Rachunkowość finansowa

dr Aleksandra Żurawik

Sopot, 2020
 Rachunkowość finansowa
dr Aleksandra Żurawik

Zakres tematyczny wykładów:

1. Aktywa pieniężne – charakterystyka, ewidencja, wycena.

2. Wycena i ewidencja rozrachunków:
a) z tytułu dostaw i usług,
b) publiczno-prawnych,
c) z tytułu wynagrodzeń,
3) Obrót materiałowy.
4) Ewidencja stanu i zmian środków trwałych oraz wartości niematerialnych
i prawnych.
5) Metody rozliczania i ewidencji kosztów działalności podstawowej.
6) Rezerwy w rachunkowości.
7) Wynik finansowy a wynik podatkowy.
8) Cele sprawozdawczości finansowej i jej cechy jakościowe, harmonizacja
rachunkowości.
 Rachunkowość finansowa
dr Aleksandra Żurawik

Literatura
1) B. Gierusz, Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, ODDK, Gdańsk.
2) J. Gierusz, Plan kont z komentarzem, ODDK, Gdańsk 2016.
3) P. Szczypa, Rachunkowość finansowa. Od teorii do praktyki, CeDeWu,
Warszawa 2018.
4) E.Walińska, Rachunkowoość finansowa – ujęcie sprawozdawcze i
ewidencyjne, Wolters Kluwer, Warszawa 2014.

Egzamin
Forma: pisemna, testowa –pytania zamknięte jednokrotnego wyboru,
pytania otwarte.
 Rachunkowość finansowa-
plan prezentacji

1. Rachunkowośc finansowa – powtórzenie kluczowych wiadomości

2. Aktywa pieniężne – definicja, wycena i dokumentacja
3. Rozliczenia gotówkowe i bezgotówkowe.
4. Ewidencja:

a) obrotu kasowego,
b) konta „Rachunek bieżący”,
c) innych środków pieniężnych,
d) weksli obcych,
e) weksli własnych.
 Rachunkowość
finansowa

Rachunkowość finansowa – system ciągłego w czasie ujmowania,

grupowania, prezentowania oraz interpretowania wyrażonych w
pieniądzu i bilansujących się ogólnych i szczegółowych danych
liczbowych o działalności gospodarczej i sytuacji majątkowej jednostki
gospodarującej.
(T. Pięta, K. Sawicki)

Jej główny celem jest dostarczenie informacji na temat sytuacji

finansowej i majątkowej przedsiębiorstwa w postaci sprawozdania
finansowego, na podstawie ewidencji operacji gospodarczych, które
miały miejsce w danym podmiocie.
 Rachunkowość
finansowa
Zgodnie z art.4 ustawy o rachunkowości obejmuje ona:

1) przyjęte zasady (politykę) rachunkowości,

2) prowadzenie, na podstawie dowodów księgowych, ksiąg
rachunkowych, ujmujących zapisy zdarzeń w porządku
chronologicznym i systematycznym,
3) okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji
rzeczywistego stanu aktywów i pasywów,
4) wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego,
5) sporządzanie sprawozdań finansowych,
6) gromadzenie i przechowywanie dowodów,
7) poddanie badaniu i ogłoszenie sprawozdań finansowych w
przypadkach przewidzianych ustawą.
Odbiorcy informacji
pochodzących z rachunkowości
Zarząd

Wierzyciele Pracownicy

Związki
Klienci Rachunkowość zawodowe

Właściciele
Władza lokalna
(akcjonariusze)

Instytucje
centralne
 Nadrzędne zasady
rachunkowości
NADRZĘDNĄ ZASADĄ RACHUNKOWOŚCI JEST
ZASADA JASNEGO I RZETELNEGO OBRAZU.

Jednostki obowiązane są stosować określone ustawą zasady

rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację
majątkową i finansową oraz wynik finansowy (art. 4 ust. 1 uor).

ZOBOWIĄZUJE ONA JEDNOSTKI DO

ODZWIERCIEDLANIA RZECZYWISTEJ SYTUACJI
MAJĄTKOWEJ I FINANSOWEJ.
 Nadrzędne zasady
rachunkowości
JEJ REALIZACJA ZWIĄZANA JEST Z RZESTRZEGANIEM
PODSTAWOWYCH ZASAD RACHUNKOWOŚCI:

1. KONTYNUACJI DZIAŁALNOŚCI,
2. CIĄGŁOŚCI,
3. OSTROŻNEJ WYCENY,
4. PERIODYZACJI,
5. WSPÓŁMIERNOŚCI,
6. INDYWIDUALNEJ WYCENY,
7. WYŻSZOŚCI TREŚCI NAD FORMĄ,
8. ISTOTNOŚCI.
 Rachunkowość finansowa
– regulacje

Podstawowym aktem prawnym regulującym rachunkowość finansową

jednostki jest :

USTAWA z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości

(Dz.U. 1994 Nr 121 poz. 591 z późniejszymi zmianami)

Dodatkowo regulują ją:

1) Krajowe Standardy Rachunkowości (wydane przez Komitet Standardów
Rachunkowości)

2) Międzynarodowe Standardy Rachunkowości i Międzynarodowe Standardy

Sprawozdawczości Finansowej
 USTAWA
o rachunkowości
Art.10 ust. 3:
W sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy, przyjmując
zasady (politykę) rachunkowości, jednostki mogą stosować krajowe
standardy rachunkowości wydane przez Komitet Standardów
Rachunkowości. W przypadku braku odpowiedniego standardu
krajowego, jednostki, inne niż wymienione w art. 2 ust. 3, mogą
stosować MSR.
 Krajowe Standardy
Rachunkowości
KSR nr 1: “Rachunek przepływów pieniężnych”
KSR nr 2: “Podatek dochodowy”
KSR nr 3: “Niezakończone usługi budowlane”
KSR nr 4: “Utrata wartości aktywów”
KSR nr 5: “Leasing, najem i dzierżawa”
KSR nr 6: “Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe, zobowiązania
warunkowe”
KSR nr 7: "Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych,
poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym - ujęcie i
prezentacja
KSR nr 8: „Działalność deweloperska”
KSR nr 9: „Sprawozdanie z działalności”
KSR nr 10: "Umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym oraz umowy koncesji
na roboty budowalne lub usługi"
KSR nr 11: „Srodki trwałe”
 Sprawozdanie
finansowe

Sprawozdanie finansowe

Zestawienie
Rachunek Rachunek
Informacja zmian w
Bilans zysków przepływów
dodatkowa kapitale
strat pieniężnych
własnym
 Sprawozdanie
finansowe
Składa się z bilansu, rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej,
obejmującej wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe
informacje i objaśnienia.

Spółki, których sprawozdania finansowe podlegają obowiązkowemu badaniu przez

biegłych rewidentów, sprawozdanie musi się również składać z
• rachunku przepływów pieniężnych,
• zestawienia zmian w kapitale własnym.

Dotyczy to spółek, które w poprzedzającym roku obrotowym osiągnęły lub

przekroczyły min. 2 z następujących wielkości:
1) średnioroczne zatrudnienie – co najmniej 50 etatów
2) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego – równowartość w walucie
polskiej 2.500.000 euro
3) przychód netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za
rok obrotowy – równowartość w walucie polskiej 5.000.000 euro.
Elementy sprawozdania
Charakterystyka
finansowego
Ukazywane są w nim przychody, koszty, straty i zyski oraz obciążenia wyniku
finansowego za obowiązujący i poprzedni rok obrotowy. Można go tworzyć w
Rachunek zysków i strat sposób kalkulacyjny oraz porównawczy. Różni je sposób w jaki ustala się koszt
uzyskania przychodów ze sprzedaży.

Zestawienie aktywów (składników majątku) oraz pasywów (źródeł finansowania

Bilans majątku), sporządzone w określonej formie i na określony dzień.

Ujmuje się w nim ważne elementy, które nie zostały przedstawione w

pozostałych częściach sprawozdania finansowego, oraz objaśnienia, które
Informacja dodatkowa pomogą przedstawić w sposób jasny i rzetelny sytuację finansową i majątkową
firmy do której należy sprawozdanie. Dzieli się na wprowadzenie do
sprawozdania finansowego oraz dodatkowych informacji i objaśnień.

Jednostki, które podlegają obowiązkowemu badaniu sporządzają dodatkowo:

Znajduje się w nim rozszerzenie informacji, znajdujących się w bilansie, o stanie
środków pieniężnych oraz ich zmianach w danym roku obrotowym. Na jego
Rachunek przepływów
podstawie ocenia się zdolność do kreowania oraz wykorzystywania środków
pieniężnych pieniężnych przez jednostkę.
Można go sporządzać w sposób bezpośredni i pośredni.

Zawiera zestawienie zmian w kapitale własnym, które zaszły w bieżącym oraz w

poprzednim roku obrotowym. Uzupełnia zmiany o kapitale własnym, które są
Zestawienie zmian w
zawarte w bilansie. Celem sporządzania tego zestawiania jest poinformowanie
kapitale własnym odbiorcy o zmianach które zaszły w poszczególnych elementach kapitału
 Ewidencja księgowa

Wzorcowy Plan kont

Zespół 0 – Aktywa trwałe
Zespół 1 – Środki pieniężne, rachunki bankowe oraz krótkoterminowe aktywa
finansowe
Zespół 2 – Rozrachunki i roszczenia
Zespół 3 – Materiały i towary
Zespół 4 – Koszty według rodzajów i ich rozliczenie
Zespół 5 – Koszty według typów działalności i ich rozliczenie
Zespół 6 – Produkty i rozliczenia międzyokresowe
Zespół 7 – Przychody i koszty związane z ich osiąganiem
Zespół 8 – Kapitały (fundusz) własne, fundusze specjalne, rezerwy i wynik
finansowy
 Ewidencja księgowa
-przykład numeracji kont

Zespół 0 – Aktywa trwałe

010 Środki trwałe Aktywne Bilansowe
020 Wartości niematerialne i prawne Aktywne Bilansowe
030 Długoterminowe aktywa finansowe Aktywne Bilansowe
040 Nieruchomości inwestycyjne i prawa Aktywne Bilansowe
070 Umorzenie środków trwałych --- Korygujące
075 Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych --- Korygujące
077 Odpisy aktualizujące nieruchomości inwestycyjne i prawa --- Korygujące
Odpisy aktualizujące środki trwałe oraz wartości niematerialne i
078 --- Korygujące
prawne
Odpisy aktualizujące wartość długoterminowych aktywów
079 --- Korygujące
finansowych
080 Środki trwałe w budowie Aktywne Bilansowe
Pozabilanso
091 Środki trwałe w likwidacji Aktywne
we
Pozabilanso
092 Środki trwałe dzierżawione Aktywne
we
Pozabilanso
093 Środki trwałe obce Aktywne
we
 Ewidencja księgowa
-przykład numeracji kont

Zespół 1 – Środki pieniężne, rachunki bankowe oraz krótkoterminowe

aktywa finansowe
100 Kasa Aktywne Bilansowe

130 Rachunek bieżący Aktywne Bilansowe

135 Inne środki pieniężne Aktywne Bilansowe

138 Kredyty bankowe długoterminowe Pasywne Bilansowe

139 Kredyty bankowe krótkoterminowe Pasywne Bilansowe

140 Krótkoterminowe aktywa finansowe Aktywne Bilansowe

Odpisy aktualizujące wartość krótkoterminowych aktywów
141 --- Korygujące
finansowych
144 Weksle obce Aktywne Bilansowe

145 Środki pieniężne w drodze Aktywne Bilansowe

149 Rachunek środków funduszy specjalnych Aktywne Bilansowe

 Ewidencja księgowa

Numeracja kont każdego przedsiębiorstwa jest sprawą

indywidualną.
Plan kont może opierać się na wzorze, jednak nie musi.
 Zapis operacji gospodarczych
Operacje gospodarcze ewidencjonuje się w księgach rachunkowych na
podstawie dowodów księgowych

Księgi rachunkowe Dowody księgowe

Dowody źródłowe:
1) dziennik - chronologiczne ujęcie
zdarzeń
2) księga główna - systematyczne
ujęcie zdarzeń na kontach
księgowych (kontach
syntetycznych)
3) księgi pomocnicze -
Dowody „pochodne”
uszczegółowienie i uzupełnienie
zapisów kont księgi głównej (konta
analityczne)
4) zestawienia obrotów i sald -
zbiorcze zestawienie kont wraz z
obrotami i saldami (oraz ich sumą)
5) wykaz składników aktywów i
pasywów (inwentarz)
1) zewnętrzne obce - otrzymane od
kontrahentów
2) zewnętrzne własne - przekazywane w
oryginale kontrahentom
3) wewnętrzne - dotyczące operacji
wewnątrz jednostki
1) zbiorcze - służące do dokonywania
łącznych zapisów zbioru dowodów
źródłowych
2) korygujące
3) zastępcze - wystawione do czasu
otrzymanie dowodu źródłowego
4) rozliczeniowe - ujmujące już
dokonane zapisy według nowych
kryteriów
 Ewidencja księgowa
- zasady
Zasada podwójnego zapisu (dotyczy kont syntetycznych):
Operacja gospodarcza rejestrowana jest:
- na co najmniej dwóch kontach
- po ich przeciwnych stronach
- w tej samej kwocie

Zasada zapisu powtarzanego - księgowanie na kontach analitycznych jest

dokonywane po tej samej stronie i w tej samej kwocie, co na koncie
syntetycznym, dla którego prowadzona jest analityka.
Ewidencja księgowa
- zasady
 Ewidencja księgowa
- zasady

Zasada memoriałowa (memoriału)

Początków stosowania zasady memoriałowej należy szukać już na przełomie XIV i
XV w., kiedy powstawały fundamenty rachunkowości. Wywodzi się ona z czasów,
kiedy księgowość służyła głównie do kontrolowania udzielonych pożyczek i
terminów spłaty odsetek. Znaczenia zaczęła nabierać w ubiegłym stuleciu, kiedy
zrozumiano, że poprawne ustalenie wyniku finansowego przedsiębiorstwa zależy
od właściwego określenia momentu powstania kosztów oraz przychodów.

Według najprostszej definicji zasada memoriału nakazuje ewidencjonowanie

przychodów i kosztów w okresie, którego dotyczą, niezależnie od terminu ich
zapłaty. Innymi słowy, każda transakcja musi zostać zaksięgowana w momencie
jej zajścia, a nie w momencie wystąpienia przepływu pieniężnego (wpływu lub
wydatku). Dzięki temu sprawozdanie finansowe odzwierciedla prawdziwą
sytuację przedsiębiorstwa i pokazuje realne wyniki działalności.
 Ewidencja księgowa
- zasady

Zasada kasowa
W praktyce sprowadza się ona do księgowania wydatków i wpływów w terminie ich
realnej zapłaty. Wszelkie przepływy pieniężne zostają ujęte w sprawozdaniu
finansowym dopiero w momencie ich zaistnienia, nawet jeżeli dotyczą minionego
okresu.
Stosowanie zasady kasowej polega na ciągłej kontroli stanu środków pieniężnych i
balansowaniu między niedoborem a nadwyżką pieniądza. Warto zauważyć, że ta
metoda zapewnia wgląd jedynie w wynik kasowy, a nie finansowy przedsiębiorstwa.
Odzwierciedla więc stan środków pieniężnych na rachunku bankowym i w kasie, ale nie
mówi niczego o istniejących już obowiązkach zapłaty lub oczekiwanych wpływach,
wynikających z należności od kontrahentów.

W Polsce stosuje się ją przy prowadzeniu uproszczonej ewidencji dla celów

podatkowych, oraz w szczególnych przypadkach dotyczących jednostek sektora
budżetowego tj. jednostek i zakładów budżetowych.
Aktywa pieniężne – charakterystyka,
ewidencja, wycena.
 Aktywa pieniężne
Zgodnie z UoR:
Aktywa pieniężne - aktywa w formie krajowych środków płatniczych walut obcych i dewiz. Do
aktywów pieniężnych zalicza się również inne aktywa finansowe, w tym w szczególności naliczone
odsetki od aktywów finansowych. Jeżeli aktywa te są płatne lub wymagalne w ciągu 3 miesięcy od
dnia ich otrzymania, wystawienia, nabycia lub założenia (lokaty), to na potrzeby rachunku
przepływów pieniężnych zalicza się je do środków pieniężnych, chyba że ujmuje się je w
przepływach z działalności inwestycyjnej (lokacyjnej)

Bilans
Aktywa
B. Aktywa Obrotowe
III. Inwestycje krótkoterminowe
1. Krótkoterminowe aktywa finansowe
c) środki pieniężne i inne aktywa pieniężne
 Aktywa pieniężne :

1) środki pieniężne (w kasie, banku, środki pieniężne w drodze),

2) inne aktywa pieniężne (odsetki od lokat, odsetki od dłużnych
papierów wartościowych),
3) inne środki pieniężne (czeki obce, weksle obce, czeki
podróżne płatne lub wymagalne w ciągu 3 miesięcy od daty
ich wystawienia),
4) inne krótkoterminowe aktywa finansowe (czeki, weksle, czeki
podróżne płatne w terminie dłuższym niż 3 miesiące).
 Aktywa pieniężne - wycena

Krajowe środki pieniężne wyceniane są w trakcie roku obrotowego

(wycena bieżąca) oraz w dniu bilansowym (wycena bilansowa) według
wartości nominalnej (kwoty emisyjnej). Wratość środków pieniężnych
na rachunkach bankowych uwzględnia także ewentualne odsetki
dopisane przez bank.

Środki pieniężne w walutach obcych przelicza się na polskie złote

według kursu zakupu bądź sprzedaży danej waluty stosowanej przez
bank, z którego usług przedsiębiorstwo korzysta, jednak nie wyższego
od średniego kursu waluty ustalonego przez NBP.
Do wyceny bilansowej stosuje się natomiast obowiązujący na ten dzień
średni kurs ogłoszony przez NBP. Zaistniałe dodatnie różnice kursowe
odnosi się do przychodów finansowych, a ujemne – do kosztów
finansowych.
 Ewidencja środków pieniężnych
Do ewidencji środków pieniężnych służą konta zespołu
1 -"Środki pieniężne i rachunki bankowe".
Są to między innymi konta:

101 - Kasa
131 - Rachunek bieżący
135 – Inne rachunki bankowe
139 – Środki pieniężne w drodze
149 – Inne środki pieniężne
 Dokumentacja obrotu
środkami pieniężnymi
Do podstawowej dokumentacji księgowej zawiązanej z obrotem pieniężnym zaliczyć
można:

✓ Oświadczenie kasjera o odpowiedzialności materialnej

✓ Instrukcję kasową
✓ Raport kasowy (RK)
✓ Asygnatę przychodową (dowód wpłaty) – Kasa Przyjmie (KP)
✓ Asygnatę rozchodową (dowód wypłaty) – Kasa Wypłaci (KW)
✓ Wyciąg bankowy (WB)
✓ Wniosek o zaliczkę/ rozliczenie zaliczki
✓ Rozliczenie kosztów podróży służbowej
✓ Bankowy dowód wpłaty/wypłaty
✓ Polecenie przelewu
✓ Czeki, weksle
✓ Faktury gotówkowe, listy płac, rachunki do umów cywilnoprawnych
 Środki pieniężne

Rozliczenia przedsiębiorstwa z innymi podmiotami

dokonywane są w formie:

1. Gotówkowej
2. Bezgotówkowej
 Rozliczenia gotówkowe:

1) są dokonywane za pośrednictwem kasy,

2) zasady obrotu kasowego reguluje instrukcja kasowa,
3) kasjer ponosi pełną odpowiedzialność materialną za stan
gotówki oraz prawidłowość operacji kasowych,
4) są realizowane za pomocą czeków gotówkowych, wpłaty na
rachunek bankowy wierzyciela, karty płatniczej,
5) powinny być udokumentowane dowodami źródłowymi lub w
przypadku ich braku zastępczymi dowodami kasowymi.
 Rachunkowość
finansowa
Wpływy Dowód wpłaty

Dokumentowanie
obrotu kasowego Dokumenty
źródłowe
Wypłaty
Dokument
zastępczy
 Dokumentacja obrotu
kasowego

1) Dowody źródłowe (gotówkowe faktury i rachunki zakupu i

sprzedaży, wnioski o zaliczkę i dowody ich rozliczenia,
dowody rozliczenia kosztów podróży służbowych, rachunki
umów zlecenia i umów o dzieło, listy płac, zaliczek, zasiłków)
2) Asygnaty kasowe (kasa przyjmie – KP, kasa wypłaci – KW,
traktowane jako zastępcze dowody kasowe)
3) Raport kasowy
 Raport kasowy
• Prezentuje stan środków pieniężnych (gotówki) znajdującej się
w kasie przedsiębiorstwa.
• Jest to zbiorczy dowód kasowy, który jest wtórnym
dokumentem zawierającym wszystkie operacje kasowe i
stanowi podstawę uzgodnienia rzeczywistego stanu kasy ze
stanem wynikającym z raportu z kontem „KASA”.
• Wskazuje wszystkie dowody źródłowe bądź zastępcze będące
podstawą operacji gospodarczych prezentowanych w raporcie.
• Częstotliwość jego sporządzania zależy od ilości
dokonywanych operacji, ale nie może być sporządzony za
okres dłuższy niż 1 miesiąc.
Raport kasowy
Ewidencja obrotu kasowego
 Objaśnienia do schematu:
1. KP- podjęcie gotówki do kasy w oparciu o czek gotówkowy.
2. KP – wpłata należności od odbiorcy do kasy.
3. Zainkasowanie przychodu ze sprzedaży – rachunek albo faktura VAT opłacone
gotówką.
4. Protokół z przeprowadzonej inwentaryzacji w kasie – superata.
5. Rozliczenie powstałej superaty na pozostałe przychody operacyjne.
6. Dowód zakupu za gotówkę materiałów, usług (rachunek, faktura).
7. Zapłata zobowiązania wobec dostawcy gotówką z kasy- rachunek lub faktura od
dostawcy.
8. Wypłata zaliczki pracownikowi np. na wyjazd służbowy - wniosek o zaliczkę.
9. Zwrot do kasy niewykorzystanej zaliczki – rozliczenie zaliczki.
10. Protokół z przeprowadzonej inwentaryzacji w kasie – manko.
11. Rozliczenie powstałego manka na pozostałe koszty operacyjne.
12. Wypłata wynagrodzeń – lista płac.
13. Przekazanie do banku gotówki – dowód wpłaty własnej.
 Przykład 1
• Operacje kasowe
• Tworzenie raportu kasowego
 Rozliczenia
bezgotówkowe

Podstawowym dokumentem będącym podstawą do

ewidencji operacji obrotu bezgotówkowego jest
WYCIĄG BANKOWY (WB)

Na bieżąco mogą się również pojawić

bankowe dowody wpłaty oraz wypłaty,
ale powodują one powstanie środków pieniężnych w drodze!

Inwentaryzacja środków na rachunkach bankowych odbywa

się w drodze potwierdzenia sald.
 Jednostka gospodarcza może posiadać
następujące rachunki bankowe:

• rachunek bieżący (taki rachunek ma firma jeden)

• rachunki pomocnicze (tych może być dowolna ilość) - np.
jeżeli firma ma filie w różnych miastach, to korzysta z
miejscowych banków. Bank, w którym jest rachunek
bieżący musi być poinformowany o rachunkach
pomocniczych,
• rachunki zagraniczne – jednostki mogą mieć rachunki poza
granicami kraju,
• rachunki lokat terminowych.
 Rozliczenia
bezgotówkowe

1) karta płatnicza,
2) polecenia przelewu,
3) czeki rozrachunkowe,
4) akredytywa,
5) rozliczenia planowe,
6) rozliczenia saldami,
7) weksle.
 Karty płatnicze
Za pomocą kart można podejmować gotówkę z bankomatu oraz
płacić za usługi i towary, a także dokonywać płatności przez internet.
W księgach rachunkowych operacje dokonywane z użyciem kart
płatniczych ujmowane są według reguł wskazanych w przyjętych
przez jednostkę zasadach (polityce) rachunkowości.

Płatności regulowane kartą firmową przez właścicieli lub wspólników

mogą być ewidencjonowane w księgach na koncie 24 "Pozostałe
rozrachunki" (w analityce: Rozrachunki z tytułu płatności kartami).
W przypadku gdy firmowych kart płatniczych używają również
pracownicy, transakcje dokonywane za ich pomocą można ujmować
w księgach na koncie 23-4 "Pozostałe rozrachunki z pracownikami"
(w analityce: Rozrachunki z tytułu płatności kartami). Jeśli z kart
korzysta wielu pracowników, to wskazane jest prowadzenie
szczegółowej ewidencji analitycznej do tych kont z podziałem na
poszczególne osoby.
 Polecenie
przelewu

Służy do regulowania zobowiązań z tytułu wszelkich

rozliczeń bez względu na wysokość kwoty
zobowiązania. Polega ono na wydaniu bankowi
dyspozycji przekazania określonej kwoty z rachunku
bieżącego lub pomocniczego dłużnika na rachunek
wymienionego w przelewie wierzyciela.
 Czeki rozrachunkowe

Rozliczenia za pomocą czeków polegają na przekazaniu

czeku przez dłużnika wierzycielowi, na podstawie
którego bank wierzyciela uznaje jego rachunek i obciąża
rachunek dłużnika. Czeki rozrachunkowe upoważniają
jedynie do przelewu środków pieniężnych na rachunek
bankowy ( nie upoważniają do podjęcia gotówki, od
tego są czek gotówkowe). Termin ważności czeku
wynosi 10 dni od daty jego wystawienia w przypadku
czeków krajowych i 20 dni jeżeli czek wystawiono w
innym kraju.
 Czeki rozrachunkowe potwierdzone

W celu pokrycia czeku wystawca składa czek do banku

finansującego z wnioskiem o potwierdzenie czeku. Bank
rezerwuje kwotę na pokrycie czeku i przelewa ją z
rachunku bieżącego na specjalny rachunek bankowy (
rachunek czeków potwierdzonych) i zamieszcza na
czeku klauzulę jego potwierdzenia "z gwarancją
zapłaty". Środki pieniężne z tytułu zablokowania czeku
ewidencjonowane są na koncie "Inne rachunki
bankowe" z wyodrębnieniem w analityce.
 Akredytywa

Zapewnia dostawcy terminową zapłatę. Stosuje się ją w sytuacji,

gdy dłużnik nieterminowo płaci za dostawy. Polega na
wydzieleniu określonej sumy środków pieniężnych z rachunku
bankowego dłużnika i zarezerwowaniu jej na pokrycie
zobowiązań wobec wierzyciela z tytułu mającej odbyć się
dostawy. Po wykonaniu dostawy następuje wykorzystanie
akredytywy i przelanie środków pieniężnych na rachunek
dostawcy. Akredytywa powoduje zamrożenie środków
pieniężnych aż do czasu realizacji dostawy.
 Rozliczenia
saldami

Występują wtedy, gdy kontrahenci są dla siebie wzajemnie

dostawcą i odbiorcą. Polega ono na kompensowaniu
poszczególnych należności i zobowiązań występujących w
pewnym okresie i ustalaniu salda podlegającego rozliczeniu.
Rozliczenia te są dokonywane na warunkach określonych w
umowie między stronami.
 Rozliczenia
planowe

Mają miejsce przy stałych, codziennych

dostawach (np. mleko, masło, pieczywo).
Polegają one na tym, że odbiorca w stosunku do
planowanych dostaw dokonuje "zaliczkowych"
przelewów, a rozliczenie następuje okresowo
przez porównanie wartości dostaw w danym
okresie z sumą wpłaconych zaliczek.
 Objaśnienia do schematu:
1. WB -Przekazanie gotówki z kasy przedsiębiorstwa do banku (księgowanie uproszczone).
2. WB- Zapłata należności z tytułu dostaw i usług.
3. WB - Przelewy z pomocniczych rachunków bankowych na rachunek bieżący.
4. WB - Wpływy środków pieniężnych w drodze – potwierdzone przez bank.
5. WB - Zawiadomienie o realizacji czeków rozrachunkowych przekazanych do banku.
6. WB- Oprocentowanie środków znajdujących się na rachunku bankowym.
7. WB - Podjęcie gotówki z banku do kasy (np. na podstawie czeku gotówkowego) (księgowanie
uproszczone).
8. WB -Pobrane przez bank opłaty manipulacyjne z tytułu obsługi rachunku bankowego,
zrealizowanych przelewów.
9. WB - Zapłata zobowiązań wobec dostawców.
10. WB -Przelewy z rachunku bieżącego na pomocnicze rachunki bankowe, np. dla otwarcia
akredytywy, potwierdzenia czeku rozrachunkowego.
11. WB- Realizacja własnych czeków rozrachunkowych potwierdzonych.
12. WB - Zapłata przelewem bankowym zobowiązań wobec budżetów.
13. WB - Błędnie awizowane przez bank przelewy z rachunku bieżącego. (Korekta nastąpi na
podstawie zawiadomienia przez bank poprzez zapis po przeciwnych stronach konta.)
14. WB -Błędnie awizowane przez bank wpływy na rachunek bieżący. (Korekta nastąpi na podstawie
zawiadomienia przez bank poprzez zapis po przeciwnych stronach konta.)
15. WB- Wypłata wynagrodzeń przelewem bankowym na rachunki oszczędnościowo – rozliczeniowe.
 Inne środki pieniężne

1) Rozrachunkowe i gotówkowe czeki obce,

2) Weksle obce,
3) Lokaty terminowe,
4) Środki pieniężne w drodze.
 Środki pieniężne w drodze
- są to środki pieniężne, znajdujące się pomiędzy kasą
przedsiębiorstwa, a jego rachunkiem bankowym oraz znajdujące się
pomiędzy różnymi rachunkami bankowymi tego przedsiębiorstwa-
gdy przedsiębiorstwo posiada rachunki bankowe prowadzone przez
różne oddziały banku lub przez różne banki.

Konto „Środki pieniężne w drodze” może funkcjonować jako:

1) samodzielne konto syntetyczne,
2) konto analityczne do konta „Inne środki pieniężne”
Korzystamy z niego m.in. w czasie przekazywania środków
pieniężnych :
1) z kasy na rachunek bankowy i z rachunku bankowego do kasy.
2) pomiędzy rachunkami bankowymi.
 Objaśnienia do schematu:
1. Przekazanie gotówki z kasy – brak wyciągu bankowego, tj.
potwierdzenia przez bank zmiany stanu na rachunku bankowym.
2. WB -Potwierdzenie przez bank wpłaty własnej.
3. WB z rachunku bieżącego - Przelew z rachunku bieżącego na inny
rachunek bankowy, np. w celu otwarcia akredytywy lub potwierdzenia
własnego czeku rozrachunkowego.
4. WB z rachunku pomocniczego - Wpływ środków pieniężnych na inny
rachunek bankowy.
5. Realizacja własnego czeku potwierdzonego.
6. Spłata należności przez odbiorcę czekiem rozrachunkowym.
7. Przekazanie czeku rozrachunkowego do realizacji w banku.
8. WB -Zawiadomienie z banku o zrealizowaniu czeku rozrachunkowego.
9. Zapłata należności czekiem gotówkowym.
10. Zamiana czeku gotówkowego w banku na gotówkę.
 Przykład 2

1. Funkcjonowanie konta „Rachunek bieżący”

2. Funkcjonowanie konta „Środki pieniężne w
drodze”
 Przykład 3

1. Funkcjonowanie konta „Inne środki pieniężne”

2. Funkcjonowanie konta „Czeki obce gotówkowe i
rozrachunkowe”
 Weksle obce
1) są bezwarunkowym zobowiązaniem innego podmiotu do zapłacenia
ustalonej kwoty na rzecz rozpatrywanego przedsiębiorstwa.
2) mają charakter środka płatniczego - mogą zostać przekazane na rzecz
innych osób lub złożone w banku do dyskonta.

Wyróżnia się weksle:

1) płatne w oznaczonym terminie - odsetki naliczamy już w momencie
wystawienia weksla,
2) płatne za okazaniem - odsetki możemy naliczyć dopiero w momencie
jego wykupu.

Suma wekslowa czyli kwota, za którą weksel zostanie wykupiony, składa

się z :
1) sumy netto (kwoty pierwotnej należności),
2) odsetek naliczonych od daty wystawienia weksla do oznaczonego na
wekslu terminu płatności.
 Objaśnienia do schematu:
1. Zapłata należności wekslem (wartość nominalna):
a) suma netto równa wartości należności,
b) odsetki będące wynagrodzeniem za udzielenie kredytu kupieckiego
(różnica pomiędzy nominałem weksla a sumą netto).
2. Wykupienie weksla za gotówkę przez jego wystawcę.
3. Przekazanie weksla do dyskonta w banku.
4. Wykupienie weksla przez bank:
a) suma netto,
b) dyskonto pobrane przez bank (utracone odsetki).
5. Indosowanie weksla w celu zapłaty zobowiązania:
a) suma netto równa wartości zobowiązania,
b) dyskonto przypadające kolejnemu posiadaczowi weksla.
6. Odpisanie weksli przedawnionych i nieściągalnych.
 Objaśnienia do schematu:
1. Zakup blankietów wekslowych (powoduje
zwiększenie kosztów rodzajowych w pozycji
„Podatki i opłaty”, a bywa też ujmowany jako
pozostały koszt operacyjny).
2. Wystawienie weksla tytułem zapłaty zobowiązania
wobec dostawcy (nominał weksla):
a) kwota zobowiązania
b) oprocentowanie weksla.
3. Odpisanie weksli przedawnionych.
4. Wykup weksla w terminie.
 Przykład 4

1. Funkcjonowanie konta „Weksle obce”

2. Funkcjonowanie konta „Zobowiązania
wekslowe”
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

aleksandra.zurawik@ug.edu.pl

Sopot, 2020