‫ترمودینامیک ‪1‬‬

‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬

‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫فصل یکم‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬

‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫مدرس‪:‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫محمد حسن خراسانی زاده‬

‫دانشجوی دکترای پرتوپزشکی‬
‫دانشگاه آزاد اسالمی واحد علوم و تحقیقات تهران‬

‫‪1‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫مباحث مقدماتی‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬

‫در ترمودینامیک ‪ ،‬مثال ها و مسائلی درباره فرآیند هائی می بینیم که در وسایلی مانند مولد قدرت بخاری ‪ ،‬پیل سوختی ‪ ،‬یخچال‬
‫تراکمی ‪ ،‬خنک کن ترمو الکتریکی ‪ ،‬توربین یا موتور جت و جداساز هوا روی می دهند‪.‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫در این فایل های آموزشی ‪ ،‬توضیحاتی درباره این فرآیندها و همچنین روابط مورد نیاز جهت طراحی و بهینه نمودن طراحی سیستم‬

‫‪.‬‬‫‪o‬‬
‫های ترمودینامیکی بیان می گردد‪.‬‬

‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬

‫قبل از بیان روابط ترمودینامیکی ‪ ،‬الزم می باشد تا شناخت کلی از سیستم های ترمودینامیکی که در صنعت وجود دارند ‪ ،‬داشته‬
‫باشیم‪.‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪2‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫نیروگاه ساده بخاری‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ ‫فرآیندهای کلی موجود در یک نیروگاه بخاری ‪ ،‬عبارتند از‪:‬‬
‫‪ -1‬بخار آب فوق گرم با فشار زیاد از بویلر ( دیگ بخار) خارج و وارد توربین می شود‪.‬‬
‫‪ -2‬بخار آب پر فشار در توربین منبسط شده و توربین کار انجام می دهد‪.‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫‪ -3‬بخار آب کم فشار از توربین خارج شده و وارد مبدل گرمائی می شود ‪ .‬در مبدل گرمائی ( کندانسور) بخار پر فشار ‪ ،‬چگالیده شده‬

‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬
‫و به مایع کم فشار تبدیل می گردد‪.‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬
‫‪ -4‬مایع کم فشار وارد پمپ آب گردیده و فشار آن افزاریش می یابد و می تواند مجددا وارد بویلر شود‪.‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬

‫‪3‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫ﻓ‬
‫نیروگاه ساده بخاری‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫‪4‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫ﻓ‬
‫پیل های سوختی‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫یک نوع پیل سوختی ‪ ،‬از تبادل یونی در یک غشاء استفاده می کند‪.‬‬

‫در این پیل سوختی در اثر واکنش هیدروژن و اکسیژن ‪ ،‬آب تولید می گردد‪.‬‬
‫•‬

‫•‬

‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫•‬

‫‪.‬‬
‫گاز هیدروژن از سمت آند وارد و در سطح غشاء تبادل ‪ ،‬یونیزه می شود‪.‬‬

‫‪D‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬

‫الکترون ها در مدار خارجی به طرف کاتد و یون های مثبت هیدروژن از غشاء به سمت کاتد جریان می یابند‬

‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬
‫•‬

‫‪F‬‬
‫سپس هر دو یون تولیدی با اکسیژن واکنش می دهند و آب تولید می گردد‪.‬‬ ‫•‬

‫بین آند و کاتد اختالف پتانسیل وجود دارد و لذا جریان الکترسیته برقرار می شود که این امر را در ترمودینامیک تولید کار‬ ‫•‬
‫می گویند‪.‬‬
‫بین پیل سوختی و محیط اطراف تبادل گرما نیز ممکن است رخ دهد‪.‬‬ ‫•‬

‫‪5‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫ﻓ‬
‫پیل های سوختی‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫‪6‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬
‫سیکل تبرید تراکم بخار‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫فرآیندهای کلی موجود در یک سیکل تبرید تراکم بخار‪ ،‬عبارتند از‪:‬‬

‫‪ -1‬مبرد به صورت بخار فوق گرم کم فشار وارد کمپرسور می شود‪.‬‬

‫‪g‬‬
‫‪ -2‬فشار مبرد در کمپرسور افزایش یافته و سپس به صورت بخار پر فشار وارد کندانسور می شود‪.‬‬

‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬‫‪r‬‬
‫‪ -3‬در کندانسور بر اثر انتقال گرما با آب خنک کن یا اطراف ‪ ،‬مبرد چگالیده شده و سپس به صورت مایع پر فشار از کندانسور خارج‬

‫‪D‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬

‫می شود‪.‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬

‫‪ -4‬فشار مایع چگالیده در اثر عبور ازشیر انبساط ‪ ،‬کمی کاهش یافته و مقداری از آن به بخارسرد تبدیل می شود‪.‬‬

‫‪ – 5‬مایع باقیمانده که فشار و دمای کمی دارد ‪ ،‬در اپراتور بر اثر جذب گرما از فضای سرد تبخیر می شود ‪.‬‬
‫‪ -6‬در نهایت این بخار مجددا وارد کمپرسور می گردد‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬
‫سیکل تبرید تراکم بخار‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫‪8‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫یخچال ترمو الکتریکی‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ ‫‪ -1‬این وسیله از دو ماده مختلف استفاده می کند ‪.‬‬

‫‪ -2‬این دو ماده که یکی اصطالحا اتصال گرم و دیگری اتصال سرد نام دارد ‪ ،‬به یکدیگر متصل می باشند‪.‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫‪ -3‬با اعمال اختالف پتانسیل ‪ ،‬دمای اتصال سرد کاهش و دمای اتصال دیگر افزایش می یابد‪.‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬

‫‪ -4‬از یخچال ترموالکتریکی برای ایجاد قدرت نیز می توان استفاده نمود‪.‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬

‫‪9‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬

‫یخچال ترمو الکتریکی‬

‫س‬ ‫ر‬
‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫‪10‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫جداساز هوا‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ ‫‪ -1‬یکی از فرآیند های مهم صنعتی جداسازی هوا است‪.‬‬
‫‪ -2‬در جداسازی ‪ ،‬هوا به اجزاء مختلف تشکیل دهنده اش از جمله اکسیژن ‪ ،‬نیتروژن ‪ ،‬آرگون تبدیل می شود‪.‬‬
‫‪ -3‬جداسازی هوا از دو رشته مهم صنعت فرآیند شیمیائی و کریوژنیک استفاده می کند‪.‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫مراحل جداسازی هوا عبارتند از‪:‬‬

‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬
‫‪ -1‬تراکم هوای ورودی تا فشار حدودا ‪ 2‬الی ‪ 3‬مگاپاسکال‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬
‫‪ -2‬تصفیه هوای ورودی‬

‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫‪ -3‬تراکم مجدد هوا تا فشار ‪ 15‬الی ‪ 20‬مگا پاسکال‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪-4‬کاهش دمای هوا تا دمای محیط در پس خنک کن‬
‫‪ -5‬خشک نمودن هوا‬
‫‪ -6‬کاهش دما در اثر عبور از خنک کن‬
‫‪ -7‬ورود این جریان هوا به برج تقطیر و جدا سازی هوا‬

‫‪11‬‬
 1 ‫ترمودینامیک‬
faradars.org/fvphy101

‫ﻓ‬
‫جداساز هوا‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬

a r s .or g
F ar aD
12
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫توربین گازی‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬

‫‪ -1‬عملکرد توربین گازی شبیه عملکرد نیروگاه بخار است با این تفاوت که به جای آب از هوا استفاده می کند‪.‬‬
‫فرآیندهای توربین گازی عبارتند از‪:‬‬
‫‪ -1‬هوای تازه اتمسفر وارد کمپرسور و تا فشار زیاد متراکم می شود‪.‬‬

‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫‪ -2‬سوخت داخل هوا پاشیده میشود و مشتعل میشود و فرآیند احتراق باعث ایجاد جریان با دمای زیاد می شود‪.‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬

‫‪-3‬گاز پرفشار و دما باال وارد توربین شده و در آنجا تا فشار خروجی منبسط می گردد و کار انجام می دهد‪.‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫موارد استفاده از توربین گازی‪:‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬
‫در مواردی که قدرت زیاد و اندازه فیزیکی کوچک مورد نیاز باشد اغلب از توربین گازی استفاده میشود‪.‬‬
‫موتور جت ‪ ،‬نیروگاه های دریائی ‪ ،‬موتور های کشتی ‪ ،‬موتور های هلیکوپتر ها‬ ‫‪-‬‬
‫چون توربین گازی دارای دماهای خروجی نسبتا زیاد است ‪ ،‬می توان از گازهای احتراق قبل از ورود اتمسفر برای گرمایش آبی‬ ‫‪-‬‬
‫که در نیروگاه بخاری جریان دارد استفاده نمود‪.‬‬
‫‪13‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫موتور موشکی شیمیائی‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬

‫موتورهای موشکی شیمیائی را برحسب سوخت مصرفی ‪ ،‬می توان به صورت موتور با سوخت مایع و یا موتور با سوخت جامد طبقه‬
‫بندی کرد‪.‬‬
‫•‬

‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫اکسید کننده و سوخت از طریق صفحه انژکتور به داخل محفظه احتراق پمپ می شوند‬ ‫•‬

‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬

‫احتراق با فشار زیاد روی می دهد‪.‬‬ ‫•‬

‫‪a‬‬‫‪D‬‬ ‫‪a‬‬
‫•‬

‫‪r‬‬
‫فرآورده های احتراق که دارای فشار و دمای زیاد می باشند ‪ ،‬هنگام جریان در نازل منبسط و از نازل با سرعت زیاد خارج می شوند‪.‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬
‫تغییر تکانه ناشی از این افزایش سرعت باعث ایجاد نیروی پیشرانه می شود‪.‬‬ ‫•‬

‫‪14‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬

‫موتور موشکی شیمیائی‬

‫س‬ ‫ر‬
‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫‪15‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬

‫این اسالید ها بر مبنای نکات مطرح شده در فرادرس‬
‫«ترمودینامیک ‪»1‬‬
‫تهیه شده است‪.‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫برای کسب اطالعات بیشتر در مورد این آموزش به لینک زیر مراجعه نمایید‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬