CUMHURİYET EDEBİYATINDA ŞİİR Yedi Meşaleciler:

Bu topluluğun üyeleri: Sabri Esat Siyavuşgil, Ziya Osman Saba, Yaşar Nabi Nayır, Muammer
Lütfi, Vasfi Mahir Kocatürk, Cevdet Kudret, Kenan Hulusi Koray.
Cumhuriyet Dönemi Şiirinin Genel Özellikleri:
√ Yedi Meşaleciler olaylara daha gerçekçi bir yaklaşımla bakmak istemişlerdir.
√ Aruz ölçüsü bırakılmıştır. Hece ölçüsü kullanılmıştır.
√ Edebiyat ve sanatta taklitçilikten uzak kalarak duygu ve düşünceleri ön plana çıkarmışlardır.
√ Biçim bakımından daha serbestleşmiştir.
√ İçten, canlı ve yeni bir ruhla ortaya çıkmak istemişlerdir.
√ 1940’tan sonra ölçüsüz şiirler öne çıkmıştır.
√ Konuları olabildiğince genişletmek istemişlerdir.
√ Sade ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır.
√ Canlılık, içtenlik, sürekli yenilik yapmak için büyük bir çaba içine girdiler, ne var ki amaçlarına
√ Şairlerin çoğu Anadolu’ya yönelmiş, eserlerinde Anadolu’yu işlemişlerdir.
ulaşamamışlardır.
√ İlk yıllarda Kurtuluş Savaşı’nın meydana getirdiği destani ruh hali etkisini sürdürmüştür.
√ Edebiyatımızda kısa süreli bir yankı uyandırmışlardır.
√ Değişik şiir grupları ve akımları ortaya çıkmıştır.
√ Bu şairler his ve hayalden çok gözlemi öne çıkarmışlardır.
√ Şiirde her türlü konu ele alınmıştır.
√ İç dünyalarına, eşya ve olaylara izlenimci bir ressam gibi bakmışlardır.
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Şiir Anlayışları:
2. Cumhuriyet Döneminde Serbest Nazım ve Toplumcu Şiir (1920-1960):
1. a)Saf (Öz) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir
Serbest nazım: Ölçü ve kafiyeye bağlı bulunmayan, dizelerindeki hece sayısı değişik olan şiirlerdir.
b)Yedi Meşaleciler
Serbest nazımda ahenk aliterasyon ve asonansla sağlanır.
2.Serbest Nazım ve Toplumcu Şiir (1920-1960)
Toplumcu şiir: Halkı ve halkın sorunlarını anlatan şiirdir. Emekçilerin sorunlarını, emek-sermaye
3. Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir
çelişkisini ve yaşamsal kaygılarını ele alan bu anlayışta, toplum için sanat görüşünü temsil eder.
Beş Hececiler
Toplumcu şiir anlayışının genel özellikleri:
4. Garip Hareketi (I.Yeni)
√ Serbest nazım tarzı kullanılmıştır. Ölçüsüz ve kafiyesiz şiirler yazılmıştır.
5.Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şiir
√ Toplum için sanat, anlayışı benimsenmiştir.
a)Maviciler
√ Materyalist-Marksist dünya görüşü benimsenmiştir.
b)Hisarcılar
√ Dilin harekete geçirme gücünden, etkisinden yararlanılmıştır.
6. İkinci Yeni Şiiri
√ Söylev üslubundan yararlanılmıştır.
7. İkinci Yeni Sonrası Toplumcu Şiir (1960-1980)
√ Her türlü dinsel ve töresel bağ reddedilmiştir.
8.1960 Sonrası Dini Değerleri, Geleneğe Duyarlılığı ve Mistik Anlayışı Ele Alan Şiir:
√ Rus Şair Mayakovski’den etkilenilmiştir.
9. 1980 Sonrası Şiiri
√ Fütürizm akımından etkilenilmiştir.
10. Cumhuriyet Dönemi Halk Şiiri
√ Biçimden çok içeriğe önem verilmiştir.
Toplumcu şiir anlayışının temsilcileri: Nazım Hikmet, Rıfat Ilgaz, Arif Damar, Ahmet Arif.
1.Cumhuriyet Döneminde Saf (Öz) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir:
√ Cumhuriyet döneminde saf şiir anlayışının oluşmasında Milli Edebiyat Dönemi’nde varlığını
3.Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir:
sürdüren saf şiir anlayışının etkisi olmuştur.
√ Kurtuluş Savaşı’nın etkisini devam ettirdiği sürede ortaya çıkmıştır.
√ Bu anlayışta amaç iyi ve güzel şiir yazmaktır.
√ Hece vezni kullanılmıştır.
√ Şiir dili her şeyin üstünde tutulmuştur.
√ Milli konulara yer verilmiş, milli duygular ön plana çıkarılmıştır.
√ Sanat bir biçim sorunu olarak görülmüştür.
√ Türkçeye önem verilmiştir.
√ Ahenkli söyleyiş, ritim ve kafiye ile sağlanmıştır.
√Milli Edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şairler birer dergi etrafında toplanmışlardır. Bu şairler
√ Özgün bir imge anlayışı geliştirilmiştir.
şiirlerini Kültür Haftası, Hisar, Çınaraltı gibi dergilerde yayımlamışlardır.
√ Şiiri şairanelikten uzaklaştıran ne varsa uzak durulmuştur.
Milli Edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şairler: Kemalettin Kamu, Arif Nihat Asya, Zeki Ömer
√ Şiiri, soylu bir sanat olarak kabul etmişlerdir.
Defne, Ahmet Kutsi Tecer, Orhan Şaik Gökyay, Necmettin Halil Onan, Behçet Kemal Çağlar ve
√ İnsan içsel ve bireyci bir yaklaşımla anlatılmıştır.
Beş Hececiler’dir.
√ Dize temel unsur olarak görülmüştür.
Beş Hececiler: Faruk Nafiz Çamlıbel, Yusuf Ziya Ortaç, Enis Behiç Koryürek, Halit Fahri
√ Şiir sanat içindir, anlayışı hakimdir.
Ozansoy, Orhan Seyfi Orhon.
√ Şiirin, ideolojinin esiri olmaması gerektiği görüşündedirler.
Beş Hececilerin genel özellikleri:
√ Didaktik bilgiden uzak durulmuştur.
√ İlk şiirlerinde aruz veznini kullanmışlar, sonraları heceye yönelmişlerdir.
√ Hece ölçüsü de kullanılmıştır. Ölçüsüz şiirler de yazılmıştır.
√ Milli edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiirler yazmışlardır.
√ Gizemsellik, simgecilik, bireysellik, ruh, ölüm, masal, rüya temaları çokça işlenmiştir.
√ Dörtlük nazım biriminin yanında farklı birimler de kullanmışlardır.
Saf Şiir anlayışını benimseyen sanatçılar:
√ Yalın bir dil kullanmışlardır.
Ahmet Hamdi Tanpınar, Cahit Sıtkı Tarancı, Ahmet Muhip Dıranas, Behçet Necatigil, Asaf Halet
√ Tabiata yönelmişler, vatan güzelliklerini dile getirmişlerdir.
Çelebi, Necip Fazıl Kısakürek, Özdemir Asaf, ve Yedi Meşaleciler.
*Ahmet Haşim ve Yahya Kemal, öz şiir anlayışının ilk temsilcileri sayılır.
4. Garip Hareketi (Birinci Yeni):
Orhan Veli, Melih Cevdet ve Oktay Rıfat 1941 yılında Garip adlı şiir kitabı çıkararak şiir
anlayışlarının ilkelerini ortaya koymuşlardır.
Garipçilerin genel özellikleri:
√ Her şeyi şiirin konusu haline getirmişlerdir. Sokağı ve gerçek yaşamı şiire aktarmışlardır.
√ Şairanelikten uzak durmuşlardır.
√ Şiirde ölçüye karşı çıkmışlar, serbest nazma yönelmişlerdir.
√ Her türlü kelimenin şiirde yer almasını savunmuşlar; şiirde gündelik, küçük sorunları konu
etmişlerdir.
√ Şiirlerinde halktan kişileri, sıradan insanları anlatmışlardır.
√ Dilin söz sanatlarına başvurmadan, doğal biçimiyle kullanılması gerektiğini savunmuşlardır.
5. Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şiir:
Garipçiler’in etkisinin devam ettiği yıllarda şiiri onlar kadar bayağılaştırmak istemeyen, her biri
kendine özgü şiir tarzını oluşturmuş kimi şairler şiirdeki lirizmi kaybetmeden yeniliği
sürdürmüşlerdir.
Garip dışında yeniliği sürdüren şairler: Fazıl Hüsnü Dağlarca, Behçet Necatigil, Asaf Halet Çelebi,
İlhan Berk, Cahit Külebi, Necati Cumalı, İlhan Geçer, Attila İlhan, Hilmi Yavuz, Özdemir Asaf.
Garip dışında yeniliği sürdüren şiirin genel özellikleri:
√ Yeni bir dil, üslup ve bakış açısı aramışlardır.
√ Kendilerine özgü bir şiir oluşturmuşlardır.
√ Şiirlerini serbest tarzda yazmışlardır.
√ Lirizmi kaybetmeden yeniliği devam ettirmişlerdir.
√ İdeolojilerini şiirlerine temel yapmamışlardır.
Maviciler:
Maviciler, 1952-1956 yılları arasında Attila İlhan’ın çıkardığı Mavi dergisinin etrafında toplanan
gruptur. Maviciler, şairane bir sanat anlayışını savunmuşlardır. Garip akımına tepki olarak
çıkmıştır.
Maviciler; Ferit Edgü, Ahmet Oktay, Özdemir Nutku, Demir Özlü, Tahsin Yücel, Orhan Duru.
Mavicilerin genel özellikleri:
√ Mavi dergisi etrafında toplanmışlardır.
√ Divan şiirinin biçim özelliklerinden ve imgelerinden yararlanmışlardır.
√ Garip akımına ve Orhan Veli’ye karşı çıkmışlardır.
√ Şairane ve sanatlı söyleyişi benimsemişlerdir.
√ Nazım Hikmet’ten etkilenmiş, toplumsal gerçekçilere yaklaşmışlardır.
√ Geleneği reddetmemiş şiiri ideolojinin aracı haline getirmemişlerdir.
√ Bireyin duygusal dünyasını yansıtmışlardır.
√ Şiire yeni bir ses düzeni, taşkın, coşkulu bir anlatım ve kendine özgü bir duyarlılık getirmişlerdir.
Hisarcılar:
Hisarcılar hece ölçüsüne ve edebiyatın klasik değerlerine sıcak bakmışlardır. Geleneği reddeden
Garip Akımına ve ideolojik şiire yönelen Nazım Hikmet’e karşı çıkmışlardır.
Hisarcı dergisi etrafında toplanan bu şairler: Mustafa Necati Karaer, Gültekin Samanoğlu, Nevzat
Yalçın, Mehmet Çınarlı, İlhan Geçer.
Hisarcıların genel özellikleri:
√ Milli bir sanat oluşturmak için başka milletler taklit edilmemelidir.
√ Yaşayan bir dil kullanmışlardır.
√ Ölçü ve kafiyeyi kullanmışlar; aşk, doğa ve vatan sevgisi gibi konuları işlemişleridir.
√ Yeniliğin eskisinin içinden doğması gerektiği düşüncesini ortaya koymuşlardır.
√ Hisarcılara göre yeniyi oluşturmak için eskiyi reddetmeye gerek yoktur.
6. İkinci Yeni Şiiri:
İkinci Yenicilerin Genel Özellikleri:
√ Kapalı anlatıma sahip, izlenimsel şiirler yazmışlardır.
√ Şiirde anlamı önemsememişler, ikinci plana atmışlardır.
√ Şiirde söyleyişe önem vermişlerdir.
√ Orhan Veli ve arkadaşlarının yalın anlatımına tepki göstermişlerdir.
√ Şiir için şiir, anlayışıyla hareket etmişlerdir.
√ Şiiri, görüntülerin verildiği bir araç olarak değerlendirmişlerdir.
İkinci Yeni şairleri: İlhan Berk, Turgut Uyar, Edip Cansever, Cemal Süreya, Ece Ayhan, Ülkü
Tamer, Sezai Karakoç.
7. İkinci Yeni Sonrası Toplumcu Şiir (1960-1980):
√ Sanat toplum içindir, anlayışına bağlı kalmışlardır.
√ Biçimden çok içeriğe önem verilmiştir.
√ İkinci Yeni şiir anlayışına karşı çıkılmıştır.
√ Şiir dili ve söylenişinde aşırılıklardan kaçınılarak uzak çağrışımlara yer verilir.
√ Sanata, estetik kaygılardan çok, ideolojik ve düşünsel işlev doğrultusunda yaklaşılır.
√ Zor şartlarda geçirilen, acı hayat sahnelerine yer verilir.
√ Şiirde emek ve alın teri kavramları ön plandadır.
√ Toplumsal dayanışma ve örgütlülük kutsanmıştır.
√ Şiirde mesajı vurgulamak amacıyla slogan üslubundan faydalanılır.
Temsilcileri:İsmet Özel, Gülten Akın, Süreyya Berfe, Ataol Behramoğlu, Nihat Behram,Can Yücel.
8.1960 Sonrası Dini Değerleri, Geleneğe Duyarlılığı ve Mistik Anlayışı Ele Alan Şiir:
Cahit Zarifoğlu, Ebubekir Eroğlu, İsmet Özel, Sezai Karakoç, Nurullah Genç, Erdem Beyazıt,
Hilmi Yavuz, Asaf Halet Çelebi gibi sanatçılar, İslamcı-mistik duyarlılıkla şiir yazmışlardır.
Bu sanatçılar Necip Fazıl Kısakürek, Mehmet Akif Ersoy, Yunus Emre, Fuzuli ve Şeyh Galip’i
örnek almışlar ve şiirlerinde geleneksel değerlerle Batılı değerlerin çatışmasını konu edinmişlerdir.
9. 1980 Sonrası Şiir:
√ Ortak bir anlayıştan çok, grupların ve kişilerin ayrı ayrı şiir anlayışları vardır.
√ Şehirli kimliği öne çıkar.
√ Varoluş şiir aracılığıyla sorgulanır.
√ Şiirin esas konusunun birey olduğu anlayışı benimsenir.
√ İçerikten çok, söyleyiş ve yapıya önem verilir.
√ Kapalı ve yoruma açık bir anlatım yeğlenir. Uzak çağrışımlara yer verilir.
√ İdeoloji şiirlerde öncelikli öge olarak görülmez.
1980 sonrası şiirinin başlıca temsilcileri: Murathan Mungan,Haydar Ergülen, Lale Müldür, İhsan
Deniz, Metin Cengiz, Küçük İskender, Ahmet Telli, Sunay Akın, Vural Bahadır Bayrıl.
10.Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri:
√ Usta-çırak ilişkisi devam eder.
√ Geleneksel konuların yanında güncel konular da işlenir.
√ Genel olarak saz eşliğinde şiir söyleme geleneğinin takipçisi olunur.
√ Sade bir dil kullanılır.
√ Saz kullanmayıp sadece şiir yazan şairler de vardır.
Cumhuriyet Dönemi halk şiirinin temsilcileri: Aşkı Veysel, Murat Çobanoğlu, Abdurrahim
Karakoç, Şeref Taşlıova, Aşık Feymani, Mahzuni Şerif, Aşık Reyhani.
ŞÜKRİYE ALTINTAŞ
TDE Öğretmeniniz