Laboratorium Ergonomii. Wydział Zarządzania.

Politechnika Wrocławska

PROJEKTOWANIE
STANOWISK
PRACY
Opis wymagań dla projektu
gniazda produkcyjnego
realizowanego na zajęciach
laboratoryjnych

Jerzy Grobelny, Rafał Michalski

Jerzy.Grobelny@pwr.edu.pl, Rafal.Michalski@pwr.edu.pl
 1

Spis treści
1 Ogólny opis projektu .......................................................................................................... 2
2 Zawartość projektu............................................................................................................. 2
2.1 Analiza antropometryczna i szacowanie obciążenia statycznego pracowników dla
istniejących stanowisk roboczych .......................................................................................... 2
2.2 Własne projekty stanowisk montażowych .................................................................. 3
2.3 Projektowanie rozmieszczenia stanowisk roboczych i materiałów w gnieździe......... 3
2.4 Projekt oświetlenia stanowisk pracy ........................................................................... 4
2.5 Harmonogramowanie i projektowanie przydziału zasobów (ludzkich) do operacji
(stanowisk) ............................................................................................................................. 4
3 Dokumentacja i prezentacja wykonanych zadań ............................................................... 4

Jerzy Grobelny, Rafał Michalski, Laboratorium Ergonomii, Wydział Zarządzania PWr

 2

1 Ogólny opis projektu

Przedmiotem naszych działań będzie zaprojektowanie gniazda produkcyjnego, w którym rea-
lizowany jest montaż wybranego przez nas, konkretnego produktu. Montaż będzie miał cha-
rakter tradycyjny, to znaczy będzie się opierał o wykorzystanie pracy manualnej ludzi. W trak-
cie kolejnych zajęć zapoznamy się z możliwościami projektowania takich stanowisk w prze-
strzeniach 3D z wykorzystaniem odpowiednich narzędzi komputerowych. Głównym celem na-
szego projektu będzie takie kształtowanie wirtualnych stanowisk roboczych i całego gniazda,
które zapewni jak najlepsze dopasowanie przestrzeni pracy i środowiska do możliwości i ogra-
niczeń pracującego człowieka. Dlatego w kolejnych etapach postaramy się odpowiednio wy-
korzystać i zintegrować wiedzę z zakresu ergonomii oraz organizacji i inżynierii produkcji za
pomocą modelowania w przestrzeni wirtualnej. Podstawowym narzędziem modelowania 3D
będzie oprogramowanie 3ds Max firmy Autodesk (dostępne bezpłatnie dla studentów). Uzu-
pełnieniem projektów 3D będzie analiza oświetlenia w programie Dialux – znanym z zajęć z Fi-
zyki środowiska pracy/Ergonomii. Dostępna w Laboratorium wersja Dialuxa pozwala importo-
wać modele z 3ds Max i projektować oświetlenie dla tych modeli. Uzupełnieniem projektów
w przestrzeni 3D będą (w większości znane z zajęć z Fizyki środowiska pracy) analizy rozmiesz-
czenia obiektów (program Alinks) . W finale wykorzystamy także MS Project (Zarządzanie pro-
jektami) aby analizować przydział zasobów (ludzi) do poszczególnych operacji i wyznaczyć nie-
zbędną ilość pracowników, aby najbardziej skutecznie/efektywnie przebiegał proces produkcji
w zaprojektowanym gnieździe.

Projekt można zrealizować indywidualnie lub, za zgodą prowadzącego, w zespołach – oczywi-

ście wtedy wymagania co do zakresu prac są wyższe niż w przypadku pracy indywidualnej.

2 Zawartość projektu
Przedmiotem zadań projektowych są działania, opisane w kolejnych punktach.

2.1 Analiza antropometryczna i szacowanie obciążenia statycznego pracowników

dla istniejących stanowisk roboczych
To zadanie obejmujące analizy antropometryczne i ryzyko płynące z niewłaściwej postawy
ciała pracownika będzie realizowane w środowisku 3ds Max za pomocą wirtualnych maneki-
nów wygenerowanych z systemu Anthropos. System ten został opracowany już kilkanaście lat
temu dla koncernu BMW. Pozwala na generowanie w wirtualnej przestrzeni 3ds Max maneki-
nów reprezentujących różne populacje (narodowościowe). W naszych zasobach są zamiesz-
czone odpowiednie modele manekinów wygenerowanych z tego systemu (dla populacji euro-
pejskiej). Do oceny postawy roboczej symulowanej w przestrzeni wirtualnej za pomocą odpo-
wiednich manekinów wykorzystamy metodę REBA (ang. Rapid Entire Body Assessment). Opisy
metody i procesu oceny są dostępne w naszych zasobach i oczywiście będą objaśnione na za-
jęciach.
Realizacja analiz antropometrycznych będzie polegać na ocenie trójwymiarowych (uproszczo-
nych) modeli istniejących w firmie (produkującej lusterka samochodowe) stanowisk pracy.

Jerzy Grobelny, Rafał Michalski, Laboratorium Ergonomii, Wydział Zarządzania PWr

 3

Modele te są zbudowane w środowisku 3ds Max. Ponieważ na każdym stanowisku może pra-
cować dowolny reprezentant populacji europejskiej trzeba rozpatrzeć w analizach zakres wy-
miarów między 5 a 95 centylem (a dokładniej między 5 centylem kobiet i 95 mężczyzn).
Efektem analiz powinien być rozdział (który na koniec będzie elementem ogólnego raportu)
zawierający oceny wybranych 2 stanowisk w formie zrzutów z ekranu ilustrujących kluczowe
wyniki z opisem proponowanych korekt.

2.2 Własne projekty stanowisk montażowych

Ten etap pracy będzie polegać na zbudowaniu – w oparciu o doświadczenia z etapu pierw-
szego – koncepcji (w miarę uniwersalnych) obiektów tworzących stanowiska pracy człowieka
dla konkretnego procesu produkcyjnego (montażowego). Stanowiska powinny zawierać od-
powiednią płaszczyznę pracy, miejsce na narzędzia oraz pojemniki na materiały, części i pół-
produkty. Żeby takie obiekty wygenerować sensownie (w odpowiednich wielkościach i struk-
turach) - trzeba będzie najpierw zdefiniować proces montażu dla jakiegoś złożonego obiektu
– najlepiej z naszego otoczenia. Można na przykład przeanalizować budowę wybranego ele-
mentu wyposażenia AGD jakie mamy w domu, urządzenia elektronicznego, elektro-narzędzia
itp. W odpowiednim dokumencie znajdziemy przykład takiej analizy za pomocą drzewa pro-
duktu. Można też wzorować się na dokumentach dotyczących lusterek samochodowych do-
stępnych w zasobach na e-portalu.
Oczywiście zajmiemy się tym zadaniem po krótkim kursie konstruowania obiektów w 3ds Max.
Wykorzystamy odpowiednie manekiny tak, aby nasze projekty były jak najlepiej dopasowane
wymiarowo do populacji europejskiej – to znaczy zakresu między 5 a 95 centylem wymiarów
ciała. Sprawdzimy także pola widzenia montażystów w wirtualnej przestrzeni wykorzystując
symulacje pola widzenia manekinów.
Ponieważ poznamy także proste narzędzia tworzenia materiałów w przestrzeni 3ds Max za-
proponujemy także odpowiednią kolorystykę projektowanych obiektów – najlepiej uzasad-
nioną zasadami (obiektywnymi i/lub subiektywnymi) płynącymi z badań psychofizjologicznych
i własnych przekonań/upodobań.

2.3 Projektowanie rozmieszczenia stanowisk roboczych i materiałów w gnieździe

Projektowanie rozmieszczenia obiektów w gnieździe produkcyjnym będzie polegać na wyko-
rzystaniu programu Alinks do poszukiwania aranżacji przestrzennej obiektów (rzutów 2D za-
projektowanych stanowisk pracy i pojemników z materiałami). Podstawą do tych analiz będą
dane o wybranym procesie montażu przebiegającym w naszym gnieździe. Te dane obejmują
opisy czynności na poszczególnych stanowiskach montażowych, ich logiczną sekwencję oraz
materiały i podzespoły używane w kolejnych stadiach montażu wraz z ich przypisaniem do
zaprojektowanych pojemników wykorzystywanych w gnieździe. Żeby takie dane wygenero-
wać dla swojego projektu można wzorować się na dokumentach dotyczących lusterek. W tych
dokumentach znajdziemy bardzo szczegółowe opisy czynności montażowych wraz ze schema-
tem następstw czasowych poszczególnych czynności. Następstwa i opisy czynności można też
przedstawić w tabeli (dokument Opis procesu) . Stopień szczegółowości nie musi być tak duży,
ale trzeba określić jakie operacje trzeba wykonać, w jakiej kolejności i jakie części, półprodukty
czy materiały są używane w każdej operacji. Minimalna liczba operacji montażowych nie

Jerzy Grobelny, Rafał Michalski, Laboratorium Ergonomii, Wydział Zarządzania PWr

 4

powinna być mniejsza niż 8. Oczywiście dopuszczalne są pojedyncze stanowiska realizujące

więcej niż 1 operację, ale osobnych stanowisk nie powinno być mniej niż 3.

2.4 Projekt oświetlenia stanowisk pracy

Ten etap prac będzie poświęcony zaprojektowaniu oświetlenia i (ewentualnie) warunków mi-
kroklimatycznych na wybranym stanowisku pracy. Oświetlenie powinno być zgodne z normą,
której wymagania są dostępne na stronach laboratorium ergonomii w dziale Oświetlenie. Pro-
gram Dialux w wersji 4.13 dostępny w laboratorium można ściągnąć ze strony Laboratorium.
Ta wersja oprogramowania, jak wspomniano pozwala transferować modele z 3ds Max i pro-
jektować oświetlenie dla tych modeli. Ponieważ poznamy także elementarne zasady definio-
wania materiałów wirtualnych w 3ds Max będziemy mieli możliwość zaproponować własną
kolorystykę dla swojego projektu (opartą o analizę doniesień literaturowych z zakresu psycho-
fizjologii barw). Jeśli będzie czas to także w oparciu o dostępne oprogramowanie spróbujemy
określić dopuszczalne parametry mikroklimatu w zaprojektowanym środowisku pracy.

2.5 Harmonogramowanie i projektowanie przydziału zasobów (ludzkich) do

operacji (stanowisk)
Ostatni etap będzie poświęcony analizie zasobów ludzkich (pracowników) w naszym procesie
montażu (produkcji). Głównym celem poszukiwań będzie ustalenie najpierw czasu trwania
procesu montażu jednego obiektu, a następnie oszacowaniu cyklu produkcyjnego gniazda –
to znaczy czasu pomiędzy kolejnymi gotowymi produktami wychodzącymi z gniazda. Jedno-
cześnie te analizy pozwolą określić, ile osób powinno pracować, aby czas cyklu był najkrótszy
albo też jaki, najkrótszy czas cyklu można uzyskać dysponując określoną ilością pracowników.
Do wykonania tych analiz posłużymy się techniką/metodą ścieżki krytycznej CPM oraz harmo-
nogramami Gantta. Odpowiedni materiały i przykłady są oczywiście udostępnione. Program
MS Project jest dostępny dla studentów Politechniki bezpłatnie więc można go sobie zainsta-
lować z odpowiedniej strony (np. poprzez konto w MS Imagine).

3 Dokumentacja i prezentacja wykonanych zadań

Zrealizowane prace będą oceniane na podstawie raportu, w którym opisane zostaną wszystkie
działania projektowe – zwłaszcza ich efekty i wnioski. Na ostatnie zajęcia każdy (każda grupa)
przygotuje ok. 7 minutowe wystąpienie (prezentacja) w którym przedstawi efekty swojej
pracy. Końcowa prezentacja powinna zawierać najistotniejsze elementy raportu. Jeśli się uda,
to także filmik z wirtualnej kamery.
Ogólna struktura końcowego raportu powinna mniej więcej wyglądać tak:
1. Wprowadzenie – krótki opis zadania projektowego z uwzględnieniem podziału na
etapu i ogólnego opisu zawartości tych etapów.
2. Analiza antropometryczna i ocena postawy ciała na wybranych, istniejących stanowi-
skach gniazda montażu lusterek samochodowych – za pomocą metody REBA:
− Krótki (1 – 2 strony) opis antropometrii i oprogramowania (reprezentacja staty-
styczna wymiarów ciała, rozkład cech, centyle itp.
− Analizy dla istniejących stanowisk – co zastaliśmy, jak byśmy chcieli to zmienić.

Jerzy Grobelny, Rafał Michalski, Laboratorium Ergonomii, Wydział Zarządzania PWr

 5

3. Projektowanie własnych stanowisk i rozmieszczenia przestrzennego stanowisk i obiek-

tów w gnieździe montażowym.
− Wybrany proces montażu – charakterystyka.
− Własny projekt stanowisk montażowych.
− Krótki opis istoty problemu rozmieszczania.
− Opis zadania projektowania struktury przestrzennej gniazda.
− Wyniki analizy w programie Alinks.
− Ilustracje proponowanego rozmieszczenia w 3D.
4. Analiza czynników fizycznych.
− Oświetlenie – projekt z Dialuxa. Analiza wyników i propozycji zgodna z normą ISO
dotyczącą projektowania oświetlenia.
− Kolorystyka (3ds Max) – krótkie uzasadnienie merytoryczne wybranej propozycji
i prezentacja efektów 3D.
5. Analiza zasobów ludzkich.
− Krótki opis problemu (metoda CPM, wykres Gantta i diagram sieciowy).
− Analiza czasu trwania procesu montażu.
− Analiza cyklu produkcji lusterek (jak często może wychodzić z gniazda gotowy
produkt i ile osób trzeba zatrudnić – przy założeniu, że każda osoba może wyko-
nać każdą operację).
− Jak zmieni się cykl produkcji, jeśli dysponujemy różną liczbą pracowników.

Jerzy Grobelny, Rafał Michalski, Laboratorium Ergonomii, Wydział Zarządzania PWr