Azerbaycan Raks Havalari Atlasi: Prof. Dr. İlgar Cemiloğlu İmamverdiyev - Ali İmamverdi

“Bir Millet iki Devlet”
PROF. DR. İLGAR CEMİLOĞLU İMAMVERDİYEV - ALİ İMAMVERDİ
AZERBAYCAN
RAKS HAVALARI ATLASI
2
YALLI
PROF. DR. İLGAR CEMİLOĞLU İMAMVERDİYEV – ALİ İMAMVERDİ
AZERBAYCAN
RAKS HAVALARI
ATLASI
2. CİLT
YALLI
1
Copyright © 2020 by iksad publishing house
All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, distributed or transmitted in any form or by
any means, including photocopying, recording or other electronic or mechanical methods, without the prior
written permission of the publisher, except in the case of
brief quotations embodied in critical reviews and certain other noncommercial uses permitted by copyright law.
Institution of Economic Development and Social
Researches Publications®
(The Licence Number of Publicator: 2014/31220)
TURKEY TR: +90 342 606 06 75
USA: +1 631 685 0 853
E mail: iksadyayinevi@gmail.com
www.iksadyayinevi.com
It is responsibility of the author to abide by the publishing ethics rules.

Iksad Publications – 2020©
ISBN: 978-625-7279-18-5
Cover Design: İbrahim KAYA
December / 2020
Ankara / Turkey
Size = 21 x 29,7 cm
2 AZERBAYCAN RAKS HAVALARI ATLASI 2. CİLT

YALLI
İ Ç İ N D E K İ L E R ……………………………..……..3
ÖNSÖZ: Prof. Dr. İlgar İmamverdiyev: “Folklor – Müzik Kültürümüzün Değerlerinden

Yallı ve Halaylarımızı Koruyalım” ………………............................................................11
GİRİŞ ................................................................................................................................................13
1. FASIL. Kadim Folklor - Müzik Mirasımız Yallılar – Halaylar ……….…………….……......13

2. FASIL. Sözlü Yallımız “Hakışta”………………………………..………….…………………....30
3. FASIL. Bilimsel Araştırmalarda Yallılar ……………………….…….……..…...…………….32
4. FASIL. Yallıların Tasnifi…………………………………………..…………………...……........39
5. FASIL. İran’ın Save Bölgesinde Yallılar ……………………….……………..………….…....45
6. FASIL. Azerbaycan Bestekârlarının Eserlerinde Yallı Motiflerinin Sedaları .………...…….47
7. FASIL. Azerbaycan’ın Yallı ve Halay Müzik Notaları ………………….………….…...…......54
1. Ağrıgülü yallısı (1. bölüm) ...............................................................................................................54

2. Ağrıgülü yallısı (2. bölüm) ......................................................................................................... ......56
3. Aman Lelo yallısı .............................................................................................................................57
4. Aman yar yallısı ...............................................................................................................................58
5. Aman Gel yallısı (1. bölüm) ........................................................................................................ .....59
6. Aman Gel yallısı (2. bölüm) .............................................................................................................60
7. Asta Karabağı (1. bölüm) .................................................................................................................61
8. Asta Karabağı (2. bölüm) .................................................................................................................63
9. Ay hanım yallısı ...............................................................................................................................64
10. Baharı yallısı № 1 ( 1. bölüm ) ................................................................................................ ........65
11. Baharı yallısı № 1 ( 2. bölüm ) ........................................................................................................66
12. Baharı yallısı № 1 ( 3. bölüm ) ........................................................................................................67
13. Baharı yallısı № 2 (1.- 2. bölüm) ...................................................................................................68
14. Bendi yallısı .....................................................................................................................................70
15. Bendil yallısı (1. bölüm) ..................................................................................................................71
16. Bendil yallısı (2. bölüm) ..................................................................................................................72
17. Bir adım geri yallısı (1. bölüm) .................................................................................................... ....73
18. Bir adım geri yallısı (2. bölüm) ........................................................................................................74
19. Cergebaz yallısı ...............................................................................................................................75
20. Caleyi yallısı (1. bölüm) ............................................................................................................. ......76
21. Caleyi yallısı (2. bölüm) .............................................................................................................. .....77
22. Çıng – çıng (1. bölüm) .....................................................................................................................78
23. Çıng – çıng (2. bölüm) .....................................................................................................................79
24. Çökeli yallısı ....................................................................................................................................80
3
25. Dağ gülü yallısı ................................................................................................................................81
26. Desoy yallısı (1. bölüm) ..................................................................................................................82
27. Desoy yallısı (2. bölüm) ..................................................................................................................84
28. Dalan yallısı .....................................................................................................................................85
29. Dağı yallısı .......................................................................................................................................86
30.Dello yallısı .......................................................................................................................................87
31.Delilo yallısı № 1 (1.- 2. bölüm) .....................................................................................................88
32.Delilo № 2 (Poppuri) (1.- 2. bölüm) .................................................................................................89
33.Dikdabanı yallısı ...............................................................................................................................90
34.Döne yallısı (1. bölüm) ....................................................................................................................91
35.Döne yallısı (2. bölüm) ....................................................................................................................92
36.Döne yallısı (1.- 2. bölüm) ...............................................................................................................93
37.Durgoyu yallısı (1. bölüm) ...............................................................................................................94
38.Durgoyu yallısı (2. bölüm) ............................................................................................................ ...95
39.El yallısı (1.- 2. bölüm) ....................................................................................................................96
40.El yallısı № 1 (1. bölüm) ........................................................................................................... .......98
41.El yallısı № 1 (2. bölüm) .......................................................................................................... ......100
42.El yallısı № 1 (3. bölüm) ................................................................................................................101
43.El yallısı № 2 (1. bölüm) ............................................................................................................ ....102
44.El yallısı № 2 (2. bölüm) ................................................................................................................104
45.El yallısı № 3 (1.- 2. bölüm) .........................................................................................................106
46.İki ayağı yallısı № 1(1. bölüm) ......................................................................................................108
47.İki ayağı yallısı № 1 (2. bölüm) .....................................................................................................109
50.İki ayağı yallısı № 3(1.- 2. bölüm) ................................................................................................112
51.İrevanı yallısı (1. bölüm) ................................................................................................................113
52.İrevanı yallısı (2. bölüm) ................................................................................................................114
53.Kerimbeyi yallısı (1. bölüm) ..........................................................................................................115
54. Kerimbeyi yallısı (2. bölüm) .........................................................................................................116
55. Kamberyamanı yallısı ……………………………………………….……….……...…………...117
56. Köşginen gel yallısı …………………………………………………….………..…….…..…….118
57. Kaleyi yallısı (1. bölüm) ...............................................................................................................119
60. Kara kilse yallısı ……………………………………………………………….……………...…122
61. Kazayağı yallısı (1. varyant) ……………………………………………………….....................123

YALLI
62. Kazayağı yallısı (2. varyant) ………………………………………………………………….....124
63. Gaz - gazı yallısı (1. varyant) ……………………………………………………………….…...125
64. Gaz - gazı yallısı (2. varyant) …………………………………………………..…....……...…..126
65. Kız bir yana yallısı (1. bölüm) .....................................................................................................127
66. Kız bir yana yallısı (2. bölüm) .....................................................................................................128
67. Ganimo yallısı (1. varyant) ………………………........................................................................129
68. Ganimo yallısı (2. varyant) ………………………........................................................................130
69. Koçeri yallısı № 1 ………………………………………………………………….…….…........131
70. Köçeri yallısı № 2 (1. bölüm) ......................................................................................................132
71. Köçeri yallısı № 2 (2. bölüm) ......................................................................................................133
72. Şerili köçerisi (1. bölüm) ..............................................................................................................134
73. Şerili köçerisi (2. bölüm) ..............................................................................................................135
74. Kızılbaş yallısı …………………………………………………………………...……………....136
75. Leylahanı yallısı (1. bölüm) ..........................................................................................................137
76. Leylahanı yallısı (2. bölüm) ..........................................................................................................138
77. Leyli hanı yallısı № 1 (1. bölüm) ..................................................................................................139
78. Leyli hanı yallısı № 1 (2. bölüm) ..................................................................................................140
79. Leyli hanı yallısı № 2 (1. 2. bölüm) ..............................................................................................141
80. Mercanlar yallısı № 1 (1. bölüm) ..................................................................................................142
81. Mercanlar yallısı № 1 (2. bölüm) ..................................................................................................143
82.Mercanlar yallısı № 2 (1.2. bölüm) ................................................................................................144
83. Mercanı yallısı (1. bölüm) .............................................................................................................146
84. Mercanı yallısı (2. bölüm) .............................................................................................................147
85.Nadiri yallısı.....................................................................................................................................148
86. Nareyi yallısı ………………………………………………………………….……..…...............149
87. Nanay yallısı …………………………………………………………………..….…...................150
88. Nazile yallısı ………………………………………………………………….………..................151
89. Nuran yallısı ………………………………………………………………….……..…................152
90. Nuraşan yallısı (1. bölüm) .............................................................................................................153
91. Nuraşan yallısı (2. bölüm) .............................................................................................................154
92. Osmanlı yallısı (1. bölüm) ............................................................................................................155
93. Osmanlı yallısı (2. bölüm) ............................................................................................................156
94. Papılı yallısı №1 ……………………………………………………………………….…….......157
95. Papılı yallısı № 2 (1. 2. bölüm).......................................................................................................158
96. Paşam gel yallısı …………………………………………………………...……..…..…….…....159
97. Rustambazı yallısı (1. bölüm) .......................................................................................................160
98. Rustambazı yallısı (2. bölüm) .......................................................................................................162
5
99. Selami yallısı ………………………………………………………………….……….…............163
100. Sareyi yallısı № 1…………………………………………………………..…….......................165
101. Sareyi № 2 (1. 2. bölüm) ..............................................................................................................166
102. Kafeyi yallısı (1. varyant) ............................................................................................................167
103. Kafeyi yallısı (2. varyant) ............................................................................................................168
104. Seyranı yallısı …………………………………………………...…………………...…..…….169
105. Seleni yallısı (1. bölüm) ...........................................................................................................170
106. Seleni yallısı (2. bölüm) ...........................................................................................................171
107. Ser-seri yallısı……………………………………………………………………………........172
108. Sersevan yallısı ………………………………………………………….................................173
109. Sındırma yallısı ………………………………………………………….................................174
110. Siyagutu yallısı № 1(1. bölüm) ................................................................................................176
111. Siyagutu yallısı № 1(2. bölüm) ................................................................................................177
112. Siyagutu № 2 (1. - 2. bölüm) .....................................................................................................178
113. Söyle yallısı (1. - 2. bölüm) .......................................................................................................180
114. Suskayi yallısı № 1 (1. varyant) ……………………………………………............................182
115. Suskayi yallısı № 2 (2. varyant) (1. bölüm) .............................................................................183
118. Şahseveri yallısı (1. bölüm) ......................................................................................................187
119. Şahseveri yallısı (2. bölüm) ......................................................................................................188
120. Şamama gelin yallısı (1. bölüm) ......................................................................................... ......189
121. Şamama gelin yallısı (2. bölüm) ..............................................................................................190
122. Şeli – şeli (1. bölüm) ................................................................................................................191
123. Şeli – şeli (2. bölüm) ................................................................................................................192
124. Şahgeldi yallısı ..........................................................................................................................193
125. Şerili yallısı ...............................................................................................................................194
126. Şirhanı yallısı ............................................................................................................................195
127. Türkanı yallısı (1. bölüm) .........................................................................................................196
128. Türkanı yallısı (2. bölüm) .........................................................................................................197
129. Üç ayağı yallısı 1. varyant (1. bölüm) ......................................................................................198
133. Yeri – yeri yallısı .......................................................................................................................202
134. Zengi yallısı ...............................................................................................................................203
135. Zor –zoru yallısı (1. bölüm) .....................................................................................................204

YALLI
136. Zor –zoru yallısı (2. bölüm) .................................................................................................. ....205
137. Tirme şal yallısı (1.- 2. bölüm)...................................................................................................206
138. Tenzere yallısı (1. bölüm) .......................................................................................................208
139. Tenzere yallısı (2. bölüm) .......................................................................................................210
140. Şerur yallısı № 1.........................................................................................................................211
141. Şerur yallısı № 2 (1. bölüm) ....................................................................................................212
142. Şerur yallısı № 2 (2. bölüm) .....................................................................................................214
143. Kaleden – kaleye .......................................................................................................................215
144. Kaleden – kaleye – Kalenin dibinde (1.- 2. bölüm) ................................................................216
145. Ürfani yallısı (1.- 2. bölüm) ...................................................................................................217
146. Ruhani yallısı (1. - bölüm) ......................................................................................................219
147. Ruhani yallısı (2. - bölüm) ......................................................................................................220
148. Halefi yallısı 1. varyant (1.- 2. bölüm) ....................................................................................221
149. Halefi yallısı 2. varyant (1.- 2. bölüm) .....................................................................................223
150. Gök çimeni yallısı (1.- 2. bölüm) ...........................................................................................224
151. Cerciboğan yallısı (1.- 2. bölüm) ............................................................................................226
152. Okucuoğlu yallısı (1.- 2. bölüm) .............................................................................................228
153. Çimenkent yallısı (1.- 2. bölüm) .............................................................................................232
154. Nuha ( Şeki ) yallısı ...................................................................................................................235
155. Nahçıvan yallısı № 1 (1.- 2. bölüm) .........................................................................................236
156. Garbı Azerbaycan yallısı № 1....................................................................................................238
157. Garbı Azerbaycan yallısı № 2 (1. - bölüm) .............................................................................239
158. Garbı Azerbaycan yallısı № 2 (2. - bölüm) .............................................................................240
159. Tovlama gelin ..........................................................................................................................242
160. Ağbaba yallısı № 1 ( 1. 2. 3. bölüm) .........................................................................................243
161. Ağbaba yallısı № 2 ( 1. 2. bölüm) ….........................................................................................248
162. Karabağ yallısı – Kesme ...........................................................................................................250
163. Azerbaycan yallısı № 1..............................................................................................................253
164. Zengezur yallısı .........................................................................................................................254
165. Zengilan yallısı ...........................................................................................................................255
166. Hoyneri yallısı (1. 2. 3. bölüm) ……………………………………….....................................256
167. Benövşe yallısı ..........................................................................................................................259
168. Mirvari yallısı ............................................................................................................................260
169. Yarcan – (Elçibeyi) (1. - bölüm) ............................................................................................261
170. Yarcan – (2. - bölüm) ................................................................................................................264
171. Sarıbaş yallısı ............................................................................................................................265
172. Gah yallısı .................................................................................................................................267
7
173. Dehne – El yallısı – Zorhana (1. varyant, 1. bölüm )................................................................269
174. Dehne – El yallısı – Zorhana (2. varyant, (1. bölüm).................................................................271
175. Dehne (2. Varyant) (2. bölüm).................................................................................................. 272
176. Şeki yallısı (1. 2. bölüm)............................................................................................................273
177. Şirvan yallısı (1. bölüm) ............................................................................................................274
178. Şirvan yallısı (2. bölüm) ............................................................................................................275
179. Şirvan bulağı yallısı ..................................................................................................................276
180. Tulumu raksı № 1......................................................................................................................278
181. Tulum raksı № 2........................................................................................................................280
182. Sedulla yallısı ............................................................................................................................282
183. Sevagil yallısı ............................................................................................................................284
184. Ses yallısı ..................................................................................................................................287
185. Yallı № 1 ....................................................................................................................................288
186. Yallı № 2 ...................................................................................................................................289
187. Şalı-şalı yallısı ...........................................................................................................................290
188. A Lolo ........................................................................................................................................291
189. Ay Leli yar..................................................................................................................................292
190. A yordu .......................................................................................................................................293
191. Horasan yallısı (1. bölüm) ..........................................................................................................294
192. Horasan yallısı (2. bölüm)...........................................................................................................295
193. Çöp –çöpü – Nehremi .......................... .....................................................................................297
194. Ulu yurt (1. bölüm)......................................................................................................................298
195. Kayabaşı – (“Ulu yurt” yallısının 2. bölümü) ...........................................................................299
196. Göyçe (1. 2. bölüm) ...................................................................................................................300
197. Çopudum ....................................................................................................................................301
198. Gümrü –Festivali ........................................................................................................................302
199. Zülfani ........................................................................................................................................303
200. Delasoru – Buğda (1. bölüm) .....................................................................................................304
201. Delasoru – Buğda (2. bölüm) Ordubad yorumu 1. varyant.......................................................305
202. Delasoru – Buğda (2. bölüm) Şerur yorumu 2. varyant.............................................................306
203. Çeçele parmak (1. 2. bölüm) ......................................................................................................307
204. İstibulag – Gayış tuttu (1. 2. bölüm) ..........................................................................................308
205. Gülü basma – Memmedbağırı (1. 2. bölüm)...............................................................................309
206. Ağbulag (1. 2. bölüm)................................................................................................................311
207. Zopu № 1 ...................................................................................................................................313
208. Zopu – Zopu № 2 (1. bölüm) .....................................................................................................314
209. Zopu – Zopu № 2 (2. bölüm) .....................................................................................................315

YALLI
210. Taşbulağı Gozağacı № 1 ............................................................................................................318
211. Taşbulağı № 2 ...........................................................................................................................320
212. Ay lele (1. 2. bölüm)................................................................................................................ ....321
213. Laçın bala ...................................................................................................................................322
214. Şahbuz - Bayram yallısı (1. 2. bölüm)..................................................................................... ....323
215. Güleynare (1. 2. bölüm)..............................................................................................................325
216. Yellice – Novruzu (1. 2. bölüm).................................................................................................326
217. Dörd ayağı yallısı (1. 2. 3. bölüm)..............................................................................................328
218. Hacı Nezer (1. 2. bölüm).............................................................................................................330
219. Gopu (1. 2. 3. bölüm)...................................................................................................................331
220. Ovçular - Nahçıvan varyantı (1. bölüm).....................................................................................333
221. Ovçular - Şirvan varyantı (1. 2. bölüm).....................................................................................334
222. Nare ............................................................................................................................................336
223. Şeranı (1. 2. bölüm).....................................................................................................................337
224. Ordubad (1. 2. bölüm).................................................................................................................339
225. Havarı (1. 2. bölüm)....................................................................................................................341
226. Gülbendi (1. 2. bölüm)...............................................................................................................343
227. Ala Gülbengi (1. 2. bölüm)..................................................................................................... .....345
228. Altı kızlar (1. bölüm)...................................................................................................................347
229. Altı kızlar (2. bölüm)...................................................................................................................348
230. Culfa (1. 2. bölüm)......................................................................................................................349
231. Dizden kırma – Ağır yallı (1. 2. bölüm)......................................................................................350
232. Galaça (1. 2. bölüm)....................................................................................................................352
233. Harbe zorba – Yüz yüze (1. 2. bölüm)........................................................................................354
234. Kara çuha – Zağalı (1. 2. bölüm)................................................................................................356
235. Köhne Karadağlı ........................................................................................................................358
236. Kürdün ağırı (1. 2. 3. bölüm)......................................................................................................359
237. Kürdüstanı (1. 2. bölüm).............................................................................................................362
238. Mezre – Çubuklu yallı (1. 2. bölüm)...........................................................................................363
239. Kara Pir (1. 2. bölüm)..................................................................................................................365
240. Taciri (1. 2. bölüm).....................................................................................................................366
241. Üç parmak ..................................................................................................................................367
242. Üç pençe – Ahsak yallı (1. 2. bölüm) .........................................................................................369
243. Ver – veri ....................................................................................................................................370
244. Yegara (1. 2. bölüm) ................................................................................................................ ...371
245. Azerbaycan (1. 2. bölüm) ...........................................................................................................372
246. Gülgez – İki deste (1. 2. bölüm) .................................................................................................373
9
247. Gemikaya (1. bölüm) . (2. bölümler) Şahbuz varyantı, Ordubad varyantı ................................374
248. Gemlo..........................................................................................................................................376
249. Mahsul (1. 2. bölüm) .................................................................................................................377
250. Melhem (1. 2. bölüm) ...............................................................................................................378
251. Paşagöçdü – Cift ayak (1. 2. bölüm) .........................................................................................380
252. Nenüke – Döyme yallı (1. 2. bölüm) .........................................................................................381
253. Oravan (1. 2. bölüm) .................................................................................................................382
254. Sürütme – Kadim yallı (1. 2. bölüm) ..................................................................................... ....384
255. Tala .............................................................................................................................................385
256. Tamaşa – Desmal yallısı (1. 2.3. bölüm) ...................................................................................386
257. Ters yallı – Karabağı (1. 2. bölüm) ...........................................................................................388
258. Turacı (1. 2. bölüm) ...................................................................................................................389
259. Yallı raksı (Mus: A. İsrafilov)....................................................................................................390
260. Türk yallısı (Mus: V. Kadimov) .............................................................................................. ....391
261. Yallı – Çahargah derâmedi (Mus. A.Rahmanlı)..........................................................................393
262. Kara zurna raksı .............................. ..........................................................................................396
263. Borçalı yallısı (1. 2.3. bölüm) ...................................................................................................402
264. Karadonlu ...................................................................................................................................407
8. FASIL. Azerbaycan Bestekârlarının Yallıları……………………………….……….…………409
265. (1) Yallı (Mus: C. Cahangirov).............................................................................................. .....409

266. (2) Yallı (Mus: E.Sabitoğlu )................................................................................................... ....411
267. (3) Dostluk yallısı (Mus: S. Aleskerov).......................................................................................414
268. (4) Nahçıvan yallısı № 2 (Mus: G. Salahov) (Kompozisyon) (1. 2. 3. 4. bölüm).......................415
269. (5) Azerbaycan yallısı № 2 (Mus: C. Kuliyev)............................................................................418
270. (6) Yallı № 1 (Mus: E. Behbudzade) .........................................................................................423
271. (7) Yallı № 2 (Mus: E. Behbudzade) .........................................................................................426
SONUÇ ................................................................................................................................................427
KAYNAKÇA.......................................................................................................................................428
PROF. DR. İLGAR CEMİLOĞLU İMAMVERDİYEV ...............................................................432

YALLI
ÖNSÖZ
FOLKLOR - MÜZİK KÜLTÜRÜMÜZÜN DEĞERLERİNDEN
YALLI VE HALAYLARIMIZI KORUYALIM
Zengin bir tarihi geçmişe sahip, kadim “Odlar Diyarı” tabiri ile adlandırılan
memleketin folklor ve klasik musiki kültürünü ulu muğam (uzun hava) sanatı, birkaç sanat
türlerini bir arada barındıran sinkretik içerikli ozan - âşık sanatı ve halkımızın mutlu, neşeli
günleri olan bayramlarımızın simgesi sayılan, dans sanatı en iyi şekilde temsil etmektedir. Bu
üç farklı sanat dallarının kavuşmasını sağlayan memleketin ismi Azerbaycan’dır. Geleneksel
olarak eskiden beri öyle bir düğün töreni düşünülmesi mümkün değildi ki orada ya muğam, ya
da âşık sanatından biri olmasın. Bu iki farklı sanat türlerinden her hangi birinin (Muğam veya
Âşık sanatı) faaliyet gösterdiği mekânda tabii ki, dans sanatı da mutlaka yerini alarak, yapılan
şenliğe kendince katkıda bulunmakla bu törene bizzat güzellik getirmiştir. Bu nedenlerden
dolayı da Azerbaycan’ın geleneksel olan ulusal dans sanatını düğün törenlerimizin,
bayramlarımızın neşesi, sevinci ve süsü olarak adlandırmak haklı nedendir. Bu zengin kültür
mirasımızı asırlarca koruyup kuşaktan kuşağa liyakatla, gayretle yaşatan Azerbaycan halkı ve
en önemlisi onun üstat sanatçılarının sevap amelleri, mutaassıp çalışmaları sayesinde mümkün
ola bilmiştir.
Ayrı ayrı dönemlerde profesyonel muğam sanatımız, klasik ozan sanatımız araştırma
konusu olduğu gibi, kadim geleneğe dayalı muhteşem dans sanatımız her zaman
bilim insanlarımızın ilgisini çektiği için, müzikologlarımız, etnomüzikologlarımız,
folklorşinaslarımız tarafından tüm yönleri ve özellikleri ile birlikte tahlil edilerek gün yüzüne
çıkarılmıştır. Bu alanda dikkatçekici çalışmaları ile bilinen ünlü şahsiyetlerden: Üzeyir
Hacıbeyli’nin, Müslüm Magomayev’in, Seyit Rustamov’un, Kara Karayev’in, Tofik
Kuliyev’vin, Cevdet Hacıyev’ın, Soltan Hacıbeyov’un, Zakir Bağırov’un, Memmedsaleh
İsmayılov’un, Afrasiyab Badalbeyli’nin, Bayram Hüseyinli’nin, Kemal Hasanov’un, Babek
Kurbanov’un, Ahmet İsazade’nin, Neriman Memmedov’un, Azad Kerimov’un, Agide
Alekperova’nın, Tofik Bakıhanov’un, Gülnaz Abdullazade’nin, Eldar Mansurov’un, Aydın
Azimov’un, Elnara Dadaşova’nın, Zakir Mirzeyev’in, Ahsen Rahmanlı’nın, Ekrem
Memmedov’un, Kenan Memmedli’nin, İlgar İmamverdiyev’in, Abbaskulu Necefzade’nin,
Rauf Behmenli’nin, Mahire Kuliyeva’nın, Habibe Memmedova’nın, Zair Mustafayev’in,
Aydın Aliyev’in, Arzu Kuliyeva’nın, Malik Kuliyev’in, Fetullah Rahimhanov’un, Mehman
Mikayılov’un vs. isimlerini faharetle zikredebiliriz. Folklor-müzik kültürümüzün bu önemli
alanında Azerbaycan’ın birçok bilim insanları zamanla çeşitli konularda makaleler yazmış,
bazıları bilimsel doktora tezini savunmuş, bazıları müzikoloji, etnomüzikoloji yönden
araştırma yapmış, birçoğu notaya aktarmış, bir kısım araştırmacı oyun türleri ve özellikleri
yönünden dans sanatını incelemiş, bazıları tarih açısından probleme yaklaşmış, ünlü
dansözlerimiz de unutulmakta olan kadim danslarımızı yeniden restore ederek, tekrar sahne
enkarnasyonunda yer ala bilmesi için büyük hizmetlerini sergilemişlerdir. Bu son yaklaşımda
farklı dönemlerde yıllarla faaliyet göstermiş, ismi altın harflerle yazılmış, Azerbaycan’da
profesyonel dans sanatının daha da gelişminde ve zenginleşmesinde, aynı zamanda dünya
çapında tanınmasında katkıda bulunan ünlü dansözlerimizin isimlerini de saygıyla anıyoruz.
Azerbaycan’ın Devlet Sanatçısı Alibaba Abdullayev, Emine Dilbazi, Sona Hanım, Zehra
Muhtar kızı Kasımova, Leyla Bedirbeyli, Eşref Seferov, Hüdziye İbrahimova, Hesibe
11
Talibova, Şefika Amirova, Tutu Hamidova, Böyükağa Atababayev, Mirmuhammet
Memmedov, Fizze Hanifayeva, Naile Mahmudova, Afak Melikova, Zemfira Camalova, Leyla
Caferova, Roza Celilova, Meryem Babayeva, Aliye Ramazanova, Nisehanım Rahimova,
Leyla Ağayeva, Telet Ağalarov, Şergiye İsgenderova, Evez Gasımov, Alim Zeynalov, Azad
Hüseyinov, Korkmaz Kurbanov, Ahmetağa Memmedov, Nadir Memmedov, Adil Rahimov,
Alikram Aslanov, Farhat Veliyev, Tamilla Eldarova, Neriman Kerimov, Zülfügar Baratzade,
Zitta Babazade, Rena Zöhrabova, Namus Zöhrabov, Yusif Memmedov, Hacı Ağayev, Cemile
Bayramova, Farhat Gendahov, Terane Muradova, Almaz Aliyeva, Gündüz Muharremov,
Hanlar Beşirov, son yıllarda Zakir Ağayev, Leyla Ağayeva, Ayten Alhasova, Güneş Talıbova,
Milena Alimova, Aida Yahyayeva, Esmira Abdülrahmanova ve diğerlerinin isimlerini, bu
alandakı kapsamlı çalışmalarını da özellikle not etmemiz gerekir. Bunun yanı sıra birçok
bestekȃrlarımız: Üzeyir Hacıbeyli, Müslüm Magomayev, Kara Karayev, Afrasiyab
Badalbeyli, Cahangir Cahangirov, Soltan Hacıbeyov, Rauf Hacıyev, Süleyman Aleskerov vs.
halk dans müziklerinden esinlenerek eserlerinde istifade etmiş, hatta zamanla raks türlerinde
çeşitli eserler de besteleyerek halkımıza ikramda bulunmuşlardır.
Milli kültürümüzün büyük bir alanını raks sanatı kapsıyor ki onun da önemli kısmını
“tören dansları” veya “ekip dansları” tabiri ile adlanan “halay”lar, “yallı”lar oluşturur.
“Azerbaycan Raks Havaları Atlası” 2. cilt “Yallı” isimli kitapta bölümleri ve
varyantları ile birlikte genel olarak 350 dans müzik mücevherlerimiz notaya aktarılmıştır. Bu
notaların bir kısmı (115) Ekrem Memmedov ve Kenan Memmedli tarafından 2015 yılında
yayınlanmış “Nahçıvan - Şerur El Yallıları” isimli kitaptan, 134 sayıda olan yallı örneği
müzikolog Rauf Behmenli’nin 2002 yılında “Adiloğlu” yayınevi tarafından Bakü’de
yayınlanmış “Azerbaycan Halk Raksları” ve 2018 yılında “Mütercim” yayınevi tarafından
yayınlanmış “Azerbaycan Yallıları” isimli kitabından derlenmiş, 97 sayıda melodi bu kitabın
yazarının, yani bizim inisiyatifimizle ayrı ayrı sanatçıların internet kaynaklarında bulunan
icralarından notaya aktarılmış, 2 numune Mehman Mikayılov’un notaya aktadığı ve “Folklor
Enstitüsü” tarafından 2019 yılında Bakü’de yayınlanmış 2. cilt “Şifahi Eneneli Azerbaycan
Musikisi” kıtabından, ikisi ise diğer bir eski kaynaktan alınmıştır. Yallı danslarının notaya
aktarılması ve incelenmesi müzik folklor alanının araştırmacıları için teorik ve pratik öneme
sahiptir. Bu örneklerinin performans yönünden aynı zamanda müzikoloji, etnomüzikoloji
açıdan detaylı analizi önem arzetmekle, modern müzikoloji bilimi karşısında duran temel
görevlerden biridir.
İlk kez türkce yayınlanan bu kitabın değeri, unutulmakta olan halk müzik - folklor
mirasımızın şahane eseri “halay”larımızı, “yallı”larımızı korumak amacı taşımakla, Türk saz
sanatçılarının bu nota numunelerine ilgisini çekmekle, kitabımızda yer alan melodik parçaları
net öğrenip gelecek kuşağa öğrederek, aynı zamanda konservatuvarlarda Azerbaycan dans
müziğinin eğitimini vermekle, bu müzik incilerimizi Anadolu topraklarında da sanatçıların
icralarında yaşatmayı sağlamaktır.
Prof. Dr. İlgar İMAMVERDİYEV
Üzeyir Hacıbeyli adına Bakü Müzik Akademisi,
Gaziantep Üniversitesi Türk Musikisi
Devlet Konservatuvarı Öğretim üyesi
22.03 – 2020 saat 15:41

YALLI
GİRİŞ
Dünya halklarının ortak ahlaki, manevi - estetik ve sanatsal değere malik kültürel
sanatlardan biri de dans. Dans sanatı tarihimizi, milli - manevi değerlerimizi içeren ve
yüzyıllardır kuşaktan kuşağa aktarmakla korunan zengin hazinedir. İnsanoğlunun iç
duygularını mükemmel tarzda ifade etme kapasitesine sahip bu dans türü Azerbaycan müzik
folklorumuzun kıymetli servetlerinden biridir. Milli rakslarımız ritmik ve estetik hareketleri
ile bakıldığı zaman, göz zevki verdiği için de halkımız tarafından bu kadar sevilerek,
seyirçiler tarafından büyük ilgi ile karşılanır. Müellifi1 belli olmadığı için de eski dans
havalarımız maalesef anonim tabiri ile sözlüğümüze kabul edilmiştir.
Dans denilince ilk önce müzik ve ritim akla gelmektedir. Şöyle bir değişmeceli
benzetme ile: “Dans sanatı bir kartalın vücut kısmı, çeşitli müzikler ve elvan melodiler
şemsiye gibi açılmış cifte kanatlarıdır. Davul eşliğindeki zengin ve çokçalarlı ritimler ise
asumanda süzen kuşun kalp çırpıntılarının bu kanatlarda yansımış hareketli temposudur” -
diyebiliriz. İşte dans sanatımız dünya çapında bu iki şahane kanatların ve kalp ritimlerinin
alyansa gelerek bir arada faaliyeti sayesinde daha muhteşem görüntü ile uçabilmekle, kültür
ariyalında halklar arasında dostluğun, kardeşliğin bağlarını oluşturmakta, pekiştirmekte ve
geliştirebilmekte önemli rol oynamıştır.
“Dans”, “dans yapmak” kelimesi birçok dünya halkları arasında farklı telaffuzlarda
kullanılmaktadır: Örneğin, “Fr. Musigue de dans. “Dans”: Fr. Danse, İng. Dance, Alm. Tanz,
İt. Danza, İsp. Danza,” “Dans etmek”: Fr. Dancer. “Dans eden şahıs”: Fr. Danceur
(danseuse), İng. Dancer, Alm. Taenzer, İt. Danzatore, İsp. Danzador (daha çok profesyonel
olarak sahneye çıkan san’atkârlar için kullanılır) Krş. Raks”.2
Bu halk oyunu Azerbaycan’da “raks”, Türkiye’de “dans” ismi ile geçer. Erkek dansçıya
Azerbaycan’da “rakkas”, bayan dansçıya “rakkase”, Rus tabirinde erkek dansçıya “tançor”,
“tançovşik”, bayan dansçıya “tançovşiça”, “balerina”, Türkiye’de dans sanatı ile uğraşan
sanatçıya “dansöz”, “dansçı”, “sarkaç”, Arapca ise “raksan”3 denir. Dans sanatı halkın
ekonomik, sosyal ve manevi yaşamındaki değişikliklerle bağlantılı olarak yeni içerik ve ifade
vasıtaları elde ediyor.
I. FASIL: KADİM FOLKLOR - MÜZİK MİRASIMIZ YALLILAR - HALAYLAR
Ulusal danslarımız arasında “halay”lar, “yallı”lar, özgüllüklerinden dolayı dikkat

çekicidir. Eski danslarımızın “oğuz mühürü” veya “milli kimlik” dediğimiz zaman folklor
mirasımızın şahane eseri olan “yallı”lar, “halay”lar ilk önce anılır. Yallı, sıradan bir dans türü
olmayan halkımızın tarihi geçmişini, kadimliğini kanıtlayan, ulusal birliğimizin belirgin
kültürel pasaportasıdır. Bu danslar aynı zamanda Türksoylu halkların dünü, bugünü, ortak
kültürlerimizin, örf – adetlerimizin, geleneklerimizin bin yıllardan gelen, büyük davulların
kendine has zengin ritminde ve kara zurnamızın karakteristik güclü sedalarının eşliğinde
melodik bir dille dünyaya seslenen haykırış yankısı, çağırış senfonisidir.
1
Müellif - yazar
2
Öztuna Y. “Türk Mûsȋkisi Kavram ve Terimleri Ansiklopedisi”, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları,
Ankara – 2000, S. 73
3
Raksan (arab), Bkz: “Arab Fars Sözleri Lüğeti” (sözlüğü), 2. cilt, “Şark – Garp” yayınevi, Bakü – 2005, S.
234.
13
Azerbaycan’da birçok müzisyenler, sanatçılar icracılık sürecinde kendine özgü bir
takım terimlerden, deyimlerden, tabirlerden istifade ediyorlar. Örneğin, her hangi bir
sanatçının tar enstrümanında veya âşık sazında icra etmesi için şöyle derler: "Bir tar çal",
veya "Bir saz çal". "Zurnanı üfur", ya da "Balabanı4 üfle" veya "Düdüğünü püfle". Mani
söylemesi için sipariş verirken derler: "Bir bayatı5 çek". Muğam sanatında hizmet yapan ses
sanatçıları olan “hanende”ye de şöyle derler: "Bir muğam oku6" veya "Bir tesnif oku". Dans
yapması için dansöze: "Bir raks et", veya "Bu oyun havasına bir süz görüm? 7". Yallı, halay
oynamak isteyenler için: "Bir yallı git" (“Yallı tutmak” da denir), “Bir halay çek”
demişlerdir. Bu örneklerden anlaşıldığı üzere dans oynayanlara “Raks eden”8, yallı
oynayanlar için “Yallı get9” tabirini kullanmışlar. Bazı Türk kaynaklarında “Halaya
durmak”, “Halay oynamak”, “Halay sekmek”, “Halay vurmak” gibi farklı deyimlere de rast
geliriz.
Dansözlerin oyunlarına çekidüzen veren, bu süreçte ekip üyelerini daha net
yönlendirebilen, aynı zamanda onlara esenlik, coşkunluk, hareketlilik getiren iki önemli
hususu da dikkate almamız gerekiyor.
1. Müzik.
2. Ritim.
Bu iki vazgeçilmez alanın aynı anda “Kara zurna”nın oldukca yüksek sesle haykırış
sedaları ve büyük davulların kulakbatırıcı gürültüsü eşliğinde kavuşması, “kitlesel oyun türü”
adlanan, harika görünümlü azametli kuşun dans sanatı meydanında performansını en iyi
şekilde sergilemesine neden oluyor. Ritmin dans sanatında vazgeçilmez özgün bir yeri ve çok
önemli fonksiyonu vardır. Mecazi anlamda tarif etmiş olursak: “ruhumuzun gıdası müzik,
kalbimizin atışı ve farklı tempodakı çırpıntıları ritim, kan dolaşımımızı sağlayan ise güzel
melodi.”- diye benzetebiliriz. Müziğin ritimi konusunda bazı kaynaklarda şöyle yazar: “Ritim
(Yunan. Rithmos – sorunsuz, düzgün akış, hareket) - Müzikteki ses uzunluklarının
aksentlerle10 sıralanması ve karşılıklı etkileşimi. Ritmik figür - ritmin birkaç kez tekrarlanan
karakteristik bir kısım; genellikle her dansta ritmik figürlere hareketler eşlik eder.” 11 Prof.
Dr. Memmedsaleh İsmayılov (bkz: Resim № 1) yallıların ritmik özellikleri hakkında şöyle
yazıyordu:
Resim № 1. Memmedsaleh İsmayılov (1912 – 1994)
4
Balaban – mey
5
Bayatı - mani
6
Oku - söyle
7
Görüm - bakalım
8
Raks eden – dans yapan
9
Get - git
10
Aksent - vurgu
11
Badelbeyli A. “İzahlı Monografik Müzik Sözlüğü”, “Elm” yayınevi, Bakü – 2017, S. 286

YALLI
"Yallı dansının müziği ritmik, vezin açıdan oldukça ciddi ve hareketlidir. Bu dansın
müziğinde özellikle vurmalı aletlerinin rolü çok büyük. Davullara yapılan keskin darbeler
oyuncuları istemeden tezahürat eder ve dansın ritmik olarak devam etmesine yardımcı
olur.”12 Aslında melodi ile ritim bir arada çeşitli danslarımıza süs veren birbirini tamamlayan
değerli ve özel bir araçtır. Bir an düşündüğümüz zaman müziksiz dans nice de yoksun
gözüküyor. Bu fikrimize bir zamanlar uluslararası düzeyde tanınmış bilim insanı: filozof -
müzikolog Prof. Dr. Babek Kurbanov (bkz: Resim № 2), bir bildirisinde şöyle bir açıklama
getirmiştir:
Resim № 2. Babek Kurbanov (1939 – 2019)

“Tabii ki danslara eşlik eden müzik bu duyguları, tutkuları daha da güçlendiriyor,
onları harekete geçirir ve duygusal etki gücünü artırabiliyor. Aslında müziksiz, melodi eşliği
olmaksızın dans sanatını hayal bile etmek mümkün olmuyor. Hatta bazı halkların melodiden
yoksun danslarında bile müziğin önemli ifade - tasvir vasıtalarından olan ritmik
özelliklerinden geniş bir şekilde kullanılmasını görüyoruz. Birçok Afrika ve Doğu halklarının,
bu sırada Kafkas ve Özbek halklarının dans kültüründe de bu özellikleri net bir şekilde
izleyebiliriz.”13 Bu değerlendirmeden yola çıkarak şöyle özetleye biliriz ki profesyonel dans
sanatı iki önemli alanı kapsamaktadır.
1. Önceden belirlenmiş, prova zamanı düşünülmüş vücut, el, kol, omuz, bacak, ayak ve
jest hareketlerini bir arada içeren, kısmen sportif görünüşe benzeri olan bölüm.
2. Bu hareketleri zurna davul sedaları eşliğinde şekillendirip yönlendiren, belirli bir
kalıba oturtan melodik ritmik alanı birleştiren, bu iki özelliği kapsayan musikiler, yani dans
müzikleri. Dans müziği, diğer müzik türlerinden farklı olmakla, çeşitli müzikler arasında özel
bir yere sahiptir. Dans müziğinin sınıflandırılması konusunda bir kaynakta şöyle yazar: “Dans
müzilkeri genelde ikiye ayrılır: 1) Ritmi tarihsel kaynaklara dayanan müzikler (Yunan, Hint,
Arap ritmleri ). Bu danslarda, söz, müzik, dans bileşimi temeldir. 2) Kaynağını yalnız
müzikten ve danstan alan, bağımsız ritmli müzikler. Halk dansları bu çerçevededir ve içten
gelen bir müzik ve vücut anlatımı yaratan zengin, değişik ritmlerdedir.”14
"İnsanlık âleminde ilk iletişimin temel taşı rakslardır" – tabirini kullananlar elbette çok
haklı. İlkel insanlar ilk kez duyduğu sese yalnızca kendi hareketiyle anlam kazandırdı. Halen
iletişimin olmadığı dönemlerde insanlar kendi aralarında dans diliyle birbirlerini anlamağa
çalışıyorlardı ki, bu durum zamanla iletişim aracı haline geldi. Böylece, danslar tasviri sanat
alanı olarak ortaya çıktı. Belirli amaçlar için yapılan ritmik - plastik hareketlere daha sonra
dans adı verildi.
12
İsmayılov M. S. “Azerbaycan Halk Musikisinin Janrları (türleri)”, “Işık” yayınevi, Bakü – 1984, S. 45
13
Kurbanov B., “Dans Sanatı ve Müziği Hakkında”, Uluslararası MUDA Kongresi, III. Uluslararası Türk
Halkoyunları Kongresi, Dicle Üniversitesi Basımevi – 2018, S. 25
14
Say A., “Müzik Ansiklopedisi”, 2. cilt. Ankara, 1985, s. 426
15
Dans kendine özgü ayrıca bir sanat dalıdır. İnsanın ritmik açıdan müzik eşliğinde farklı
plastik hareketlerle kendini ifade edebilmesine dans denir. Tabii ki bu hareketler hız, tempo
açısından farklılıklar oluşturur. Temposu düşük olan, orta tempolu, hızlı ve aşırı hızlı
rakslarımız dansöz görünümündeki oyuncuların düğün alanında manevi dünyasını canlı
performansları ile gözler önüne daha güzel, kapsamlı ve canlı sergiler. Bu açıdan da
diyebiliriz ki dil konuşabilmemizin anahtar adlı cihazı yani sözü, aynı zamanda müzik
eşliğinde farklı tempolu el, kol, vücut, ayak hareketleri hatta yüz ifadeleri bile insanların
hȃletiruhiyelerinin, moralinin, kısacası zengin düşüncelerimizin ifadesinin görüntü şeklinde,
mana içeren anlamlı kelimeleri, cümleleridir. Farklı yeteneklerine göre de her bir dansöz
düğün törenlerinde iç dünyasını, fikirlerini ve bu raksa özgün imkânları - dili ile kısman, orta
düzeyde veya en iyi şekilde anlatabilir. Dans sürecinde manevi âlemini aynı zamanda
görüşlerini, düşüncelerini çeşitli hareketlerle, birtakım önemli jest yöntemi – jest dili ile
harika bir tarzda anlatabilen sanatçıya profesyonel dansöz denir.
Dans konusu ile ilgili farklı kaynaklarda enteresan bilgiler elde ediriz:
1. Seyfeddin Altaylı’nın (bkz: Resim № 3) 1994.yıl “Milli Eğitim Basımevi” tarafından
Resim № 3. Seyfettin Altaylı

İstanbul’da yayınlattığı 2. cilt "Azerbaycan - Türkçesi Sözlüğü" adlı kitabın 991’ci sayfasında
raks kelimesi şöyle yorumlanmıştır: «Raks is. Ar. 1 - Dans, oyun, oynama; müzik eşliğinde
yapılan düzenli hareket. Raks etmek - Dans etmek, oynamak. 2-Bu hareketlerin ritim, stil ve
hareketine uygun musiki eseri. 3- Katılanların böyle hareket ettikleri, oynadıkları eğlence».
2. Tanınmış müzikolog Ahmet Say’ın (bkz: Resim № 4)1985 yılında Ankara’da
Resim № 4. Ahmet Say (1935 - ? )

“Başkent Yayınevi” tarafından yayınlattığı 2. cilt “Müzik Ansiklopedisi” kitabının 423’cü
sayfasında dansla ilgili şöyle bir bilgi verilir: “İnsan duygularını ve yaradılışına ilişkin
anlatım biçimlerini dans aracılığıyla dile getirmesi, hem içgüdüsel, hem evrensel bir
olgudur.” İsmi geçen Ansiklopedi’nin 426. sayfasında yazar daha sonra Anadolu’daki
dansları şöyle tasnif eder: “Eski Türk boylarında dansa önem verilirdi. Etnografi
araştırmaları, şaman âyinlerinde dansın toplumsal bir yeri olduğunu göstermektedir. Doğu
Türkistan’da şamanın elinde kılıcıyla dansı yönettiği bilinmektedir. Anadolu Türklerindeki

YALLI
dans çeşitlerini üç ayrı bölümde incelemek mümkündür. 1) Dinsel danslar (sema vb); 2)
Klasik danslar (ciftetelli, köçekce vb) ; 3) Halk dansları (bar, zeybek, halay vb).”15
Halk rakslarımızın tarihi Azerbaycan halkının genel tarihi ile bağlı olup, onun milli -
manevi özelliğini, ayrıca yaşam şartlarının sanatsal – estetik, kültürel yönlerini
yansıtmaktadır. Bin yıllara aşkın bir süreçte halkın birliği, eşitliğini, dayanışmasının
göstergesi olan Yallılar, Halaylar Azerbaycan'ın en eski ulusal - kitle danslarından biri gibi
kabul edilir. Somut abidemizden olan, Gobustan bölgesinde yer alan, ritmin simgesi haline
gelmiş “Kaval16 Taş” (bkz: Resim № 5) ve kaya üstü resimlerde dans öğelerinin tasviri,
Azerbaycan'da dans sanatının, özellikle de yallı rakslarının kadim tarihinden haber veren
kıymetli bir dokümandır. (bkz: Resim № 6)
Resim № 5. Gobustan’da “Kaval Taş”ta Resim № 6. Gobustan, kaya üstü dans tasviri
çalan sanatçı Çingiz Mehdiyev.
Araştırmacı bilim adamları henüz milattan iki - üç bin yıllar önce, tunç devrinde
Azerbaycan topraklarında dans sanatının o dönemin insanlarının yaşam tarzında belli bir
konumda kaldığını belirtmişlerdir. Bkz17. Fakat Azerbaycan arkeologlarının uzun yıllara
dayanan titiz çalışmaları, kapsamlı araştırmaları ve bilimsel tahlilleri sonucu Nahçıvan
diyarında "Gemikaya" adlı dağda (bkz: Resim № 7) tespit ettikleri çizimlerden yola çıkarak
Resim № 7. Nahçıvan’da Gemikaya adlı dağ

ulusal yallılarımızın, halaylarımızın genellikle milli raks sanatımızın tarihinin Milattan Önce
5. binyıla ait olduğunu kanıtlamışlar. (bkz: Resim № 8)
15
Say A., “Müzik Asiklopedisi”, 2. cild. Ankara, 1985, s. 426 .
16
Kaval - davul
17
Badalbeyli A., “İzahlı Monogrofik Musiki Lüğeti” (sözlüğü), “Elm” yayınevi, Bakü -1969, s. 186.
17
Resim № 8. Nahçıvan’da “Gemikaya” adlanan dağda bir taşın üzerinde çizilmiş dansçı resmi
Bir zamanlar ulu dedelerimizin kaya üzerinde çizdiği bu nadide görüntülere
baktığımızda, en eski zamanlardan Azerbaycan'da yallı rakslarının belirli bir içerik, mana
taşıdığını ve günümüzün halk danslarından önemli derecede farkı olmadığını bu benzersiz
doğal belgeden net bir şekilde görebiliriz.
Tarihi bilinmeyen dönemlilerde aleve tapınarak secde edildiği bu tür ibadetin hüküm
sürdüğü Azerbaycan’da ilkel insanların çeşitli ayinlerle, törenlerle ilgili ateş yakarak
üzerinden atlamaları, ekip oluşturarak ateş etrafında tur atarak şarkıya benzer çeşitli sesler
çıkarmakla dans yapmaları, hiç kuşkusuz bugünkü yallılarımızın ilkin temelidir. «Geçmişte
güneşi, ayı, rüzgârı, ateşi ve suyu kutsal sayan insanlar şimdi de baharın ("Nevruzun")
gelişini coşkuyla kutlamak için bayram gününe kadar dört cemreni (su, ateş, toprak, rüzgâr)
her birinde ateşler yakarak el ele verip onun etrafında devre vurarak yallı giderler. Hiç
tesadüfî değil ki, Azerbaycan’da "Yallı" nın 200 yakın türü vardır».18 Bu arada onu da not
etmemiz gerekir ki İran’ın Yezd şehrinde ateşe tapınma ayini halen yaşatılmakta, Zerdüşt
dininden insanlık âlemine armağan olan “Avesta” isimli kutsal kitap günümüzde
okunmaktadır. (bkz: Resim № 9)
Resim № 9. “Avesta”
Birçok dünya halklarının aynı zamanda Türk Dünyasının en eski ortak değere sahip
danslarının başında ekip hâlinde oynanan danslar - Yallılar, Halaylar yerini alıyor.
Azerbaycan bilim insanlarının yek kararına göre Yallılar, Halaylar milli raks sanatımızın,
folklor - müzik kültürümüzün en ilker ve kadim türüdür. Müzikolog Assoc. Prof. Dr. Habibe
18
Behmenli R. “Azerbaycan Halk Raksları”, “Adiloğlu” yayınevi, Bakü - 2002, S.8

YALLI
Resim № 10. Habibe Memmedova
Memmedova (bkz: Resim № 10) bu konuda kısa ve net olarak şöyle yazar: “Yallı sadece
müzik ve dans türü değil, eski Türk tarihinin en önemli sembolüdür.”19
Gazeteci - yazar Gültac Şahmemmedli (bkz: Resim № 11) ise “Yallı Kültürümüzün
Ebedilik Sembolüdür” isimli makalesinde bu konuda şöyle yazar: “Yallı, ülkemizi dünyaya
tanıtan, halkımıza ait tüm özellikleri, onun kimliğini, tarihini, kültürünü, etnografyasını,
mitolojik inançlarını açıkça ileten ulusal dansımızdır.” 20
Resim № 11. Gültac Şahmemmedli
Ekıp nitelikli bu danslar ayrı ayrı zamanlarda düzenlenmiş çeşitli uluslararası

festivallerde, yarışlarda farklı isimlerle memleketlerini, ülkelerini gayet muhteşem bir şekilde
temsil etmektedir. Birçok ülkelerde bu ekip dansların kendine özgü farklı isimleri
bilinmektedir. Anadolu’da yaşayan Türkler "Halay", “Yelli”21, Kürtler dört isimle: “Hilayi”22,
“Halayi”, “Hildan” veya “Haldan” 23, Rumlar "Arkan", Bolkarlar “Treskohoro”, Moldovlar
“Tabakeryaska”, Özbekler "Lapar", Fransızlar "Branl", Yunanlılar’da "Sertaki", Gürcüler
"Perhuli", Yakutlar “Ohokay”24, Azerbaycan türkleri iki adla "Yallı", "Halay"25, Lenkeran
bölgesinde ise “Lelli”26 derler. Tüm bu danslarda genel ortak yönler, özellikler kendini
19
Bkz: Memmedova H. “Azerbaycan Halk Müziğinde “Yallı” dansı”, “Antik Ege Dünyasında Dans”, 3.
Uluslararası Muğla Müzik ve Dans Kongresi”, Avrasya Bilimler Akademisi, Sosyal Bilimler Dergisi, Özel
Sayısı, 20 -21-22 Ekim 2017 , S. 182
20
Şahmemmedli G. “Yallı Kültürümüzün Ebedilik Sembolüdür”, “Şark kapısı” gazetesi, 22. Aralık 2018
21
Rahmanlı A., Nağıyev E. “Raks Tarihimize Bir Nazar”, “Konservatoriya” dergisi, № 2 (44), 2019, S. 84
22
Hilayi, Halayi – Kürtce anlamı ayağa kalkmak, oynamak
23
Hildan veya Haldan - Kürtce anlamı oynamak zıplamak
24
https://books.google.com.tr/books?id=tyeDDwAAQBAJ&pg=PA226&lpg=PA226&dq=%C9%99fsan%C9%9
9+r%C9%99qsi&source=bl&ots=QCMTVc3E2F&sig=ACfU3U1-2euhvktW3fOv7bC8FrWKOczJew&hl=tr
&sa=X&ved=2ahUKEwijpfiN-YzpAhVDA2MBHVi6AcIQ6AEwCXoECAkQAQ#v=onepage&q=%C9%99
fsan %C9%99%20r%C9%99qsi& f=false
25
1) Halay – cember, devre. 2) Halay vurmak – devre vurmak. Bkz: “Azerbaycan Dilinin İzahlı Lüğeti”
(sözlüğü) 2. cilt. “Şark- Garp” yayınevi, Bakü – 2006, S. 324
26
Rahmanlı A., Nağıyev E. “Raks Tarihimize Bir Nazar”, “Konservatoriya” dergisi, № 2 (44), 2019, S. 84
19
göstermekle, ihtişam ve gümrahlık duyulur, danscılar ekip hâlinde birbirlerinin omuzundan
veya elniden tutmakla müzik eşliğinde devre boyunca dolaşıyor. Araştırmacı Seyfettin Altaylı
(bkz: Resim № 3) “Milli Eğitim Bakanlığı” tarafından 1994 yılında İstanbul’da yayınlattığı 2.
cilt “Azerbaycan - Türkçe Sözlüğü” kitabının 1215. sayfasında Yallı ve Halay konusunda
kısaca şöyle yazar: “Yallı – Birbirinin elinden tutarak topluca oynanan bir oyun, halay. Yallı
tutmak (gitmek) Halay çekmek.”
Bu arada Halay dansının farklı kaynaklarda “Alay” kelimesinden geldiği de ilgi
çekicidir:
1. “Alay - Cemaat, kütle, büyük grup, bölük, kalabalık, çok sayıda adam”.27
2. “Alay - Tümen içerisinde bağımsız yer alan askeri birlik.”28
3. “Şark - Garp” yayınevi tarafından 2006 yılında Bakü’de yayınlanmış 2. cilt.
“Azerbaycan Dilinin İzahlı Lüğeti” (sözlüğü) kitabının 324. sayfasında kelime anlamı olarak
Halay ile ilgili şöyle yazar: “a) Halay – cember, devre. b) Halay vurmak – devre vurmak.”
4. Halay konusunda müzikolog Ahmet Say (bkz: Resim № 4) 2. cilt “Müzik
Ansiklopedi”si kitabının 576 sayfasında şöyle yazar: “Halay – Güneydoğu Anadolu ve İç
Anadolu’da davul zurna eşliğinde, toplu halde oynanan bir halk oyunumuz. “Alay”
sözcügünden geldiği ve kalabalıklar tarafından oynandığı için bu adı aldığı sanılmaktadır.
En az beş kişiyle oynanır. Daha çok erkek oyunudur. Disiplinli bir dizi oyunu olarak halk
oyunlarının içinde en gösterişlilerindendir. Genellikle el ele ya da kol kola yürütülür. “Kartal
Halayı” ve “Köy Halayı” tutulmadan oynandığı halde dizi bozulmaz. Düğün, nişan, bayram,
asker uğurlaması gibi törenlerde ve her tür köy eğlencelerinde halay çekilir”. 29
5. Diğer bir farklı kaynakta araştırmacı Melih Duygulu (bkz: Resim № 12) Halay
konusuna şöyle bir geniş açıklama getirmiştir:
Resim № 12. Melih Duygulu

“Anadolu”nun orta ve doğu kesimlerinde rastlanan sıralı ve dairesel formlu toplu oyun ve
bu oyunlara eşlik eden ezgi. “Terimin “alay” sözcüğünden kaynaklandığı” bilgisi genel kabul
görmüştür. Topluca ve birlikte hareket etmekten kaynaklanan bir anlamla bazı yöreler halay
yerine “alay” ya da “aley” terimlerini kullanmayı tercih ederler. Kadın ve erkek grupların
ayrı ayrı veya nâdiren de olsa birlikte oynadıkları halaylar, yörelere göre değişen adım /
figür karakterine sahiptirler. Çeşitli bölge ve yörelerde karşımıza çıkan halaylar, tek bölümlü
olabileceği gibi, iki, üç ve dört bölümlü halaylardan Sivas Halayı, “ağırlama” (yanlama)
“sıktırma”, “hoplama” (sıçrama), “yeldirme” (tezleme) bölümlerinden oluşur. Halaylarda
iki bölüm ağır tempoda başlar, bitiş ise süratli tempoda olur. Bölümler arasındaki geçişler
27
https://www.google.com/search?q=alay+s%C3%B6z%C3%BCn%C3%BCn+m%C9%99nas%C4%B1&oq=
alay+s%C3%B6z%C3%BCn%C3%BCn&aqs=chrome.1.69i57j0l3.19067j1j4&sourceid=chrome&ie=UTF-8
28
“Azerbaycan Dilinin İzahlı Lüğeti (sözlüğü), 1. cilt, “Şark – Garp” yayınevi, Bakü – 2006, S.93
29
Say A., “Müzik Ansiklopedisi”, 2. cilt. Ankara, 1985, s. S. 576

YALLI
çoğunlukla ezgisel ve ritmik modulyasyonlarla (geciki) yapılır. Halay ezgilerinde
modulyasyon sıklıkla yapılmasa da ölçü yapısında veya temponun giderinde değişiklik
yapmak geleneksel bir metottur. Bu, bazen usûlün aynı kalmasına rağmen iç ritmin veya
düzüm biçimlerinin değişimi şeklinde de görülebilir. Halay ezgileri sözlü veya sözsüz olabilr.
Sözlü halaylara “türkülü halay” da denir. Bunlar çoğunlukla kadınların söyledikleri
türkülerle oynanan halaylardır. Yörelere göre değişen isimlerle anılır. Bkz. Haleysi, Leylim,
Nanay. Çalgı eşliği ile oynanan halayların bazılarında da türkü söylenebilir. Bunlara ağır
oynanan halayların bazılarında rastlanmaktadır. Halayın başında oynanan kişi (halay başı )
serbest hareketler yaparak bir süre oynar. Sonra durur ve bir serbest tartımlı ezgi söyler.
Sonrasında oyun tekrar başlar. Halaylar açık havada, geniş meydanlarda oynanan oyunlar
olduğundan, bunlara daha çok davul ve zurnalardan kurulu çalgı takımları eşlik eder. Diğer
çalgılarda oynanabilirse de halayın dokusuna uygun çalgılar davul ve zurnadır. Oyunçuların
cinsiyetine, oyunun hızına, bazı figürlerin karakterine, yörelere vb. Unsura göre değişen
isimlerle anılırlar. “Ağır halay”, “kaba”, “kadın halayı”, “Sivas halayı”, gibi.... “Halaya
durmak”, “halayçı”, “halay oynamak”, “halay sekmek”, “halay vurmak” 30
“Yallı”ların, “halay”ların konusu Vatana aşk, toprağa bağlılık, ulvi Halk sevgisi,
civanmertlik, şecaat, cesaret, gayret, bahadırlık, kahramanlık, bu gibi asil insana özgü kutsal
duyğuları kuşaktan kuşağa kazandırabilmektir. Bu nitelikler, tüm bu vurğuladığımız özellikler
hem müzikte, hem de farklı karakterlerle görüntülenen yallıların timsalinde icra sürecinde
kendini belirtmektedir. Prof. Dr. Ahmet İsazade (bkz: Resim № 13) bu konuda şöyle yazar:
Resim № 13. Ahmet İsazade (1928 – 2007)
"Yallı'nın konusu zengin ve çeşitlidir. Burada geleneksel lirik,31 kahramani, epik,

eğlenceli danslarla birlikte tören ve spor konulu danslar da mevcuttur".32
Tanınmış bilim insanları zaman zaman “yallı”larımız ve “halay”larımızla ilgili farklı
fikirler söylemiş, çeşitli kaynaklarda önümüze çıkan bir takım ilginc düşüncelerini ortaya
koymuşlardır.
1. Azerbaycan’da ilk balenin (“Kız Kalesi”) yazarı, besteci – müzikolog, orkestra şefi
Afrasiyab Badalbeyli (bkz: Resim № 14), 1969 yılında “Elm” yayınevi tarafından Bakü'de
30
Duygulu M. “Türk Halk Müziği Sözlüğü”, Pan Yayıncılık, ISBN 878-605-4518-77-7, Ankara - 2014, s. 218-
219
31
Lirik - Çok etkili, coşkun,
32
İsazade A. İ., Memmedov N. H. “Azerbaycan Halk Mahnıları ve Oyun Havaları”, “Elm” yayınevi, Bakü -
1984, S 7.
21
Resim № 14. Afrasiyab Badalbeyli (1907- 1976)
yayınlattığı “İzahlı Monogrofik Musiki Lüğeti” (sözlüğü), adlı kitabının 42. sayfasında şöyle
yazıyor: "Yallı, Azerbaycan halk dans sanatının en eski türüdür”. Yallı büyük bir topluluğun
ortak katılımıyla oynanır. Ekibin başında elindeki mendili sallayarak önde giden "yallıbaşı" 33
duruyor” 34
2. Bir zamanlar Azerbaycan’ın eski Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev (bkz: Resim № 15),
Resim № 15. Haydar Aliyev (1923 – 2003)

konuşmalarının birinde yallılar konusunda şöyle der: “Yallılar bizim geçmişimiz,
geleceğimizdir. Yallı Azerbaycan halkının kahramanlık, mertlik sembolüdür, tarihidir. Bu
tarihi hiç bir zaman unutmamalıyız. Nahçıvan toprağında bu tarih yaşıyor, gelişir ve örnek
olarak gelecek nesillere kalır”.35
3. Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclis Başkanı Vasif Talıbov’un (bkz: Resim №
16), bu konudakı değerlendirmesi de orijinaldır:
Resim № 16. Vasif Talıbov (1960 - )
"Nahçıvan'ın üç incisi: Eshab-ı Kehf (bkz: Resim № 17), Gemikaya (bkz: Resim №
18) ve Şerur yallıları (bkz: Resim № 19), bizim için özellikle çok değerli. Bu incileri korumak
gerekmektedir".36
33
Yallıbaşı – Halayın başını çeken kimse. Bkz: Seyfettin Altaylı, 2. cilt “Azerbaycan - Türkçe Sözlüğü” Milli
Eğitim Bakanlığı yayınları, İstanbul, 1994, S.1215
34
Badalbeyli A., “İzahlı Monogrofik Musiki Lüğeti” (sözlüğü), “Elm” yayınevi, Bakü -1969, s. 42.
35
https://www.youtube.com/watch?v=gEMtUg_B-6I Bkz: saat 37.12
36
https://nuhcixan.az/news/medeniyyet-turizm/24362-efsanelesmis-naxcivan-yallilari

YALLI
Resim № 17. Eshab-ı Kehf Resim № 18. Gemikaya
Resim № 19. Şerur yallıları
Prof. Dr. Sona Veliyeva (bkz: Resim № 20) “yallı” kelimesinin etimolojisini "Ya
Allah" gibi yorumlayarak röpörtajlarının birinde bu konuya ilişkin şöyle bir ilginç açıklama
getirmiştir: “Yallı – Ya Allah, Ya Allah. Bu kelimenin anlatımı şudur. Zamanla etimolojik
yorumu kaybolarak daha fazla Yallı kelimesinde telaffuz edilmektedir. Ve bir an için siz göz
önüne getiriniz, yallıların birçoğunda giderek bir eğilmek ve bir de dikelip yukarı kalkmak
işte bu önemli hareketler vardır ".37
Resim № 20. Sona Veliyeva (1962 -)
İşte Sona hanımın fikrinden yola çıkarak bu konuyla ilişkin düşüncelerimizi paylaşmak
isterdim. Çoğunlukla ihtiyar kişilerin oturduğu yerden kalkdığı anda ellerini dizlerine dayanak
tutarak “Ya Allah” diye ayağa kalktığına tanık olmuşuz. Bazen de birkaç insan biraraya
37
https://www.youtube.com/watch?v=6oo59FOtMRw Bkz: saat 3:59 – 4:19
23
gelerek, her hangi bir ağır yükü birlikte yerinden kaldırmak istediği zaman gayrıihtiyari önce
yüksek sesle: “Ya Allah” - diye Rabbimizin ismini dile getirerek, bu zor işin üstesinden
gelebilmek için Yüce Tanrı’nın adına sığınarak O’ndan, doğaüstü devasa gücden medet,
yardım dilerler. Tanrıya bu tür hitap Azerbaycan’da çok yaygın olup Haktan gelen ilahi gücün
onların gücüne fevkelade güc, kuvvetine aşırı bir kuvvet kattığına inanılıyor. Bu deyim ekip
hâlinde olan dansın belki de zaman içerisinde dilimizde tahrife uğrayarak “Yallı” ismine
dönüşmesi de olabilir. Azerbaycan’da “Ya Allah”, Anadolu’da “Ey Vallah” tabiri tabii ki
Yüce Tanrı’mızın mübarek isminin zikredilmesinin bir tür yöntemi olup, insanoğlunun her
zaman, her an ilahi gücün yardımına muhtac kaldığını içten duymağın, anlamağın belirtisi ve
bu özgün kelime ile olan ifadesidir.
Dans sanatımızın tacı ve mükemmel ürünü olan “yallı”lar, “halay”lar Türk Dünyasının
özellikle de Azerbaycan halk folklor - müzik kültürünün yüzüğü, ulusal birliğimizin
sertifikası, bu coğrafyadakı milli dayanışmamızın en iyi temsilcisi ve diğer bölgelere
yalıtılmış mecazı anlamda kıymetli taşları, mücevherleridir. Azerbaycan civarında yallılar
daha çok Şerur’da, Nahçıvan’da, Ordubad’da, Şahbuz’da, Şeki’de, Şirvan yöresinde,
Kazah’da, Lenkeran’da, Astara’da, Masallı’da, bir zamanlar Azerbaycan toprakları olan
Dağıstan’da, Borçalı’da (Gürcistan), Batı Azerbaycan’da (Revan) ünlü ozanımız Âşık Alı’nın,
Âşık Alesker’in çok sayıda düğünler yaptığı ana Vatanı olan Gökçe’de, Karakoyunlu’da, aynı
zamanda Karabağ, Kelbecer, Lâçin de dâhil olmakla diğer ilçelerde törenlerimizin,
bayramlarımızın, farklı amaçlarla düzenlenmiş şenliklerimizin her zaman şahane görünümlü
“süsüleri – püsleri” olmuşlardır. Bu arada komşu İran’da ve Anadolu’da bu grup dansın çok
yaygın olduğunu ve daha da geliştiğini de not etmemiz gerekir. “Esen Yayınları” tarafından
2000 yılında Ankara’da yayınlanmış “Örnekli Türkce Sözlük İlköğretim İkinci Aşama” isimli
kitabın 264. sayfasında Halay konusunda kısaca şöyle yazar: “Halay – Anadolu’nun değişik
bölgelerinde davul zurna eşliğinde, toplu olarak oynanan bir halk oyunu”.
Bir diğer kaynakta ise şöyle bilgi elde ederiz: “Söyleyerek el vurarak icra olunan ayni
tip danslara verilen genel isimdir. Astara – Lenkeran beldesinde oluşmuştur. Bilindiği üzere
el çalma (alkışlama) musiki için en eski ritim tarzıdır. “Halay” dansları eskiden hiç bir
musiki aleti olmaksızın icra olunurdu. Yakın zamanlarda tef (daire) ile oynanmaya
başlanmıştır. Kurala görü sağ kenarda duran halaybaşı daireni ritmik bir tarzda vurur.” 38
Prof. Dr. Babek Kurbanov (bkz: Resim № 2), “yallı”nın önemli konularına değinerek
makalelerinin birinde bu problemin bazı yönlerine şöyle bir açıklama getirmiştir: «Dans
havalarımız daha fazla garmon, zurna, tulum, balaban, tütek39 gibi müzik aletlerimiz ile icra
edilmektedir. Belki de bu özelliği daha çok rakslarımızın açık hava ortamında oynanması
gelenekleri ile daha çok ilişkili olduğunu söylemek mümkündür. Özellikle de "Yallı", "Halay",
"Cengi" gibi toplu şekilde icra olunan danslarımızın son derece ritmik olması (yallı gibi kolektif
bir dansta davul, çifte-davul, tümbek, perküsyon onlarca insanın hareketlerinin ritmik açıdan büyük davullarla da
seslenmesi ile net olarak birbirleri ile uyum bulundurmaları son derece önemlidir), güçlü seslenmesi (bu
38
http://www.azeribalasi.com/showthread.php/80980-azerbaycan-kafkas-halk-danslari-azerbaycan-xalk-reksleri
39
Tütek – çoban kavalı

YALLI
ayrıca bir değil, birçok insanın, çalışanların, bir halkın
açıdan özellikle zorunlu ve vazgeçilmezdir),
böyle genelleştirilmiş duygu ve heyecanlarını ifade etmesi ile dikkat çekebiliyor.» 40
Azerbaycan’ın diğer farklı yörelerinde de tabii ki “Halay”, “Yallı” isimli rakslarımız, şu
anda günümüzde de düğünlerimizde, bayramlarımızda, el şenliklerimizde zurna davul 41
eşliğinde el ele tutan beylerimizin, hanımlarımızın, yakışıklı el kızlarımızın ve delikanlı
genclerimizin, timsalinde takım hâlinde sırayla dizilmek suretiyle oynanır. Halay adımları
genelde ayak figürlerine dayanır. Dans sürecinde hareket çizimi bazen arka arkaya ve teker
teker dizilmiş bir halde yani, turna katarı gibi, bazen hilal, bazen asker dizilişi şeklinde, bazen
de çember görüntüsünde teşhir olunmaktadır. Milli birlik işte bu anda, şenlik sürecinde
kendini belirtir ve yansıtıyor. Nice de şahane görüntülü bir manzara oluşuyor. Genc
araştırmacı Dr. Ayten Caferova (bkz: Resim № 21), bu konuda makalelerinin birinde bizlere
şöyle bir bilgi aktarar:
Resim № 21. Ayten Caferova
“Halaylar, diğer halk oyunlarımız gibi (Yallı, Hahışta İ.İ.) milli birliği ifade eden, fakir
- zengin demeden her bir kesi aynı yerde toplayan; el ele, kol kola mutluluğu,
sevinci birbirleriyle paylaşan insanların beraber yaşadıkları unutulmaz bir sanat
örneğidir”42
Ulusal birlik, milli yardımlaşma, dayanışma, halkın genel beraberliği anlamına
gelmektedir. Gerçekten de halkımızın birliği, beraberliği “yallı”larımızın, “halay”larımızın
timsalinde net bir şekilde tezahür eder.
Yallıların hareket manevrasına baktığımızda sanki buğdayları orakla43 (bkz: Resim №
22), birlikte biçen çiftçilerin, biçinçilerin44 görüntüsünü hatırlatır. Yaz mevsımi şartlarına göre
genellıkle Haziran, Temmuz bazen de Ağustos aylarında köy insanlarının bir araya gelip
sıraya dizilerek tırpanla45 (bkz: Resim № 23), ot biçiminin hareketlerinin görüntüsünü (bkz:
40
Kurbanov B. “Raks Sanatı ve Musikisi Hakkında”, (İmamverdiyev İ. Azerbaycan Raks Havaları, 1. cilt,
Nurlan yayınevi. Bakü – 2007, S. 8-9. Bkz: İmamverdiyev İ. “Azerbaycan Dans ve Müzik Sanatının Bazı
Sorunları Üzerine”, 3. Uluslararası MUDA Kongresi, Dicle Üniversitesi Basımevi, 2018, S.107.
41
Davul – Azerbaycan’da “nağara”, “kos” denir.
42
Caferova A. “Nahçıvan Halayları ve Düğün Nağmesi “Hahıştalar”, I.Uluslararası Kafkasya Halk Kültürü
Kongresi, Geleneksel Âşık Sanatı ve Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi Kongre Özet ve Bildiri
Kitabı, 09 – 11 Ekim, 2017, Kars , S. 447
43
Orak - Hilal veya yarım ay şeklinde yassı, ensiz demirin bir ucu sivri, diğer ucu uygun Resimde bükülerek
ucuna ağaçtan sap takılan bir tarım aletidir. Ekin biçilen tırpanın bir küçüğüdür. Farklı küçük ve kısa sapı
oluşudur. Hilal şeklinde olan iç kısmı keskindir. Ekin, nohut, fiğ, mercimek, ot yolmada kavramada kullanılır.
Bkz: http://www.dagtabakli.com/tarim-araclari.html
44
Biçinçi – çim biçimi ile uğraşan çiftçi
45
Tırpan – Azerbaycanda iki isimle “Kerenti”, “Deryaz” denir. Tırpan - İki metre uzunluğunda ve bilek
kalınlığında, otasında sağ elin tutacağı sapı olan, ortalama elli ile doksan cm uzunluğunda, inceden kalına
doğru üç ile on cm eninde, hafifçe kıvrık, uzun keskin çelik bıçaktır. Ekin, ot, fiğ, yonca gibi şeyleri biçmeğe
yarayan tarım aracıdır. Bkz: http://www.dagtabakli.com/tarim-araclari.html
25
Resim № 22. Orak Resim № 23. Tırpan
Resim № 24) dansözler yallı veya halay isimli bu takım dansında yansıtmaya gayret
gösterirler. (bkz: Resim № 25).
Resim № 24. Ot biçen ciftçilerin halaya benzer pozisyonunun görüntüsü
Resim № 25. Ot biçenlerin görüntüsünü yansıtan Halay
“Yallı”larımızın, “halay”larımızın dans sürecinde ekip üyelerinin ellerinin, kollarının,

omuzlarının, ayaklarının, hatta pençelerinin, vücudunun melodinin ritmine, temposuna göre
çokçeşitli ritmik hareketlerinin görüntüsü bir anlığa seyirci nazarında buğday toplayanların, ot
biçen çiftçilerin ortak hareketlerinin birebir taklidini en güzel şekildede yansıtır. Tüm bu
yönler ismi geçen ekip dansımızın timsalinde halk birliğinin canlı görüntüsünü,
dayanışmasını dansın geniş imkânları ile sergilemektedirler. Bu yüzden de folklor sanatımızın
şahane güzelliği olan “halay”ların, “yallı”ların milli kültürümüzde belirli bir yeri vardır.
Çünkü halkımızın günlük yaşamından kaynaklandığı ve milli geleneğimizden yarandığı için
kutsal değerlerimizin en baş sırasındadır.
“Yallı”nın, “Halay”ın en ilkel biçimi çok eski zamanlarda tören şeklinde ateşe ibadet
etmek olarak görülüyor. İnsanlar avın uğurlu geçmesi şerefine eğlenir veya savaşların
kazanılması, bazen de hayati öneme sahip problemlerin birlikte çözülebilmesi için bu birliği
gösterişli bir şekilde resmen kutlamak amacıyla el ele, kol kola tutuşarak takım olarak sevinç

YALLI
hâlinde dans ederlerdi. İnsanların bir araya gelebilmesinin bu yöntemi muhtemelen yallının
ilkin görüntüsü olarak değerlendirilmelidir. Gobustan’daki kaya tasvirlerindeki resimler işte
bunu tasdik ederler. (bkz: Resim № 6 ) El ele tutarak oynanan bu raks numuneleri
yeryüzünde yaşayan halkların eski kültür tarihlerinde de görülür.
Ekip üyelerinin “yallı”larda ve “halay”larda bazen el ele, bazen de kol kola vererek
birlikte dans etmeleri konusunda farklı kaynaklarda şöyle yazar:
“Şark - Garp” yayınevi tarafından 2006 yılında Bakü’de yayınlanmış 4. cilt
"Azerbaycan Dilinin İzahlı (açıklamalı) Sözlüğü" isimli kitabın 515 sayfasında yallı ile ilgili
kısaca şöyle bilgi veriliyor: "Yallı - birbirinin elinden tutarak ekip hâlinde oynanan
Azerbaycan halk dansı. Yallı havası – yabani otların temizlenmesi ile uğraşan üreticilerinin,
ciftcilerin şarkıları, ot tayasını46 toparlayan çalışanların nağmeleri, ihtiyar kişilerin yallısı."47
Araştırmacı bilim insanlarının Azerbaycan “yallı” dansları üzerinde yaptıkları tahliller
sonucunda ekip üyelerinin el ele, kol kola tutuş tarzının bir çeşit farklı yönteminin olduğuna
dair bilgilere de tanık oluyoruz. Bestekâr – müzikolog Afrasiyab Badalbeyli (bkz: Resim №
14) dansözlerin tutuş yöntemleri ile ilgili şöyle yazmış: “Başka katılımcılar ise kollarını
açarak birbirlerinin serçe parmağından tutuyor veya ellerini birbirlerinin omzuna
koyarlar.”48
Bu notlardan anlaşılıyor ki toplu ekipte dansözlerin her bir yallının karakteristik
özelliğine uygun farklı tarzda bir - birlerinden tutmak yöntemleri ve kuralları mevcuttur.
Örneğin:
1. “Serçe parmakla tutuma usülü.
2. Koltuk – koltuğa olan metot.
3. Kolları omuzlara koyma usülü.
4. Kolları bel nahiyesinden geçirme yöntemi.
5. Kolları aşağı yönde tutma usülü.
6. Kolları yukarı yönde tutma tarzı.”49
Azerbaycan’da Yallı sözünün farklı anlamları olduğu konusunda da bir zamanlar bilim
insanlarımız çeşitli ve ilginç fikirler yorumlamışlar:
1. Yallının etimolojisi hakkında tanınmış eleştirmen - edebiyatşinas Prof. Dr. Mirali
Seyidov şöyle demiş: (bkz: Resim № 26) "al", "yüce", "kadir", “kudretli”,"güçlü".
Resim № 26. Mirali Seyidov (1918 – 1992)
46
Ot tayası - samanlık
47
“Azerbaycan Dilinin İzahlı Lüğeti”, 4. cilt, “Şark-Garp” yayınevi, Bakü - 2006, S. 515
48
Badalbeyli A. “İzahlı Monogrofik Musiki Lüğeti” (sözlüğü), “Elm” yayınevi, Bakü - 1969, S. 42
49
http://www.aqra.az/az/%C9%99kr%C9%99m-v%C9%99-k%C9%99nan-
m%C9%99mm%C9%99dlil%C9%99rin-nota-aldigi-az%C9%99rbaycan-naxcivan-yallilari/
27
Ünlü araştırmacı işte “yallı”nın bu sözcüklerden türediği kanaatinde olmuştur.
"Kırmızı", "al-kırmızı"50, "al" sözleri Azerbaycan dilinde alev, ateş, od51 bileşimini ifade eder.
Bilim adamı bu kelimenin orijinal versiyonunun "yal" olduğu sonucuna vardı. Fikrine bir
kadar da açıklama getirerek bu kelimenin anlamı konusunda şöyle der: «"Yallı" kelimesi aynı
zamanda “yal + od”, yal - lı alov + lu, od + lu, guneş + li. Muhtemelen eski
Azerbaycanlılar alevin, ateşin şerefine bu danstan kullanmışlardır. » Bkz:52
Bu arada onu da vurgulamamız gerekiyor ki atların ense ve boyun kısmında olan ismi
“yele” adlanan uzun tüylere (bkz: Resim № 27 ) Azerbaycan’da “yalman” denmesi, belki
53
de aleve benzediği için yerel ağızla “yaloy” (bkz: Resim № 28) kelimesinin zamanla
değişmiş varyantıdır.
Resim № 27. Atın yalman görüntüsü Resim № 28. Alev – Yaloy
At koşarken bu tüylerin sanki alev gibi nasıl dalgalanmasına hepimiz tanık olmuşuz.
Muhtemelen ilk hecenin “yal” olması, halkımızın yerel tabirindeki “yaloy” kelimesinin ikinci
hecesinin sonralar “man” şekilcisi ile değiştirilmesi sayesinde “yalman” sözcüğü ile
isimlendirilmesinin önemli işareti olabilir.
Alev kelimesi, 1. cilt “Azerbaycan Dilinin İzahlı Lüğeti” (Sözlüğü) kitabının 106.
sayfasında şöyle anlatılmıştır: “Alev – yanan bir şeyden çıkan ateş”54
2. Sanatşinaslık alanında bilimsel araştırma yapan tarihçi Dr. Kemal Hasanov (bkz:
Resim № 29 ) “yallı” kelimesine diğer bir açıklama getirmiştir:
Resim № 29. Kemal Hasanov (1925 - ?)
50
Al kırmızı – koyu kırmızı (al)
51
Od - ateş
52
https://nuhcixan.az/news/medeniyyet-turizm/24362-efsanelesmis-naxcivan-yallilari
53
Yele – at, aslan gibi bazı hayvanların ense ve boynundabulunan uzun tüyler. Bkz. 1. “Örnekli Türkce Sözlük
İlköğretim İkinci Aşama”, Esen Basın Yayın Dağıtım Ltd. Şti Yayınları, Ankara 2000, S. 806,
Bkz: 2. https://www.google.com/search?q=yele&oq=yele&aqs=chrome..69i59l2j69i57j0l2j69i60l3.6026j0j7
&sourceid=chrome&ie=UTF-8
54
“Azerbaycan Dilinin İzahlı Lüğeti”, 1. cilt, “Şark - Garp” yayınevi, Bakü - 2006, S. 106.

YALLI
«“Yal”- sıra, dizi, zincir hattı demektir. Yallı oynayanlar bir, iki sıra oluştururlar,
bazen de birkaç sırada dizilirler. Yallı sözcüğü ile de bu sıraya dizilenler kast edilmiştir.
a. “Yal” sözcüğü ayni zamanda “dağ eteği” demektir.
b.“Yallı kelimesi, “ışık”, “ateş”, “alev”, “yalov”, “yaloy” ve “yallov” anlamına gelen
isim taşıyıcısıdır».”55
“Yal” kelimesi ile ilgili 4. cilt, “Azerbaycan Dilinin İzahlı56 Lüğeti57”nde şöyle yazar:
“Yüksek bir yerin üstü, dik, bir tepenin başı”. 58
Yönlendirebilmek amacıyla grup üyelerinin verdikleri yetkin karara göre de bu ekipte

oynayanlar arasından bir kişi, yani erkek bir dansöz başkanlık görevine atanır. Yallının ilk
sırasında pozisyon alan bu lidere, Azerbaycan tabiri ile iki adla: “yallıbaşı 59”, “deste60 başı”,
Anadolu’da ise “halay başı” denir. Başkan yardımcısı görevine üstenen ikinci kişiye
“muavin”, destenin diğer ucunda, yani en sonda dayanan katılımcıya ise “ayakçı”61 denir.
“Deste başı”nın sağ elinde al renkli başörtüsü 62, “Ayakçı”nın sol elinde ise beyaz renkli
mendil veya kısa ölçüde kesilmiş, “Ven” 63 isimli sert orman çubuğu oluyor. “Deste başı”
raksın hareket gidişatına göre, sanki senfoni orkestra şefi görevinde önderlik ederek müzik
eşliğinde, yani temposuna, hızına, ritmine uygun tarzda bu dansı yönetir. Ekip üyeleri de bu
tarz şefliğe uymak zorundadırlar. Bazı makamlarda dansçıların hiç beklemediği zaman “Yallı
başı” aniden çabucak hareketi değişir ki, herkes onunla birlikte aynı hareketin taklidini
uygulamaya çaba gösterir. Fakat hareketi kavrayamayan veya zamanında yapamayan olur ise
cezalandırılır. Yani “Yallı başı” ödevi yapmakta geciken veya zorluk çeken her hangi bir ekip
üyesini elinde sakladığı çubukla hafifçe döver. Tabii ki bu tür cezalandırma yöntemi ile de
seyredenler neşelendirilir. İşte böyle bir durumlarda diğer dansözler de daha dikkatli olmaya
teşvik edilir. Bir kaynakta cezalandırma konusunda daha sonra şöyle yazılır: “Yallı oyunları
sırasında Yallı başı64 aniden aksi istikamete dönerek dansına devam eder. Muvazenesini,
dengesini sağlayamayanlar düşer ve ceza alırlar. Yine Yallı başı oyun sırasında kimseye belli
etmeden cebinden bir şey çıkarır gibi yapar, onu dikkatle takip eden diğerleri de aksatmadan
birebir onun yaptığının aynisini taklit etmeğe gayret gösterir. Yallı başı bazen de aniden yere
otururdu. Ceza almamaya özen gösteren oyuncular arasından biri şayet şaşıp ondan önce
otururlarsa bu nedenle de ceza olarak ağaca tırmandırılırdı.” 65
55
http://www.agra.az/az/%C9%99kr%C9%99m-v%C9%99-k%C9%99nan-
m%C9%99mm%C9%99dlil%C9%99rin-nota-aldigi-az%C9%99rbaycan-Nahçıvan-yallilari/
56
İsahlı - açıklamalı
57
Lüğet - Sözlük
58
Azerbaycan Dilinin İzahlı lüğeti, 4. cilt, “Şark-Garp” yayınevi, Bakü – 2006. S. 512
59
1)Yallıbaşı – Halayın başını çeken kimse. Bkz: Seyfettin Altaylı, 2. cilt “Azerbaycan - Türkce Sözlüğü”,
“Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları”, İstanbul, 1994, S.1215;
2) Yallıbaşı – Yallı oyununa başkanlık yapan şahıs Bkz: “Azerbaycan Dilinin İzahlı Lüğeti”, 4. cilt, “Şark-
Garp” yayınevi, Bakü – 2006. S. 515
60
Deste – demet, ekip
61
Ayakçı – ekibin sol kımının en sonunda yer alan dansöz
62
Al rengli başörtüsü ışığın, sıcaklığın semolüdür.
63
Bkz: https://nuhcixan.az/news/medeniyyet-turizm/24362-efsanelesmis-naxcivan-yallilari
64
Yallıbaşı – bazı kaynaklarda “Halay başı” terminine de rast geliyoruz.
65
http://www.azeribalasi.com/showthread.php/18214-azerbaycan-halk-regslerinin-adlarinin-meydana-cikisi
29
II. FASIL: SÖZLÜ YALLIMIZ “HAKIŞTA”
Azerbaycan’ın Nahçıvan ve Lenkeran bölgesinin Nevruz bayramında aynı zamanda
düğün geleneğinde “Halay” veya “Hakışta” diye adlandırılan sözlü yallılar da mevcuttur. Eski
geçmişe dayalı müzik - folklor kültürümüzün yüzük taşlarşndan biri de “Hakışta”lardır
diyebiliriz. Bu konuda bazı kaynaklarda şöyle yazar: “Hakışta, Azerbaycan'da gençler ve
çocuklar arasında, özellikle düğünlerde ve diğer halk şenliklerinde popüler bir oyundur. “Ha
hışla” ifadesinden alınan ulusal dans, çok hevesli, neşeli, çoğunlukla hafif atlamalar
şeklinde gerçekleştirilir.”66
Dikkat ettiğimizde görüyoruz ki “Hakışta”, bir kelime iki heceden oluşur. “Ha hışla”
toprağı sabanla67 devamlı altüst et. Yani çift sür, her zaman toprağı kazarak altüst et, tarlayı
ekilebilecek duruma getir anlamındadır. Bol ürün alabilmek için kullanılan bu tabir halkımız
arasında çok yaygındır. Nahçıvan Devlet Üniversitesinin öğretim üyesi Doç.Dr. Gülhare
Ahmedova (bkz: Resim № 30 ) ve doktora öğrencisi Bilal Erdoğan’dan (bkz: Resim № 31)
Resim № 30. Gülhare Ahmedova Resim № 31. Bilal Erdoğan

aldığımız bilgiye dayanarak bu konuya ilişkin bir az daha açıklama getirmek isteriz. Geçmiş
zamanlarda topraktan fazla ürün alabilmek amacıyla ilkin aşamada ciftci onu mutlaka
hafifletme zorunda idi. Bu nedenle de toprağın yumşaltılmasını sağlamak amacıyla özel
olarak eğri gürgen ağac kütüğünden (bkz: Resim № 32) veya dalları tikan görünümlü meşe
ağacından (bkz: Resim № 33, № 34) Azerbaycan tabiri ile “hış”68, Anadolu tabiri ile
“saban”69 yapardılar. (Traktörün icadından sonra ağac hışın yerini demir kotan tutmuş oldu.)
Resim № 32. Ağac kütüğünden yapılmış saban
66
https://az.wikipedia.org/wiki/Hax%C4%B1%C5%9Fta
67
Bkz: https://www.google.com/search?q=saban+nedir&oq=saban+&aqs=chrome.3.69i57j0l4j46j0l2.10377j0j
8& sourceid=chrome&ie=UTF-8
68
Hış - hış koşum gücü ile çalıştırılan basit çiftçilik aletidir. Bkz: http://intangible.az/front/az/aboutExample
/21636
69
Saban-Tarlayı ekilir duruma getirmek için çift süren hayvanlarn boyundurukla koşulduğu önünde toprağı yarıp
açan demir ucu bulunan ve yön vermek için tutma kolu olan gürgenden yapılmış öne doğru incelen uzunca bir
tarım aracıdır. Genellikle büyükbaş hayvanlar tarafından çekilmektedir. Bkz: http://www.dagtabakli.com/
tarim-araclari.html

YALLI
Resim № 33. Tiken görünümlü ağac sapan - hış Resim № 34.Ahşap sapan – hış
Zamanı geldiğinde ise 2 veya 4 baş öküzü tasarlanmış bu tarım ahşap araç hışa monte
edirdiler. Böylelikle öküzleri haylamak için toprak sahibi - çiftçi özel bir tabirle “O ha” -
diyerek onların harekete gelmesi için kırmaçla komando vererdi. Bu yüksek sesle deyilen
kelimeden ve hemen anda vurulan kırbaçdan sonra öküzler bir anda harekete gelerek toprağı
şumlamak için meşakkatli – çileli zorlu yürüyüşe başlardılar. (bkz: Resim № 35 )
Resim № 35. Toprağın bir cift öküzlerle hışlanması

“Ha hışta” kelimesi de bu süreçte yaranmış, zamanla halaylarımızın ismine yansımıştır.
Tabii ki “Hahışta” bahar mevsiminin gelişinin simgesidir ki, bu dönemde toprağın
hışlanmasının, yani hafifletmesinin habercisi olarak Nevruz bayramı arifesinde Nahçıvan ve
Lenkeran beldesinde daha çok seslenmektedir. Bu arada not etmemiz gereken bir konuya da
dikkatı çekmek isteriz. Halkımız arasında evcil hayvanların yürütülmesi için leksikonumuzda
farklı tabirler bulunmaktadır. Örneğein, binik hayvanlardan at için yerel ağzla “Deh”, eşek
için “Toş” veya “Hoş” ifadesi kullanılır. Kedileri kovalamak için “pişt”, tovuklar için de “kiş”
veya “kişt” öküzler, boğalar için ise “O ha” denildiğine her birimiz tanık olmuşuz.
“Hahışta”nın ilk hecesi de, “O ha” tabirinin ikinci hecesinden “Ha” sözcüğünden alındığına
daha hiç şüphe kalmıyor.
Birçok bilim insanlarımız: Elhan Memmedov (bkz: Resim № 36) ve Ayten Caferova
(bkz: Resim № 21 ) da “Hahışta”yla ilgili detaylı incelemelerde bulunarak bu konuda ilginç
bilgiler aktarmış, orijinal kelimenin anlamlarını tahlil etmekle, birkaç versiyonunun olduğunu
( “Hakışta”, “Hağışta”, “Hakuşka”, “Hahışta”, “Havışta” vs ) da belirtmişlerdir.
Resim № 36. Elhan Memmedov

Genellikle düğün törenlerine katılan ve iki konumda yer alan, mekânın ebatına,
hacmine göre yaklaşık 8 - 12 veya 10 - 20 sayıda bayanlarımızın 5 - 6 metre mesafede karşı
31
karşıya gelerek, sırayla yüz – yüze el vurup ritim saklamakla, dans eşliğinde söyledikleri
“Hahışta”ları araştırmacı Amil Askerov (bkz: Resim № 37), bu geleneksel ulusal
Resim № 37. Amil Askerov

kültürümüzün mücevherini, “kadın halk folklor örneği” olarak değerlendirmiştir. İki
aşamadan oluşan “Hahışta”lar genellikle kına yakma töreninde ve gelin damat evine giderken
tıpkı “Meyhana”ya70 benzer resitativ tarzda, yani belli bir melodi olmadan, belirli bir ritime
uymak şartıyla sanki "konuşur gibi" söylenerek oynanır.
Tüm bunlarla yanı sıra gözlemlerimize dayanarak şunu söyleyebiliriz. Bir çeşit âşık
atışmaları prensibine dayanan, 7 heceli mani şiir türünde söylenen ve 4 mısranın her birinin
sonunda koro gibi sadece bir kez ifade olunan “Hahışta” kelimesi, sanki müziğin nakaratı
fonksiyonu görevini yerine getirmektedir. İşte bu özel kelime halayın karakteristik özelliğini
yansıtmakla halk müziğimizin bu seçkin türünü net olarak belirtmektedir. Örneğin,
Ağ deve düzde kaldı hahışta,

Yükü Tebriz’de kaldı hahışta.
Oğlanı dert apardı hahışta,
Dermanı kızda kaldı hahışta.
III. FASIL: BİLİMSEL ARAŞTIRMALARDA YALLILAR

Henüz geçen yüzyılda, yani Sovyetler döneminde “Yallı” ve “Halay”larla ilgili
Azerbaycan’da belirgin kapsamlı araştırmalar yapılmış, birçok ünlü bilim insanı, grup hâlinde
oynanan bu ekip danslarının tarihi geçmişine ışık tutmuş, folklorşinaslar kendi alanında
bilgilerini paylaşmış, bazıları felsefi - estetik açısından bu konuya açıklama getirmiş, bazı
müzikologlar, etnomüzikologlar, “yallı”, “halay” melodilerinin kaybolmaması için zaman
zaman notaya aktarmış, makam - lad, metro - ritmik yönünden bilimsel çalışmalar yaparak
doktora tezlerini savunmuş, bazıları ise ayrı ayrı yörelerde derlemeler yaparak yallı dansını
hareket, hız, tempo, usül açısından, farklı ve ortak yönlerinin tahliline önem vermiş ve bu
araştırmalarını kitaplara dönüştürmüş, aynı zamanda yallı kelimesinin çeşitli anlamlarına,
etimolojik manalarına dikkat ayırmakla onların türlerini, varyantlarını tasniflerini vermekle,
günümüzde birçok alanlarda aktüel olan, uğurlu bilimsel aktarışlarını ortaya koymuşlardır.
70
1) “Meyhana” - Azerbaycan'a ait, bir bir perküsyon enstrümanı eşliğinde söylenen veya deklamasiya edilen
(konuşur gibi) metrikleştirilmiş bir müzik-şiirsel türdür. 2) “Meyhana” - Azerbaycan'ın kendisine özgü bir
literatürü ve folklorik rap türüdür. Genellikle vurmalı çalgılarla verilen ritmle söylenir. Bazen bir kişi
tarafından söylenebildiği gibi birden fazla kişinin sırayla söylediği, hatta rap battle tarzında atıştıkları
olmaktadır.Bkz:https://www.google.com/search?q=meyxana+nedir&oq=meyxana&aqs=chrome.4.69i57j0l66
9 i60.7133j0j 9&sourceid=chrome&ie=UTF-8

YALLI
Bunun yanı sıra Azerbaycan’ın birçok bestecileri de kendi eserlerinde bu tipli halk
müziği numunelerinden faydalanmış, ünlü dans hocaları, tanınmış koreograflar ise farklı
yıllarda yallı ve halaylarımıza yeni bir yapı vererek onu daha da süslemiş, yeni biçimde, yeni
imajda halkın beğenisini kazanabilmişlerdir. Azerbaycan milli rakslarının, yallılarının notaya
aktarılması ile ilgili müzikologlar bir takım dikkatçekici hizmetleri ile başarılara imza
atmışlardır. Bu alanda verimli çalımalar yapan Üzeyir Hacıbeyli’ni, Müslüm Magomayev’i,
Seyit Rustamov’u, Kara Karayev’i, Tofik Kuliyev’vi, Cevdet Hacıyev’ı, Zakir Bağırov’u,
Memmedsaleh İsmayılov’u (bkz: Resim № 1), Afrasiyab Badalbeyli’ni (bkz: Resim № 14),
Bayram Hüseyinli’ni (bkz: Resim № 40), Ahmet İsazade’ni (bkz: Resim № 13) Neriman
Memmedov’u (bkz: Resim № 41), Eldar Mansurov’u, Aydın Azimov’u, Agide
Alekperova’nı, Ekrem Memmedov’u, Kenan Memmedli’ni, İlgar İmamverdiyev’i, Rauf
Behmenli’ni, Abbaskulu Necefzade’ni, Arzu Kuliyeva’nı, Malik Kuliyev’i, Fetullah
Rahimhanov’u, Mehman Mikayılov’u vs örnek verebiliriz.
1. Büyük bestekârımız Uzeyir Hacıbeyli'nin (bkz: Resim № 38 ) önderliğinde, ilk kez
"El yallısı" ve "Yelleli" isimli 2 yallı, sanat arkadaşı ve meslektaşı Müslüm Magomayev (bkz:
Resim № 39) tarafından notaya aktarılarak 1927 yılında "Azerbaycan El Müziği" isimli
mecmuasında yayınlanmıştır.
Resim № 38. Üzeyir Hacıbeyli Resim № 39. Müslüm Magomayev

(1885-1948) (1885 – 1937)
2. Uzun yıllar geçtikten çok sonralar etnomüzikolog Prof. Dr. Bayram Hüseyinli (bkz:
Resim № 40) 1965 yılında 4. ciltten oluşan "Azerbaycan Halk Dans Melodileri" mecmuasının
ilk ciltini “yallı”lara71, 2. ciltini ise halaylara adamış, bu araştırma içerikli eserini
müzikseverlere armağan etmiştir.
Resim № 40. Bayram Hüseyinli (1923 – 1992)
71
Not: İlk ciltte 25 yallı notaya aktarılmıştır.
33
Belirtmemiz gerekir ki Bayram Hüseyinli 1966 yılında “Azerbaycan Halk Dans
Musikisi” konulu doktora tezini savunmuş Azerbaycan danslarının araştırılmasındaki
hizmetini uğurla tamamlamıştır.
3. Prof. Dr. Ahmet İsazade (bkz: Resim № 13) ile bestekâr Nariman Memmdov’un
(bkz: Resim № 41) ortak çalışmalarının bilimsel ürünü olan "Azerbaycan Halk Mahnıları72
Resim № 41. Nariman Memmedov (1927 - 2015)

ve Oyun Havaları" adlı eseri 1984 yılında yayınlandı.
4. Azerbaycan halk danslarını araştıran bilim insanları listesinde sanatşinas – tarihçi
Dr. Kemal Hasanov (bkz: Resim № 29) da yer almaktadır. "Azerbaycan Halk Dansları" adlı
doktora tezini 1974 yılında savunarak sanatşinaslık adayı unvanı kazanan Kemal Bey’in dans
alanındaki birkaç makaleleri farklı yıllarda yayınlanmıştır. Bu bilimsel çalışmalardan
bazılarına bir göz atalım:
1. Hasanov K. "Kadim Azerbaycan Halk Dansları", “Işık” yayınevi, Bakü - 1983, 60 s.
2. Hasanov K."Azerbaycan Kadim Folklor Dansları",“Işık” yayınevi, Bakü-1988,129 s.
3. Hasanov K. “Ziyafet Dansları”, Bakü - 1988.
4. Hasanov K. “Azerbaycan Halk Oyunlarına İlişkin Metodik Talimatlar”, Bakü – 1986.
5. Nahçıvan yöresi üzere “yallı”larla ilgili bilimsel araştırma yapan müzikologlar
arasında Azerbaycan’ın Devlet Sanatçısı Doç. Dr. Agide Alekperova’nın (bkz: Resim № 42 )
Resim № 42. Agide Alekperova (1955 – 2012)

ismini de rahmetle zikretmemiz gerekir. Agide hanım uzun yıllar kapsamlı araştırma sonucu
"Nahçıvan Bölgesinin Yallıları" konusunda doktora tezini 1994 yılında Üzeyir Hacıbeyli
adına Bakü Müzik Akademisi’nde uğurla savunmuş, müzikoloji alanda “Sanatşinaslık Adayı”
unvanını kazanmıştır. Yirmi iki klasik yallı örnekleri ile bir arada “Köçeri”nin 10, “Tenzere”
yallısının ise 11 varyantını da notaya aktaran, Agide hanımın yayınlanmış 3 bilimsel
makalelerinin isimleri şöyledir:
1. Alekperova A., “Köçeri Yallısı”, Etnomüzik analiz, “Azerbaycan Bilimler Akademisi
Fizik Enstitüsü”, Bakü -1995.
72
Mahnı - türkü

YALLI
2. Alekperova A., “Yallıların Müzik Yorumu”, “Elm ve Hayat” dergisi, Sayı 12, Bakü -
1995.
3. Alekperova A., “Yallı Sanatı ve Onun Gemikaya Resimleri ile İlişkisi”, “Gobustan”
dergisi, № 2, Bakü – 1999.
5. Nahçıvan’da “yallı”ların notaya aktarılmasında Ekrem Memmedov’la (bkz: Resim

№ 43 ) Kenan Memmedli’nin (Bkz: Resim № 44 ) uzun bir süre ortak işbirliğini de
Resim № 43. Ekrem Memmedov Resim № 44. Kenan Memmedli

özellikle not etmemiz gerekir. Bu gayretli çalışmalar sonucunda Azerbaycan Cumhuriyetinin
desteği ile Nahçıvan Ecemi “NPB” yayınevi tarafından "Nahçıvan - Şerur El Yallıları" kitap
(bkz: Resim № 45 ) 2015 yılında basılarak halkımızın büyük ilgisini çekebilmiştir.
Resim № 45. “Nahçıvan - Şerur El Yallıları” kitabının üz görünümü

Azerbaycan halk müziği kültürüne armağan edilen bu kıymetli kitapta “yallı”lar, onların
icra yöntemleri ve her bir enstrümanın belirli partisi olmak üzere nota yazıları yer almıştır.
Ayrıca yallılara eşlik eden farklı saz ekibi ve burada kullanılan müzik aletleri, aynı zamanda
Azerbaycan'da daha çok yaygın olan özellikle de Nahçıvan diyarında oynanan bu ekip dans
türü, onun kültürel - estetik içeriği ve sanatsal özelliği ele alınır. Folklorşinas – tarzen Ekrem
Memmedov’un ve müzikolog Kenen Memmedli’nin ortak tespitine göre günümüzde Şerur'da
yüzden fazla “yallı” türünün bulunması, genellikle Nahçıvan beldesinde bu klasik takım
rakslarının yaygın olduğunun göstergesi, onların çeşitliliğinin ve müziklerinin zenginliğinin
kanıtıdır. Bu nedenle de “Nahçıvan yallıları”nı Azerbaycan Türkünün halk müziğinin - folklor
yaratıcılığının zengin hazinesi adlandıranların tasbiti doğrudur. Bir zamanlar ünlü
bestekârımız Uzeyir Hacıbeyli’nin Şerur'u “Azerbaycan'daki yallı sanatının beşiği” olarak
değerlendirmekte çok doğru karar verdiğini de vurgulamamız gerekir. Bu yorumdan yola
çıkarak şöyle özetleyebiliriz ki “yallı”lar, Şerur ilçesinde düğün törenlerimizin, el
şenliklerimizin muhteşem güzelliğini her yönü ile yansıtabilme kapastesine sahip vazgeçilmez
halk kültürüdür. Elbette ki bu halk folklor eserini bayramlarda, törenlerde yaşatan yerel
zanaatkârların kutsal hizmetileri sayesinde mümkün olmuştur. Her iki yazarın: Ekrem
35
Memmedov’la Kenen Memmedli’nin yayınlattığı "Nahçıvan - Şerur El Yallıları" kitabında 92
adda yallıların nota örnekleri, Üzeyir Bey gibi ünlü ismin Şerur yallıları konusunda fikrinin,
düşüncesinin çok doğru olduğunu bir daha teyit etmektedir. Kitapta yer alan 92 yallının
isimleri şöyledir:
1. “Ağrı gülü yallısı”, 2. “Aman Lelo yallısı”, 3. “Aman yar yallısı”, 4. “Amangel
yallısı”, 5. “Asta Garabağı yallısı”, 6. “Ay hanım yallısı”, 7. “Baharı yallısı”, 8. “Bendi
yallısı”, 9. “Bendil yallısı”, 10. “Bir addım geri yallısı”, 11. “Cergebaz yallısı”, 12. “Çaleyi
yallısı”, 13. “Çıng – çıng yallısı”73, 14. “Çökeli yallısı”, 15. “Dağ gülü yallısı”, 16. “Dağı
yallısı”, 17. “Dalan yallısı”, 18. “Desoy yallısı”, 19. “Dello yallısı”, 20. “Dikdabanı yallısı”,
21. “Döne yallısı”, 22. “Durgoyu yallısı”, 23. “El yallısı (1)”, 24. “El yallısı (2)”, 25. “Efseri
yallısı”, 26. “Gilani yallısı”, 27. “Göyçimeni yallısı”, 28. “Gülüşane yallısı”, 29. “Güneyi
yallısı”, 30. “Hazıraviçin yallısı”, 31. “Herilli yallısı”, 32. “Hoyneri yallısı”, 33. “Hanı hanı
yallısı”, 34. “Helefi yallısı”, 35. “Halili yallısı”, 36. “Zengi yallısı”, 37. “Zor – zoru yallısı”,
38. “İrevanı yallısı”, 39. “Kafeyi yallısı”, 40. “Kerimbey yallısı”, 41. “Köçeri yallısı” (1),
42. “Koçeri yalllısı” (2), 43. “Galeyi yallısı”, 44. “Karakilse yallısı”, 45. “Kazayağı yallısı”,
46. “Gazı - gazı yallısı”, 47. “Gemberyamanı yallısı”, 48. “Ganimo yallısı”,
49. “Kızbiryana yallısı”, 50. “Kızılbaş yallısı”, 51. “Köşginen gel yallısı”, 52. “Leylahanı
yallısı”, 53. “Leyli hani yallısı”, 54. “Mercanı yallısı”, 55. “Mercanlar yallısı”, 56. “Nanay
yallısı”, 57. “Narıncı yallısı”, 58. “Nazile yallısı”, 59. “Nuran yallısı”, 60. “Nuraşan yallısı”,
61. “Osmanlı yallısı”, 62. “Papili yallısı”, 63. “Paşamgel”, 64. “Rüstembazı yallısı”,
65. “Salamı yallısı”, 66. “Sareyi yallısı”, 67. “Seyranı yallısı”, 68. “Seleni yallısı”, 69. “Ser –
seri yallısı”, 70. “Sersevan yallısı”, 71. “Sındırm yallısı”, 72. “Siyagutu yallısı”,
73. “Söyle yallısı”, 74. “Suskayi yallısı”, 75. “Şahseveri yallısı”, 76. “Şah geldi yallısı”,
77. “Şamamagelin yallısı”, 78. “Şeli – Şeli yallısı”, 79. “Şerili köçerisi yallısı”, 80. “Şerili
yallısı”, 81. “Şirhanı yallısı”, 82. “Tello yallısı”, 83. “Tenzere yallısı”, 84. “Tirmeşal yallısı”,
85. “Türkanı yallısı”, 86. “Urfanı yallısı (1)”, 87. “Urfanı yallısı (2)”, 88. Yeri Yeri yallısı”,
89. “İki ayağı yallısı (1) 90. “İki ayağı yallısı (2)” 91. “Üçayağı yallısı (1)”, 92. “Üçayağı
yallısı (2)” vs.
7. Azerbaycan Yallılarının notaya aktarşlmasında ve derlenmesinde Dr. Rauf
Behmenli’nin (bkz: Resim № 46 ) hizmetlerini, bu alanda olan uğuru çalışmalarını da
özellikle vurğulamamız gerekir. Prof. Dr. Gülnaz Abdullazade’nin (bkz: Resim № 47 )
önsözü ile 2018 yılında “Mütercim” yayınevi tarafından Bakü’de yayınlanmış “Azerbaycan
Yallıları” (bkz: Resim № 48) kitabında 90 yallı numunesi yer almıştır.
Resim № 46. Rauf Behmenlı Resim № 47.Gwlnaz Abdullazade Resim № 48. “Azerbaycan Yallıları”
73
“Çıng – çıng yallısı” - “Çıngı-çıngı” , “Herec” de denir.

YALLI
Rauf Bey’in notaya aktardığı yallıların isimleri şöyledir. 1. “Nahçıvan”, 2. “Ganimo”,
3. “Gümrü” (Festivali), 4. “Goçeri yalllısı” (Şerur varyantı), 5. “Goçeri yalllısı” (Ordubad
varyantı), 6. “Delasoru” (Buğda), 7. “Leyli hanı”, 8. “Ürfani”, 9. “Çopudum”,
10. “Ağbaba”, 11. “Hoynare”, 12. “Dehne” (El yallısı ), 13. “Helefi”, 14. “Çöp-çöpü”
(Nehremi), 15. “Laçın bala”, 16. “Durgoyu” (Galeyi, 2. bölüm Siyagutu), 17. “Zülfanı”,
18. “Ulu yurd” (2. bölüm Gayabaşı), 19. “Göyçe”, 20. “Sareyi”, 21. “Sareyi” (Kofeyi),
22. “Çeçele parmak”, 23. “Döne”, 24. “İsti bulag” (Gayış tuttu), 25. “Taş bulağı” (Taşbulağı
Kozağacı) , 26. “Gülü basma” (Memmedbağırı), 27. “Delilo” (Poppuri), 28. “Şahbuz”
(Bayram yallısı), 29. “Güleynare”, 30. “Yellice” (Nevruzu), 31. “Çıng – çıng” (Herec), 32. “El
yallısı”, 33. “Ağ bulag”, 34. “Derviş baba”, 35. “Şeki”, 36. “Tenzere” (Şerur varyantı),
37. “Tenzere” (Ordubad varyantı), 38. “Ay lele”, 39. “İki ayak”, 40. “Tirme şal” (Arzumanı),
41. “İrevan” (Dörd ayak), 42. “Hacı Nezer”, 43. “Zopu”, 44. “Gopu”, 45. “Şerur” (Ovçular 1.
bölüm iki varyantta) 46. “Nare”, 47. “Şeranı”, 48. “Kaleden – kaleye”, 49. “Ordubad”,
50. “Havarı”, 51. Papılı”, 52. “Karaçuha” (Zağalı), 53. “Üç pençe” (Ahsak yallı), 54. “Kara
pir”, 55. “Ala gülbengi”, 56. “Galaça”, 57. “Tello”, 58. “Dal Dağıstanı”, 59. “Gazı – gazı”,
60. “Dizden kırma” (Ağır yallı), 61. “Gülbendi”, 62. “Üçayak”, 63. “Üç parmak”, 64. Altı
kızlar”, 65. “Kürdüstanı”, 66. “Kürdü”, 67. “Kürdün ağırı”, 68. “Ver-veri”, 69. “Mezre”
(Çubuklu yallı), 70. “Taciri”, 71. “Yegara”, 72. “Herbe-zorba” (Yüz-üze), 73. “Bakü”,
74. “Mercanlar” (Cift yallı), 75. “Culfa”, 76. “Köhne Karadağlı”, 77. “Paşa köçdü” (Cift
ayak), 78. “Oravan”, 79. “Ters yallı” (Karabağı), 80. “Nenüke” (Döyme yallı), 81. “Tala”,
82. “Gemlo”, 83. “Sürütme” (Kadim yallı), 84. “Çilgez” (İki deste), 85. Turacı”,
86. “Melhem”, 87. “Tamaşa” (Desmal yallısı), 88. “Mehsul”, 89. “Azerbaycan”,
90. “Gemikaya” (2. bölüm iki varyant).
Ekrem Memmedli ve Kenan Memmedli’nin birlikte yayınlattıkları "Nahçıvan - Şerur El

Yallıları" kitabı ile Rauf Behmenli’nin “Azerbaycan Yallıları” kitaplarını inceldiğimiz zaman
ayni adlı yallıların olduğunu görüyoruz. Her iki kitapda yer alan ayni adlı yallının isimleri
şöyledir:
1. “Çıng – çıng yallısı”74
2. “Döne yallısı”
3. “Durgoyu yallısı”
4. “El yallısı” (1) (2)
5. “Hoyneri yallısı” veya “Hoynare”
6. “Köçeri yallısı” (1) (2)
7. “Gazı - gazı yallısı”
8. “Ganimo yallısı”
9. “Leyli hani yallısı”
10. “Mercanlar yallısı”
11. “Papılı yallısı”
12. “Siyagutu yallısı”
13. “Tenzere yallısı”
14. “Urfanı yallısı” (1) (2)
74
“Çıng – çıng yallısı” - “Çıngı-çıngı” , “Herec” de denir.
37
15. “İki ayağı yallısı” (1) (2)
16. “Üçayağı yallısı” (1) (2) – “Üç pençe”, “Ahsak yallı”
17. “Sareyi yallısı” - “Kofeyi”
Dikkati çeken bir hususa da değinmek isterdik. Mukayeseli tahlil sonucunda bazı
yallıların genellikle iki farklı isim taşıdığına tanık oluruz. Not etmemiz gerekir ki farklı adlar
melodinin farklı olduğunu belirtmiyor. İki isim taşıyan 25’ten fazla yallıları, müzikolog Rauf
Behmenli’nın “Azerbaycan Yallıları” kitabında tespit ederiz. Örneğin.
1. “Çilgez” yallısı aynı melodi olup koreografi oyun kuralına uygun olarak “İki
deste” ismi ile de tanınır.
2. “Çıngı75 – çıngı” yallısının diğer bir adı “Harec”dir. Şerur beldesinin Harec
köyünde yarandığı için “Harec” adlandırılmıştır.
3. “Çöp – çöpü” yallısı, Nahçıvan Özerk Cumhurıyetinin Babek ilçesinin Nehrem
köyünde yarandığı için ikinci bir adla “Nehremi” ile de tanınır.
4. Şeki sanatçıları tarafından icra olunan aynı melodili “Taşıbulağı” yallısının diğer
ikinci bir adına “Taşbulağı kozağacı” da denir.
5. Şeki zurnaçılarının repertuvarında yer alan “Dehne” yallısına Nahçıvan
sanatçıları “El yallısı” derler.
6. “Delasoru” yallısına diğer bir isimle “Buğda” da denir. Bkz:76
7. Türkiye ile Ermenistan sınırında bulunan “Gümrü” şehrinin ismini yaşatan yallı
Sovyetler döneminde ismi değişmiş “Festivali” adlandırılmıştır.
8. “Gülü basma” isimli yallının diğer bir adı “Memmedbağırı”dır. 77
9. “Herbe – zorba” yallısının diğer bir adı “Yüz-yüze” olduğunu müzikolog R.
Behmenli’nin “Azerbaycan Yallıları” isimli kıtabında tespit ederiz.
10. “İstibulag”78 yallısının diğer bir adı “Gayış tuttu” denir.
11. “Mercanlar” yallısının diğer ikinci bir adı “Cift yallı”dır.
12. “Mezre”79 yallısının ikinci bir adı “Çubuklu yallı”80dır.
13. “Nenüke” isimli yallının diğer adı “Döyme yallı”dır.
14. “Paşa köçdü” yallısının diğer adına “Cift ayak” denir.
15. “Kara pir” yallısının diğer bir adı “Kara kilse”dir.
16. “Kara çuha” yallısının diğer ikinci bir adı, “Zağalı” olup, İrevan’ın Basarkeçer
ilinde bulunan “Zağalı” köyünün ismini yaşatmaktadır.
17. “Şahbuz yallısı”nın diğer bir adına “Bayram yallısı” denir.
18. “Şerur yallısı”nın diğer adına “Ovçular” da denir.
19. “Sürütme yallısı”nın diğer bir adı “Kadim yallı”dır.
20. “Ters yallısı”nın ikinci bir adına “Karabağı” denir.
21. “Tirme şal” yallısının bir diğer adına “Arzumanı” denir.
22. “Üç pençe” yallısının bir diğer adı “Ahsak yallı”dır.
75
Çıngı – kıvılcım
76
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S.125
77
78
İstibulag – Azerbaycan’ın Kelbecer ile Göyçe beldesi arasında köy.
79
Mezre –Göyçe beldesinin Basarkeçer ilinde “Büyük Mezre”, “Küçük Mezre” isminde köy.
80

YALLI
23. “Hoyneri yallısı”na bazen “Hoynare” de denir.
24. “Karabağ yallısı”nın bir diğer adı “Kesme”dır.
25. “Nevruzu” yallısının bir diğer adı “Yellice”dir. Azerbaycan’ın Kelbecer
beldesınde “Yellice” isminde bir köy.
26. “Dehne” yallısının bir diğer adı “Zorhana”dır. Bkz:81
27. “Desmalı yallısı”nın bir diğer adı “Tamaşa”dır. Azerbaycan’ın Kelbecer
beldesinde Tamaşa isminde bir köy.
Üç isimle adlandırılan yallılar da mevcuttur. Örneğin,
1. “Dırgoyu”82 yallısının ikinci adı “Kaleyi”, üçüncü ismi ise “Siyagutu” 83dur.
2. “Delilo” yallısının ikinci adı “Poppuri” (önceleri Pappuro denmiş), Araz nehri
bölgelerinde yarandığı için üçüncü bir isimle “Arazı” da denir.
3. “Sareyi” yallısının ikinci adı “Gofeyi”, üçüncü adı “Kafeyi”-dir.
4. Gılman Salahov’un bestesi olan iki bölümden oluşan dans müziği ilk olarak
“Yallı” ismi ile tanınmış, sonra “Nahçıvan yallısı”, daha sonra “Bakü yallısı” olarak farklı
dans ekibi tarafından oynanılmıştır.84
5. “Üçayağı yallısı” ikinci bir adı “Üç pençe”, üçüncü adı ise “Ahsak yallı”dır.
Bazen de farklı melodili fakat ayni isim taşıyan yallılar da mevcuttur. Düşüncemize
göre bu durumlar ilk önce coğrafi mesafe ile bazen de icracı sanatçının melodinin ismini net
bilmemesi ile ilgili de olabilir. Örneğin, “Dehne” yallısının bir adına “El yallısı” da denir.
Nahçıvan yöresinde “El yallısı” ismi ile farklı bir melodi de bulunmaktadır. Aynı isim
olmasına rağmen farklı melodi yallılarımızda kendini belirtir.
IV. FASIL: YALLILARIN TASNİFİ

Her yallının veznine aynı zamanda ritmine uygun, farklı melodileri olmakla yanı sıra,
kendine has bir takım spesifik hareketleri ise onun karakterini açığa çıkarır ve niteliğini ortaya
koyur. Tüm bu gibi özellikler, mensup olduğu halkın zengin folklorunun tezahürleridir.
Birçok bilim insanları zamanla Azerbaycan yallılarının özelliğini tahlil ederek tasnifte
bulunmuşlardır. Örneğin, Devlet Sanatçısı Amil Askerov (bkz: Resim № 37 ) yallıların
sınıflandırılmasını şöyle yapmıştır:
1. Yer, mekân adları ile ilgili “yallı”lar.
2. Şahıs adları ile ilgili “yallı”lar.
3. Kabile-Aşiret isimleri ile ilgili “yallı”lar.
4. Efsanevi hayal gücü ile ilgili “yallı”lar.
5. Hareketlerle ve hitaplarla ilgi “yallı”lar.
Bir zamanlar Doç. Dr. Agide Alekperova (bkz: Resim № 42) da yallıları şöyle tasnif
etmiştir:
81
Dehne – Zorhana. Bkz: https://www.youtube.com/watch?v=7XiqObmR0xU&t=4s saat: 17:19
82
Dırgoyu – Kırkovul Türkce Bayağı sülün denir. Azerbaycan’da kırkovul kuşunun yanlış telaffüz olunması
sırasında tahrif olunması ile Dşrgoyu kelımesı yaranmştır.
83
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S.126.
84
Bkz: Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S.124
39
1. Yallı eşliğinde (vokal-enstrümantal, enstrümantal ve vokal)
2. Yallı dansının icrasındaki insanların cinsine göre (erkek, kadın ve karışık)
3. Süjetli koreograf (oyun -“yallı”lar. )
4. Yallının bölümlerinin müziğine göre (1, 2, 3 bölümlü dans -“yallı”lar.)
Bu konuda araştırmalarını özetleyip yallıları genellikle birkaç yönden: kadim ve
çağdaş, melodik özellikleri, makam, boyut usül, yapı ve tempo, sazcılar grupu, süjet açısından
tasnif edebiliriz. Dans uzmanlarının yaptıkları araştırmalardan elde ettiğimiz sonuca göre
Yallılar özelliğine göre 3 grupa ayrılır:
1. Dil Yallıları. Müzik eşliği olmadan söylenen bu tür yallılar en kadim dans türü
olarak kabul edilir. Çünkü bunlar hala müzik aleti icat edilmeden önceki oyunlar - danslardır.
Çalgı aletinin mevcut olmadığı eski çağlara dayandığı için de yaklaşık 10 bin yıl önce
oluştuğu tahmin edilmektedir.
2. Vokal – Enstrümantal, yani çalınıp söylenen “yallı”lar – “halay”lar. Bu türden
olan danslara “Sözlü Yallılar” denir. Bu tip “yallı”lar belli bir şiirsel sözler seçilerek ekipde
bulunan ses sanatçıları tarafından söylenir.Karakter açısından toplu danslar belirli bir müzik
eşliğinde her hangi uygun bir şiirle söylendiği zaman, böyle yallı türüne Azerbaycan’da
“Halay” denir.
3. Enstrümantal Yallılar. Enstrümantal tarzda icra olunan “yallı”ların icrası zamanı
hiç bir söz söylenmediği için genellikle zurna davul eşliğinde sadece melodi seslenir. Geçmiş
dönemlerde savaşçılar tarafından toplu olarak "Cengi" müziklerinin sedaları eşliğinde
oynanan danslar da bu grupta yer almaktadır.
4. Ekip dansı olan Yallı'larımızın özelliğini karakterize eden önemli vasıflardan biri,
bu müziğin mutlaka belirli bir makama - lada esaslanmasıdır. Bu arada şunu da belirtmemiz
gerekir ki Azerbaycan “yallı”ları genellikle "Bayatı - Şiraz" (Nihavent), "Şur"85 (Kürdi),
“Çahargah”86, bazıları da "Rast", birçokları da “Segâh” makamına temellenir. Bulgularımıza
dayanarak, iki ya da üç makama esaslanan Azerbaycan “yallı”larının olduğunu söyleyebiliriz.
5. Toplu danslarımız olan yallılar diğer bir yönden özelliğine göre 2 grupta yer alır:
a. Kadim yallılar: "Gopu", "Sarı yel", "Galeyi", "Menderes", “Gopçu" (“Gazı-gazı”
da denir), "Sarey", “Güleynari”, “Zülfani”, "Uluhanı" adlı “yallı”lar unutulduğu için maalesef
düğünlerde, bayramlarda, törenlerde daha oynanmadı.
b. Çağdaş günümüzün yallıları: Son yıllara ait “Zengezur yallısı”nı, “Popurri”,
“Festivali”, “Mirvari”, ve “Benövşe yallısı”nı örnek gösterebiliriz.
6. Boyutlar açısından kısaca değerlendirildiğinde anlaşılır ki, birçok yallıların
melodileri 2/4 (“Galeyi yallısı”, “Cergebaz yallısı”, “Dikdabanı yallısı”, “El yallısı” vs.),
3/8 (“Söyle yallısı”, “Döne yallısı 1. bölüm” ), 6/8 (“Baharı yallısı № 2”, “Bendi yallısı”,
“Dağ gülü yallısı” vs.), 3/4 (“Dalan yallısı”, “Durgoyu yallısı 1. bölüm”, “Kara kilse yallısı”
vs ), 4/4 (“Delilo yallısı” ) usüldedir.
Birçok yallılar da vardır ki ilk bölümü 2/4 usülde olduğu halde 2. bölümü 6/8
boyuttadır. “Bendil yallısı”, “Bir adım geri yallısı”, “Galeyi yallısı” işte bu özellikte olup
melodik açıdan 2 usül üzerinde kurulmuştur.
85
Şur – Türk sanatçıları “Kürdi” derler.
86
Çahargah – Türkiye saz sanatçıları tabirinde “Hicaz” adlanır.

YALLI
7. Şerur Yallıları yapı açısından bir, iki, bazen de 3 bölümden oluşur. Bunların da
kendine has özellikleri mevcuttur. Bir bölümden oluşan “yallı”lar vardır ki onun ikinci kısmı
sanki ilk bölümün varyasyon şeklidir.
8. Dans alanında uzmanlaşmış araştırmacıların da belirttiği gibi “yallı”lar genellikle iki
tempo üzerine kuruludur. İki kısımdan oluşan yallıların melodileri de biri diğerinden tamamen
farklıdır. Sanki iki müzik karakteri taşır.
9. Bir çeşit yallılar da vardır ki ismi “Süjetli Yallılar” diye adlandırılır. Süjetli Yallılar
belli bir kompozisyon üzerinde kurulduğu için bazen 3 veya 4 farklı melodili müzikler icra
sürecinde ardarda birleştirilir. Bu tür Yallılar herhangi bir olayı dans unsurları (spesifik
hareketler ve jestlerle) ile ifade etmekte, mümkün olduğunca tarihi olayları anlatmaktadır.
Örneğin, "Kaleden - Kaleye" yallısı halkımızın savaş ve şövalye sahnelerini yansıtır. Bu
yallıda kullanılan baş örtüsü barış sembulü gibi önem arz etmektedir.
10. Takım hâlinde pozisyon alan dansözlerin koreograf hareketlerle ilgili bir takım
yallılarımız vardır ki “ayak” ismi ile adlandırılmıştır. Azerbaycan’da ve İran’da yaptığımız
araştırmalar ve tahliller sonucunda tasbit ettiğimiz bir grup danslarımız arasında bazılarının
adının "iki ayak", "üçayak"87, "dört ayak", “beş ayak”, “altı ayak” olması dikkati çekiyor.
Tabii ki bu tip yallılar oyuncuların koreografi hareketleriyle bağlantılı olduğu için böyle bir
ismi taşımaktadır. Bu da yallıların iki, üç, dört basamaklı öğelerden oluştuğunu gösterir. Yani
iki adımlı harekete göre "iki ayak", üç adımdan oluşana "üçayak", dört adımdan oluşana ise
"dört ayak", beş adımdan oluşana “beş ayak”, altı adımdan oluşana ise “altı ayak” denmiş.
Önceleri bu danslar dört tempoda oynandığı için aşamalı olarak ritim giderek hızlanırdı. Bu
nedenle de müziğin ilk bölümü ağır yani Andante, ikinci kısım bir azcık hızlı yani Allegro,
biraz sonra daha hızlı yani Allegretto, en son aşamada ise fazla hızlı yani Presto, Pressimo
temposu ile oynanarak tamamlanır.
Zaman içerisinde “yallı”ların müziği tempo açısından dans ekibi için üç kısımla (ağır,
hafif - neşeli ve hızlı) sınırlandırıldı. Müzikolog – besteci Afrasiyab Badalbeyli (bkz: Resim
№ 14) bu konuda şöyle yazar: «Yallı dansı üç bölümden oluşur; dans öncelikle tenteneli ve
vakur adımlarla başlar, giderek hızı artar ve teknik açıdan karmaşık atlama hareketlerle
devam ettirildikten sonra önceki vakur ve aram yürüyüşle tamamlanır»88 Ağır, orta, keskin
hızlı “yallı”lara "Nahçıvan Yallısı"nı örnek gösterebiliriz. “Yallı”nın tempo özelliği de işte
ağır başlayıp kademeli olarak hızlanmasıdır. Bu prensiple de dansçılar, icra sürecinde müzik
ahengine ve temposuna göre ritmik hareketlerle devre vurarak dans ederler. Bir halay
sürecinde sıra ile çeşitli hızlarda (ağır, keskin, orta hızda) çalınan çeşitli melodilerin ritmik
ilkeleri temelinde yaklaşık 10-12 kişi ve daha fazla kişiler el ele, kol kola veya omuz omuza
dayanarak dans ederler.
Orta hızla başlayıp aynı hızla tamamlanan “yallı”lar da vardır ki, Urmiye ve Sulduz
bölgesinde daha çok dans edilen "Tovlama Gelin"89 adlı sözle okunan “yallı”nı örnek
gösterebiliriz.
11. Eski dönemlerden günümüze gibi “yallı”lar genellikle tulum, çoğunlukla kara zurna
ve büyük davul eşliğinde icra olunmuş, bugün de aynı müzik ekibi ile düğünlerimizi,
87
Bu yallının üç isimle adlanması bizlere malümdür: 1. “Üçayak”, 2. ”Üç pence”, 3. İran’da farsca “Sepence”
denir.
88
Badalbeyli A., “İzahlı Monogrofik Musiki Lüğeti” (sözlüğü), “Elm” yayınevi”, Bakü - 1969, S. 42
89
Bkz: https://www.youtube.com/watch?v=_gWU81cA31g
41
bayramlarımızı, şenliklerimizi süslemektedir. Son yıllarda “Balaban”la (Mey), “Klarnet”le,
“Garmon”la, “Obua”, “Elektro Gitar” ile seslendirilen yallı örnekleri de Azerbaycan müzik
arşivlerinde yerini almaktadır. Hatta düğünlerimizde zurna ve davulu, yabancı ülkelerin
ürettiği, geniş icra imkânlarına sahip "sintezator" adı verilen modern müzik enstrümanı ile
yerini değiştirildiğine ne yazık ki de tanık oluyoruz.
12. Şenlik töreninde halay çekip oynayanlar için sazcılar ekibinin ( zurna, nağara,
büyük davul ) belli bir “yallı”nı icra etmesi sürecinde, müziğe ait önemli bir melodik
cümlelerinin defalarca, tekrarlaması bu “yallı”ların karakteristik özelliklerinden biri olarak
nitelendirilmektedir. Oyun sürecinde zurna davul sanatçıları bazen 6 - 8 bazen 10 - 12 kez
aynı melodini ritme ve tempoya göre, aynı zamanda “yallı” dansını icra edenlerin ayak
hareketine uyum saklamak amacıyla tekrar çalmak zorunda kalıyor. Tabii ki bu tür tekrarcılık
dansçılardan kaynaklanmaktadır. Melodinin defalarca tekrarlığı hiç kuşkusuz halkın birliğinin
müzik dili ile tezahürü ve dayanışmasının aslında onayıdır. Cebi Ahmedov’un (bkz: Resim №
49 ) icra ettiği "Tulum Yallısı"nın90 özelliği kendisini bir hususta gösteriyor. Tek hanelerdeki
Resim № 49. Cebi Ahmedov “Tulumu Yallısı”nı icra ederken

(1, 3, 5, 7 vs) melodinin soru karakterli birinci kısmı farklı versiyonlarda 45 kez
tekrarlanırken, çift sayılı (2, 4, 6, 8 vs) portelerdeki cevap cümlesi yine aynı sayıda olup, sabit
tekrarcılık üzerinde oluşarak, bu prensipte sonuna kadar kalmaktadır.
13. Düğünlerimizde halk türküsü olarak bilinen, Azerbaycan'da ses sanatçılarının
repertuvarında yer alan “Kalenin dibinde”, "Tello", İran’ın Urmiya bölgesinde ise "Tovlama
gelin" adlı bir dizi müziklerimiz aynı zamanda “yallı” gibi de kullanılmakta, dans
edilmektedir.
14. "Koçali yallısı" “Koç erler”, yani “delikanlı”, “yiğit”, “cesur”, “kahraman erler”
anlamını ifade etmektedir. Zamanla “Koç erler” dilimizde "Koçali" tarzında yanlış telaffuz
edilmekle çarpıtmaya maruz kaldı. Duygusallık, mahzun karakteri ile nitelendirilen "Koçali
yallısı" ise göçebe yaşam tarzını sürdüren Türklerin düğün törenlerinde oynadığı kadim
raksımız olup bu oyunun müzik dili ile yansıyan melodisidir.
15. Bazı yallıları dinlediğimiz zaman halk türkülerinin küçük bir bölümünün
melodisinin enstrümantal tarzda kullanıldığını fark ediyoruz. Örneğin, "Kesme"91 adı ile de
ifa edilen "Karabağ Yallısı"nın 1 - 6 ve 61 - 56. portelerinde “Ay Kız Sene Mailem”92 adlı
halk türküsünün nakarat bölümünün 2. kısmının yer aldığını melodinin seslendiği anda tespit
ediyoruz. Konu geçen türküdeki nakaratın 2. kısmının sözlerine nota örneğinde bir göz atalım.
Ay hanım – hanım,
Sen benim canım.
Gel seni alım,
Kurbanın olum93, ay hanım.94
90
https://www.youtube.com/watch?v=8hm3iZuFrmc Bkz: “Tulumu Raksı № 1”, S. 277- 278
91
https://www.youtube.com/watch?v=Ms9RwFaaAXI
92
Rafik Sayad oğlu Babayev “Min Bir Mahnı Kitabı” 4. Neşir, “Binbir Mahnı Yayınevi”, Bakü 2007, S. 42.
Bkz: Mail olmak - hayran kalmak, vurulmak.
93
Kurbanın olum ay hanım– Kurbanın olayım

YALLI
Not: Bu türden olan danslara Azerbaycan’da “Raks Mahnıları” da denir. Onu da
vurgulamamız gerekir ki bu tarz yallıların son zamanlarda oluştuğuna hiçbir kuşku kalmıyor.
Bu tespitimizden şöyle bir sonuca varırız ki bazı halk türkülerimizin etkisi zamanla bazı
“yallı”larda da kendisini göstermiştir. Bununla da anlaşılıyor ki, “yallı”lar konusundan,
ritminden, melodisinden, ahenginden bakılmaksızın iki grupta yer alıyor:
1. “Geleneksel Yallılar”
2. “Türkülere Oynanan Sözlü Yallılar”
16. Dikkatimizi çeken bir hususa da değinmek gerekir ki, son yıllarda oluşmuş bazı
renkler95 ve derâmedlerin96 ahengi karakteri, melodik yapısı ve ritimi açısından “yallı”ya
benziyor. “Azerbaycan Devlet Medeniyet ve İncesanat Üniversitesi”nin öğretim üyesi Dr.
Ahsen Rahmanli'nın (bkz: Resim № 50 ) bestelediği “Cahargah Deremedi”97 bu fikrimize
bir örnektir. Bu derâmedin ruhunda yallılara özgü karakteristik özellik fark edilmektedir.
Resim № 50. Ahsen Rahmanlı

Nota örneğinde “yallı” ruhunu yansıtan “Cahargah Derâmedi”nden98 küçük bir parçaya göz
atalım:
94
Kurbanın olum ay hanım - Bazı sanatçılar “Koynuma sarım ay hanım” kelimelerle söylemişler: Bkz:
https://www.youtube.com/watch?v=QjfOaxbQTHQ
95
Renk – Muğam icracılığı sanatında vokal şubeler arasında enstrümantal olarak çalınan müzik parçası.
96
Derâmed - Muğam icracılığı sanatında en başta, enstrümantal çalınan giriş açılış parçası.
97
Bkz: https://www.youtube.crızom/watch?v=dTBthNC0GCs
98
Çahargah deramedinin tam notaya aktarılmış haline Bkz: S. 431- 433.
43
17. Kadim dönemlerde oluşmuş ve halk tarafından bugün de sevilen ve büyük ilgi ile
karşılanan halk müzik numuneleri vardır ki, onlar anonim olarak bayramlarda, düğünlerde
yerel sanatçılar tarafından çalınıp söylenmektedir. Anonim müziklerin bestekârı bilinmediği
için halkımız bu tabiri her zaman kullanmışlar. Son yıllarda halk saz sanatçıları tarafından
üretilmiş “yallı”lar da dikkatimizi çekmektedir. Tabii ki bestekârı bilindiği için bu tür
“yallı”ları anonim adlandırmak doğru değildir. Fakat günümüzün birçok müzik örneklerinin
yazarları belli olduğu için bestekârın isimleri radyo ve televizion programlarından zaman
zaman halkımıza ilan edilmekle duyurulmaktadır. Böyle halk saz sanatçıları arasında ünlü
garmon virtuozu, Azerbaycan’ın Devlet Sanatçısı Aftandil İsrafilov’un (bkz: Resim № 51 )
Resim № 51. Aftandil İsrafilov

ismini saygıyla zikredebiliriz. Aftandil Bey’in onlarla sayıda olan raksları içerisinde bir tane
“Yallı Raks” müzik örneği vardır ki, isminde bile “yallı” kelimesi geçer. Adından, melodik
yapısından ve ahenginden de anlaşılır ki bu raks toplum danslarımızın neredeyse ruhundan
esinlenmiştir. “Yallı Raks”99 dansından küçük bir parçaya nota örneğinde bir göz atalım.
99
Bkz: Aftandil İsrafilov “Yallı Raksı” nın tam notaya aktarılmış hali, S. 389.

YALLI
V. FASIL: İRAN’IN SAVE BÖLGESİNDE YALLILAR
Yallılar İran’da da çok yayığındır. Halk sanatçıları bu toplum halk folklor kültürünü
farklı bayramlarda, düğünlerde dans eden bireyler için zurna davul eşliğinde seslendirip
yaşatmaktadır. İran'ın Save bölgesinin âşık ekolünün temsilcisi Budağali Raşid’i (bkz: Resim
Resim № 52. Âşık Budağali Raşidi

№ 52 ) yallı konusunda şöyle der: «Eski zamanlarda bizim ilçede balaban (mey), saz
(bağlama) yok imiş. Çöğür varmış. Babam çöğürle başlarmış. Şah Hatai’den, Hasta
Kasım’dan hikmetli, müdrik şiirler söyledikten sonra, bir destan başlarmış. Meclisin
konukları gece yarısına kadar destanı dinlerdiler. Âşık geleneğine göre destanın
tamamlanması düğün töreninin yekûnlaşmasının işareti olarak görülüyordu. Bundan sonra
düğün evinin sahibi misafirlerini dans etmek için halaya davet ederler. Davet şu sözlerle olur:
“Ağalar lütfen halaya buyurun”. Dans etmek isteyenler de zurna-davul sedaları eşliğinde
halaya katılırlar. Bizim beldede gelini zurna-davulla getirirler»100 Bu açıklamadan anlaşıldığı
gibi Save’de yapılan törenlerinde halay müzikleri önemli yer almaktadır. Bu ilçenin
düğünlerini şenlendirmek açısından âşıkla birlikte halay dansları aynı işlev, aynı nitelik
taşımaktadır. Halay müziklerinin icrası zamanı geldiğinde âşığın balabançısı (mey çalan)
zurna, kavalçısı101 ise davul alıp bahçeye çıkarlar. Âşık Ali Sıddık (bkz: Resim № 53)
meclislerde bazen âşıklık eder, çalıp çağırır, yeri geldiğinde ise zurnacıların yanında davul
vurur.
Resim № 53. Âşık Ali Sıddık

Azerbaycan'ın Nahçıvan diyarında yaygın olan “yallı” isimli toplu danslara Türkiye'de,
İran'ın Karadağ bölgesinde, Batı Azerbaycan’da, aynı zamanda Sulduz ilçesinde, Şiraz ve
Save yöreleri de dâhil olmakla onun çevre illerinde de bulunmaktadır. Önce belirttiğimiz gibi
“yallı”lar, farklı coğrafi mekânlarda yerleşmiş Türklerin kendisini iyi tarzda ifade ettiği
kitlesel rakslardır. Bir cümle ile halay belirttiğimiz bölgelerin düğün şenliklerine ait toplu halk
100
İmamverdiyev İ. “İran Türklerinde Âşık Düğün Törenleri”, “Nurlan” yayınevi, Bakü – 2006, S. 84. Bkz: .
Bkz: İmamverdiyev İ. “Azerbaycan Dans ve Müzik Sanatının Bazı Sorunları Üzerine”, 3. Uluslararası MUDA
Kongresi, Dicle Üniversitesi Basımevi, 2018, S.107 - 109
101
Kavalçı – daire çalan, perküsyon çalan
45
dans geleneğidir. Save’de oynanan çeşitli yallıların kendine has isimleri bizlere malumdur.
"Elyati Halayı"nda seslendirilen müziklerin isimleri şöyledir.
A. Belirtmeliyiz ki isim aynı olmasına rağmen “Elyati” adında 3 farklı müzik
mevcuttur:
1. “Elyati a.”
2. “Elyati b.”
3. “Elyati c”.
4. “Halay Şirazi”.
5. “Üçayak”.
6. “Serbazi”.
7. “İki ayak”
8. “Yeri ha, yeri”.
9. “Sovuş bulag102”
10. “Zergeri”.
11. “Şahseveni”.
12. “Şehriyari”.
13. “Kasımabadi”.
14. “Yarterzeruni”.
15. “Eyyaku”.
16. “Tereznayi Şirazi”
17. “Bahtiyari”.
B. "Rast halayı"nda seslendirilen üç farklı ezginin aynı ismi de dâhil olmakla 16 halayın
adları şöyledir:
1.“Rasta Halay a.”
2. “Rasta Halay b.”
3. “Rasta Halay c.”
4.“Yeri ha yeri”.
5. “İki ayak”.
6. “Üçayak”.
7. “Karahannı”.
8. “Hasansona”103.
9. “Seca”.
10. “Bahadırbeyi”.
11. “Tereznayi”.
12. “Kürdi”.
13. “Bir tarlan”.
14. “Bar ceylan”.
15. “Nevazeynim”.
16. “Yayhannı”.
102
Bulak – pınar, çeşme
103
Hasansona – “Gel gayıt” da denir.

YALLI
C. “Şiraz Halayı”nda “Şehriyarı” isimli 3 farklı müzikle birlikte diğer isimler şöyledir:
1. “Seca”.
2. “Karahan”.
3. “Üçayak”.
4. “Beş ayak”.
5. “Altı ayak”
6. “Şehriyarı a.”
7. “Şehriyarı b.”
8. “Şehriyarı c.”
İran’ın Sulduz ilçesinin yaşamlarını sürdüren Karapapak Türklerinin de kendine has
yallıları bulunmaktadır. Genellikle Sulduz beldesinin düğünlende oynanılan yallılar, vokal
şekilde icra olunur. Bizim tasbitimizde olan 7 “Türkü - Yallı”ların isimleri şöyledir:
1. Aman-aman.
2. Dalan.
3. Üçayak.
4. Gondaralı.
5. Canıman.
6. Ağır canıman.
7. Orta canıman.
VI. FASIL: AZERBAYCAN BESTEKÂRLARININ ESERLERİNDE

YALLI MOTİFLERİNİN SEDALARI
Azerbaycan'ın birçok bestecileri zaman zaman yallı nitelikte eserler, şarkılar yazmış,
ses sanatçıları, şancılar söylemiş, dansözler de seyirciler karşısında coşku ile dans ederek
müzik eşliğinde performanslarını canlı olarak sergilemişlerdir. Bir zamanlar ünlü besteci,
müzikolog - ordinaryüs Uzeyir Hacıbeyli (bkz: Resim № 38 ) “Köroğlu”, Müslüm
Magomayev (bkz: Resim № 39 ) “Nargiz”, Devlet sanatçıları Cahangir Cahangirov (bkz:
Resim № 54 ) “Azad” operalarında, Soltan Hacıbeyov (bkz: Resim № 55 ) “Gülşen”
balesinde, Rauf Hacıyev (bkz: Resim № 56 ) ise “Yallı Bale Minyatürleri”nde yazmış
oldukları eserlerinde yallılardan istifade ettiklerini müzik camiamız bilmektedir.
Resim № 54. Cahangir Cahangirov Resim № 55. Soltan Hacıbeyov Resim № 56. Rauf Hacıyev
(1921 – 1992) (1919 – 1974) (1922 – 1995)
Bestecilerimizin yallı tipinde farklı eserler yazması hiç kuşkusuz profesyonel müzik
kültürümüzü daha da zenginleştirmiştir. Bununla böyle bazı bestecilerimiz küçük hacimli
eserlerinde, özellikle de mahnı - şarkı karakterinde yazılmış eserlerinde de “yallı” ruhunu
yansıtmaya çalışmışlardır. Bu tür eserlere örnek olarak aşağıdakileri gösterebiliriz.
47
1. Azerbaycan’ın Halk Şairi Fikret Goca'nın (bkz: Resim № 57 ) bayatı (mani) şiir
kalıbında yazdığı "Bayram Akşamlarında"104 adlı söze Halk Artisti, Profesör Ramiz Mirişli
(bkz: Resim № 58 ) Azerbaycan halk yallıları türünde, halaya benzer karakterde güzel bir
müzik de bestelemiştir.
Resim № 57. Fikret Goca (1935 – ) Resim № 58. Ramiz Mirişli (1934 – 2015)
Bu konuya açıklama getiren müzikolog Hicran Hacızade şöyle yazar: “Yallı'nın
ritminden istifade eden besteci, bu melodiyi toplu halk bayramı manzarasının tasvirinde şu
niteliği daha canlı bir şekilde karakterize ediyor. Şarkıda lad - makam teorisi açısından kabul
edilen üç ses dizisinin (makamın) melodik tonlamalarının karşılaştırıldığına tanık oluyoruz.
(Örneğin şur - rast - şur - segâh – şur ). Bununla da biçim yönünden görünen rondoya
benzerlik göze çarpıyor. Burada şur (Kürdi) makamı (A) önemi taşımakla her yeni gelen
makamdan - laddan sonra bir daha tekrarlanır.”105 Nota örneğinde “Bayram Akşamlarında”
isimli şarkının giriş kısmının enstrümantal bölümüne nazar saldığımızda Azerbaycan halk
yallılarının ruhunu duyabiliriz.
Fikret Goca’nın "Bayram Akşamlarında"106 şiirinin sözlerine de bir göz atalım:
Yollar elvan boyanar,107

Evlerde arzu yanar.
Gözlere sevinç konar,
Bayram akşamlarında.
104
https://www.youtube.com/watch?v=-L7J2i7NSxw
105
Hacızade Hicran, “Ramiz Mirişli Şarkılarının Mevzu (konu) Rengarengliği (elvanlığı)”, “Konservatuvar”
dergisi № 3, 2017, S. 74 - 83
106
Rafik Sayad oğlu Babayev “Binbir Mahnı Kitabı” 4. Neşir, “Binbir Mahnı Yayınevi”, Bakü 2007, S. 77.
107
Boyanar - boyanır

YALLI
N a k a r a t.
Nağme olur dalğalar,
Kış dönüp olar bahar.
Gökten muhabbet yağar,
Görmezsen yalgızları,108
Al giyer el kızları.
Lale gibi kızarır,
N a k a r a t.
Her taraf ışık olur,
Başka yaraşık olur.
Gök yere âşık olur,
2. Azerbaycan’ın Devlet Sanatçısı Profesör Arif Melikov'un (bkz: Resim № 59) 1990
yılında "Kitab-i Dede Korkut" hikayesinden "Sekreğin Destanı" boyu için 1990 yılında
bestelediği çizgi filminin müziği de karakter açısından asıl yallı ahenginin karakteristik
özelliğini ifade etmektedir.
Resim № 59. Arif Melikov (1933 – 2019)
"Azerbaycan Yallısı" adlı bu eser çizgi filminin bazı bölümlerinde de yer almıştır. 109
Çizgi filminde seslenen yallı müziğinin küçük bir bölümüne nota örneğinde bir göz atalım.
108
Yalkız – tek, yalnız, tenha
109
Bkz: https://www.youtube.com/watch?v=A6qtpx59yds saat 14:57 – 15:32
49
3. Yallı tipinde şarkı yazan bestecilerimizden biri, Devlet Sanatçısı Cavanşir
Kuliyev’dir. (bkz: Resim № 60 ) Nevruz Bayramı atmosferinde Halk Şairi Ramiz Rövşen’in
(bkz: Resim № 61) "Novruz gelir yaz gelir, Bir elinde saz gelir"110 mısrası ile başlayan şiirine
güzel bir müzik de bestelemiş, Devlet Sanatçısı Aygün Kazımova (bkz: Resim № 62 ) da
Resim № 60. Cavanşir Kuliyev Resim № 61. Ramiz Rövşen Resim № 62. Aygün Kazımova
şahane söylemesi ile halkın beğenisini kazanmıştır. Yallı ruhunu yaşatan bu güzel müziğin
melodisine ve sözlerine nota örneğinde bir göz atalım: Bkz111
Nevruz gelib, yaz gelib,

Bir elinde saz gelib.
Bir elinde honçası,
Açıp gülün goncası.
N a k a r a t.
Bülbüle avaz gelib,
Nevruz gelib, yaz gelib.
Kosa sen de gelsene,
Gelib selam versene.
O torbanı ver görek,112
Yumurtalar renkberenk113
110
https://www.youtube.com/watch?v=VEnv9QvIfNc
111
Babayev R. S. “Binbir Mahnı Kitabı” 4. Neşir,“Binbir Mahnı Yayınevi”, Bakü - 2007, S.390 - 391
112
Görek –görelim, bakalım
113
Renkberenk - rengârenk

YALLI
N a k a r a t.
Her biri can dermanı,
Ver, doldurag114 torbanı.
Nevruza bak, yaza bak,
Bir eriyen buza bak.
Seller akır115 şırhaşır116,
Çöller olur yemyeşil.
N a k a r a t.
Ot biter, yemlik biter,
Keçel117 başta tüy biter.
Keçel başın yağlasın,
Desmal118 verin bağlasın,
Meclis gurak, oynayak,
Çırtık çalak, oynayak.
N a k a r a t.
El çalak, alkışlayak,
Bu meclisi başlayak.
4. 1985 yılında Azerbaycan’ın Halk Şairi Süleyman Rüstem’in (bkz: Resim № 63)
ve Ahmetağa Muganlı’nın (bkz: Resim № 64) senaryosunda Hasanağa Turabov’la (Bkz:
Resim № 65), Abdül Mahmudov’un (bkz: Resim № 66) filme aldıkları, üç adla bilinen:
Resim № 63. Süleyman Resim № 64. Ahmetağa Resim № 65. Hasanağa Resim № 66. Abdül
Rüstem (1906 - 1989) Muganlı (1926 - 2001) Turabov (1938 - 2003) Mahmudov (1944 - )
“Atları Eyerleyin”,119 “Gaçak Nebi”, “Kanlı Zemi” sinemasının müziğini Azerbaycan Devlet
Sanatçısı Emin Sabitoğlu (bkz: Resim № 67) bestelemiştir.
114
Dolduraq - Hadi dolduralım.
115
Akır - akıyor
116
Şırhaşır – ses-küy
117
Keçel - kel
118
Desmal - mendil
119
Bkz: https://www.youtube.com/watch?v=1pLaVS8KC-4 Bkz: 1.14:15 - 1.16:49
51
Resim № 67. Emin Sabitoğlu (1937- 2000)
Bu sinemanın müziğinin söz yazarı Azerbaycan’ın Halk şairi yine Ramiz Rövşen’e
(bkz: Resim № 61) aittir. Yetenekli şairin birkaç bayatı şiirine Emin Bey “Şur” (Kürdi)
makamında yallı niteliğinde güzel bir beste yapmıştır. Bu bestenin yallı içeren enstrümantal
giriş kısmı nota örneğinde şöyledir:
Azerbaycan Devlet Sanatçısı Niyameddin Musayev’in (bkz: Resim № 68) derin felsefi
anlamlı yallı türünde söylediği maninin sözlerine bir göz atalım.
Resim № 68. Niyameddin Musayev (1940 - )

Gün geçer aya döner.
Su akar çaya120 döner.
Kişnese namert atı.
Mert toyu121 vaya122 döner.
120
Çay - nehir
121
Toy - düğün
122
Vay – yas, matem

YALLI
Bu dünya sırlı dünya,
Sırları dürlü123 dünya.
Gelmişiz124 açak125 gidek,126
Heremiz127 birini128 dünya.
Deyirem129 düzel130 dünya,

Düzelmir131 güzel dünya.
Bir helal kazanç paya,132
Ucalar133 güzel dünya.
Bu dağın taşı tuzlu,

Anamım aşı134 tuzlu,
Öldürür içenleri:
Gözümün yaşı tuzlu.
123
Dür - mucevher
124
Gelmişik - gelmişiz
125
Açak – açmak, açalım
126
Gidek – gidelim
127
Heremiz – her birimiz
128
Birini - birisini
129
Deyirem - Diyorum
130
Düzel – düzene koy, düz bir hale gel.
131
Düzelmir - düzelmiyor
132
Pay – birden çok kişi arasında bölüşülmesi gereken bir bütünden, bu kişilerin her birine düşen bölüm, kısmet.
133
Uca - yüce
134
Aş - pilav
53
VII. FASIL. AZERBAYCAN’IN YALLI VE HALAY MÜZİK NOTALARI
1. AĞRIGÜLÜ YALLISI135
(1. bölüm)
Notaya aktaran: E. Memmedli, K. Memmedli.

Kitaba dâhil edilme tarihi: 18.09 – 2019 saat 18:18
135
Memmedli E., Memmedli K. “Nahçıvan - Şerur El Yallıları”, Nahçıvan – 2015, S. 33-34

YALLI
55
2. AĞRIGÜLÜ YALLISI136
(2. bölüm)

136

YALLI
3. AMAN LELO YALLISI137
137
Memmedli E., Memmedli K. “Nahçıvan - Şerur El Yallıları”, Nahçıvan – 2015, S. 35 - 36
57
4. AMAN YAR YALLISI 138

138
Memmedli E., Memmedli K. “Nahçıvan - Şerur El Yallıları”, Nahçıvan – 2015, S. 37 – 40.
Bkz: 1. Hal – ben
2. Sulduz – İran’da şehir

YALLI
5. AMAN GEL YALLISI139
(1. bölüm)

139
Memmedli E., Memmedli K. “Nahçıvan - Şerur El Yallıları”, Nahçıvan – 2015, S. 41– 42.
59
6. AMAN GEL YALLISI140
(2. bölüm)

140
Memmedli E., Memmedli K. “Nahçıvan - Şerur El Yallıları”, Nahçıvan – 2015, S. 43– 44.

YALLI
7. ASTA KARABAĞI141
(1.bölüm)

141
Memmedli E., Memmedli K. “Nahçıvan - Şerur El Yallıları”, Nahçıvan – 2015, S. 45– 47. Not: Çok eski
bir raks olan "Asta Karabağ'ı" dansı Karabağ'da ortaya çıktı. Nahçıvan’ın Hınçov köyünde bu dansı yalnızca
yaşlılar ve ağbirçek kadınlar, Şahbuz’da ise sadece bayanlar oynar. Hareket dizimi ve prensibi sabittir,
temposu da ağırdır.
61
YALLI
8. ASTA KARABAĞI142
(2.bölüm)

142
Memmedli E., Memmedli K. “Nahçıvan - Şerur El Yallıları”, Nahçıvan – 2015, S. 48.
63
9. AY HANIM YALLISI143
143

YALLI
10. BAHARI YALLISI № 1144
(1.bölüm)
Kitaba dâhil edilme tarihi: 7. 10 – 2019 saat 22:13
144
65
(2.bölüm)

145
Memmedli E., Memmedli K. “Nahçıvan - Şerur El Yallıları”, Nahçıvan – 2015, S. 57

YALLI
(3.bölüm)

146
67
(1.2.bölüm)
Notaya aktaran: İlgar İmamverdi.19. 07 – 2019 saat 13:39

YALLI
69
14. BENDİ YALLISI147

147

YALLI
15. BENDİL YALLISI148
(1.bölüm)

148
71
16. BENDİL YALLISI149
(2.bölüm)

149

YALLI
17. BİR ADIM GERİ YALLISI150
(1.bölüm)

150
73
18. BİR ADIM GERİ YALLISI151
(2.bölüm)

151

YALLI
19. CERGEBAZ YALLISI152

152
75
20. CALEYİ YALLISI153
(1.bölüm)

153

YALLI
21. CALEYİ YALLISI154
(2.bölüm)

154
Memmedli E., Memmedli K. “Nahçıvan - Şerur El Yallıları”, “Nahçıvan” – 2015, S. 71 - 72
77
22. ÇING - ÇING YALLISI 155
(1.bölüm)

155
Memmedli E., Memmedli K. “Nahçıvan - Şerur El Yallıları”, “Nahçıvan” – 2015, S. 73

YALLI
23. ÇING-ÇING YALLISI 156
(2.bölüm)

156
79
24. ÇÖKELİ YALLISI 157
157
Memmedli E., Memmedli K. “Nahçıvan - Şerur El Yallıları”, Nahçıvan – 2015, S. 75 – 76

YALLI
25. DAĞ GÜLÜ YALLISI158

158
81
26. DESOY YALLISI159
(1.bölüm)

159

YALLI
83
27. DESOY YALLISI160
(2.bölüm)

160

YALLI
28. DALAN YALLISI161

161
85
29. DAĞI YALLISI 162

162

YALLI
30. DELLO YALLISI163

163
87
31. DELİLO YALLISI164 № 1
(1. 2. bölüm)
Nota aktaran: Kuliyev T., Bağırov Z., İsmayılov M.S.

164
“Delilo” - Bkz: T. Guliyev, Z. Bağırov, M. S. İsmayılov “Azerbaycan Halk Raksları”, “Azerbaycan Devlet
Musiki Neşriyatı”, Bakü – 1951, S. 19

YALLI
32. DELİLO 165 № 2
(POPPURİ)
Notaya aktaran: Rauf Behmenli

165
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S.42 – 43. “Delilo № 2” – yallısı
Maksudov Zair Nağı oğlunun garmon icrasından 2003 yılında Şerur ilçesinin Aşağı Aralık
köyünde R. Behmenli tarafından derlenmiştir.
89
33. DİKDABANI YALLISI166

166

YALLI
34. DÖNE YALLISI167
(1.bölüm)

167
91
35. DÖNE YALLISI168
(2.bölüm)

168

YALLI
36. DÖNE YALLISI 169
(1.2.bölüm)
Notaya aktaran:İlgar İmamverdi. 24. 07 – 2019 saat 16:03
169
https://www.youtube.com/watch?v=4RuCfzgr1v4
93
37. DURGOYU YALLISI170
(1.bölüm)

170

YALLI
38. DURGOYU YALLISI171
(2.bölüm)

171
95
39. EL YALLISI
(1.2. bölüm)
Notaya aktaran: İlgar İmamverdi. 16.07 – 2019 saat 15:50

YALLI
97
40. EL YALLISI172 № 1
(1.bölüm)

172

YALLI
99
(2.bölüm)

173
Memmedli E., Memmedli K. “Nahçıvan - Şerur El Yallıları”, “Nahçıvan” – 2015, S. 98-99

YALLI
(3.bölüm)

174
101
(1.bölüm)

175

YALLI
103
(2.bölüm)

176
Memmedli E., Memmedli K. “Nahçıvan - Şerur El Yallıları”, Nahçıvan – 2015, S. 104-105. Not: “El yallısı
№ 2. II hisse”nin ilk 4 xanəsinin melodisi Emin Sabitoğlu’nun Resul Rza’nın şiirine bestelediği “İnsaf da
yahşı şeydir” adlı türküsünün ilk kıtasının birinci və ikinci mısrasının (“Bu kalbimin sevinci, Senin
yadigarındır”) melodisi ile aynıdır. Bkz: https://www.youtube.com/watch?v=WfbVlwn2PbE saat: 0.49 –
1.05. Tasbitmize dayanarak diye biliriz ki bu yallı son dönemlerde icad olunmuştur.

YALLI
105
(1. 2. bölüm)

177
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S.51 – 52 Not: Rauf Behmenli
“El Yallısı № 3” adlı raks numunesini 2008 tarihinde Bakü’nün Karadağ bölgesinin Sahil
kasabasında yaşayan zurna sanatçısı Tağıyev Eleddin Hasan oğlunun icrasından derlemiştir.

YALLI
107
46. İKİ AYAĞI YALLISI178 № 1
(1.bölüm)

178
Memmedli E., Memmedli K. “Nahçıvan - Şerur El Yallıları”, Nahçıvan – 2015, S. 139-140.

YALLI
(2.bölüm)

179
109
(1.bölüm)

180

YALLI
(2.bölüm)
181
111
182
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S.56 – 57. Not: Rauf Behmenli “İki Ayağı
Yallısı № 3” raksını Şerur ilçesinin Aşağı Aralık köyünün zurna sanatçısı Maksudov Nağı Hasan oğlunun
icrasından derlemiştir.

YALLI
51. İREVANI YALLISI183
(1.bölüm)

183
113
52. İREVANI YALLISI184
(2. bölüm)

184

YALLI
53. KERİMBEY YALLISI185
(1. bölüm)

185
Memmedli E., Memmedli K. “Nahçıvan - Şerur El Yallıları”, Nahçıvan – 2015, S. 148 -149
115
54. KERİMBEY YALLISI186
(2. bölüm)

186

YALLI
55. KAMBERYAMANI YALLISI187

187
117
56. KÖŞGİNEN GEL YALLISI188
188

YALLI
57. KALEYİ YALLISI189
(1. bölüm)

189
Memmedli E., Memmedli K. “Nahçıvan - Şerur El Yallıları”, “ Nahçıvan” – 2015, S. 159 – 160
119
(2. bölüm)

190

YALLI
(3. bölüm)

191
121
60. KARA KİLSE YALLISI192

192

YALLI
61. KAZAYAĞI YALLISI193
( 1. varyant)

193
123
62. KAZAYAĞI YALLISI
(2. varyant)
Notaya aktaran: İlgar İmamverdiyev 4.02 – 2012 saat 10:35

YALLI
63. GAZ - GAZI YALLISI194
(1.varyant)

194
125
64. GAZ - GAZI YALLISI195
(2.varyant)
195
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 76. Not: 2. varyant “Gaz - gazı”
yallısını Rauf Behmenli Şerur ilçesinin Aşağı Aralık köyünün zurna sanatçısı Maksudov Nağı Hasan
oğlunun icrasından 2003 yılında notaya aktarmıştır.

YALLI
65. KIZ BİR YANA YALLISI196
(1. bölüm)

196
127
66. KIZ BİR YANA YALLISI197
(2. bölüm)

197

YALLI
67. GANİMO YALLISI198
(1. varyant)

198
129
68. GANİMO YALLISI199
(2.varyant)

199

YALLI
69. KOÇERİ YALLISI200 № 1

200
131
70. KÖÇERİ YALLISI201 № 2
(1. bölüm)
201
https://www.youtube.com/watch?v=qEMtUq_B-6I Bkz: saat 29:37 – 31 - 24

YALLI
71. KÖÇERİ YALLISI202 № 2
(2. bölüm)
202
https://www.youtube.com/watch?v=qEMtUq_B-6I Bkz: saat 29:37 – 31 - 24
133
72. ŞERİLİ GÖÇERİSİ203
(1.bölüm)
203

YALLI
73. ŞERİLİ KÖÇERİSİ204
(2.bölüm)

204
135
74. KIZILBAŞ YALLISI205
205

YALLI
75. LEYLAHANI YALLISI206
(1.bölüm)

206
137
76. LEYLAHANI YALLISI207
(2.bölüm)

207

YALLI
77. LEYLİ HANI YALLISI208 № 1
(1.bölüm)

208
139
(2.bölüm)

209

YALLI
(1.2. bölüm)

210
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 82 Not: “Leyli hanı” (1. 2. bölüm)
yallısını Rauf Behmenli, Şerur ilinin Aşağı Aralık köyünün zurna sanatçısı Maksudov Nağı Hasan
141
80. MERCANLAR YALLISI211 № 1
(1.bölüm)

211

YALLI
(2.bölüm)

212
143
(1.2. bölüm)
213
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 88 Not: “Cüt yallı” veya “Mercanlar
№ 2” (1. 2. bölüm) isimli yallını Rauf Behmenli, Şerur ilinin Aşağı Aralık köyünün zurna sanatçısı
Maksudov Nağı Hasan oğlunun icrasından 2003 yılında notaya aktarmıştır.

YALLI
145
83. MERCANI YALLISI214
(1.bölüm)

214

YALLI
84. MERCANI YALLISI215
(2.bölüm)

215
147
85. NADİRİ YALLISI216
Nota aktaran T. Kuliyev, Z. Bağırov, M.S. İsmayılov

216
“Nadiri” - Bkz: T. Guliyev, Z. Bağırov, M. S. İsmayılov “Azerbaycan halk raksları”, Azerbaycan Devlet
Musiki Neşriyatı, Bakü – 1951, S. 19

YALLI
86. NAREYİ YALLISI217

217
149
87. NANAY YALLISI218

218

YALLI
88. NAZİLE YALLISI219

219
151
89. NURAN YALLISI220

220

YALLI
90. NURAŞAN YALLISI221
(1.bölüm)

221
153
91. NURAŞAN YALLISI222
(2.bölüm)

222

YALLI
92. OSMANLI YALLISI223
(1.bölüm)

223
155
93. OSMANLI YALLISI224
(2.bölüm)

224

YALLI
94. PAPILI225 YALLISI226 № 1

225
Papılı – Azerbaycan’ın Cebrail beldesinde bulunan Papı köyü
226
157
95. PAPILI YALLISI227 № 2
(1.2. bölüm)

Kitaba dâhil edilme tarih: 17. 07 - 2020 saat 08:37
227
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 68 Not: “Papılı” (1. 2. bölüm) isimli
yallını Rauf Behmenli, Yevlah ilinin zurna sanatçısı Güyendikov Sedir Valeh oğlunun icrasından 2015
yılında notaya aktarmıştır.

YALLI
96. PAŞAM GEL YALLISI228

228
159
97. RUSTAMBAZI YALLISI229
(1.bölüm)

229

YALLI
161
98. RUSTAMBAZI YALLISI230
(2.bölüm)

230

YALLI
99. SELAMİ YALLISI231
231
163
YALLI
100. SAREYİ YALLISI232 № 1

232
165
101. SAREYİ233 № 2
(1. 2. bölüm)

Kitaba dâhil edilme tarih: 12.07 - 2020 saat 17:49
233
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 42

YALLI
102. KAFEYİ YALLISI234
(1. varyant)

234
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 47. Not: “Kofeyi” adı taşıyan yallını
Rauf Behmenlı, Şerur beldesının Aşağı Aralık köyünün zurna sanatçısı Maksudov Nağı Hasan oğlunun
icrasından 2003 yılında derlemiştir. R. Behmenli “Kofeyi” yallısının diğer bir adına “Sareyi” denildiğini de
not etmiştir kitabında.
167
103. KAFEYİ YALLISI235
(2.varyant)

235

YALLI
104. SEYRANI YALLISI236

236
169
105. SELENİ YALLISI237
(1.bölüm)

237

YALLI
106. SELENİ YALLISI238
(2.bölüm)

238
171
107. SER-SERİ YALLISI239

239

YALLI
108. SERSEVAN YALLISI240

240
173
109. SINDIRMA YALLISI241

241

YALLI
175
110. SİYAGUTU YALLISI242 № 1
(1.bölüm)

242

YALLI
(2.bölüm)

243
Memmedli E., Memmedli K. “Nahçıvan - Şerur El Yallıları”, “Nahçıvan” – 2015, S. 229
177
(1. 2. bölüm)
Nota aktaran: İlgar İmamverdi.16.07 – 2019 saat 14:40
244
https://www.youtube.com/watch?v=qEMtUq_B-6I

YALLI
179
113. SÖYLE YALLISI245
(1. 2. bölüm)
Notaya aktaran: İlgar İmamverdi. 15. 07 – 2019 saat 14:31
245
https://www.youtube.com/watch?v=scYI7vbDszQ&t=18s

YALLI
181
114. SUSKAYİ YALLISI246 № 1
1. varyant

246

YALLI
115. SUSKAYİ YALLISI № 2
2. varyant (1. bölüm)

183
YALLI
2. varyant (2. bölüm)
185
2.varyant (3. bölüm)


YALLI
118. ŞAHSEVERİ YALLISI247
(1.bölüm)

247
187
119. ŞAHSEVERİ YALLISI248
(2.bölüm)

248

YALLI
120. SAMAMA GELİN YALLISI249
(1.bölüm)

249
189
121. SAMAMA GELİN YALLISI250
(2.bölüm)

250

YALLI
122. ŞELİ - ŞELİ YALLISI251
(1.bölüm)

251
191
123. ŞELİ - ŞELİ YALLISI252
(2.bölüm)

252

YALLI
124. ŞAHGELDİ YALLISI253
253
193
125. ŞERİLİ YALLISI254

254

YALLI
126. ŞİRHANI YALLISI255

255
195
127. TÜRKANI YALLISI 256
(1.bölüm)

256

YALLI
128. TÜRKANI YALLISI 257
(2.bölüm)

257
197
129. ÜÇ AYAĞI YALLISI 258
1. varyant (1.bölüm )

258

YALLI
1.varyant (2.bölüm )

259
199

260

YALLI

261
201
133. YERİ – YERİ YALLISI 262
262

YALLI
134. ZENGİ YALLISI 263
263
203
135. ZOR – ZORU YALLISI 264
( 1. bölüm )

264

YALLI
136. ZOR – ZORU YALLISI 265
( 2. bölüm )

265
205
137. TİRME ŞAL YALLISI 266
(1.2. bölüm)
Notaya aktaran: İlgar İmamverdi.15.07 – 2019 saat 19:03
266
https://www.youtube.com/watch?v=9U8UEhXuuMc Not: Rauf Behmenli “Tirme şal” yallısının ikinci bir
adını “Arzumanı” olarak belirtmişti. Bkz: Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018,
S.57

YALLI
207
138. TENZERE YALLISI 267
(1.bölüm)
Nota aktaran: İlgar İmamverdi. 15.07 – 2019 saat 15:49
267
https://www.youtube.com/watch?v=-LI573nNrVE

YALLI
209
139. TENZERE YALLISI 268
(2.bölüm)
268
https://www.youtube.com/watch?v=-LI573nNrVE

YALLI
140. ŞERUR YALLISI № 1
211
YALLI
(1. bölüm)
213
(2. bölüm)

YALLI
143. KALEDEN – KALEYE
Notaya aktaran: İmamverdi.15.07 – 2019 saat 12:21
215
144. KALEDEN - KALEYE269 - KALENİN DİBİNDE
(1.2. bölüm)
Kitaba dâhil edilme tarih: 15.07 – 2020 saat 19:57
269
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 65 – 66 Not: “Kalenin dibinde” isimli
Azerbaycan Halk Türküsünü Rauf Behmenli “Kaleden- Kaleye” adlı yallı gibi derlemiştir. Yazar bu yallını
Şerur ilçesinin Aşağı Aralık köyünün zurna sanatçısı Maksudov Nağı Hasan oğlunun icrasından notaya
almıtır.

YALLI
145. ÜRFANİ YALLISI270
(1.2. bölüm)
270
https://www.youtube.com/watch?v=3zUG4B8hK5M&t=220s
217
YALLI
146. RUHANİ YALLISI 271
(1. bölüm)
271
https://www.youtube.com/watch?v=eiwYrtqGTw0 Saat: 0.01 – 0.49
219
147. RUHANİ YALLISI272
(2. bölüm)
272
https://www.youtube.com/watch?v=eiwYrtqGTw0 Saat: 0.50 - 2.04

YALLI
148. HALEFİ YALLISI273
(1. varyant, 1.2. bölüm )
273
https://www.youtube.com/watch?v=a7pJTx0kgS0
221
Resim № 69. Şerur yallı ekibi

YALLI
149. HALEFİ YALLISI274
(2.varyant, 1.2. bölüm )

274
223
150. GÖK ÇİMENİ YALLISI275
( 1.2. bölüm )
275
https://www.youtube.com/watch?v=AZBXYT77XzM

YALLI
225
151. CERCİBOĞAN YALLISI276
( 1.2. bölüm )
276
https://www.youtube.com/watch?v=WoPhQ1xg3fk

YALLI
227
152. OKÇUOĞLU YALLISI277
( 1.2. bölüm )
277
https://www.youtube.com/watch?v=r59142_SNAw&list=RDr59142_SNAw&start_radio=1

YALLI
229
YALLI
231
153. ÇİMENKENT YALLISI278
( 1.2. bölüm )
Şirzad Fataliyev’in icrasından

Resim № 70. (Sağdan) Şirzad Fataliyev, İlham Necefov, Maksat Azizov
278
https://www.youtube.com/watch?v=MGHtbVtzt1c

YALLI
233
YALLI
154. NUHA ( ŞEKİ ) YALLISI279
279
Bkz: Behmenli R. “Azerbaycan halk raksları”, “Adiloğlu” yayınevi, Bakü - 2002, S. 34. / Bu yallının
melodisi “Nahçıvan Yallısı № 1-in 33-39. hanelerinde de rast gelinir. Nuha Azerbaycan’da kadim tarihi bir
şehir. 1968 yılından sonra rasmi olarak Şeki adlandırılmıştır. Bkz: https://www.google.com/ sear ch? q=%
C5%9E%C9%99ki&rlz=1C1OKWM_trTR856TR856&oq=%C5%9E%C9%99ki&aqs=chrome..69i57j0l5.134
74j0j8&sourceid=chrome&ie=UTF-8
235
155. NAHÇIVAN YALLISI 280 № 1
( 1.2. bölüm )
Garmon sanatçısı Abutalıb Sadıgov’un icrasından

Resim № 71. Abutalıb Sadıgov
280
https://www.youtube.com/watch?v=9Om6DrovI-g

YALLI
237
156. GARBI AZERBAYCAN YALLISI281 № 1
281
https://www.youtube.com/watch?v=xGgiyc9-jRw

YALLI
(1.bölüm)
282
https://www.youtube.com/watch?v=Ue7ZBpSttr4 saat: 0.01 - 1.41
239
( 2.bölüm )
283
https://www.youtube.com/watch?v=Ue7ZBpSttr4 saat: 1.41 - 4.29

YALLI
241
159. TOVLAMA GELİN284
Güney Azerbaycan’ın Urmiya bölgesine aid yallı.
284
https://www.youtube.com/watch?v=y5fZPXIpBAE

YALLI
160. AĞBABA YALLISI 285 № 1
( 1.2.3. bölüm )
285
https://www.youtube.com/watch?v=ehnOlb0Pv3c
243
YALLI
245
YALLI
247
161. AĞBABA YALLISI 286 № 2
(1.2. bölüm )
Kitaba dâhil edilme rarihi 22. 07 – 2019 saat 14:21
286
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü - 2018, S. 33-34.

YALLI
249
162. KARABAĞ YALLISI 287 - KESME288
Notaya aktaran: İlgar İmamverdi. 23. 07 – 2019 saat 17 : 34
287
Bkz: https://www.youtube.com/watch?v=EBAQj41NFKA&t=156s
Bkz https://www.youtube.com/watch?v=PuVzXl7xitY
288
“Kesme raksı” Bkz: https://www.youtube.com/watch?v=Ms9RwFaaAXI,
Bkz: https://www.youtube.com/watch?v=g3C-r-4xMME Saat: 0.20 – 2.21

YALLI
251
YALLI
163. AZERBAYCAN YALLISI289 № 1
289
İlgar İmamaverdiyev, “Azerbaycan Raks havaları”, 1. cilt, Nurlan yayınevi, Bakü – 2007, S. 11
253
164. ZENGEZUR YALLISI290
290
https://www.youtube.com/watch?v=eCF7bwpnsWQ

YALLI
165. ZENGİLAN YALLISI291
291
Bkz: “Şifahi Eneneli Azerbaycan Musikisi”, 2. (rakslar), “Folklör Enstitüsü”, Bakü – 2019 , Nota örneği №
23, S. 37.
255
166. HOYNERİ YALLISI292
(1.2.3. bölüm)
Notaya aktaran: İlgar İmamverdi.25. 07 – 2019 saat 12 : 14
292
https://www.youtube.com/watch?v=WFva6ogjMb4 Bkz: saat 16:36 – 19:22

YALLI
257
YALLI
167. BENÖVŞE YALLISI293
(SON YILLARA AİT YALLI)
293
https://www.youtube.com/watch?v=GzU2jfraAHI
259
168. MİRVARİ YALLISI 294
(SON DÖNEMLERE AİT YALLI)
Notaya aktaran: İlgar İmamverdi. 28. 07 – 2019 saat 10 : 50
294
https://www.youtube.com/watch?v=tJH4ek_Ev74 Bkz: saat 5:56 – 8:44

YALLI
169. YARCAN295 – (ELÇİBEYİ)
( 1. Bölüm )
295
“Yarcan” - Türkiye’nin Urfa yöresine aid yallı Bkz: https://www.youtube.com/watch?v= KOTWbpDiJdc
saat 0.01 - 1.31 Not: “Yarcan” isimli yallı Azerbaycan’da “Elçibeyi yallısı” ile tanınmaktadır. Bir zamanlar
Azerbaycan’ın eski Cumhurbaşkanı Abulfaz Aliyev (Elçibey) “Yarcan” isimli yallıyaya oynadığı etdiği için
“Elçibeyi yallısı” olarak halkımızın bazı sanatçılarının tabirinde yer aldı. Bkz: https://www.youtube
.com/watch?v=Jv2bLVpr43Y
261
YALLI
263
170. YARCAN296
(2. bölüm)
Dr. Rauf Behmenli’nin icrasından.297
Notaya aktaran İlgar İmamverdiyev. 5.04 – 2020 saat 19:28
Resim № 72. Rauf Behmenli
296
“Yarcan” - Türkiye’nin Urfa yöresine aid yallı. Bkz: https://www.youtube.com/watch?v= KOTWbpDiJdc
saat 0.01 - 1.31 Not: “Yarcan” isimli yallı Azerbaycan’da “Elçibeyi yallısı” ile tanınmaktadır. Bir zamanlar
Azerbaycan’ın eski Cumhurbaşkanı Abulfaz Hüseyinov (Elçibey) “Yarcan” isimli yallıyaya oynadığı etdiği
için “Elçibeyi yallısı” olarak halkımızın bazı sanatçılarının tabirinde yer aldı. Bkz: https://www.youtube.
com/watch?v=Jv2bLVpr43Y
297
https://www.facebook.com/turkunkadimdunyasi/videos/azerbaycanda-iktidar-yanl%C4%B1lar%C4%B1nd
an-el%C3%A7ibeye-al%C3%A7ak%C3%A7a-hain-sald%C4%B1r%C4%B1/2607242172701501/

YALLI
171. SARIBAŞ 298 YALLISI299
(Azerbaycan’ın Gah yöresine ait Yallı)
298
Sarıbaş - Azerbaycanın Gah bölgesinde bir köyün ismi. Bestekar Sultan Hacıbeyov “Gülşen” balesinde bu
“Sarıbaş” raksin melodisinden istifade etmiştir. Bkz: http://www.azeribalasi.com/showthread.php /80980-
azerbaycan-kafkas-halk-danslari-azerbaycan-xalk-reksleri
299
https://www.youtube.com/watch?v=fjnU9xIyiZ4
265
YALLI
172. GAH YALLISI300
(Azerbaycan’ın Gah yöresine ait Yallı)
300
https://www.youtube.com/watch?v=fjnU9xIyiZ4&list=RDfjnU9xIyiZ4&start_radio=1
267
YALLI
173. DEHNE301 - EL YALLISI302 - ZORHANA303
(1. varyant, 1. bölüm)
301
https://www.youtube.com/watch?v=8YPYs6lTIp4 saat 0.01 - 2.29 Not: Azerbaycan’ın Şeki beldesinde
“Büyük Dehne” ve “Küçük Dehne”isminde iki büyük kasaba var. Bu yallının ismi de kendi adını buradan
almıştır.
302
“Dehne” - “El yallısı” da denir.
303
269
Resim № 73. “Dehne” – “Zorhana” yallısından bir görünüş

YALLI
174. DEHNE 304 - EL YALLISI305 - ZORHANA306
(2. varyant 1.bölüm)
Nota aktaran: Rauf Behmenli

304
Bkz: Behmenli R. “Azerbaycan Halk Raksları”, “Adiloğlu” yayınevi, Bakü - 2002, S. 152 - 153
305
“Dehne” - “El yallısı” da denir.
306
271
175. DEHNE 307
(2.varyant 2.bölüm)
Nota aktaran: Rauf Behmenli

307
Bkz: Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim” yayınevi, Bakü - 2018, S. 35 Not: “Dehne” yallısının
diğer bir adı “El Yallısı”dır. “Dehne” yallısının 2. Varyantının 2. Bölümünün melodisini garmon üstadı
Avtandil İsrafilov besteleyib, ismini “Yallı Raks” adlandırmıştır. Bkz: S. 430 Bölüm olarak zurna sanatçıları
tarafından son dönemlerde “Dehne” yallısına eklenmiştir

YALLI
176. ŞEKİ YALLISI308
Beste ve zurna icraçısı Alafsar Rahimov
Resim № 74. Alafsar Rahimov (1930 -1984)
308
https://www.youtube.com/watch?v=jGixTXn_7mg saat 0.01 – 2.47
273
177. ŞİRVAN YALLISI 309
(1. bölüm)
Balaban - Zurna icraçısı İzzatalı Zülfügarov
Notaya aktaran: İlgar İmamverdi. 5.12 – 2019 saat 21.26
309
https://www.youtube.com/watch?v=eVJ1dnB-Qrg&list=RDMMeVJ1dnB-Qrg&start_radio=1 saat : 0.01-
1.59

YALLI
178. ŞİRVAN YALLISI 310
(2. bölüm)
Balaban - Zurna icraçısı İzzatalı Zülfügarov

310
https://www.youtube.com/watch?v=eVJ1dnB-Qrg&list=RDMMeVJ1dnB-Qrg&start_radio=1 saat : 2.00-
2.49
275
179. ŞİRVAN BULAĞI YALLISI311
Zurna icraçısı Fizuli Turabov
Resim № 75. Fizuli Turabov
311
https://www.youtube.com/watch?v=rD43miArzBM saat 0.08 - 4.35

YALLI
277
180. TULUMU RAKSI № 1 312
Tulum sanatçısı Cebi Ahmedov’un icrasından

Notaya aktaran: İlgar İmamverdi.17.08 – 2019 saat 11.26
Resim № 76. Cebi Ahmedov
312
https://www.youtube.com/watch?v=8hm3iZuFrmc saat 00.01 – 1.21

YALLI
279
181. TULUM RAKSI313 № 2
Notaya aktaran:. İlgar İmamverdi. 17.08 – 2019 saat 13.50
313
https://www.youtube.com/watch?v=tWDWPBa1CUk saat. 0.04 – 2.20

YALLI
281
182. SEDULLA YALLISI314
Zurna sanatçısı Sedulla Ahmet’in icrasından
Resim № 77. Sedulla Ahmet
314
https://www.youtube.com/watch?v=e1YJjGkf5rE saat: 0.19 – 2.36

YALLI
283
183. SEVAGİL YALLISI 315
Zurna sanatçısı Kadir’in icrasından
Resim № 78. (sağdan ikinci) Zurna icracısı Kadir ekibi ile birlikde
315
https://www.youtube.com/watch?v=d9ZG_ftMKAo saat: 0.01 – 1.36

YALLI
285
YALLI
184. SES YALLI 316
Beste: Anonim
Notaya aktaran:İlgar İmamverdi. 13.11 – 2019 saat 15:27
316
İlgar İmamverdiyev, “Azerbaycan raks havaları”, 1. cilt, Nurlan, 2007, Bakü, S.28
287
185. YALLI № 1 317
Beste: Anonim
317
Bkz: Yallı (7), İlgar İmamverdiyev, “Azerbaycan raks havaları”, 1. cilt, Nurlan, 2007, Bakü, S.25

YALLI
186. YALLI № 2 318
Beste: Anonim
318
https://www.youtube.com/watch?v=igKQbV5PVnA saat: 3.08 – 4.09
289
187. ŞALI-ŞALI YALLISI319
Beste: Anonim
319
“Şalı-şalı yallısı” https://www.youtube.com/watch?v=xBl_buiFWn0 saat: 0.16 - 1.56. Not: “Şalı-şalı
yallısı” “Lenkeran yallısı” ismi ile nota alınmıştır: Bkz: İlgar İmamverdiyev, “Azerbaycan raks havaları”,
2. cilt, Nurlan, 2007, Bakü, S. 67

YALLI
188. A LOLO320
Mus: Anonim
Notaya aktaran. İlgar İmamverdi. 22.10 – 2019 saat 16:23
320
https://www.youtube.com/watch?v=xBl_buiFWn0 Saat: 2.35 – 3.46 Not: “A lolo” yallısı “Halay” ismi ile
notaya alınmıştır: Bkz: İlgar İmamverdiyev, “Azerbaycan raks havaları”, 1. cilt, Nurlan, 2007, Bakü, S. 34
291
189. AY LELİ YAR321
Mus: Anonim
Nota aktaran: İlgar İmamverdi. 22.10 – 2019 saat 15:05
321
https://www.youtube.com/watch?v=xBl_buiFWn0 Saat: 1.31 – 1.55

YALLI
190. A YORDU 322
Mus: Anonim
322
https://www.youtube.com/watch?v=xBl_buiFWn0 Saat: 3.37 – 4.26 Not: “A yordu” yallısı “Halay” ismi ile
yazılmış notanın 2. melodisinde yer almıştır. Bkz: İlgar İmamverdiyev, “Azerbaycan raks havaları”, 1. cilt,
Nurlan, 2007, Bakü, S. 34 – 35
293
191. HORASAN YALLISI323
(1.bölüm)
Nota aktaran: Mehman Mikayılov

323
Bkz: “Şifahi Eneneli Azerbaycan Musikisi”, 2. (rakslar), “Folklör Enstitüsü”, Bakü – 2019 , S. 15. Nota
örneği № 30, S. 42

YALLI
192. HORASAN YALLISI324
(2.bölüm)
Nota aktaran: Mehman Mikayılov

324
Bkz: “Şifahi Eneneli Azerbaycan Musikisi”, 2. (rakslar), “Folklör Enstitüsü”, Bakü – 2019 , S. 15. Nota
örneği № 31, S. 43
295
YALLI
193. ÇÖP - ÇÖPÜ325 - NEHREMİ

325
297
194. ULU YURT326
(1.bölüm)
326

YALLI
195. KAYABAŞI327
(“Ulu Yurt” yallısının 2. bölümü)
327
Behmenli R. “Azerbaycan Kaytağı Raksları”, “Mütercim” yayınevi, Bakü – 2019, S. 43. Not:
Behmenli’nin kitabında yer alan “17. Kayabaşı” isimli kaytağı, Azerbayca’nın Karadağ ilçesinin
Sahil kasabasında zurna sanatçısı Tagiyev Aleddin Hasan oğlunun icrasından 2008 yılında
derlenmiştir. Not: “Ulu Yurt” yallısının 2. bölümü “Kayabaşı” adlanır.
....
299
196. GÖYÇE328
( 1.2. bölüm )
328

YALLI
197. ÇOPUDUM329
329
301
198. GÜMRÜ - FESTİVALİ330
( 1.2. bölüm )
330
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 26- 27

YALLI
199. ZÜLFANİ331

331
303
200. DELASORU332 - BUĞDA
332

YALLI
( Ordubad yorumu 1. varyant)

333
305
( Şerur yorumu 2. varyant)

334

YALLI
203. ÇEÇELE PARMAK 335
( 1.2. bölüm )
335
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 43. Not: “Çeçele Parmak” yallısını Rauf
Behmenlı Zurna sanatçısı İsmayılov Gaşem İsa oğlu’nun icrasından 2015 yılında Bakü’de derlemiştir.
307
204. İSTİBULAG336 - GAYIŞ TUTTU
( 1.2. bölüm )
336
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 44 - 45. Not: “İsti bulag – Kayış tutu”
adları taşıyan yallını “ Rauf Behmenlı Zurna sanatçısı Güyendikov Sedir Valeh oğlunun icrasından 2015
yılında Yevlah şehrinde derlemiştir.

YALLI
205. GÜLÜ BASMA 337 - MEMMEDBAĞIRI
( 1.2. bölüm )

337
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 46. Not: “Gülü basma –
Memmedbağırı” adları taşıyan yallını Rauf Behmenlı Zurna sanatçısı Bayramov Musa Memmed oğlunun
icrasından 2007 yılında Bakü şehrinde derlemiştir.
309
YALLI
206. AĞBULAG338
( 1.2. bölüm )

338
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 52 – 53 . Not: “Ağbulaq” adı yallını
Rauf Behmenlı, 2008 yılında Bakü’ nün Karadağ ilçesinin Sahil kasabasında yaşayan zurna sanatçısı
Tağıyev Eleddin Hasan oğlunun icrasından derlemiştir.
311
YALLI
207. ZOPU 339 № 1
339
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 55 Not: “Zopu” adlı yallını Rauf
Behmenlı, 2005 yılında Şeki ilçesinin Aşağı Şabalıd köyünün zurna sanatçısı İbrahimhalilov İlham
Cemalettin Hasan oğlunun icrasından derlemiştir.
313
208. ZOPU-ZOPU 340
№2
(1. Giriş bölümü)
Mus: Anonim.
Notaya aktaran İlgar İmamverdi. 22. 02 – 2020 saat 12:46
340
https://www.youtube.com/watch?v=Th34o9bJkB4&t=33s saat: 0.05 – 0.23 Not: Hayale Letifova “Zopu-
zopu” konusunda şöyle yazar: «“Oyunlardan biri "Zopu - zopu" halk oyunudur. Bu grubun adı ayrıca Kabele-
Şeki bölgesindeki "Zopu-zopu", Şerur'da "Gopu", Lenkeran'daki "Zupa" adlanan “Çöp – çöpü” yallısının
adından alınmıştır. "Zopu-zopu" güç, birlik, kuvvet anlamına gelir. Yallın'ın ikinci adı "Dördayag". Bu,
koreografisinde dört aşamalı bir elementin kullanımı ile açıklanmaktadır. Her ne kadar bu yallilar (“Zopu-
zopu”, “Zotı zoti”, “Zupa”, “Copı”) farklı olarak adlandırılsa da, aslında aynı danslardır» Bkz: Hayale
Letifova “Gebele Bölgesi Etnografik Folklor Halk Kolektifi“ Zopu-Zopu ”Konservatuvar Dergisi № 4 (34),
2016 S. 41

YALLI
209. ZOPU-ZOPU 341
№2
(2. bölüm)
Mus: Anonim.
341
https://www.youtube.com/watch?v=Th34o9bJkB4&t=33s saat: 0.05 – 0.23
315
YALLI
317
210. TAŞBULAĞI - GOZAĞACI342 № 1
Mus: Anonim.
342
https://www.youtube.com/watch?v=Th34o9bJkB4&t=33s saat: 10.19 – 16.23

YALLI
319
211. TAŞBULAĞI 343 № 2
343
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 45 Not: Şeki yöresine ait “Taşbulağı”
adı yallını Rauf Behmenlı, 2005 yılında Azerbaycan’ın Küçük Dehne köyünün zurna sanatçısı
Bayramov Laçın Aşref oğlunun icrasından notaya aktarmıştır.

YALLI
212. AY LELE 344
( 1.2. bölüm )

344
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 56 Not: “Ay lele” adı yallını Rauf
Behmenlı, 2003 yılında Azerbaycan’ın Şerur ilçesinin Aşağı Aralık köyünün zurna sanatçısı Maksudov
Nağı Hasan oğlunun icrasından derlemiştir.
321
213. LAÇIN BALA 345

345
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 56 Not: “Laçın bala” adı yallını Rauf
Behmenlı, 2007 yılında Bakü’de yaşıyan zurna sanatçısı Bayramov Musa Mehemmed oğlunun icrasından
derlemiştir.

YALLI
214. ŞAHBUZ –BAYRAM YALLISI 346
( 1.2. bölüm )

346
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 47-48 Not: “Şahbuz - Bayram yallısı”
adlı raksı Rauf Behmenlı, 2003 yılında Şahbuz ilçesinin Vayhır köyünde yaşıyan zurna sanatçısı Kurbanov
Rıza Cebrail oğlunun icrasından derlemiştir.
323
YALLI
215. GÜLEYNARE 347
( 1.2. bölüm )

347
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 48 – 49 Not: “Güleynare” adlı yallın
Rauf Behmenlı, 2003 yılında Ordubad ilçesinin Tivi köyünde yaşıyan zurna sanatçısı Abutalıbov Hacı
Müseyib oğlunun icrasından derlemiştir.
325
216. YELLİCE - NOVRUZU348
( 1.2. bölüm )

348
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 49 - 50 Not: “Yellice - Novruzu” adlı
yallını Rauf Behmenlı, 2015 yılında Yevlah şehrinde yaşıyan zurna sanatçısı Güyendikov Sedir Valeh
oğlunun icrasından derlemiştir.

YALLI
327
217. DÖRD AYAĞI YALLISI 349

349
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 49 - 50 Not 1: “Dördayağı yallısı”nı
Rauf Behmenlı, 2003 yılında Şerur ilçesinin Aşağı Aralık köyünde yaşıyan zurna sanatçısı Maksudov
Nağı Hasan oğlunun icrasından derlemiştir. Not 2: “Dördayağı yallısı”na “İrevan” da denir.

YALLI
329
218. HACI NEZER 350

350
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 59 - 60 Not: “Hacı Nezer” yallısını
Rauf Behmenlı, 2015 yılında Bakü’ de yaşıyan zurna sanatçısı İsmayılov Geşem İsa oğlunun icrasından
derlemiştir.

YALLI
219. GOPU 351
( 1.2. bölüm )

351
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 61- 62 Not: “Gopu” yallısını Rauf
Behmenlı, 2003 yılında Şerur ilçesinin Aşağı Aralık köyünün zurna sanatçısı Maksudov Nağı Hasan
oğlunun icrasından derlemiştir.
331
YALLI
220. OVÇULAR352
Nahçıvan varyantı
352
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 62 - 63 Not: “Ovçular” yallısının
Nahçıvan varyantını Rauf Behmenlı garmon sanatçısı Maksudov Zahir Nağı oğlunun icrasından
derlemiştir.
333
221. OVÇULAR353
Şirvan varyantı
(1. 2. bölüm)
353
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 63 Not: “Ovçular” yallısını Şirvan
varyantını Rauf Behmenlı zurna sanatçısı Zahir İzzatalı oğlu Zülfügarov’un icrasından derlemiştir.

YALLI
335
222. NARE354
354
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 64 Not: “Nare” yallısını Rauf
Behmenlı Şerur ilçesinin Aşağı Aralık köyüyün zurna sanatçısı Maksudov Nağı Hasan oğlunun icrasından
2003 yılında derlemiştir.

YALLI
223. ŞERANI 355
(1.2. bölüm)

355
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S 64 - 65 Not: “Şeranı” yallısını Rauf
Behmenlı Ordubad ilçesinin Tivi köyüyün zurna sanatçısı Abutalıbov Hacı Müseyib oğlunun icrasından
337
YALLI
224. ORDUBAD356
(1.2. bölüm)

356
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S 66 - 67 Not: “Ordubadı” yallısını Rauf
Behmenlı Ordubad ilçesinin Tivi köyüyün zurna sanatçısı Abutalıbov Hacı Müseyib oğlunun icrasından
339
YALLI
225. HAVARI357
(1.2. bölüm)
357
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S 67 - 68 Not: “Havarı” yallısını Rauf
Behmenlı Şeki ilçesinin Büyük Dehne köyüyün zurna sanatçısı Merdiyev Ağamirze Qarasim oğlunun
icrasından 2005 yılında derlemiştir.
341
YALLI
226. GÜLBENDİ 358
(1. 2. bölüm)

Kitaba dâhil edilme tarih: 18 .07 - 2020 saat 09:16
358
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 77-78 Not: “Gülbendi” (1. 2. bölüm)
yallısını Rauf Behmenli, Bakü’nün Karadağ ilinin Sahil kasabasının zurna sanatçısı Tağıyev Eleddin Hasan
343
YALLI
227. ALA GÜLBENGİ359
(1.2. bölüm)
359
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 67 - 68 Not: “Ala gülbengi” yallısını
Rauf Behmenli Bakün’ün zurna sanatçısı İsmayılov Gaşem İsa oğlunun icrasından 2015 yılında notaya
aktarmıştır.
345
YALLI
228. ALTI KIZLAR360
(1. bölüm)
360
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 80 - 81 Not: 1. bölüm “Altı kızlar”
yallısını Rauf Behmenli Şeki ilçesinin Aşağı Şabalıd köyünün zurna sanatçısı İsmayılov Mübariz
Kurbanali oğlunun icrasından 2005 yılında notaya aktarmıştır.
347
229. ALTI KIZLAR361
(2. bölüm)
361
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 80 - 81 Not: 2. bölüm “Altı kızlar”
yallısını Rauf Behmenli Şeki ilçesinin Aşağı Şabalıd köyünün zurna sanatçısı İsmayılov Mübariz
Kurbanali oğlunun icrasından 2005 yılında notaya aktarmıştır.

YALLI
230. CULFA362
(1. 2. bölüm)

362
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 89. Not: 1. 2. bölüm “Culfa” yallısını
Rauf Behmenli, Şahbuz ilçesinin Vayhır köyünün zurna sanatçısı Kurbanov Rıza Cebrail oğlunun
icrasından 2003 yılında notaya aktarmıştır.
349
231. DİZDEN KIRMA – AĞIR YALLI363
(1. 2. bölüm)

363
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 76-77 Not: İki adla bılınen “Ağır yallı”
, “Dizden kırma” (1. 2. bölüm) yallısını Rauf Behmenli, Bakü’nün zurna sanatçısı Bayramov Musa
Memmed oğlunun icrasından 2007 yılında notaya aktarmıştır.

YALLI
351
232. GALAÇA364
(1. 2. bölüm)

364
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 73-74 Not: “Galaça” (1. 2. bölüm)
yallısını Rauf Behmenli, Yevlah ilinin zurna sanatçısı Güyendikov Sedir Valeh oğlunun icrasından 2015

YALLI
353
233. HARBE – ZORBA, YÜZ –YÜZE 365
(1. 2. bölüm)

365
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 86-87 Not: “Herbe - zorba” (1. 2.
bölüm) “Üz-üze” isimleri ile bilinen yallını Rauf Behmenli, Yevlah şehrinin zurna sanatçısı Güyendikov
Sedir Valeh oğlunun icrasından 2015 yılında notaya aktarmıştır.

YALLI
355
234. KARA ÇUHA - ZAĞALI366
(1. 2. bölüm)

366
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 69 - 70 Not: “Kara çuha” (1. 2. bölüm)
“Zağalı” isimleri ile bilinen yallını Rauf Behmenli, Bakün’ün Karadağ ilinin Sahil kasabasında zurna
sanatçısı Tağıyev Eleddin Hasan oğlunun icrasından 2008 yılında notaya aktarmıştır.

YALLI
357
235. KÖHNE KARADAĞLI367

367
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 90 Not: “Köhne Karadağlı” yallısını
Rauf Behmenli, Şeki ilinin Oravan köyünün zurna sanatçısı Musayev Ağasef Abdüıheşim oğlunun

YALLI
236. KÜRDÜN AĞIRI368
(1. 2. 3. bölüm)

368
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 71 - 72 Not: “Kürdün ağırı” (1. 2. 3.
bölüm) yallısını Rauf Behmenli, Şerur ilinin Aşağı Aralık köyünün zurna sanatçısı Maksudov Nağı Hasan
359
YALLI
361
237. KÜRDÜSTANI 369
(1. 2. bölüm)

369
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 71 - 72 Not: “Kürdüstanı” (1. 2.
bölüm) yallısını Rauf Behmenli, Şerur ilinin Aşağı Aralık köyünün qarmon sanatçısı Maksudov Zahir
Nağı oğlunun icrasından 2003 yılında notaya aktarmıştır.

YALLI
238. MEZRE – ÇUBUKLU YALLI370
(1.2. bölüm)

370
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 84 Not: “Çubuklu” veya “Mezre” (1. 2.
bölüm) isimli yallını Rauf Behmenli, Bakün’ün Karadağ ilinin Sahil kasabasında zurna sanatçısı Tağıyev
Eleddin Hasan oğlunun icrasından 2008 yılında notaya aktarmıştır.
363
YALLI
239. KARA PİR371
(1.2. bölüm)
371
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 82-83 Not: “Kara pir” (1. 2. bölüm)
isimli yallını Rauf Behmenli, Ordubad ilinin Tivi köyünün zurna sanatçısı Abutalıbov Hacı Müseyib
365
240. TACİRİ372
(1.2. bölüm)

372
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 85. Not: “Taciri” (1. 2. bölüm) isimli
yallını Rauf Behmenli, Yevlah şehrinin zurna sanatçısı Güyendikov Sedir Valeh oğlunun icrasından 2015

YALLI
241. ÜÇ PARMAK373

373
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 79 - 80. Not: “Üç parmak” isimli yallını
367
YALLI
242. ÜÇ PENÇE – AHSAK YALLI374
(1.2. bölüm)

374
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 70. Not 1: “Üç pence” isimli yallını
Rauf Behmenli, Bakün’ün Karadağ ilinin Sahil kasabasında zurna sanatçısı Tağıyev Eleddin Hasan
oğlunun icrasından 2008 yılında notaya aktarmıştır. Not 2: “Üç pence” yallısının daha üç adı var 1. “Üç
addım”, 2. “Ahsak yallı”, 3. İran’da ise “Sepence” denir.
369
243. VER - VERİ375
375
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 83. Not: “Ver -veri” isimli yallını Rauf
Behmenli, Bakün’ün zurna sanatçısı Bayramov Musa Memmed oğlunun icrasından 2007 yılında notaya
aktarmıştır.

YALLI
244. YEGARA376
(1.2. bölüm)
376
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 85 - 86. Not: “Yegara” isimli yallını
371
245. AZERBAYCAN 377
(1.2. bölüm)

377
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 100. Not: “Azerbaycan” (1.2. bölüm)
isimli yallını Rauf Behmenli, Şahbuz ilçesinin Vayhır köyünün zurna sanatçısı Kurbanov Rıza Cebrail

YALLI
246. GÜLGEZ – İKİ DESTE378
(1.2. bölüm)
378
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 95-96. Not: “İki deste” veya “Gülgez”
(1.2. bölüm) isimleri ile bilinen yallını Rauf Behmenli, Yevlah ilinin zurna sanatçısı Güyendikov Sedir
Valeh oğlunun icrasından 2015 yılında notaya aktarmıştır.
373
247. GEMİKAYA 379
(1.2. bölüm)

379
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 101. Not: “Gemikaya” (1.bölüm)
yallısının 2. bölüm olan Şahbuz variantını Rauf Behmenli, Şahbuz ilçesinin Vayhır köyünün zurna
sanatçısı Kurbanov Rıza Cebrail oğlunun icrasından 2003 yılında notaya aktarmıştır. “Gemikaya” yallısının
2. bölümü olan Ordubad varyantını Rauf Behmenli, Ordubad ilinin Tivi köyünün zurna sanatçısı Abutalıbov
Hacı Müseyib oğlunun icrasından 2003 yılında notaya aktarmıştır.

YALLI
375
248. GEMLO380
380
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 94. Not: “Gemlo” yallısını Rauf
Behmenli, Bakün’ün zurna sanatçısı İsmayılov Gaşem İsa oğlunun icrasından 2015 yılında notaya
aktarmıştır. Bu yallı ismini halk kahramanı Abbasov Gamberalı İsmail oğlunun (1893- 1931) şerefine
“Gemlo” adlandırılmıştır. Bkz: Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 131.

YALLI
249. MAHSUL381
(1.2. bölüm)
381
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 99 - 100 Not: “Gemlo” yallısını Rauf
Behmenli, Bakün’ün zurna sanatçısı İsmayılov Gaşem İsa oğlunun icrasından 2015 yılında notaya
aktarmıştır.
377
250. MELHEM382
(1.2. bölüm)

382
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 97 Not: “Melhem” yallısını Rauf
Behmenli, Bakün’ün Karadağ beldesinin Kobustan kasabasının zurna sanatçısı Zülfügarov Zahir İzzetalı

YALLI
379
251. PAŞAGÖÇDÜ – CİFT AYAK383
(1.2. bölüm)
383
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 91 – 92. Not: “Cift ayak”, “Paşa
göçdü” (1.2. bölüm) isimli yallını Rauf Behmenli, Bakün’ün zurna sanatçısı Bayramov Musa Memmed

YALLI
252. NENÜKE – DÖYME YALLI384
(1.2. bölüm)
384
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 93 Not: “Döyme yallı” veya “Nenüke”
isimli yallını Rauf Behmenli, Bakün’ün zurna sanatçısı Bayramov Musa Memmed oğlunun icrasından 2007
381
253. ORAVAN385
(1.2. bölüm)

385
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 91 – 92. Not: “Oravan” (1.2. bölüm)
isimli yallını Rauf Behmenli, Şeki ilinin Oravan köyünün zurna sanatçısı Musayev Ağasef Abdüıheşim

YALLI
383
254. SÜRÜTME – KADİM YALLI386

386
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 94. Not: “Kadim yallı”, “Sürütme”
isimli yallını Rauf Behmenli, Şerur ilinin Aşağı Aralık köyünün zurna sanatçısı Maksudov Nağı Hasan

YALLI
255. TALA387

387
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 94. Not: “Tala” isimli yallını Rauf
Behmenli, Şeki ilinin Aşağı Şabalıd köyünün zurna sanatçısı İbrahimhalilov İlham Cemalettin oğlunun
385
256. TAMAŞA – DESMAL YALLISI388
(1.2. 3. bölüm)
388
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 98 – 99. Not: “Desmal yallısı”,
“Tamaşa”,(1.2.3.bölüm) isimli yallını Rauf Behmenli, Yevlah ilinin zurna sanatçısı Güyendikov Sedir
Valeh oğlunun icrasından 2015 yılında notaya aktarmıştır.

YALLI
387
257. TERS YALLI – KARABAĞI389
(1.2. bölüm)
389
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 92 – 93. Not: “Ters yallı” - “Karabağı”
(1.2.bölüm) isimli yallını Rauf Behmenli, Bakü’nün zurna sanatçısı Bayramov Musa Memmed oğlunun

YALLI
258. TURACI390
(1.2. bölüm)

390
Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü – 2018, S. 96. Not: “Turacı” (1.2.bölüm) isimli
yallını Rauf Behmenli, Yevlah ilinin zurna sanatçısı Güyendikov Sedir Valeh oğlunun icrasından 2015
389
259. YALLI RAKSI391
Beste: Aftandil İsrafilov
391
İlgar İmamverdiyev, “Azerbaycan raks havaları”, 1. cilt, Nurlan, 2007, Bakü, S.33

YALLI
260. TÜRK YALLISI392
Mus: Veli Kadimov
Notaya aktaran: İlgar Cemil. 5. 08 - 2020 saat 10:02
392
https://www.youtube.com/watch?v=TodeaMlk-vE
391
YALLI
261. YALLI - ÇAHARGAH DERÂMEDİ393
Mus: Ahsen Rahmanlı
Notaya aktaran: İlgar Cemil. 8. 04 - 2020 saat 10:41
393
https://www.youtube.crızom/watch?v=dTBthNC0GCs
393
YALLI
395
262. KARA ZURNA RAKSI394
Mus: Anonim
394
https://www.youtube.com/watch?v=uXEvxdcAW3A&list=PLTBmCXcOhLhqDdvztm5CCiX6o1EqNW
Bz1&index=143

YALLI
397
YALLI
399
YALLI
401
263. BORÇALI YALLISI395
(1.2.3. bölüm)
Rasim Ateş’in zurna icrasından
Resim № 79. Rasim Ateş
395
https://www.youtube.com/watch?v=XRx1Bjw5no4 saat: 0.47 – 6.37

YALLI
403
YALLI
405
YALLI
264. KARADONLU396
Mus: Anonim
Söyleyen: Dursun Borçalı
Resim № 80. Dursun Borçalı
396
https://www.youtube.com/watch?v=HNn-RRth8uw
407
Aranda, yaylak da doğmadır mene, balam yar mene,
Derdimi dağlara demesem öllem, öllem, ölllem, öllem
Ay gız men öllem, öllem.
Seni görmesem öllem,
Gara donlu men öllem.
Yazda çiyeleyi, yayda yarpızı, balam yarpızı,
Payızda narını dermesem öllem, öllem, ölllem, öllem
Ay gız men öllem, öllem.
Seni görmesem öllem,
Gara donlu men öllem.

YALLI
VIII. FASIL. AZERBAYCAN BESTEKÂRLARININ YALLILARI
365. (1) YALLI397

Beste: Cahangir Cahangirov.
Resim № 81. Cahangir Cahangirov (1921-1992)
397
https://www.youtube.com/watch?v=F44hYnmJLfk Bkz: Saat: 0.01 - 3:19
409
YALLI
366. (2) YALLI398
Beste: Emin Sabitoğlu.
Resim № 82. Emin Sabitoğlu (1937 – 2000)
398
https://www.youtube.com/watch?v=XjdajGzPDwE
411
YALLI
413
367. (3) DOSTLUK YALLISI399
Beste: Süleyman Aleskerov.
Resim № 83. Süleyman Aleskerov (1924 - 2000)
399
https://www.youtube.com/watch?v=W_0VZ0WxsjI Bkz: Saat: 3:38 – 4:18

YALLI
268. (4) NAHÇIVAN YALLISI 400 № 1
(Kompozisyon) (1. 2. 3. 4. bölüm)

Beste: Gılman Salahov
Resim № 84. Gılman Salahov (1906 - 1974)
400
https://www.youtube.com/watch?v=9Om6DrovI-g Not: Gılman Salahov’un bestesi olan bu iki
bölümden oluşan dans müziği ilk olarak “Yallı” ismi ile tanınmış, sonra “Nahçıvan yallısı”, daha sonra
“Bakü yallısı” olarak farklı dans ekibi tarafından oynanılmıştır. Daha sonra geliştirilerek kompozisyon
hâlinde Nahçıvan yallısı 4 bölümden oluşur. Bkz: Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim”, Bakü
– 2018, S.124
415
YALLI
Resim № 85. “Çinar” dans ekibi
417
269. (5) AZERBAYCAN YALLISI 401 № 2
(1.2. bölüm)
Mus: Cavanşir Kuliyev.

Resim № 86. Cavanşir Kuliyev
401
https://www.youtube.com/watch?v=TpSQhvV3lDY&list=RDTpSQhvV3lDY&start_radio=1, Bkz:
https://www.youtube.com/watch?v=RMwtPhI5ytM&list=RDMM4GEVxmKE7xQ&index=28

YALLI
419
YALLI
421
YALLI
270. (6) YALLI №1 402
Beste: E. Behbudzade
402
Bkz: Yallı (5), İlgar İmamverdiyev, “Azerbaycan raks havaları”, 1. cilt, Nurlan, 2007, Bakü, S.20-23
423
YALLI
425
271. (7) YALLI № 2 403
Beste: E. Behbudzade
403
Bkz: Yallı (6), İlgar İmamverdiyev, “Azerbaycan raks havaları”, 1. cilt, Nurlan, 2007, Bakü, S.24

YALLI
SONUÇ
Azerbaycan’ın kütlesel dansları konusunda düşündüğümüzde kadim geçmişi olan
Yalılar, Halaylar ilk önce hatırlanır. Halk birliği bu kitlesel dansta daha güzel, daha kapsamlı
anlatılıyor. Her birimizi gururlandıran halk birliğinin sevinci, neşesi bu ekip dansında
muhteşemliği ile gözler önüne serilir. Azerbaycan’da denilen “El gücü sel gücü” tabiri işte bu
halaylarımızın tabiatında, doğasında, yallılarımızın hasletinde karakteristik özellik taşır.
Şenlik sadece tek bir insanın sevinci anlamına gelmez. O toplumun birlikte sevincinin, mutlu
günlerinin, neşesinin yallı, halay şeklinde paylaşımıdır. Diğer bir tabirimizde: “Gam, dert,
hüzün paylaşılınca, bölüşünce küçülür, azalır. Sevinç, neşe, coşku dostlar, kardeşler, yakın
akrabalar arasında paylaşıldığında ise daha da artarak el şenliğine, halk bayramına, törene
çevrilir.” Bu çeşitli bayramların raks sanatımızdaki ifadeleri zamanla farklı ruhta olan
yallılarımıza yansımıştır. Bu yüzden de bazı yallılarımızın temposu ağır, bazılarınki hafif, bir
başka yallımızın temposu hızlı olduğu dans sürecinde daha net duyulur. Zaman içerisinde
halkın hüznü, kederi, gamı, üzüntüsü insanı etkileyici ağır içerikli ruhu yaşatan melodilere
bulaşmıştır. Sevinci, neşesi de yallıların hızlı temposunda iyimser seslenmesi ile anlaşılır. Bu
nedenle de inançla, güvenle diyebiliriz ki yallılarımızın, halaylarımızın en büyük bestekȃrları
halkın ta kendisidir. Bir zamanlar halk arasında çalıp – çağıran, şuan da günümüzde
performanslarını başarı ile sergileyen yöresel sanatçılarımızın ürettikleri bir - birinden güzel
ahenkli, anlamlı yallılar, milletin ruhunu, maneviyatını, tarihi olayları, örf - adetlerini müzik
kültürünü besteledikleri eserlerinde olduğu gibi yansıtmaya çalışmış ve buna da nail
olmuşlardır. Her bir tarihimizin müzik dili ile tercümanı, yallıları ifa eden dansözlerin ekip
hâlinde olan eylemlerinin görüntüsüdür. Bu nedenle de birçok yallının temelini ifade eden
kökü kadim tarihimizin derin katlarındadır. Tabii ki yüzyılların tarihi olayları bu klasik
yallılarımızın ruhuna yansımış, bu toplu dansların zengin melodilerinde kendini bulabilmiştir.
Bu yüzden de klasik yallımızın içeriğinde derin bir anlam olmakla, tarihi bir konudan haber
verir. Halkımız içeriği olmayan hiç bir yallıyı, halayı asırlara taşımamıştır. Derin bir fikir,
kavram geleneksel yallılarımızın karakterisitik özelliğidir. Bu ekipte seslenen ruhu okşayan
ezgilerin her biri milli müzik mirasımızın kıymetli mücevherleridir. Büyük tarihi geçmişe
sahip halklar yallı timsalinde danslar yaratabilme yeteneğine ve kapasitesine sahiptirler. İşte
“Odlar Diyarı” adlandırılan Azerbaycan’ımız da bu kudrete hakim, aynı statüde yer alan
ülkeler listesindedir. Araştırmacı bilim insanlarının uzun yıllara dayalı yapmış oldukları
kapsamlı tahlillere dayanarak inançla diyebiliriz ki, Nahçıvan’ın Şerur ilçesi “Yallı Pınarın”ın
kaynağı, Lenkeran – Astara daha çok halay üreten bölge, tüm Kuzey - Güney Azerbaycan,
özellikle de Anadolu toprakları ise bu ekip dansların ana Vatanlarından biridir. Sadece
Erzurum “bar”ları, Trabzon yöresinin “horon”ları bu fikrimizi kanıtlar. Bu arada diğer
bölgelerde de bu ekip dansları her bir törende dansözlerin sergiledikleri canlı performansları
ile yaşatılmaktadır. “Türk Halk Oyunları Antolojisi”nde farklı isimlerle oynanan halay isimli
danslara fazlasınca rast geliriz: İsmi geçen kitabın 33 sayfasında şöyle yazar: “Türkiye`nin
birçok bölgelerinde de çeşitli halay türleri vardır. Sivas halayı “Ağırlama”, Hafik ilçesinin
Horohon köyünün ismini taşıyan “Horhor Bilo”, Elazığ yöresine ait olan “Delilo” gibi ilginç
halay örnekleri de vardır. Gaziantep`de “Hadediye”, “Galata”, “Ağır Halay”, “Düzhalay”,
“Ağır Kaba”, “Yarım Kaba” gibi hızlı hareketlilik gerektirmeyen halaylar da vardır.” 404
404
Gözaydın N., “Türk Halk Oyunları Antolojisi – 2”, I Baskı, İstanbul, Haziran 2006. s.33
427
Halkımızın bin yıllara dayanan tarihi geçmişinde gerçekleşmiş binbir olayların
yansımasını yallılarımızın timsalinde, halaylarımızın hasletinde daha etkili duyarız. Çünkü bu
kadim dönemlerin ruhunu günümüzde yallılarımız daha canlı, doğal ve net olarak belirtmekle
aynı zamanda koruyup yaşatmaktadır. Bu müzikal dans içerikli ulusal kültür mirasımızı her
zaman titizlikle hıfzedip asırlarla oyunlarında yaşatan ulu halka merhabalar olsun. Bu folklor -
müzik kültürümüzün geçmişte olduğu gibi, gelecekte de bilim insanları tarafından kapsamlı
bir şekilde yeniden tadkikatının yapılmasına çok büyük ihtiyaç duyulmaktadır. Tüm bunlar
kültür mirasımıza sahip çıkmamızın en önemli yöntemlerinden, doğru yollarından biridir.
KAYNAKÇA
1. “Azerbaycan El Musikisi” (Notaya aktaran Müslüm Magomayev), “Azerneşir”, Bakü-1927

2. Abdullayeva E. E. “Alibaba Abdullayev” , “Nurlan” yayınevi, Bakü – 215, 264 s.
3. Aliyev İ. G. “İstoriya Midi”, Bakü izd. A.N. Azerb. SSR, 1960, Tablo 36.
4. Aliyev V. G. “Gemikaya resmleri”, Edebiyat ve incesanat gazetesi, 2 Ağustos 1969.
5. Almaszade G., Kagalitskaya İ. D. Memmedov B. A., “Azerbaycan Halk Raksları”, “Birleşmiş
yayınevi”, Bakü – 1959, 150 s.
6. Altaylı S., “Azerbaycan –Türkcesi Sözlüğü”: 1. cilt, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1994, 622 s.
7. Altaylı S., “Azerbaycan –Türkcesi Sözlüğü”: 2. cilt, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1994, 1292 s.
8. “Arab Fars Sözleri Lüğeti” (sözlüğü), 1. cilt, “Şark – Garp” yayınevi, Bakü – 2005, S. 416.
9. “Arab Fars Sözleri Lüğeti” (sözlüğü), 2. cilt, “Şark – Garp” yayınevi, Bakü – 2005, S. 272.
10.Asgerov A., “Nahçıvan Folklorunda “Hahışta” Türünün İcracılık Özelliklerine Dair, № 465, 2015,
s. 71
11.Azerbaycan Dilinin İzahlı lüğeti, 1. cilt, “Şark - Garp” yayınevi, Bakü – 2006.
15.Azerbaycan El musikisi (Nota yazısı M. Magomayev), Azerneşir, Bakü-1927, 35 s.
16.Azerbaycan Etnografiyası, 3. cilt, “Şark-Garp” yayınevi, Bakü - 2007, 255 s.
17.Badalbeyli A., “İzahlı Monografik Musiki Lüğeti” (sözlüğü) "Elm" yayınevi, Bakü, 1969, 446 s.
18.Behmenli R. “Azerbaycan Halk raksları”, “Adiloğlu” yayınevi – Bakü - 2002, 159 s.
19. Behmenli R. “Azerbaycan Yallıları”, “Mütercim” yayınevi, Bakü - 2018, 140 s.
20.Duygulu M. “Türk Halk Müziği Sözlüğü”, “Pan Yayıncılık”, Ankara - 2014, 515 s.
21.Ferzıyeva S. “Azerbaycan’ın Talış Bölgesinin “Halay” Raks Mahnıları”, “Mütercim” yayınevi,
Bakü - 2014
22. Gözaydın N., “Türk Halk Oyunları Antolojisi – 2”, I Baskı, İstanbul, Haziran 2006. s.160
23.Güzel Ü., “Türk Musikisi Atlası”, 1. cilt, Yeni Türkiye Yayıncılık Eğitim Tic. Ltd. Şti, Ankara-
2019, S. 3 – 539

YALLI
24.Güzel Ü., “Türk Musikisi Atlası”, 2. cilt, Yeni Türkiye Yayıncılık Eğitim Tic. Ltd. Şti, Ankara -
2019, S. 3 – 608
2019, S. 3 – 634
2019, S. 3 – 684
27.Hacıbeyli Ü. “ Azerbaycan Halk Musikisinin Esasları”, “Yazıcı”, Bakü- 1985
28.Hacıbeyli Ü. “El Musikisi Hakkında” makale., Eserleri II cilt. “Yazıçı” yayınevi, Bakü- 1985.
S.183-184
29.Hasanov K. N. “Kadim Azerbaycan Halk Raksları”, “Işık” yayınevi, Bakü – 1983, 60 s.
30.Hasanov K. N. “Azerbaycan Kadim Folklor Raksları”, “Işık” yayınevi, Bakü – 1988, 129 s.
31.Hasanov K. N. “Ziyafet Dansları”, Bakü - 1988.
32.Hasanov K. N. “Azerbaycan Halk Oyunlarına İlişkin Metodik Talimatlar”, Bakü – 1986.
33.Hüseyinli B.H. “Azerbaycan Halk Raks Melodileri”, 1. defter, ADN, Bakü – 1965, 42 s.
34.İmamverdiyev İ. «Azerbaycan Raks Havaları», 1. cilt, “Nurlan” yayınevi, Bakü–2007,168 s.
35.İmamverdiyev İ. «Azerbaycan Raks Havaları», 2. cilt, “Nurlan” yayınevi, Bakü- 2007, 172 s.
36.İnozemtsev G.V. (1978). “Narodnıy Tanes”. “İzdatelstvo Znaniye yayınevi” Moskova.
37.İsazade A. İ., Memmedov N.H. “Azerbaycan Halk Mahnıları ve Oyun Havaları”, “Elm” yayınevi,
Bakü, 1984, 74 s.
38.İsmayılov M.S. “Azerbaycan Halk Musikisinin Janrları (türleri)”, “Işık” yayınevi, Bakü – 1984,
100 s.
39.Mansurov E., Kerımov A., “Azerbaycan Diringileri ve Renkleri”, “Işık” yayınevi, Bakü-1985, 57 s.
40.Memmedov E.M, Memmedli K. E. “Nahçıvan - Şerur El Yallıları”, “Ecemi” yayınevi Poligrafiya
birliği, Nahçıvan – 2015, 276 s.
41.Memmedov E. K. “Şerur Yallısı”, “Şirvanneşir” yayınevi, 2001, 24 s.
42.Memmedov E. K. “Yallı”, “Şirvanneşir” yayınevi, 2004, 116 s.
43. “Örnekli Türkce Sözlük İlköğretim İkinci Aşama”, Esen Basın Yayın Dağıtım Ltd.Şti Yayınları,
Ankara 2000, 846 s.
44.Özkan İ. H. “Türk Mûsikîsi Nazariyyatı ve Usûlleri”, Kudüm Velveleleri, 6. baskı, Ötüken
yayınevi, İstanbul – 2000.
45.Öztuna Y. “Türk Mûsȋkisi Kavram ve Terimleri Ansiklopedisi”, Atatürk Kültür Merkezi
Başkanlığı Yayınları, Ankara – 2000
46.Ramazanov A. , Feride L. “Raksın Meleği”, “Ganun” yayınevi, Bakü – 2005, 117 s.
47.Rustamov R. “Rengler ve Rakslar”, (Teyyub Demirov’un melodilerı), Azerbaycan Dövlet Musiki
Neşriyatı, Bakü - 1961.
48. Say A., “Müzik Asiklopedisi”, 1. cilt. Ankara, 1985, s. 7- 320.
49.Say A., “Müzik Asiklopedisi”, 2. cilt. Ankara, 1985, s. 323-638
50.Say A., “Müzik Asiklopedisi”, 3. cilt. Ankara, 1985, s. 643- 960
51.Say A., “Müzik Asiklopedisi”, 4. cilt. Ankara, 1985, s. 963-1279
52. Şahsoylu B, “Toy ve Halay Mahnıları”, Bakü – 1980
53.“Şifahi Eneneli Azerbaycan Musikisi”, II (rakslar), Folklor Enstitüsü, Bakü, 2019, 76 s.
429
Sempozyum bildirisi
1. Alekperova A. M. “Yallı Sanatı ve Onun Gemikaya Resimleri ile Bağlılığı”, “Gobustan” dergisi
№ 2, 1999, S. 42-44
2. Aliyev V. G. “Gemikaya Resimleri”, “Edebiyat ve İncesanat” gazetesi 2. Ağustos 1969
3. Askerov A. “Nahçıvan’ın Müzik Kültüründe Yallı Raksı”, “Musiki Dünyası” dergisi, 1/74, 2018,
S. 35-38
4. Behmenli R. “Azerbaycan Halk Rakslarinin Tasnifatı”, “Rast” Uluslararası Müzikoloji Dergisi, №
3, 2017.
5. Caferova A. “Nahçıvan Halayları ve Düğün Nağmesi “Hahıştalar”, I. Uluslararası Kafkasya Halk
Kültürü Kongresi, Geleneksel Âşık Sanatı ve Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi Kongre
Özet ve Bildiri Kitabı, 09 – 11 Ekim, 2017, Kars S. 445 – 450
6. Kurbanov B. O., “Dans Sanatı ve Müziği Hakkında”, Uluslararası MUDA Kongresi, III.
Uluslararası Türk Halkoyunları Kongresi, Dicle Üniversitesi Basımevi – 2018, S. 23 -30
7. İmamverdiyev İ. “Azerbaycan Dans ve Müzik Sanatının Bazı Sorunları Üzerine” Uluslararası
MUDA Kongresi, Dicle Üniversitesi Devlet Konservatuvarının 18 - 21 Ekim 2017 tarihinde
Düzenlediği «III. Uluslararası Türk Halk Oyunları Kongresi», Bildiri Tam Metin Kitabı,
Diyarbakır, Dicle Üniversitesi Basımevi, S. 103 – 121.
8. Memmedova H. “Azerbaycan Halk Müziğinde “Yallı” Dansı”, (“Antik Ege Dünyasında Dans”, 3.
Uluslar arası Muğla Müzik ve Dans Kongresi” Avrasya Bilimler Akademisi, Sosyal Bilimler
Dergisi özel sayısı 20-22 Ekim) 15 Aralık 2017, S. 182- 187
9. Memmedov E. “Nahçıvan düğünlerinde Kına Gecelerinde Oğlan ve Kız Evi Tarafından Söylenen
“Hakıştalar”, Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 2 (1): 1-4, 2012
10.Mirişova F. “Azerbaycan’ın Güney Bölgesinin Müzik Folkloru”, “4. Uluslararası Halk Kültürü
Sempozyumu” bildirileri, 29 Eylül – 1 Ekim 2016, Kazan-Ankara, S. 358 - 364
Dergi ve Gazete makaleleri
1. Alekperova A. M., “Köçeri Yallısı”, Etnomüzik analiz, “Azerbaycan Bilimler Akademisi Fizik
Enstitüsü”, Bakü -1995.
2. Alekperova A. M., “Yallıların Müzik Yorumu”, “Elm ve Hayat” dergisi, Sayı 12, Bakü -1995.
3. Alekperova A. M. “Yallı Sanatı ve Onun Gemikaya Resimleri ile Bağlılığı”, “Gobustan” dergisi №
2, 1999, S.43-44.
4. Aliyev V. G. “Gemikaya Resimleri”, “Edebiyat ve İncesanat” gazetesi 2. Ağustos 1969
5. Behmenli R. “Azerbaycan Halk Rakslarının Tasnifatı”, “Rast Müzikoloji Dergisi”, V cilt, Sayı 3,
Özel Sayı (2017), s. 1745 – 1757
6. Hayale Letifova “Gebele Bölgesi Etnografik Folklor Halk Kolektifi“Zopu-Zopu ”Konservatuvar
Dergisi № 4 (34), 2016 S. 40-43

YALLI
7. Hüseyinli B.H. “Azerbaycan Halk Raks Musikisinin Klassifikasiyası”, “Azerbaycan İncesanatı
Mecmuası”, 12. cilt (Azerb. EA-nın neşri) Bakü, 1968, 67 s
8. Hüseyinli B.H. “Azerbaycan Enstrümantal Halk Raks Musikisi”, “Azerbaycan Halk Musikisi
Mecmuası” S. 168 – 197, “Elm” yayınevi, Bakü - 1981
9. İbrahim E.S. “Emine Dilbazi”, Albüm-monografiya, Bakü – 2009, 72 s.
10.Memmedov A. “Azerbaycan Raksları”, “Elm ve Hayat” dergisi, № 7, Bakü – 1972, S.12 - 13
11.Memmedov A., Aliyev İ. “Şerur Yallısı – Nahçıvan’ın Tacı”, “Hafta içi” gazetesi, 26-29 Haziran,
2010, S. 5.
12.Rahmanlı A. M. “Raks Milletin Canından Geliyor”, “Gobustan” dergisi, № 2, Bakü– 2016, S.24 –
27
13.Rahmanlı A., Aliyev İ., “Azerbaycan Rakslarının Sahne Tecessümü”, “Konservatuvar” dergisi, №
4 (38), 2017 S. 44 – 56
14.Rahmanlı A., Nağıyev E. “Raks Tarihimize Bir Nazar”, “Konservatoriya” dergisi, № 2 (44), 2019,
S. 81-90
İnternet Kaynakları
1. http://konservatoriya.az/?p=3569
2. http://muda2.com/ktp/kitap.pdf
3. https://nuhcixan.az/news/medeniyyet-turizm/24362-efsanelesmis-naxcivan-yallilari
4. https://www.academia.edu/40296225/KAFKAS_%C3%9CN%C4%B0VERS%C4%B0TES%C4%
B0_GELENEKSEL_%C3%82%C5%9EIK_SANATI_VE_EDEB%C4%B0YATI_UYGULAMA_
VE_ARA%C5%9ETIRMA_MERKEZ%C4%B0
5. http://85.132.16.133/index.php/shahmaemmaedli-zhuntadz/19789-yall-maedaeniyyaetimizin-
aebaedilik-simvoludur.html
6. http://www.agra.az/az/%C9%99kr%C9%99m-v%C9%99-k%C9%99nan-m%C9%99mm
%C9%99dlil%C9%99rin-nota-aldigi-az%C9%99rbaycan-Nahçıvan-yallilari/
431
PROF. DR. İLGAR CEMİLOĞLU İMAMVERDİYEV
İlgar Cemiloğlu İmamverdiyev 23 Eylül 1956 yılında Azerbaycan’ın Gence
şehrinde doğdu. Fikret Amirov adına 1 sayılı Çocuk Müzik Okulu'nu (1967-1972),
Kanber Hüseyinli adına Orta İhtisas Müzik Lisesini (1972-1976) ve Üzeyir
Hacıbeyli adına Bakü Müzik Akademisi'ni (1976-1981yıllarında tar alanında) başarı
diplomaları ile bitirdi. 1985 yılında Öğrenci ve Gençlerin 12. Dünya festivalinin
(Moskova) diplomasını, 1986 yılında Orta Asya ve Transkafkasya cumhuriyetleri
arasında Doğu Aletleri üzere Bakü'de düzenlenen Üzeyir Hacıbeyli adına 1.
Uluslararası yarışmada birincilik diplomasını kazandı. Transkafkasya, Orta Asya ve
Türkiye'de düzenlenen halk müziği ve folkloru üzere birçok uluslararası kongrelere katılmış, yaklaşık
yüz elli bilimsel makaleleri farklı hakemli dergilerde yayımlanmıştır. 1994 yılında Azerbaycan
Cumhuriyeti Yüksek Referans Kurumundan sanatşinaslık adayı diplomasını (EN № 0308, 2 Kasım
1994 yıl tarihli Protokol № 54.), 2009 yılında sanatşinaslık doktoru diplomasını (ED № 01109, 8
Mayıs 2009 yıl tarihli Protokol № 8 –R), ilmi unvanını aldı. 1981 yılından 2000 yılına kadar Bakü
Müzik Akademisi Halk Çalgı Aletleri bölümünde, 2000 – 2006 yılları arasında Erzurum Atatürk
Üniversitesi'nde doçent olarak görev yaptı. 2007 yılından itibaren Gaziantep Üniversitesi Türk
Musikisi Devlet Konservatuvarı'nda doçent, 2009 yılından itibaren de aynı üniversitede profesör
olarak çalışmaktadır. Kapsamlı çalışmalarından dolayı 2015 yılında Azerbaycan Cumhuriyeti Yüksek
Referans Kurumundan 2. Profesörlük Diplomasını (PR № 01432, 17 Nisan 2015 tarihli Protokol № 07
R) almaya hak kazanan İlgar Cemiloğlu, "Ansambl için piyesler mecmuası" (1997), "Azerbaycan âşık
icracılığı sanatının karakteristik özellikleri" (2004), "Azerbaycan'ın 20 saz havası" adlı I, II (2005) ve
III (2006), "Azerbaycan'ın 40 saz havası" (2006 ), "Piyano eşlikli saz eserleri" (2006), "Piyano eşlikli
tar eserleri" 1., 2. cilt (2006), hem de "İran Türklerinde âşık düğün törenleri" (2006), iki ciltten oluşan
"Azerbaycan Dans Havaları" (2007), üç ciltten oluşan "Azerbaycan muğam (uzun havalar) renkleri ve
derâmedleri" (2007, 2009), "Azerbaycan ve İran Türklerinin âşık-icracılık sanatının karşılıklı
ilişkileri" 1. neşir (2007), 2. neşir (2008), "Âşık Mikail Azaflı’nın saz havaları" (2008), altı ciltten
oluşan "Azerbaycan halk türküleri" (2007, 2008, 2009), "Azerbaycan muğam (uzun hava) incileri
(mücevherleri) "(2010)", "Komik hikayeler ve gülmeceler" (2010), "Miskin Abdal ocağının el
sanatkârları" (2011), "Şirvan âşıklarının saz havaları" (2011), “İran-Azerbaycan Âşıklarının 40 Saz
Havası (2012), "Köroğlu havaları" (2012), "Saz havaları Antolojisi" (2013), "Azerbaycan enstrümantal
halk müziği örnekleri" (2014), "Vahit Ali oğlunun şiirlerine bestelenmiş müzikler" (2015), “Miskin
Abdal elinin saz-söz üstatları” 1. baskı (2016), 2. baskı (2017), “Dede Şemşir icracılığı sanatında
ananevi saz havaları” (2017), “Azerbaycan musikisinde Bahar mevzusu (konusu) ve Nevruz
motiflerinin izleri” (2018), “Bir millet, iki devlet, Azerbaycan - Türkiye” (2018), “Azerbaycan müzik
kültüründe bayatılar - mâniler” (2019), “Yaşıyorsun yüreğimde” (2020), “Azerbaycan Raks Havaları
Atlası” 1. cilt “Kaytağı” (2020), adlı kırk bir kitap yayımlattı.
Prof. Dr. İlgar Cemiloğlu farklı yıllarda Rusya (Moskova, St. Petersburg), Kazakistan (Alma -
ata), Özbekistan (Taşkent, Semerkant), İtalya (Roma, Napoli, Kapri), İran (Tebriz, Urmiya), Irak
(Bağdat, Babil ), Türkiye ( Ankara, Erzurum, Ağrı, Iğdır, Kars, Bayburt, Amasya, Osmaniye, Şanlı
Urfa, Akçaabat, İstanbul, Bursa, İzmir, Ayvalık, Eskişehir, Kırşehir, Nevşehir, Gaziantep, Adıyaman)
vs. birçok ülkelerde çok sayıda konserlere katıldı. Aynı zamanda Azerbaycan ve Türkiye
televizyonlarında: “AzTV1”, “İctimai TV”, “TRT İnt”, “TRT Gap”, “25. kanal” da tar ve saz aleti ile
farklı konserlerde yer aldı. “Kaçak Nabi”, “Papak”, “Beyin Oğurlanması” (Damadın çalınması),
“Doğma Sahiller” filmlerinin ve “Sekreğin destanı” (Korkut-Ata hikâyesi) çizgi film müziğini tar,
Azeri âşık sazı, bağlama ve ud enstrümanları ile seslendirdi. Prof. Dr. İlgar Cemiloğlu Gürcistan (Tiflis
1981), Özbekistan (Taşkent 1988, 1989), Kazakistan (Alma-ata 1991), Moldova (Komrat - Gagavuzya
2017), KKTC (Lefkoşa 2019), ve Türkiye'de (Ankara 2002, 2007, 2012, Kocaeli 2007, Urfa 2015,
Edirne 2016, Niğde 2017, İstanbul 2012, 2017, Nevşehir 2017, 2018, Iğdır 2017, Sivas 2017,
Diyarbakır 2017, Antalya 2018, Afyon 2018, Ardahan 2019, Eskişehir 2019), düzenlenen farklı
törenlerde hem folklor hem de halk müziği alanında uluslararası kongrelerde, sempozyumlarda ve
bilimsel zirvelerde akademik makaleleri ve icralarıyla yer almıştır.
“Azerbaycan Raks Havaları Atlası” 2. cilt “Yallılar” isimli kitap, Ali İmamverdi’nin ikınci,
Prof. Dr. İlgar Cemiloğlu’nun Türkiye ve Azerbaycan müzik kültürümüze armağan ettiği kırk ikinci
eseridir.

YALLI
433
YALLI

ISBN: 978-625-7279-18-5

Azerbaycan Raks Havalari Atlasi: Prof. Dr. İlgar Cemiloğlu İmamverdiyev - Ali İmamverdi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Azerbaycan Raks Havalari Atlasi: Prof. Dr. İlgar Cemiloğlu İmamverdiyev - Ali İmamverdi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

“Bir Millet iki Devlet”

PROF. DR. İLGAR CEMİLOĞLU İMAMVERDİYEV - ALİ İMAMVERDİ

It is responsibility of the author to abide by the publishing ethics rules.

2 AZERBAYCAN RAKS HAVALARI ATLASI 2. CİLT

ÖNSÖZ: Prof. Dr. İlgar İmamverdiyev: “Folklor – Müzik Kültürümüzün Değerlerinden

1. FASIL. Kadim Folklor - Müzik Mirasımız Yallılar – Halaylar ……….…………….……......13

1. Ağrıgülü yallısı (1. bölüm) ...............................................................................................................54

4 AZERBAYCAN RAKS HAVALARI ATLASI 2. CİLT

6 AZERBAYCAN RAKS HAVALARI ATLASI 2. CİLT

8 AZERBAYCAN RAKS HAVALARI ATLASI 2. CİLT

8. FASIL. Azerbaycan Bestekârlarının Yallıları……………………………….……….…………409

265. (1) Yallı (Mus: C. Cahangirov).............................................................................................. .....409

PROF. DR. İLGAR CEMİLOĞLU İMAMVERDİYEV ...............................................................432

10 AZERBAYCAN RAKS HAVALARI ATLASI 2. CİLT

12 AZERBAYCAN RAKS HAVALARI ATLASI 2. CİLT

I. FASIL: KADİM FOLKLOR - MÜZİK MİRASIMIZ YALLILAR - HALAYLAR

Ulusal danslarımız arasında “halay”lar, “yallı”lar, özgüllüklerinden dolayı dikkat

Resim № 1. Memmedsaleh İsmayılov (1912 – 1994)

14 AZERBAYCAN RAKS HAVALARI ATLASI 2. CİLT

Resim № 2. Babek Kurbanov (1939 – 2019)

Resim № 3. Seyfettin Altaylı

Resim № 4. Ahmet Say (1935 - ? )

16 AZERBAYCAN RAKS HAVALARI ATLASI 2. CİLT

Resim № 7. Nahçıvan’da Gemikaya adlı dağ

18 AZERBAYCAN RAKS HAVALARI ATLASI 2. CİLT

Resim № 11. Gültac Şahmemmedli

Ekıp nitelikli bu danslar ayrı ayrı zamanlarda düzenlenmiş çeşitli uluslararası

Resim № 12. Melih Duygulu

20 AZERBAYCAN RAKS HAVALARI ATLASI 2. CİLT

Resim № 13. Ahmet İsazade (1928 – 2007)

"Yallı'nın konusu zengin ve çeşitlidir. Burada geleneksel lirik,31 kahramani, epik,

Resim № 15. Haydar Aliyev (1923 – 2003)

Resim № 16. Vasif Talıbov (1960 - )

22 AZERBAYCAN RAKS HAVALARI ATLASI 2. CİLT

Resim № 19. Şerur yallıları

Resim № 20. Sona Veliyeva (1962 -)

24 AZERBAYCAN RAKS HAVALARI ATLASI 2. CİLT

Resim № 21. Ayten Caferova

Resim № 24. Ot biçen ciftçilerin halaya benzer pozisyonunun görüntüsü

Resim № 25. Ot biçenlerin görüntüsünü yansıtan Halay

“Yallı”larımızın, “halay”larımızın dans sürecinde ekip üyelerinin ellerinin, kollarının,

26 AZERBAYCAN RAKS HAVALARI ATLASI 2. CİLT

Resim № 26. Mirali Seyidov (1918 – 1992)

Resim № 27. Atın yalman görüntüsü Resim № 28. Alev – Yaloy

Resim № 29. Kemal Hasanov (1925 - ?)

28 AZERBAYCAN RAKS HAVALARI ATLASI 2. CİLT

Yönlendirebilmek amacıyla grup üyelerinin verdikleri yetkin karara göre de bu ekipte

Resim № 30. Gülhare Ahmedova Resim № 31. Bilal Erdoğan

Resim № 32. Ağac kütüğünden yapılmış saban

30 AZERBAYCAN RAKS HAVALARI ATLASI 2. CİLT

Resim № 35. Toprağın bir cift öküzlerle hışlanması

Resim № 36. Elhan Memmedov

Resim № 37. Amil Askerov

Ağ deve düzde kaldı hahışta,

III. FASIL: BİLİMSEL ARAŞTIRMALARDA YALLILAR

32 AZERBAYCAN RAKS HAVALARI ATLASI 2. CİLT

Resim № 38. Üzeyir Hacıbeyli Resim № 39. Müslüm Magomayev

Resim № 40. Bayram Hüseyinli (1923 – 1992)

Resim № 41. Nariman Memmedov (1927 - 2015)

Resim № 42. Agide Alekperova (1955 – 2012)

34 AZERBAYCAN RAKS HAVALARI ATLASI 2. CİLT

5. Nahçıvan’da “yallı”ların notaya aktarılmasında Ekrem Memmedov’la (bkz: Resim

Resim № 43. Ekrem Memmedov Resim № 44. Kenan Memmedli