Obra honen edozein erreprodukzio modu, banaketa, komunikazio

publiko edo aldaketa egiteko, nahitaezkoa da jabeen baimena, le-

geak aurrez ikusitako salbuespenezko kasuetan salbu. Obra honen
zatiren bat fotokopiatu edo eskaneatu nahi baduzu, jo CEDROra
(Centro Español de Derechos Reprográficos, www.conlicencia.com;
91 702 19 70 / 93 272 04 47)

Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak onetsia (2020-V-27)

Liburuaren diseinua:
Iturri
Maketazioa:
Erein
Azala eta marrazkiak:
Ivan Landa
© Kepa Larrea, Itxaropena Zaballa, Hiart Legarra, Miren Ibarluzea,
Nora Aranberri, Mari Mar Boillos, Eneko Zuloaga
© EREIN. Donostia 2020
ISBN: 978-84-9109-482-1
L.G.: D 679/2020
EREIN Argitaletxea. Tolosa Etorbidea 107
20018 Donostia
T 943 218 300
e-mail: erein@erein.eus
www.erein.eus
Inprimategia: Gertu
Zubillaga industrialdea 9
20560 Oñati
T 943 78 33 09
e-mail: gertu@gertu.net
 Kepa LA RR E A
Itxaropena ZAB AL LA
Hiart LE GA RR A
Miren IBA RL U ZE A
Nora ARA NBERRI
Mari Mar BO I LL O S
Eneko ZU LO AG A
 AURKIBIDEA
1. UNITATEA Kalean gora, kalean behera!
Hara!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Erronka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Ikasi eta jakin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Arian-arian! BAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Arian-arian! BAT, BI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Arian-arian! BAT, BI eta HIRU. . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
GOGORA EKARRIZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Baietz egin! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Eta orain zer dakigu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Eta amaitzeko… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
2. UNITATEA Zer gertatu da?
Hara!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Erronka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Ikasi eta jakin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Arian-arian! BAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Arian-arian! BAT, BI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Arian-arian! BAT, BI eta HIRU. . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
GOGORA EKARRIZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Baietz egin! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Eta orain zer dakigu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Eta amaitzeko… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
3. UNITATEA Jolas-solas
Hara!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Erronka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Ikasi eta jakin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
Arian-arian! BAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Arian-arian! BAT, BI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Arian-arian! BAT, BI eta HIRU. . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
GOGORA EKARRIZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Baietz egin! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Eta orain zer dakigu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
Eta amaitzeko… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
4. UNITATEA Etxeko animaliak
Hara!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Erronka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Ikasi eta jakin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Arian-arian! BAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
Arian-arian! BAT, BI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
Arian-arian! BAT, BI eta HIRU. . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
GOGORA EKARRIZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
Baietz egin! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
Eta orain zer dakigu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
Eta amaitzeko… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
5. UNITATEA Nor ote zen?
Hara!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
Erronka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
Ikasi eta jakin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
Arian-arian! BAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
Arian-arian! BAT, BI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
Arian-arian! BAT, BI eta HIRU. . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
GOGORA EKARRIZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
Baietz egin! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
Eta orain zer dakigu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Eta amaitzeko… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
6. UNITATEA Hamaika ikusteko jaio ginen
Hara! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
Erronka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
Ikasi eta jakin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
Arian-arian! BAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Arian-arian! BAT, BI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
Arian-arian! BAT, BI eta HIRU. . . . . . . . . . . . . . . . . 112
GOGORA EKARRIZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
Baietz egin! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
Eta orain zer dakigu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Eta amaitzeko… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
7. UNITATEA Jolasen altxorra
Hara! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
Erronka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Ikasi eta jakin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Arian-arian! BAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
Arian-arian! BAT, BI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
Arian-arian! BAT, BI eta HIRU. . . . . . . . . . . . . . . . . 133
GOGORA EKARRIZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Baietz egin! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
Eta orain zer dakigu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
Eta amaitzeko… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
8. UNITATEA Behin batean…
Hara! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
Erronka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
Ikasi eta jakin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
Arian-arian! BAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
Arian-arian! BAT, BI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
Arian-arian! BAT, BI eta HIRU. . . . . . . . . . . . . . . . . 157
GOGORA EKARRIZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
Baietz egin! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
Eta orain zer dakigu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
Eta amaitzeko… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
9. UNITATEA Izan osasuntsu uda honetan!
Hara! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
Erronka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
Ikasi eta jakin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
Arian-arian! BAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
Arian-arian! BAT, BI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
Arian-arian! BAT, BI eta HIRU. . . . . . . . . . . . . . . . . 176
GOGORA EKARRIZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
Baietz egin! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
Eta orain zer dakigu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
Eta amaitzeko… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
1. UNITATEA Kalean gora, kalean b ehera!
Hara!

Ia denok batera heltzen gara eskolara, eta

gutako asko, gainera, presaka eta korrika.
Batzuk oinez, beste batzuk autobusez edo
autoz. Hura iskanbila, hura, goizeko ordue-
tan! Korrika ibiltzeagatik edo errepidea be-
giratu gabe gurutzatzeagatik, inoiz gertatu
da istripuren bat edo beste.

1 Zebra-bidean

• Ikus dezagun irudi hau.

­ Zer gertatzen ari da?
• Orain, ikus dezagun bideo hau,
“Barrio Sesamo, zebra-bidea”,
­ Zer gertatuko da? Zergatik? eta konpara dezagun aurreko
irudiarekin.
­ Berdin jokatu al dute oinezko biek?

Zer iruditzen zaizue kalean arretaz ibiltzeko oinezko arduratsuaren txartela

prestatzen badugu? Horretarako, autoen gidabaimena lortzeko egiten den
bezala, erantzun egokiak topatu beharko dizkiogu galdera-sorta bati. Azter-
keta denon artean prestatzen badugu, baietz lortu!

6
Ka lea n go ra , ka le an be her a ! 1. UNITATEA

Hara!

2 Ikasi eta jakin

Oinezko batek hainbat arau eta aholku
jakin behar ditu, arduraz jokatzeko. Uni-
tate honetan hainbat gauza ikasiko di-
tugu oinezko arduratsuaren txartela
lortzeko. Hona hemen gure proposa-
mena.
Gelan, komentatu zein poltsikotan ko-
katu behar duzuen jarraian aipatzen
den ezagutza bakoitza. Eta unitate hau
amaitutakoan, itzuli eta pentsatu jakin-
tza bakoitza poltsiko batetik bestera al-
datu behar duzuen ala ez.
Badakit…

Gida-
baimenaren Irakur-
Kalean tzen den
seguru eta ezaugarriak ean
bereizten. ulermena
arrisku gabe ziurtatze
ibiltzeko aholku n.
eta arau batzuk Galdera
erabiltzea, inork gu bakoitzari
ez kaltetzeko eta erantzun
guk inor ez kaltetzeko. egokia ematen
.

Gero
eta hobeto
idazteko
uak
ortografia-ara
Galdera erabiltzen.
Galderak Erantzun motak
egiten. egokiak bereizten
n.
asmatze .

Zer Zer ika )

dakit (orain) si dut (amaieran
Zer ik
asi nahi dut

7
1. U NITA TEA Ka le an g ora , k ale a n be he ra !

Arian-ari an! BAT

3 Gidabaimena
• autoen
Hurrengo orrialdean dauden galderak dira gidariek
gidabaimena eskuratzeko gainditu behar
dituzten galderetako batzuk. Arretaz irakurri behar
dira, ondoren erantzun egoki bakarra aukeratu

•
behar da eta!
Kontuz! Batzuetan, erantzun egokia zein den jakinda
ere, gaizki ulertzen bada, gaizki erantzun daiteke. Ho-
rregatik, irakurtzen ari garela, STOP deituriko estrate-
gia erabiliko dugu, ondo ulertu dugula ziurtatzeko.
Honela egiten da:
­ Irakurri.
­ Puntuaren amaieran, etena egin.
­ Pentsatu: esanahia ulertu dut?
­ Esaldia ulertu ez badut, honelako zerbait egin
dezaket:

Zer gertatu da? Zer egin?

• Hitzen bat ez dut ondo • Berriro irakurri.

irakurri?
• Arinegi irakurri dut?

• Hitzen bat ez dut ulertu? • Aurreko zatia edo atzekoa

berriro irakurri, ea horrek
arrastorik ematen didan.
• Lagunen artean hitzaren
esanahia argitu.
• Hiztegian begiratu.

IRAKURTZEARI UTZI ETA PENTSATU ONDO ULERTU DUZUN

Irakurketa eten…
…esaldi edo paragrafoaren amaieran.
Denbora hartu irakurritakoa ulertzen duzun pentsa-
tzeko:
– Hitzen bat txarto irakurri dut?
– Arinegi irakurri dut?
– Hitzen bat ez dut ezagutzen?
Irakurritakoaren esanahia argitzeko:
– Berriz irakurri.
– Hitz ezezagunaren aurrekoa edo atzekoa irakurri.
Pentsatu orain hobeto ulertzen duzun:
zeure hitzekin esan dezakezu irakurritakoa?

8
Ka lea n go ra , ka le an be her a ! 1. UNITATEA

Ari an-arian! BAT

GIDABAIMENA ESKURATZEKO GALDERA-SORTA

T E S TA
1. Auto-istripuetan, egunez ere gertatzen dira logurari lotutako ezbeharrak?
Bai. A
Ez, gauez gertatzen dira soilik. B
Bai, baina arratsaldeko lehen orduetan bakarrik. C
2. Garraiolariek gida dezake gerrikorik gabe?
Bai, banaketa egiten ari denean. A
Ez, ezin du inoiz gerrikorik gabe gidatu. B
Bai, beti gida dezake gerrikorik gabe. C
3. Nekeari aurre egiteko, zein da erremediorik egokiena?
Jesarlekuaren buru-euskarrian kokatzea burua. A
Leiho guztiak irekitzea. B

Gidatzeari uztea, atseden hartzea eta, beharrezkoa bada, tarte batean lo egitea. C

4. Zer egin behar du logura den gidari batek?

Edari freskagarri bat hartu. A
Lehenbailehen gidatzeari utzi leku egoki batean atseden hartu. B
Gidatzen jarraitu, eta, 2 ordu edo 200 kilometro pasatu ondoren, atseden hartu. C

5. Udaltzain batek besoa gorantz altxatzen badu, zertara behartzen ditu ibilgailuak?
Gelditzera. A
Abiadura murriztera. B
Gidatzen jarraitzera. C
6. Oinezkoek nondik gurutzatu behar dituzte plazak eta glorietak?
Bereziki gurutzatzeko ezarritako bideetatik. A
Galtzadaren erdigunetik. B
Ibilbide motzenetik. C
7. Non ezin dira ibili oinezkoak?
Autopistetan, baina ez autobietan. A

Autobietan, baina ez autopistetan. B

Autopistetan eta autobietan. C

8. Autoa gidatzen ari naizela pilota bat ikusten badut errepidean, abiadura moteldu behar dut?
Bakarrik batzuetan. A
Ez, ez baitago seinalerik autoa geldiarazteko. B
Bai, umeren bat irten ahal delako pilotaren atzetik korrika. C
9. Semaforoa berde dagoela, argia keinuka hasten bada, errepidea gurutzatzen hasiko naiz?
Bai, oraindik denbora dut errepidea gurutzatzeko. A
Ez, espaloian geldituko naiz. B
Bai, korrika gurutzatuko dut. C

9
1. U NITA TEA Ka le an g ora , k ale a n be he ra !

Arian-ari an! BAT

4 Hausnarketarako galderak

• Irakurri
Irakurri ondoren, mintza gaitezen aurreko galdetegiaz:
duzuen testua, zer testu mota da? Deskribapena, narra-

• besteak
zioa, galdetegia, elkarrizketa…
Zuen ustez, zergatik daude esaldi batzuk letra lodiz idatzita eta

• Galdera bakoitzean zenbat erantzun zuzen daude?

ez?

• Zergatik daude hiru erantzun posible?

• Norentzat dira galderak?

Irakurri dugun testua . . . . . . . . . . . . . . . da.

Galderak . . . . . . . . . . . . . . . . . idazten dira.
. . . . . . . . . . erantzun posible daude,
baina . . . . . . . . . . bakarra da zuzena.

5 Egia ala gezurra

• diegu
Oinezkoek zaindu behar dituzten arauei erreparatuko
orain.
Esaldi hauekin multzo bi egingo ditugu: batean egiazkoak
jarriko ditugu; besteetan, berriz, gezurrezkoak. Irakurri arre-
taz, eta, erantzun baino lehen, erabili STOP estrategia
esaldi guztietan.
1. Semaforoei autoek baino ez diete kasu egin behar.
2. Semaforoa gorri dagoenean, gelditu egiten naiz.
3. Kalea gurutzatu ondoren, alde bietara begiratzen dut.
4. Bizikletan noanean, kaskoa janzten dut beti.
5. Segurtasun-uhala gidariak bakarrik lotzen du.
6. Errepidearen aldetik (eta ez espaloiaren aldetik)
jaisten naiz autotik.
7. Gurutzatu baino lehen, espaloian itxaroten dut.
8. Ez naiz joaten pilotaren atzetik korrika errepidera.
9. Autoan eramaten nautenean, txintxo portatzen
naiz, gurasoek atzera begiratu ez dezaten.
10. Bizikletan errepide erditik joaten naiz.

• dugu
Orain, gezurrezko esaldiak hartuko ditugu, eta, launaka bildurik, eztabaidatuko
zergatik erakusten duten jokabide okerra.

10
Ka lea n go ra , ka le an be her a ! 1. UNITATEA

Arian-arian! BAT, BI

Aurreko puntuan, galdetegi bat zer den eta zer atal di-
tuen ikasi dugu. Baina badakigu nola ibili behar dugun
kalean? Arretaz begiratzen badugu, ikusiko dugu guri la-
guntzeko seinaleak, semaforoak eta hainbat ikur dau-
dela. Ezagutzen al ditugu? Zer gertatzen da, adibidez,
semaforoetan?

6 Semaforoko ipuina

“Arratsaldeko bostak dira. Berandu egin da, eta maistrak

ezin izan digu arratsalderoko ipuina kontatu. Ni amorra-
tzen jarri naiz, ipuin horren zain egoten bainaiz arratsal-
dero. Eta gaur ipuinik gabe geratu naiz…” (Iturria: Manu
López Gaseni: Semarofoko ipuina. Aizkorri argt.)

• Zer ipuin ote da semaforokoa?

• Erreparatu irudiari:
­ Zer ikusten duzu?
­ Nor daude?
­ Zertan ari dira?
­ Zer gertatuko da gero?

• Entzungo dugu Manu López Gasenik idatzitako

ipuin hau? Bi zatitan entzungo dugu. Adi!

11
1. U NITA TEA Ka le an g ora , k ale a n be he ra !

Arian-aria n! BAT , BI

7 Nola ibiltzen gara kalean?

Irudi hauetan, jendearen hainbat jokabide ikusten dira. Ba-

• zer
tzuk jokabide egokiak dira, baina beste batzuk ez.
Erreparatu irudiei, eta, launaka, esan lauki bakoitzean
gertatzen ari den. Arrazoitu jokabide hori egokia

• hainbat
den ala ez.
Irudietako egoerak kontuan harturik, idatz ditzagun
aholku, kalean kontuz eta arretaz ibiltzeko
(kontuan izan idazten duguna unitatearen amaieran
erabiliko dugula).

12
Ka lea n go ra , ka le an b eh er a ! 1. UNI TATEA

Arian-arian! BAT, BI

8 Txistuka
• Udaltzainak hainbat jokabide desegoki ikusi ditu
kalean, eta oso haserre ari da txilibitua joka

• batzuek
errieta egiteko. Lagunduko diogu lanean?
Hona hemen jokabide oker horietako batzuk:
korrika zeharkatu dute errepidea; beste
batzuek arretarik gabe gurutzatu dute; auto ba-
tzuk ez dira gelditu zebra-bidean, eta zenbaitek
aurreratze arriskutsuak egin dituzte. Hori bai na-

• Honelaxe egingo dugu JOKOA:

hastea!

1. Hirunaka jarrita, irakasleak fitxa batzuk

emango dizkizue. Zuetako bakoitzak zeregin
bat izango du.
2. Lehenengoak buruz behera jarritako fitxa bat
hartuko du, eta, besteei erakutsi gabe, zer
ikusten duen azalduko die.
3. Bigarrenak azalduko du zein izan den fitxa ho-
rretako jokabide desegokia.
4. Azkenak epaia emango du, eta adieraziko du zer egin behar den era horretako
egoeretan zuzen jokatzeko.
5. Hori egindakoan, taldeko beste partaide batek beste fitxa bat hartuko du, eta
zereginak aldatuko dira, txandaka.
Amaieran, aipatutako jokabide zuzen eta egokien zerrenda bat egin, eta horma-irudi
batean idatziko dugu.

9 Helduko ote da?

• gidaria
Zuen ustez, helduko ote da

• Eta
etxera?
oinezkoak helduko ote

• Zergatik?
dira?

13
1. U NITA TEA Ka le an g ora , k ale a n be he ra !

Arian-aria n! BAT , BI eta HIRU

Arauak eta aholkuak betetzen ikasi behar dute oinezko ar-

duratsuek, baita galderak egiten eta erantzunak asmatzen
ere. Galdera eta erantzunen artean nolako erlazioa da-
goen ikusiko dugu.

10 Galderak eta erantzunak

Informazioa eskatzen dugunean, horrelako gako-hitzak
agertzen dira galderetan (galde-izenordainak).

NOIZ? ZEIN? ZER? ZERTARA? NONDIK? NON?

• Ezagutzen duzu beste gako-hitzik galderak egiteko?

• formulatzen
Zein?
Galderetan gako-hitz horietako bat dagoenean, nola
da erantzuna?
Laguntza: Begiratu gidabaimena ateratzeko galdera-
sortari, eta azpimarratu zein den galdera bakoitzari zu-

• Hauetako galdera bakoitzari zein erantzun dagokio?

zenean erantzuten dion hitza.

Zer? Lagunekin Udaltzainari

Kaleetara
Norentzat?
Nondik? Oinezkoentzat Gidariak
Nork? Adiskideena
Zertarako? Zebra-bidean Garajetik
Norekin? Gurutzatzeko
Nora? Hirikoa Espaloietatik
Semaforoak Garraiolariek
Nori?
Norena? Lagunarekin
Txirrindularientzat Kontuz ibiltzeko
Nongoa?
Non? Ibilgailuetan

14
Ka lea n go ra , ka le an b eh er a ! 1. UNI TATEA

Arian-arian! BAT, BI eta HIRU

11 Galdezka
Launaka, galdera hauei erantzungo diezue. Baina KONTUZ!

• Zein da kalea zeharkatzeko lekurik egokiena?

Erreparatu galderetako gako-hitzari erantzun zuzena emateko.

• ere
Zer egingo dut kalea zeharkatu nahi badut eta, oinezkoentzako igarobidea egonik

• Zer egingo dut semaforoa berde dagoela argia keinuka hasten bada?
ez badago semafororik?

• Autoaren zein aldetatik jaitsi behar dut?

• Nola zeharkatuko dut trenbide-pasagunea?

12 Ekintzak adierazten dituzten hitzak

Aditzak dira ekintzak adierazten dituzten hitzak. Gertatzen dena era askotara adie-
razten da, noiz gertatu den kontuan harturik: atzo, lehen, orain, normalean eta gero.
Normalean gertatzen diren ekintzak nola adierazten diren aztertuko dugu. Adibidez:
­ geratzen dira
­ behartzen ditu
­ hurbiltzen dira

• Nola
Normalean egiten diren
esango genituzke adibide horiek, ekintzak adierazteko, adi-
hurrengo egoeretan gertatuz gero? tzek -tzen edo -ten dute
Idatzi taulan. amaiera.

Atzo Lehen Oraintxe bertan Normalean Bihar

Geratu ziren Geratu dira Geratzen ari dira Geratzen dira Geratuko dira

Behartzen ditu

Hurbiltzen dira

15
1. U NITA TEA Ka le an g ora , k ale a n be he ra !

Arian-aria n! BAT , BI eta HIRU

• gertatu
Hona hemen bide-hezkuntzarekin zerikusia duten hainbat ekintza. Baina “lehen”
beharrean “normalean” gertatuko balira, nola esango genituzke?

Lehen Normalean

Bidea amaitu da

Autoa hurbildu da

Kamioia urrundu da

Oinezkoa igo da

Gidaria jaitsi da

Gerrikoa lotu du

Zebra-bidea gurutzatu du

Galtzada zeharkatu du

GOGORA EKARRIZ

13 Kontrol-zerrenda
Kontuan izan orain arte ikasitakoa: galdetegi bat nolakoa den, nola hartu kon-
tuan aholku eta arauak, nola erabili irakurtzeko estrategiak eta zein diren gal-
dera eta erantzunen ezaugarriak.

• Denon artean, ikasitako jarraibideak gogora ekarri, eta kontuan hartuko di-
tugu, galdetegia betetzeko. Atzera itzuliko gara (3. jarduera), eta, “Gida-
baimena eskuratzeko galdera-sorta”ri erreparatuta, esaldi hauek osatuko
ditugu:
1. Galderen amaieran . . . . . . . . . . . dago.
2. Erantzunen amaieran . . . . . . . . . . . dago.
3. Aditzek . . . . . . . . . . . adierazten dute.
4. Galderak . . . . . . . . . . . daude.
5. Galdera bakoitzari . . . . . . . . . . . erantzun posible dagozkio.
6. Hiru erantzunetatik . . . . . . . . . . . izan ohi de zuzena.
7. Galdera batzuk . . . . . . . . . . . erantzun behar dira.
8. Beste galdera batzuek . . . . . . . . . . . eskatzen dute, gako-hitzen bitartez
(non?, nora?, zer?…).
9. Erantzunak lotura zuzena du . . . . . . . . . . . .

16
Ka lea n go ra , ka le an b eh er a ! 1. UNI TATEA

Baietz egin!

14 Prestatu oinezko arduratsuaren txartela eskuratzeko galdetegia

Ordua da orain arte ikasitako guztia praktikan jartzeko eta zuen oinezko arduratsua-

• erantzunak
ren txartela ateratzeko; horretarako, galdera-sorta bati erantzun behar diozue.
Nola egin? Lauko taldetan antolatuko zarete, eta galderen ustezko

• Gogoratu ikasitakoa:
asmatuko dituzue.

­ Galdera bakoitzari hiru erantzun posible dagozkio.

­ Hiru erantzunetatik bat bakarra izan ohi da zuzena eta beste biak okerrak.
­ Galderen amaieran galdera-ikurra dago.
­ Erantzunen amaieran puntua dago.
­ Galderak nabarmenduta daude.
­ Ohikotasuna adierazteko aditzak “gurutzatzen, hurbiltzen” eta era horretako for-
mak erabiliz idazten dira.
­ Galderek eta erantzunek lotura zuzena dute.

• Hemen dituzue galdera-sortako galderak.

1. Zein kolorek egon behar du piztuta semafo-
roan aurrera joateko?
2. Nondik gurutzatu behar da kalea?
3. Kalea gurutzatu baino lehen, nora begiratu
behar da?
4. Autoan zoazenean, zer lotzen duzu jesarri be-
zain pronto?
5. Parkean pilotarekin jolasten ari zarete. Pilota
itzuri bazaizu, zer egin behar duzu?
6. Amak autoz eraman zaitu ikastetxera. Auto-
aren zein aldetatik jaitsi behar duzu?
7. Zer adierazten du semaforoaren argi gorriak?
8. Autoan atzean zoazenean, nola portatu
behar duzu?
9. Autoan, aitak telefonoa har dezake?
10. Espaloitik zoazenean, nondik joan behar duzu?

Erantzunak osatu eta gero, taldeen erantzun guztiak bildu, eta

osatuta edukiko duzue “Oinezko arduratsuaren galdetegia”.
Gero, galdera eta erantzun guztiak ondo irakurri, eta egin
STOP esaldi eta galdera guztietan, ulertu duzuela ziurtatzeko.
Animo: eskura duzue oinezko arduratsuaren txartela!

17
1. U NITA TEA Ka le an g ora , k ale a n be he ra !

Baietz egin!

Eta orain zer dakigu?

15 Badakigu kalean ibiltzen

Gauza asko ikasi ditugu kaleei buruz, eta ikasi dugu, hala-
ber, nola jokatu behar dugun bertan gabiltzanean. Go-
goratuko ditugu?

• Aukera ezazu erantzun egokia, eta, horrela, nola jokatu

behar dugun gogoratuko dugu:

1. Jakin badakigu…
a) arriskutsua dela autoetako leihatiletatik burua ateratzea.
b) komeni dela autoetako leihatiletatik burua ateratzea, haizea hartzeko eta
jendea agurtzeko.
2. Autotik edo autobusetik jaitsiko gara…
a) errepidearen aldetik.
b) espaloiaren aldetik.
3. Andere haurdun bat edo agure bat autobusera igotzen denean…
a) gure eserlekua utziko diogu.
b) ez ikusiarena egingo dugu, eserlekurik ez uzteko.

4. Jolasten ari garela pilota errepidera badoa,…

a) korrika irtengo gara pilotaren atzetik, inork har ez dezan.
b) laguntza eskatuko dugu, baten batek har dezan.
5. Garaje baten ondotik igarotzean,…
a) arretaz begiratuko dugu autorik ateratzen den.
b) axolagabe jarraituko dugu, autoek itxaron behar dute-eta.

18
Ka lea n go ra , ka le an be her a ! 1. UNITATEA

Baietz egin!

6. Agure edo itsu batek errepidea gurutzatu

nahi duenean,…
a) adi-adi geratuko gara begira, ea
zer gertatzen den.
b) gurutzatzen lagunduko diogu.

7. Bide-seinaleak…
a) bakarrik autoetako gidarientzat dira.
b) gidarientzat eta oinezkoentzat dira.

8. Autoan goazenean…
a) beti jantziko dugu segurtasun-uhala.
b) batzuetan baino ez dugu segurtasun-uhala jantziko.

9. Nola gurutzatuko dugu errepidea?

a) Korrika, ahalik eta arinen beste aldera heltzeko.
b) Lasai eta arreta handiz.

10. Nondik gurutzatuko dugu errepidea? (Aukera bat

baino gehiago izan daiteke zuzena).
a) Edozein tokitatik.
b) Aparkatuta dauden auto biren artetik.
c) Zebra-bidetik.
d) Bidegurutzetik.
e) Semaforoaren ondotik, berde dagoenean.

16 Eta amaitzeko…
“Kalean gora, kalean behera!” unitatea amaitu dugu. Lan handia egin dugu,
eta gogoeta egiteko unea heldu da, orain. Galdera hauei erantzungo diegu,
bakarka:

• Gustura egin duzu lana?

• Nola sentitu zara?
• Nola moldatu zara taldeko lanean?
• Baduzu zalantzarik? Zein?
• Zer aldatuko zenuke hobeto lan egiteko?

19