METAMORPOSIS NG WIKANG FILIPINO C.

WIKANG FILIPINO: KASAYSAYAN AT

PAG-UNLAD NG WIKANG
MGA BATAYANG KAALAMAN NG WIKA PAMBANSA
➢ Panahon ng Katutubo 800 B.C. – 800
A. KAHULUGAN NG WIKA AYON SA A.D.
MGA LINGGWISTA
● Ayon kay Henry Gleason, ang wika ay
isang sistematik na balangkas ng mga
binibigkas na tunog na pinipili at
isinasaayos sa paraang arbitrary upang
magamit ng mga taong may iisang
kultura. ➢ Panahon ng Kastila 1565 - 1872
● Sang-ayon sa tinuran ni Archibald Hill,
ang wika ang pangunahin at
pinakamabusising anyo ng gawaing
pansagisag ng tao.
● Pinatunayan naman ni Thomas Carlyle
na ang wika ay itinuturing na saplot ng
kaisipan; gayunpaman, mas angkop
marahil sabihing ang wika ay ang
saplot-kalamnan, ang mismong katawan
ng kaisipan.
● Susog sa sinabi nina Vilma Resuma at
Teresita Semorlan, ang wika ay
kaugnay ng buhay at instrumento ng tao ➢ Panahon ng Propaganda at Himagsikan
upang matalino at efisyenteng 1872-1898
makilahok sa lipunang kinabibilangan. ➢ Panahon ng Amerikano 1898-1990
● Dagdag pa nina Pamela Constantino ➢ Panahon ng Hapon 1942-1945
at Galileo Zafra na ang wika ay isang ➢ Panahon ng Bagong Republika 1946-
kalipunan ng mga salita at ang 1972
pamamaraan ng pagsasama-sama ng ➢ Panahon ng Bagong Lipunan 1972-
mga ito para magkaunawaan o 1985 1972
makapagkomyunikeyt ang isang grupo
ng mga tao. D. ANG PAGPAPLANONG PANGWIKA
(LANGUAGE PLANNING)
B. KATANGIAN NG WIKA ● “Language planning is deliberate
● May sistematik na balangkas language change, that is, changes in
● Binibigkas na tunog the systems of language code or
● Pinipili at isinasaayos speaking or both that are planned by
● Arbitrari organizations that are established for
● Kapantay ng kultura such purposes or given a mandate to
● Patuloy na ginagamit fulfill such purposes. As such, language
● Daynamik planning is focused on problem-solving
and is characterized by the formulation
and evaluation of alternatives for solving
problems to find the best decision. In all
Ponolohiya (tunog) -> Morpolohiya (salita) -> case, it is future-oriented“
Sintaks (balarila) -> Semantiks (kahulugan)
KASALUKUYANG PAGPAPLANONG
PANGWIKA
 ➢ Ang pangunahing akda na nagtatag ng
pagpaplanong pangwika ay ang
Konstitusyon ng 1987. Kinilala nitong
natatanging wikang pambansa ang
Filipino, na isang wikang nasa proseso
ng ebolusyon “salig sa umiiral na mga
wika sa Filipinas at sa iba pang wika”.
Gayundin, itinadhana itong “midyum ng
opisyal na komunikasyon at … wika ng
pagtuturo sa sistemang pang-
edukasyon” kasama ng Ingles “hangga’t
walang itinatadhana ang batas”.
(Samakatwid ay temporari ang Ingles.)
Ngunit ang malaking tipak ng
pagpaplanong pangwika (maliban pa sa
saklaw ng kapangyarihang lehislatibo
ng Kongreso) ay ipinaubaya sa
Komisyong ng Wikang Filipino (KWF).
Naatasan ang KWF, batay sa natukoy
nang tunguhin ng pagpaplanong
pangwika, sa reporma sa Filipino,
estandardisasyon nito,
pagpapalaganap, modernisasyon, at sa
preserbasyon ng mga wika sa Filipinas.
PAGLALATAG NG ESTRATEHIYA SA
PAGPAPLANONG PANGWIKA
➢ Ihinahalintulad ni Almario (2001) ang
pagpaplanong pangwika sa
pagpaplanong pandigma, at sa gayon
ay ihinaharap ang Filipino sa digmaan.
Aniya, tatlong larangan ang dapat
harapin ng Filipino. Unang larangan ang
pakikipaglaban sa Ingles. Tinukoy
niyang “nananatili itong simbolikong
wika ng kapangyarihan dahil umiiral sa
mga larang na makapangyarihan”.
Ikalawang larangan ang pakikiayon ng
Filipino sa mga wikang bernakular,
partikular sa mga meyjor na wikang
panrehiyon. Ang ikatlong larangan ay
internal: ang panloob na tunggulian sa
“dibdibang paglinang ng isang buhay at
dinamikong wika”. Batay sa natukoy na
tatlong larangan na kailangang suungin
ng Filipino, maglalatag ng mga
rekomendasyon at mungkahi para sa
pagbuo ng isang estratehiya sa
pagpaplanong pangwika.
IMPORMASYON AYON SA KOMISYON NG
WIKANG FILIPINO (KWF) NA MAY
KINALAMAN SA PAGPAPLANONG
PANGWIKA:
● Nasyonalismong Pangwika
● Ang Bitag ng Kasong “Purismo”
● Pagpaplanong Wika at Saliksik
● Isang Mapa ng mga Wika ng Bansa
● Mga Pangunahing Alagad ng Wika
“Ang pagsubaybay at disiplina sa wika ng
kulturang popular ang isang mahigpit na
hámon sa pagpapalaganap ng isang
estandardisadong modernong wika.”
E. PAPEL NG WIKA SA PAGKATUTO
● Ang wika ay ang pangunahing
instrumento ng mga tao sa pakikipag-
ugnayan, sa pagkalap ng kaalaman, sa
komunikasyon at sa marami pang
aspeto ng buhay. Samakatuwid, malaki
ang ginagampanan ng wika sa buhay
ng tao dito sa lupa at maging ang
magiging buhay kapag pumanaw na.
Una sa lahat, ang wika ay nagsisilbing
instrument ng tao sa pakikipag-ugnayan
o pakikipag-komunkasyon sa kapwa.
Dahil sa wika, ang bawat bansa ay
nagkaroon ng pambansang kaunlaran.
● Ang bawat bansa ay may sari-sariling
lengguwahe o wikang sinasalita ngunit
mayroon pa ring tinatawag sa wikang
Ingles na “universal language” o ang
isang lengguwaheng dapat alam ng
lahat ay ang wikang Ingles upang
magkaintindihan ang mga taong
naninirahan sa iba’t-ibang bansa.
Pangalawa, ang wika ay kasangkapan
sa pagkalap ng kaalaman. Sa
pamamagitan ng wika ay nagkaroon
tayo ng kakayahan na umintindi ng mga
bagay-bagay at ipaliwanag ang
kahulugan ng mga ito.
● Sa paaralan, ang wika ang nagsisilbing
tulay sa pagkatuto hindi lamang sa mga
mag-aaral kundi maging sa mga guro.
Nakasalalay ang epektibong pagkatuto
at matagumpay na paghahatid ng mga
ideya sa ibang tao sa pamamagitan ng
 wika. At ito ay lubos na magiging (KASAYSAYAN AT PAGUNLAD NG
matagumpay kung ang guro o ang mag- WIKANG PAMBANSA)
aaral ay bihasa o may sapat na
kaalaman sa pakikipag-ugnayan. PANAHON NG KATUTUBO
Kinakailangang maging mahusay ang
isang indibidwal sa pagsasanay ng wika ● Indian - Indonesian
upang magamit ito nang maayos. Sa ● Syllabic Writing o pagpapantig
makabagong panahon, dapat
maisaaang-alang ng bawat paaralan
ang pag-aaral ng wikang Filipino bilang
midyum sa pagtuturo ng edukasyon o
wikang panturo. Sa ganitong paraan,
hindi mawawala ang pagkakaroon ng
halaga sa wikang pambansa at
maitatanim pa sa utak at puso ng bawat
kabataan ang importansya ng wikang
Filipino. Ang papel na ginagampanan ng
wikang Filipino sa edukasyon ay hindi ISTRAKTURA NG WIKA
matutumbasan ng kahit ano. Katulad ng
mga nabanggit ito ay ang tulay na PONOLOHIYA
magdudugtong tungo sa kaunlaran ng
mga nasyon at kalagayang panlipunan ● Nagmula sa dalawang salita ang ‘Pono’
ng isang bansa. (Delfin, 2018) na ang ibig sabihin ay tunog, at ang
● Ang pangunahing midyum sa pagkatuto “lohiya” ay ibig sabihin ay pag-aaral
ay ang wika. Natututo ang mga ● Pag-aaral ng mga tunog o ponema.
estudyante sa pamamagitan ng
PONEMA – pinakamaliit ng unit ng tunog. May
pakikinig o pagbabasa. Sa pag-unlad ng
21 ponema/tunog na nanggaling sa
bawat tao, maging sa trabaho, anomang
Alpabetong Tagalog na may impit na tunog.
kakayahan ay naipapakita lamang sa
pammagitan ng salita o pagsusulat. DALAWANG URI NG PONOLOHIYA
Ayon sa ibang sanggunian, ang mga tao
ay pinanganak na mangmang o hindi 1. Ponemang Segmengtal
marunong magbasa at magsulat dahil di
naman nakadepende sa mga nakasulat Diptonggo – alinmang pantig na sinusundan
na salita ang buhay ng isang tao. ng malapatinig na /y/ o /w/ sa loon ng isang
Gayunpaman, ang katotohanang ang pantig o syllable.
pagkatuto ng wika ay maaapektuhan
ang pagkatuto ng isang tao mapa Ang mga diptonggo sa Filipino ay
negatibo man o mapa-positibo, dahil aw,iw,ow,ay,ey,oy,uy
nabubuhay tayo ngayon sa mundo na
puno ng teksto o mga salita na talaga Ay,ey,oy,uy at aw,ew,iw,ow,uw
namang kakailanganin na matutong
magbasa o maging edukado. Kung Halimbawa:
gagamitin natin ang wika bilang gamit
sa edukasyon, halimbawa na lamang ay ● Aw – Agaw, dalaw, anahaw, apaw,
isang batang lumalaki, anoman ang araw,dilaw, hikaw, galaw, bughaw,
kanyang marinig at makita ay may siigaw, uhaw, kalabaw, halimaw,
malaking epekto sa kaniya. lanagaw, tunaw, palayaw, tanaw,
lugaw,sitaw.
ANG WIKANG FILIPINO
 ● Ay – Bahay, sabay gulay, bagay, alay, ● Antala – hinto o pagtigil. Saglit na
paypay,saklay, tibay, husay, kulay, pagtigil
akbay, hukay,pilay, pantay,sampay,
tulay, panday, tangay, patay, lakbay.
● Oy – kahoy, daloy,kasoy, apoy, tuloy,
abuloy, palaboy, simoy, langoy, taboy,
unggoy.
● Iw – Aliw,sisiw, baliw,giliw, paksiw.

Klaster – Magkasunod na katinig sa isang

pantig. Mahalagang marunong bumigkas at MORPOLOHIYA
magpantig.
● Morpo ibig sabihin ay salita at ang
Halibawa: Plato/Plato lohiya pag-aaeal sa pagbuo ng salita.
● Pag-aaral kung paano binubuo ang mga
Tr,br,pw,gr,pl,ts. atpb
salita.
Pares Minimal – Magkatugmang salita pero
MORPEMA – Pinakamaliit nay unit ng salita na
magkaiba ang kahulugan. Pero may
nagtataglay ng kahulugan.
pagkakaperahas na tunog kapag binibigkas
yung salita. Salitang ugat + Panlapi
Halimbawa: Halimbawa: Ma + ganda = maganda
● Pala - Shovel Ma = mayroon, kaya naglalagay tayo ng
● Bala – Bullet panlapi upang makabuo ng bagong salita.
● Hari – King
● Pari – Priest
● Tali – Rope
● Bali - Brok PAGBABAGONG MORPOPONEMIKO

Ponemang Malayang Nagpapalitan – May 1. Pagpapalit ng Ponema

malayang nagkakapalitan na hindi nagbabago
o parehas pa din yung kahulugan
Salita Pagpapalit ng:
Halimbawa:

● Babai – babae Istruktura = I-E

● Lalaki – lalake Estruktura
● Ali – ale
● Bukol – bokol
● Tono - tuno Totoo = Tutoo O–U

2. Ponemang Suprasegmental
Dito = Rito H–N
● Tono – tumuttukoy ito sa pagtaas at
pagbaba ng tinig.
● Haba – haba ng bigkas sa pantig ng Tawahan = D-R
salita na may patinig o katinig Tawanan
● Diin – sa lakas ng bigkas sa pantig na
kailangang biguang ng diin po.
 2. Pagkakaltas ng Ponema – kinakaltas nito
ang huling patinig ng salitang ugat at
nilalapian ng hulaping “in” o “an”. Ngamiminus
o nagbabawas.
Halimbawa: takip + an = takpan
kitil + in = kitlin
sara + han = sarhan
labahan = labhan
dalahin = dalhin
3. Asimilasyon Parsyal
NG = M – Ang ponemang /n/, /ng/ ay
nagbabago sa /m/. PANG o SING.
Nagsisimula sa P o B.
Halimbawa: Pang + bansa = Pambansa
Sing + buti = Simbuti
NG = N – Ang ponemang o /n/, /ng/ ay
nagbabaho sa /n/. PANG o SING. Nagsisimula
sa D,L,R,S,T
Halimbawa: Pang + tulog= pantulog
Sing + sarap = sinsarap
NG = NG – Ang ponemang o /n/, /ng/ ay hindi
nagbabago kung hindi P, B, D, L, R, S, T,
PANG O SING
Halimbawa: Pang + walis = Pangwalis
Pang + elesi = Pang-elesi
4. Asimilasyon Ganap – Una, gawing parsyal.
Pangalawa, kaltasain ang unang titik ng
salitang ugat.
Halimbawa: Pang + Palo = Pangpalo =
Pampalao = Pamalo
5. Metatesis – Kapag ang salitang ugat ay
nagsisimula sa /L/ o /Y/ ay nilalagyan ng
panlaping “in” at ang /i/ ay /n/ ay
nakikipagpalitan.
Halimbawa: In + lipad = Nilipad
In + ligaw = Niligaw
In + yapos = Niyapos
6. Paglilipat Diin – Nagbabago ang diin kung
ito ay nilalapian. Maari rin na magkaroon ng
ibang pagbabagong morpoponemiko sa salita.
Halimbawa: Laro = LA
Laro + an = Laruan = Ru
SEMANTIKA
SEMANTIKA
● Ang semantika ay ang pag-aaral ng
kahulugan.
Ayon kay Gonzales (1992),
● Ang semantika ay proseso ng pag-iisip,
kognisyon at konseptwalisasyon.
Dalawang Dimension ng Semantika
1. KONOTASYON - Tumutukoy ito sa ekstrang
kahulugang taglay ng isang salita depende sa
intension o motibo taong gumagamit nito.
HALIMBAWA: Tunay ngang si Melisa ay isang
sikat na bituin.
2. DENOTASYON - Tumutukoy ito sa literal
na pagpakahulugang sa mga salita
HALIMBAWA: Kumikislap ang bituin sa
kalangitan.
SINTAKSIS NG WIKANG FILIPINO
SALITA - Ayon kay Lope K. Santos, ang salita
ay saltik ng dila.
● Ito ay sagisag na binuo mula sa
pinakamaliit na yunit ng tunog na
binibigyan ng kahulugan ng tao upang
magamit sa pakikipag-ugnayan.
Uri at Anyo ng Salita ● isang lipon ng salita na walang simuno
at panaguri, ginagamit lamang bilang
1. Payak - binubuo ng salitang-ugat lamang, isang bahagi ng pangungusap.
walang panlai, hindi inuulit at walang katambal
na ibang salita. KABANATA 1: METAMORPOSIS NG
WIKANG FILIPINO
2. Maylapi –binubuo ng salitang-ugat at isa o GAMPANIN NG WIKA SA PAGPAPAHAYAG
higit ang panlapi. MGA GAMIT NG WIKA AYON SA MGA
LINGGWISTA
3. Inuulit – angkabuuan o isa o higit pang
pantig sa dakong unahan ay inuulit. Ang mga gamit ng wika ayon kay Michael
A.K.Halliday:
Dalawang uri ng pag-uulit:
1. Instrumental
a. Pag-uulit na Ganap – inuulit ang buong 2. Regulatory
salitang-ugat 3. Representasyonal
4. Interaksyonal
Halibawa : sabi-sabi, gabi-gabi, maya-maya 5. Personal
6. Heuristiko
b. Pag-uulit na Parsyal – isang pantig o 7. Impormatibo
bahagi lamang ang inuulit. 8. Imahinatibo
Halimbawa: tatakbo, aakyat, minu-minuto Ang mga gamit ng wika ayon kay Roman
Jakobson:
4. Tambalan – binubuo ng dalawang salitang
1.Pagbibigay ng kuro-kuro
pinagsasama para makabuo ng isa lamang (Cognitive/Reperensyal/Pangkaisipan)
salita. 2. Paghikayat (Conative)
3. Paglalahad/Pagpapahayag ng damdamin
Uri ng pagtatambal: (Emotive)
4. Pagsisimula ng pakikipag-ugnayan (Phatic)
a. Tambalang Parsyal – nananatili ang 5. Paggamit bilang sanggunian (Metalinggwal)
kahulugan ng dalawang salitang 6. Patalinhaga (Poetic)
pinagtatambal.
Ang mga gamit ng wika ayon kay W.P.
Halibawa: balik-bayan, bahay-kubo Robinson:
1. Estetiko
b. Tambalang Ganap – nakabubuo ng
2. Ludic
ikatlong
3.Pag-alalay sa pakikisalamuha at
kahulugang iba kaysa sa kahulugan ng pakikipagkapwa-tao
dalawang salitang pinagsama. 4. Pag-alalay sa iba
5. Pag-alalay sa sarili
Halimbawa: hampaslupa, bahaghari 6. Pagpapahayag ng sarili
7. Pagtatakda sa tungkulin o papel sa lipunan

UGNAYAN NG WIKA, KULTURA,

KAMALAYAN, AT POLITIKA

PARIRALA Narito ang ilang konseptong saklaw ng

ugnayan ng Wika, Kultura, at Politika:
1. Ang Relasyon ng Wika at Kultura
2. Ang Kahalagahan ng Wika at Kultura ● Maguindanao
3. Ang Wika ay Kasangkapan ng ● Kinaray-a
Maykapangyarihan: Ang Wika Bilang
Instrumentong Ayon sa Konstitusyon ng Pilipinas, ang
4. Politikal wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino.
5. Wika ng Halalan Samantalang nililinang, ito ay dapat
6. Winika na Natin ang Daang Matuwid payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral
na wika sa Pilipinas at sa iba pang mga wika.
ANG WIKA SA BANSA: MGA TALA AT Alinsunod sa tadhana ng batas at sang-ayon
PAHAYAG sa nararapat na maaaring ipasya ng Kongreso,
dapat magsagawa ng mga hakbangin ang
● Isa ang Pilipinas sa mga bansang may Pamahalaan upang ibunsod at puspusang
pinakamaraming wika sa buong itaguyod ang paggamit ng Filipino bilang
daigdig. Maliban sa pambansang medium ng opisyal na komunikasyon at bilang
wikang Filipino, kasama na ang mahigit wika ng pagtuturo sa sistemang pang-
sa isandaang katutubong wika. edukasyon. Ukol sa layunin ng komunikasyon
Sinasalita rin ang mga wikang banyaga at pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng
tulad ng Ingles, Mandarin, Fookien, Pilipinas ay Filipino at, hangga't walang ibang
Cantonese, Kastila, at Arabe. itinatadhana ang batas, Ingles.
● Ang mga katutubong wika sa Pilipinas
ay napapaloob sa pamilya ng mga Ang mga wikang panrehiyon ay
wika na kung tawagin ay mga wikang pantulong na mga wikang opisyal sa mga
Austronesyo. Ang mga ito ay ang rehiyon at magsisilbi na pantulong na mga
pangkat ng mga wika na ginagamit ng wikang panturo doon. Dapat itong itaguyod
mga tao mula sa Tangway ng Malay nang kusa, sa kabilang banda, opsyonal ang
hanggang sa mga watak-watak na pulo Kastila at Arabic. Ang Konstitusyong ito ay
ng teritoryong Polynesia sa Karagatang dapat ipahayag sa Filipino at Ingles, at dapat
Pasipiko. Tinatayang ito ang may isalin sa mga pangunahing wikang panrehiyon,
pinakamalaking pamilya ng mga wika Arabic, at Kastila. Dapat magtatag ang
sa buong daigdig. Datapwat mas Kongreso ng isang komisyon ng wikang
maraming wika ang kasapi ng pambansa na binubuo ng mga kinatawan ng
pamilyang ito kumpara sa ibang iba't ibang mga rehiyon at mga disiplina na
pamilya ng mga wika, maliliit lamang magsasagawa, mag-uugnay at magtataguyod
ang bilang na pangkalahatan ng mga ng mga pananaliksik sa Filipino at iba pang
taong gumagamit nito. mga wika para sa kanilang pagpapaunlad,
pagpapalaganap, at pagpapanatili. Salig sa
Sa mga katutubong wika sa kapuluang Tala ng mga Wika, mayroong 175 wika sa
Pilipinas, ang mga sumusunod ang Pilipinas, 171 dito ay nanatiling gamit pa at 4
pinakamalaki at malimit gamitin bilang ay tuluyang lumipas na.
pangunahing wika sa kaniya-kaniyang rehiyon
sa bansa: SARILING WIKA PARA SA BANSANG
MALAYA
● Tagalog
● Ilokano ● Isa sa mga tanong na bumagabag sa
● Cebuano dating Pangulong Manuel Quezon
● Hiligaynon noong panahon ng Commonwealth ay
● Waray ito: Oras na magbalik sa Estados
● Kapampangan Unidos ang mga Amerikano, at makamit
● Bikol ng Pilipinas ang kalayaan, at wala na
● Pangasinan muling paghuhugutan ng dahilan ang
● Maranao mga Pilipino para lumaban at magkaisa
 para sa iisang layunin, ano pa ang
magbubuklod sa ating bansa? Ang
sagot dito: isang wikang pambansa. Sa
halip na magkanya-kanya bilang
Tagalog, o Bisaya, o Cebuano, o
Ilokano, Kapampangan, kikilalanin sila
—kikilalanin tayo—sa ilalim ng iisang
pangalan: Pilipino. At gaano man
karami ang ating isla, pagbubuklurin
tayo ng isang tinig, ng isang wika:
Filipino. (Aquino III, 2013)
● Ang pagkakaroon ng sariling wika ay
masasabing katumbas ng pagkakaroon
ng sariling mga paa dahil ito ang
tumatayong instrumento upang tayo’y
magkaunawaan at magkaisa, kung saan
ito ang unang hakbang patungo sa
kaunlaran. Kung ating babalikan ang
kasaysayan ng Pilipinas, masasalamin
ang kahalagahan ng wika sa
pagtatanggol ng ating mga bayani sa
ating bayan para sa kasarinlan nating
mga Pilipino. Kasama na rito ang
pagkakaroon natin ng sariling wika na
natatangi sa mga banyagang sumakop
sa atin.
● Si Gat. Jose Rizal ay lubhang nagsikap
na maitaguyod and nasyonalismong
Pilipino. Sinabi niya, gamit ang bibig ni
Simon, ang ganito, “Ang Kastila ay hindi
kailan man magiging wikang
pangkalahatan ng bansa; ang baya’y
hindi kailan man magsasalita nito.
Bawat bayan ay may sariling wika gaya
ng pagkakaroon niya ng sariling pag-
iisip. Pinagpipilitan ninyong mabuti na
hubdan ang sarili ng angking katauhan
bilang isang bayan; nalilimutan ninyo na
habang pinangangalagaan ng isang
bayan ang kanyang wika ay taglay niya
ang isang tanda ng kanyang kalayaan,
gaya rin ng pagtataglay ng kalayaan ng
isang tao habang pinangangalagaan
niya ang kanyang sariling laya ng pag-
iisip. Ang wika ay siyang nagpapahayag
ng mga kaisipan at mithiin ng isang
bayan.” (Quezon, 1937)
● Ito ang saloobin ni Quezon, “Nagkaroon
ng panahon na tila hindi maaari sa mga
Pilipino na pagkasunduan nilang ang isa
sa mga katutubong wika ay piliin na
maging wikang pambansa, nguni’t sa
wakas ay napakilala nating lahat na
kung ang isang wikang dayuhan ay
matatanggap natin para maging wikang
opisyal ng Pilipinas, lalong matuwid
namang dapat nating tanggapin ang isa
sa mga wikang katutubo natin upang
maging wikang pambansa nitong ating
bayan. Hindi sa pagbibigay ng lagpas
na pagpapahalaga sa tungkuling
ginagampanan ng isang wikang
panlahat sa buhay ng isang bayan,
maaaring banggitin natin ang
katotohanan na sa Silangan ang kaisa-
isang bansang nakagawa ng pinaka-
malaking pagkasulong at nakasapit sa
isang mataas ng kalagayan sa angkan
ng mga bansa, ay ang tanging bansang
may isang wikang panlahat—ang
Hapon. At ang alin pa mang ibang
bansa na nakapagtamo ng pagka-bansa
at sa kapangyarihan, maging sa lupalop
ng Amerika at sa Europa, at maging sa
Aprika, ay bansang may isang wika na
pambansa at panlahat.” Napakaliwanag
na naniniwala si Quezon na ang mga
bansang may sariling pangkalahatang
wika ay siyang magtatamo ng
pagkabansa at kapangyarihan.
● Ganyan ang ating wika, ang Filipino.
Bagaman nagkaroon at hanggang
ngayon ay marami pa ring mga balakid
na hinaharap dahil sa pagdating ng mga
manlulupig at pananatili ng kolonyal na
kaisipan, ay nananatili parin itong
buhay, matatag at patuloy na umuunlad
sapagkat lalong parami nang parami
ang gumagamit nito. Sinasabing ang
wika ay ang kaluluwa ng bayan at
salamin ng lipunan. Bawat bansa ay
may sariling wikang sinasagisag ng
pambansang pagkakakilanlan. Sa
papamgitan ng sariling wika
naipahahayag ng lubos ng
nakararaming mamamayan ang
kanilang kaisipan at damdamin. Ito’y
kasangkapang ginagamit tungo sa
panbansang kaunlaran. Wika rin ang
 kasangkapan sa pagkakaunawaan at
pagkakaisa. (Sauco, et al., 2004)
● Ang Wikang Filipino na siyang
pinakamabisang pahatiran ng diwa ang
magbubukas ng daan tungo sa pag-
unlad ng ating kabuhayan at sa
kaunlarang ito’y magiging madali ang
pagkakaisa at sa pagkakaisa matatamo
ang tunay na kapayapaan. Bibigkisin
tayo ng isang wikang tatayo upang
idambana ang kariktan nito at sa
pagpapahalaga dito ay maghuhudyat ng
kapayapaan at pagkakaisa at
kaunlarang pangkabuhayan. (Samson,
2004)
● Sa pamamagitan ng Kautusang
Tagapagpaganap Bilang 124, Serye
1937, ipinahayag ni Pangulong Manuel
L. Quezon ang pagkakaroon ng Wikang
Pambansa ng Pilipinas batay sa
Tagalog. Sinimulang ituro ang wikang
pambansa sa mga paaralang
pampubliko at pribado noong 1940.
Noong 1959, ang wikang pambansa ay
tinawag na Pilipino batay sa Tagalog.
Sa Konstitusyon ng 1986, ang Wikang
Pambansa ay tinadhanang tatawaging
Filipino gaya ng nasasaad:
Artikulo XVI, Sek. 6 – “Ang wikang pambansa
ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang
nalilinang, ito ay dapat payabungin at
pagyamanin pa salig sa umiiral na mga wika
ng Pilipinas at sa iba pang mga wika.
Alinsunod sa mga tadhana ng batas at sang-
ayon sa nararapat na maaaring ipasya ng
Kongreso, dapat magsagawa ng Mga
hakbangin ang Pamahalaan upang ibunsod at
puspusang itaguyod ang paggamit ng Filipino
bilang midyum ng opisyal na komunikasyon at
bilang wika ng pagtuturo sa sistemang pang-
edukasyon.”
● Hindi natin maitatatwa na ang isang
wikang pansarili, isang wikang taal at di-
dayuhan, ay mahalaga sa pagkakaroon
ng self-identity o kakanyahan. Ang
simbolo ng isang bandila, isang marcha
nacional, isang pambansang awit, isang
pambansang bulaklak, isang
pambansang kasuotan ay
makabuluhang lahat bilang mga tanda
ng kakanyahan atpagsasarili.
(Gonzales, 2009)
GAMPANIN NG WIKA SA PAGPAPAHAYAG
A. Gamit ng Wika
● Ang mga gamit ng wika ayon kay
Michael A.K. Halliday
1. Instrumental – ginagamit ang wika ng
tagapagsalita para mangyari/maganap
ang mga bagay-bagay. Pinababayaan
ng wikang pagalawin ng tagapagsalita
ang kanyang kapaligiran. Maaaring
humiling ang mga tao ng mga bagay at
maging dahilan ng paggawa at
pagkaganap ng mga bagay-bagay sa
paggamit ng mga salita lamang.
Halimbawa: mga bigkas na ginaganap
(performative utterances) –
pagpapangalan/pagbabansag,
pagpapahayag, pagtaya,
pagmumungkahi, panghihikayat,
pagbibigay-panuto, pag-uutos, at
pagpilit.
2. Regulatory – gamit ng wika para
alalayan ang mga pangyayaring
nagaganap (pag-alalay o maintenance
of control). Maaaring kasangkot ang
sarili o iba. Inaalalayan ng wika ang
pakikisalamuha ng mga tao; itinatakda
nito ang mga papel na ginagampanan
ng bawat isa, nagbibigay-daan para
alalayan ang pakikisalamuha at
nagbibigay ng talasalitaan para
sumang-ayon at di-sumang-ayon, at
pag-alalay at pag-abala (disrupt) sa
kilos ng iba. Ito ang gamit ng wika na
nagbibigay sa mga tao para alalayan
ang mga pangyayaring nagaganap.
Halimbawa: pag-ayon, pagtutol, pag-
alalay sa kilos/gawa, pagtatakda ng
 mga tuntunin at alintuntunin sa
paglalaro, pagsagot sa telepono, at
pagtatalumpati sa bansa.
3. Representasyonal – gamit ng wika sa
pagpaparating ng kaalaman tungkol sa
daigdig, pag-uulat ng mga pangyayari,
paglalahad, pagpapaliwanag ng mga
pagkakaugnay-ugnay, paghahatid ng
mga mensahe, atbp. May nagaganap
na pagpapalitan ng kaisipan. May mga
tuntunin upang alalayan ang gawi/
ugaling pangwika kapag may
pagpapalitan ng impormasyon ay dapat
maging totoong-totoo at hindi kalahati
lamang ang dapat gumawa ng palagay
(assumptions) tungkol sa alam ng
tagapakinig; hindi dapat kulang o
pumupuri ang impormasyong
ibinibigay; at kung tapat ang intensyon,
dapat iwasan ang ano mang
misrepresentasyon at kalalabisan. Sa
mga pagkakataong naiiba (idiosyncratic
view) ang pananaw ng isang tao tungkol
sa kung ano ang daigdig; maaaring
ituring na naiiba (peculiar) ang mga
bigkas na nagsasaad ng pagkatawan sa
daigdig. Magiging dahilan ng pagturing
sa isang tao na henyo/pantas (genius) o
nasisiraan ng bait; mapangarapin o di
kaya’y tagapagligtas ang ilang uri ng
pagiging iba (peculiarities). Maaaring
mag-iba-iba sa iba-ibang panahon ang
isipan ng karamihan (consensus) na
nagiging batayan ng pagpapasya ng
iba-ibang kinatawan ng pagbabago sa
daigdig (world shifts), patag ang
daigdig; maliliit (particles) ng atom,
patay ang Diyos; marumi ang sex,
pasalita ang wika, atbp.
Halimbawa: pag-uulat, paglalahad,
pagpapaliwanag, paghahatid ng
mensahe, pagbibigay ng tama/maling
impormasyon, pagsisinungaling,
pagpapahayag. Karamihan sa pang-
araw-araw na gamit ng wika ang gamit
na ito.
4. Interaksyonal - (Phatic communion
ayon kay Malinowski) gamit ng wika
upang mapanatili ang pakikipagkapwa-
tao. Bahagi nito ang phatic communion;
iyong mga di-pinupuna/walang
kabuluhang (meaningless)
pakikipagpalitan na nagsasaad ng isang
bukas na tulay (channel) ng
pakikipagtalastasan kung
kinakailangan. Sa isang malawak na
kaisipan, tumutukoy ang gamit na ito sa
lahat ng gamit ng wika upang
mapanatili ang mga lipon/grupo: salita
ng mga teenager; mga biruan ng
pamilya/mag-anak; mga katawagan sa
bawat propesyon (jargon), mga palitan
sa mga ritwal; mga wikang panlipunan
at panrehiyon, atbp. Dapat matutuhan
ng mga tao ang mga iba’t ibang uri ng
gamit ng wika kung nais nilang
makisalamuha nang mahusay sa iba.
Nangangailangan ang matagumpay na
interaksyon ng wastong pag-uugali
(good manners), wastong pagsasabi sa
wastong paraan at paggawa ng mga
bagay ayon sa kinagawian (presented
way). Madaling makita ang mga
paglabag sa kaugalian, maging
malaswang salita (dirty words) sa
maling tagpuan o di pagtayo sa ilang
pagkakataon. Maaaring parusahan ang
mga ito nang higit pa sa pagkadulas sa
pangyayari.
Halimbawa: pagbati, pagpapaalam,
pagbibiro, panunudyo, pag-aanyaya,
paghihiwalay, pagtanggap, atbp.
5. Personal – gamit ng wika para
ipahayag ang katauhan ng isang tao,
alam ng bawat isa na bahagi ng
kanyang katauhan ang wika. May ‘tinig’
o kinalaman ang mga tao sa nangyayari
sa kanila. Malaya silang magbuka ng
bibig o hindi, magsabi ng marami o
magsawalang-kibo kung nais nila, ang
pumili ng kung paano sasabihin ang
kanilang sasabihin. Binibigyan din ng
wika ang bawat tao ng paraan ng
pagpapahayag ng damdamin maging
ito ay sa anyo ng mga padamdam,
pagrerekomenda, pagmumura o sa
pamamagitan ng maingat na pagpili ng
salita. Maaari ding magkaroon ng
pagkukuyom sa sarili o pagbubulas ng
 damdamin.
Halimbawa: pagsigaw,
pagrerekomenda, pagmumura,
pagpapahayag ng galit, at paghingi ng
paumanhin.
6. Heuristiko – gamit ng wika bilang
kagamitan sa pagkatuto ng mga
kaalaman at pag-unawa. Maaaring
gamitin ang wika para malaman ang
mga bagay sa daigdig. Nagbubunga ng
sagot ang mga tanong, konklusyon ang
pangangatwiran, mga bagong tuklas na
pagsubok sa hypothesis, atbp. Ang
gamit na ito ang batayan ng kaalaman
sa iba-ibang disiplina. Binibigyan ng
wika ang tao ng pagkakataong
magtanong tungkol sa kalikasan ng
daigdig na pinananahanan nila at
bumuo ng mga posibleng sagot. Isang
paraan para ipakilala ang kabataan sa
gamit na ito ng wika ang pormal na
edukasyon. Karaniwan nang isang
sistemang abstraktong nagpapaliwanag
ng isang bagay ang kinalalabasan nito.
Kaya isang resultang kailangan sa
paglikha ang simbolismo ng
metalanguage – isang wikang ginagamit
sa pagtukoy sa wika na naglalaman ng
mga katawagan tulad ng tunog, pantig,
kayarian, pagbabago, pangungusap,
atbp.
Halimbawa: pagtatanong, pagsagot,
pangangatwiran, pagbibigay-
konklusyon, paggawa ng hypothesis,
pagbibigay-katuturan,
pagsubok/pagtuklas, pagpapaliwanag,
pagpuna, pagsusuri, pagbuo, pag-
eeksperimento, pagsang-ayon, di-
pagsang-ayon, pag-uulat, at pagtataya.
Naging institusyon na ang gamit na ito
ng wika sa mga kalagayang pang-
edukasyon at sa mga gawaing
pangkaalaman ngunit patuloy pang
makapupukaw ng iba-ibang
panananaliksik ang mga posibleng
paraan ng pagkaalam sa pamamagitan
ng wika at hindi paggamit ng wika. Isa
ring suliranin ay kung pano nabubuo,
inaaayos at nililinang ang kaalaman.
Mahalaga ang papel ng wika sa mga
pagbabagong nangyayari sa retorika ng
iba-ibang disiplina.
7. Impormatibo – ito ang kabaligtaran ng
heuristiko. Kung ang heuristiko ay
pagkuha o paghahanap ng
impormasyon, ang impormatibo naman
ay may kinalaman sa pagbibigay ng
impormasyon sa paraang pasulat o
pasalita.
Halimbawa: pagbabalita sa radyo at/o
telebisyon.
8. Imahinatibo – gamit ng wika sa pagbuo
ng isang sistema ng haraya maging
mga akdang pampanitikan, sistemang
pampilosopiya, o huwarang pangarap
(utopian visions) sa isang dako o
pangarap at pag-iisip ng walang
magawa sa kabilang dako. Ito rin ang
wikang ginagamit para sa kasiyahan sa
paggamit ng wika bilang tunog; pag-
iingay ng sanggol (baby’s babbling),
pag-awit ng isang mang-aawit at ang
paglalaro ng malikot na isip ng makata.
Mga larong pangwika, panunukso,
panunudyo, pagsasalaysay nang labis.
Ilan lamang ito sa mga pagkakataong
gamit ng imahinatibo ng wika upang
aliwin ang sarili o ibang tao.
Pinahihintulutan din ng gamit na ito ng
wika na pansinin di lamang ang tunay
na daigdig kundi pati na ang mga
posibleng daigdig at marami pang
imposibleng daigdig. Pinahihintulutan
din nito ang paglalagay ng sarili sa
katauhan ng mga nababasa/nakikita sa
telebisyon at sine: nakikinig sa radyo,
cd player, MP3 player (vicarious
experience). Tinutulungan ding
matugunan ang maraming estetiko at
artistikong pangangailangan (urges).
Pinahahalagahan ang gamit na
imahinatibo kung nagbubunga ito ng
artistikong paglikha ngunit sa
karamihan, nagsisilbi itong isang susi sa
mga pagkakataon sa paglikha at
pagtakas sa katotohanang
ipinahihintulot nito.
Ang mga gamit ng wika ayon kay Roman
Jakobson
1. Pagbibigay ng kuro-kuro
(Cognitive/Reperensyal/Pangkaisipan
) – pagpaparating ng mensahe at
impormasyon.
2. Paghikayat (Conative) – paghimok at
pag-impluwensya sa iba sa
pamamagitan ng mga pag-uutos at
pakiusap.
3. Paglalahad/Pagpapahayag ng
damdamin (Emotive) – pandamdamin,
pagpapahayag ng mga saloobin,
damdamin at emosyon.
4. Pagsisimula ng pakikipag-ugnayan
(Phatic) – pakikipagkapwa-tao
5. Paggamit bilang sanggunian
(Metalinggwal) – paglinaw sa mga
suliranin tungkol sa mga layunin
(intensyon) ng mga salita at kahulugan.
6. Patalinhaga (Poetic) – patula,
paggamit ng wika para sa sariling
kapakanan.
pagpapahintulot, panghihiram, at
pagpapatawad.
5. Pag-alalay sa sarili – kaugnay ang
ugali at damdamin “Pagkausap sa
Sarili” nang tahimik o mag-isa,
pagpaparating sa iba ng ating iniisip,
pagbibigay ng opinyon,
pangangatwiran, at pagpapaliwanag.
6. Pagpapahayag ng sarili –
pagpapahayag ng sariling katauhan at
damdamin – tuwiran sa pamamagitan
ng pandamdam, paggamit ng mga
salita tungkol sa damdamin at di-tuwiran
sa pamamagitan ng bilis, taas ng tinig,
tunog ng tinig (voice quality).
7. Pagtatakda sa tungkulin o papel sa
lipunan – paggamit ng wika upang
itakda o ipahayag ang kaugnayang
pansosyal ng mga tao, mga ginagamit
kapag nakikipag-usap sa isang tao at
mga ginagamit kapag nagsasalita
tungkol sa iba (G./Gng./Bb.)

Ang mga gamit ng wika ayon kay W.P.

Robinson

1. Estetiko – paggamit ng wika sa

paglikha ng panitikan.
2. Ludic – pagtutugma, paggawa ng mga
salitang walang katuturan o kawawaan,
pagsubok sa mga posibilidad ng wika
habang natututuhan ito, sa madaling
salita ay pagbibiro.
3. Pag-alalay sa pakikisalamuha at
pakikipagkapwa-tao – paggamit ng
wika upang simulan, alalayan at
tapusin ang pagkikita (nangyayari kapag
ang dalawa o higit pang tao ang
nagkikita); mga ritwal sa wika
(kumusta/pagbati); wika bilang
kagandahang-asal (kumusta ka?); at
pagbati, pasasalamat, pagpapahayag
ng kalungkutan o pakikiramay.
4. Pag-alalay sa iba – paggamit ng wika
upang alalayan o impluwensyahan ang
kilos o damdamin ng iba; paggamit ng
mga tuntunin at ekspresyon ng
tungkulin/obligasyon; at pag-uutos,
pakkiiusap, pagpuna, pagpapalakas ng
loob, panghihikayat, pag-aanyaya,