ARALIN 10

Kahalagahan ng Mabuting Asal

at Makataong Kilos

Inihanda ni: Shaina A. Candelaria

STUDENT TEACHER
 Balangkas ng Paksa:

01 02 03
MGA
KAHULUGAN KATANGIAN
ANG MGA
AT KONSEPTO NG
ELEMENTO NG
NG PILIPINONG
MAKATAONG ASAL MAY
ASAL MATUWID NA
ASAL
 Suriin ang
larawan!

Ano ang ipinapakita ng mga larawan?

Ano para saiyo ang kahulugan ng salitang

ASAL?
Bakit kaya mahalagang pag aralan ang mga
konseptong nakapaloob sa araling ito?
 Makataong kilos at Ugali= Makataong Asal

Ang asal ay tinatayang sentro ng

makataong kilos na siyang
nagbibigay- kabuluhan sa pagkatao.
Ayon sa namayapang si Dr. F. Landa
Jocano, isang kilalang antropologong
Pilipino, ito ang moral na pamantayan
o code of ethics na gumagabay sa
kilos ng tao.
Ugali + Kilos
= Asal
Kahulugan at konsepto ng asal ay ang
sumusunod:

1. Ang asal ay ginagamit bilang

pagtukoy sa ugali. Higit na malalim ang
kahulugan ng asal kaysa ugali. Sa ating
asal nasasalamin ang ating ugali at
pagkilos.


2. Ang pagkakaroon ng mabuting asal ay pagkakaroon

ng makataong kilos. Ito ay pagpapakatao o pag-asal
tao. Batay sa paliwanag ni Jocano tungkol sa konsepto
ng asal, ito ay nagtataglay ng mga pangunahing etikal
na pamantayan na gabay ng pag-iisip, pagkilos, at
pagtataya ng mga pangyayari sa lipunan

3. Ang pag-asal matuwid ay hindi lamang natataya sa

pamamagitan ng pagsunod sa batas o panuntunan. Ito
ay hindi lamang ang pagiging tama sa pagkilos batay
sa mga naisulat na tuntunin kundi sa pagkakaroon din
ng "kaluwagan sa dibdib" sa pagkilos nang tama at
matuwid. Kaya, ang pag-asal matuwid ay hindi
lamang pagkakaroon ng panlabas na kaayusan kundi
panloob din.

COMPLETE ME!

Kung may maayos na __A_ ang tao, maaaring

maging maayos ang kaniyang __H_Y Kung
maayos ang __H_Y ng bawat tao, maaaring
magkaroon ng makataong L__U__N sapagkat
ang bawat mamamayan ay nag-aasal
matuwid.
COMPLETE ME!

Kung may maayos na ASAL ang tao, maaaring

maging maayos ang kaniyang BUHAY Kung
maayos ang BUHAY ng bawat tao, maaaring
magkaroon ng makataong LIPUNAN sapagkat
ang bawat mamamayan ay nag-aasal
matuwid.
Ang mga Elemento
ng Asal


Isaayos ang mga salita:

ADAMINDM
PAKAW
LAGAND
DAMDAMIN
KAPWA
DANGAL
1.KAPWA
Ang konsepto ng kapwa ay tumutukoy sa kondisyon ng
pagiging bahagi ng isang ugnayan at ng pagkakaroon
ng pantay na pagtingin bilang miyembro ng isang
samahan o lipunan. Ang pakikipagkapwa ay moral na
pamantayan ng Pilipino sa ugnayan ng mga tao. Bilang
indibidwal, ibinubuklod ang sarili sa iba upang
magkaroon ng nagkakaisang samahan, pangkat, o
bansa.
Ang mga pagpapahalagang
pakikisalamuha, pakikitungo, at
pakikisama ay mga unang antas
ng pakikipagkapwa na umuunlad
sa pagpapakita ng mga
makataong kilos na pakikiramay,
pakikilahok, pakikisangkot, at
pakikiisa (Enriquez, 1985)
2. DAMDAMIN
Ito ang pagsasaalang-alang sa saloobin ng iba. Ito rin
ang nagpapatunay ng pagiging sensitibo ng mga Pilipino
sa damdamin ng iba sa positibong paraan.Upang
maiwasang masaktan o masaling ang damdamin ng
kapwa, ang Pilipino ay may mga tiyak na prinsipyong
dapat sundin sa pagpapakita ng asal matuwid upang
hindi masaktan ang damdamin. Ang ilan sa mga ito ay:
 A. Hiya
Ito ang panlipunang sarili (so- cial self). Ito ang pamantayan
kung paano kumilos ang isang indibidwal sa pribado at
pampublikong lugar. Ito ang pagkilos nang matuwid at pag-iwas
sa mga maling kilos na na- kaaapekto sa pagtingin sa sarili at sa
iba.
Sa ating kultura, dalawang uri ng tao ang nakahihiya: (a) ang
walang hiya o taong walang urbanidad at galang sa kapwa, at
(b) ang walang utang na loob o taong hindi marunong tumanaw
ng kabutihang-loob na tinanggap niya mula sa kapwa.
B. Amor Propio at Delicadeza

Ito ay mga konseptong hiram sa Kastila

nangangahulugan pangangalaga sa sariling karangalan
at pan- galan. Ang mga ito ay hindi lamang
pagpapamalas ng sentiments kundi batayan din ang
mga ito sa paggawa ng tamang pagpapasya. Gaya ng
kahulugan ng salitang amor propio, ibig sabihin nito sa
wikang Filipino ay pagmamahal sa sarili.
B. Amor Propio at Delicadeza

Ang delicadeza naman ay kaugnay sa pagiging sensitibo sa

etikal na pamantayan ng paggalaw sa lipunan. Ito ang nagiging
kontrol ng isang indibidwal sa kaniyang kilos sa harap ng
kapwa.
Kung may amor propio ang isang tao, hindi niya hahayaang
masaktan ang kaniyang sarili kaya aalagaan niya ito. Kung
mayroon siyang delicadeza, hindi siya gagawa ng mga bagay
na makasisira sa kaniyang reputasyon at pangalan
3. DANGAL

Ang dangal ay ang dignidad at

karangalan ng pagkatao. Bilang moral na
pamantayan, ito ang nagtataglay ng
pagmamalaki, sariling pagkakilanlan, at
pagtatalaga ng sarili sa mga pananaw,
prinsipyo, at gawi sa mga tao.
A. BAHALA O PAGKABAHALA
Ito ang pagkamapanagutan sa sariling kilos atsa kabutihan ng
kapwa. Ang pagkabahala ay katumbas ng pagpapakita ng
responsibilidad. Kung may pagkabahala ka sa iyong kapatid,
mayroon kang malasakit sa kaniyang kahihinatnan o
patutunguhan. Kaya bibigyan mo siya ng suporta upang makaya
niya ang mga hamon sa buhay. Ang pagkabahala ng pinuno ng
pangkat ay isang halimbawa rin ng pagpapanatili ng karangalan
ng buong samahan kapag siya ay naging mapanagutan sa
kaniyang pangangasiwa.
B.GALANG
Ito ay pagbibigay-respeto o pagkilala
sa pagkatao ng iba. Mahalaga ang
pamantayang paggalang sa pakikipag-
ugnayan sa iba. Kahit ano pa man ang
pagkakaiba ng pisikal at di-pisikal na
katangian, pagkakaiba ng pananaw o
paniniwala, nararapat ang paggalang
sa isa't isa dahil ang bawat tao ay may
dangal na dapat kilalanin at
panatilihin.
 C.UTANG NA LOOB
Ito ay kinapapalooban ng pagpapasalamat o pagtanaw ng
kabutihang-loob o pagtanaw sa sinumang nakatulong sa
iyo. Ito ay pagkilala sa kalikasan ng tao na hindi maaaring
mabuhay ang sinuman na nag-iisa.
Ang pagtanaw sa pagtulong ng iba ay nangangahulugang
may pangangailangan ang bawat isa na maaari lamang
matugunan ng kapwa. Hindi kinakailangang materyal ang
paraan ng pagtanaw ng kabutihang-loob. Nagagawa rin ito
sa pagpapakita ng mabuting gawa.
 UMPISAHAN MO
IPAKITA MO.
Ito ay konseptong nag- uugnay sa ating sarili at sa ating kapaligiran. Kung ang ating
sarili ay namumuhay na may wastong asal, natitiyak ang mga kilos na nakatutulong sa
pagpapabilis ng kaunlaran ng isang samahan o ng sariling bayan.
MAY AMBAG AKO
MAY AMBAG TAYO.
 Mga katangian ng
Pilipinong may Matuwid
na Asal
 KATANGIAN NG PILIPINONG MAY ASAL
NA TUWID

1. Iginagalang at ipinagtatanggol ang sariling dangal

at iginagalang ang pagkatao ng iba.
2. Nakakikilos nang wasto. Siya ay mapanagutan
anuman ang ikinikilos at may hiya sa sarili.

3.May pakikipagkapwa at kumikilala sa karapatan at

kabutihan ng kapwa.
 KATANGIAN NG PILIPINONG MAY ASAL
NA TUWID

5.May awa sa mga kapus-palad, naaapi, at maralita.

Hindi kailangang magkaroon ng premyo sa ginawang
mabuti para sa kapwa.

6. Mapagmalasakit sa bayan. Ang matuwid na asal ng

bawat mamamayang Pilipino ay pundasyon ng maka-
Diyos, makatao, at makabayang lipunang Pilipino.
 KATANGIAN NG PILIPINONG MAY ASAL
NA TUWID

7. May determinasyon at partisipasyon sa pagbabago.

Madaling sabihin na mabilis na mapabubuti ang uri ng
ating pagkabansa kung ang lahat ng mamamayang
Pilipino ay mamumuhay na may matuwid na
Makataong Kilos na
maaring gawin ng
Kabataang Pilipino:
 PAGPAPAKAIN SA MGA NAGUGUTOM

Ang mga kabataan ay hindi mawawalan ng

maitutulong sa mga nagugutom sa pamamagitan
ng pagbabahagi ng kanilang sobrang pagkain o
pagtulong sa pagpapakain upang makabawas sa
tindi ng kanilang pagkagutom dahil sa matinding
kahirapan.
 PAGBIBIGAY NG DAMIT SA MGA
BIKTIMA NG KALAMIDAD

Naisasagawa ito sa pamamagitan ng pagbibigay ng

damit sa mga kababayang halos wala nang maipalit
sa saplot ng katawan. Nangangahulugan din ito ng
pagbibigay ng tulong sa mga taong biktima ng
kawalan ng katarungan, pang-aapi, pang-aabuso, at
kalamidad.
 PAGDAMAY SA MGA NAMATAYAN

Ang pagdamay sa mga namatayan tulad ng kamag-anak at

kaibigan ay makapagbibigay-lakas sa taong nalulungkot dahil
sa pagkawala ng mga mahal sa buhay. Mahalaga sa tao na
maramdaman ang presensiya at suporta ng ibang tao sa oras
ng pagdadalamhati, Masakit sa kalooban ang mawalan ng
mahal sa buhay at ang pakikiramay ay pagbibigay ng lakas ng
loob upang makabangon mula sa nangyaring trahedya sa
buhay.
 PAGBIBIGAY NG MATUTULUGAN SA
MGA WALANG TIRAHAN

Marami sa mga kababayan natin ang walang

matulugan. Sila ay mga biktima ng kalamidad at
labis na kahirapan. Ang pagtulong sa kanila ay
magpapatunay na ang pakikipagkapwa ay
mahalaga lalo na sa panahon ng krisis o masidhing
pangangailangan.
 PAG-AALAGA SA MGA MAYSAKIT O
MAY KARAMDAMAN

Ang pag-aalaga sa mga maysakit tulad ng miyembro

ng pamilya, kaibigan, o kapitbahay ay isang
manipestasyon ng pagmamahal at pakikiramay sa mga
problema ng pamilya at kapwa. Mahalaga ang
nagagawang pag-aalaga sa mga maysakit lalo na sa
mga magulang. Nagbibigay ito ng kapanatagan ng loob
at kabawasan sa sakit na nararamdaman para sa
mabilis na paggaling ng maysakit.
 PAG-AALAGA SA MGA MAYSAKIT O
MAY KARAMDAMAN

Ang pag-aalaga ng maysakit ay kakaiba sa kulturang Pilipino.

Hindi natin inilalagak ang ating kapamilyang maysakit sa mga
nursing homes katulad sa ibang bansa. Malaki ang kaginhawaan
sa isip na naibibigay ng pag-aalaga sa maysakit.
Huwag kalimutan na inalagaan ka ng iyong magulang simula ng
iyong pagkabata hanggang sa iyong pagtanda at kahit na ikaw
ay nagkaroon na ng iyong bagong pamilya, itinuloy pa rin ang
pag-aalaga hanggang sa iyong mga anak
Gawain 1:
Panuto: Bumuo ng sariling saliwikain na
nagpapakita ng kabutihang asal. Isulat ito
sa malinis na papel.

Halimbawa:
ANG MAGALANG NA SAGOT AY NAKAKAPAWI NG POOT.

ANG MALINIS NA KALOOBAN AY WALANG KINAKATAKOTAN .

Maraming Salamat! :)