‫‪Archive of SID‬‬

‫ﻣﺠﻠﻪ رواﻧﭙﺰﺷﻜﻲ و رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﺳﺎل ﺳﻴﺰدﻫﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،3‬ﭘﺎﻳﻴـﺰ ‪256 -263 ،1386‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬

‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻲ‬
‫اﺻﻴﻞ‬
‫‪Original‬‬
‫‪Article‬‬

‫ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ در ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن‬

‫دﻛﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻴﺮ*‪ ،‬ﺻﻐﺮي اﺳﺘﻮار**‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬
‫ﻫﺪف‪ :‬ﻫﺪف اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺳﻮﮔﻴﺮي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روﻳﺪادﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔﻲ در ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎﻻ و اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮد‪.‬‬
‫روش‪ :‬در ﻳﻚ ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ‪ -‬ﻣﻘﻄﻌﻲ ‪125‬داﻧﺶآﻣﻮز دﺧﺘﺮ و ﭘﺴﺮ ﺳﺎل اول و دوم راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ‪ 41 ،‬ﻧﻔﺮ ﻧﻮﺟﻮان ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑـﺎﻻ‬
‫)‪ 18‬ﭘﺴﺮ‪ 23 ،‬دﺧﺘﺮ( و ‪ 84‬ﻧﻔﺮ ﻧﻮﺟﻮان ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ )‪ 44‬ﭘـﺴﺮ‪ 40 ،‬دﺧﺘـﺮ( ﺑـﻪﻛﻤـﻚ ﻣﻘﻴـﺎس اﺿـﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻛﻮدﻛـﺎن و‬
‫ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪ ‪ /‬اﺣﺘﻤﺎل ﻛﻮدﻛﺎن )‪ ( PCQ-C‬و ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ اﻓـﺴﺮدﮔﻲ ﺑـﻚ ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬دادهﻫـﺎ ﺑـﻪﻛﻤـﻚ روش آﻣـﺎري ‪ ، t‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬
‫‪256‬‬
‫ﻛﻮوارﻳﺎﻧﺲ ﭼﻨﺪﻣﺘﻐﻴﺮي و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‪ :‬ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎﻻ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن ﺑـﺎ اﺿـﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﭘـﺎﻳﻴﻦ اﺣﺘﻤـﺎل و ﭘﻴﺎﻣـﺪ رﺧـﺪاد روﻳـﺪادﻫﺎي ﻣﻨﻔـﻲ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﺣﺘﻲ ﭘﺲ از ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺸﺎﻧﮕﺎن اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺮآورد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )‪ .( p<0/001‬در ﻧﻤﺮهﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎل ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤﺎﻋﻲ دو ﮔﺮوه ﺗﻔـﺎوت‬
‫ﻣﻌﻨﻲداري از ﻧﻈﺮ آﻣﺎري دﻳﺪه ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺟﻨﺴﻴﺖ و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻌـﺎﻣﻠﻲ ﺟﻨـﺴﻴﺖ×ﮔـﺮوه ﺑـﺮ اﺣﺘﻤـﺎل و ﭘﻴﺎﻣـﺪ رﺧـﺪاد روﻳـﺪادﻫﺎي ﻣﻨﻔـﻲ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ از ﻧﻈﺮ آﻣﺎري ﻣﻌﻨﻲدار ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‪ :‬ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎ اﺿـﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﭘـﺎﻳﻴﻦ در ﺗﻔـﺴﻴﺮ روﻳـﺪادﻫﺎي اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔـﻲ‪،‬‬
‫ﺳﻮﮔﻴﺮي ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻠﻴﺪواژه‪ :‬ﺳﻮﮔﻴﺮي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫ﻳــﺎ ﺗﺤﻘﻴﺮآﻣﻴــﺰي‪ 3‬ﻋﻤــﻞ ﺧﻮاﻫــﺪ ﻛــﺮد )رﻳﻨﮕﻮﻟــﺪ‪ ،4‬ﻫﺮﺑــﺮت‪ 5‬و‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ‪ .(2003 ،6‬اﻓﺮاد ﻣﺒـﺘﻼ ﺑـﻪ اﺧـﺘﻼل اﺿـﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‬ ‫‪1‬‬
‫اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑـﻪ ﺗـﺮس آﺷـﻜﺎر و ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ از‬
‫ﺑﻪﻃـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل از ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي ﺗـﺮسآور ﭘﺮﻫﻴـﺰ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻳﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮدي اﺷـﺎره دارد و از اﻳـﻦ ﺑـﺎور‬
‫‪2‬‬
‫ﺑــﻪﻧــﺪرت ﺧــﻮد را ﻣﺠﺒــﻮر ﺑــﻪ ﺗﺤﻤــﻞ ﻣﻮﻗﻌﻴــﺖ اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ﻳــﺎ‬ ‫ﻓﺮد ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ او در اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎ ﺑﻪﻃﺮز ﺧﺠﺎﻟﺖآور‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫* دﻛﺘــﺮاي ﺗﺨﺼــﺼﻲ رواﻧــﺸﻨﺎﺳﻲ ﺗﺮﺑﻴﺘــﻲ‪ ،‬اﺳــﺘﺎد داﻧــﺸﮕﺎه ﺷــﻴﺮاز‪ .‬ﺷــﻴﺮاز‪ ،‬داﻧــﺸﮕﺎه ﺷــﻴﺮاز‪ ،‬داﻧــﺸﻜﺪه رواﻧــﺸﻨﺎﺳﻲ و ﻋﻠــﻮم ﺗﺮﺑﻴﺘــﻲ‪ .‬دورﻧﮕــﺎر‪0711-6286441 :‬‬
‫‪E-mail: m_khayyer@yahoo.com‬‬ ‫)ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل(‪.‬‬
‫** داﻧﺸﺠﻮي دﻛﺘﺮاي رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻴﺮاز‪.‬‬
‫‪1- social anxiety disorder‬‬ ‫‪2- shameful‬‬
‫‪3- humiliating‬‬ ‫‪4- Rheingold‬‬
‫‪5- Herbert‬‬ ‫‪6- Franklin‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫‪Archive of SID‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻴﺮ و ﺻﻐﺮي اﺳﺘﻮار‬

‫ﻫـﻢﭼﻨــﻴﻦ اﻳــﻦ اﺧــﺘﻼل در ﻧﻮﺟﻮاﻧــﺎن ﺑــﺎ اﺧــﺘﻼل اﻓــﺴﺮدﮔﻲ در‬
‫ارﺗﺒﺎط اﺳـﺖ )اﺳـﺎﻳﻮ و ﻫﻤﻜـﺎران‪ .(1999 ،‬اﻳـﻦ ﻳﺎﻓﺘـﻪﻫـﺎ ﻧـﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ اﺧﺘﻼل اﺿـﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ در دوران ﻛـﻮدﻛﻲ و‬
‫ﻧﻮﺟﻮاﻧﻲ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻬﻤﻲدر ﻛﺎرﻛﺮد اﻓﺮاد ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﻣﺤﺪودﺑﻮدن ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي اﻧﺠﺎمﺷﺪه در اﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪ و‬
‫ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻦﻛﻪ اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻣﻌﻤـﻮﻻً در‬
‫دوره ﻧﻮﺟﻮاﻧﻲ آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎ آﺳﻴﺐﻫﺎي رواﻧﻲ و ﻣﺸﻜﻼت‬
‫رﻓﺘﺎري ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي درك ﺑﻬﺘﺮ ﻋﻠﺖ ﺑـﺮوز و ﺗـﺪاوم اﻳـﻦ‬
‫اﺧــﺘﻼل در ﻧﻮﺟﻮاﻧــﺎن اﻳﺮاﻧــﻲ ﺑﺮرﺳــﻲ ﺣﺎﺿــﺮ ﺿــﺮوري ﺑــﻪﻧﻈــﺮ‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﭘﻴـﺸﻴﻦ و ﭘﺎﻳـﻪﻫـﺎي ﻧﻈـﺮي‬
‫اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﻓﺮﺿﻴﻪﻫﺎي زﻳـﺮ‪،‬‬
‫آزﻣﻮن ﺷﺪهاﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑـﺎ اﺧـﺘﻼل اﺿـﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺑـﺎﻻ اﺣﺘﻤـﺎل‬
‫رﺧــﺪاد روﻳــﺪادﻫﺎي اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔــﻲ را ﺑــﻴﺶ از ﻧﻮﺟﻮاﻧــﺎن ﺑــﺎ‬
‫اﺧــﺘﻼل اﺿــﻄﺮاب اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ﭘــﺎﻳﻴﻦ درﺟــﻪﺑﻨــﺪي ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ؛‬
‫‪ -2‬ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎ اﺧﺘﻼل اﺿـﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺑـﺎﻻ ﭘﻴﺎﻣـﺪ رﺧـﺪاد‬
‫روﻳﺪادﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔﻲ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن ﺑـﺎ اﺿـﻄﺮاب‬
‫‪257‬‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ درﺟﻪﺑﻨﺪي ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ؛ ‪ -3‬ﺑـﻴﻦ ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن‬
‫ﺑﺎ اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ در درﺟﻪﺑﻨﺪي ﭘﻴﺎﻣﺪ و‬
‫اﺣﺘﻤﺎل رﺧﺪاد روﻳﺪادﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔـﻲ ﺗﻔـﺎوﺗﻲ وﺟـﻮد‬
‫ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻛﻮزاك‪ .(1986 ،‬ﻓﻮا و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (1996‬ﻧـﺸﺎن دادﻧـﺪ ﻛـﻪ در‬
‫روش‬
‫اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ از ﻧﻮع ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ‪ -‬ﻣﻘﻄﻌﻲ اﺳﺖ‪ .‬آزﻣـﻮدﻧﻲﻫـﺎي‬
‫ﭘــﮋوﻫﺶ ‪ 125‬ﻧﻔــﺮ داﻧــﺶآﻣــﻮز دﺧﺘــﺮ و ﭘــﺴﺮ ﺳــﺎل اول و دوم‬
‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ )‪ 62‬ﭘﺴﺮ و ‪ 63‬دﺧﺘﺮ( ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪروش ﻧﻤﻮﻧـﻪﮔﻴـﺮي‬
‫ﺗﺼﺎدﻓﻲ‪ -‬ﺧﻮﺷﻪاي اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﭼﻬﺎر‬
‫_______________________________________‬
‫‪1- Beck‬‬ ‫‪2- Emery‬‬
‫‪3- Greenberg‬‬ ‫‪4- Clark‬‬
‫ﻛﻮدﻛﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ از ﺗﺮسﻫﺎ و‬
‫‪5- Wells‬‬ ‫‪6- Foa‬‬
‫‪7- Kozak‬‬ ‫‪8- cost‬‬
‫‪1999‬؛ ﻣﻮرﻳﺲ‪ ،24‬ﻣﺮﻛﻠﺒـﺎخ‪ ،25‬ﮔـﺎدل‪ 26‬و ﻣـﻮﻻرت‪،(2000 ،27‬‬
‫ﺳﺎل ﺳﻴﺰدﻫﻢ‪ /‬ﺷﻤﺎر ه‪ / 3‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪1386‬‬
‫‪Vol. 13 / No. 3/ Fall 2007‬‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎ روﺑـﻪرو ﺷـﻮﻧﺪ‬
‫دﭼﺎر اﺿﻄﺮاب ﺷﺪﻳﺪي ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ )ﻫﻤﺎنﺟﺎ(‪.‬‬
‫ﻃﻲ ﭼﻨﺪ دﻫﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻧﻈـﺮي ﭼﻨـﺪي ﺑـﺮاي ﺗﺒﻴـﻴﻦ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻲ اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اراﻳﻪ ﮔﺮدﻳـﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬـﺎ ﺑـﺮ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ ﺗﺄﻛﻴـﺪ دارﻧـﺪ‬
‫)ﺑﻚ‪ ،1‬اﻣﺮي‪ 2‬و ﮔﺮﻳﻨﺒﺮگ‪1985 ،3‬؛ ﻛﻼرك‪ 4‬و وﻟـﺰ‪1995 ،5‬؛‬
‫ﻓﻮا‪ 6‬و ﻛﻮزاك‪.(1986 ،،7‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻓﺮﺿﻴﻪﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ روﻳﻜﺮدﻫﺎي ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ در زﻣﻴﻨـﻪ‬
‫اﺿﻄﺮاب آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﺿـﻄﺮاب ﺑـﺎ ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ رﺧـﺪاد ﻳـﻚ‬
‫روﻳﺪاد ﻣﻨﻔﻲ ﻳﺎ زﻳﺎنﺑﺎر و ﻳﺎ ادراك ﺗﻬﺪﻳـﺪ )ﺑـﻚ و ﻫﻤﻜـﺎران‪،‬‬
‫‪ (1985‬ﻓﺮاﺧﻮاﻧـﺪه ﻣـﻲﺷــﻮد‪ .‬ادراك اﻓـﺮاد از ﺗﻬﺪﻳــﺪ ﺑـﻪوﺳــﻴﻠﻪ‬
‫ﻗﻀﺎوتﻫﺎي ذﻫﻨﻲﺷﺎن از ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ رﺧﺪاد ﻳﻚ روﻳﺪاد ﻣﻨﻔﻲ و‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺪ‪ 8‬ﻳﺎ ﺗﻨﻔﺮ‪ 9‬از آن روﻳـﺪاد ﺗﺒﻴـﻴﻦ ﻣـﻲﺷـﻮد )ﻛـﺎر‪.(1974 ،10‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﺎ اﺧـﺘﻼلﻫـﺎي اﺿـﻄﺮاﺑﻲ ﭘﻴﺎﻣـﺪﻫﺎي روﻳـﺪادﻫﺎي‬
‫ﻣﻨﻔــﻲ را ﺑــﺎﻻﺗﺮ از اﻓــﺮاد ﺑﻬﻨﺠــﺎر ﺑــﺮآورد ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ )ﺑــﻮﺗﻠﺮ‪ 11‬و‬
‫ﻣﺘﻴــﻮس‪1983 ،12‬؛ ﻓــﻮا‪ ،‬ﻓــﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ‪ ،‬ﭘــﺮي‪ 13‬و ﻫﺮﺑــﺮت‪1996 ،‬؛‬
‫ﻻﻛﺎك‪ 14‬و ﺳﺎﻟﻜﻮﺳﻜﻴﺲ‪ .(1988 ،15‬اﮔﺮﭼﻪ اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛـﻪ‬
‫اﻳﻦ داوريﻫﺎي اﻏﺮاقآﻣﻴﺰ ﺑﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺧﺘﻼلﻫـﺎي ﻋـﺎﻃﻔﻲ ﻫﻤـﺮاه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازان ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﻛﻪ داوريﻫﺎ‪ ،‬ذﻫﻨﻲ و در ﻫـﺮ‬
‫اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاﺑﻲ وﻳـﮋه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑـﺮآورد اﻓﺮاﻃـﻲ ﭘﻴﺎﻣـﺪ‬
‫ﻣﻨﻔﻲ روﻳﺪادﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬وﻳﮋه اﺧـﺘﻼل اﺿـﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‬
‫اﺳﺖ )ﺑﻚ و ﻫﻤﻜـﺎران‪1985 ،‬؛ ﻓـﻮا و ﻛـﻮزاك‪1985 ،‬؛ ﻓـﻮا و‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ اﻓﺮاد ﺑﻬﻨﺠﺎر‪ ،‬اﻓﺮاد ﻣـﻀﻄﺮب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣـﺪ ﻣﻨﻔـﻲ‬
‫روﻳﺪادﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺮآورد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑــﺎ آنﻛــﻪ اﺧــﺘﻼل اﺿــﻄﺮاب اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ﻣﻌﻤــﻮﻻً در دوران‬
‫ﻧﻮﺟﻮاﻧﻲ آﻏﺎز ﻣﻲﮔـﺮدد )اﺳـﻜﻨﻴﺮ‪ ،16‬ﺟﺎﻧـﺴﻮن‪ ،17‬ﻫﻮرﻧﻴـﮓ‪،18‬‬
‫ﻻﻳﺒﻮﻳﺘﺰ‪ 19‬و وﻳﺴﻤﻦ‪ ،(1992 ،20‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي اﻧـﺪﻛﻲ ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ‬
‫اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﭘﺮداﺧﺘـﻪاﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎ را ﮔـﺰارش ﻛﻨﻨـﺪ )اﺳـﺎﻳﻮ‪،21‬ﻛـﺎﻧﺮادت‪ 22‬و ﭘﻴﺘـﺮﻣﻦ‪،23‬‬

‫‪9- aversiveness‬‬ ‫‪10- Carr‬‬

‫‪11- Butler‬‬ ‫‪12- Mathews‬‬
‫‪13- Perry‬‬ ‫‪14- Locock‬‬ ‫وﻟﻲ اﻳﻦ ﺗﺮسﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﮔﺬرا ﻫﺴﺘﻨﺪ و آﺳﻴﺐ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﺑﻪدﻧﺒـﺎل‬
‫‪15- Salkovskis‬‬ ‫‪16- Schneier‬‬
‫‪17- Johnson‬‬ ‫‪18- Hornig‬‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﺧـﺘﻼل اﺿـﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺗـﺮسﻫـﺎي اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‬
‫‪19- Liebowitz‬‬ ‫‪20- Weissman‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻛﻪ آﺳﻴﺐ در ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺷﻐﻠﻲ‪ ،‬ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ و اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‬
‫‪21- Essau‬‬ ‫‪22- Conradt‬‬
‫‪23- Petermann‬‬ ‫‪24- Muris‬‬ ‫اﻓﺮاد را در ﭘﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﮔﺮدﻧـﺪ‪ .‬اﻓـﺰون ﺑـﺮ آن ﭘﻴﺎﻣـﺪ‬
‫‪25- Merckelbach‬‬ ‫‪26- Gadel‬‬
‫‪27- Moulaert‬‬ ‫‪28- Last‬‬ ‫اﺧﺘﻼل اﺿـﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ در ﻛﻮدﻛـﺎن و ﻧﻮﺟـﻮان ﺑـﺎ اﻣﺘﻨـﺎع‬
‫‪29- Strauss‬‬ ‫ﺷﺪﻳﺪ از ﻣﺪرﺳﻪ ارﺗﺒﺎط دارد )ﻻﺳﺖ‪ 28‬و اﺳﺘﺮاووس‪.(1990 ،29‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫داﺷــﺘﻪ اﺳــﺖ )ﻓــﻮا و ﻫﻤﻜــﺎران‪1996 ،‬؛ رﻳﻨﮕﻮﻟــﺪ و ﻫﻤﻜــﺎران‪،‬‬
‫‪2003‬؛ ﻳﻮرن‪ ،9‬ﺳﺰاﺑﻮ‪ 10‬و ﻟﻮﻳﺒﻮﻧـﺪ‪ .(2002 ،11‬ﻫـﻢﭼﻨـﻴﻦ ﭘﺎﻳـﺎﻳﻲ‬
‫اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ روش ﺑﺎزآزﻣﺎﻳﻲ رﺿﺎﻳﺖ ﺑﺨـﺶ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‬
‫)ﻓﻮا و ﻫﻤﻜﺎران‪1996 ،‬؛ رﻳﻨﮕﻮﻟﺪ و ﻫﻤﻜﺎران‪.(2003 ،‬‬
‫در ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻋﺎﻣﻠﻲ آزﻣﻮن‪،‬‬
‫ﺑﻪﻛﻤﻚ روش ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي اﺻﻠﻲ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞﻫـﺎي دﺧﻴـﻞ در آزﻣـﻮن‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻤﺎر ﻋﺎﻣﻞﻫﺎ در ﻫﺮ آزﻣﻮن‪ ،‬ﻧﻤـﻮدار‬
‫ارزش وﻳﮋه ﻫﻤﻪ ﻋﺎﻣﻞﻫﺎ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺷﺪ و ﺑﺮ ﭘﺎﻳـﻪ آزﻣـﻮن اﺳـﻜﺮي‬
‫در ﻫــﺮ ﭘﺮﺳــﺶﻧﺎﻣــﻪ دو ﻋﺎﻣــﻞ اﺳــﺘﺨﺮاج ﮔﺮدﻳــﺪ‪ .‬در آزﻣــﻮن‬
‫اﺣﺘﻤــﺎل ﻣﻘــﺪار ﺿــﺮﻳﺐ ‪ KMO‬ﺑﺮاﺑــﺮ ﺑــﺎ ‪ 0/25‬ﺑــﻮد و آزﻣــﻮن‬
‫ﺑﺎرﺗﻠﺖ ﻧﻴﺰ از ﻧﻈﺮ آﻣﺎري ﻣﻌﻨﻲدار ﺑـﻮد )‪ .(p<0/001‬ﻫـﻢﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﻋﺎﻣــﻞﻫــﺎي اول و دوم ﺑــﻪﺗﺮﺗﻴــﺐ داراي ارزش وﻳــﮋه ‪ 12/78‬و‬
‫‪ 6/01‬ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﻤﻌﺎً ‪ %49/5‬وارﻳﺎﻧﺲ را ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ‬
‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ )ﻓﻮا و ﻫﻤﻜﺎران‪ ،(1996 ،‬ﻋﺎﻣﻞﻫـﺎي اول و‬
‫دوم ﺑــﻪﺗﺮﺗﻴــﺐ اﺣﺘﻤــﺎل اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ و اﺣﺘﻤــﺎل ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ‬
‫ﻧﺎمﮔﺬاري ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫در آزﻣﻮن ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﻘﺪار ﺿـﺮﻳﺐ ‪ KMO‬ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑـﺎ ‪ 0/12‬و‬
‫آزﻣﻮن ﺑﺎرﺗﻠﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﻮد )‪ .(p<0/001‬ﻋﺎﻣـﻞ ﻫـﺎي اول و‬
‫دوم ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ داراي ارزش وﻳﮋه ‪ 11/71‬و ‪ 5/26‬ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﻤﻌﺎً‬
‫‪ %45/0‬وارﻳــﺎﻧﺲ را ﺗﺒﻴــﻴﻦ ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﻓــﻮا و ﻫﻤﻜــﺎران )‪(1996‬‬
‫ﻋﺎﻣــﻞﻫــﺎي اول و دوم را ﺑــﻪﺗﺮﺗﻴــﺐ ﭘﻴﺎﻣــﺪ اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ و ﭘﻴﺎﻣــﺪ‬
‫ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﺎمﮔﺬاري ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬
‫ﮔﻮﻳﻪﻫﺎي ‪ 26 ،33 ،35 ،36 ،39 ،40‬و ‪ 18‬ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﺑـﺎر ﻋـﺎﻣﻠﻲ‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺎﻻ روي ﻫﺮ دو ﻋﺎﻣﻞ ﺣﺬف ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﻧﻴﺰ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺴﺎﻧﻲ دروﻧـﻲ‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ آﻟﻔﺎي ﻛﺮوﻧﺒﺎخ و روش ﺑﺎزآزﻣﺎﻳﻲ ﺑـﻪﻛـﺎر ﺑـﺮده ﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ آﻟﻔﺎي ﻛﺮوﻧﺒﺎخ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣـﻪ اﺣﺘﻤـﺎل و زﻳﺮﻣﻘﻴـﺎسﻫـﺎي‬
‫آن )اﺣﺘﻤﺎل اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و اﺣﺘﻤﺎل ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤﺎﻋﻲ( ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑـﺎ‬
‫‪ 0/92 ،0/94‬و ‪ 0/90‬و ﻫــﻢﭼﻨــﻴﻦ ﺿــﺮﻳﺐ آﻟﻔــﺎي ﻛﺮوﻧﺒــﺎخ‬
‫ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪ و زﻳﺮﻣﻘﻴﺎسﻫﺎي آن )ﭘﻴﺎﻣﺪ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ و ﭘﻴﺎﻣـﺪ‬
‫ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤﺎﻋﻲ( ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 0/90 ،0/94‬و ‪ 0/89‬ﺑﻮد‪ .‬ﺿـﺮﻳﺐ ﭘﺎﻳـﺎﻳﻲ‬
‫ﭘﺮﺳــﺶﻧﺎﻣــﻪﻫــﺎ ﺑــﻪ روش ﺑﺎزآزﻣــﺎﻳﻲ ﺑــﺎ ﻓﺎﺻــﻠﻪ دو ﻫﻔﺘــﻪ ﺑــﺮاي‬
‫ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ اﺣﺘﻤﺎل و ﭘﻴﺎﻣﺪ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑـﺎ ‪ 0/86‬و ‪ 0/90‬ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ در ﭘـﮋوﻫﺶﻫـﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن‬
‫_______________________________________‬
‫‪1- Social Anxiety Scale for Adolescent‬‬
‫‪2- LaGreca‬‬ ‫‪3- Lopez‬‬
‫‪4- Probability/Cost Questionnaire for Children‬‬
‫‪5- social probability‬‬ ‫‪6- non-social probability‬‬
‫‪7- social cost‬‬ ‫‪8- non-social cost‬‬
‫‪9- Uren‬‬ ‫‪10- Szabo‬‬
‫‪11- Lovibond‬‬
‫ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬
‫ﻧﺎﺣﻴﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻪﺗﺼﺎدف اﻧﺘﺨـﺎب ﮔﺮدﻳـﺪ و ﺳـﭙﺲ از ﻣﻴـﺎن‬
‫ﻣﺪارس دﺧﺘﺮاﻧﻪ و ﭘﺴﺮاﻧﻪ‪ ،‬دو ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻪﺗﺼﺎدف اﻧﺘﺨﺎب ﺷـﺪﻧﺪ‬
‫)ﻳﻚ ﻣﺪرﺳﻪ دﺧﺘﺮاﻧﻪ و ﻳـﻚ ﻣﺪرﺳـﻪ ﭘـﺴﺮاﻧﻪ(‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﻣﻘﻴـﺎس‬
‫اﺿــﻄﺮاب اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ﺑــﺮاي ﻧﻮﺟﻮاﻧــﺎن‪) (SAS-A) 1‬ﻻﺟﺮﻛــﺎ‪ 2‬و‬
‫ﻟﻮﭘﺰ‪ (1998 ،3‬ﺑﺮاي ﺳﺮﻧﺪﻛﺮدن ‪ 449‬ﻧﻔﺮ از ﻛـﻞ داﻧـﺶآﻣـﻮزان‬
‫اول و دوم ﻫﺮ دو ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻪﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪ ﺗـﺎ اﻓـﺮاد ﺑـﺎ اﺧـﺘﻼل‬
‫اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺑـﺎﻻ و ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﻣـﺸﺨﺺ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻓـﺮادي ﻛـﻪ‬
‫ﻧﻤﺮهﻫﺎي آﻧﺎن دﺳﺖﻛﻢ ﻳﻚ اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر ﺑـﺎﻻي ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ در‬
‫اﻳﻦ ﻣﻘﻴﺎس ﺑﻮد‪ ،‬ﺑـﻪﻋﻨـﻮان اﻓـﺮاد ﺑـﺎ اﺿـﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺑـﺎﻻ و‬
‫اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻧﻤﺮهﻫﺎي آﻧﺎن دﺳﺖﻛﻢ ﻳﻚ اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦﺗـﺮ‬
‫از ﻣﻴــﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑــﻮد ﺑــﻪﻋﻨـﻮان اﻓــﺮاد ﺑــﺎ اﺿــﻄﺮاب اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ﭘــﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 41‬ﻧﻔﺮ ﻧﻮﺟﻮان ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ اﺿﻄﺮاب‬
‫اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ﺑــﺎﻻ )‪ 18‬ﭘــﺴﺮ و ‪ 23‬دﺧﺘــﺮ( و ‪ 84‬ﻧﻔــﺮ ﺑــﺎ ﺷــﺮاﻳﻂ‬
‫اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ )‪ 44‬ﭘﺴﺮ و ‪ 40‬دﺧﺘﺮ( اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﮔﺮدآوري دادهﻫﺎ اﺑﺰارﻫﺎي زﻳﺮ ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺮده ﺷﺪﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ اﺣﺘﻤﺎل‪ /‬ﭘﻴﺎﻣﺪ ﺑـﺮاي ﻛﻮدﻛـﺎن‪:(PCQ-C) 4‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪﻫﺎ )ﻓﻮا و ﻫﻤﻜﺎران‪ (1996 ،‬ﻫـﺮ ﻛـﺪام داراي ‪40‬‬
‫ﻋﺒــﺎرت درﺑﺮدارﻧــﺪة روﻳــﺪاد اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔــﻲ و ‪ 20‬روﻳــﺪاد‬
‫‪258‬‬
‫ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل و ﭘﻴﺎﻣﺪ رﺧﺪاد روﻳﺪادﻫﺎي‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔﻲ و روﻳﺪادﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔﻲ را ﻣﻲﺳـﻨﺠﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﭘﺮﺳــﺶﻧﺎﻣــﻪ اﺣﺘﻤــﺎل‪ ،‬آزﻣــﻮدﻧﻲ ﻣﻴــﺰان اﺣﺘﻤــﺎل رﺧــﺪاد‬
‫روﻳﺪادﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔﻲ و روﻳﺪادﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔﻲ را‬
‫ﺑﺮ ﭘﺎﻳـﻪ ﻳـﻚ ﻣﻘﻴـﺎس ﻧُـﻪﮔﺰﻳﻨـﻪاي )اﺻـﻼً اﺣﺘﻤـﺎل ﻧـﺪارد=‪ 0‬ﺗـﺎ‬
‫ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ اﺣﺘﻤﺎل دارد=‪ (8‬درﺟـﻪﺑﻨـﺪي ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳـﺶ ﻧﺎﻣـﻪ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل‪ ،‬داراي دو زﻳﺮﻣﻘﻴﺎس اﺳﺖ‪ :‬اﺣﺘﻤـﺎل اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‪) 5‬ﺑـﺮاي‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﭼﻪﻗﺪر اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم اﺣﺴﺎس ﺧﺠﺎﻟـﺖ‬
‫و ﺷــﺮﻣﻨﺪﮔﻲ ﻛﻨﻴــﺪ( و اﺣﺘﻤــﺎل ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ‪) 6‬ﺑــﺮاي ﻧﻤﻮﻧــﻪ‪،‬‬
‫ﭼﻪﻗﺪر اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰا ﻣﺒﺘﻼ ﺷﻮﻳﺪ( در ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻧﻴﺰ‪ ،‬آزﻣﻮدﻧﻲ ﻣﻴﺰان ﭘﻴﺎﻣﺪ رﺧـﺪاد روﻳـﺪادﻫﺎي اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‬
‫ﻣﻨﻔﻲ و روﻳﺪادﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔﻲ را ﺑﺮ ﭘﺎﻳـﻪ ﻳـﻚ ﻣﻘﻴـﺎس‬
‫ﻧُــﻪدرﺟــﻪاي )اﺻ ـﻼً ﺑــﺪ ﻧﻴــﺴﺖ=‪ 0‬ﺗــﺎ ﺑــﻲﻧﻬﺎﻳــﺖ ﺑــﺪ اﺳــﺖ=‪(8‬‬
‫ﺳﺎل ﺳﻴﺰدﻫﻢ‪ /‬ﺷﻤﺎر ه ‪ / 3‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪1386‬‬
‫‪Vol. 13 / No. 3/ Fall 2007‬‬
‫درﺟﻪﺑﻨﺪي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻧﻴـﺰ داراي دو زﻳﺮﻣﻘﻴـﺎس‬
‫اﺳﺖ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺪ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‪) 7‬ﺑـﺮاي ﻧﻤﻮﻧـﻪ‪ ،‬ﭼـﻪﻗـﺪر ﺑـﺮاي ﺷـﻤﺎ ﺑـﺪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬اﮔﺮ در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم اﺣـﺴﺎس ﺧﺠﺎﻟـﺖ و ﺷـﺮﻣﻨﺪﮔﻲ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ( و ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪) 8‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﭼﻪﻗﺪر ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺑـﺪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰا ﻣﺒﺘﻼ ﺷـﻮﻳﺪ(‪ .‬اﻳـﻦ ﭘﺮﺳـﺶﻧﺎﻣـﻪ در‬
‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺛﺒﺎت دروﻧﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ ﻧـﺸﺎن داده اﺳـﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎ داﻣﻨﻪ ﺿـﺮﻳﺐ آﻟﻔـﺎ از ‪ 0/85‬ﺗـﺎ ‪ 0/97‬ﻧﻮﺳـﺎن‬
‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫‪Archive of SID‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻴﺮ و ﺻﻐﺮي اﺳﺘﻮار‬

‫اﺣــﺴﺎﺳﺎت و اﻓﻜــﺎر ﺧــﻮﻳﺶ ﭘﺎﺳــﺦ دﻫﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﻪ آﻧــﺎن ﻳــﺎدآوري‬ ‫ﺑــﺮاي اﻧــﺪازهﮔﻴــﺮي ﺳــﻮﮔﻴﺮي داوري در زﻣﻴﻨــﻪ روﻳــﺪادﻫﺎي‬
‫ﮔﺮدﻳــﺪ ﻛــﻪ ﭘﺎﺳــﺦ درﺳــﺖ ﻳــﺎ ﻧﺎدرﺳــﺖ وﺟــﻮد ﻧــﺪارد‪ .‬اﻳــﻦ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻬـﺮه ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ )ﻓـﻮا و‬
‫ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﻣﺪت ‪ 25‬دﻗﻴﻘﻪ ﭘﺎﺳﺦ داده ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻜﺎران‪.(1996 ،‬‬
‫ﺑـــﺮاي ﺗﺤﻠﻴـــﻞ دادهﻫـــﺎ آزﻣـــﻮن ‪ ،t‬ﺗﺤﻠﻴـــﻞ ﻛﻮوارﻳـــﺎﻧﺲ‬ ‫‪ -2‬ﻣﻘﻴﺎس اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑـﺮاي ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن )‪:(SAS-A‬‬
‫ﭼﻨﺪﻣﺘﻐﻴﺮي و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺮده ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻳــﻦ ﻣﻘﻴــﺎس داراي ‪ 18‬ﮔﻮﻳــﻪ و ﺳــﻪ زﻳﺮﻣﻘﻴــﺎس ‪ -1‬ﺗــﺮس از‬
‫ارزﻳــﺎﺑﻲ ﻣﻨﻔــﻲ‪ -2 ،(FNE) 1‬اﺟﺘﻨــﺎب اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ و اﻧــﺪوه‪ 2‬در‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ )‪ (SAD-New‬و ‪ -3‬اﺟﺘﻨـﺎب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ و‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺮات زﻳﺮﻣﻘﻴﺎسﻫﺎي ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣـﻪ اﺣﺘﻤـﺎل‪/‬‬ ‫اﻧﺪوه ﻋﻤﻮﻣﻲ )‪ (SAD-General‬اﺳﺖ )ﻻﺟﺮﻛﺎ و ﻟﻮﭘﺰ‪،1998 ،‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺪ ﺑﺮاي ﻛﻮدﻛﺎن و ﻧﻤﺮات ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻛﻮدﻛـﺎن و‬ ‫ورﻧﺒﺮگ‪ ،3‬آﺑﻮﻧـﺪر‪ ،4‬اول‪ 5‬و ﺑﻴـﺮي‪ .(1992 ،6‬اﺳـﺘﻮار و رﺿـﻮﻳﻪ‬
‫ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬در دو ﮔﺮوه اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎﻻ و ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ‬ ‫)‪ (1382‬ﺳــﺎﺧﺘﺎر ﺳــﻪ ﻋــﺎﻣﻠﻲ اﻳــﻦ ﻣﻘﻴــﺎس را روي ﻧﻤﻮﻧــﻪ اي از‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺗﺤﻠﻴﻞ اوﻟﻴﻪ ﺑـﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ ﺗﻔـﺎوتﻫـﺎي ﮔﺮوﻫـﻲ در‬ ‫ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن اﻳﺮاﻧﻲ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻤﻮدﻧـﺪ‪ .‬آﻧـﺎن ﭘﺎﻳـﺎﻳﻲ اﻳـﻦ ﻣﻘﻴـﺎس را ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ آزﻣﻮن ‪ t‬ﺑـﻪﻛـﺎر ﺑـﺮده ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫روش ﺑﺎزآزﻣﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻓﻮاﺻﻞ زﻣﺎﻧﻲ از ﻳـﻚ ﺗـﺎ ﭼﻬـﺎر ﻫﻔﺘـﻪ ‪0/88‬‬
‫ﺟﺪول ‪ ،1‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ و اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر زﻳﺮ ﻣﻘﻴﺎسﻫﺎي ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫ﮔﺰارش ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ آن ﻣﻴﺰان ﻫﻤﺴﺎﻧﻲ دروﻧـﻲ ﻣﻘﻴـﺎس را‬
‫‪1‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎل‪ /‬ﭘﻴﺎﻣﺪ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ را در دو ﮔﺮوه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺿﺮﻳﺐ آﻟﻔﺎ ﺑﺮاي زﻳﺮﻣﻘﻴﺎسﻫـﺎي ‪SAD-New ،FNE‬‬
‫ﻫﻤــﺎنﮔﻮﻧــﻪ ﻛــﻪ ﭘــﻴﺶﺑﻴﻨــﻲ ﺷــﺪه ﺑــﻮد ﻧﻤــﺮهﻫــﺎي اﺣﺘﻤــﺎل‬ ‫و ‪ SAD-General‬ﺑـــﻪﺗﺮﺗﻴـــﺐ ﺑﺮاﺑـــﺮ ﺑـــﺎ‪ 0/74 ،0/84‬و ‪0/77‬‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﭘﻴﺎﻣﺪ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﮔـﺮوه ﺑـﺎ اﺿـﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺑـﺎﻻ‬ ‫ﮔﺰارش ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻘﻴـﺎس داراي ﭘـﻨﺞ ﮔﺰﻳﻨـﻪ )ﻛـﺎﻣﻼً ﺷـﺒﻴﻪ‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻌﻨﻲداري ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﮔﺮوه ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮد‬ ‫ﻣﻦ=‪ 5‬ﺗﺎ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔﺎوت از ﻣﻦ=‪ (1‬ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻧﻤـﺮهﻫـﺎي ﺑـﺎﻻ در‬
‫)‪ .(t=2/70 ،p<0/01‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ ﮔﺮوه ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻘﻴﺎس ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪة اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪259‬‬
‫ﺑــﺎﻻ‪ ،‬اﺣﺘﻤــﺎل و ﭘﻴﺎﻣــﺪ رﺧــﺪاد روﻳــﺪادﻫﺎي اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔــﻲ را‬ ‫‪ -3‬ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣـﻪ اﻓـﺴﺮدﮔﻲ ﻛﻮدﻛـﺎن‪ :(CDI) 7‬ﭘﺮﺳـﺶﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﺑــﺎﻻﺗﺮ از ﮔــﺮوه ﺑــﺎ اﺿــﻄﺮاب اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ﭘــﺎﻳﻴﻦ ﮔــﺰارش ﻛــﺮده‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻛﻮدﻛﺎن )ﻛﻮاﻛﺲ‪ 8‬و ﺑﻚ‪ (1977 ،9‬ﺷﺎﻣﻞ ‪ 27‬ﮔﻮﻳﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻴﻦ دو ﮔـﺮوه در ﻧﻤـﺮهﻫـﺎي اﺣﺘﻤـﺎل ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت‪ ،‬اﻓﻜﺎر‪ ،‬رﻓﺘﺎرﻫﺎ و ﻋﻼﻳﻢ ﺑﺪﻧﻲ اﻓﺴﺮدﮔﻲ را‬
‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮاي ﻛﻮدﻛﺎن ﻫﻔﺖ ﺗﺎ ‪ 17‬ﺳﺎﻟﻪ‬
‫ﺟﺪول ‪ -1‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ و اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر زﻳﺮﻣﻘﻴﺎسﻫﺎي ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ اﺣﺘﻤﺎل‪/‬‬ ‫ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪه و داراي ﭘــﻨﺞ زﻳﺮﻣﻘﻴــﺎس ﺧﻠــﻖ ﻣﻨﻔــﻲ‪ ،‬ﻣــﺸﻜﻼت‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺪ ﺑﺮاي ﻛﻮدﻛﺎن و ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻛﻮدﻛﺎن‬
‫ﻣﻴﺎنﻓﺮدي‪ ،‬ﺑﻲﻛﻔﺎﻳﺘﻲ‪ ،‬ﻋﺪم ﻟﺬت و ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫اﺿﻄﺮاب‬ ‫اﺿﻄﺮاب‬ ‫اﻳﻦ ﭘﺮﺳـﺶﻧﺎﻣـﻪ ﻫـﺮ ﮔﻮﻳـﻪ ﺑـﻪﺻـﻮرت ‪ 0،1‬ﻳـﺎ ‪ 2‬ﻧﻤـﺮهﮔـﺬاري‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎﻻ‬
‫)‪(n=84‬‬ ‫)‪(n=41‬‬ ‫ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ ﻧﻤﺮه ﻛﻞ در اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ از ‪ 0‬ﺗـﺎ ‪،54‬‬
‫ﻧﻤﺮه ‪t‬‬ ‫ﻣﻘﻴﺎس‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬ ‫ﻧﻮﺳﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ داراي ﺛﺒﺎت دروﻧـﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ‬
‫)اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر(‬ ‫)اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر(‬
‫اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺿــﺮﻳﺐ آﻟﻔــﺎ‪ ،‬داﻣﻨــﻪاي از ‪ 0/71‬ﺗــﺎ ‪0/94‬‬
‫**‪3/80‬‬ ‫‪(26/90) 61/89‬‬ ‫‪(20/76) 91/10‬‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬ ‫)ﺳــﻴﻠﻮر‪ ،10‬ﻓﻴــﻨﭻ‪ ،11‬اﺳــﭙﻴﺮﺗﻮ‪ 12‬و ﺑﻴﻨــﺖ‪ (1984 ،13‬ﺑــﺮاي اﻳــﻦ‬
‫‪0/985‬‬ ‫‪(25/19) 45/94‬‬ ‫‪(27/91) 54/35‬‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﮔﺰارش ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﺳـﺘﻮار و رﺿـﻮﻳﻪ )‪ (1382‬در‬
‫*‪2/70‬‬ ‫‪(20/01) 79/31‬‬ ‫‪(15/70) 94/85‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ رواﻳﻲ واﮔﺮاﻳﻲ اﻳـﻦ ﭘﺮﺳـﺶﻧﺎﻣـﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺒـﺴﺘﮕﻲ آن را ﺑـﺎ‬
‫‪1/72‬‬ ‫‪(27/06) 70/84‬‬ ‫‪(20/73) 84/10‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫ﺳﺎل ﺳﻴﺰدﻫﻢ‪ /‬ﺷﻤﺎر ه‪ / 3‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪1386‬‬

‫ﻣﻘﻴﺎس اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺑـﺮاي ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن )‪ 0/35 (SAS-A‬و‬

‫‪Vol. 13 / No. 3/ Fall 2007‬‬

‫**‪4/91‬‬ ‫‪(4/07) 7/52‬‬ ‫‪(3/16) 13/25‬‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬

‫‪* p<0/05 ; **p<0/0001‬‬ ‫ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ آن را ﻧﻴﺰ ﺑـﻪ روش ﺑﺎزآزﻣـﺎﻳﻲ ﺑـﺎ ﻓﺎﺻـﻠﻪ دو ﻫﻔﺘـﻪ ‪0/91‬‬
‫ﮔﺰارش ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫_______________________________________‬
‫‪1- Fear of Negative Evaluation‬‬ ‫ﻫﻤﻪ داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﻪﺻﻮرت ﮔﺮوﻫﻲ در ﻛﻼسﻫﺎي ﻋﺎدي‬
‫‪2- Social Avoidance and Distress‬‬
‫‪3- Vernberg‬‬ ‫‪4- Abwender‬‬ ‫ﻣﺪرﺳـــﻪ ﺑـــﻪﻛﻤـــﻚ آﻣـــﻮزش اﺳـــﺘﺎﻧﺪارد ﭼـــﺎپﺷـــﺪه روي‬
‫‪5- Ewell‬‬ ‫‪6- Beery‬‬
‫‪7- Children Depression Inventory‬‬ ‫ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ ارزﻳـﺎﺑﻲ ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬اﻓـﺰون ﺑـﺮ اﻳـﻦ از آزﻣـﻮدﻧﻲﻫـﺎ‬
‫‪8- Kovacs‬‬ ‫‪9- Beck‬‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﻤـﻼت ﻫـﺮ ﭘﺮﺳـﺶﻧﺎﻣـﻪ را ﺑـﻪ دﻗـﺖ ﺑـﺮ ﭘﺎﻳـﻪ‬
‫‪10- Saylor‬‬ ‫‪11- Finch‬‬
‫‪12- Spirto‬‬ ‫‪13- Bennett‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬
‫ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬

‫ﺟﺪول ‪ – 3‬ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ در ﭘﮋوﻫﺶ‬ ‫ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﻲداري دﻳﺪه ﻧﺸﺪ‪ .‬اﻓﺰون ﺑـﺮ آن ﮔـﺮوه ﺑـﺎ اﺿـﻄﺮاب‬
‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﻧﺎم ﻣﺘﻐﻴﺮ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎﻻ ﭘﻴﺎﻣﺪ رﺧﺪاد روﻳﺪادﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﺑﺎﻻﺗﺮ از‬
‫‪-‬‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬ ‫ﮔـﺮوه ﺑـﺎ اﺿـﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﮔـﺰارش ﻛــﺮد )‪،p<0/05‬‬
‫‪-‬‬ ‫**‪0/55‬‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬ ‫‪ .(t=1/72‬ﮔﺮوه ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎﻻ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫـﺎي اﻓـﺴﺮدﮔﻲ‬
‫‪-‬‬ ‫‪0/08‬‬ ‫*‪0/35‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬ ‫ﺑﻴــﺸﺘﺮي ﻧــﺴﺒﺖ ﺑــﻪ ﮔــﺮوه اﺿــﻄﺮاب اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ﭘــﺎﻳﻴﻦ ﮔــﺰارش‬
‫‪-‬‬ ‫**‪0/68‬‬ ‫‪0/19‬‬ ‫*‪0/37‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬ ‫ﻛﺮدﻧــﺪ )‪ .(t=4/91،p<0/001‬در ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﺑﻌــﺪي ﺑــﺮاي ارزﻳــﺎﺑﻲ‬
‫‪0/17‬‬ ‫**‪0/60‬‬ ‫‪0/18‬‬ ‫**‪0/58‬‬ ‫اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺟﻨﺴﻲ در ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﺟﻨـﺴﻴﺖ‬
‫‪*p<0/05 ; **p<0/001‬‬ ‫ﺑــﻪﻋﻨــﻮان ﻣﺘﻐﻴــﺮ ﻣــﺴﺘﻘﻞ وارد ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﮔﺮدﻳــﺪ‪ .‬ﻫــﻢﭼﻨــﻴﻦ ﺑــﺮاي‬
‫ﻛــﺎﻫﺶ وارﻳــﺎﻧﺲ ﺧﻄــﺎ و ﻛﻨﺘــﺮل ﺗــﺄﺛﻴﺮ اﺣﺘﻤــﺎﻟﻲ ﻧــﺸﺎﻧﻪﻫــﺎي‬
‫رﺧــﺪاد روﻳــﺪادﻫﺎي ﻣﻨﻔــﻲ اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ را ﺑــﺎﻻﺗﺮ از ﮔــﺮوه ﺑــﺎ‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ روي ﻧﻤﺮهﻫﺎي ﺷـﺎﺧﺺ ﺳـﻮﮔﻴﺮيﻫـﺎي ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬از‬
‫اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﮔﺰارش ﻛـﺮده ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﺗـﺄﺛﻴﺮات ﻣﻴـﺎن‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻮوارﻳﺎﻧﺲ ﭼﻨﺪﻣﺘﻐﻴﺮي ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬
‫آزﻣﻮدﻧﻲﻫﺎ ﺑﺮاي ﮔـﺮوه ﻧﻴـﺰ در اﺣﺘﻤـﺎل اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ )‪،p<0/001‬‬ ‫ﻧﻤﺮهﻫﺎي ﭼﻬﺎر زﻳﺮﻣﻘﻴﺎس ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣـﻪ ‪) PCQ-C‬ﻳﻌﻨـﻲ اﺣﺘﻤـﺎل‬
‫‪ (F= 22/50‬و ﭘﻴﺎﻣﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ )‪ (F= 15/85 ،p<0/001‬ﻣﻌﻨﻲدار‬ ‫اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ‪ ،‬اﺣﺘﻤــﺎل ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣــﺪ اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ و ﭘﻴﺎﻣــﺪ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ( ﺑــﻪﻋﻨــﻮان ﻣﺘﻐﻴﺮﻫــﺎي واﺑــﺴﺘﻪ؛ ﺟﻨــﺴﻴﺖ و ﮔــﺮوه‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺗﺤﻠﻴـﻞﻫـﺎي اوﻟﻴـﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺒـﺴﺘﮕﻲ ﺑـﻴﻦ اﺑﺰارﻫـﺎي‬ ‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ؛ و ﻧـﺸﺎﻧﻪﻫـﺎي اﻓـﺴﺮدﮔﻲ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﻣﺘﻐﻴـﺮ‬
‫ﺳﻮﮔﻴﺮي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺮرﺳـﻲ ﺷـﺪ‪ .‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ در‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺗﺤﻠﻴـﻞ در ﺟـﺪول ‪ 2‬ﻧـﺸﺎن‬
‫ﺟﺪول ‪ 3‬اراﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺟـﺪول ﻳﺎدﺷـﺪه ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ ،‬اﺿـﻄﺮاب‬ ‫ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺟﺪول ‪ 2‬ﻧﺸﺎن ﻣـﻲ دﻫـﺪ‪ ،‬ﭘـﺲ از ﻛﻨﺘـﺮل ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬
‫‪260‬‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل و ﭘﻴﺎﻣﺪ رﺧﺪاد روﻳﺪادﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔـﻲ‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﮕﺎن اﻓـﺴﺮدﮔﻲ ﺑـﺮ ﻧﻤـﺮهﻫـﺎي ﭘﺮﺳـﺶﻧﺎﻣـﻪ اﺣﺘﻤـﺎل‪ /‬ﭘﻴﺎﻣـﺪ‬
‫ﻫﻤﺒــﺴﺘﮕﻲ ﻣﺜﺒــﺖ و ﻣﻌﻨ ـﻲداري ﻧــﺸﺎن داده اﺳــﺖ )ﺑــﻪﺗﺮﺗﻴــﺐ‬ ‫رﺧﺪاد روﻳﺪادﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺮوه ﻫﻨﻮز ﻣﻌﻨﻲ دار اﺳـﺖ‬
‫‪ r=0/58 ،p<0/001‬؛ ‪(r=0/60 ،p<0/001‬؛ ﺑــﻪ ﺑﻴــﺎن دﻳﮕــﺮ ﺑــﺎ‬ ‫)‪(λ =0/45 ،F=9/46 ،p<0/001‬؛ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕـﺮ ‪ %55‬وارﻳـﺎﻧﺲ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣـﺪ و اﺣﺘﻤـﺎل ﺑـﺮآورد رﺧـﺪاد‬ ‫ﻧﻤﺮه ﻫﺎي ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ اﺣﺘﻤﺎل‪ /‬ﭘﻴﺎﻣﺪ رﺧـﺪاد روﻳـﺪادﻫﺎي ﻣﻨﻔـﻲ‬
‫روﻳﺪادﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔﻲ ﻧﻴﺰ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻲﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻳﺎﻓﺘـﻪﻫـﺎ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻛـﺮد‪ .‬از‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎﻻ ﺳـﻮﮔﻴﺮي‬ ‫اﻳﻦ رو ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺟﻨﺴﻴﺖ و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ ﺟﻨـﺴﻴﺖ× ﮔـﺮوه ﻣﻌﻨـﻲدار‬
‫ﺑﻴــﺸﺘﺮي در ﺗﻔــﺴﻴﺮ روﻳــﺪادﻫﺎي اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔــﻲ ﻧــﺴﺒﺖ ﺑــﻪ‬ ‫ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻮوارﻳـﺎﻧﺲ ﺗﻌﻘﻴﺒـﻲ ﻧﻴـﺰ ﻧـﺸﺎن داد ﻛـﻪ‬
‫ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗــﺄﺛﻴﺮات ﺑ ـﻴﻦ آزﻣــﻮدﻧﻲﻫــﺎ در اﻓــﺴﺮدﮔﻲ ﺗﻨﻬــﺎ ﺑــﺮاي اﺣﺘﻤــﺎل‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ )‪ (F= 10/81،p<0/001‬و ﭘﻴﺎﻣﺪ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ )‪،p<0/01‬‬
‫ﺑﺤﺚ‬ ‫‪ (F= 3/89‬ﻣﻌﻨــﻲ دار ﺑــﻮده اﺳــﺖ‪ .‬ﭘــﺲ از ﻛﻨﺘــﺮل ﻧــﺸﺎﻧﻪﻫــﺎي‬
‫ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮرﺳﻲ ﺳـﻮﮔﻴﺮي ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﮔﺮوه ﺑﺎ اﺿـﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺑـﺎﻻ‪ ،‬اﺣﺘﻤـﺎل و ﭘﻴﺎﻣـﺪ‬
‫روﻳــﺪادﻫﺎي اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ و ﻏﻴــﺮ اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔــﻲ در ﻧﻮﺟﻮاﻧــﺎن‬
‫ﻣﻀﻄﺮب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد ﻛـﻪ ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن ﺑـﺎ ﺷـﺮاﻳﻂ‬ ‫ﺟﺪول ‪ -2‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻮوارﻳﺎﻧﺲ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﻴﺮي )‪(MANCOVA‬‬
‫ﺳﺎل ﺳﻴﺰدﻫﻢ‪ /‬ﺷﻤﺎر ه ‪ / 3‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪1386‬‬
‫‪Vol. 13 / No. 3/ Fall 2007‬‬

‫اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺑـﺎﻻ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن ﺑـﺎ ﺷـﺮاﻳﻂ‬ ‫ﺳﻄﺢ‬ ‫درﺟﻪ‬
‫ﻧﻤﺮه ‪F‬‬ ‫ﻻﻣﺒﺪا)‪(λ‬‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮات‬
‫اﺿـــﻄﺮاب اﺟﺘﻤـــﺎﻋﻲ ﭘـــﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﺳـــﻮﮔﻴﺮي ﺑﻴـــﺸﺘﺮي در ﺗﻔـــﺴﻴﺮ‬ ‫ﻣﻌﻨﻲداري‬ ‫آزادي‬
‫روﻳــﺪادﻫﺎي اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔــﻲ ﻧــﺸﺎن ﻣــﻲدﻫﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴــﺐ‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬
‫‪4‬‬ ‫‪3/90‬‬ ‫‪0/67‬‬
‫ﻓﺮﺿﻴﻪﻫﺎي اول و دوم ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﻓﺮﺿـﻴﻪ‬ ‫‪0/01‬‬ ‫ﮔﺮوه‬
‫‪4‬‬ ‫‪9/46‬‬ ‫‪0/45‬‬
‫‪0/001‬‬ ‫ﺟﻨﺲ‬
‫ﺳﻮم ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﻴﺰ ﮔﺮوه ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺑـﺎﻻ‬ ‫‪4‬‬ ‫‪1/92‬‬ ‫‪0/76‬‬
‫‪N.S.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺪ رﺧﺪاد روﻳﺪادﻫﺎي ﻏﻴﺮ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ را ﻧﻴـﺰ ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ﮔـﺮوه ﺑـﺎ‬ ‫ﺟﻨﺲ × ﮔﺮوه‬
‫‪N.S.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪1/95‬‬ ‫‪0/79‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﮔـﺰارش ﻛـﺮده ﺑﻮدﻧـﺪ‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫‪Archive of SID‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻴﺮ و ﺻﻐﺮي اﺳﺘﻮار‬
‫اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ درﺟﻪﺑﻨﺪي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳــﺖ ﺑــﻪ اﻳــﻦ دﻟﻴــﻞ ﺑﺎﺷــﺪ ﻛــﻪ ﻧﻮﺟﻮاﻧــﺎن داراي ﺷــﺮاﻳﻂ اﺧــﺘﻼل‬
‫اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺗﻤﺎم ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي ﻣﻨﻔـﻲ را در ﻳـﻚ ﺳـﺒﻚ‬
‫ﻣﻨﻔــﻲ ﻗــﻀﺎوت ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﺑﻴــﺪل‪ ،8‬ﺗﺮﻧــﺮ‪ 9‬و ﻣــﻮرﻳﺲ‪(1999) 10‬‬
‫درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ اﺧﺘﻼل اﺿـﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺑـﺎﻻ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬اﺧﺘﻼل اﺿـﻄﺮاب‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮي را ﮔـﺰارش ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪﻧﻈـﺮ ﻣـﻲرﺳـﺪ وﺟـﻮد‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ اﺧﺘﻼلﻫـﺎي اﺿـﻄﺮاﺑﻲ دﻳﮕـﺮي اﻓـﺰاﻳﺶ ﺑـﺮآورد ﭘﻴﺎﻣـﺪ‬
‫رﺧﺪاد روﻳـﺪادﻫﺎي ﻏﻴـﺮ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ در ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن دﭼـﺎر اﺧـﺘﻼل‬
‫اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺑﺮرﺳـﻲ ﺣﺎﺿـﺮ ﻫـﻢﺳـﻮ ﺑـﺎ اﻟﮕﻮﻫـﺎ و ﻧﻈﺮﻳـﻪﻫـﺎي‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻳﮋﮔﻲ اﺻﻠﻲ اﺿـﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ را ﺗﻔـﺴﻴﺮ‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ روﻳﺪادﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﻬﺪﻳﺪآﻣﻴﺰ ﻣـﻲداﻧﻨـﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ ﭼﺮﺧﻪ ﻣﻌﻴﻮﺑﻲ را ﭘﺪﻳﺪ ﻣـﻲآورد ﻛـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ ﺗـﺪاوم‬
‫ﺗﺮس و ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻣﻲﮔﺮدد )ﺑـﻚ و ﻫﻤﻜـﺎران‪1985 ،‬؛ ﻛـﻼرك و‬
‫وﻟﺰ‪1995 ،‬؛ ﻓﻮا و ﻛﻮزاك‪ .(1986 ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺤﻮريﺑﻮدن‬
‫ﺳﻮﮔﻴﺮي ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ در ﺗـﺪاوم اﺧـﺘﻼل اﺿـﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻧﻮﺟﻮاﻧـــﺎن ﻣـــﻀﻄﺮب اﺟﺘﻤـــﺎﻋﻲ ﭘﻴﺎﻣـــﺪ و اﺣﺘﻤـــﺎل رﺧـــﺪاد‬
‫‪261‬‬
‫روﻳﺪادﻫﺎي ﻣﻨﻔﻲ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ را ﺑـﻪﻃـﻮر اﻏـﺮاقآﻣﻴـﺰي ﺑـﺎﻻﺗﺮ از‬
‫ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺪون اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺑـﺮآورد ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ راهاﻧـﺪازي ﻋﻼﻳـﻢ‬
‫ﻓﻴﺰﻳﻮﻟــﻮژﻳﻜﻲ اﺿــﻄﺮاب و اﻟﮕﻮﻫــﺎي رﻓﺘــﺎري ﮔــﺮدد ﻛــﻪ ﺑــﺮ‬
‫ﺗﻌﺎﻣﻼت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و اﺣﺘﻤﺎل ﺧﻮدداري در آﻳﻨـﺪه‬
‫را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ و از اﻳﻦ رو ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺗـﺎ‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺴﺎﻟﻲ اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻼرك و وﻟﺰ )‪ (1995‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳـﻪ اﻟﮕـﻮي ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ ﺗﻮﺻـﻴﻒ‬
‫ﺷﺪه در ﺑﺨﺶ ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺷـﻨﺎﺧﺖ درﻣـﺎﻧﻲ‬
‫دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﻴﻮه درﻣﺎﻧﻲ آﻣﻴﺰهاي از ﻓﻨﻮن ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و‬
‫رﻓﺘﺎري ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻓـﺮاد ﻣـﻀﻄﺮب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ را در‬
‫راﺳــﺘﺎي ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ و اﺻــﻼح اﻓﻜــﺎر و ﺑﺎورﻫــﺎي ﺗﺤﺮﻳﻔــﻲ و‬
‫اﺿﻄﺮابزا ﻳﺎري ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ روش درﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﺳﺎل ﺳﻴﺰدﻫﻢ‪ /‬ﺷﻤﺎر ه‪ / 3‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪1386‬‬
‫‪Vol. 13 / No. 3/ Fall 2007‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎل و ﭘﻴﺎﻣﺪ ﺑﺮآورد رﺧﺪادﻫﺎي ﻣﻨﻔﻲ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ را ﺑـﻪدﻧﺒـﺎل‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓـﻮا و ﻫﻤﻜـﺎران )‪ (1996‬درﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل و ﭘﻴﺎﻣﺪ ﺑﺮآورد روﻳﺪادﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔـﻲ ﭘـﺲ از ‪12‬‬
‫ﻫﻔﺘﻪ رﻓﺘﺎردرﻣﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫_______________________________________‬
‫‪1- Barrett‬‬ ‫‪2- Rapee‬‬
‫‪3- Dadds‬‬ ‫‪4- Ryan‬‬
‫‪5- Chorpita‬‬ ‫‪6- Albano‬‬
‫‪7- Barlow‬‬ ‫‪8- Beidel‬‬
‫‪9- Turner‬‬ ‫‪10- Morris‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺳﻮم ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﻧـﺸﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫اﺳــﺖ ﺑــﻪ اﻳــﻦ دﻟﻴــﻞ ﺑﺎﺷــﺪ ﻛــﻪ ﻧﻮﺟﻮاﻧــﺎن داراي ﺷــﺮاﻳﻂ اﺧــﺘﻼل‬
‫اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺗﻤﺎم ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي ﻣﻨﻔـﻲ را در ﻳـﻚ ﺳـﺒﻚ‬
‫ﻣﻨﻔــﻲ داوري ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ ﻳﺎﻓﺘــﻪﻫــﺎ ﺑــﺎ ﻳﺎﻓﺘــﻪﻫــﺎي رﻳﻨﮕﻮﻟــﺪ و‬
‫ﻫﻤﻜــﺎران )‪ ،(2003‬ﻓــﻮا و ﻫﻤﻜــﺎران )‪ ،(1996‬ﻓــﻮا و ﻛــﻮزاك‬
‫)‪ (1985‬و ﻳﻮرن و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2004‬ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ اﺳـﺖ‪ .‬اﻓـﺰون ﺑـﺮ‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎي ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻮرد اﺿـﻄﺮاب‬
‫ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻧـﺸﺎن دادهاﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻛﻮدﻛـﺎن‬
‫ﻣــﻀﻄﺮب ﺳــﻮﮔﻴﺮي ﺗﻔــﺴﻴﺮ ﺑﻴــﺸﺘﺮي ﻧــﺴﺒﺖ ﺑــﻪ ﻛﻮدﻛــﺎن ﻏﻴــﺮ‬
‫ﻣﻀﻄﺮب از ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻣـﺒﻬﻢ ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ و ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي‬
‫ﻣﺒﻬﻢ را ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﺘﺮ از ﻛﻮدﻛﺎن ﻋﺎدي ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﺑﺎرت‪،1‬‬
‫راﭘــﻲ‪ ،2‬دادس‪ 3‬و رﻳــﺎن‪ .(1996 ،4‬ﻫــﻢﭼﻨــﻴﻦ ﭘــﮋوﻫﺶﻫــﺎ ﻧــﺸﺎن‬
‫دادهاﻧــﺪ ﻛــﻪ ﺑــﻴﻦ اﺧــﺘﻼلﻫــﺎي اﺿــﻄﺮاﺑﻲ ﺑــﺎ ﺳــﻮﮔﻴﺮي ﺗﻔــﺴﻴﺮ از‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي ﻣـﺒﻬﻢ راﺑﻄـﻪ وﺟـﻮد دارد‬
‫)ﻛﻮرﭘﻴﺘــﺎ‪ ،5‬آﻟﺒــﺎﻧﻮ‪ 6‬و ﺑــﺎرﻟﻮ‪ .(1996 ،7‬اﻳــﻦﻛــﻪ ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﭼﻨــﻴﻦ‬
‫ﭼﺸﻢداﺷﺖﻫﺎﻳﻲ در ﻛﻮدﻛﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن دﭼﺎر اﺧﺘﻼل اﺿﻄﺮاب‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻳﺠﺎد ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳـﻦ‬
‫ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﺗﺎرﻳﺨﭽـﻪ ﻳـﺎدﮔﻴﺮي ﭘﻴـﺸﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻃﺮدﺷـﺪن‪،‬‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در‬
‫ﺣﻘﻴﻘــﺖ ﻣﻤﻜــﻦ اﺳــﺖ ﻧﻮﺟﻮاﻧــﺎن دﭼــﺎر اﻳــﻦ اﺧــﺘﻼل‪ ،‬در دوران‬
‫ﻛﻮدﻛﻲ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺮﻣﻨﺪﮔﻲ و اﻧﺘﻘﺎدﻫﺎي اﻓﺮاﻃـﻲ‬
‫را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻫﺮﻛﺪام از اﻳـﻦ ﻣـﻮارد ﻳـﺎ ﻫـﺮ دو ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ﭼﻨﻴﻦ ﭼﺸﻢداﺷـﺖﻫـﺎﻳﻲ ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﻫﻤـﻪ اﻳـﻦ ﺑﺮآوردﻫـﺎ ﻧﺎﺷـﻲ از ﺳـﻮﮔﻴﺮي‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎزﺗﺎب روﻳﺪادﻫﺎي ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در زﻧﺪﮔﻲ واﻗﻌـﻲ‬
‫آﻧــﺎن رخ داده اﺳــﺖ‪ .‬در ﻋــﻴﻦ ﺣــﺎل ﻣﻤﻜــﻦ اﺳــﺖ ﻧﻮﺟﻮاﻧــﺎن‬
‫ﻣﻀﻄﺮب و ﻏﻴﺮ ﻣﻀﻄﺮب ﺑﻪ ﻳـﻚ اﻧـﺪازه روﻳـﺪادﻫﺎي اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‬
‫ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ را ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻛـﺮده ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن ﻣـﻀﻄﺮب‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن ﻏﻴـﺮ ﻣـﻀﻄﺮب ﺑـﻪ ﺗﺠـﺎرب ﻣﻨﻔـﻲ‬
‫ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺑﻴــﺸﺘﺮ ﺗﻮﺟــﻪ ﻛﻨﻨــﺪ و روﻳــﺪادﻫﺎي اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔــﻲ را‬
‫ﺧﻄﺮﻧــﺎكﺗــﺮ ﺗﻔــﺴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪ و ﺑــﻪ ﻳــﺎد آورﻧــﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳــﻲﻫــﺎ ﻧــﺸﺎن‬
‫دادهاﻧﺪﻛﻪ اﻓﺮاد ﻣﻀﻄﺮب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺳﻮﮔﻴﺮي ﻗـﻀﺎوت ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻣـﺒﻬﻢ ﻧﻴـﺰ ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ )رﻳﻨﮕﻮﻟـﺪ و ﻫﻤﻜـﺎران‪،‬‬
‫‪ .(2003‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﺿـﺮورﺗﺎً ﻣﻨﻔـﻲ‬
‫ﻧﺒﺎﺷــﺪ وﻟــﻲ در ﻳــﻚ ﺳــﺒﻚ ﻣﻨﻔــﻲ ﺗﻔــﺴﻴﺮ ﺷــﻮد‪ .‬اﻓــﺰون ﺑــﺮ اﻳــﻦ‬
‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ ﺣﺎﺿـﺮ ﻧـﺸﺎن داد‪ ،‬ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن ﺑـﺎ ﺷـﺮاﻳﻂ‬
‫اﺧــﺘﻼل اﺿــﻄﺮاب اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ﺑـــﺎﻻ اﺣﺘﻤــﺎل و ﭘﻴﺎﻣــﺪ رﺧـــﺪاد‬
‫روﻳﺪادﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻨﻔﻲ را ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎ ﺷـﺮاﻳﻂ‬
‫‪www.SID.ir‬‬
Archive of SID
Carr, A. T. (1974). Compulsive neurosis: A review of the litera-
ture. Psychological Bulletin, 81, 311-318.
Chorpita, B. F., Albano, A. M., & Barlow, D. H. (1996).
Cognitive processing in children: Relationship to anxiety
and family influences. Journal of Clinical Child Psycho-
logy, 25, 170-171.
Clark, D., & Wells, A. (1995). A cognitive model of social
phobia. In R. G. Heimberg & M. R. Liebowitz (Eds.),
Social phobia: Diagnosis, assessment, and treatment
(pp. 69-93). New York: Guilford.
Essau, C. A., Conradt, J., & Petermann, F. (1999). Frequency
and comorbidity of social phobia and social fears in
adolescents. Behavior Research and Therapy, 27,
831- 843.
Foa, E. B., & Kozak, M. J. (1985). Treatment of anxiety
disorders: Implications for psychopathology. In A. H.
Tuma & J. D. Maser (Eds.), Anxiety and the anxiety
disorders. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
Foa, E. B., Franklin, M. E., Perry, K. J., & Herbert, J. D.
(1996). Cognitive biases in generalized social phobia.
Journal of Abnormal Psychology, 105, 433-439.
Foa, E. B., & Kozak, M. J. (1986). Emotional processing of
fear: Exposure to corrective information. Psychological
Bulletin, 99, 20-35.
Kovacs, M., & Beck, A. T. (1977). An empirical-clinical
approach toward a definition of childhood depression. In
J. G. Schulterbrandt & A. Raskin (Eds.), Depression in
childhood, diagnosis, treatment, and conceptual models
(pp. 1-25). New York: Raven.
La Greca, A. M. (1999). The social anxiety scales for children
and adolescents. The Behavior Therapy, 22, 133-136.
Last, C. G., & Strauss, C. C. (1990). School refusal in anxiety-
disordered children and adolescents. Journal of the
American Academy of Child and Adolescent Psychiatry,
29, 31-35.
Locock M. P., & Salkovskis, P.M. (1988). Cognitive factors in
social phobia and its treatment. Behavior Research
and Therapy, 26, 297-302.
Muris, P., Merckelbach, H., Gadel, B., & Moulaert, V. (2000).
Fears, worries, and scary dreams in 4 to 12 year-old
children: Their content development pattern, and origins.
Journal of Clinical Child Psychology, 29, 43-52.
‫ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺳﻮﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬
‫در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن ﻏﻴﺮﺑـﺎﻟﻴﻨﻲ‬
‫ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻌﻤﻴﻢ آن ﺑﻪ ﺟﻤﻌﻴﺖﻫﺎي ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﻣﺤـﺪودﻳﺖ‬،‫ﺑﻮدهاﻧﺪ‬
‫ ﭘﻴــﺸﻨﻬﺎد ﻣــﻲﺷــﻮد ﺑﺮرﺳــﻲﻫــﺎي ﻣــﺸﺎﺑﻪ در‬.‫روﺑــﻪرو اﺳــﺖ‬
.‫ﺟﻤﻌﻴﺖﻫﺎي ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‬
‫ﻃﺮح ﺷﺒﻪآزﻣﺎﻳﺸﻲ اﻋﻤﺎلﺷﺪه در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﺘـﺎﻳﺞ‬
‫ ﺑﻪوﻳﮋه در اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﺑـﻪ ﮔـﺰارشﻫـﺎي‬.‫را ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‬
‫ذﻫﻨﻲ آزﻣﻮدﻧﻲﻫﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آﻧـﺎن ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﻓﺮﺿﻴﻪﻫـﺎي ﺗﺤﻘﻴـﻖ را ﺣـﺪس ﺑﺰﻧﻨـﺪ و ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺳـﻮﮔﻴﺮي در‬
‫ از اﻳــﻦ رو در ﭘــﮋوﻫﺶﻫــﺎي آﻳﻨ ـﺪه ﺑﺎﻳــﺪ از‬.‫ﻳﺎﻓﺘــﻪﻫــﺎ ﮔﺮدﻧــﺪ‬
‫روشﻫﺎي دﻳﮕﺮي از ﺟﻤﻠﻪ ﭘﺎراداﻳﻢﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓـﺖ‬
‫ﻛﻪ در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﺎ روشﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳـﻲ ﺳـﻮﮔﻴﺮيﻫـﺎي‬
.‫ اﻃﻼﻋﺎت ارزﺷﻤﻨﺪي را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬،‫ﺗﻔﺴﻴﺮي‬
‫ﻣﻔــﺎﻫﻴﻤﻲﻛــﻪ ﺑــﻪ روﻳــﺪادﻫﺎي ﻣﻨﻔــﻲ اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ﻧــﺴﺒﺖ داده‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺣﺎﻓﻈﻪ و‬
‫ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮرﺳـﻲ اﻳـﻦ‬.‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮاد ﺗﻬﺪﻳﺪﻛﻨﻨـﺪه ﻗـﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ در ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي آﻳﻨﺪه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ روﺷﻦﺷﺪن ﻣﺎﻫﻴـﺖ‬
.‫ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت در اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻤﻚ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫؛‬1385/8/1 :‫؛ درﻳﺎﻓـﺖ ﻧـﺴﺨﻪ ﻧﻬـﺎﻳﻲ‬1384/11/5:‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ‬ 262
1385/8/24 :‫ﭘﺬﻳﺮش ﻣﻘﺎﻟﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ ﺑﺮرﺳﻲ وﻳﮋﮔﻲﻫـﺎي رواﻧـﺴﻨﺠﻲ ﻣﻘﻴـﺎس‬.(1382) ‫ اﺻﻐﺮ‬،‫ ﺻﻐﺮي؛ رﺿﻮﻳﻪ‬،‫اﺳﺘﻮار‬
.‫( ﺟﻬـﺖ اﺳـﺘﻔﺎده در اﻳـﺮان‬SAS-A) ‫اﺿﻄﺮاب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺮاي ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن‬
.‫اراﻳﻪ ﺷﺪه در ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺳﺮاﺳﺮي ﺑﻬﺪاﺷﺖ رواﻧﻲ ﻛﻮدﻛـﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن‬
.‫ ﻣﻬﺮﻣﺎه‬16-18 ،‫ درﻣﺎﻧﻲ زﻧﺠﺎن‬-‫داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ و ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ‬
Barrett, P. M., Rapee, R. M., Dadds, M. R., & Ryan, S. M.
(1996). Family enhancement of cognitive style in anxious
and aggressive children: Threat bias and the fear effect.
Journal of Abnormal Child Psychology, 24, 187-203.
Beck, A. T., Emery, G., & Greenberg, R. L. (1985). Anxiety
disorders and phobias: A cognitive perspective. New
York: Basic Books.
1386 ‫ ﭘﺎﻳﻴﺰ‬/ 3 ‫ ﺷﻤﺎر ه‬/‫ﺳﺎل ﺳﻴﺰدﻫﻢ‬
Vol. 13 / No. 3/ Fall 2007
Beidel, D. C., Turner, S. M., & Morris, T. L. (1999). Psy-
chopathology of childhood social phobia. Journal of the
American Academy of Child and Adolescent Psychiatry,
38, 643-650.
Butler, G., & Mathews, A. (1983). Cognitive processes in
anxiety. Advances in Behavior Research and Therapy,
24, 461-470.
www.SID.ir
 Archive of SID
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻴﺮ و ﺻﻐﺮي اﺳﺘﻮار‬
Rheingold, A. A., Herbert, J. D., & Franklin, M. E. (2003).
Cognitive bias in adolescents with social anxiety disorder.
Cognitive Therapy and Research, 6, 639-655.
Saylor, C. F., Finch, A. J., Spirto, A., & Bennett, B. (1984).
The Children’s Depression Inventory: A systematic evalua-
tion of psychometric properties. Journal of Consulting
and Clinical Psychology, 52, 955-967.
Schneier, F., Johnson, J., Hornig, C., Liebowitz, M., &
Weissman, M. (1992). Social phobia: Co-morbidity and
morbidity in an epidemiologic sample. Archives of Ge-
263
1386 ‫ ﭘﺎﻳﻴﺰ‬/ 3‫ ﺷﻤﺎر ه‬/‫ﺳﺎل ﺳﻴﺰدﻫﻢ‬
Vol. 13 / No. 3/ Fall 2007
neral Psychiatry, 49, 282-288.
Uren, T. H., Szabo, M., & Lovibond, P. F. (2004). Prob-
ability and cost estimates for social and physical outcomes
in social phobia and panic disorder. Journal of Anxiety
Disorders, 8, 481-498.
Vernberg, E. M., Abwender, D. A., Ewell, K. K., & Beery,
S. H. (1992). Social anxiety and peer relationships in early
adolescence: A prospective analysis. Journal of Clinical
Child Psychology, 21, 189-196.
www.SID.ir