13-дәріс.

Бас жиынтықтың кейбір үлестірімдері туралы болжамдарды

тексеру

Бас жиынтықтың бірқалыпты үлестірілгені туралы болжамды тексеру

Үзіліссіз кездейсоқ шаманың эмпирикалық үлестірімі берілген.
Ереже. кездейсоқ шамасының бірқалыпты үлестірілгені туралы
болжамның, яғни

заңымен үлестірілгендігін тексеру үшін:

1. кездейсоқ шамасы байқалған интервалдын шеткі нүктелерін, яғни
және параметрлерін бағалау керек:

2. Болжамдалған үлестірімнің ықтималдық тығыздығын табу керек

3. Теориялық жиіліктерді табу керек

.
4. Еркіндік дәрежесін , мұндағы - таңдамадағы
интервалдар саны деп қабылдап, эмпирикалық және теориялық жиіліктерді
Пирсон критерийінің көмегімен салыстырамыз

Бас жиынтықтың көрсеткішті үлестірілгені туралы болжамды тексеру

Үзіліссіз кездейсоқ шаманың эмпирикалық үлестірімі берілген.
Ереже. Берілген мәнділік деңгейде бас жиынтықтың көрсеткішті
үлестірілгені туралы болжамды тексеру үшін:
1. Берілген эмпирикалық үлестірім бойынша таңдамалық орташа есептеу
керек. Ол үшін ретінде интервалдың ортасын аламыз.

2. Көрсеткішті үлестірімнің параметрінің бағасы ретінде аламыз.

3. кездейсоқ шамасының интервалына түсу ықтималдығын

формуласының көмегімен табамыз

4. Теориялық жиіліктерді есептейміз

мұндағы -таңдама көлемі.

 1. Эмпирикалық және теориялық жиіліктерді еркіндік
дәрежесі бойынша Пирсон критерийі көмегімен салыстырамыз.

Бас жиынтықтың биномдық заң бойынша үлестірілгені туралы болжамды

тексеру
Дискретті кездейсоқ шаманың эмпирикалық үлестірімі берілген.
Ереже. Берілген мәнділік деңгейде бас жиынтықтың биномдық заң
бойынша үлестірілгені туралы болжамды тексеру үшін:
1. Бернулли формуласының көмегімен сынақта
оқиғасының дәл рет пайда болу ықтималдығын табамыз.
2. Теориялық жиіліктерді есептейміз

мұндағы -сынақтар саны.

3. Эмпирикалық және теориялық жиіліктерді еркіндік дәрежесі
бойынша Пирсон критерийі көмегімен салыстырамыз ( оқиғасының пайда
болу ықтималдығы берілген деп есептелінеді, яғни ықтималдық таңдама
бойынша бағаланбаған және аз жиіліктер біріктірілмеген).
Егер ықтималдықтар таңдама бойынша бағаланған болса, онда еркіндік
дәрежесі болады. Сонымен қатар аз жиіліктер біріктірілген болса, онда
- жиіліктері біріктірілгеннен кейінгі топтар саны болады.

Бас жиынтықтың Пуассон заңы бойынша үлестірілгені туралы болжамды

тексеру
Дискретті кездейсоқ шаманың эмпирикалық үлестірімі берілген.
Ереже. Берілген мәнділік деңгейде бас жиынтықтың Пуассон заңы
бойынша үлестірілгені туралы болжамды тексеру үшін:
1. Берілген эмпирикалық үлестірім бойынша таңдамалық орташа есептеу
керек.
2. Үлестірімнің параметрінің бағасы ретінде аламыз.
3. Пуассон формуласы бойынша (немесе дайын кестеден аламыз) сынақта
дәл оқиғаның пайда болу ықтималдығы табамыз ,
мұндағы -бақыланған оқиғалардың ең үлкен саны.
4. Теориялық жиіліктерді есептейміз

мұндағы -таңдама көлемі.

5. Эмпирикалық және теориялық жиіліктерді еркіндік
дәрежесі бойынша Пирсон критерийі көмегімен салыстырамыз.

Мысал 1. 800 болат шарларды өлшеу нәтижесінде төменгідей

эмпирикалық үлестірім алынды (бірінші бағанда граммен өлшенген шарлардың
салмақтарының интервалдары, екінші бағанда жиіліктер, яғни салмағы сол
интервалға кіретін шарлардың саны)
мәнділік деңгейінде -шарлар салмағының бірқалыпты
үлестірілгендігі туралы болжамды тексеру керек.
 20,0-20,5 91
20,5-21,0 76
21,0-21,5 75
21,5-22,0 74
22,0-22,5 92
22,5-23,0 83
23,0-23,5 79
23,5-24,0 73
24,0-24,5 80
24,5-25,0 77
800
Шешімі. Есептің шарты бойынша -шарлар салмағының бірқалыпты
үлестірілгендігі туралы болжам жасалған. Сондықтан салыстырмалы жиіліктің
гистограммасын сызып, болжам жасамаймыз.
Таңдамалық орташа және таңдамалық орташа квадраттық

ауытқуды есептейік, мұндағы . Ол үшін төменгі

есептеу кестесін құрамыз:
i Интервалдар Интервалдың
ортасы
1 20,0-20,5 20,25 91 1842,75 410,06 37315,46
2 20,5-21,0 20,75 76 1577 430,56 32722,56
3 21,0-21,5 21,25 75 1593,75 451,56 33867
4 21,5-22,0 21,75 74 1609,50 473,06 35006,44
5 22,0-22,5 22,25 92 2047 495.06 45545,52
6 22,5-23,0 22,75 83 1888,25 517,56 42957,48
7 23,0-23,5 23,25 79 1836,75 540,56 42704,24
8 23,5-24,0 23,75 73 1733,75 564,06 41176,38
9 24,0-24,5 24,25 80 1940 588,06 47044,8
10 24,5-25,0 24,75 77 1905,75 612,56 47167,12
800 17974.5 405507

, .
және параметрлерін бағалаймыз

Болжамдалған үлестірімнің ықтималдық тығыздығын табамыз

Теориялық жиіліктерді табамыз

 ,

.
Эмпирикалық және теориялық жиіліктерді Пирсон критерийінің көмегімен
салыстырамыз.
Есептеу кестесін құрып, одан критерийдің бақыланған мәнін

табамыз.

1 91 75,2 15,8 249,64 3,31

2 76 80 -4 16 0,2
3 75 80 -5 25 0,31
4 74 80 -6 36 0,45
5 92 80 12 144 1,8
6 83 80 3 9 0,11
7 79 80 -1 1 0,01
8 73 80 -7 49 0,61
9 80 80 0 0 0
10 77 65,6 11,4 129,96 1,98
800

Сын нүктелері кестесінен мәнділік деңгейі мен еркіндік дәрежесі

бойынша сын нүктесін табамыз .
болғандықтан шарлар салмағының бірқалыпты үлестірілгендігі
туралы болжамды жоққа шығаруға негіз жоқ. Басқаша айтқанда эмпирикалық
және теориялық жиіліктердің алшақтығы аз болады.