerin gerçekleştirilebilmesi için mimarlık, inşaat
mühendisliği, makine mühendisliği ve elektrik mühendisliği gibi farklı disiplinlerin uyum içerisinde birlikte
çalışmalarına gereksinim vardır. Aktif yangın güvenlik önlemleri ise pasif önlemleri tamamlayıcı olarak binanın
yapımı sırasında veya daha sonra eklenen ve sadece yangın durumunda işlevi olan, belirli bir hedefe yönelmiş
önlemlerdir.
7.1.Pasif Yangın Koruma,
Bir yangınla mücadele etmenin en kolay yolu temelde, yangının çıkmamasıdır. Binalar kullanım amaçlarına bağlı
olarak, binanın mimari tasarımı, bina strüktürünün tayin edilmesi, yapı malzemesi ve bileşenlerinin seçimi, pasif
yangın güvenliği sistemlerinin temelini oluşturur. Yapı henüz inşa aşamasındayken seçilen bileşen ve malzemelerin
yangına dayanmaları, üstelik yangının büyüyerek genişlemesini önleyici özellikte olmaları göz ardı edilemez bir
gerekliliktir. Yapı henüz proje aşamasındayken, genel konuların yanında, yangını önleyici tedbirler ile yangın
söndürme kolaylığı sağlayacak faktörleri de muhakkak planlanmalıdır. Pasif yangın önleme sistemleri mutlaka yangın
söndürme çalışmalarını da takviye edecek mitelikte olmalıdır.
Yapıyı yangına dayanımı yüksek duvar ve döşeme ile bölmelere (zonlara) ayıran ve bununla beraber yangının hızla
yayılmasını önleyen, binada bulunan kullanıcıların kaçışı için süre kazandıran, yangına dayanımlı yapıları oluşturan
sistemler grubudur. Damperler, binanın kanal sistemine ısının / dumanın yayılmasını önlemek için tesis kanallarında
kullanılır. Yangın kapıları, binaları bölmelere ayırmaya yardımcı olurken, kullanıcıların kaçış yollarına geçmesine
imkan verir. Yangın duvarları ve döşemeleri, binayı bölmelere ayırarak yangının odadan odaya yayılmasını engel olur.
Döşeme, duvar  ve şaft geçişlerinde pasif yangın durdurucular  kullanılır. Geçiş yapan, Havalandırma kanalları,
Busbar, Kablo tavası, Kablo merpeni, çoklu ve tek boru geçişlerinde yangın dayanımı sağlar. Birden fazla katlı
binalarda, Acil Aydınlatma Sistemi, Acil Durum İşaretleme ve Yönlendirme Sistemi ise karanlık ve dumanlı
merpenlerde, yollarda kullanıcıların kaçış ve boşaltma yollarını aydınlatmaya ve yönlendirmeye yardımcı olur.
Pasif Yangın Koruma sistemleri, yapının içinde ısının ve dumanın yayılmasını önlemek için yapıları daha küçük
bölmelere (kompartımanlara) ayırır. Bununla beraber kullanıcılara kaçış ve boşaltma (tahliye) için daha fazla süre
kazandırır. Ancak, yangını tamamen söndürmez, sadece tek bir yerde tutulmasına yardımcı olur. Bu nedenle, bir
binanın tamamen yangından korunmasını sağlamak için, hem Aktif Yangın Koruma hem de Pasif Yangın Koruma
sistemleri birlikte çalışmalıdır.
7.1.1 Bölmeler
Bölmeler yüksek bina projelerinin önemli bir parçasıdır. Geçtiğimiz 10 yıl içinde kullanılmaya başlanan malzemeler
bir yangın durumunda daha fazla etkilenen cinstendir. Meydana çıkan ısı hem yangının yayılmasına hem de söndürme
için ihtiyaç duyulan gayretlere doğrudan etki yapar. Dolayısıyla yangını yayılmasına mani olmak için her türlü gayret
gösterilmelidir. Yangına dayanıklı duvarlar, kapılar, tavan kaplamaları ve havalandırma damperleri, yangının
yayılmasına mani olur ve yanan alanı küçülterek, yangının kolay söndürülmesini sağlar. Yanabilen ne kadar az
malzeme mevcut ise, daha az ısı ortaya çıkar ve söndürülmesi kolay olur.
7.1.2. Kaçış Yollarının Düzenlenmesi
Binalarda konferans ve balo salonları ve eğlence yerleri olarak kullanılan salonlar, binanın koridorlarına, ikiden az
olmamak üzere insan kapasitesi ile orantılı sayıda, kaçış yönüne açılan çıkış kapıları ile bağlantılı olmalıdır. Kaçış
yollarının başka daire ve diğer mekanların içinden geçerek korunmuş alana ulaşmasına izin verilmelidir. Kaçış
yollarının ve merdivenlerinin korunmuş mekanlara ve veya sokağa açılan kapılarının genişliği 120 cm'den az
olmamalı; bu kapılar içeriden dışarıya doğru kilitsiz olarak açılmalı ve otomatik olarak kendi kendine kapanacak ve
yangın dayanımı en az 120 dakika olacak şekilde yapılmalıdır. Bütün çıkış yolları açıkça işaretlenmelidir.
İşaretlemeler elektrikli olmalı ve şehir cereyanı kesildiğinde sistemi en az 25 dakika besleyecek güçteki aküye bağlı
olmalıdır. Keza yangın merdiveninin ışıklandırılması da akü ile yapılmak zorundadır. Yangın merdiveninin elektrik
tesisatı ayrı bir hatla kesintisiz güç kaynağına veya otomatik devreye giren jeneratöre bağlı olmalıdır. Yüksek
binaların sekizinci katından başlamak üzere, her üç katta bir yangın çıkması halinde, itfaiye yangın mahalline gelene
kadar geçecek sürede insanların yangından korunabileceği, en az 90 dakika yangına dayanıklı yapı elemanlarıyla
korunmuş kaçış yolu ile bağlantılı mekanlar (yangın sığınakları) yapılmalıdır.
7.1.3. Basınçlı Merdiven Boşlukları
Yüksek binalarda, yangın ve duman yayılmasını önlemek için geliştirilen proje sistemlerinden biri de basınçlı
merdiven boşluklarıdır. Merdiven boşluğunda atmosfer basıncından daha yüksek bir hava basıncı olması, yangından
bina sakinlerinin kaçış yollarına duman dolmasına mani olur. Pozitif basıncı sağlamak için merdiven boşluğuna açılan
kapıları kapalı tutmak gerektiği ve bunun için gerekli önlemlerin alınmasını unutmamak gerekir. Topluma açık
binalarda acil durum enerji takviye sistemi mutlaka bulunmalıdır. 62 Binalarda can güvenliği konusunda ilk alınması
gereken önlem, uygun yangın merdivenleridir. Gerek yangın anında kişilerin emniyetli bir kaçışının sağlanması ve
gerekse olay yerine gelen itfaiyecilerin yangına müdahalesi için zorunludur. Ülkemizde birçok binada, yangın
merdiveni olarak yapıldığı söylenen birçok merdiveni, yangın merdiveni olarak kabul etmek mümkün değildir.
Yangın merdiveninin içinde, duvarında, tavanında ve tabanında hiçbir yanıcı madde kullanılmamalı; yangına en az
120 dakika dayanıklı olmalıdır. Yangın merdivenlerinin kapıları duman sızdırmaz ve yanmaz olmalıdır. Yangın
merdivenlerinin her iki kenarında küpeşte veya korkuluk olmalı; kapılarda eşik bulunmamalıdır. Yüksek binalarda
yangın merdivenleri bina içinde tertiplenmelidir. Bina dışındaki yangın merdivenleri yüksek binalar için uygun
değildir. Kat sayısı yediyi veya yüksekliği 20 metreyi geçen binalarda yangın merdiveni bina içinde yapılmalı ve
korunmuş olmalıdır. Birden fazla bodrum bulunması durumunda, bunların her biri için diğerlerinden bağımsız ve
ilişkisiz ayrı yangın merdivenleri düzenlenmelidir. Yangın merdivenlerinin korunmuş mekanlara ya da sokağa açılan
kapılarının genişliği 120 cm'den az olamaz. Bu kapılar içeriden dışarıya doğru kilitsiz olarak açılmalı ve otomatik
olarak kendi kendine kapanmalıdır. Çok sayıda kişinin bulunduğu yerlerde yangın merdiveni genişliği kişi başına
inişte 1.25 cm ve çıkışta 2 cm alınmalıdır. Örneğin, 200 kişinin bulunduğu bir işyerinde yangın merdiveni genişliği
2.5 m alınmalıdır. Yangın merdiveni 180 cm'den büyük olduğu zaman, iki merdiven yapılmalıdır. Binalardaki kaçış
kapıları panik bar sistemiyle donatılmış olmalıdır.
7.1.4. Asansörler
Binalarda asansörlerin yangının yayılmasında ve dumandan boğulmalarda önemli rolü olduğu görülmüştür. Gelişmiş
ülkelerde asansör kovanlarının pozitif basınç altında tutulma zorunluluğu da getirilmiştir. Kat sayısı 20'den fazla olan
binalarda özel olarak dizayn edilmiş ve korunmuş olan sadece acil durumlarda itfaiyenin yararlanacağı asansör
yapılmalıdır. İnsan ve yük asansörleri kaçış yolları üzerinde kurulmamalı; her asansör kabini için bağımsız makina
odası bulunmalıdır. Asansörler yangın halinde otomatik olarak en alt kata inmeli; lambalarını yakarak kapılarını
açacak düzene sahip olmalıdır. Yangın esnasında mümkün mertebe asansörler kullanılmamalıdır.
7.1.5. Elektrik Tesisatında Alınacak Önlemler
Binanın elektrifikasyonuyla ilgili bölümlerin (trafo, kontrol merkezi gibi) duvar, döşeme ve tavanları en az 120 dakika
yangına dayanan yapı elemanları ile korunmalıdır. Binaların yangın merdivenlerinin ve yangın su devrelerinin elektrik
tesisatı, binanın elektrik tesisatından ayrı, özel olarak yangına karşı korunmaya alınmış olacak ve bu binalarda elektrik
akımı kesilmesi halinde otomatik olarak devreye girecek şekilde jeneratör bulundurulmalıdır.
7.2 Yaygın olarak kullanılan Pasif Yangın Koruma Sistemleri;
Pasif Yangın Durdurucu Köpük
Pasif Yangın Durdurucu Panel Sistemleri
Pasif Yangın Durdurucu Tuğla
Pasif Yangın Durdurucu Kelepçe, Sargı ve Bandajlar  
Pasif Yangın Durdurucu Boya
Pasif Yangın Durdurucu Harç
Pasif Yangın Durdurucu Levha
Pasif Yangın Durdurucu Mastik
Pasif Yangın Durdurucu Yastık, Bloklar, Tıpalar
Pasif Yangın Durdurucu Levha
Yangın Kapıları
Yangın Perdeleri
Yangın Damperleri
Yangın Bölmeleri (Zonlama), Kompartımanlama
uygulama örnekleri olarak gösterilebilir. Yüksek katlı ve kullanıcı sayısı fazla olan binalarda hayati öneme sahip Pasif
Yangın Koruma Sistemlerini inceleyecek olursak;
7.2.1 Yangın Kapıları
Bir yapıda kullanıcılar, hava veya nesneler için dolaşım imkânı sağlayan, kapalı tutulduğunda duman, ısı ve alev
geçişine belirli bir süre direnecek nitelikteki kapı, kapak veya kepengi ifade eder.

Resim- 8 Yangın Kapısı

7.2.2 Yangın Perdeleri

Korunması gereken nesne, ürün veya alt yapının yangına karşı korunması veya ısının yatay veya düşey olarak
yayılmasını engellemek maksadıyla kullanılan özel donanımlı bariyerleri ifade eder.
Yangın perdesi, ısıyı bloke ederek yapıyı belirlenen zaman aralığında yangından korumaktadır. İki tarafı silikon kaplı
ve içinde çinko ipler bulunan fiber malzemeden üretilir. Yangının bir bölgeden diğer bir bölgeye geçmesini
engellemek için kullanılan bir sistemdir. Özel kumaşı sayesinde uzun sürelere kadar yüksek ısıyı tutar. Bu sayede  60,
90, 120 ve 240 dakika yangına karşı dayanabilmektedir. Yangına karşı rahat hareket ve mücadele kolaylığı
sağlamaktadır. Mevcut yangın algılama sistemine entegre edilebilen perdeler, tehlike anında otomatik olarak
çalışmaya başlarlar. Sonuç olarak yangın perdeleri, dumanın ve ısının kontrol altına alınması, bloke edilmesi, kaçış
yollarına giden koridorların emniyeti açısından temiz tutulması, yangın yönetmeliğimize göre güvenli bölgeler
yaratılması maksatları için kullanılmaktadır. 

Resim-9 Yangın Perdeleri

7.2.3 Yangın Duvarları

İki bina arasında veya aynı bina içinde farklı yangın yüküne sahip hacimlerin birbirinden ayrılması gereken hâllerde,
yangının ilerlemesini ve yayılmasını belirlenmiş bir süre için durduran düşey elemanı ifade eder.
Yangın duvarı fabrikalarda, depolarda, yangın riskinin yüksek olduğu yerlerde kullanılır. Yangın anında yangının
daha da büyümesini önleyen yangın duvarı, genellikle depolarda yanıcı ve parlayıcı ürünleri birbirinden ayırmak için
kullanılmaktadır.

Resim-10 Yangın Duvarları

7.2.4 Yangın Kompartımanı

Yangın kompartımanı, bir binanın içindeki tavan ve taban da dahil olmak üzere her yanının en az 60 dakika yangına
karşı dayanıklı malzemeler ile ısı ve duman geçirmez alanlara ayrılmış bölgeye denir.
Isı ve duman hızlı bir şekilde yayılmakla beraber kontrol altına alınması da oldukça zordur.. Tahliye için gereken
sürede, alevlerin sıçramamasını, bir bölümde kalmasını sağlamak amacıyla yangın kompartımanı yapılır.

Resim 11 Yangın Kompartımanı

7.2.5 Yangın güvenlik holü

Yangın güvenlik holleri; yangın sırasında kaçış merdivenlerine dumanın geçişini engellemek, söndürme ve kurtarma
ekiplerince kullanılması ve gerektiğinde engellilerin ve varsa yaralıların bekletilmesi için yapılır. Yangın güvenlik
Holleri, binada bulunan insanların kaçış yolu içindeki hareketini engellemeyecek şekilde yapılması gerkmektedir
Yangın güvenlik hollerinin duvarları, tavanı ve tabanı asla yanıcı malzeme kullanılmadan yapılmalıdır ve bu hollerin,
yangına dayanıklı duvar ve dayanıklı duman sızdırmaz kapı ile diğer bölümlerden ayrılması gerekmektedir.

Resim 12 Yangın güvenlik holü

7.2.6 Yangın Merdivenleri
Yangın sırasında binada bulunanların güvenli bir şekilde tahliye edilmesi amacıyla binaların içinde yada dışında
hazırlanan merdivenler yangın merdiveni olarak adlandırılır. Yangın merdivenleri. Z tipi ve dairesel yangın
merdivenleri olmak üzere 2 ayrı çeşidi mevcuttur.
Ülkemizde 27/11/2007 tarihli ve 2007/12937 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Binaların
Yangından Korunması Hakkında Yönetmelikte de yangın merdivenlerinin günümüz şartlarına uygun şekilde
yapılabilmesi için olması gereken özellikleri hakkında detaylı şekilde bilgiler mevcuttur yönetmelikte geçen bazı
hususlara değinecek olursak;
-Kaçış merdivenlerinin kapasite ve sayı bakımından en az yarısının doğrudan bina dışına açılması gerekir.
- Kaçış merdivenlerinde her döşeme düzeyinde 17 basamaktan çok olmayan ve 4 basamaktan az olmayan aralıkla
sahanlıklar düzenlenir.
-Bina yüksekliği 15.50 m’den veya bir kattaki kullanıcı sayısı 100 kişiden fazla olan binalarda dengelenmiş kaçış
merdivenlerine izin verilmez.
- Herhangi bir kaçış merdiveninde basamak yüksekliği 175 mm’den çok ve basamak genişliği 250 mm’den az olamaz.
- Bina yüksekliği 21.50 m’den fazla olan binalarda, bina dışında açık merdivenlere  izin verilmez.

Resim 13 Z tipi Yangın Merdiveni Resim 14 Dairesel Yangın Merdiveni

7.2.7 Acil Durum Aydınlatması
Acil aydınlatma normal aydınlatma armatürlerinin herhangi bir sebeple devre dışı kaldığı durumda devreye giren,
insanların binayı güvenli bir şekilde terk etmesine yardımcı olan aydınlatma türüdür.
Kaçış aydınlatması yangın, deprem, terör saldırısı gibi durumlarda binanın tahliye edilmesini sağlar ve kurtarma
ekiplerinin binayı taramalarını kolaylaştırır
Acil aydınlatma, yangın söndürme ve güvenlik ekipmanlarına erken ulaşmayı kolaylaştırır. Kaçış yolu boyunca yeterli
görme koşullarını oluşturarak, yönlendirme yapar.
Kaçış rotalarında acil aydınlatma ile yer hizasında minimum 1 lüks aydınlatma seviyesinin 1 saat boyunca
korunması istenmektedir. Düzgünlük bakımından ise; maksimum aydınlığın minimum aydınlığa oranı 40:1‘den fazla
olmamalıdır. Makinelerin çalıştığı, tehlikeli ekipmanların yer aldığı tehlikeli alanlarda ise bu aydınlatma seviyesi 15
lüks, düzgünlüğü 10:1 olmalıdır.

Resim 15 Acil Durum Aydınlatması

7.2.8 Diğer Pasif Yangın Durdurucular

Pasif Yangın Durdurucu Tuğla Pasif Yangın Durdurucu Kelepçe, Sargı ve Bandajlar  

Pasif Yangın Durdurucu Köpük

7.3 Aktif Yangın Koruma,

Aktif yangın güvenlik önlemleri, bina tamamlandıktan sonra dahil edilen, mekanik sistemlerdir. Aktif yangın güvenlik
önlemleri, yangının en hızlı şekilde algılanmasını ve söndürülmesini sağlar.
Aktif yangın güvenlik önlemleri, diğer bir tanımlama ile, yangın çıkmadan önce binada hareketsiz duran, yangınla es
zamanlı olarak harekete geçen, yangını kısıtlayıcı, hatta söndürücü etkisi olan mekanik donanımlardır .
Olası yangın durumunda verimli bir şekilde çalışabilmesi için müdahale gerektiren bir sistem grubudur. Bu sistem
grubu Elle Müdahale Sistemleri (Taşınabilir Yangın Söndürücü, Bina İçi Hortum Dolabı vb.) veya Otomatik
Müdahale Sistemleri (Otomatik Sprinkler Sistemi, Otomatik Gazlı Söndürme Sistemi vb.) olarak uygulanabilir. Bu
nedenle, bir tesiste ısı ve duman algılandığında, bir yangın alarmı, binanın içinde bulunanları uyaracak ve yangını
aktif olarak söndürmek veya kontrol altına almak için çalışacaktır. Otomatik Sprinkler Sistemleri ve Taşınabilir
Yangın Söndürücüler, itfaiyenin oraya ulaşana kadar yangının büyümesini önlemeye ve kontrol altına almaya
yardımcı olur. İtfaiyeciler geldiğinde, yangını tamamen söndürmek için yangın söndürücüleri ve yangın hortumlarını
kullanırlar.
7.4 Yaygın olarak kullanılan Aktif Yangın Koruma Sistemleri;
Otomatik Sprinkler Sistemleri
Otomatik Köpüklü Söndürme Sistemleri
Otomatik Gazlı  Söndürme Sistemleri
Otomatik Mutfak Davlumbaz Söndürme Sistemleri 
Otomatik Su Sisi Söndürme Sistemleri
Otomatik Kuru/Yaş Kimyasal Söndürme Sistemleri
Bina İçi Yangın Hortum Dolabı Sistemleri
Bina Dışı Yangın Hortum Dolabı (Hidrant) Sistemleri
Köpüklü/Su Monitörü Sistemleri 
Taşınabilir Yangın Söndürücüler 
Su Püskürtme Sistemleri
Sulu-Köpüklü Püskürtme Sistemleri
uygulama örnekleri olarak gösterilebilir. Aktif Yangın Koruma Sistemlerinin birkaçına kısaca değinecek olursak;
7.4.1 Yangın Sprinkler
Sprinkler sistemleri, yangınlardan korunmanın önemli bir parçasıdır. Bir yangın sprinkler sistemi, mal hasarını
önleyebilir ve işçilerin, müşterilerin veya kiracıların yaralanma riskini azaltabilir. Ancak bir yangın  sprinkler sistemi
tam olarak nasıl çalışır? Yangın sprinkler nedir? Bir yangın sprinkler sisteminin nasıl çalıştığını anlamak, mülkünüz
için doğru türdeki sistemi belirlemenize yardımcı olabilir.
Sprinklerin duman tarafından tetiklendiğine dair yaygın bir yanlış düşünce vardır. Yangın sprinkler sistemleri, gliserin
bazlı bir sıvı içeren cam tüplere sahip stratejik olarak yerleştirilmiş sprinkler kafasına sahiptir. Sprinkler sistemleri
artan sıcaklıklarla yangını algılar. Sprinkler başlığındaki sıcaklık 135 ila 165 Fahrenheit dereceye yükseldikçe, cam
tüpün içindeki sıvı genişler ve camı kırar, böylece sprink başlığını harekete geçirir.

Resim 1- Yangın Sprinkler

7.4.2 Köpüklü Yangın Söndürme Sistemleri 

genel olarak yanıcı ve sıvı kimyasalların ya da yakıtların söndürülmesinde kullanılmaktadır. Protein bazlı, sentetik
bazlı, alkole dayanıklı ve film oluşturucu köpük çeşitleri; kimyasal özelliklere göre değişkenlik
gösterebilmektedir. Otomatik olarak dizayn edilebildiği gibi manuel olarak da oluşturulabilen köpüklü yangın
söndürme sistemleri; yanıcı bölgeye anında müdahale ederek yangının büyümesini engellemektedir.

Resim 2- Köpüklü Yangın Söndürme Sistemi 

7.4.3 Kuru Kimyasal Yangın Söndürme Sistemleri 

Kuru kimyasal yangın söndürme sistemi, yangını söndürmek için kuru kimyasal toz kullanan bir tür yangından
korunma sistemidir. Çoğu kuru kimyasal yangın söndürme sistemi, kuru kimyasal tozla doldurulan ve ardından
basınçlandırılan büyük bir tank kullanır.
Sistem elektrikle veya manuel olarak etkinleştirildiğinde, basınçlı tank üzerindeki valf açılır ve kuru toz bir boru
sistemine ve yangın söndürme sisteminin nozullarından dışarı atılır. Kuru kimyasal toz, yangını en kısa sürede boğup
söndürmek için çalışır.
 Resim 3-Kuru Kimyasal Yangın Söndürme Sistemi 

7.4.5 Köpüklü/ Su Monitörü Sistemleri 

Yangınla mücadelede riskli bölgeye en hızlı ve kısa sürede ulaşmayı sağlayan ekipmanlardan biri de köpük
monitörleridir. Köpük monitörleri, güvenli bir mesafeden yeterli miktarda söndürücüyü yangın alanına ulaştırmayı
amaçlar. Bu aşamada köpük monitörünün boyutu, farklı oranlarda ve miktarlarda köpük yönlendirilmesini sağlar.
Güvenliği üst seviyeye taşıyan köpük monitörleri, acil durumlara müdahale etmenin de en iyi yollarından biridir.

Resim 4- Köpüklü/ Su Monitörü Sistemi 

7.4.6 Hidrant sistemi

Hidrantlar ; Muhtemel yangın anında yerinde ve çabuk müdahale  edilebilmesi için yangın söndürme ekiplerine su
kaynağı sağlar.Yapıların yangından korunmasında, ilk müdahalede söndürülemeyen yangınlara dışarıdan müdahale
edebilmek için mümkün olduğunca yapının veya binanın bütün çevresini kapsayacak şekilde tesis edilecek hidrant
sistemi bünyesinde yerleştirilecek hidrantların, itfaiye ve araçlarının kolay yanaşabileceği ve bağlantı yapabileceği
şekilde düzenlenmesi gerekir.

Resim 5- Hidrant Sistem

7.4.7 Otomatik Mutfak Davlumbaz Söndürme Sistemleri 

Bu sistemler içindeki algılayıcı dedektörler yardımıyla, pişen besinlerin çıkardığı duman ile alevlenmenin çıkardığı
gazı ayırt eder ve yangın tehlikesini algılar. Bu algılamadan sonra otomatik olarak sıvı püskürtülmesi eyleminin startı
verilmiş olur. Sistemin aşağıdaki kontrol paneli çalıştığını personele haber verir.

Resim 7 Otomatik Mutfak Davlumbaz Söndürme Sistemleri 

7.4.8 Yangın Dolabı
Yangın dolap sistemi, pompa istasyonundan ya da serbest boru hattından gelen basınçlı suyun yangın dolabının içinde
bulunan hortumun ucundaki lansa kadar gelmesi ile oluşan sistemdir. Tesisatın amacı, bina içinde yangın ile
mücadelede güvenilir ve yeterli suyun sağlanmasıdır. Bunun için bina içinde itfaiye su alma hattı ve yangın dolapları
konumlandırılır.

Resim 8 Yangın Dolabı

7.4.9 Karbondioksit Yangın Söndürme Sistemleri

Bu sistemler basınç altında yüksek basınç tüplerinde yada alçak basınç tüplerinde bulunan söndürücü akışkan karbon
dioksit içerirler. CO2 kaynaklar sabit boru sistemlerine ve lüle yada hortumlarına bağlıdır. Kapalı hacimlerde bu
sistemler bulundukları hacmi tamamen CO2 ile doldurmak üzere tasarlanırlar. CO2 elektriği iletmediği için çoğu
zaman elektrikli aletlerin korunmasında kullanılır. Gaz halinde bir yangın söndürücü olması nedeniyle elektrik ve
elektronik aletlerin korunması ve yanıcı sıvı yangınlarında CO2 söndürücülerin kullanılması uygundur. Karbondioksit
sistemleri elle yada otomatik olarak aktif hale getirilir. Sistemin aktif duruma geçmesi sırasında mahalde bulunan
kapı, pencere ve diğer dışa açılan yerler otomatik olarak yada kendiliğinden kapanacak şekilde yapılmalıdır.
Ortamdaki CO2 hacimsel olarak %5 değerinden fazla olduğunda insanlar için tehlikelidir. Bu nedenle kullanım anında
insanların bölgeyi terk etmeleri gerekir. Belli başlı kullanım alanları elektrikli ve elektronik alet ve teçhizatın
bulunduğu mekanlar, sprey boyama odaları, kömür siloları, motorlar, gemi hangarları, parlayıcı sıvı depoları, kurutma
odaları v.b. yerlerdir.
7.4.10 Taşınabilir Yangın Söndürücüler
Muhtemel her cins yangında ilk müdahale için kullanılırlar. Söndürücü akışkan olarak CO2 , Halon, köpük, su,
kimyevi kuru toz kullanılabilir. Sistem taşınabilir 2, 6, 12 kg'lık kaplar halindedir. Her cins yangında yanan maddenin
cinsine göre uygun söndürücü tipi seçilmek koşuluyla diğer yangın söndürücü sistemler ile birlikte kullanılabilirler.
Söndürme tüpleri veya taşınabilir söndürme cihazları olarak bilinen yangına müdahale cihazları, daha yangının
başlangıcında kullanıldıkları için söndürme etkileri ve kullanılabilirlikleri çok önemlidir.

Resim 6 Taşınabilir Yangın Söndürücüler 

7.4.11. Yangın Söndürücü Tipi Seçim Esasları

Yangın söndürücü sistemi seçilirken muhtemel yangınlar hakkında ne kadar iyi bir tahmin yapılabilirse o derece iyi
yangın söndürücü sistemi seçimi yapılabilir. Bu amaçla yangın söndürücü seçiminde aşağıda verilen durum
tespitlerinin iyi bir şekilde yapılması gerekir.
- Muhtemel yangın halinde yanabilir şeylerin ne tür maddelerden oluştuğu, hangi yangın sınıfı veya sınıflarında
olabileceği belirlenmeli.
- Muhtemel yangında yanabilir şeyleri büyüklüğü, mekan içindeki dağılımı, bu maddelerin ısı yükleri, yayılma eğilimi
ve şiddeti göz önüne alınarak potansiyel yangının büyüklüğü tesbit edilmelidir.
- Yangında söndürücüden beklenen etkinlik belirlenmeli.
- Kullanılacak söndürücü için kullanım kolaylığının gerekli olup olmadığı veya seviyesi belirlenmeli.
- Söndürücünün kullanımda getireceği riskler var mı? kullanıcı özel personel ihtiyacı ve özel kabiliyetler gerekli mi?
belirlenmeli.
- Çevre sıcaklıkları değişim aralığı, rüzgar durumu ve özel hava hareketlerinin olup olmadığı varsa şekli tespit
edilmeli.
- Kullanım yerindeki diğer çevre şartlarına göre söndürücü sistemin uygun olup olmadığı belirlenmeli. - Yanma
sırasında yanan malzemeyle söndürücü maddenin kimyasal reaksiyona girip girmeyeceği belirlenmeli.
- Söndürücü kullanımı sırasında özel önlemler gerekli mi? koruyucu ekipmana ihtiyaç var mı? Başka ne gibi emniyet
tedbirleri gerekir bilinmeli.
- Söndürücü için periyodik bakım ve onarım gerekli mi? bunun getireceği mali yükler ve yeniden doldurulabilirlik
durumu bilinmelidir.
- Yanan madde, çevre şartları, kullanıcı ve söndürücüler hakkında mevcut durum belirlendikten sonra en iyi
söndürücü sisteminin seçilmesi mümkün olabilir.

Aktif ve Pasif Yangın Koruma Sistemleri, farklı olsalar da, bir yapının genel Yangın ve Can Güvenliği açısından
oldukça önemlidir. Aktif Yangın Koruma, yangını söndürmek veya kontrol altına almak için müdahale gerektiren
sistemleri kullanırken, Pasif Yangın Koruma ise ısı ve dumanın yayılmasını önlemeye yardımcı olan sistemleri
kullanır. Sadece birinin çalıştığı durumda diğerini görmezden gelerek, bir sistemin diğerinden daha önemli olduğu
anlamı hiçbir zaman çıkarılmamalıdır. Birlikte çalışarak yapının yangın güvenliğini sağlarlar.
-27/11/2007 tarihli ve 2007/12937 sayılı Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik
-Binalarda Pasif Yangın Güvenlik Önlemleri Bağlamında Bir Literatür Araştırması Hüseyin BAŞDEMİR, Füsun
DEMİREL
Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 8, Sayı 1, 2003 59 YAPILARDA YANGIN GÜVENLİĞİ VE
SÖNDÜRME SİSTEMLERİ Muhsin KILIÇ
-https://avesis.erciyes.edu.tr/resume/downloadfile/nkayatas?key=f3eb89ae-576d-4770-bdd5-764a36000bc7
-www.tesisat.org
-www.akimyangin.com
-dergipark.org.tr