MGA TEORYANG POLITIKAL AT PANG-EKONOMIYA SA KASALUKUYANG PANAHON

 KAPITALISMO ( CAPITALISM )
Si Adam Smith and nagpakilala sa mundo ng kapitalismo. Sa kaniyang aklat na “ An
INquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations “ o “ The Wealth of Nations”,
inilarawan niya ang kanyang konsepto ng ulirang lipunan. Ito ay isang lipunan na pribadong
sektor ang nagmamay-ari ng pinagkukunang-yaman at kapitalista ang nagmamay-ari ng
mga negosyo at humahawak sa produksiyon sa ekonomiya.

Laissez-faire - ang tawag ng mga Pranses sa polisyang malaya ang kapitalistang ekonomiya
at ang tanging tungkulin ng pamahalaan ay panatilihin ang kapayapaan at kaayusan ng
lipunan.

Mga Katangian ng ekonomiyang Kapitalista:

1. May kalayaan ang mga may pihinan na magnegosyo ( freedom of enterprise )
2. Ang malayang kompetisyon sa pagitan ng mga negosyo ang siyang tumitiyak na gagawin
ng mga prodyuser ang nakabubuti sa mga konsumer kung kaya’t hindi kailangan ng
pamahalaan na makialam sa pagpapatakbo ng ekonomiya ( invisible hand theory )
3. Ang pagpapanatili g kapayapaan at kaayusan ang tungkulin ng pamahalaan
4. Ang pamilihan ang natatakda sa presyo ng mga bilihin batay sa interaksiyon ng demand
at suplay.
5. Ang kumita ng malaking tubo (profit motive) ang pinakainsentibo ng mga
kapitalista/negosyo sa ekonomiya
6. Makapagyarihan ang mga konsumer sa pamilihan at may kalayaan silang pumuli kung
ano ang gusto nilang bilhin

 SOSYALISMO ( SOCIALISM )
Isinulong ng sosyalismo ang pagmamay-ari ng estado sa lahat ng pamamaraan g
produksiyon. Ang teoryang ito ay nagmula sa Europa noong bandang 1790 bunga ng
Rebolusyong Industriyal ( Industrial Revolution ). Ang tingin ng mga sosyalista sa mga
kapitalista ay mang-api at hindi makatao. Hinahati ng kapitalismo ang lipunan sa pagitan ng
mga namumuhunan/gitnang-uri (Bourgeoisie) at ng mga mangagawa (proletariat) kung
saan inaabuso ng una ang huli.

Layunin ng sosyalismo na lumikha ng utopia-isang perpektong lipunan na hinuhubog

ang kakayahan ng mga mamamayan. Sa ilalim ng lipunang ito, bawat kasapi ay dapat
kumilos para sa ikabubuti ng karamihan.

Phalanxes - isang modelo ng ganitong kumunidad at ito ay ipinakilala ni Charles Fornier

Charles Fornier - isang kilalang sosyalista mula sa Pransiya.

Louie Bank - isang sosyalistang Pranses
- iminungkahi na ang komunidad na ito ay katulad din ng panlipunang pagawaan
(social workshop)

2 Uri ng Sosyalismo:
A. Reform Socialism - nagsusulong ng pagbabago sa ekonomiya mula sa kapitalismo
patungo sa sosyalismo sa marahan na proseso. Naniniwala ang reform socialist na
mababago ang lipunan sa pamamagitan ng edukasuon at demokratikong paraan.

B. Revolutionary Socialism - isinusulong nito ang agaran at madugong paraan ng transisyon

mula sa kapitalismo patungo sa sosyalismo.

 KOMUNISMO (COMMUNISM)
Nagmula ang komunismo sa pilosopiya nina Karl Marx at Friedrich Engels, dalawang
Alemang political economist noong ika-19 na siglo. Noong 1848, isinulat nila ang “
Manifesto of the Communist Party “, kung saan ibinahagi nila ang kanilang
rebolusyonaryong sosyalistang kaisipan. Mas pinili nila ang salitang komunismo kaysa
rebolusyonaryong sosyalismo upang hindi nila maging kabakas ng mga reform socialist.

Gaya ng sosyalismo, isinusulong ng komunismo ang pagmamay-ari ng estado ng

karamihan sa pinagkukunang-yamam at pamamaraan ng paggawa ngunit sila’y nagtatatag
ng isang totalitaryong estado na hahawak sa lahat ng aspekto ng buhay ng mga tao.

Sa katotohanan, ang kapakanan ng estado sa ilalim ng komunismo ay tumutukoy sa

kapakanan ng Komunistang Partido na may hawak sa lahat ng aspekto ng lipunan. Maaring
ipakulong ng mga pinuno ang kanilang mga kalaban sa politika. Minsan nang ginawa ito ni
Joseph Stalin ng Russia sa pamamagitan ng kaniyang secret police o KGB (Komitet
Gosudarstvennoy Bezopasnoti) at ikinulong sa mga gulags (malalaking kampo ng mga
piitan) ang sinumang hindi sumusunod sa estado. Ibinigay ng mga Ruso ang kanilang
kalayaan sa pamahalaan kapalit ng pangakong panlipinang seguridad at serbisyo na
kadalasan naman ay hindi sapat.

 PASISMO (FASCISM)
Ito ay isang pangunahing sistemang politikal at pang-ekonomiya noong una at
gitnang bahagi ng 1900s. Minsan nang nagkaronn ng ganitong uri ng pamahalaan ang mga
bansang Italy, Japan, South Africa, at Argentina bagama’t ibang mga salita ang kanilang
ginamit upang tukuyin ito. Ang tawag ng Germany rito noong panahon ni Hitler ay
Pambansang Sosyalismo.

Ang salitang pasismo ay nagmula sa salitang Latin na fasces, na nagsilbing simbolo ng

kapangyarihan sa sinaunang Roma. Ito ay bigkis ng kahoy na itinaling maigi sa paligid ng
isang palakol na kumakatawan sa matatag na kapangyarihan ng Estado.
Benito Mussolini - Italy
- unang pinuno na gumamit ng salitang pasismo upang ilarawan ang
kaniyang pamahalaan noong 1920.

Adolf Hitler - ginamit ang estratehiyang bumuo ng pasismo ng politikal na pagsasanib

kasama ang mga kapitalista upang mabigyang-armas muli ang Germany pagkataos ng
Unang Digmaang Pandaigdig sa kabila ng mga pagbabawal na ipinataw ng Kasunduan sa
Versailles.

MGA URI NG SISTEMANG PANG-EKONOMIYA SA KASALUKAYANG PANAHON

PURE MARKET CAPITALIST

- Uri ng ekonomiya na isinulong ni Adam Smith. Taglay ng ekonomiya na ito na :
1. May kalayaan sa pagnenegosyo at kompetisyon.
2. Ang pagmamay-ari ng pinagkukunang-yaman at pamamaraan sa paggawa ay nasa kamay
ng pribadong sektor at sinisigurado ng pamahalaan.
3. Ang produksiyong pang-ekonomiya ay para sa paglikha ng oportunidad na kumita at hindi
lamang upang tugunan ang pangagailangan ng mamamayan.
4. Hustong paggamit ng mga produkto at pinakukunang-yaman sa bahagi ng parehong
mamimili at mamumuhunan.
5. Ang halaga ng mga bilihin at serbisyo ay bunga ng inter-aksiyon ng supply at demand.
6. Hindi nakikialam ang pamahalaan sa ekonomiya.

Hindi talaga umiiral ang pure capitalism. Hindi maituturing, maski na ang England
noong ika-18 siglo, bilang pure market capitalism na ekonomiya.

ADVANCE MARKET CAPITALIST

-Isang maigting na uri ng kapitalismo. Ang ganitong uri ng ekonomiya ay makikita sa
ilang mauunlad na bansa kagaya ng Estados Unidos at Japan.

Estados Unidos - pinakamalayang bansa sa mundo, subalit ito pa rin ang nagtatakda ng mga
patakarang may kinalaman sa pagbubuwis, pandaigdigang pangkalakalan, at
pamumuhunan. Binabantayan din nito ang suplay ng salapi at ang pandaigdigang palitan at
iba pang aspekto ng ekonomiya.

Japan - hindi nito kasinglaya ang bansang Estado Unidos, subalit ang ekonomiya nito ay
pamilihan sa pangkalahatan. Sa kabila ng pagiging pamilihan nito, maraming malalaking
kompanya sa bansa ang hindi sumasali sa matinding kompetisyon. Sa halip ay nagtatatag
sila ng Keiretsu upang matiyak na hindi makapipinsala sa ekonomiya ang kanilang
pagtutunggali sa industriya at pamilihan

Keiretsu - magkakalapit na grupo ng mga tagapamahala.

Market Socialist -