WWW.ARTSENAUTO.

NL

MAANDELIJKS MAGAZINE VAN V V AA JAARGANG 77 SEPTEMBER 2011

Econoom Barbara Tandartsen klaar Opel Ampera, de Noord-Argentini Baarsma: zorg beter voor experiment met belangrijkste nieuwe is nog veel leuker door marktwerking vrije prijsvorming auto van het jaar dan het lege zuiden

Scheiden en dan?
wonen & werken in de Bourgogne

advertentie

Analyse

Inhoud

Redactie

m
18 Na de roze wolk
groter is dan op arbeidsongeschiktheid, dekken medici zich veel minder tegen dit risico in. Dat kunnen ze beter wel doen.

innen VvAA is dit jaar voor alle medewerkers de training Klare Taal gestart. Ik heb er niet aan deelgenomen kwam in dienst toen het proces zon beetje afgerond was maar ik begrijp van collegas dat het een training betrof die medewerkers helpt om in onderlinge contacten op een constructieve manier duidelijk te zeggen waar het op staat. Om zodoende met elkaar tot betere samenwerking te komen en als positief gevolg daarvan VvAA leden nog beter van dienst te kunnen zijn. Nou ben ik zelf nogal van de klare taal, dus ik vond het verfrissend toen ik van de training hoorde. Wat heerlijk zou het zijn als iedereen zich (in werk en leven) vrij voelde om duidelijk en open met elkaar te communiceren. Vooral als dat dan ook op een prettige en constructieve wijze zou gebeuren, want daar ontbreekt het natuurlijk nogal eens aan bij mensen die van nature geen moeite hebben met duidelijkheid (ondergetekende is daarop geen uitzondering). Overigens is klare taal spreken nog heel Marktwerking in de zorg leidt tot eindeloos geruzie. Voorstanders zeggen dat concurwat anders dan deze ontvangen en het graprentie de zorg goedkoper maakt, tegenstanders vrezen juist het omgekeerde. Flip Vuijsje, pige is dat veel van de natuurtalenten in het spreken ervan juist in dat laatste weer niet voormalig hoofdredacteur van Arts & Auto, analyseert de meningen en stelt vast dat zo handig zijn. Dus heb ik me bij wijze van marktwerking een zo vaag en beladen concept is dat het een zinvol debat verhindert. oefening in mijn vorige redactioneel voor de leeuwen geworpen en u gevraagd mij te laten TEKST FLIP VUIJSJE weten wat u van onze omslag vond. Die met de halfblote aios erop dus. U heeft met velen gereageerd en u Voorbeeld 1. Het nieuwe akkoord tuseconoom Sweder van Wijnbergen hekelde deed dat vaak in klare taal sen Edith Schippers, ziekenhuizen en in zijn bijdrage aan De zorg is pagina 7). (zie geen markt het blinde maar puur ideologische u daarvoor hartelijk bedanken en zorgverzekeraars, over concentratie en Mag ik geloof dat marktwerking lagere kosten betespecialisatie van ziekenhuiszorg, kreeg tegelijkertijd opnieuw een beroep op u doen? kent. Maar hij besloot zijn artikel met in een commentaar in de Volkskrant naast Heel te volgen een pleidooi om het voorbeeld graag zou ik namelijk van u weten hoe u kritiek ook n compliment: de minister als professional van het Verenigd Koninkrijk. Daar vorm- staat tegenover het fenomaakt hiermee een terecht einde aan de de premier Tony Blair demeen marktwerking in de zorg en de gevolgen bureaucratische mislukte vrije marktwerking. National Health Service om naar een wat u ervan vindt dat daarover Een paar dagen later bracht diezelfde daarvan. En stelsel met meer concurrentie in het Volkskrant nog een commentaar over dit 14 Interview 26 Inspelen op later geschreven wordt in tijdschriften zoals Arts onderwerp. Dat de nieuwe plannen hogere aanbod van de zorg. Met voor ziekenVoor econoom Barbara Baarsma staat Voor en geen kwaliteitswinst, dreigt een nancile vrijheid, en ruim het eerst in decennia huizen meer & Auto. Ter inspiratie verwijs ik u naar twee kosten brengen het vast: marktwerking verbetert de plus nodeloos reizen voor patinten. Vergeneratie nancieel slechter af te voor private winstgestuurde zorgartikelen rondom het thema in dit nummer baan zijn aanbieders. gelijkbaredan de maar met dit verschilzijn portemonkritiek, voorgaande. Wie kwaliteit van zorg. Bovendien, wat is het (pagina 14 en 23). En natuurlijk zijn alle Voorbeeld dat die tweede auteur hier juist een kleffe maatregelen. 3. In haar recente proefalternatief? nee lief heeft, neemt tijdig reacties opnieuw van harte welkom. Veel schrift De dokter en de tijdgeest beschrijft saus van marktwerking bespeurde. leesplezier.

B Verlos ons van14 18 het -woord

23 26

Klare taal

V
30

50

Jolanda Dwarswaard de bedreiging Voorbeeld 2. Bij de invoering van het van de huisartsgeneeskunde door het nieuwe zorgstelsel in 2006 publiceerde Hoewel de kans op een scheiding veel SP een bundel kritische teksten. Ook De tandarts gaat experimenteren met marktwerking. Nieuwe extra beleid van de

30 Prijzen in de mondzorg

vrije prijsvorming. De beroepsorganisaties zijn enthousiast, anderen plaatsen kanttekeningen.

<

9 - 2011 00

23 Het m-woord
Voormalig hoofdredacteur van Arts & Auto Flip Vuijsje stelt vast dat het begrip marktwerking zo vaag en beladen is, dat het een zinvol debat verhindert.

50 Bootjes kijken
De HISWA te water wordt een stuk interactiever. Bezoekers kunnen dit jaar van alles op watersportgebied doen en uitproberen, van low tot superhigh budget.
Marjan Enzlin, hoofdredacteur m.enzlin@artsenauto.nl 030 247 40 23

9 - 2011 3

advertentie

Medewerkers

Rubrieken
Focus
8 11 12 13 29

In beeld App Over de grens Mijlpaal Frank van Wijck

Wonen

55 Gespot 56 Binnenkijken bij de familie Brinkman

Lezen & kijken

58 Boeken 59 Dvds 59 Filmfan

Management
Anne Mieke van Eijsden (1962) werkt als eindredacteur voor Arts & Auto. Min of meer door toeval is zij het bladenmakersvak ingerold, na een afgeronde studie rechten. Achteraf bezien had ik voor journalistiek moeten kiezen, want dit ligt mij veel meer. Na redactiewerk voor bladen als Plus, DoehetZelf Wonen, Beau Monde en Playboy kwam ze in 2007 bij Arts & Auto terecht. Een blad van een totaal ander kaliber, maar: dat maakt het juist zo leuk. Elke maand redigeert Anne Mieke onder meer de reisverhalen. Een onderdeel waar ze veel affiniteit mee heeft, want jaarlijks maakt ze een verre reis. Haar impressies van het noordwesten van Argentini, waar ze in februari rondtrok, zijn te vinden op pagina 60. Bijna iedereen gaat naar het zuiden, maar ik heb niets met vorst en ijs. Het warme noorden sprak mij veel meer aan.

32 Portret: Marlies Bartels 33 Recensies 33 Raadger/Ramler over een goed werkklimaat

Reizen
60 66 66 67 70

Wet & recht

34 Lezersvragen 34 Annemarie Smilde over Tuchtzaakhulp.nl

Noordwest-Argentini Joris van Drooge over vakantiefotos Reisnieuws Zuid-Frans katharenland VvAA reizen

VvAA
17 35 74 76 80 81 82

Fiscaal
37 37

Lezersvragen Peter van Bakel over advies van de fiscus

Personal finance
38 38 39 39

Partnerpensioen Ferdinand Wit over de eurozone Lezersvragen Joan Versluijs over erfenisverdeling

Bestuur Praktijkadvies Welkom bij VvAA VvAA nieuws VvAA opleidingen Academie voor Medisch Specialisten Ledenvoordeel: wijn proeven in de Weerribben; maak uw eigen fotoalbum; VvAA winter Grip- en Sliptraining; lezing reis- en landschapsfotografie 84 Conceptnotulen ALV

Student

40 Prikbord 42 Update: effectief studeren 43 Mijn geld: Elian Hoving

Ledemaatjes

86 Advertenties van leden voor leden

En verder
3 6 6 6 79

Digitaal
Reina Louw (1967) werkt als zelfstandig journalist voor verschillende magazines. Ze heeft een achtergrond in de laboratoriumwereld; ruim twintig jaar onderzocht ze de gesteldheid van grondstoffen en water. In de tussentijd volgde ze de praktische journalistieke opleiding op Windesheim in Zwolle en de theoretische journalistieke opleiding aan de VU in Amsterdam. Reina reist veel en graag. Ze doorkruiste in het verleden verschillende continenten. Om van Algerije in Burkina Faso te kunnen komen, trok ze door de Sahara. In het huidige Congo reisde ze per boot over de rivier Zare van de hoofdstad Kinshasa naar Kisangani. Maar, zo heeft ze zelf ook ervaren: Mooie reisavonturen kunnen ook dichter bij huis liggen. Voor dit nummer schreef ze op pagina 67 een verhaal over het Franse katharenland, een streek die ze graag en vanwege familie aldaar geregeld bezoekt.

44 Bram Vermeer over internet 44 Lezersvragen 45 Gadgets

Van de redactie Colofon Brieven MuziekKliniek Puzzel

Auto

46 Portret: Opel Ampera 48 Bart van den Acker over theorie en praktijk 48 Nieuws 49 Trendsetter: antiallergisch autointerieur

Eten & drinken

52 Maandmenu van Merijn Tol 54 Han Sjakes over Californische wijn

Achterin

97 De Spiegel: Annejet van der Zijl 98 Sjef Willemen (1955 - 2011)

9 - 2011 5

Colofon
De spiegel

Brieven
Roos Vonk
is hoogleraar sociale Roos Vonk (www.roosvonk.nl) Universiteit Nijmegen en psychologie aan de Radboud en auteur. Ze is vaste columnist freelance trainer/spreker Intermediair en schreef het in Psychologie Magazine en jaar verscheen een bundeling boek De eerste indruk. Vorig naam Egos en andere ongevan haar columns onder de de opvolger, Menselijke makken en in juni 2011 verschijnt bijdrage op deze pagina Haar gebreken voor gevorderden. Magazine gestaan. heeft eerder in Psychologie

Jaargang 77, nummer 9, 27 augustus 2011

Contact met VvAA:

Voltreffer

030 247 47 89 www.vvaa.nl

Redactie: Hoofdredacteur: Marjan Enzlin Eindredacteuren: Marcel van Dijk, Anne Mieke van Eijsden Redacteuren: Monique Bowman, Ingrid Lutke Schipholt, Roel Notten Vormgever: Conny Lubbersen Redactieassistent: Anne Barendregt Ledemaatjes: Martine de Paauw-Rolf

Heldenrol
sprookje. Al die tijd heeft Zo leef je samen in een manueel therapeudat cht zinvol was. De laatste tijd heb ik diverse de behandelaar niks gedaan en. Steeds hij zichzelf een hele vent ten bezocht vanwege gewrichtsklacht En ondertussen vindt een s vent, want ik denk behandelaar vroeg me gebeurde hetzelfde. De met zijn auwekulkunstje zijn-gedrag bij mante nemen of een beweging bepaalde houding aan dat dit kijk mij eens effectief dat er iets scheef was. bij vrouwen. Mannen verte maken, en constateerde nen vaker optreedt dan sprookjes verschilde per behandeplezier de heldenrol in (Wat er scheef was, dat hier vullen met zon realiteitszin hebben. Hij manoeuvreerde laar.) Hij ging aan de slag. dat ze misschien wat minder in mijn rijtje had een abrupte ruk of draai. en daar wat en gaf soms De laatste manueel therapeut houding of bewevond ik. Ze legde uit dezelfde Na aoop moest ik weer de voetjes meer op de vloer, Ah, het ziet er al veel beetje scheef staat en waar ging tonen en zei hij trots: dat bijna iedereen een kenje dat? heel gewoon geen magische beter uit! Zie je dat aan ziet: zag geen verschil. Ik ook zien! Ik was net op Nee, zei ik elke keer. Ik nersblik ik kon het zelf ziet hij dan? Verbeeldt ze zei dat je gewrichten moment verkouden en voelde geen verschil. Wat dat keer iets moet rekzijn en dat dat vanzelf hij het zich? Als je de tweede ook verkouden kunnen het toch logisch dat je ken of strekken, dan is keer? Zouden andere verder komt dan de eerste en Ja ik zie het! patinten daarin meegaan al beter voelen? dan roepen? En wie weet, zich tie: als Misschien is het mijn beroepsdeforma ben ik vertrouwd psycholoog en wetenschapper n die berusten op iets met alle therapie-effecte De meeste klachten heel anders dan de therapie. na verloop van tijd (psychisch of fysiek) gaan behandeling, dan kan werk, geheel zonder vanzelf over. Ben je onder overgaat. Ze ging aan het Doordat ze minder opknapte, maar dat het lijken alsof je daardoor imponerende heftige rukken. oop gebeurd. Dan is er ook om iets te doen. Na a was misschien ook vanzelf praatte was er meer tijd doordat je effect verwacht, beetje scheef, vond ze. nog het placebo-effect: stond ik nog steeds een voelen, zelfs als de behandedat het goed kwam, dat ga je je ook echt beter Maar ik voelde meteen weer lekker zaten. ling niks voorstelt. de gewrichten eindelijk twee manieren waardat artsen, psycho- en Misschien is het wel zo Misschien zijn er grofweg en hopen je verder n vaak maar wat doen en psychotherapeuten fysiotherapeute op artsen, fysiodit soort effecten zal of poetsen. Ik heb duidelijk dat het goed uitpakt. Door kunnen helpen: lullen ambachtelijk, geen keer ook zo zijn. Misschien voorkeur voor een poetser: dat negen van de tien een , gewoon aandat het zo werkt en bestaat weten ze zelf niet eens hocus pocus, geen heldenverhalen je cebo-effect: de van wat grandeur, kijk er zoiets als het behandelaarpla pakken die hap. Hou je jouw toedoen opknapt. naar knapperds die dwars illusie dat iemand door graag bewonderend op en zien, dan zie je het ook. weten wat je beweegt Als je iets verwacht te door jou heen kijken en dan heb je meer aan een nog bevestigd door de Meestal wordt dat ook waarom je je z beweegt, te zeggen dat-ie geen verplacebo-effect bij mekaar patint, die niet durft Held. Met jouw en zijn is opgeknapt dankzij zijn resultaten! < schil merkt, of die echt bereik je ongelfelijke eigen placebo-effect.

Ondertussen vindt hij zichzelf een hele vent s met zijn auwekulkunstje

In Arts & Auto 6 schreef hoogleraar sociale psychologie Roos Vonk in De spiegel over haar teleurstellende ervaringen met manueel therapeuten.

zijn bed hangt en vanaf morgen begint met een nieuwe start met iets meer ethiek. P.A.G. Koks fysiotherapeut Leeuwarden

Medewerkers aan dit nummer: Bart van den Acker, Peter van Bakel, Fleur Baxmeier, Sven Benjamins, Louis Blom, Yde Bouma, Edwin Brugman, Sebastiaan ter Burg, Gonnie Constansia, De Beeldredaktie, Djanko, Bart Doornbusch, Joris van Drooge, Frank van Kolfschooten, Reina Louw, Marcel Leuning, Diederik Leusink, Leon Mussche, Marloes de Moor, Arjan van Nistelrooij, Gertjan Portman, Wout Raadgers, Pieter Ramler, Nadine Reef, Tjomme Reeringh, Daphne Riksen, Carolyn Ridsdale, Peter Ritmeester, Ed van Rijswijk, Bram van Schaik, Han Sjakes, Annemarie Smilde, Nout Steenkamp, Els van Thiel, Merijn Tol, Anton van Tuyl, Rutger Vahl, Bram Vermeer, Joan Versluijs, Flip Vuijsje, Frank van Wijck, Ferdinand Wit, Het Wonderlab, Annejet van der Zijl. Redactieadres: Postbus 8153, 3503 RD Utrecht 030 247 43 41 redactie@artsenauto.nl www.artsenauto.nl Adreswijzigingen: U kunt al uw wijzigingen doorgeven op www.vvaa.nl/ mijngegevens, of bel VvAA ledenservice: 030 247 47 89. Advertentieverkoop: PSH Media Sales Benno Aalders, accountmanager Kronenburgsingel 515 Postbus 30095, 6803 AB Arnhem t 026 750 18 00 f 026 750 18 01 benno.aalders@pshmediasales.nl Cordinatie advertentiemateriaal Manon Hubers, 026 750 18 57 manon.hubers@pshmediasales.nl

Het artikel van mevrouw Roos is een voltreffer! Eindelijk iemand die uit eigen ervaring de spijker op de kop slaat! Ikzelf heb 40 jaar ervaring als fysiotherapeut, in een solopraktijk, met patinten uit 76 landen. De verhalen van mijn Nederlandse patinten over hun ervaringen met mijn collegas doen mij schamen fysiotherapeut te zijn. Iedereen in de gezondheidszorg bedient zich van kleine kunstjes; ondergetekende ook, maar nooit van auwekulkunstjes! Ik zie al jaren de ontwikkeling dat collegas op de stoel van een orthopeed of neurochirurg denken te zitten. Of ze noemen een hoogopgeleide radioloog collega, omdat ze zelf een echoapparaat hebben gekocht. Velen vervallen in vaag onwetenschappelijk gebazel en zijn de basis van het echte ambacht ver ontstegen. De oplossing is om snel terug te keren naar de oude benaming van het handelen: heilgymnast-masseur. Heilgymnastiek dekt alle vormen van bewegen, alleen massage heeft heden ten dage een verdachte naam en de therapeut kan er moe van worden. Ik hoop dat iedereen in de gezondheidszorg het artikel van mevrouw Roos boven
In deze rubriek verhalen schrijvers, journalisten en publicisten over een persoonlijke ervaring met de gezondheidszorg en houden (para)medici hiermee een spiegel voor.

In Arts & Auto 8 geeft Gerlach Cerfontaine, de nieuwe voorzitter van de Vereniging VvAA, zijn visie op leidinggeven: Ik geloof in de eenvoud der dingen, het menselijk contact. Het citaat van de heer Cerfontaine over de eenvoud der dingen en het belang van menselijk contact vind ik prachtig. Maar daarbij maak ik u wel graag op het volgende attent: er zijn nieuwe verpleeghuizen die volgens de moderne technieken functioneren, waar vanwege de airco de ramen niet open mogen of kunnen, computergestuurde knopjes de gordijnen en de verlichting regelen, enzovoort. Helaas gaat dit ten koste van aanwezig personeel, waardoor er voor de bewoners weinig tijd is voor adequate hulp (met name bij het naar het toilet gaan). Hoe was het ook alweer: Ik geloof in de eenvoud der dingen, het menselijk contact. Het geloof en begrip van de heer Cerfontaine zal/zou hier toch een schitterende taak in zien! E. M. Specken-Otterbeek Maastricht

Menselijk contact

MuziekKliniek
Elke maand bespreekt Bram van Schaik in zijn MuziekKliniek op www. artsenauto.nl interessante nieuwe titels, van pop tot jazz, en van klassiek tot wereldmuziek. Lezers van Arts & Auto kunnen hier meedingen naar een exemplaar van de besproken titels. Maar natuurlijk niet zonder eerst de vragen goed te beantwoorden Deze maand in MuziekKliniek: 1 van The Beatles The High Country van Richmond Fontaine Toujour van Charles Aznavour Pull Up Some Dust And Sit Down van Ry Cooder

Ledemaatjes: Bij voorkeur opgeven via de website: www.vvaa.nl/ledemaatjes. Meer informatie vindt u op pagina 86.
Advertenties staan onder controle van de redactie en kunnen worden geweigerd zonder opgaaf van redenen. Advertentiecontracten worden afgesloten conform de Regelen voor het Advertentiewezen, gedeponeerd bij de rechtbanken in Nederland. Daarnaast zijn de Algemene Advertentie Voorwaarden van PSH Media Sales van toepassing. Op verzoek wordt een exemplaar toegezonden. (c) Copyright 2011. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie of uitgever. PSH Media Sales en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. Van werken van beeldende kunstenaars, aangesloten bij een Cisac-organisatie zijn de auteursrechten geregeld met Pictoright te Amsterdam.

ISSN 0004-3966 Verschijnt: 12 maal per jaar Druk: Senefelder Misset, Doetinchem

Ga naar www.artsenauto.nl/muziek en doe mee met de prijsvragen.

6 9 - 2011

WWW.ARTSEN AUTO.NL

Gerlach Cerfontaine: Ervaar de 3 vs van nieuwe voorzitter van het overwel digende de Vereniging VvAA Costa Rica

Aan de schandpaal: Hij heeft alles in zich patinten nemen het om het te maken: heft in eigen hand de nieuwe Ford Focus

MAANDELIJKS MAGAZINE VAN V V AA JAARGANG 77 AUGUSTUS 2011

Blote dokter

Op het omslag van Arts & Auto 8 prijkt ponticaal een aios chirurgie met ontbloot bovenlijf. In haar redactioneel vroeg hoofdredacteur Marjan Enzlin wat u ervan vond. Wij een aantal jonge dames, collegas zijn erg blij met de omslagfoto. Het was zelfs het gespreksonderwerp tijdens de lunch. Ik heb het tijdschrift doorgekregen van een collega. Heel toevallig hadden we eerder een gesprekje over Jackson Avery van Greys Anatomy. Grappig dat de foto enigszins gelijkenis toont. Maar zoals in uw stukje staat, de foto op de omslag straalt geen seks uit. Veilig om het tijdschrift op mijn bureau te leggen ter inzage. Maritte, via e-mail

eventuele afstandelijke gezicht zou moeten verbergen achter een roze overhemd is mijns inziens ook nog eens ongewenst, omdat mensen kunnen schrikken omdat ze vrezen, dus met een homo te maken te hebben. Margrieta M. Linders klinisch psychologe, Duivendrecht

wonen & werken in de Bourgogne

Kleding maakt de professional

De omslagfoto is door onze oudste dochter, tweedejaars geneeskundestudent, direct zorgvuldig verwijderd en meegenomen naar haar studentenhuis. De bewoners van dit huis kunnen een mooie mannentorso wel waarderen. Dus mede namens haar onze complimenten voor de omslagfoto. Janneke Aalberts, via e-mail

eveneens gewaagd. Complimenten voor de durf om na rijp beraad de foto van deze prettige dokter toch te plaatsen. Het oog wil tenslotte ook weleens wat. Ik ga me verder verdiepen in het magazine. Hans Paping, via e-mail

Het is een prima beeld, dat goed uitdrukt dat kleding voor een arts zeer belangrijk is. Voor zijn voorkomen maar vooral uit hyginisch oogpunt. Ik kan mij groen en geel ergeren aan huisartsen en hun assistenten die de gehele dag in hun smerige klofe rondlopen en dan s avonds zeker het avondeten opdienen met alle klebsiellas en colibacterin van die dag nog op hun spijkerbroek. A.P.M.Rutten chirurg n.p. Horn

De foto van de Blote dokter is een prachtige foto! Gewoon een mooie illustratie voor het bijbehorende artikel. Zo kan het overal op de leestafel liggen en is meteen een reclame voor A & A. Wie zich aan deze foto stoort, laat zichzelf wel heel erg kennen! Die is hypocriet, wereldvreemd of mogelijk zelfs wel jaloers! J.R.Mellema huisarts n.p. Roden

De omslagfoto van de laatste Arts & Auto is bij mij heel goed in de smaak gevallen. Ik vind het een goede keuze en ik denk de vele jonge, vrouwelijke (dieren)artsen met mij! Verder vond ik het inhoudelijk ook een interessant nummer. Complimenten dus! Lily Pels Rijcken dierenarts Nijkerk (GD)

Wij zijn ontzettend enthousiast over deze cover, naar onze mening de beste cover ooit! Deze voorkant hangt nu aan ons prikbord op kantoor! Deborah, via e-mail

Ik snapte hem niet. Ik begreep niet, waarom hij die pyjamabroek aanhad en waarom hij zich daar stond om te kleden. Gezien zijn muts dacht ik dat hij misschien chirurg was. Hij is knap en heeft een mooi lichaam, maar voor mijn gevoel wel een erg jong gezicht voor een chirurg. Kortom: ik vond het onbegrijpelijk en vooral erg auw en moet er niet aan denken dat het voortaan elke keer op uw magazine staat. Vervolgens heb ik wel met grote interesse het bijbehorende artikel gelezen, en was verrast hoe een uniform een rol speelt bij zowel de drager als de kijker, en hoe sterk dat tijdsgebonden bleek. Wel vond ik de tips van de imagodeskundige te oppervlakkig. Ze stelt niet dat je hoe dan ook jezelf moet zijn, maar geeft foefjes waarmee je je onzekerheid zou kunnen camoueren, en dus met bedrog het vertrouwen van de patint zou kunnen winnen. Alsof dat al nodig is en zou kunnen werken. Dat een mannelijke arts zijn

Ik vind de foto op, of eigenlijk over de grens. Het medisch beroep is een waardig beroep, en alle associaties met seks behoren mijns inziens gemeden te worden. Zijn lage broek doet dat niet en zijn lichaam doet vermoeden dat hij meer op een tnessinstituut rondloopt, dan in een ziekenhuis. Het is waar, de foto trekt wel de aandacht, maar als er regelmatig van zulke fotos als omslag gebruikt werden, zou ik niet voor de VvAA bedanken, maar wel voor het blad Arts & Auto. M. Duifhuzen dierenarts Veenendaal

Doe m en wi ee n!

Fotowedstrijd 2011
Het thema van onze jaarlijkse fotowedstrijd is deze keer Eenvoud. Upload uw foto op de website en maak kans op een VvAA reischeque! U kunt daar ook de fotos van andere VvAA leden bewonderen en beoordelen. Lees hier ook de tweewekelijkse webcolumn van fotograaf en jurylid Nout Steenkamp. Om mee te doen, moet uw inzending vr 18 oktober binnen zijn. www.artsenauto.nl/fotowedstrijd

Voordat de mailbox volloopt met negatieve reacties (en die verwacht ik eigenlijk van een aantal leden) meteen een reactie. Ik pakte vanmiddag het exemplaar uit de bus en was oprecht blij verrast en vond het

9 - 2011 7

Focus

In beeld

Opereren in een vrachtwagen

Orthopeden, chirurgen en andere specialisten van Medinova Kliniek Klein Rosendael in het Gelderse Rozendaal opereerden afgelopen zomer in een vrachtwagen. De mobiele operatiekamer was speciaal uit Engeland overgekomen, omdat de gewone operatiekamers een renovatiebeurt ondergingen.
FOTO: NADINE REEF

advertentie

Focus

App

Apps voor smartphones zijn ongekend populair. In deze rubriek belichten we elke maand een bijzondere app, met commentaar van een gebruiker.

Epocrates
TEKST DAPHNE RIKSEN

Wat? Met Epocrates kun je snel achterhalen wat voor medicijnen je voor je hebt. Dat gebeurt aan de hand van uiterlijke kenmerken, zoals vorm, kleur, opdruk en breukstreepje. Daarna kun je op de gevonden fotos klikken voor extra informatie, zoals de generieke naam, welke dosering geschikt is voor volwassenen en voor kinderen, de contra-indicaties, en interacties met andere medicijnen. Voor wie? Artsen, verpleegkundigen, studenten, en assistenten in een huisartsenpraktijk. Plus- en minpunten Epocrates is een zeer volledige app, die informatie biedt over duizenden medicijnen en hun mogelijke interacties. Je kunt die informatie afstemmen op je eigen specialisme, zodat de app alleen de meest relevante gegevens toont. De drie betaalde versies bevatten daarnaast onder meer een medisch woordenboek met 100.000 begrippen en informatie over de behandeling van honderden ziektebeelden. Omdat het een Amerikaanse app is, bevat Epocrates alleen daar geregistreerde geneesmiddelen. Reacties Epocrates wordt op internet zeer goed beoordeeld. De app staat boven aan de iMedicalApps top-5 van gratis Android-apps voor artsen en medisch studenten. Op dezelfde website neemt Epocrates de tweede plaats in op de top-10 van gratis iPhone-apps. Recensent en arts Iltifat Husain: The Pill Identier is one of the coolest features offered. Furthermore, there is information on thousands of drugs, including mechanism of action, pharmacology, the ability to add custom notes, and all the other basic drug info you could possibly want. Op AppComments.com staat te lezen: Ook als geneeskundestudent een gemakkelijk en handig programma. Jammer dat het wel wat speciek Amerikaans is. Uit recent onderzoek in de VS blijkt dat Epocrates de populairste medische app van dit moment is (bron: smartphonehc.com).

Naam Lilette Gnirrep (48) Beroep gespecialiseerd verpleegkundige maag-, darm- en leveraandoeningen Werkplek Ziekenhuis Bernhoven (Oss)

Als verpleegkundige maak ik regelmatig mee dat mensen hun medicijnlijst of pillendoosjes vergeten zijn als zij op het spreekuur komen of met mij een afspraak hebben voor een intakegesprek. Ze beschrijven hun medicijnen dan bijvoorbeeld als dat roze tabletje. Via Epocrates, dat ik op mijn iPad heb genstalleerd, komen we er aan de

Aan de hand van fotos komen we er wel uit

hand van de fotos meestal wel uit om welk middel het gaat. Temeer omdat je niet alleen op uiterlijk kunt zoeken maar ook op ziektebeeld. Voor maag-, darm- en leveraandoeningen zitten alle in Nederland gebruikte geneesmiddelen er wel in. Natuurlijk kun je er niet helemaal blind op varen maar desondanks is het een geweldig hulpmiddel. Je kunt eenvoudig doorklikken naar beknopte informatie, zoals de contra-indicaties en de interacties met andere middelen. Jammer is alleen dat het een Amerikaanse app is. Een Nederlandse versie van Epocrates zou helemaal geweldig zijn! Ik hoop dan ook dat er ooit een vergelijkbare app komt bij het Farmacotherapeutisch Kompas.

Praktische informatie over Epocrates

Bruikbaar op Android, iPhone, iPod Touch, iPad, BlackBerry, Palm, Windows Mobile Prijs gratis (drie uitgebreide versies met vele extras vanaf 70 euro per jaar) Ontwikkeld door Epocrates Meer informatie www.epocrates.com

FOTO: DE BEELDREDAKTIE/CHRIS VAN CROMVOIRT

Focus

Over de grens
Mond-op-snavel
Een toegewijd dierenarts in het plaatsje Bend in Oregon (VS) heeft op een ongebruikelijke maar gedurfde manier het leven gered van een Amerikaanse zeearend die was aangereden door een auto. Toen de bald eagle eenmaal onder narcose was, stopte hij met ademen. Waarop de dierenarts onmiddellijk in actie kwam met mondop-mond beademing, waarna de borst van de vogel weer opzwol en de ademhaling werd hervat. Een volledig herstel wordt voorspeld.

Koninklijke kwakzalverij
Edzart Ernst, hoogleraar complementaire geneeskunde, heeft onlangs het bijltje erbij neergegooid. Als een van de hoofdredenen noemde hij de inmenging van de Britse kroonprins Charles, samen met andere pleitbezorgers van alternatieve therapien, in zijn wetenschappelijke werk. In de achttien jaar dat Ernst aan de Universiteit van Exeter onderzoek deed naar alternatieve geneeskunst, kwam hij tot de conclusie dat snake-oil salesmen and pseudo-science wijdverbreide en gevaarlijke fenomenen zijn. En dat prins Charles, als warm voorstander van alternatieve en holistische geneeskunst, persoonlijk een van de grootste obstakels vormt voor het verrichten van serieus wetenschappelijk onderzoek naar de werkzaamheid ervan. Eerder al beschuldigde Ernst de prins van uitgesproken kwakzalverij naar aanleiding van producten van diens in 1990 opgerichte bedrijf Duchy Originals. Zoals een detox-drankje op basis van artisjok en paardenbloem, dat schadelijke stoffen uit het lichaam zou helpen verdrijven. Een woordvoerder van de prins spreekt overigens tegen dat Charles zich met het werk van Ernst heeft bemoeid.

Nog steeds druk

Tandarts Mark Phung uit Sydney moet 1,3 miljoen Australische dollars (975.000 euro) schadevergoeding betalen aan een patint bij wie hij 28 kronen plaatste terwijl er maar drie nodig waren. Bovendien deed hij dit zo slecht, dat ze allemaal meteen weer moesten worden vervangen. Voor The Dental Council of New South Wales is dit overigens geen reden voor schorsing. En op een vraag van The Sydney Herald waarom hij nog steeds als tandarts werkt, antwoordde Phung dat hij het te druk had om antwoord te geven: Im with a patient.

Ongevoelige ex-minister
Taiwanese dierenartsen zijn boos op voormalig minister van volksgezondheid Yaung Chihliang. In zijn boek stelt hij inferieure artsen zonder gevoel voor moraliteit op n lijn met dierenartsen: Zonder gevoel voor patinten kun je nooit een echte dokter zijn. Dan kun je alleen maar een dierenarts worden: iemand die zijn patinten behandelt als beesten. Twintig dierenartsen pikken dit niet en dreigen met juridische stappen als Yaung zijn excuses niet aanbiedt. Chen Pei-chung, van de beroepsvereniging van dierenartsen, wijst erop dat omdat dieren niet kunnen praten, dierenartsen juist nog geduldiger en liefdevoller met hun patinten moeten omgaan dan humane dokters. Oud-minister Yaung intussen piekert er niet over om zich te verontschuldigen. En ze kunnen me aanklagen zoveel ze willen, maar ik zal niet voor de rechtbank verschijnen.

Zwaar gehandicapt
Een Zweedse heavy-metalfan is officieel erkend als iemand met een beperking. De 42-jarige Roger Tullgren uit Hsselborn heeft een nieuwe werkkring als vaatwasser in een plaatselijk restaurant. Maar omdat metalmuziek zo veel aspecten van zijn leven domineert, betaalt het arbeidsbureau een deel van zijn salaris. De werkgever wil evenmin dwarsliggen, en heeft Tullgren speciale permissie gegeven om op het werk luide metal te luisteren. De gehandicapte zelf zegt dat zijn extreme passie in eerdere banen geen andere keus liet dan ontslag nemen.

Terughoudende farma-producenten
Verwarring in Zuid-Korea over de verkoop van zelfzorgmiddelen, waarvan een deel nu niet meer alleen in de apotheek, maar ook in supermarkten mag worden verkocht. Alleen is daar maar weinig van te merken, omdat de farmaceuten weinig haast lijken te maken met het leveren van hun producten. Zelf wijten ze dit aan tijdgebrek en logistieke problemen, maar anderen menen dat zij zich niet de woede van de apothekers op de hals willen halen, die vrezen dat deze nieuwe maatregel hen op termijn 40 procent van hun inkomen gaat kosten.

Fiets aan de wilgen

Sebastian Lang heeft zijn laatste Tour de France gereden. De 32-jarige Duitser, in het eindklassement 113de, wordt fysiotherapeut bij een fitnesscentrum in Erfurt. Eind 2011 stopt hij met koersen. Niet de angst om te vallen, de vele dagen die ik van huis ben of de aanhoudende dopinggevallen zijn de reden, zegt Lang op zijn eigen website. Ik had nog wel kunnen doorgaan, maar dan was de overstap naar een gewoon leven moeilijker geworden. Lang werd in 2006 Duits kampioen tijdrijden en reed in de Tour van 2008 drie dagen in de bolletjestrui.

12 9 - 2011

Focus

Mijlpaal

Een droom
Toen Nicole Lo-A-Njoe-Kort onlangs in de Doopsgezinde kerk in Groningen haar bul in ontvangst nam, werd een droom werkelijkheid. Ze heeft er hard voor moeten werken, want door het syndroom van Usher is ze slechthorend en bijna blind.
TEKST Els van ThiEl FOTOGRAFIE DE BEElDrEDakTiE/rEyEr BoxEm

icole Lo-A-Njoe (27) wilde als kind al dokter worden. Vanaf haar geboorte hoort ze slecht. In 2009 ze was met haar co-schappen bezig lieten ook haar ogen het afweten. Twee jaar geleden werd de diagnose gesteld: Usher syndroom type 2a, een erfelijke, progressief verlopende aandoening die doofblindheid veroorzaakt. Ondanks haar beperkingen staat ze stevig in het leven, zegt Ronald Pennings, kno-arts en otoloog in het UMC St Radboud. Hij begeleidde Lo-A-Njoe bij haar onderzoek naar het Ushersyndroom, hij is erop gepromoveerd. Nicole besloot om in Nijmegen haar onderzoek te doen, omdat wij hier veel ervaring hebben met Usher. Dat betekende dat ze telkens vanuit Groningen naar Nijmegen moest reizen. Terwijl reizen voor haar veel belastender is dan voor iemand met een normale visus en een normaal gehoor. Toch heeft ze haar onderzoek op fraaie wijze afgerond.

tingsvermogen en haar intelligentie heeft Nicole dit heel knap gedaan. Lo-A-Njoe, moeder van twee jonge kinderen, treedt in zekere zin in de voetsporen van haar eigen moeder. Zij heeft altijd haar hart gevolgd en dat heeft ze op mij overgebracht. retha Dijkstra kent Lo-A-Njoe van het DoofBlinden Netwerk. Ze zijn lotgenoten. Wij kunnen de ene beperking niet met de andere compenseren en moeten op de een of andere manier de informatie van buiten vergaren en dat kost enorm veel energie. Doofblindheid is niet een optelsom van een visuele en een auditieve beperking; als beide wegvallen heb je een fors probleem. Lo-A-Njoe gaat als keuringsarts aan de slag bij

nicole lo-a-njoe vindt het een vreemde gewaarwording om plotseling tot rolmodel te worden gebombardeerd.

Met haar doorzettingsvermogen heeft Nicole dit heel knap gedaan

het UWV. Een goede en bewuste keuze voor haar toekomst als arts, vindt Pennings. Als je opereert, moet je natuurlijk kunnen zien wat je doet. Er zijn binnen de geneeskunde echter ook vakken waarbij je minder afhankelijk bent van visuele en auditieve input. Zowel Dijkstra als Pennings vindt dat Nicole laat zien dat iemand ondanks lichamelijke beperkingen toch dokter kan worden. Het kan, maar je moet er meer voor doen. Lo-A-Njoe reageert laconiek op alle loftuitingen: Ik ben een rustig type, niet iemand die zich op de borst klopt. Het is een vreemde gewaarwording om plotseling tot rolmodel te worden gebombardeerd. <

oor haar onderzoek naar het gehoorverlies bij het syndroom van Usher moest Lo-A-Njoe audiogrammen verwerken en veel getallen invoeren in een database. Met een visusbeperking is dat heel lastig, dat moet een confrontatie zijn geweest, zegt Pennings. Lo-A-Njoe beaamt dat: Maar je bent arts, je stapt er niet blanco in. En als ambassadeur van het DoofBlinden Netwerk zie ik de aandoening geregeld, ook in vergevorderde stadia. Pennings liep in die periode een dag mee met de revalidatie waaraan Nicole deelnam. Met een speciale bril op keek hij als het ware met haar ogen naar een beeldscherm. Toen drong pas echt tot me door hoe beperkt haar zicht is en nam mijn respect voor haar prestatie nog meer toe. Met haar doorzet-

Op deze pagina staat een (para)medisch beroepsbeoefenaar centraal die iets bijzonders heeft bereikt. Weet u een geschikte kandidaat, mail dan naar focus@artsenauto.nl.

9 - 2011 13

Interview

Topeconoom Barbara Baarsma pleit voor meer transparantie

Kwaliteit wint bij specialisatie ziekenhuizen

mannending. Dan, met een knipoog: Een vrouwelijke toga zou best weleens een gat in de markt kunnen zijn. De gezondheidszorg kent ze ook van dichtbij. Als lid van de raad van toezicht van het Tilburgse St. Elisabeth Ziekenhuis houdt ze toezicht op het beleid en de financin van zorginstellingen. Vanaf 1 september wordt ze lid van de raad van commissarissen bij Woonzorg Espria. Wat vindt u van het recente akkoord tussen VWS, ziekenhuizen en zorgverzekeraars waarin de ziekenhuizen zich uitspreken voor verregaande specialisatie? Heel goed, de kwaliteit wint hierbij. Ziekenhuizen kunnen onderling eindelijk meer specialisatieafspraken maken. Maar dit akkoord wil nog niet zeggen dat het ook gaat gebeuren. Stel, wij zijn van twee ziekenhuizen en wij verdelen onderling de kankers blaas, lever, long. Dan kan het zijn dat blaas heel duur is en dat je op long hogere marges kunt realiseren. Dan zorgt dit verschil in marges ervoor dat het heel moeilijk is om vrijblijvend alles te verdelen. Als wij er dan niet uitkomen met afspraken over deze behandelingen, dan heb je een fusie nodig. Binnen n onderneming is het gemakkelijker om de feeders en bleeders te verdelen. Maar fusies zouden

Voor econoom Barbara Baarsma staat het vast: marktwerking verbetert de kwaliteit van zorg. De directeur van SEO Economisch Onderzoek is ervan overtuigd dat de kwaliteit van zorg zonder marktwerking niet zo inzichtelijk zou zijn als nu. Bovendien, wat is het alternatief?

INTERVIEW Roel NotteN FOTOGRAFIE Nout steeNkamp/fmax

m kwart over twee excuseert ze zich voor haar rooie kop. Ik moet vandaag rennen om het allemaal te kunnen redden. Maar dat doet er niet toe, weve made it. Die laatste woorden sluiten naadloos aan op haar to-the-point manier van denken. Barbara Baarsma (41), in haar voorkomen zakelijkheid en charme combinerend, is van huis uit econoom. Het mag dus geen verrassing heten dat ze tijdens het gesprek geregeld benadrukt dat haar denkproces altijd op hetzelfde punt start, namelijk bij de markt van vraag en aanbod. Op basis van schone, nog niet door politieke doelstellingen vervuilde, argumenten. Alsof de invisible hand van de 18de-eeuwse econoom Adam Smith in haar kamer aanwezig is. In Amsterdam is Baarsma, moeder van twee zoons, sinds drie jaar directeur bij SEO Economisch Onderzoek. In deze functie voert ze marktanalyses uit en stelt ze de vraag welke vormen van overheidsingrijpen de gezondheidszorg ten goede komen. Maar de kleerhanger aan de muur met zwarte toga verraadt dat er meer is. Ze is ook bijzonder hoogleraar Marktwerkings- en mededingingseconomie aan de UvA. Ik doe m niet voor mijn lol aan, lacht ze. Heel onvrouwelijk, er zit geen vorm in, geen taille, niks. Een typisch

in tegenspraak zijn met het streven naar schaalverkleining in het regeerakkoord, dus in dat geval dreigt een inconsistentie in het kabinetsbeleid. Als we er samen niet uitkomen en er ook geen fusie van komt, dan moet de zorgverzekeraar erbovenop zitten en een verdeling afdwingen. U bent de baas van SEO, wat heeft u met gezondheidszorg? Arts & Auto lag bij ons thuis op de mat. Mijn vader was kno-arts, mijn opa was kno-arts, met andere woorden U werd ook kno-arts. Nee, ik wilde wel graag arts worden, maar dan n waarbij ik heel veel kon snijden. Het grote werk, zoals buiken opensnijden, leek me fantastisch. Toen ik nog een klein meisje was, ging ik weleens met mijn vader mee naar het ziekenhuis. Dat kon blijkbaar nog in de jaren zeventig. Ik herinner mij dat er een gewonde wielrenner werd binnengedragen wiens neus van zijn gezicht was geraakt. Ik mocht van mijn vader het bakje vasthouden om het bloed in op te vangen. Enfin, een echt artsengezin dus. Maar uiteindelijk ben ik econoom geworden. Bij SEO onderzoek ik de gezondheidszorg vanuit reguleringsen mededingingsperspectief.

14 9 - 2011

Is uw beeld van de zorg als directeur van SEO anders dan uw beeld als toezichthouder? Nou, wat ik mij in het St. Elisabeth Ziekenhuis wel ineens realiseerde, was de enorme hoeveelheid Haagse brieven! Mijn hemel, hoe kun je ooit fatsoenlijk een instelling leiden als er om de haverklap nieuw beleid is? Het continue geschuif met macrodoelmatigheidsbudgetten, de vraag of specialisten wel of niet in loondienst moeten, de onduidelijkheid over wel of geen winstuitkering, allemaal heel strategische zaken waar een zorginstelling duidelijkheid over moet hebben om de organisatie te kunnen leiden. Maar als je niet weet waar je aan toe bent, komen veel zaken on hold te staan. Hoe zou het dan moeten? Ik zou niet direct de democratie aanpassen, maar ik wil wel dat mensen zich realiseren wat het betekent als het overheidsbeleid om de haverklap wisselt. Het geeft enorme onzekerheid en is funest voor elke investeringsbeslissing en innovatie. Men spreekt over marktwerking in de zorg, maar in de praktijk blijkt steeds weer dat dit nog altijd een van de meest gereguleerde markten is die we hebben. Waarom is marktwerking nodig? Ik ben niet in algemene zin voor of tegen

Alleen waar een markt de bocht uit vliegt, moet je bijsturen

marktwerking. Ik ben econoom. En economen starten hun denkproces over de inrichting van markten bij de markt. Niet omdat ze tegen de overheid zijn, maar omdat je dan zo schoon mogelijke argumenten krijgt om in te grijpen. Want alleen waar een markt de bocht uit vliegt, moet je bijsturen. Elk overheidsingrijpen kost belastinggeld en belasting heffen verstoort de economie. Een euro belastinggeld uitgeven kost veel meer dan die ene euro, dus je moet als overheid een legitimatie hebben om in te grijpen. En die legitimatie kun je alleen maar vinden als je je denken start bij de markt. Waar vliegt marktwerking uit de bocht? Heel veel baten van de zorg vloeien elders weg. Als ik baat heb bij pindakaas, dan ben ik bereid ervoor te betalen. Maar als ik gezondheid inkoop en mijn infectie laat behandelen, hebben ook heel veel anderen daar baat bij. Als individu heb ik te weinig oog voor deze externe effecten. Ik denk alleen aan mijn eigen belang en wil er daarom te weinig voor betalen en in investeren. Bij die pot pindakaas zijn deze externe effecten grotendeels ingeprijsd, dat is bij gezondheidszorg niet zo. Het heet niet voor niets volks-gezondheid; een economie heeft belang bij de gezondheid van het volk. Het individu neemt onvoldoende in overweging wat zorg voor de economie als geheel betekent. Een tweede punt: wij weten niet wat de beste behandeling is, dus is er een informatieprobleem. Als kwaliteitsverschillen niet voldoende transparant zijn, kan een markt nooit goed werken. Een meer politiek punt is: je kunt ziek worden of met een chronische ziekte geboren worden. Dat kan voor de overheid aanleiding zijn om slechte risicos ziek zijn met de goede risicos gezond zijn solidair te verklaren. Zonder overheidssturing lukt dat niet. Potten pindakaas zijn eenvoudig vergelijkbaar. Waarom werkt het in de zorg anders? Marktwerking is niets meer of minder dan de onbelemmerde confrontatie van vraag en aanbod, met een prijs als ontmoetings- >

9 - 2011 15

Interview

Wel of geen winstuitkering is geen vraag meer, je zult wel moeten

>
mechanisme. Vroeger was alles dichtgeregeld, en liet men zich leiden door (huis)artsen en gewoonte. Nu zijn er verschillende polissen en loont het om te kiezen, dat is heel goed. Specialisten hielden het transparant maken van kwaliteit heel lang tegen. Als vrije beroepsgroep hadden zij zoiets van: wij leveren per definitie goede kwaliteit, er bestaan geen slechte artsen. Er was arrogantie binnen de vrije beroepsgroep. Dat wat CZ dus zo dapper heeft gedaan ondermaatse kwaliteit niet meer willen contracteren was nooit gebeurd zonder marktwerking die de verzekeraars in de regierol duwt. Bijna elke zorgverzekeraar claimt de beste zorg te leveren tegen de laagste kwaliteit. Dat kan per definitie niet. CZ toonde lef, en het zou goed zijn als andere zorgverzekeraars dat voorbeeld volgen. Verder blijft het belangrijk dat de overheid, de NZa, in de gaten houdt of de verzekeringsproducten wel begrijpelijk zijn voor de burger. Is het een probleem dat er uiteindelijk vier grote zorgverzekeraars overblijven? Het moeten er niet minder worden. Het hele zorgverzekeringsstelsel is gebaseerd op concurrentie tussen verzekeraars, dus hier moeten we echt mee oppassen. Pas als er genoeg concurrentie is, is er ook een prikkel zich te onderscheiden en jou ervan te overtuigen je bij hen te verzekeren. Als er te weinig zorgverzekeraars overblijven, verdwijnt die prikkel om de regierol in te vullen die zo ongelooflijk essentieel is voor het functioneren van dit stelsel. Ziekenhuizen mogen straks winst uitkeren. Een goede zaak? Gegeven het feit dat wij geen staatsziekenhuizen maar private ziekenhuizen hebben, betekent dit dat zij wel enig rendement moeten maken om alle risicos te kunnen afdekken. Dus wel of geen winstuitkering is geen vraag meer, je zult wel moeten. Juist door marktwerking komen er veel risicos op ziekenhuizen af en die risicos moet je hedgen Hedgen? Verschillende risicos afdekken met verschillende vormen van vermogen. Banken doen dat via achtergestelde leningen, maar op een goed moment is het bancair krediet opgedroogd. Dus heb je investeerders nodig, maar dan wel onder strikte voorwaarden. Bijvoorbeeld dat er niemand voor de korte termijn ingaat; een investeerder moet zich voor een aantal jaar committeren. Je kunt afspreken dat de eerste drie jaar geen winst wordt uitgekeerd. Ook moet er te allen tijde een minimale financile buffer in het ziekenhuis zijn. Is die er niet, dan kunnen ze geen winst uitkeren, terwijl de investeerder zegt: kom maar op met dat geld. Dan gaat de tent dus failliet. Sommige mensen zijn bang voor investeerders, maar een bank zit er ook om winst te maken. En daar betaal je toch ook een vorstelijke rente aan? Wat verandert het introduceren van het fenomeen winstuitkering ten opzichte van nu? Dat zorginstellingen bedrijfsmatiger en zo efficint mogelijk gaan werken.

Maakt dat de zorg per definitie beter? Je wilt toch niet dat zorg inefficint is? Dat dure medicijnen te lang in de la liggen en over datum raken omdat de voorraadadministratie niet op orde is? Om misverstanden te voorkomen: met bedrijfsmatig bedoel ik niet zo goedkoop mogelijk. De arts blijft de persoon die zegt welke behandeling het moet zijn. Maar je kunt pas efficint werken als je weet waar kosten en opbrengsten ontstaan. Daarin zijn zbcs sterk. Zij zijn de luis in de pels van de ziekenhuizen. Winstuitkering zal het financieel bewustzijn van ziekenhuizen verder professionaliseren. Waarom zou een econoom weten wat goed is voor de gezondheidszorg? Het is gebleken dat marktwerking in de zorg eindelijk kwaliteit inzichtelijk heeft gemaakt. Marktwerking is dus gewoon echt nodig. En geen econoom heeft ooit gezegd dat door marktwerking de totale uitgaven lager zouden worden. De behandeling zelf is goedkoper geworden, maar doordat patinten niet meer in de rij hoeven te wachten, zijn de volumes opgelopen en wordt het dus automatisch duurder. Mopperen omdat marktwerking niet heeft geleid tot bezuinigingen is naef. Want kijk eens naar andere markten, zoals de telecombranche. Die sector is destijds ook vrijgegeven. En inderdaad, we zijn met zijn allen niet minder gaan bellen. Blijkbaar zijn we bereid ervoor te betalen. En er zijn allerlei nieuwe diensten ontstaan, er is volop innovatie. De totale omzet is enorm toegenomen, maar is dat erg? Het is niet de functie van marktwerking om tot een bezuiniging te komen. Dat besef zou ik graag tot de zorg zien doordringen. <

16 9 - 2011

VvAA

Bestuur

Nog een half jaar

De financiering van de farmaceutische zorg gaat per 1 januari 2012 flink op de schop. Volgens apotheker en bestuurslid Arjan van Nistelrooij zal het nog heel wat voeten in de aarde hebben om dit proces op tijd afgerond te hebben.

N
N

Arjan van Nistelrooij is apotheker en bestuurslid van de Vereniging VvAA.

og een half jaar en dan is het zover: prestatiebekostiging in de farmaceutische zorg. Aan jarenlange regulering van apothekersfinancin zal een einde komen. Gaat de overheid zich echt terugtrekken? Ik kan het mij bijna niet voorstellen, maar wie weet. Het is wat betreft de financiering van de farmaceutische zorg in elk geval een radicale wijziging in beleid. De meeste veranderingen blijken langzamer te gaan dan verwacht, omdat alle betrokkenen de tijd nemen om zich goed in te stellen op de nieuwe situatie. Per 1 januari 2012 moeten apothekers met zorgverzekeraars duidelijkheid krijgen over prijs en prestatie. Dat zal ook tijd worden, want welk bedrijf dat voor eigen rekening en risico werkt kan het zich permitteren om zo weinig te weten over de nabije toekomst? De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) heeft de prestaties beschreven, de beroepsvereniging heeft de professionele standaarden gereed en het is nu aan ondernemende apothekers als ikzelf om een en ander om te bouwen tot een duidelijk prestatieaanbod en dat vervolgens af te stemmen met de zorgverzekeraar. De vraag aan de zorgverzekeraar is dus: is dit de prestatie die u wenst in te kopen en kunnen we het eens worden over de prijs? u heb ik deze situatie al ruim een jaar geleden zien aankomen en heb dus mijn voorbereidingen getroffen. De zorgprofessional is immers de enige die echt weet hoe het hoort en moet. Samen met collegas uit mijn stad is er een samenwerkingsverband van apothekers opgericht om vanuit gezamenlijkheid en individuele specialisatie toe te werken naar een kwalitatief buitengewoon goed aanbod voor farmaceutische dienstverlening. Daarbij zijn we aan de slag gegaan met procesbeschrijvingen, nulmetingen, een meetmethode voor de uitkomst van de prestaties en een implementatietraject. De prijs van de prestatie laten we hierbij buiten beschouwing, omdat de onderliggende kosten per bedrijf verschillen. Wat deze kostprijs van een prestatie betreft, is het overigens buitengewoon handig om individueel te kunnen worden ondersteund bij het berekenen daarvan. VvAA is zich hiervan bewust en bereidt zich erop voor. Wat betreft de kwalitatieve samenwerkingsmodellen heeft VvAA al diverse modellen beschikbaar. Het doel van de farmaceutische zorg is gezondheidswinst voor de patint in termen van morbiditeit, mortaliteit en/of kwaliteit van leven door een optimaal resultaat van de behandeling via het effectief en doelmatig gebruik van geneesmiddelen. Dat is dus nog wat meer dan doosjes schuiven. De gemiddelde ervaring met de verzekeraars is dat er nogal eens wat door de strot van de medisch professional wordt geduwd en dat komt de goede verstandhouding met de zorgverlener, maar zeker ook de patintenzorg niet ten goede.

Bestuur Vereniging VvAA

Voorzitter Gerlach Cerfontaine, arts, Utrecht Vice-voorzitter Fred Dijkers*, huisarts, Maasdam Secretaris Erik Gostelie*, dierenarts, Haaften Penningmeester Henk Donker*, tandarts, Hengelo (Gld) Leden Will Bonneveld, fysiotherapeut, manueel therapeut, Bunschoten Yvonne van Kasteren, gynaecoloog, Alkmaar Geraline Leusink, arts MBA, Breda Arjan van Nistelrooij, apotheker, Ubbergen
*tevens commissaris van VvAA groep bv

e minister zegt dat apotheken en zorgverzekeraars per 1 januari 2012 vrije tarieven mogen hanteren, maar ook mogen besluiten de receptregelvergoeding te handhaven. Ik ben er professioneel klaar voor, maar moet als zorgverlener in onderhandeling met bedrijfskundigen en dat stelt me niet helemaal gerust. Het wordt dus krap aan om dit voor het einde van het jaar geregeld te hebben, maar samen met collegas hard werken aan een nieuw model voor inhoudelijk goede prestaties is al winst in kwaliteit. Daar moet iedere patint blij van worden en dan zijn de verzekeraars het vanzelf. En ik citeer mijn verstandige bestuurscollega: Zolang er niets nieuws is besloten, geldt het oude. Reageren? arts&auto@vvaa.nl

De zorgprofessional is de enige die echt weet hoe het hoort en moet

9 - 2011 17

Voorkom zakelijke rompslomp bij echtscheiding

Na de roze wolk
En op de zeven volwassenen raakt voor zijn pensioen arbeidsongeschikt. En maar liefst n op de drie huwelijken loopt vroeg of laat stuk. Toch dekken veel (para)medici zich beter in tegen het eerste risico dan tegen het tweede. Daarom valkuilen en tips voor gehuwden en samenwonenden.
TEKST Anton vAn tuyl

Na een huwelijk van ruim twintig jaar is tandarts Rudolf Bruggendijk* begin dit jaar officieel gescheiden. Zijn ex-vrouw is ook tandarts. Ze werkten jarenlang samen en hadden in 2003 een gezamenlijk praktijkpand gekocht in de Randstad. Bruggendijk was verantwoordelijk voor de gezamenlijke administratie en de communicatie met de Belastingdienst. Bruggendijk vertelt dat hij en zijn vrouw de patintbestanden altijd gescheiden hebben gehouden. Gelukkig wel. Dat is ook mijn eerste tip, want het maakt een splitsing van de praktijk een stuk eenvoudiger. Eind 2009 besloten we te gaan scheiden, maar voordat je alles hebt geregeld We zijn nu ruim anderhalf jaar verder en gisteravond heb ik toevallig de allerlaatste belangrijke handtekening gezet. Dat was voor de bankzaken.

Hij licht toe: Het praktijkpand stond op ons beider naam, evenals de hypotheken voor het praktijkpand en het woonhuis, de praktijkfinanciering en de zakelijke rekening. De bank hield ons beiden hoofdelijk aansprakelijk en bleef ons allebei toegang geven tot de gezamenlijke rekening. Dat heeft ruim een jaar geduurd en dat had grote problemen kunnen veroorzaken. Wij hadden twee voordelen: omdat we allebei al jarenlang werken, zaten we niet meer tot onze nek in de schulden. De bank ging dus niet meteen tegoeden opeisen. Het tweede voordeel betreft de sfeer. Onze scheiding was niet gemakkelijk, maar het was ook geen vechtscheiding. Gezamenlijke toegang tot de rekening kan namelijk heel vervelend uitpakken wanneer je met slaande ruzie uit elkaar gaat. Als je kijkt naar de zakelijke kant van de scheiding,

18 9 - 2011

vond ik de afwikkeling met de bank het moeilijkst. Mijn tip aan collegas is om hier goed op te letten en tijdig in gesprek te gaan met de bank, als je een scheiding overweegt. Alimentatie Welke valkuilen en tips relevant zijn, hangt af van de gekozen samenlevingsvariant. Gehuwden hebben bij echtscheiding recht op twaalf jaar partneralimentatie, tenzij het huwelijk kinderloos is en korter dan vijf jaar heeft geduurd. Partners die alleen in het bezit zijn van een samenlevingscontract, hebben na een scheiding formeel geen recht op partneralimentatie, ook niet als zij samen kinderen hebben. In onderling overleg kunnen scheidende samenwoners wel afspraken maken over partneralimentatie, maar dan is het zaak goed op te letten of dit fiscaal niet ongunstig uitpakt. Rechters zijn de laatste jaren wel geneigd iets soepeler te kijken naar samenwoners, maar het is goed om je formele rechten te kennen, zegt Joan Versluijs, financieel echtscheidingsadviseur van VvAA. Nog een tip: Of je nu getrouwd bent, een geregistreerd partnerschap hebt, of een samenlevingscontract, het

is verstandig om je contract eens per vijf jaar te laten toetsen. Je eigen situatie en wensen kunnen veranderen, bijvoorbeeld door de komst van kinderen, een erfenis of verandering van inkomen. Bovendien zijn er regelmatig wijzigingen in wet- en regelgeving. Per 1 januari 2011 is bijvoorbeeld het partnerbegrip voor de fiscus

ter hoeft het ouderschapsplan niet te bekrachtigen. Komen er problemen en schakelt n van de ouders de rechter in, dan zal de rechter wel toetsen of er bij de scheiding een goed ouderschapsplan is opgesteld. Samenwonende vaders die hun kind formeel hebben erkend, hebben ook

Rechters zijn de laatste jaren wel geneigd iets soepeler te kijken naar samenwoners, maar het is goed om je formele rechten te kennen
gewijzigd. Volgens de nieuwe definitie zijn ook gehuwden die al jaren niet meer samenwonen nog fiscaal partner. Dit betekent dat het inkomen van de elders wonende huwelijkspartner meetelt bij een inkomensbeoordeling voor bijvoorbeeld belastingaangifte of huursubsidie. Kinderen Heeft het scheidende paar minderjarige kinderen, dan is het verplicht een ouderschapsplan te maken. De rechfinancile zorgplicht. Als een samenwonende vader ook ouderlijk gezag wil, is erkenning van het kind daarvoor niet voldoende. Hij moet dan, met toestemming van de moeder, ouderlijk gezag aanvragen bij de rechter. Als het scheidende paar een geregistreerd partnerschap had, hoeft de vader het ouderlijk gezag niet aan te vragen. Hij heeft dan automatisch ouderlijk gezag, mits hij het kind erkend heeft. Bij een huwelijk is zelfs die erkenning niet nodig; de vader

>

9 - 2011 19

Plussen en minnen
Deze zomer heeft VvAA een Argumentenkaart Echtscheiding gepubliceerd, met een overzicht van de materile en emotionele voor- en nadelen die een echtscheiding kan opleveren. Zie www.vvaa.nl/echtscheiding. Wilt u meer informatie over financile, fiscale en juridische gevolgen van echtscheiding? Neem dan contact op met een van de gecertificeerde financieel planners van VvAA, via fp@vvaa.nl of 030 247 48 78.

>

heeft dan automatisch ouderlijk gezag. Bij de ontbinding van een huwelijk is altijd een gang naar de rechter nodig. Zijn er geen kinderen in het spel, dan is bij ontbinding van een samenlevingscontract de rechter niet nodig. Dit kan een nadeel zijn voor de zwakkere partij, want de rechter toetst in dit geval niets. Daarom is het raadzaam altijd een notaris of echtscheidingsspecialist in te schakelen voor advies. Convenant Tandarts Bruggendijk en zijn vrouw hadden hun praktijk ondergebracht in een vennootschap onder firma. Qua verdeling van brutowinst en belasting kende hun vennootschap de verhouding 75/25 voor respectievelijk Bruggendijk en zijn echtgenote. Zijn patintenbestand is namelijk aanzienlijker groter dan dat van haar. Over de grote lijnen van de zakelijke verdeling waren we het vrij snel eens, vertelt Bruggendijk. Mijn vrouw bleef in ons woonhuis en ik in het praktijkpand. Er moest dus een verrekening en herfinanciering komen, omdat we elkaar over en weer uitkochten. Ik heb een flat gehuurd en mijn vrouw heeft een nieuw praktijkpand gevonden. De twee parttime assistenten bleven in mijn praktijk. Al deze zaken hebben Bruggendijk en zijn ex-vrouw vastgelegd in een echtscheidingsconvenant. In maart 2011 heeft de rechter de scheiding bekrachtigd. Dat was een hamerstuk, omdat alles goed op papier stond. Na het besluit om te scheiden nam de daadwer-

kelijke afwikkeling ruim anderhalf jaar in beslag. Omdat de kinderen het huis uit waren, hoefde er ook geen ouderschapsplan te worden gemaakt. De vrouw van Bruggendijk huurde al snel een eigen accountant in, om de administraties goed gescheiden te kunnen houden. Geheime schulden Blijf altijd zlf opletten, ook als je partner zegt dat hij of zij je beschermt, zegt Gertjan Portman, gecertificeerd financieel planner en echtscheidingsspecialist van VvAA. Het eerste moment om op te letten is uiteraard de vaststelling van de formele samenlevingsvorm. Als dat een huwelijk wordt, maakt het veel verschil of er sprake is van gemeenschap van goederen of huwelijkse voorwaarden. Portman: Bij gemeenschap van goederen moet je elkaar echt kunnen vertrouwen, want je deelt niet alleen het bezit, maar ook de schulden. Ook als die schulden geheim zijn. Mijn tip is om saldo, af- en bijschrijvingen van de gezamenlijke rekening regelmatig te checken, bijvoorbeeld maandelijks. Hij noemt een voorbeeld uit zijn praktijk, over een vrouw die in een half jaar zon 35.000 euro uitgaf aan shoppen, zonder dat haar man het wist. Portman: Natuurlijk gaat het ook vaak gewoon goed in een relatie. Maar dergelijke dingen gebeuren vaker dan je denkt. Soms helpen de banken een handje bij het beperken van schulden. Vanaf 1 augustus 2011 is het namelijk bij alle

20 9 - 2011

nieuwe hypotheken verplicht om binnen de looptijd van de hypotheek minimaal de helft van de waarde van het huis af te lossen. Apart administreren Als je op huwelijkse voorwaarden bent getrouwd, is het van belang om bezit en schulden van beide partners apart te blijven administreren, in elk geval jaarlijks. Met een verrekenbeding zorg je ervoor dat de minstverdienende partner (die vaak ook voor de kinderen zorgt) de helft krijgt van het inkomen dat overblijft n betaling van de huishoudelijke lasten. Hierbij geldt: eens verdeeld blijft verdeeld, ook als er later een echtscheiding komt. Het is van belang om inkomensbestanddelen helder te omschrijven in de huwelijkse voorwaarden. Neem de arts die het afgelopen jaar een ton noteerde als nettowinst uit onderneming, en daarvan zichzelf 60.000 euro aan salaris toekende. Wat is dan zijn inkomen? Dat moet je eenduidig definiren. In de praktijk zie je dat partners vaak geen idee hebben van de bepalingen in de huwelijkse voorwaarden en de bedoelde definitie van het woord inkomen, vertelt Joan Versluijs. Zolang het goed gaat, is er natuurlijk niets aan de hand. Maar n op de drie huwelijken loopt vroeg of laat stuk. En bij samenwonenden is de kans op een breuk zelfs 50 procent. Het risico dat het je ooit overkomt, is dus groot. Pensioen en andere verrassingen Een financieel aspect dat apart aandacht verdient, is het pensioen. Ook hier is het van belang om de definities helder op het netvlies te hebben. Als de pensioenrechten van een pensioen in eigen beheer worden verdeeld, is niet de fiscale reserve maatgevend maar de commercile waarde. Die commercile waarde weerspiegelt de feitelijke pensioenrechten en ligt vaak tot wel 60 procent boven de fiscale reserve, die bepaalt hoe groot de aftrekpost voor de fiscus is. Het is nuttig om bij echtscheiding een deskundige te laten vaststellen hoe groot de feitelijke pensioenrechten zijn, en hoeveel de partner daarvan krijgt bij een scheiding. Partners met een samenlevingscontract hebben niet automatisch recht op het ouderdomspensioen van hun partner, als die overlijdt. Ze moeten dat zelf tijdig regelen

In de praktijk zie je dat partners vaak geen idee hebben van de bepalingen in de huwelijkse voorwaarden en de definitie van het woord inkomen
door een kopie van het samenlevingscontract naar het pensioenfonds te sturen, op het moment dat ze beiden in leven zijn. Zo zijn er diverse onaangename verrassingen mogelijk. Stel, iemand is in gemeenschap van goederen getrouwd. Een jaar geleden overleed zijn moeder. Zij liet hem 50.000 euro na, maar bepaalde via een uitsluitingsclausule in haar testament dat het geld alln voor haar zoon bestemd was, niet voor zijn partner. Na een huwelijk van bijna dertig jaar gaat de zoon nu scheiden. Hij eist de 50.000 euro op, die immers alleen voor hem was bestemd. Die claim heeft pas kans van slagen als hij de erfenis op een aparte rekening heeft gezet, die alleen op zijn naam stond. Bij een man/vrouw maatschap is veel ellende te voorkomen door bij de start al in de maatschapsvoorwaarden vast te leggen wie de praktijk voortzet na een eventuele scheiding. En als goodwill een vermogensbestanddeel vormt, is het verstandig ook daarover tijdig rele afspraken te maken n vast te leggen. Amper patintverlies Het jaar 2010 was moeilijk voor tandarts Bruggendijk en zijn toenmalige echtgenote. Ze hadden al wel besloten te gaan scheiden, maar de meeste zaken waren nog niet geregeld. Er was verdriet en onzekerheid, en gewoon doorwerken was niet altijd goed mogelijk. Bruggendijk: Op den duur kregen de patinten daar natuurlijk ook lucht van. Afgelopen winter, ruim een jaar na het besluit om te gaan scheiden, hebben we al onze patinten een brief gestuurd, om de zaak goed uit te leggen. Misschien hadden we dat iets eerder moeten doen. Gevoelsmatig moeten we natuurlijk nog het nodige verwerken, maar zakelijk zijn we er allebei goed doorheen gekomen. De scheiding heeft per saldo amper geleid tot patintverlies.

De vijf gouden tips

Toets minimaal eens per vijf jaar de voorwaarden van uw contract (bij huwelijk, geregistreerd partnerschap of samenlevingscontract). Omstandigheden, wensen en wetgeving veranderen. Blijf altijd zlf opletten, ook als uw partner het goed met u lijkt te menen. Kijk bij een huwelijk in gemeenschap van goederen minimaal eens per maand op de gezamenlijke bankrekening, naar saldo en mutaties. Als u een erfenis onder uitsluitingsclausule krijgt en in gemeenschap van goederen bent getrouwd, heeft u de zekerheid van volledig behoud bij een scheiding alleen als u het bedrag op een rekening zet die alleen op uw naam staat. Voor partners die een gezamenlijke praktijk voeren en een man/vrouw maatschap hebben: hou patintbestanden gescheiden. En leg bij de start al in de maatschapsvoorwaarden vast wat er gebeurt bij een eventuele scheiding.

2 3

* Deze naam is uit privacyoverwegingen gefingeerd.

<

9 - 2011 21

advertentie

Analyse

m
TeksT Flip Vuijsje

Verlos ons van het -woord

Marktwerking in de zorg leidt tot eindeloos geruzie. Voorstanders zeggen dat concurrentie de zorg goedkoper maakt, tegenstanders vrezen juist het omgekeerde. Flip Vuijsje, voormalig hoofdredacteur van Arts & Auto, analyseert de meningen en stelt vast dat marktwerking een zo vaag en beladen concept is dat het een zinvol debat verhindert.

Voorbeeld 1. Het nieuwe akkoord tussen Edith Schippers, ziekenhuizen en zorgverzekeraars, over concentratie en specialisatie van ziekenhuiszorg, kreeg in een commentaar in de Volkskrant naast kritiek ook n compliment: de minister maakt hiermee een terecht einde aan de mislukte vrije marktwerking. Een paar dagen later bracht diezelfde Volkskrant nog een commentaar over dit onderwerp. Dat de nieuwe plannen hogere kosten brengen en geen kwaliteitswinst, plus nodeloos reizen voor patinten. Vergelijkbare kritiek, maar met dit verschil dat die tweede auteur hier juist een kleffe saus van marktwerking bespeurde. Voorbeeld 2. Bij de invoering van het nieuwe zorgstelsel in 2006 publiceerde de SP een bundel kritische teksten. Ook

econoom Sweder van Wijnbergen hekelde in zijn bijdrage aan De zorg is geen markt het blinde maar puur ideologische geloof dat marktwerking lagere kosten betekent. Maar hij besloot zijn artikel met een pleidooi om het voorbeeld te volgen van het Verenigd Koninkrijk. Daar vormde premier Tony Blair de bureaucratische National Health Service om naar een stelsel met meer concurrentie in het aanbod van de zorg. Met voor ziekenhuizen meer financile vrijheid, en ruim baan voor private winstgestuurde zorgaanbieders. Voorbeeld 3. In haar recente proefschrift De dokter en de tijdgeest beschrijft Jolanda Dwarswaard de bedreiging van de huisartsgeneeskunde door het beleid van marktwerking. Nieuwe extra

<

9 - 2011 23

Analyse
<
vergoedingen voor verrichtingen, zoals het maken van een ECG of een longfunctieonderzoek, ondermijnen de traditionele beroepsethiek. Die was juist gericht op terughoudendheid bij het verlenen van (dure) zorg. Het vroegere systeem van alleen een abonnementstarief (voor ziekenfondspatinten) was vrij van dit soort foute financile prikkels. Maar wacht even, vindt ziekenhuisbestuurder Hans Feenstra, in zijn samen met publicist Willem Wansink geschreven boek Zo gaat het in de zorg. Zeker: te veel huisartsen focussen nu op verrichtingen die extra geld opleveren. Maar: Met marktwerking heeft dit weinig te maken. Eerder is het een bewijs dat er in de zorg onvoldoende samenhang bestaat tussen prestaties en beloning. Een beleidsakkoord dat voor de ene commentator een welkom einde van de marktwerking is, maar voor een andere in dezelfde krant juist een kwalijk staaltje vn marktwerking. Een antimarktwerkingboekje met daarin een pleidooi voor meer winst maken in de zorg. Een nieuwe bekostiging van huisartsenzorg waarin de n wel en een ander juist geen marktwerking ziet. Marktwerking in de gezondheidszorg blijkt een bron van grote verwarring. Wat is dat dan eigenlijk: marktwerking? Volgens economen ongeveer dit: een ongehinderde werking van vraag en aanbod, waarbij alle partijen die bij een mogelijke transactie betrokken zijn, zelf kunnen kiezen hoeveel van een bepaald product, en met welke kwaliteit, ze tegen welke prijs willen verkopen of kopen. Pas je dit toe op ons zorgstelsel, dan kun je hiermee alle kanten uit. En kan, in het aanhoudende debat tussen voor- en tegenstanders van meer marktwerking, iedereen moeiteloos zijn eigen gelijk bewijzen. Want er is, dat bestrijdt eigenlijk niemand, op dat stelsel best wat aan te merken. De kosteneffectiviteit kan beter, net als de gemiddelde kwaliteit van het geleverde. Maar hoe dat komt? Door te veel marktwerking natuurlijk! Kijk maar naar wat er sinds 2006 allemaal is veranderd. Zorgverzekeraars die ongebreideld concurreren om klanten. Contracteervrijheid voor diezelfde verzekeraars. Nieuwe bekostiging, in zowel de eerste als de tweede lijn, met nadruk op betaling per verrichting of diagnose en behandeling. Vrij onderhandelbare ziekenhuistarieven. Onzin, vinden juist anderen. Nog steeds verhindert een complex van regels dat partijen vrijelijk hun gang gaan. De verzekeringsplicht voor iedereen. Een door de overheid vastgesteld basispakket. Een acceptatieplicht voor verzekeraars. En een overheid die nog steeds tarieven en maximuminkomens oplegt. Een paar jaren geleden hield Vrij Nederland een enqute onder medisch specialisten. Van alle ondervraagden bleek 83 procent van een gewoon product. En karakteristiek van echte marktwerking, weten economen, is volledige transparantie. Is een situatie waarin alle partijen compleet, en gelijkelijk, zijn genformeerd over prijzen en kwaliteit. Maar de zorg kent juist een wezenlijke informatie-ongelijkheid, waarbij patinten niet zelf kunnen beoordelen wat ze nodig hebben. Dat weet alleen de dokter, wiens voorschrift daarom wet is. Bovendien is meestal niet de patint zelf contractpartner van de aanbieder, maar de verzekeraar. En alleen al deze twee factoren, die informatie-ongelijkheid en die indirecte transactierelatie, maken dat zij die vinden dat de zorg geen markt is het grootste gelijk van de wereld hebben. Niet omdat de zorg geen markt hrt te zijn. Maar omdat de zorg geen markt kn zijn. Voor een deel is dit een spel van woorden. Maar in een flink aantal recente publicaties over de toekomst van ons zorgstelsel, bepaalt dat ene m-woord wel de toon van de discussie. En dat is jammer, want achter dat rookgordijn van wellesnietes over marktwerking gaat veel informatie en analyse schuil die juist een helder beeld geeft van de echte issues. Centraal in alle discussie over marktwerking staat de systematiek van bekostiging en beloning. Het beleid van de afgelopen jaren bracht een verschuiving van vooral vaste bekostiging, zoals een abonnementstarief of strakke budgettering, naar prestatiebekostiging; naar betaling dus per geleverde verrichting of behandeling. Zij die dit kwalijke marktwerking vinden, weten zeker dat dit aanbieders alleen maar stimuleert om mr en duurdere zorg te leveren, ook als die niet nodig is of zelfs averechtse gezondheidseffecten kan hebben. Hoe gemakkelijk maar eenzijdig deze visie is, is onlangs helder verwoord door zorgbestuurder en -adviseur Yvonne van Kemenade. Het vinden van een goede balans tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie, schrijft zij op het online-platform FD Selections zorg, houdt beleidsmakers al jarenlang bezig maar blijkt gewoon heel lastig. Moet je vooral mikken op de passie die mensen voelen voor hun vak? Of is dit niet voldoende en zijn ook financile prikkels nodig? Maar hoe voorkom je dan dat mensen money-driven gaan werken? Van Kemenade schrijft eerlijk dat ze hier zelf niet goed uitkomt. Het is prima om goed presterende zorgaanbieders financieel te belonen, maar de draad naar

De relatie tussen arts en patint is onvergelijkbaar met die tussen aanbieder en koper van een gewoon product
marktwerking af te wijzen. Die uitkomst was geen incident. Steeds opnieuw tonen enqutes dat medisch professionals weinig van marktwerking willen weten. Tegelijk hechten veel artsen zwaar aan hun zelfstandigheid, en aan hun status van vrij ondernemer. Voorstellen om alle dokters maar in loondienst te nemen, vinden geen draagvlak. Hoe kan dit samengaan: tegen marktwerking, maar wel zelf ondernemer willen zijn? Zitten veel dokters in het verkeerde beroep? Is een zelfstandig gevestigd arts die tegen marktwerking is, niet hetzelfde als een piloot die tegen vliegen is, of een brandweerman met een hekel aan blussen? Of speelt hier opportunisme? Wel willen profiteren van de voordelen van het ondernemerschap, zoals veel geld kunnen verdienen, maar gevrijwaard willen zijn van de tucht van onderlinge concurrentie? Gelukkig is er een derde mogelijkheid, die meer recht doet aan dit complexe onderwerp, en die is verwoord in de titel van een publicatie van zorgondernemer Jaap Maljers samen met opnieuw Willem Wansink: Alles is anders in de zorg. Het is al vaak gezegd en opgeschreven: de relatie tussen arts en patint is onvergelijkbaar met die tussen aanbieder en koper

24 9 - 2011

perverse prikkels is erg dun. De vraag of hierin een goede balans te vinden is, wordt misschien wel nooit beantwoord. Voorstanders van meer marktwerking maken zich wat minder druk over dat gevaar van perverse prikkels. Maar hun echte verschil van inzicht met de verklaarde tegenstanders, heeft niets maken met marktwerking in eigenlijke zin, maar veel meer met een andere, bredere kijk op de betekenis van de zorgbranche als zodanig. Auteurs als Jaap Maljers en Hans Feenstra, maar ook fiscalist Willem Vermeend en verzekeraar Roger van Boxtel, liggen niet alleen maar wkker van de kosten van onze gezondheidszorg. Zij verwachten dat die blijven stijgen, ook als percentage van ons bruto nationaal product maar wat is daar eigenlijk op tegen? Waarom zien wij de bestedingen aan gezondheidszorg alleen maar als kosten, en niet als de omzet, gelukkig gezond groeiend, van een vitale en innovatieve bedrijfstak? Die alleen maar goed is voor onze economie inclusief de export, want ook in het buitenland is vraag naar hoogwaardige medische diensten. Intussen heeft zorgeconoom Marc Pomp uitgerekend dat ook nu al onze macrobestedingen aan gezondheidszorg verantwoord en renderend zijn. Afgezet tegen gezondheidwinst en gewonnen levensjaren, blijkt iedere euro die wij uitgeven aan gezondheidszorg baten op te leveren ter waarde van 1 euro en 30 cent. Niet toevallig is de ondertitel van Pomps recente boek De gouden eieren van de gezondheidszorg. Toch vindt natuurlijk niemand, ook niet voorstanders van meer marktwerking, dat elke afzonderlijke extra euro die aan zorg wordt uitgegeven vanzelf ook goed besteed is. Sterker nog: als er iets is waarmee je alle serieuze deelnemers aan het zorgdebat op n lijn kunt krijgen, dan is het wel het inzicht dat incentives in de zorgsector primair moeten dienen ter stimulering van kwaliteit. Een mooi voorbeeld van hoe het beladen woord marktwerking zon consensus versluiert, vinden we in De derde weg van Doeke Post, emeritus hoogleraar sociale geneeskunde en invloedrijk deskundige binnen het CDA. Zijn boek leest als n lange kritiek op het marktdenken in de gezondheidszorg, dat essentile professionele waarden onderuit zou halen en alleen maar leidt tot overbehandeling en kostenexplosie. Totdat op het eind een

nieuw beleid wordt bepleit dat naadloos aansluit, schrijft Post zelf, op wat Michael Porter en Elizabeth Teisberg voorstellen in hun in 2006 verschenen Redefining Health Care. En dat is opmerkelijk, want dit lijvige maar wereldwijd veelgeprezen boek vormt juist n groot pleidooi voor meer competition in de gezondheidszorg. Geen concurrentie op prijs, zoals nu overheerst in de Verenigde Staten, het thuisland van Porter en Teisberg. In plaats daarvan concurrentie op kwaliteit, die beter presterende en gedreven innoverende zorgaanbieders meer klandizie en omzet bezorgt, en die de slechter presterende dwingt om k beter te presteren of ze uit de markt werkt. Maar evenzogoed: concurrentie. Geen wonder dus dat ook Hans Feenstra en Willem Wansink, in hun boek dat juist waarschuwt tegen overdreven anti-marktdenken, schrijven dat Redefining Health Care een boek is dat elke beslisser in de zorg gelezen moet hebben. Ook laat het boek van Porter en Teisberg zich lezen als n lange echo van een stelling waar Jaap Maljers steeds op hamert. Namelijk dat achter onbewezen doemvoorspellingen van een door marktwerking dreigende tweedeling tussen zij die zich wel of geen goede gezondheidszorg kunnen veroorloven, een veel belngrijker tweedeling schuilgaat. Eentje die bovendien al een feit is: het onderscheid tussen zij die, door

Een rookgordijn van welles-nietes over marktwerking versluiert een wezenlijke consensus over concurreren op kwaliteit
kennis of door toeval, belanden bij zorgaanbieders die uitstekend presteren; en zij die terechtkomen bij minder of slecht presterende aanbieders vaak zonder dit te weten, ook achteraf, omdat hiertoe de vereiste informatie ontbreekt. Zo blijken voor- n tegenstanders van marktwerking elkaar juist prima te kunnen vinden in een keuze voor concurrentie op kwaliteit. En ze krijgen hierin bijval

van de Raad voor de Volksgezondheid & Zorg (RVZ), in het nieuwe rapport Sturen op gezondheidsdoelen. Daarin stelt de Raad eerst vast dat de kwaliteit van de gezondheidszorg in Nederland gemiddeld goed is, net als de toegankelijkheid. Maar het kan wl nog een stuk beter. De stijging van de levensverwachting blijft achter bij andere Europese landen. En verschillen in kwaliteit tussen bijvoorbeeld ziekenhuizen zijn in Nederland onverklaarbaar groot. De Raad bepleit daarom een systeem van bekostiging dat niet het produceren van verrichtingen beloont, zoals het huidige systeem van diagnose-behandelcombinaties (dbc) en dbcs op weg naar transparantie (dot) in ziekenhuizen, maar het behalen van resultaten. Ervaringen in binnen- en buitenland, in de eerste en de tweede lijn, laten zien dat sturen op expliciete gezondheidsdoelen op alle niveaus in de gezondheidszorg zinvol, wenselijk en mogelijk is. Hoe dit dan precies te realiseren, is iets waar de Raad geen pasklare oplossing voor heeft. En niet iedereen zal overtuigd zijn door de specifieke cases die de revue passeren, zoals een systeemverandering in het Verenigd Koninkrijk die huisartseninkomens deed exploderen. Maar wat Sturen op gezondheidsdoelen wl doet, is aansluiten bij een consensus-in-wording over een beter sturingsmechanisme voor de gezondheidszorg. Prestatie-indicatoren, plannen voor een Kwaliteitsinstituut voor de zorg, verzekeraars die selectief gaan inkopen op kwaliteit, het akkoord over concentratie van ziekenhuiszorg. Allemaal actuele signalen die voortbouwen op het gegeven dat het nu ontbreekt aan effectieve prikkels die zorgaanbieders stimuleren tot optimaal presteren. Met marktwerking, een woord dat in het hele RVZ-rapport niet n keer voorkomt, heeft dit allemaal niks te maken. Hoog tijd dus om die term niet langer te gebruiken. Omdat menselijk gedrag in lke context door prikkels kan worden benvloed; en praten over prikkels dus niet vanzelf ook een context impliceert van ongereguleerd vraag en aanbod. En omdat marktwerking geen term is die mensen, professionals n burgers, effectief voor verandering kan enthousiasmeren. Het verwijst alleen maar naar een middel, en niet naar een positief geformuleerd doel. Inruilen dus, dat m-woord, voor een superieur alternatief. Want resultaatsturing in de gezondheidszorg wie kan daar nou met goed fatsoen tegen zijn?

<

9 - 2011 25

Inspelen op later
Voor het eerst in decennia dreigt een generatie het nancieel slechter te krijgen dan de voorgaande. Wie zijn portemonnee lief heeft, neemt tijdig maatregelen: Terugkijkend had ik andere nancile keuzes moeten maken.
TEKST ROEL NOTTEN ILLUSTRATIE HET WONDERLAB
26 9 - 2011

N
Mythe 1 Mythe 2

Natuurlijk houdt iedere zorgprofessional van zijn werk en geniet hij van het contact met zijn patinten. Maar wie droomt er niet stiekem over die wereldreis of vroegtijdig stoppen met werken? Een probleem: het moet wel allemaal betaald worden. Tot voor kort ging iedereen er gemakshalve van uit dat we altijd maar rijker worden. Maar is dat nog wel zo? Daarom de vier belangrijkste nancile mythes op een rij.

Mijn inkomen is relatief veilig Het is bezuinigingstijd. Het kabinet haalt de broekriem aan en bezuinigt in vier jaar tijd zon 18 miljard euro. De trend is duidelijk: de overheid trekt zich terug en de nancile verantwoordelijkheid komt meer op de schouders van de burger te liggen. Helaas betekent dit voor veel mensen dat zij netto minder overhouden. Denk alleen al aan werkende ouders die voor de opvang van hun kinderen jaarlijks honderden tot wel duizenden euros zullen moeten neertellen. Ondanks de structurele vraag naar gezondheidszorg moeten ook zorgprofessionals waakzaam zijn. De totale kosten in de sector rijzen de pan uit en dus gaan sommige beroepsgroepen er nancieel op achteruit. Door het maximeren van tarieven en budgetten, behoren extreem hoge inkomens onder bijvoorbeeld medisch specialisten tot het verleden. Hogere eigen bijdragen voor bijvoorbeeld fysiotherapie en geestelijke gezondheidszorg kunnen de vraag naar deze zorg afremmen. En de te betalen goodwill is voor veel jonge apothekers een nancile strop. Hoewel de zorgsector er in vergelijking met andere sectoren goed voorstaat, lijken de gouden tijden voor zorgprofessionals even voorbij.

menten op de nancile markten. Dat brengt risicos met zich mee. De combinatie van een dalende rente en dalende aandelenkoersen bleek de afgelopen jaren al een giftige cocktail voor veel pensioenfondsen: de dekkingsgraad van veel fondsen de hoeveelheid in kas om toekomstige pensioenen te kunnen betalen daalde tot onder de 100 procent, terwijl De Nederlandsche Bank een minimale dekkingsgraad van 105 procent verlangt. Hoewel de pensioenfondsen in de zorgsector er in vergelijking met pensioenfondsen uit andere sectoren goed voorstaan, blijft het risico van een te lage dekkingsgraad op de loer liggen. En een structureel te lage dekkingsgraad betekent een verlaging van de pensioenuitkeringen. Hoe de dekkingsgraad zich in de toekomst ontwikkelt, weet niemand.

Mythe 3

Op de lange termijn stijgen aandelen altijd Veel mensen kiezen ervoor om in eigen beheer vermogen op te bouwen. Beleggen in aandelen is het devies, want dat levert op de lange termijn het meeste rendement op. Maar is dit wel zo? In het jaar 2000 bereikte de Amsterdamse beurs een hoogtepunt. De AEX-index noteerde op 5 september 2000 een slotkoers van 703,18 punten. Nooit waren aan het Damrak aandelen van beursgenoteerde ondernemingen zo veel waard als toen. In nancile tijdschriften werd al druk gespeculeerd over het jaar waarin de index de 2000-puntengrens zou slechten. Het liep anders. Elf jaar later noteert de AEX zon 275 punten [peildatum: 9 augustus, red.], de 700-puntengrens is nooit meer in beeld geweest. Wie in het jaar 2000 voor 1000 euro AEX-aandelen kocht, krijgt hier nu nog 400 euro voor. Hoewel deze koersterugval niets zegt over het dividend dat de beursgenoteerde ondernemingen jaarlijks uitkeerden in die jaren 3 tot 4 procent betekent dit een koersrendement van minus 60 procent. Wie zijn aandelenpakket had gespreid over meerdere regios, door wereldwijd of in emerging markets te beleggen, had zijn rendement enigszins kunnen verzachten, maar had bij lange na niet de 8 procent rendement gehaald die aandelen op de lange termijn zouden moeten opleveren. Toch blijven veel nancieel adviseurs, steunend op resultaten uit het verleden, verkondigen dat aandelen op de lange termijn meer renderen dan sparen en beleggen in obligaties. Wie in aandelen belegt, moet zich echter wel realiseren dat de lange termijn soms wel twintig jaar of langer kan betekenen.

Ik heb een goudgerand pensioen

Aan pensionering kleven twee onzekerheden: de leeftijd waarop men met pensioen gaat en de hoogte van het pensioen. Eerst de pensioenleeftijd: in 2020 wordt deze verhoogd naar 66 jaar en in 2025 naar 67 jaar. Maar de voorstellen van minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid gaan nog verder. Daarin wordt zowel de AOW-uitkering als het aanvullend pensioen gekoppeld aan de levensverwachting. In dat scenario zou een 30-jarige dierenarts, bij een jaarlijks stijgende levensverwachting voor de gemiddelde Europeaan van twee tot drie maanden, niet op zijn 67ste maar op zijn 75ste met pensioen gaan. Dan de hoogte van het pensioen. Lange tijd leefde men in de veronderstelling dat het pensioeninkomen 70 procent van het laatstverdiende inkomen bedroeg. Dit is een valse verwachting. Het pensioenstelsel is in de loop der jaren behoorlijk uitgekleed, waardoor vrijwel niemand deze 70 procent bereikt. De recente pensioenvoorstellen van minister Kamp maken toekomstige pensioenuitkeringen bovendien afhankelijker van behaalde rende-

Mythe 4

Met mijn eigen huis bouw ik automatisch vermogen op Van alle VvAA leden bezit 71 procent een eigen huis (van alle Nederlanders is dat 58 procent). Logisch, want hiermee bouw je vermogen op, zo luidt de stelregel. Maar de huiseigenaar begint langzaamaan nattigheid te voelen: de huizenprijzen zijn al een kleine drie jaar dalende en de hypotheekrenteaftrek, die het kopen van >

9 - 2011 27

>

Netjes afbetalen
Fred Janssen* (57), gynaecoloog: Nu ik de 55 ben gepasseerd, sta ik eigenlijk voor het eerst bewust stil bij de vraag hoe ik er nancieel voor sta. Ik had altijd het idee om op mijn 62ste te stoppen met werken, maar toen ik de VvAA pensioenscan deed, bleek mijn nancile situatie minder rooskleurig dan ik altijd had gedacht. Daarom overweeg ik nu toch maar tot mijn 65ste door te werken, ook al omdat wij ons huis nog niet hebben afgelost. Het idee om de overwaarde van het huis te gebruiken als pensioeninkomsten, is door de crisis op de huizenmarkt op losse schroeven komen te staan. Terugkijkend had ik andere nancile keuzes moeten maken. Zo zou ik nu nooit meer voor een aossingsvrije hypotheek kiezen, maar mijn huis gewoon netjes afbetalen. Dat geeft toch meer lucht. En ik heb weleens op precies de verkeerde momenten in aandelen belegd, net voor 11 september bijvoorbeeld. Daar ben ik echt van genezen. Ons vermogen staat voortaan netjes op spaar- en depositorekeningen, ondanks dat je daar met de huidige rentes maar weinig mee opschiet. En trouwens, ook als je spaart, moet je blijven opletten. Wij hadden een deel van ons spaargeld bij de DSB Bank staan. Toen deze bank omviel, leek het er even op dat we naar ons spaargeld konden uiten. Gelukkig is het niet zover gekomen. Mijn advies aan jonge mensen zou zijn: zet al op jonge leeftijd geld opzij. Besef dat je in de meeste pensioenfondsen slechts een basispensioen opbouwt. Wie op zijn 30ste begint te sparen, heeft op zijn 60ste een mooi bedrag opgebouwd. Zo zorg je ervoor dat je ook op latere leeftijd comfortabel kunt blijven leven. * Deze naam is uit privacyoverwegingen gengeerd.

28 9 - 2011

>

een huis scaal bevordert en een belangrijke rol speelt in de hoge huizenprijzen, lijkt zijn langste tijd te hebben gehad. Een toekomstige beperking van de renteaftrek zal onherroepelijk leiden tot hogere woonlasten, een beperking van de leencapaciteit en uiteindelijk tot lagere huizenprijzen. Huizenprijzen die, gemeten vanaf de top in 2008, sowieso gemiddeld al zon 9 procent daalden. Maar terwijl de huizenbezitter op de blaren zit en lijdzaam moet toezien hoe zijn stulpje minder waard wordt, leunen de nog niet tot de kopersmarkt toegetreden huurders handenwrijvend achterover. Zij wachten rustig op witte rook uit de hypotheekrenteaftrekdiscussie om vervolgens goedkoop in te stappen in de huizenmarkt. Met de recente verlaging van de overdrachtsbelasting, van 6 naar 2 procent, is het eerste voordeeltje voor deze aspirant-kopers al binnen. Maar de pijn zit dieper. Sinds 1 augustus leggen nieuwe spelregels de nancieringsmogelijkheden van huizenkopers aan banden. Zo mag de hypotheek voortaan maximaal 110 procent van de aankoopwaarde bedragen en moet de helft van de hypotheek verplicht worden afgelost. Dit betekent hogere woonlasten en, waarschijnlijk, nieuwe druk op de huizenprijs. De Rabobank deed er onlangs nog een schepje bovenop met het voorstel om de eigen woning voortaan verplicht af te lossen via een wie kent hem nog ouderwetse annuteitenhypotheek. Maar ook wie zijn huis aost, is niet zorgenvrij. Op het ministerie van Financin leeft al enige tijd het idee om de eigen woning scaal te verschuiven van Box 1 naar Box 3. Hierdoor zou over de waarde van de eigen woning, net als over spaargeld en beleggingen boven de vrijstelling van 20.661 euro per persoon, jaarlijks 1,2 procent vermogens-

rendementshefng moeten worden betaald. Op de woningwaarde zou de openstaande hypotheekschuld of de waarde van de gemiddelde Nederlandse woning in mindering kunnen worden gebracht. Een ding is zeker, wie een eigen woning bezit, mag er niet zonder meer van uitgaan dat de prijsstijgingen uit het verleden zomaar zullen terugkeren. Langer doorwerken Al met al wordt het huidige welvaartsniveau vanuit verschillende richtingen bedreigd. Wie om zijn nancile toekomst geeft, neemt daarom tijdig maatregelen. De volgende drie tips kunnen hierbij helpen. Allereerst is het van belang een inke eigen buffer aan te leggen. Wie maandelijks een vast percentage van het salaris, zeg 10 procent, via automatische incasso overboekt naar een spaar- of beleggingsrekening, creert zonder omkijken een spaarpot voor later. Ook het aossen van schulden, waaronder die van het eigen huis, geeft nancile ruimte. Want lage woonlasten betekent meer nancile vrijheid. Let bij aossen wel altijd op de scale consequenties. Maar misschien wel de meest effectieve manier om toekomstig welvaartsverlies volledig op te heffen, is gewoon door te blijven werken. Minister Kamp wil mensen stimuleren zich meerdere malen in hun werkzame leven te laten omscholen. Langer doorwerken biedt als nancile voordelen dat de maandelijkse inkomsten gelijk blijven, er minder tijd is om geld over de balk te smijten, en er meer pensioen wordt opgebouwd. Wie toch eerder wil stoppen met werken, betaalt een hoge prijs en zal, uitzonderingen daargelaten, een forse nancile achteruitgang moeten accepteren.

De markt

Frank van Wijck

Frank van Wijck is medisch journalist en vaste medewerker van Arts & Auto. Elke maand schrijft hij op deze pagina over ontwikkelingen in de markt. Op www.artsenauto.nl houdt hij daarover dagelijks een weblog bij.

Nieuwe boodschap
Dat de bezuinigingen op medische kosten gevolgen zullen hebben voor het zorgaanbod staat vast. In hun communicatie proberen zorgbestuurders en zorgverzekeraars elkaar alvast de zwartepiet toe te schuiven.
ls het aan minister Edith Schippers van VWS ligt, kan de markt voor de medisch-specialistische zorg zijn gang gaan. Ze toont in die opvatting een voortvarendheid die beslist verfrissend is, maar waarbij ook wel wat vraagtekens te plaatsen zijn. Het is om te beginnen de vraag in hoeverre de patinten klaar zijn voor de sneltreinvaart die Schippers erin wil brengen. De behandeling voor CVA is al onder het bewind van haar voorganger Ab Klink in het Bsegment gekomen. Maar toch heb ik niet de indruk dat gezonde Nederlanders al zijn gaan nadenken over de vraag naar welk ziekenhuis ze het best kunnen worden vervoerd als ze door een beroerte worden getroffen. Daarnaast bezorgt de haast van Schippers ook de ziekenhuizen hoofdbrekens. Verschillende bestuurders hebben zich al bij de zorgverzekeraars gemeld met de boodschap dat die 2,5 procent structurele uitgavengroei tot 2015 een gemiddelde is en dat zij zelf op 5 of misschien wel 10 procent zullen uitkomen. Zorgverzekeraars zullen daar geen boodschap aan hebben. Bij hen is immers de verantwoordelijkheid neergelegd om de zorguitgaven in de hand te houden en dat zullen ze dus doen ook. Zij zijn daarom meer gebaat bij ziekenhuisbestuurders die bereid zijn met hen te overleggen over de stappen die in huis moeten worden gezet om op die 2,5 procent uit te komen. In dat overleg zal een deel van de bestuurders moeten toegeven dat behoud van de afdeling SEH voor hun ziekenhuis geen haalbare kaart is. Zorgverzekeraars zullen dan zeker bereid zijn tot het verlenen van de overbruggingsfinanciering die nodig is om deze functie af te bouwen en een nieuw zorgconcept te ontwikkelen dat past bij de ontwikkeling van de vraag.

Maar zullen bestuurders zich hiervoor melden bij de zorgverzekeraars? Ik betwijfel het. Ze vertrouwen hen immers niet. Op basis van wantrouwen de zorgverzekeraars buiten de deur houden, zal echter niet gaan werken. Het zal de zorgverzekeraars dwingen om zelf het initiatief te nemen om het ziekenhuisaanbod te verdelen zoals zij denken dat goed is. Die route bewandelen ze liever niet. Zorgverzekeraars is er veel aan gelegen een vertrouwensband met de ziekenhuisbestuurders op te bouwen. Als ze vergaande beslissingen moeten afdwingen bij die bestuurders, wordt het alleen maar lastig voor de zorgverzekeraars. Bestuurders kunnen zich dan tot de patinten wenden met de boodschap: Uw zorgverzekeraar maakt uw zorgaanbod kapot. Met als risico dat de eerste zorgverzekeraar die deze regiefunctie oppakt zijn verzekerden ziet weglopen naar de concurrenten. Maar die zullen vervolgens de-

Er is te weinig vertrouwen tussen ziekenhuisbestuurders en zorgverzekeraars

zelfde weg bewandelen en het einde van het liedje zal zijn dat het proces van spreiding en concentratie toch doorgaat en dat de ziekenhuisbestuurders door boze patinten ter verantwoording worden geroepen. De zorgverzekeraars hebben al lang over dit scenario nagedacht. Zij zullen dan ook al op heel korte termijn een nieuwe communicatieboodschap gaan uitzenden naar hun verzekerden. Een boodschap die niet meer over de laagste premie gaat, maar over de inhoud en toekomst van het zorgaanbod. Meer nog dan van de ziekenhuisbestuurders hebben de zorgverzekeraars immers het vertrouwen van hun verzekerden nodig. En als ze dat hebben, kan die ziekenhuisbestuurder alleen nog maar volgen. < Reageren? f.vanwijck@artsenauto.nl

9 - 2011 29

Mondzorg klaar voor vrije prijsvorming

De tandarts gaat experimenteren met vrije prijsvorming. De beroeps organisaties zijn enthousiast, maar andere plaatsen kanttekeningen: Consumentenbond en NPCF vrezen dat de prijzen zullen gaan stijgen.

TeksT RUTGER VAHL illusTraTie MARCEL LEUNING

Het doet bijna onwerkelijk aan. Rob Barnasconi, voorzitter van tandartsen vereniging NMT, heeft vrijwel niets af te dingen op het plan van minister Schippers om vrije prijsvorming in de mondzorg mogelijk te maken. Behalve dan dat de stappen die de politiek nu zet al jaren terug gemaakt hadden moeten worden. Het is niet uit te leggen waarom de overheid de mondzorg, die voor 80 procent privaat ge financierd wordt, zo sterk moet reguleren, zegt Barnasconi. De Haagse regels staan innovatie in de weg. Ik wil bijvoorbeeld investeren in een operatiemicroscoop van 20.000 euro, omdat ik daarmee betere zorg kan leveren. Toch doe ik dit niet, want ik mag de investering niet doorberekenen in mijn tarieven. Preventie, tijdsbesteding, zorgzwaarte en taakdelegatie, daar houdt het huidige systeem ook geen rekening mee. Of een bepaalde behandeling gedaan wordt door een tandarts, een mondhygi nist of preventieassistent maakt niet uit. Ik moet n tarief rekenen. Te vroeg Tariefdifferentiatie per praktijk wordt wel mogelijk per 1 januari 2012. Dan start een experiment van minimaal drie jaar met vrije prijsvorming. Minister Schippers stelt wel een aantal voorwaarden. Zo wil zij dat tandartsen, orthodontisten, mondhyginis ten en tandprothetici transparanter wor den over prijs, kwaliteit en prestatie. Volgens de koepels is dit inmiddels gro tendeels gebeurd. Er zijn tal van activiteiten die voor 1 januari tot de gewenste transpa rantie moeten leiden. Zo is er de website www.allesoverhetgebit.nl waarop consu menten veel informatie kunnen vinden. Voorwaarde van Schippers is ook dat elke tandarts vanaf 1 januari clinten in

formeert over behandelingen en tarieven. Elke praktijk moet daartoe een website hebben en in de wachtkamer een prijslijst ophangen. De mondzorgkoepels werken samen met de Consumentenbond, de Nederlandse Patinten/Consumenten Fede ratie (NPCF), Zorgverzekeraars Nederland en de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) aan een overzicht van kwaliteits informatie. Met de Consumentenbond wordt een klantvriendelijke tandartsreke ning ontwikkeld. Overigens wil dit niet zeggen dat de Consumentenbond de vrije prijsvorming op dit moment ook een goed idee vindt. Het komt te vroeg, zegt een woordvoerder. Pas medio 2012 is er informatie beschikbaar over de kwaliteit van tandartsen en andere

professionals in de mondzorg. Pas dan kunnen consumenten gaan vergelijken. De NPCF is ook tegen het experiment per 1 januari 2012. Maar volgens Menno Tusschenbroek, directeur van de Associatie Nederlandse Tandartsen (ANT), zijn Consu mentenbond en NPCF te voorzichtig. Juist de vrije prijsvorming is een extra stimulans om tot nog meer transparantie te komen. Tandartsen kunnen zich straks gaan onder scheiden en hebben er belang bij te laten zien wie ze zijn en hoe ze het doen. Prijsdruk De minister denkt dat de consument de grote winnaar zal worden van de vrije prijsvorming. Als de vaste standaardvergoe dingen worden losgelaten, verwacht ze een

Argumentenkaart
De vrije prijsvorming per 1 januari 2012 zal voor tandartsen het volgende betekenen: geen wettelijke maximumtarieven meer. verplichte etalage-informatie per praktijk: feitelijke informatie over de organisatie (wie werken er?) en faciliteiten van de praktijk (openingstijden, specialisaties, differentiaties, enzovoort), conform de voorwaarden van het ministerie van VWS en de NZa. Toegankelijk voor consumenten via een praktijkwebsite en een tarievenlijst in de wachtkamer. verplichte prestatielijst, waar tandheelkundige behandelingen op voor consumenten begrijpelijke taal worden weergegeven. Deze lijst wordt daadwerkelijk gehanteerd voor het declareren van verrichtingen. consumentvriendelijke tandartsrekening. VvAA en de ANT hebben gezamenlijk twee informatiekaarten ontwikkeld. De eerste kaart geeft tandarts n patint inzicht in de gevolgen van de invoering van vrije prijsvorming. De tweede kaart geeft de tandarts een helder overzicht van de te nemen maatregelen binnen de praktijk.

30 9 - 2011

prijsdrukkend effect, terwijl de kwaliteit en service omhooggaan. Consumentenbond en NPCF vrezen dat in gebieden met weinig tandartsen de prijzen juist zullen stijgen. Rob Barnasconi (NMT) ziet dat niet gebeuren. Een tandarts heeft baat bij een vertrouwensrelatie met zijn clint. Die kan niet zomaar zijn prijzen verhogen. Het is inderdaad maar de vraag of een tandarts die aantoonbaar investeert in kwaliteit straks meer kan gaan verdienen dan het norminkomen van 107.000,. Was het maar zo simpel, zegt Menno Tusschenbroek. Er wordt ten onrechte altijd een directe relatie gelegd tussen het inkomen van een tandarts en de prijs die de consument betaalt. Maar die prijs is voor het grootste deel afhankelijk van de kosten die een praktijk moet maken. Hogere kwa liteit betekent vaak ook hogere kosten en dus niet automatisch een hoger inkomen voor de tandarts. Minister Schippers heeft aangekondigd te zullen ingrijpen als de tandartskosten door vrije prijsvorming ongebreideld stijgen. Tusschenbroek verwacht dat over het geheel gezien de prijzen niet significant zullen stijgen. Sommige behandelingen zullen duurder worden, andere juist goed koper. En er zullen nieuwe initiatieven ontstaan. Misschien komen er wel praktij ken die tegen een minimumtarief basale mondzorg leveren. En daarnaast praktijken die tegen een hoger tarief juist het beste van het beste leveren. De keuze is aan de consument. Tusschenbroek denkt dat de meeste tandartsen voor vrije prijsvorming zijn. Ze zien meer en meer ook kansen. Bovendien is het alternatief het huidige volledig dichtgeregelde systeem vele malen slechter. Edwin Brugman van VvAA is dit met Tus schenbroek eens, maar erkent dat er ook een keerzijde is. Een deel van de tandart sen zal zich actief willen onderscheiden. Maar veel anderen zijn tandarts geworden uit liefde voor het vak, niet omdat ze nou zon ondernemersdrift hebben. Die hebben iets van: moet dit nou? Het levert de mond zorg natuurlijk ook gedoe op. Je moet een website hebben, je tarieven vaststellen en

je zult, nog meer dan nu, met clinten het gesprek aan moeten. Geen prijsafspraken Decaan Albert Feilzer van het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam is bezorgd dat vrije prijsvorming leidt tot shopgedrag. Hierdoor zouden tandartsen geen langjarige relatie met hun clint meer kunnen opbouwen. Dit gaat ten koste van preventie, vreest hij. Tusschenbroek denkt echter dat de vrije prijsvorming juist zal

maken met vrije prijsvorming. Investeer in goede communicatie met je patint, adviseert Brugman. Waarom reken je een bepaalde prijs, waarom doe je met bepaalde verzekeraars geen zaken. Leg dat uit. Over verzekeraars gesproken: fysio therapeuten ervaren hun invloed als erg dwingend. Brugman acht het niet onwaarschijnlijk dat verzekeraars ook in de mondzorg hun inkoopmacht zullen gebruiken. Verzekeraars zeggen te focus sen op kwaliteit, en doen dat op basis van

Het alternatief het huidige systeem is vele malen slechter

leiden tot initiatieven die preventie bevor deren. In het huidige systeem is helemaal geen aandacht of ruimte voor preventie en die ruimte ontstaat straks wel. Ook Brugman vindt de visie van Feilzer niet erg realistisch. Alle dienstverlenende ondernemers zijn gebaat bij een lange termijnrelatie met hun clinten. Daar is de tandarts niet uniek in. Tandartsen kunnen wel lering trekken uit ervaringen bij andere medisch professionals, fysiothe rapeuten voorop. Die kregen al eerder te statistiek. Speel daarop in. Zorg dus dat je klanttevredenheidsonderzoeken hebt, dat je cijfers kunt laten zien. Tot slot nog een dringend advies: praat nooit met collegas over tarieven, laat staan dat je daar afspraken over maakt. Brugman: Dat is ten strengste verboden. De Mededingingsautoriteit zal er bovenop zitten. En ze zullen ook voorbeelden willen stellen. Andere beroepsgroepen kunnen de mondzorg vertellen dat de boetes voor (vermeende) prijsafspraken niet mals zijn.

<

9 - 2011 31

Management

Portret

Alles overzien
Verloskundige Marlies Bartels (52) is manager bij het Centrum voor Verloskunde ROOS in Roosendaal, een samenwerkingsverband in prenatale zorg van gynaecologen, verloskundigen en drie echocentra. Als verandermanager was zij erg actief bij de opzet van dit centrum.
TEKST MARLOES DE MOOR FOTOGRAFIE DE BEELDREDAKTIE/BOyD SMITh

Hoe is het verloskundecentrum tot stand gekomen? Met dit verandertraject zijn we 10 jaar geleden al begonnen. De achterliggende gedachte is om alle zorg rondom de zwangere vrouw te centreren: verloskundige, gynaecoloog en echoscopist werken nauw samen volgens een speciaal opgesteld individueel zorgplan. Er is wel een scheiding in eerste- en tweedelijnszorg, maar de zwangere ervaart dat zelf niet zo. Voormalig minister van VWS Klink pleitte in het kader van de verlaging van babysterfte voor meer samenwerking en stuurde een boekje met aanbevelingen naar alle verloskundecentra in Nederland. Half januari 2010 waren wij daar al mee bezig en hadden we een groot deel van die aanbevelingen verwerkt in ons nieuwe concept. We zijn dus echt een voortrekker op dat gebied. Wat was uw rol hierin? Samen met mijn collegas heb ik bekeken wat we willen, hoe het eruit moet komen te zien en hoe we dat aanpakken. Ik ben trots op het resultaat dat we met zn allen hebben bereikt. Waarom bent u nodig? Om aan te sturen en taken te cordineren, maar ook als het gezicht naar de buitenwereld. We zijn allemaal professionals en iedereen is gelijk. Ik schep de kaders waarin deze mensen hun werk goed kunnen doen en zorg ervoor dat alle neuzen dezelfde kant op staan. En dag per week doe ik dat bij verloskunde en n dag bij echoscopie. Welke eigenschap waarderen uw medewerkers in u? Ik doe wat ik zeg. Als er leuke ideen binnen de groep ontstaan, pak ik ze op en zorg ik dat het er komt. Ik merk dat collegas dat waarderen. Wat was uw grootste succes? De samenwerking met collegas. Het verandertraject hebben we 10 jaar geleden in gang gezet. Sommigen waren toen nog sceptisch, maar uiteindelijk was iedereen enthousiast en van mening dat het een groot succes zou worden. Verlangt u soms terug naar de werkvloer? Ik werk nog steeds als verloskundige, dus het vakinhoudelijke deel van mijn werk ontbreekt niet. Daarnaast vind ik het interessant om ook managementtaken te blijven doen, zoals het contact met de zorgverzekeraar en de KNOV.

Marlies Bartels
Professioneel 1981 - heden Eerstelijns Verloskundige 2000 - heden Echoscopist 2006 - heden Manager Centrum voor Verloskunde ROOS 2007 verandermanager Nevenfuncties Voorzitter van Stichting Pensioenfonds Verloskundigen Managementcursussen 2002 Hbo Management in de gezondheidszorg (LOI) 2005 Postacademische masteropleiding Verloskunde Beleid en Management (UvA). Priv Marlies Bartels woont samen in Roosendaal en heeft twee volwassen kinderen en een hond.

In welke valkuil bent u ooit gelopen? Richard Pal (de voortrekker van de gynaecologen) en ik maakten destijds de fout dat we te hard vooruit wilden. Collegas waren nog niet zo ver. Het betrekken van iedereen in dit veranderproces door commissies in te stellen, was de oplossing. Hoe heeft u het managen onder de knie gekregen? Door werkervaring heb ik er in de loop der jaren steeds meer bijgeleerd. Ook heb ik twee studies op dit gebied gevolgd: een hboopleiding Management in de gezondheidszorg en de Postacademische masteropleiding Verloskunde Beleid en Management. Wat is uw sterkste managementskill? De helikopterview. Ik ben in staat het geheel te overzien. Onderhandelen ligt me ook goed. We zijn verhuisd naar een prachtige praktijk. Daar heb ik veel voor moeten onderhandelen. Het gaat me goed af en ik vind het leuk. Waar heeft u een hekel aan? Aan allerlei verkooppraatjes aan de telefoon. Het gaat dan om dingen als zwangerschapskoffers of een pakket bij een huis-aanhuisblaadje. En dat gebeurt niet n keer, maar elk jaar opnieuw. Meedoen? oproep@artsenauto.nl.

<

32 9 - 2011

Recensie

Raadgers/Ramler
Wout Raadgers en Pieter Ramler zijn trainer/coach bij VvAA opleidingen & teamcoaching en auteurs van het boek Samenwerken vergt onderhoud.

Perikelen uit de praktijk

Dag in dag uit samen onder n dak aan het werk voor de patint is een bron voor misverstanden en miscommunicatie. Hoe manage je die de wereld uit?
Onderlinge verwachtingen niet uitspreken, mondelinge afspraken niet op papier zetten, de overdracht van een patintendossier die in de soep loopt; in de huisartsenpraktijk ligt miscommunicatie continu op de loer. Jan Schuling en Annette Berendsen, docenten aan de huisartsopleiding in Groningen, schreven er een boek over: Samenwerkingsperikelen in de huisartspraktijk. Het boek omvat drie delen; kwesties binnen de vier muren van de huisartsenpraktijk, kwesties die spelen buiten de muren van de huisartsenpraktijk, en kwesties die specifiek gaan over de relatie met medisch specialisten. Voor ieder onderwerp beschrijven de auteurs een praktijkcasus, waarna stapsgewijs via een analyse oplossingen worden aangereikt en verbanden worden gelegd met vergelijkbare situaties. Zo proberen zij bij de lezer een knop in te drukken om verbanden te leggen tussen de zaken waar zij in het dagelijks leven tegenaan lopen. De casustiek is herkenbaar. Zo worden praktijksituaties besproken waarin medewerkers het gevoel hebben harder te werken dan hun collegas, komen maatschapsleden aan bod die klagen over steevast uitlopende vergaderingen, en worden huisartsen en medisch specialisten opgevoerd die elkaar de zwarte piet toespelen over het ontbreken van een gemeenschappelijk doorverwijsbeleid. Stuk voor stuk klassieke open deuren, maar o zo herkenbaar. Een belangrijke oplossing die de auteurs aanreiken is het opknippen van interactie in drie stukken: inhoud, procedure en proces. Want het vermengen van deze zaken vergroot de kans op conflicten. Hoewel de auteurs hun adviezen richten op de praktiserende huisarts en omringend personeel, biedt het boek ook voor andere professionals ook buiten de zorg allerlei aanknopingspunten. De kracht van het boek is namelijk dat het op een heldere manier aanzet tot reflectie op de dagelijkse samenwerking met collegas, managers en klanten. Een ander pluspunt is de vaste structuur van het boek; iedere casus is volgens hetzelfde stramien casusomschrijving, analyse, oplossing, vergelijkingen met andere situaties en leerpunten opgebouwd. Deze kracht is echter tegelijk een zwakte, aangezien je als lezer na verloop van tijd weet wat er komen gaat, waardoor de aandacht dreigt te verslappen. [Roel Notten]

Goed werkklimaat

okters zien veel zieke mensen, wij zien veel maatschappen en vakgroepen waar wat mee aan de hand is. Gekscherend bedoeld natuurlijk, maar wij zien de tol die maten betalen wanneer ze deel uitmaken van een minder goed functionerende maatschap. Spanningen in de samenwerking trekken een zware wissel op het werkplezier. Prettig samenwerken met collegas waar je op kunt bouwen is een zegen, maar helaas geen vanzelfsprekendheid. Gelukkig komen we ook bij maatschappen waar het wel goed loopt. Het verschil tussen goede en slechte maatschappen zit m niet in een beleidsplan of in hoge productiecijfers, maar veel meer in het feit dat ze wrk maken van hun samenwerking, ofwel: ze plegen regelmatig onderhoud en laten spanningen en irritaties niet jaren voortslepen. Bijvoorbeeld door tijdens vergaderingen met regelmaat de samenwer-

Annette Berendsen & Jan Schuling, Samenwerkingsperikelen in de huisartspraktijk, Bohn Staeu Van Loghum, 29,50.

Goedlopende maatschappen maken wrk van hun samenwerking

king aan de orde te stellen. Sommige maatschappen voeren onderling functioneringsgesprekken, andere bespreken regelmatig de samenwerking onder het genot van een diner; zij zien samenwerking niet als een sluitpost maar juist als een essentieel onderdeel van hun professionaliteit. Een ander kenmerk voor een goede samenwerking is het met elkaar zorg dragen voor een hoge gunfactor binnen de maatschap. Bij dat gunnen hoort ook oog hebben voor elkaars welbevinden en vooral het niet direct oordelen bij spanningen en misverstanden, maar eerst eens doorvragen of iets bedoeld is zoals het is overgekomen. In zon klimaat is het makkelijker om zaken op tafel te leggen die het functioneren van de maatschap belemmeren. Immers, de maten weten van elkaar dat het met de juiste intentie gebeurt. En als er een keer iets misgaat, dan is er voldoende krediet opgebouwd om tot een oplossing te kunnen komen.

Gesignaleerd
Als moderne mens word je dagelijks bedolven onder een niet-aflatende stroom nieuwe berichten. Ook de gezondheidszorg staat bol van nooit eerder vertoonde operatiemethoden en geneesmiddelen die de zorg zullen veranderen. En wat te denken van de enorme marketingcampagnes van zorgverzekeraars die consumenten willen overtuigen dat je voor de beste zorg bij hen moet zijn? Hoe hou je het overzicht in deze informatiejungle? Hierover schreef massapsycholoog Jaap Jaap van Ginneken, van Ginneken het boek Verborgen verleiVerborgen verleiders, ders. Hierin legt hij stap voor stap uit hoe Boom Lemma mensen via benvloeding worden verleid, uitgevers, 26,-. zonder dat zij zich hier bewust van zijn. [Roel Notten]

Reageren? management@artsenauto.nl

9 - 2011 33

Annemarie Smilde
Annemarie Smilde is senior jurist en teammanager van de sectie tuchtrecht en beroepsrechtsbijstand van VvAA rechtsbijstand.

Wet & recht

Lezersvragen

Internet in het buitenland Ik heb een abonnement voor mijn mobiele telefoon waarbij ik onbe perkt gebruik kan maken van mobiel internet voor 9,95 per maand. Na mijn vakantie in Frankrijk kreeg ik een nota van 186,35 omdat ik daar internet gebruikte. Kan dit zomaar?

reglement kan bepalen dat de kosten van onderhoud slechts voor rekening komen van een bepaald aantal eigenaars, bijvoorbeeld alleen voor rekening van de eigenaars vanaf de eerste verdieping.

Twee splitsingsaktes Ik heb twee splitsingsaktes van onze woning. Kan dit wel?
Ja, als er sprake is van een hoofdsplitsing en een ondersplitsing. Deze constructie wordt vaak toegepast bij een complex dat uit woningen en winkels bestaat. Het complex wordt dan gesplitst in twee appartementsrechten, te weten woningen en winkels. Vervolgens vindt er een ondersplitsing plaats van de woningen. De woningeigenaars vormen samen een onder-VvE. Zij hebben een eigen splitsingsakte, splitsingsreglement, bestuur, voorzitter, enzovoort. Tezamen met de winkels vormen ze een hoofd-VvE. Deze constructie is handig als het onderhoud van de gemeenschappelijke gedeelten van de woningen alleen voor rekening komt van de woningeigenaars en het onderhoud van de winkels alleen voor rekening is van de winkeleigenaars. Zo kan de onder-VvE vergaderen zonder de andere eigenaars in het complex lastig te hoeven vallen. Alleen over die zaken waarbij alle eigenaars zijn betrokken, wordt beslist in de hoofd-VvE.

Tuchtzaakhulp.nl
ILLuStrAtIe: Leon muSSche

ie tuchtzaak googelt, komt al snel uit bij steun voor arts bij tuchtzaak en de site Tuchtzaakhulp.nl. De gemiddelde patint zal dit met opgetrokken wenkbrauwen lezen: hoezo steun aan artsen? Een klacht is een gevolg van onzorgvuldig handelen, dus een risico van het vak waar een arts professioneel mee om moet kunnen gaan. Via Tuchtzaakhulp.nl kan een aangeklaagde huisarts (in opleiding) voor begeleiding terecht bij een hierin getrainde collega die zelf een tuchtzaak heeft meegemaakt. Deze collega kan de aangeklaagde arts in aanvulling op juridische hulp moreel steunen en voorbereiden op wat er komen gaat. Zo is te lezen in Medisch Contact van 17 juni. Is deze begeleiding naast juridische bijstand in een tuchtzaak wel nodig, zult u zich misschien afvragen. Mijn ervaring is dat het delen van de gevolgen van een tuchtzaak met een collega toegevoegde waarde heeft, zeker als deze collega ervaringsdeskundige is. In de eerste plaats kan dit de aangeklaagde arts helpen om ondanks de impact van de klacht nog te blijven

Het delen van de impact van klacht heeft zeker meerwaarde

functioneren. Een klacht leidt namelijk vaak tot twijfels over capaciteiten en tot onzekerheid in de omgang met patinten. Daarnaast biedt een gesprek met een ervaringsdeskundige de aangeklaagde arts de ruimte om zijn emoties te uiten, wat in het algemeen niet kan in een tuchtprocedure. Daardoor is een aangeklaagde arts beter in staat om zich in de procedure professioneel en toetsbaar op te stellen. Kortom: ik juich het initiatief van Tuchtzaakhulp.nl toe, omdat de aangeboden steun de negatieve effecten van een tuchtklacht kan beperken. Dit is niet alleen in het belang van de aangeklaagde arts, maar zal ook de kwaliteit van de zorg en de communicatie met patinten ten goede komen. Ik hoop dan ook van harte dat Tuchtzaakhulp.nl ook andere beroepsgroepen zal inspireren om begeleiding in tuchtzaken te bieden.

De kans is groot dat uw abonnement alleen geldt binnen Nederland. Voor gebruik in het buitenland gelden dan andere tarieven. Voor buitenlandse reizen adviseren wij u de voorwaarden bij uw abonnement goed door te nemen en zo nodig navraag te doen bij uw provider. Vanaf 1 juli 2010 geldt automatisch een standaard maximumverbruik van 50,binnen de EU. Daarmee wordt u beschermd tegen onverwacht hoge rekeningen door internetgebruik in het buitenland. Uw aanbieder is verplicht bij het bereiken van het maximum het mobiele internet te stoppen. Bij het bereiken van 80 procent van dit maximum hoort u een waarschuwing per sms te krijgen. U kunt ook een andere limiet afspreken.

Splitsen Het appartementencomplex waarin ik woon heeft vanaf de bouw een lift. Omdat ik op de begane grond woon, maak ik bijna nooit gebruik van deze lift. Moet ik dan toch meebetalen aan de kosten hiervan?
Dit is afhankelijk van uw splitsingsreglement. Valt de lift onder de gemeenschappelijke gedeelten en zaken, dan komen de kosten van onder meer onderhoud van de lift voor rekening van de gezamenlijke eigenaars, de VvE. Maar het splitsings-

Uitbetalen vakantiedagen Ik treed op 1 september uit dienst. Mijn werkgever betaalt de niet opge nomen vakantiedagen uit. Op mijn verlofkaart staan de vakantiedagen voor het hele jaar, dus tot en met december. Ik vind dat mijn werk gever van dit saldo moet uitgaan. Is dit juist?
Nee. U heeft recht op vakantie voor het deel van het jaar dat de arbeidsovereenkomst heeft geduurd en u loon heeft ontvangen. U bouwt dus vakantiedagen op naar evenredigheid van het dienstverband en de loonbetaling. Uw arbeidsovereenkomst duurt tot 1 september. Tot deze datum bouwt u vakantiedagen op. U heeft dus geen recht op de vakantiedagen over de periode 1 september t/m 31 december.

Reageren? a.smilde@artsenauto.nl

Onder redactie van mr. Diederik Leusink en mr. Annemarie Smilde, senior juristen en teammanagers bij VvAA rechtsbijstand. Wilt u reageren of heeft u een vraag op juridisch gebied, mail dan naar juridisch@artsenauto.nl o.v.v. uw lidmaatschapsnummer.

34 9 - 2011

Praktijkadvies

Edwin Brugman

Bart Doornbusch is adviseur bij VvAA consultants in de gezondheidszorg.

Oneerlijke strijd?
Het beroep van zorginkoper is aan een opmars bezig. Volop gestimuleerd door de minister nemen de zorgverzekeraars het initiatief om het zorginkoopbeleid verder te ontwikkelen. Vooralsnog zijn de grenzen voor de zorgverzekeraars behoorlijk ruim.
orgverzekeraars krijgen van de NZa en vooralsnog ook van de NMa ruim baan als het gaat om het selectief in kopen van zorg. Zij spelen daar ook actief op in: Achmea herstructureerde onlangs de hele zorgdivisie en trok hiervoor enkele zwaarge wichten aan (onder wie Robbert Huijsman, tot voor kort hoogleraar integraal zorgmana gement, en scheidend hoofdredacteur van Medisch Contact Ben Crul, die vanaf oktober bij Achmea aan de slag gaat). CZ gooide enige tijd geleden de knuppel in het hoenderhok door aan te geven welke ziekenhuizen niet meer (zullen) worden gecontracteerd voor borstkankerzorg. De NZa vindt het een goede zaak dat verzekeraars het initiatief nemen om selectief zorg in te kopen op basis van kwaliteit, maar vindt het daarbij wel belangrijk dat de zorgverzekeraars duide lijk zijn over de criteria die zij hanteren. Ook moeten de criteria transparant en verifieer baar zijn. Wat betekent dit voor zorgverle ners en zorginstellingen? Transparantie en verifieerbaarheid zijn twee zeer ruime begrippen. Zij betekenen in elk geval niet volledig, beter of goed en dienen niet per definitie de belangen van de zorgverlening. De zorgverzekeraars mogen van de NZa blijkbaar volstaan met het tonen van n kant van de medaille, zolang het maar transparant en verifieerbaar is. Zo heeft de Nza er geen bezwaar tegen dat CZ het behandelvolume als indicator voor kwaliteit inzet. Los van de vraag of dit terecht is, vraag ik mij af of het hier nu om een behandelaar of een instelling gaat. En is er ook een maximum aantal behandelingen? Want ik kan me voor stellen dat bij overschrijding van een bepaald aantal behandelingen per dag, per maand, per jaar sprake is van een forse achteruit gang van de kwaliteit. Met de geweldige communicatiemacht van zorgverzekeraars over het thema kwaliteit is de reputatie van een zorginstelling of

zorgverlener snel te gronde gericht. Want de instelling of de zorgverlener beschikt net over dezelfde communicatiemiddelen en kanalen en niet over de budgetten om op gelijke voet de strijd aan te gaan en de andere kant van de medaille te belichten. Strijden voor een meer evenwichtige benadering lijkt daarom op voorhand een strijd tegen windmolens. Zorgverlening en inkoop spelen zich af in de politieke en publicitaire arena. Logica en evenwicht zijn daarbij niet altijd de leidende criteria. Zorginstellingen en zorgprofessionals doen er goed aan zich dit te realiseren en het initiatief ten aanzien van kwaliteitscriteria naar zich toe te trekken. En goed na te denken over het eigen communicatiebeleid en daarin veel aandacht te schenken aan het kwaliteits aspect. De valkuil bij het ontwikkelen van kwali teitscriteria en communicatiebeleid is dat kwaliteit alleen wordt beschouwd vanuit de aanbodzijde. Het is echter van belang om ook te kijken naar de andere kant. Probeer uw instelling en zorgaanbod te bekijken vanuit het perspectief van de zorgverzekeraar. En nog belangrijker, vanuit dat van de patint. Die vindt volgens een onderzoek van de NPCF inkoop van zorg een goede zaak, maar wan trouwt de verzekeraars. Dat is ook niet onbe grijpelijk, want de zorgverzekeraar heeft ook een duidelijk financieel belang. En dat strijdt om voorrang met het belang van betere kwa liteit van zorg. Doe daar uw voordeel mee, op een eerlijke en evenwichtige wijze. Waarbij u wl de beide kanten van de medaille belicht. Want het beroep van zorginkoper zal nog wel even blijven bestaan. < Reageren? e.brugman@artsenauto.nl

Edwin Brugman is directeur kennismanagement en netwerken bij VvAA.

Jacqueline van Eekelen is adviseur bij VvAA consultants in de gezondheidszorg.

Rutger van der Velden is belastingadviseur bij VvAA.

Zorgprofessionals moeten initiatief in communicatie over zorgkwaliteit heroveren

9 - 2011 35

advertentie

Fiscaal

Lezersvragen
loonbelasting en premie volksverzeke ringen, en uit de inkomensafhanke lijke bijdrage Zorgverzekeringswet. Uw inkomensverzekeraar zal deze heffingen iedere maand inhouden op uw uitkering, zodat u een lager bedrag op uw rekening ontvangt. Over de uitkeringen moet u weliswaar nog steeds inkomstenbelasting betalen, maar de ingehouden loonheffing geldt daarbij als een vooruitbetaling op uw inkomstenbelasting. Anders gezegd: deze wordt verrekend met uw aanslag inkomstenbelasting, net als de loonhef fing die op salaris wordt ingehouden. U kunt een verzoek (laten) indienen om uw voorlopige aanslag inkomstenbelasting 2011 te verminderen. Dat is voor dit jaar wel wat laat, maar daarmee voorkomt u dat begin volgend jaar uw voorlopige aanslag 2012 opnieuw te hoog zal zijn.

Peter van Bakel

Peter van Bakel is clintadviseur bij VvAA belastingadviseurs en consultants bv. Maandelijks schrijft hij over een fiscaal onderwerp.

Aftrek lijfrentepremie Ik ben medisch specialist en ik heb gehoord dat volgend jaar mijn pen sioenopbouw met een derde wordt verhoogd. Zijn mijn lijfrentepremies dan nog wel fiscaal aftrekbaar?

Incorrect

ILLustratIe: Leon mussche

Ja, daar mag u van uitgaan. In beginsel wordt voor alle deelnemers de pensioen opbouw bij de Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten standaard per 1 januari 2012 met een derde verhoogd. Maar de medisch specialist die per 31 december 2011 deelneemt aan de huidige regeling heeft de mogelijkheid om af te zien van deze verhoging, via de opting out regeling. Deze keuzeregeling is in het leven geroepen om deelnemers tegemoet te komen die al een aanvulling voor hun pen sioen hebben geregeld, bijvoorbeeld door middel van een lijfrenteverzekering of een lijfrentespaarrekening. Laat u tijdig advise ren over wat voor u de beste keuze is.

Btw vakantiewoning Ik overweeg een nieuw gebouwde vakantiewoning te kopen op een groot vakantiepark in Nederland. Die ga ik gedeeltelijk verhuren. Het vakantiepark regelt de verhuur. Klopt het dat dit onder de omzet belasting gaat vallen? Ja. In beginsel is verhuur van onroerende zaken vrijgesteld van omzetbelasting (btw), maar een van de uitzonderingen hierop is de verhuur van een vakantie woning aan personen voor kort verblijf binnen het vakantiebestedingsbedrijf. Die uitzondering is op u van toepassing. U wordt als verhuurder voor de verhuurop brengsten belast met 6% omzetbelasting, het verlaagde tarief. De omzetbelasting van 19% het normale tarief die u betaalt bij aankoop van uw nieuwe vakantiewoning, ontvangt u in n keer weer terug van de Belastingdienst. Dat is een fors voordeel. Daarnaast kan alle betaalde omzetbelasting op de exploitatie en het onderhoud van de woning worden teruggevraagd. Door de verhuur bent u verplicht periodiek omzetbelastingaangif ten in te (laten) dienen. Na een periode van 10 jaar (herzieningsperiode) kan de vakantiewoning zonder omzetbelasting worden verkocht. Hou er rekening mee dat ook over het eigen gebruik van de wo ning 6% omzetbelasting is verschuldigd.

Loonbelasting AOV Ik ben sinds een paar jaar gedeelte lijk arbeidsongeschikt en ontvang iedere maand een uitkering van mijn arbeidsongeschiktheidsverze kering. Ik begreep dat ik daarover zelf inkomstenbelasting moet beta len. Sinds januari 2011 ontvang ik een veel lager bedrag dan voorheen van de verzekeraar; klopt dit? Ja, vanaf 1 januari 2011 zijn alle schade verzekeraars wettelijk verplicht een aantal inhoudingen te doen op periodieke uitkeringen uit arbeidsongeschiktheids verzekeringen. Voor levensverzekeraars was deze verplichting al een jaar eerder ingegaan. Die inhoudingen bestaan uit

kent waarschijnlijk de reclame van de hypotheekadviseur die steevast eindigt met de uitroep: Jazeker, de ....... (vul maar in). Op dat terrein is het gebruikelijk en gewenst dat u zich terdege persoonlijk laat adviseren. Hebben we het over fiscale advisering, dan moet u het in eerste instantie doen met de informatie die de Belastingdienst u geeft, via website, folders of belastingtelefoon. De grote vraag daarbij is: is dit betrouwbare informatie waar u blind op af mag gaan ? Het antwoord is nee. Sterker nog: onjuiste voorlichting door de fiscus komt in de regel niet voor diens rekening! Hoe zit dit? Uit de rechtspraak blijkt dat inlichtingen verschaffen geen standpuntbepaling of een toezegging is door de fiscus. De informatie die beschikbaar is via internet, behoort tot de voorlichtende taak van de Belastingdienst. Ook de folders of toelichtingen bij aanvraagformulieren behoren daartoe. Wekt dergelijke voorlichting bij u bepaalde verwachtingen die niet blijken te kloppen, dan heeft de belastinginspecteur daar geen boodschap aan. Tot zover kan ik deze redenering nog volgen. Ik vind het anders worden als u informatie opvraagt via de belastingtelefoon. Dan verwacht u uiteindelijk een be-

Het is niet verstandig om blind te varen op de adviezen van de fiscus zelf

kwame medewerker aan de lijn te krijgen die antwoord heeft op uw vragen. Maar wat blijkt uit onderzoek van de Consumentenbond (februari 2011): van de 50 vragen die in dit onderzoek zijn gesteld, werden er maar 17 correct beantwoord. Dus zelfs ls u vooraf telefonisch overleg heeft gehad, dan nog is de kans aanwezig dat uw aangifte niet juist is. Wat de fiscus u nog kan aanrekenen ook. En dat vind ik een kromme redenering. Mijn advies is om, in ingewikkelde gevallen, voor uw specifieke situatie een (schriftelijk) standpunt te vragen aan de inspecteur. Of, beter nog, eerst een beroep te doen op de kennis van leden van mijn beroepsgroep: Jazeker, de belastingadviseur.

Onder redactie van VvAA belastingadviseurs & consultants bv; deze keer zijn de antwoorden verzorgd door mr Spencer Buitink en Alex Viergever. Heeft u een vraag op belastinggebied, mail dan naar fiscaal@artsenauto.nl o.v.v. uw lidmaatschapsnummer.

Reageren? p.vanbakel@artsenauto.nl

9 - 2011 37

Personal finance

Partnerpensioen, goed geregeld toch?

Uit een onderzoek van de Consumentenbond bleek het maar weer eens: mensen nemen aan dat het partnerpensioen goed geregeld is en zijn er om die reden nauwelijks in genteresseerd. Maar is dit terecht?
Het partner- of nabestaandenpensioen is het pensioen voor uw achterblijvende partner en wordt uitgekeerd vanaf het moment dat u komt te overlijden tot aan het overlijden van uw partner. In het onderzoek van de Consumentenbond draaide het om de vraag waarom mensen zich niet in het partnerpensioen verdiepen. En van de belangrijkste redenen bleek de aanname dat het partnerpensioen goed geregeld is: We hebben toch altijd premie betaald? Een andere reden, is dat men het niet als relevant voor zichzelf ervaart. Ook wordt het Nederlandse pensioenstelsel en het partnerpensioen in het bijzonder als te ingewikkeld gezien. De ondervraagden zouden zich er wel meer in willen verdiepen, maar hebben dan wel eerst meer inzicht nodig in hoeveel geld ze later nodig hebben. Toch loont het om u met dit onderwerp bezig te houden. De financiering van het partnerpensioen is de laatste jaren namelijk aan het veranderen. Het partnerpensioen op risicobasis maakt een opmars ten koste van het partnerpensioen op opbouwbasis. Deze verandering hangt vooral samen met de kostenstijging van het partnerpensioen op opbouwbasis. In dit systeem wordt een soort spaarpot gevormd. Na overlijden ontvangt de nabestaande hieruit een uitkering. Stopt de deelnemer met opbouwen door bijvoorbeeld ontslag of uitdiensttreding, dan blijft het recht op partnerpensioen dat tot dat moment opgebouwd is behouden. Ook bij echtscheiding houdt de ex-partner het recht op het partnerpensioen dat tot de datum van echtscheiding is opgebouwd. Bij het partnerpensioen op risicobasis is er sprake van een verzekering. De deelnemer is verzekerd tegen het risico van overlijden. Er wordt echter geen spaarpotje opgebouwd, omdat er alleen een risicopremie wordt betaald. Bij uitdiensttreding, ontslag of echtscheiding vervalt het partnerpensioen. Laat u niet verrassen. Zorg ervoor dat er een inkomensanalyse door een deskundig adviseur wordt opgesteld. Het tekort kan worden afgedekt door bijvoorbeeld een overlijdensrisicoverzekering af te sluiten. Kortom: zorg dat u niet behoort tot de groep die denkt dat het partnerpensioen goed geregeld is, maar laat dit ook financieel onderbouwen. Voor vragen over dit onderwerp kunt u mailen naar fp@vvaa.nl of bellen met 030 247 48 78.

Getob in de eurozone
Geld lenen hoort bij het leven van alledag. Zo lenen particulieren een aantal keer hun jaarinkomen voor een eigen huis. Bedrijven lenen voor bijvoorbeeld de financiering van hun voorraden. En overheden, die lenen geld voor onder meer grote infrastructu rele projecten en omdat ze soms hun economie in zwakke tijden een handje willen helpen door meer uit te geven dan ze binnen krijgen. Zolang beleg gers overheden op hun woord vertrouwen en geld blijven lenen, is er weinig aan de hand. De Griekse overheid raakte dat vertrouwen kwijt. De Griekse netto schuld is hoger dan wat er jaarlijks verdiend wordt. De crisis deed de werk loosheid oplopen en de belastinginkomsten dalen. Sowieso kent Griekenland een slechte belasting moraal. Het zwarte circuit is er alomtegenwoordig; zelfs bij de huisarts is het normaal dat een behan deling zonder bonnetje goedkoper is. Maar de vlam sloeg vorig jaar pas echt in de pan toen bleek dat Griekenland de eigen schulden te laag had voorgesteld. De Griekse rente liep zo hoog op, dat de begroting nooit meer op orde zou kunnen komen. Toen schoten bevriende naties en het IMF te hulp met een reddingspakket. Als tegenprestaties zou Griekenland geld vrijmaken door privatisering en het huishoudboekje op orde brengen via bezuinigingen en hogere belastingont vangsten. De Grieken gingen massaal de straat op, staakten en protesteerden, waardoor de economie nog verder inzakte. Deze zomer laaide de onrust verder op toen politici van sterke eurozonelanden wilden morrelen aan de toezegging om bij onderlinge reddingsacties tot medio 2013 obligatiebeleggers buiten schot te laten. Dit leidde ertoe dat meer eurozonelanden tegen hogere rentes moesten lenen. Op 21 juli zijn op de inderhaast bijeengeroepen Eurotop spijkers met koppen geslagen. De euro zonelanden en het IMF trokken nogmaals de por temonnee voor Griekenland en beleggers dragen vrijwillig ook een steentje bij. Daarnaast werd plechtig beloofd dat alle andere eurozonelanden hun schulden blijven betalen en hun begrotingen beter op orde gaan brengen. Hoewel de eerste marktreactie gematigd positief was, kwamen de twijfels al snel weer terug. Voor duurzaam vertrouwen van beleggers in een een heidsmunt is ook eenheid op fiscaalpolitiek terrein vereist en dat lijkt in de eurozone nog ver weg.
Disclaimer: deze informatie is niet bedoeld als aanbeveling tot het verrichten van bepaalde transacties. Laat u bij sparen en beleggen altijd goed adviseren.

Ferdinand Wit is manager Beleggingen & Treasury bij VvAA en schrijft maandelijks over sparen of beleggen.

Reacties en/of suggesties? Mail dan naar geld@artsenauto.nl. Op www.vvaa.nl vindt u via Bankieren informatie over Sparen/ Beleggen. Voor persoonlijk advies neemt u contact op met uw praktijkadviseur of met VvAA Bancair Advies, telefoon 030 247 40 60.

38 9 2011

Lezersvragen

Joan Versluijs
Joan Versluijs is nancieel planner en nancieel echtscheidingsadviseur bij VvAA.

Lening aan mijn zoon Ik heb mijn zoon de eenmalig verhoogde schenking gedaan voor de aankoop van een woning. Nu wil ik hem graag ook nog een lening verstrekken. Welke rente moet ik vragen en wat is fiscaal het handigste?

ning meer waarvoor de KEW is gesloten. In dat geval moet de KEW worden uitgekeerd. Daarbij wordt de vrijstelling toegepast, hoewel niet aan de voorwaarden is voldaan. De wetgever is dus soepel t.a.v. deze situatie. Of het zin heeft de polis voort te zetten als niet-KEW-verzekering zal nader beoordeeld moeten worden.

Nalaten

Om te voorkomen dat de lening als schenking wordt gezien, dient u uw zoon een marktconforme rente te vragen. Vaak willen ouders juist een lage rente vragen, maar omdat de rente bij uw zoon van zijn belastbaar inkomen kan worden afgetrokken, is een iets hogere rente fiscaal gezien vaak interessanter; mits u uw eigen voordeel aan hem terugschenkt en mits dit onder de schenkingsvrijstelling valt. Uw eigen voordeel bestaat uit de rente die u van uw zoon ontvangt minus de rente die u zou hebben ontvangen indien u het geld niet had uitgeleend. Omdat ouders vaak niet dezelfde zekerheden vragen als een externe partij, mag u de marktconforme rente iets verhogen met een risicofactor.

Werken naast WIA Ik heb gewerkt als mondhyginist bij een tandartspraktijk, maar zal in de WIA terechtkomen. Mijn verdiencapaciteit door UWV vastgesteld komt uit op 50%. Mijn jaarsalaris was 35.000,-. Ik kan als baliemedewerker aan de slag, waarmee ik 10.000,- per jaar kan verdienen. Heeft het voordeel als ik ga werken of maakt het niets uit zolang ik een aanvulling krijg? De WIA is erop gericht zo veel mogelijk mensen aan het werk te krijgen. Centraal staat wat iemand nog wel en niet kan. In de eerste periode is er recht op de loongerelateerde uitkering. De duur is afhankelijk van het arbeidsverleden, met een maximum van 38 maanden. Ieder arbeidsjaar staat voor 1 maand uitkering. Daarna is er de loonaanvullingsuitkering. De eis is dat u 50% van uw verdiencapaciteit benut. De eerste twee maanden is de uitkering 75% van het verschil tussen het oude en het nieuwe loon; na twee maanden 70%. Gekeken na 2 maanden is de uitkering bij wel werken van de loongerelateerde uitkering 70% x ( 35.000,- min 10.000,-) = 17.500,-. Tellen we hierbij het inkomen van 10.000,- op, komen we op een totaal van 27.500,-. Bij niet werken zou dat 70% van 35.000,- zijn = 24.500,-. Na de loongerelateerde uitkering is er een eis dat 50 % van de verdiencapaciteit wordt benut. Wordt daar niet aan voldaan, dan krijgt u de vervolguitkering waarbij er een percentage van het minimumloon wordt uitgekeerd, afhankelijk van de mate van arbeidsongeschiktheid.

et bereiken van mijlpalen als de 30, 40 of 50jarige leeftijd, daar wordt nogal eens tegen op gezien. Maar goed beschouwd is elke leeftijd die u bereikt even prachtig: u heeft het tenslotte maar weer mooi een jaar gered! En dat kan niet iedereen u nazeggen. Jaarlijks overlijden zon 135.000 Nederlan ders. De gemiddelde erfenis bedraagt 110.000,. Dat betekent dat er per jaar 12 miljard aan vermogen wordt nagelaten. Ruim de helft van de erfenissen komt toe aan de kinderen en circa 30 procent gaat naar de overgeble ven partner. Is deze partner niet ook de ouder van de kinderen, maar wel de echtgenoot van de overledene, dan kan dit nogal eens tot wrevel leiden. Als er geen testament is, zijn de kinderen en de stiefouder namelijk gezamenlijk de erfgenamen. De stiefouder krijgt krachtens het wettelijk erfrecht alle goederen en schulden, de kinderen krijgen een vordering op hem c.q. haar. Als eerst de moeder van de kinderen is overleden en haar bezittingen naar de vader zijn gegaan, dan zullen na zijn overlijden alle bezittingen van de ouders naar de stiefouder gaan. De kinderen zien op dat moment dus ook de persoonlijke spullen

ILLUSTRATIE: LEON MUSSCHE

De erfenisverdeling tussen kinderen en stiefouder leidt vaak tot wrevel

van hun ouders uit de familie verdwijnen. Het gouden collier dat nog van omazaliger is geweest, het door moeder met veel zorg uitgezochte porseleinen ser vies, de boekenverzameling van vader, alles! Tenzij de kinderen, als zij horen van het voorne men van hun vader om opnieuw te trouwen, gebruik maken van hun recht om goederen uit de nalaten schap van hun moeder op te eisen. De goederen blijven dan bij vader hij krijgt het vruchtgebruik maar ze zijn van de kinderen. Het voordeel daarvan is dat bij overlijden van vader de spullen niet naar de stieffamilie kunnen gaan. Want al is uw stiefzus nog zon schat, vaders kunstschatten hangen toch het best bij u.

Naar een huurwoning We zijn niet meer van plan een nieuwe woning aan te schaffen. Wat zijn de gevolgen voor onze kapitaalverzekering eigen woning (KEW) als we naar een huurhuis verhuizen? Een verhuizing naar een huurwoning heeft tot gevolg dat de KEW niet langer kwalificeert als een KEW. Er is immers geen wo-

Onder redactie van Gertjan Portman FFP CFP RFEA, specialist nancile planning/echtscheidingsadviseur bij VvAA. Wilt u reageren of heeft u een vraag op het gebied van personal nance, mail dan naar personalnance@artsenauto.nl o.v.v. uw lidmaatschapsnummer.

Reageren? j.versluijs@artsenauto.nl

9 2011 39

Student

Prikbord

Tips en suggesties zijn welkom op student@artsenauto.nl

Bijna echte tandartspatint

Speciaal voor tandartsen in opleiding hebben wetenschappers van de Showa Universiteit in Japan een bijna echte tandartspatint ontwikkeld. De vrouwelijke robot kan knipperen met haar ogen, haar hoofd afwenden, haar mond en tong bewegen, vragen beantwoorden, stikgeluiden maken en zelfs wegdraaien als ze geen zin meer heeft om haar mond open te houden. Zo kunnen studenten tandheelkunde op een heel realistische manier oefenen met het behandelen van patinten en wennen aan de reacties die mensen in de tandartsenstoel kunnen geven.

Onderwijs over euthanasie

Studenten hebben behoefte aan meer en beter onderwijs op het gebied van levensbeindiging, zo blijkt uit onderzoek onder geneeskundestudenten van het VU medisch centrum. Beslissingen rond het levenseinde zijn ingewikkeld en moeten zorgvuldig worden gemaakt en uitgevoerd. Omdat artsen in de praktijk niet vaak met euthanasie te maken krijgen, wordt in de uitkomst van het onderzoek gepleit voor zowel onderwijs in het medisch curriculum als richtlijnen met betrekking tot medische beslissingen rond het levenseinde. Dit zou artsen kunnen ondersteunen tijdens het moeilijke besluitvormingsproces.

[ Binnenkort in... ]
Amsterdam
Op 24 en 25 oktober vindt in het Amsterdamse Muziekgebouw voor de eerste keer de Europese conferentie Games for Health plaats. Gedurende twee dagen worden in zestig presentaties, workshops en demonstraties de laatste inzichten en gametoepassingen gepresenteerd in de ouderenzorg, verslavingszorg, geestelijke gezondheidszorg, revalidatie, fitness, medische educatie en gynaecologie. Doel van het congres is antwoord geven op de vraag welke bijdrage games en simulaties kunnen leveren aan het verbeteren en betaalbaar houden van de gezondheidszorg.

In het nieuws
4 Co-schappen loop je het beste in
het Flevoziekenhuis Almere. Dat is de uitkomst van de CoSchap verkiezing 2011 van de co-raad van de UvA/AMC. In de categorie korte co-schappen eindigde het Flevoziekenhuis als eerste met het co-schap kno en tweede met het co-schap dermatologie. Ook bij neurologie en gynaecologie/verloskunde eindigde het Flevoziekenhuis als eerste. Bij interne eindigde het Flevoziekenhuis als derde.

4 Geneeskundestudent Wouter Spoelman heeft het Nederlands kampioenschap schaken in Boxtel afgerond op de derde stek. Spoelman was na vier ronden de verrassende koploper in het kampioenschap, maar hij incasseerde in het tweede deel van het NK drie nederlagen. Spoelman eindigde met Robin Swinkels, Sipke Ernst en Friso Nijboer op de gedeelde derde plaats, met vijf punten.

4 Wees beleefd op de operatiekamer,

leer de mensen kennen met wie je werkt, en neem geen horken aan. Chirurgen die zich aan deze basisregels houden, dragen bij aan veiligere patintenzorg, zeggen Andrew Klein en Pier Forni in hun boek Archives of Surgery. Daarin bevelen zij beleefdheid voor alle partijen dokter, verpleging, organisatie n patint aan als de beste gedragsnorm.

40 9 - 2011

Tentamenfraude
Nog meer gerommel bij InHolland, deze keer bij de opleiding mondzorgkunde. Studenten hebben gefraudeerd bij de hertentamens, die identiek waren aan het oorspronkelijke tentamen. Tijdens inzagemomenten van zeker vier toetsen namen studenten stiekem fotos, waarna ze de beelden naar medestudenten stuurden, die de herkansingen zonder moeite volbrachten en met een 9 of 10 naar huis gingen. De hbo-instelling gaat de fraude onderzoeken.

Wat
Gezocht: Saoedische studenten
De universiteiten van Maastricht, Leiden, Wageningen, Groningen en Twente gaan gezamenlijk studenten geneeskunde en tandheelkunde werven in Saoedi-Arabi. Dit land kampt met een tekort aan opleidingsplaatsen aan universiteiten. Studenten worden daarom met een overheidsbeurs naar het buitenland gestuurd. De komst van de studenten lijkt lucratief, want de Saoedische overheid betaalt 32.000 euro per jaar per student. Volgens de universiteitswoordvoerders worden ze er echter niet slechter, maar ook niet veel beter van.

In navolging van successeries als Anatomy Greys Anatomy, Private Practice en De Co-Assistent is Net5 half augustus gestart met een nieuwe medisch getinte serie: Proof Body of Proof. De serie draait om het turbulente leven van Megan Hunt, die haar baan als gerespecteerd neurochirurg na een zwaar ongeluk heeft moeten opgeven. Nu werkt ze als lijkschouwer bij de politie en is ze erop gebrand om moorden op te lossen. Megan is ervan overtuigd dat het lichaam het ultieme bewijs is. Maar klopt dat wel? Body of Proof is elke maandag om 21.25 uur te zien bij Net5.

Body of Proof

Verenigde Staten

4 Medisch Centrum Alkmaar gaat samen

met ROC Nova College uit Haarlem en opleidingscentrum Foreest Medical School een volledig nieuwe opleiding tot mbo-verpleegkundige starten. Deze opleiding moet zich van de concurrentie onderscheiden door onderwijs in kleine groepen, dagelijkse begeleiding door eigen docent-verpleegkundigen, een sterk praktisch karakter en een veilige leeromgeving. De eerste studenten worden in september verwelkomd.

Er dreigt een tekort aan nefrologen in de Verenigde Staten. Amerikaanse medisch studenten horen tijdens hun studie weinig over nieraandoeningen in een klinische setting en vinden het specialisme vaak te complex en ronduit oninteressant. Ongunstig, want de demograe van nierziekte in de Verenigde Staten en de recente ontwikkelingen van het nationale gezondheidsbeleid wijzen op een groeiende behoefte aan nefrologen. Inspanningen om de educatieve continuteit in de nefrologie en de rol van het mentorschap te verbeteren zijn dringend nodig, zo schrijft Clinical Journal of the American Society of Nephrology.

Waar

9 - 2011 41

FOTO: ANGELIEK DE JON G

Wie

Sophie Luikinga

Een primeur voor de Utrechtse student Sophie Luikinga (21). Zij mag in november via Skype examen doen voor haar studie Life Sciences & Chemistry (biologie en medisch laboratoriumonderzoek). Vanuit Australi zal zij via de webcam haar afstudeerpresentatie houden. Dat komt haar goed uit, zegt ze, want: Ik loop in het najaar stage in Melbourne en vind het zonde om direct daarna terug te komen voor mijn afstudeerpresentatie. Ik wil daar nog reizen en een masteropleiding volgen. Hogeschool Utrecht, waar Luikinga studeert, benadrukt dat deze vorm van examen doen een experiment is, en dus niet openstaat voor andere studenten.

student

Update

Een extra studiejaar kan je vanaf 2012 drieduizend euro extra kosten, dus het loont om je studie goed te plannen. Wat zijn de valkuilen en hoe spring je daaroverheen?
TEKST Anton vAn tuyl illUSTraTiE cArolyn ridsdAlE

Doe wat werkt!

oe wat werkt en stop met wat niet werkt! is het advies van psycholoog Erwin Uildriks van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Hij geeft trainingen Effectief Studeren aan studenten. Hou het doel voor ogen en hou overzicht. Het doel is meestal het halen van je tentamen; de weg om daar te komen zijn realistische weekplanningen. Veel studenten zijn aanvankelijk te optimistisch en komen later tijd tekort. Registreer eens hoeveel paginas je gemiddeld per uur doet, en stem daar je planning op af. Wat bedoelt hij precies met doen wat werkt? Erwin: Iedereen is verschillend. Waar en wanneer studeer je meestal het best? Hou daar dan rekening mee in je planning. De grootste valkuil is en blijft het uitstelgedrag, zegt Caroline van Mierlo, directeur Instituut Verpleegkunde Studies binnen de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN). Bij de eerstejaars ontstaan soms al voor Kerst de eerste grote knelpunten, vanwege een t relaxte werkhouding. En dat halen ze vaak maar moeizaam in. De studenten Verpleegkunde komen meestal van de havo. Op de HAN wordt een pittig beroep op hun zelfstandigheid gedaan, want van de 40 studie-uren per week bestaat bijna de helft uit projecten en zelfstudie. Caroline: Gewoon naar de colleges en werkcolleges komen is een simpel advies dat niet iedereen opvolgt. Aanwezigheid resulteert in kennis, maar ook in binding met de studie, studenten en hogeschool. Dat zorgt voor minder uitval en meer resultaat.

Stefan Knapen (20) begint in september aan zijn derde jaar geneeskunde aan de RUG. Hij is bovendien Slimmer Werken Coach voor studenten. Op zijn website heeft hij het bijvoorbeeld over powernappen en speedreaden. Betekent dit dat hij met zijn eigen studie perfect in de

Tips voor effectief studeren

Heel simpel: be there! Woon zo veel mogelijk colleges bij. Maak realistische weekplanningen en hou je daaraan. stel vast waar en wanneer je het best studeert, en speel daarop in. check regelmatig de mogelijkheden om tentamens in te halen. trek bij problemen op tijd aan de bel bij je studiebegeleider.

planning loopt? Niet helemaal, lacht hij, want ik heb deze zomer nog een herkansing. Maar meestal lukt het wel. Stefan woont op kamers en doet het nodige naast zijn studie. Zo zat hij in het bestuur van het ISCOMS, een internationaal medisch studentencongres. Ik dacht in de drie weken daarna nog genoeg tijd te hebben om te studeren, maar de afronding van het bestuursjaar kostte meer tijd dan gedacht. Omdat ik meteen na het congres al diverse oefententamens had gemaakt, heb ik het laatste tentamen toch gehaald. De tips van Stefan liggen in lijn met die van Erwin. Ken jezelf, zegt Stefan. Het lukt hem bijvoorbeeld niet elke dag de stof bij te houden. Ik ben dan ook gestopt met dat goede voornemen. Maar per week lukt het me wel! < Stefan geeft zijn tips op www.stefanknapen.com/ slimmer-werken-voor-studenten

42 9 - 2011

Mijn geld

Elian Hoving (20)

Tweedejaars fysiotherapie aan de Hogeschool Zuyd in Heerlen

B ijba an B ijd ra ge ou de rs Studie na nciering

In

H uu r Coll egegel d Zi ek te kost en Lev en so nd erho ud Telefoo n U itg aa n Totaal uitgaven Maa ndelijks over

Uit

Totaal inkomsten

250, 469, 26 5, 984, 26 5, 11 1, 93 , 120, 50, 100, 739, 245,-

Aan uitgaan geef ik het meeste geld uit. In de weekenden ga ik meestal stappen in Purmerend of Amsterdam. Mijn ouders en mijn vriend wonen in Purmerend en ik heb daar een bijbaantje in een bejaardentehuis. Dat werk sluit mooi aan bij mijn studie, omdat ik ervaring opdoe met communiceren, een belangrijk onderdeel van fysiotherapie. De opleiding ligt niet echt naast de

deur, maar het is de beste fysiotherapieopleiding van Nederland. Het is precies wat ik had verwacht: kleinschalig en daardoor veel aandacht voor de studenten. De toelatingseisen zijn streng, dus ik ben erg blij dat ik ben toegelaten. Het gevolg is wel dat mijn telefoonrekening vrij hoog is. Ik probeer nu wat minder te bellen om kosten te besparen. Verder geef ik niets uit aan kleding. Ik heb twee

zussen en kan altijd wel wat lenen. Geld dat ik overhoud, spaar ik voor mijn reis naar Afrika. Ik ga met een huisgenootje vrijwilligerswerk doen in een weeshuis in Zambia. Het wordt verbouwd en we gaan kijken hoe wij kunnen helpen. De afgelopen tijd hebben we met allerlei acties veel geld ingezameld. Dat nemen we mee. Ik kijk er erg naar uit. Meedoen? student@artsenauto.nl

INTERVIEW: MARLOES DE MOOR/FOTO: SEBASTIAAN TER BURG

Geld dat ik overhoud, spaar ik voor een reis naar Afrika

Bram Vermeer ram

Bram Vermeer, wetenschapsram journalist, is gespecialiseerd in innovatie.

Digitaal

Lezersvragen

Attachments ontcijferen Ik krijg soms e-mails met attachments die ik niet kan openen. In plaats van de verwachte bijlage zie ik slechts een bestand met de naam winmail.dat. Hoe kan ik dat openen?

dat ik een formule wil invoeren en weigert om alleen het symbool + of weer te geven.
Lastig die software die voor je nadenkt. Wie het automatisme van de formule wil uitschakelen, moet eerst apostrof voor het plusteken typen. Dus: '+.

Informatie uit het zicht

it voorjaar besloot de Algemene Vergadering van de VN dat vrije toegang tot internet een mensenrecht is. Estland garandeert internettoegang in de grondwet. Mooi dat iedereen alle beschikbare informatie moet kunnen krijgen. Maar de werkelijkheid is dat steeds meer informatie uit het zicht verdwijnt. Zoek maar eens iets op met Google, en vergelijk de resultaten met iemand die een heel andere belangstelling heeft. De Amerikaanse onderzoeker Eli Pariser vond uit dat ruim de helft van de zoekresultaten van persoon tot persoon verschilt. Ze worden toegesneden op ieders belangstelling. En zo handelen alle grote internetbedrijven. Iedereen drukt braaf op de vind ik leuk knop van Facebook, maar het gevolg is dat we steeds minder informatie krijgen voorgeschoteld die we niet leuk vinden. Apple bepaalt welke programmas er op de iPad zijn toegestaan, en legt daarmee de AmerikaanILLUSTRATIE: LEON MUSSCHE

Het probleem ligt bij Outlook of Exchange. Die hebben een eigen manier om bijlagen te verzenden, zodat alleen andere Outlookgebruikers ze kunnen openen. Wie zon bijlage ontvangt, kan het beste het bestand opslaan en uploaden naar een online viewer, zoals http://www. winmaildat.com. Komt het vaker voor, dan kunt u de afzender proberen te overtuigen om het op een andere manier te versturen. U kunt Outlook en Exchange zo instellen, dat ze attachments op de standaardmanier versturen. De verzender van de mail kan dat instellen via het menu Extra/Opties/ E-mailindeling/In deze berichtindeling verzenden/HTML.

Alle communicatie via e-mail Ik wil mijn smsjes combineren met mijn e-mail, zodat ik in Outlook alle sms-correspondentie zie. Kan dat?
Ik raak meestal al snel het overzicht kwijt over mijn correspondentie. Ik verzend smsjes daarom meestal vanaf mijn computer. Er zijn verschillende diensten die een e-mail omzetten in een sms, bijvoorbeeld smsmail.com. Bij sommige mobiele abonnementen is dit inbegrepen (zie bijvoorbeeld http://vermeer.net/cr). Het probleem is dat de antwoord-sms toch weer naar je telefoon gaat en dus niet in de mail terechtkomt. Ik gebruik daarom een apart programma (http:// www.smsmac.com, voor Mac OSX, iOS en Windows). Dat kun je zo instellen dat de hele correspondentie in de mail terechtkomt. Extra voordeel: je krijgt bericht als de sms bezorgd wordt, je weet dus of iemands telefoon aanstaat. En vaak is het goedkoper dan een sms vanuit je mobieltje. Wie het helemaal compleet wil doen, zorgt ook dat de voicemail in de e-mail terechtkomt. Dat kun je bij verschillende telefoonabonnementen instellen (bij mobiele telefoons of bellen over internet kan dat vaak). Je krijgt dan een mailtje met een mp3-bestand van de voicemail als bijlage. Of soms ook als tekst, zoals bij het Amerikaanse Google Voice. Maar echt alles in de mail? Dat is een verloren strijd. Communicatie versplintert steeds verder. Twitter, Facebook en LinkedIn hebben allemaal hun eigen berichtendiensten. Wie overzicht wil houden, moet kiezen. Steeds meer jongeren kiezen ervoor geen mail te gebruiken, maar zich volledig aan andere diensten toe te vertrouwen.

Zoekresultaten verschillen van persoon tot persoon

se preutsheidsnormen op aan de rest van de wereld. Arts & Auto kun je niet op een iPad lezen, omdat de online editie een techniek gebruikt die Apple onwelgevallig is (Flash van Adobe). De structuur van internet is ooit ontworpen om een kernaanval te kunnen overleven. In het begin waren er geen centrale hubs die de communicatie regelen. Iedereen had gelijke rechten, niemand had het gezag. In de loop der jaren is internet steeds verder gecentraliseerd. Toen onlangs de computers van Amazon uitvielen, waren duizenden bedrijven onbereikbaar. Tim Berners-Lee, uitvinder van het world wide web, waarschuwde vorig jaar dat er een paar bedrijven zijn die bepalen wat er gebeurt met internet. Hij waarschuwde voor een versplintering van internet. Het wereldomspannende net dreigt uiteen te vallen in een aantal parochies elk van n bedrijf waartussen nauwelijks contact is. Is dat erg? Het probleem is dat we niet in de gaten hebben dat we een steeds schever beeld van de wereld krijgen voorgeschoteld. Probeer dan maar met je ideen en meningen overeind te blijven.

De ontvanger kan ook het eigen mailprogramma geschikt maken om winmail.dat te openen. Wie Thunderbird gebruikt, kan de plugin Lookout installeren (http://vermeer.net/cn). Voor Apple Mail is er: Letter Opener (http://vermeer.net/cp, ook voor iPhone en iPad) en TNEFs Enough (http:// vermeer.net/cq).

Spreadsheet temmen Ik wil in Excel een kolom maken met alleen plusjes en minnetjes om een beoordeling te geven van producten. Maar Excel denkt dan

Wilt u reageren of heeft u een vraag aan Bram Vermeer, mail dan naar digitaal@artsenauto.nl. Zie ook www.artsenauto.nl/digitaal.

44 9 - 2011

Gadgets
Jong geleerd

Het is nooit te vroeg om je kroost kennis te laten maken met de nieuwste technologie. Maar om daar nou je eigen dure tablet voor op te offeren Daarom heeft het Amerikaanse bedrijf Vinci een tablet voor de allerjongsten op de markt gebracht. Deze Androidtablet is volgens de maker compleet babybestendig; bestand tegen zowel schokken als kwijl. Er kunnen spelletjes, boeken en videos op gezet worden. Wi ontbreekt, om de kleintjes niet onnodig aan straling bloot te stellen. Voorlopig alleen verkrijgbaar via de VS, voor 389 dollar. www.vincigenius.com

Libratone Live

In samenwerking met TomTom heeft Nike de SportWatch GPS ontwikkeld. Met dit horloge kan iedere hardloper bijhouden hoe hard en hoe ver hij rent. Daarnaast registreert hij ook de hartslag en het aantal verbrande calorien. Alle informatie wordt gepload naar het Nike+ platform, dat al 4 miljoen gebruikers telt. Prijs: 200,-. www.nikestore.com

Meten is weten

Speciaal ontwikkeld voor het draadloos streamen van muziek vanaf iPod of computer: de Libratone Live. De speaker, van Deense makelij, heeft een output tot maximaal 150 watt en vijf ingebouwde versterkers. Volgens de fabrikant past het geluid zich dankzij zijn FullRoom-technologie aan de vorm van de kamer aan. Ook het design is opvallend: drie hoeken, stoffen bekleding en een handvat om hem aan op te tillen. Verkrijgbaar in verschillende kleuren, vanaf 699,-. www.libratone.com

Twee derde van de huidige smartphonegebruikers verbruikt minder dan 250 MB aan data per maand. Dat blijkt uit cijfers van Vodafone. Androidgebruikers hebben de meeste datahonger, BlackBerry's slurpen de minste MBs per maand. Microsoft gaat de beveiliging van Hotmail aanscherpen. Zwakke wachtwoorden worden verboden en gebruikers krijgen de mogelijkheid om over gekraakte accounts te klagen, bijvoorbeeld als er plots door bekenden spam wordt verstuurd.

Kort

Slider

Deze maand brengt Asus in Nederland een 32 GB variant uit van de Eee Pad Slider, met als opvallendste kenmerk: een uitschuifbaar toetsenbord. Daarnaast wordt de tablet uitgerust met een Tegra2 dualcore-processor, Android 3.1, een 10-inch ips-scherm en twee cameras. Verder beschikt hij over een usb-poort, sd-kaartlezer en mini hdmi-aansluiting. De Eee Pad Slider is er in wit of bruin, voor 499,-. www.asus.nl

9 - 2011 45

Sturen, gas geven en remmen. Eenvoudiger kan het niet

46 9 - 2011

Auto

Portret

Opel Ampera
De Opel Ampera is de belangrijkste nieuwe auto van dit jaar. Het is de eerste elektrische auto met een range-extender. In de huidige situatie is dit concept voor een veel breder publiek aanvaardbaar dan een volledig door accus aangedreven auto.
TEKST bart van den acker FOTOGRAFIE louis blom

et unieke aan de Ampera is dat het uitgangspunt precies omgekeerd is aan dat van een hybride auto: waar bij de hybride de elektrische aandrijving de benzinemotor ondersteunt, is de Ampera een volledig elektrisch aangedreven auto; de 1,4 liter benzinemotor (de range-extender) drijft zo nodig alleen een generator aan die de accus voedt. Met de aandrijving van de auto bemoeit deze zich dus niet, dat gebeurt in alle gevallen elektrisch. Voordelen? Emissievrij rijden als je alleen op de elektromotor rijdt. En de Ampera is bijzonder gemakkelijk in de bediening: sturen, gas geven en remmen, dat is alles. Een transmissie is er niet, alleen een keuzehandle (vooruit, achteruit, parkeren), zoals in een automaat. Onder het rijden blijft het interieur bijzonder stil, wat bijdraagt aan het comfort. En als de benzinemotor wordt ingeschakeld, is die over het algemeen nauwelijks hoorbaar. Consequent bijladen Met volle accus rijdt de Ampera tussen de 40 en 80 km elektrisch. Wanneer je dat elektrische deel wilt gebruiken, kun je

zelf bepalen. Als de tank van de benzinemotor ook vol is, ligt de hele actieradius rond de 500 km, net als in een normale middenklasse benzineauto. En het risico dat je in the middle of nowhere met lege accus stil komt te staan, zoals bij volledig elektrische autos, bestaat hier niet. Het werkelijke brandstofverbruik van de Ampera is sterk afhankelijk van de mogelijkheden n de bereidheid van de bestuurder om de accus regelmatig aan het stopcontact op te laden. Dat kost hooguit een paar euro. Bij het rijden op de range-extender komen we in onze test uit op een benzineverbruik van grofweg 1 op 15. Dat lijkt niet slecht, maar is minder gunstig dan de bekende hybrides in deze klasse. Maar wie dagelijks alleen een stukje woon-werk verkeer rijdt en consequent oplaadt (duurt vier uur), rijdt bijna kosteloos en zeer milieuvriendelijk. Ik vrees alleen wel dat er in de praktijk Amperarijders zullen zijn die de auto nooit aan de stekker leggen, maar wel volop profiteren van de fiscale voordelen (gn bpm, gn houderschapsbelasting en tot 2015 gn bijtelling). Comfortabel In het gebruik is de Ampera een zeer comfortabele en prettig rijdende auto. Ondanks het rijklare gewicht van ruim 1700 kg rijdt de Ampera dankzij de krachtige elektromotor (111 kW, 370 Nm) heel vlot en soepel. Het interieur is fraai en imposant, maar het vraagt wel enige studie

voor je alle functies van de displays kent. Een minpuntje is de bescheiden ruimte achterin. Met kinderen is de Ampera als gezinsauto ruim genoeg, maar volwassenen zitten met hun hoofd tegen de achterruit. Ook de instap naar achteren is vrij krap en hetzelfde geldt voor de bagageruimte met een inhoud van 310 liter. Conclusie De Opel Ampera wordt als meest vernieuwende autoconcept auto van het jaar 2012, schat ik zo. In theorie is het een flinke stap vooruit in ontwikkeling, maar hoe dat in de praktijk uitpakt, valt nog te bezien. Mede door voorlopig blijvende fiscale maatregelen kan de Ampera een groot succes worden. <

Vanafprijzen
Energielabel: A

44.500,- incl. btw 37.395,- excl. btw

Geteste versie
48.200,- incl. btw
Energielabel: A

Op www.artsenauto.nl/auto laat Bart van den Acker zien hoe de Ampera zich op de weg gedraagt.

Positief

actieradius als benzineauto bedieningsgemak laag geluidsniveau fiscale voordelen

Negatief

verbruik op range-extender zitruimte achterin stevige aanschafprijs

vvaa biedt een autoverzekering met een uitstekende dekking. voor meer info, premieberekeningen en afsluiten: www.vvaa.nl/verzekeringen.

9 - 2011 47

Bart van den Acker

Auto

Nieuws

Bart van den Acker is autojournalist.

Audi Q5 als Hybrid

Audi komt met een tweede hybridemodel, de Q5 Hybrid quattro. Daarin is de 2,0 TFSI-motor gekoppeld aan een elektromotor, die de Q5 ook over beperkte afstand volledig elektrisch kan aandrijven. Die combinatie is op afzienbare termijn beslist ook te verwachten in andere Audi-modellen. Met het ofcile verbruik van 6,9 l/100 km (159 g/km CO2) komt de Q5 Hybrid wel in aanmerking voor een A-label, maar dat heeft in ons land geen scale voordelen. Levering start in het vierde kwartaal, vanaf 65.500,-.

Wat verbruikt-ie?
Al eerder heb ik het er hier over gehad. Er bestaan enorme verschillen tussen het gecombineerde brandstofverbruik dat een fabrikant opgeeft en het werkelijke verbruik in de praktijk. Verschillen van 20 procent en meer zijn al heel normaal. Die verschillen worden alleen maar groter en ik voorzie dat het nog veel verder uit de hand zal gaan lopen. Ter onderlinge vergelijking wordt een standaardtest op een rollenbank gebruikt. Daarbij wordt een stadsrit gesimuleerd, plus een rit op een buitenweg. De invloed van (tegen)wind telt niet mee en accessoires zoals airco zijn uitgeschakeld. Iedereen snapt dat die factoren energie kosten en het verbruik in de praktijk dus hoger ligt. Tegenwoordig stemmen autofabrikanten al hun autos af op deze testcyclus en die autos worden dan als zeer zuinig in de markt gezet. Jammer is dat de overheid aan die meet-

Uitbreiding aanbod Peugeot e-HDis

De 1,6 liter e-HDi-motor die debuteerde in de Peugeot 508 (zie Arts & Auto 4), is ook leverbaar in de ruime modellen 3008 en 5008. Deze bieden een CO2-uitstoot van respectievelijk 122 en 127 g/km. De prijzen zijn vastgesteld op 32.380,- en 32.830,-.

De praktijk levert niet wat de theorie belooft

gegevens (scale) consequenties knoopt, terwijl de praktijk niet oplevert wat de theorie belooft. Wij denken in een liter op zoveel kilometer, maar formeel wordt verbruik gemeten in liters per 100 km. Dat wil zeggen: de ofcile meting kijkt alleen naar het verbruik op de eerste 100 km en dus ook naar de CO2-uitstoot op dat traject. Met range-extenders en plug-in hybrids die vrolijk eerst enkele tientallen kilometers elektrisch rijden, is het logisch dat het verbruik op die eerste 100 km spectaculair laag wordt. Als je daarna gewoon doorrijdt, haal je het beloofde verbruik van geen kanten meer. Het verschil tussen theorie en praktijk is nu onaanvaardbaar groot. Het wachten is op een volledig nieuwe meetmethode voor het verbruik, die meer in overeenstemming is met de dagelijkse Europese realiteit. Tot die tijd is het eigenlijk belachelijk dat onze overheid hierop beleid baseert.

Kort
En van de leukste autoreclamespotjes in jaren is die met de bejaarde dame die haar Volkswagen Golf als occasion aanbiedt. Deze spot is op het reclamefestival in Cannes bekroond met een Bronzen Leeuw, waarmee het behoort tot de honderd beste spotjes ter wereld. Het lijkt wat vroeg, maar nu is de tijd om eventueel nieuwe winterbanden te bestellen. De bandenindustrie verwacht niet volledig aan de vraag te kunnen voldoen. Heeft u al winterbanden, meet dan het proel. Een winterband geldt als versleten als het proel 4 mm of minder diep is. Controleer dus ook tijdens de winter een keer het proel.

Volvo S40 en V50 extra voordelig

De modelcyclus van de Volvos S40 en V50 begint op zijn einde te raken. Om de verkoop een laatste impuls te geven, zijn nu rijk uitgeruste en scherp geprijsde Limited Editions leverbaar. Beide modelvarianten zijn beschikbaar met de 2,0 liter benzinemotor en de 1,6 DRIVe-diesel. De prijzen van de Limited Editions starten bij 26.995,-.

Wat vindt u? Reageer op www.artsenauto.nl/auto.

48 9 - 2011

Auto

Trendsetter

TEKST BART VAN DEN ACKER

Antiallergisch interieur
Ongeveer 20 procent van alle Europeanen heeft last van allergische aandoeningen. Ford is de eerste autofabrikant die autos zo ontwikkelt dat allergieveroorzakende stoffen niet in het interieur voorkomen.
TEKST BART VAN DEN ACKER

Soorten Allergische reacties kunnen optreden door aanraking of inademing van een allergieopwekkende stof. Sommige reacties treden onmiddellijk op, andere pas na verloop van tijd. Er bestaat veel kennis over allergien maar wat vrijwel ontbreekt, is een normering om de aanwezigheid van bepaalde stoffen te voorkomen of te minimaliseren. Risico Het interieur van een auto is voor veel mensen een dagelijkse leefomgeving. Door de kleine ruimte is de kans op een allergische reactie relatief groot. Allergische reacties zoals niezen, tranende ogen of andere ongemakken vormen een direct risico voor de veiligheid van de bestuurder, inzittenden en andere verkeersdeelnemers. Doorstroming De enige manier om stoffen die in het interieur vrijkomen zo weinig mogelijk de kans te geven een allergische reactie te veroorzaken, is een snelle verversing van de lucht. Nadeel daarvan is dat de hoeveelheid buitenlucht toeneemt, wat weer andere

allergische reacties kan veroorzaken. De meeste autos zijn daarom voorzien van een pollenlter in het ventilatiesysteem. De beste pollenlters houden zelfs 98 procent van alle pollen tegen. Wie last heeft van hooikoorts, kan dus het beste in een auto gaan zitten Weekmakers In het interieur kunnen allergische reacties worden veroorzaakt door bekledingsstoffen en bedieningsorganen, zoals stuurwiel en

serie, en isolatiemateriaal. Met name in deze laatste komen sterke oplosmiddelen voor, waaronder het kankerverwekkende formaldehyde. Geen eisen Het is vreemd dat er wereldwijd geen wettelijke eisen bestaan voor de emissie van allergieveroorzakers in autos. In opdracht van Ford heeft TV Rheinland (Technischer berwachungsverein) een lijst met eisen ontwikkeld waaraan auto-interieurs zouden moeten voldoen, alsmede de daarbij behorende meetmethodes. Het eerste model van Ford dat hieraan voldeed, was de C-Max die in 2004 verscheen. Sindsdien is het eisenpakket al driemaal aangescherpt, waaraan nieuw verschijnende Fords uiteraard steeds voldeden. Het staat andere autofabrikanten natuurlijk vrij om hun autos eveneens hieraan te toetsen. Naar verwachting zal Europa als eerste met wettelijke eisen op dit vlak komen. In Japan is het vrijkomen van formaldehyde aan normen gebonden, in andere Aziatische landen en de VS is op dit gebied helemaal niets geregeld.

Wie last heeft van hooikoorts, kan het beste in een auto gaan zitten
versnellingspook. De samenstelling van die materialen is daarom belangrijk. Dat geldt ook voor grote kunststofdelen (dashboard) waaruit weekmakers vrijkomen, lakken aan de binnenkant van de carros-

<

9 - 2011 49

HISWA te water
Van waterski tot megajacht

Sloepen, sportboten, ribs, catamarans, console-, motor- en open en kajuit

De HISWA te water in IJmuiden wordt een stuk interactiever. Bezoekers kunnen er dit jaar namelijk van alles op watersportgebied doen en uitproberen, varirend van low tot superhigh budget.
jaarlijks in het voorjaar terugkerende HISWA in de RAI was het feit dat in IJmuiden de boten in het water lagen. Dat vergapen kan nog steeds, maar u hoeft het niet meer bij watertandend aneren langs (en op) al dat moois op jachtengebied te laten. U mag er nu ook proefvaarten mee maken. Ook is de variatie in het aanbod veel groter. Sloepen, sportboten, ribs, catamarans, console-, motor- en open en kajuitzeiljachten liggen er straks in de meest uiteenlopende afmetingen met zn honderden heel toegankelijk bij elkaar. De HISWA te water wordt daardoor de perfecte plek om te kijken en te vergelijken. Helemaal nu u kunt ondervinden wat de specieke vaareigenschappen zoal zijn. Ook nieuw dit jaar is de aandacht voor de actievere, vaak meer adrenalineverhogende, watersporten. Waterskin, wakeboarden, (kite)surfen, het varen in kleine, snelle open zeilboten, kanon, catamaranzeilen en duiken komen uitgebreid en interactief aan bod. Naast demonstraties en lezingen zullen er ook proeessen en zelfs wedstrijden plaatsvinden. In het speciale Paviljoen Actieve Watersport vlak bij de Watersportarena buiten de pier, is alle informatie verkrijgbaar over de mogelijkheden

O
50 9 - 2011

TEKST FEMMIE GOUDSWAARD

Of je nu in het geld zwemt of niet, de HISWA te water 2011 is the place to be voor wie iets met het min of meer ruime sop heeft. Want van 6 t/m 11 september zijn niet alleen de allernieuwste hoogstandjes op jachtbouwgebied te bewonderen, er kan ook mee worden gevaren. Voorheen was de HISWA te water vooral een plek om je, nippend aan een glas champagne, te vergapen aan het summum van wat Nederlandse en internationale jachtbouwers zoal aan nieuwe, hightech boten te bieden hebben. Meterslange serie- of customgebouwde zeil- en motorjachten met bijpassende, hoge prijskaartjes lagen er netjes op een rij. Het enige verschil met de

zeiljachten liggen straks in de meest uiteenlopende afmetingen bij elkaar

om de diverse sporten uit te proberen. U kunt daarvoor terecht in de Watersportarena en op het nabijgelegen Kennemermeer. In de jachthaven zelf komt tussen de tentoongestelde schepen een Optimisten Arena waar jeugdige (aankomende) zeilers hun kunsten kunnen vertonen en les kunnen krijgen. Ook zijn er gratis manoeuvreerclinics in de haven. Het summum is de mogelijkheid om mee te zeilen op supersnelle wedstrijdjachten onder begeleiding van bekende zeilers of om met 90 km per uur over de Noordzee te stuiven in een rib. Een handdoek en droge kleren meenemen is misschien geen overbodige luxe als u zich in het actievere circuit van de komende HISWA te water wilt begeven. Naast de prachtige boten en de entourage in de zilte buitenlucht zijn er ook nog eens meer dan 100 aanbieders te vinden van nautische artikelen, kleding en luxe accessoires. Voor nautische interieurelementen in huis kunt u op de HISWA te water eveneens prima slagen. Massagebedden, loungehoeken, een drijvende wijnbar en diverse goede eetgelegenheden aan het water zorgen op de HISWA te water tot slot voor aangename rustmomenten. <

De HISWA te water vindt plaats van dinsdag 6 t/m zondag 11 september in jachthaven Marina Seaport aan de Kennemerboulevard 540 in IJmuiden. Openingstijden: maandag t/m vrijdag van 11.00 tot 18.00 uur en in het weekend van 10.00 tot 18.00 uur. Op vrijdag en zaterdag is de HISWA ook s avonds geopend, tot 20.00 uur. Er is ruime (betaalde) parkeergelegenheid. Voor meer informatie en het alvast met korting online bestellen van entreebewijzen: www.hiswa.nl

9 - 2011 51

Eten & drinken

Maandmenu

Voorgerecht (4 personen)
Yoghurtsoep met saffraan
en gekaramelliseerde ui
Snij 2 zoete uien in halve ringen. Snij 1 teentje knoook jn. Verhit wat olijfolie in een pan en bak de helft van de uien rondom diepgoudbruin, laat ze uitlekken op keukenpapier en bestrooi ze met zout. Verhit een inke scheut olijfolie in een andere pan en bak de rest van de uien met de knoook zacht en doorschijnend in ca. 10 minuten. Voeg een half buisje of envelopje saffraan toe (wie erg van saffraan houdt, kan iets meer doen), 500 g Turkse yoghurt en 2 dl water. Verwarm de soep op heel laag vuur, voeg zout toe en pureer de soep na 5 minuten met de staafmixer. Serveer de soep in kleine kommetjes, doe in elk kommetje wat van de gekaramelliseerde uien en bedruppel met wat olie. Bereidingstijd: 20 minuten.

Hoofdgerecht (4 personen)
Kip gemarineerd in yoghurt,
knoook en ras el hanout
Maak m zelf of koop een goede ras el hanout bij de Marokkaanse winkel. Voor een eigen ras el hanout mengt u bijvoorbeeld komijn, koriander, kardemon, lavendel, gedroogde rozenblaadjes (te koop bij De Tuinen), kurkuma, anijs, venkelzaad, zwarte peper, witte peper, kaneel en gemberpoeder: een ras el hanout kan uit wel 21 specerijen bestaan, dus u kunt er nog meer toevoegen: begin met niet te veel van alles (het is naar persoonlijke smaak!). Rooster de hele specerijen in een droge koekepan, maal ze daarna jn in een vijzel of kofemolen, ruik en proef en voeg eventueel meer of minder van een bepaalde specerij toe. Meng 500 g yoghurt met 4 teentjes uitgeperste knoook, 2 el ras el hanout en wat zout. Snij een biologische kip open op zijn rug, klap hem open en druk hem plat. Marineer de kip ca. 1 uur in het yoghurtmengsel. Verhit de oven voor op 150C. Leg de kip op een bakplaat en bak hem in ca. 1 uur (hangt af van de grootte van de kip). Meng nog 1 el ras el hanout met wat olie en zout en bestrijk hiermee de kip een paar keer tijdens het braden. Zet de oven het laatste kwartier op 220C om de kip goudbruin en knapperig te roosteren. Bestrooi de kip met muntblaadjes en nog wat ras el hanout. Serveer met Marokkaans brood of landbrood en een simpele tomaten- of groene salade. Bereidingstijd: 2 uur. Marineren: 1 uur.

5 manieren om yoghurt hartig te eten de bekendste: cacik of

tzadziki: een yoghurtknoookkomkommersalade labne; hartige uitgelekte yoghurt, die je besprenkelt met wat olijfolie en eet met brood als marinade: voor kip of lamsvlees als bijgerecht bij hete gerechten yoghurtsoep (populair in Turkije)

52 9 - 2011

FOTOGRAFIE: SVEN BENJAMINS STYLING: GONNIE CONSTANSIA (ALLES UIT EIGEN COLLECTIE)

Yoghurt
Het woord yoghurt komt uit het Turks. Dat brengt al direct een hartige erfenis met zich mee: want ook daar wordt yoghurt hartig gegeten. Denk aan de yoghurtdrank ayran (yoghurt met zout en water): heel verfrissend als het warm is. Yoghurt wordt vaak gegeten bij granen als rijst en bulghur, maar ook bij groente of in salades. Het maakt vlees zacht, verfrist de mond bij pittig eten, en is een smaakmaker op zich. Het is handig om voor hartige bereidingen Turkse of Griekse yoghurt te gebruiken omdat die lekker dik en lobbig zijn. Zelf yoghurt maken is heel makkelijk: breng 1 2 liter biologische melk aan de kook en laat het afkoelen. Doe ondertussen in twee schone potten 2 3 lepels (Turkse) yoghurt en schenk de melk erbij. Doe de deksels erop en zet de potten op een warme donkere plek, laat ze 4 5 uur zo staan: yoghurt!

Yoghurt
Yoghurt eten wij bij het ontbijt of na het eten, en bijna altijd gecombineerd met zoet. Andere keukens laten zien dat yoghurt hartig ook heerlijk en verfrissend kan zijn, zelfs als onderdeel van een warm gerecht.

Merijn Tol is culin air journalist.

Nagerecht (4 personen)
Yoghurthoningijs met pistachepraline
Voeg aan 4 dl (geiten)yoghurt 2 dl slagroom en 6 el lekkere honing toe. Mix met de staafmixer de yoghurt met de room en honing. Maak er ijs van in een ijsmachine volgens aanwijzingen op de verpakking. Of doe het mengsel in een diepvriesbak in de diepvries en roer het elk kwartier om. Het ijs is klaar na 3 4 uur. Rooster 100 g gepelde pistachenoten ca. 2 minuten in een droge koekepan. Laat ze afkoelen en hak ze grof. Voeg eventueel el anijszaad toe en 1 el honing. Strooi 100 g suiker in een koekepan, roer het pistachemengsel erdoorheen, verdeel het over de bodem van de pan en laat het smelten. Laat de suiker karamelkleurig worden en zet het vuur uit. Verdeel de pistachepraline over bakpapier en spreid het uit. Laat het hard worden in de koelkast. Breek het daarna in stukken. Serveer het ijs met de pistachepraline erbij. Bereidingstijd: 30 minuten. Vriezen: 3 4 uur.

Eten & drinken

Wijn

California Cab
Voor Californi is Franse wijn het voorbeeld. Cabernet (Bordeaux) is koning en Chardonnay (Bourgogne) First Lady. Maar de wijnmakers imiteren Frankrijk niet, ze zoeken hun eigen weg. Californi is met 200.000 ha wijngaard het grootste wijnland buiten Europa. The Golden State is in volume de vierde wijnproducent van de wereld, na Frankrijk, Itali en Spanje. Toch merken we daar in Nederland niet zo heel veel van, heb ik de indruk. Dat komt vermoedelijk doordat Amerikanen zelf de meeste wijn opdrinken, nog geen 20 procent wordt gexporteerd, terwijl andere nieuwe wijnlanden zoals Zuid-Afrika, Chili en Australi meer op de export zijn gericht. Je vergist je trouwens snel in de omvang van de wijnbouw in de diverse wijnlanden. In Chili en Australi bijvoorbeeld, daar zal toch wel behoorlijk veel meer wijn worden gemaakt dan in bijvoorbeeld Bordeaux? Dat valt dus nogal mee, of tegen. Bordeaux is goed voor 120.000 ha, terwijl heel Chili maar 110.000 ha telt en er op het gehele continent Australi niet meer dan 150.000 ha wijngaard te vinden is. Californi is groter dan Itali en Oostenrijk bij elkaar. Er zijn daardoor grote klimaatverschillen en dus is er ook veel variatie in de kwaliteit van de wijn. In de uitgestrekte San Joaquin Valley (480 km lang), net buiten het bereik van de verkoelende zeewind, wordt een enorme hoeveelheid eenvoudige bulkwijn gemaakt. Meer dan de helft van alle CaliforniDat zijn vooral de bekende wereldreizigers zoals chardonnay, cabernet sauvignon en merlot. En je hebt natuurlijk zinfandel, Amerikas eigen druif. Varietal wine betekent in Californi overigens dat er 25 procent andere druiven mogen worden gebruikt. Een Californische Cabernet volgens velen de uitblinker hier kan dus bestaan uit 75 procent van die druif en 25 procent andere druiven. Bij voorkeur zijn dat druivenrassen die ook worden gebruikt in Bordeaux. Want ja, The Golden State neemt de Franse wijn dan wel als voorbeeld, maar Amerikas eerste wijnstaat zoekt zijn eigen weg. Het is een dynamisch wijngebied en de koers staat niet vast. Dat is niet zo vreemd als je bedenkt dat de moderne wijnbouw hier pas een jaar of veertig geleden is begonnen. Het aantal wijnbedrijven is sinds 1970 gestegen van 240 tot ruim 2500. Vol, soepel en expressief fruitig, met vaak een stevige dosis houtrijping is het mainstream smaaktype. Gezonde, rijpe druiven en een goede vinificatietechniek staan hiervoor garant. Maar de herkomst van die druiven wordt steeds belangrijker gevonden. Dat betekent meer aandacht voor bodemsoort en microklimaat, en voor de juiste druif de juiste plaats. Op zoek naar nog meer elegantie, harmonie en aromatische complexiteit.

Han Sjakes is freelance journalist en vinoloog.

Sideways
Hoe gevoelig de Amerikaanse markt is voor modes en trends bewees in 2004 de film Sideways, een tragikomische roadmovie door Californi, waarin de hoofdpersoon uitbundig de loftrompet steekt over Pinot Noir en hartgrondig afgeeft op Merlot. Dankzij het succes van de film steeg de verkoop van Pinot Noir sterk en kelderde die van de destijds populaire Merlot. Overigens was de meest besproken scne geen wijnlustopwekkend moment: in een wanhopige bui drinkt de hoofdrolspeler tijdens een van de vele proeverijen die hij met zijn reisgenoot bezoekt een volle spittoon met uitgespuugde wijn leeg.

Wijntip
De druiven voor deze Cabernet Sauvignon plus wat merlot en cabernet franc, en nog een snufje malbec en petit verdot komen uit Sonoma, Napa en Mendocino. Een mondvullende, soepele wijn, met rijp donkerrood fruit, dat tegenwicht krijgt van kruidigheid, pittige tannine en een milde houttoets. Een stevige wijn, maar fris en harmonieus; California Cab op zijn best. Kendall-Jackson, Vintners Reserve Cabernet Sauvignon, 22,40, verkoopadressen via www.wijnkring.nl.

Californi maakt voornamelijk varietal wines: wijnen genoemd naar de druif

sche wijn komt hier vandaan. De betere wijnen komen uit de kuststreek, vooral uit het noordelijke deel van de staat, zoals Napa, Sonoma en Mendocino, waar de wijngaarden profiteren van de nabijheid van de oceaan. Koude lucht en mist van zee vertragen hier de rijping. Dat doet de druiven goed omdat langzame groei fijnere aromas en een betere zuurgraad geeft. Californi maakt voornamelijk varietal wines, wijnen die zijn genoemd naar de druif.

54 9 - 2011

<

Wonen

Gespot
Gezinstoaster

Brood roosteren voor meerdere personen kan een tijdrovend karweitje zijn; dan is een vier- in plaats van een tweesleufs toaster een uitkomst. Helaas is het aanbod megabroodroosters hier nog niet zo groot als in Engeland en Amerika, waar veel meer toast wordt gegeten. In ieder geval wl verkrijgbaar in Nederland is de Lite gloss: een apparaat dat door zijn fraaie vormgeving een plek op het aanrecht verdient. Verkrijgbaar in diverse kleuren. Prijs: 129,-. www.dualit-by-fonq.nl

Cake server

Op de website van Magisso is te zien hoe je er in een handomdraai een stuk taart mee snijdt en serveert: de Cake Server, een lumineus idee van de Finse designer Maria Kivijrvi, die er kort na de introductie vorig jaar dan ook een Reddot design award voor ontving. Verkrijgbaar in gespiegeld roestvrijstaal ( 39,95) of kunststof (in limoen, paars, wit of zwart, 17,95). www.magisso.nl

Ter inspiratie

Vlak voor de zomer verschenen bij uitgeverij Terra Lannoo: twee inspirerende woonboekjes uit de Homes World Wide Smallserie. Kleur van Nathalie Taverne en Anna Lambert laat zien hoe je iedere denkbare uitstraling kunt creren, en toont wat je bereikt door kleuren te combineren. In Huizen van creatives nemen dezelfde auteur en fotograaf de lezer mee naar unieke interieurs van kunstenaars, fotografen en designers. Prijs van beide boekjes: 14,95.

Knapperig stomen

De Steam Roaster van Lku is een grappig uitziend siliconen kommetje voor het stomen n tegelijk roosteren van bijvoorbeeld groenten en vis. Het dichtvouwen en openen gaat makkelijk door een handige sluiting. Vaatwasbestendig. Prijs: 27,95 per stuk (geschikt voor 1-2 personen). Verkrijgbaar in grijs, groen en wit bij o.a. De Bijenkorf en kookspeciaalzaken.

Wollen poef

Op de eigen website wordt-ie aangekondigd als een gebreide muts om op te zitten: de nieuwe poef Beanie van Montis. Een stuk potischer zijn de kleurnamen: de zacht wollen poef, met een doorsnee van 37 cm, is verkrijgbaar in de tinten atlantic/inkt, terra/coral, gras/mos en gras/ pine. Prijs: 285,-. www.montis.nl

9 - 2011 55

Wonen

Mijn huis

Wie Paul Brinkman (60, tandarts n.p.) en Antoinette Brinkmande Koning (62, econoom) Huis zelf ontworpen vrijstaand huis in Amsterdam IJburg Bouwjaar 2010 Wonen hier sinds voorjaar 2011

Hobby: bouwen & verhuizen

TEKST MONIQUE BOWMAN FOTOGRAFIE ED VAN RIJSWIJK

e in Red Cedar verpakte villa van Paul en Antoinette Brinkman is nog nt niet op een bierviltje ontworpen maar het scheelt niet veel. Paul Brinkman vertelt dat hij het drie etages en vier dakterrassen tellende huis tijdens een vakantie in een half uurtje heeft getekend. Op een blocnootje, bij het zwembad. En het is in n keer door de welstandscommissie gegaan. Paul is van origine tandarts, maar had ook architect of aannemer kunnen zijn. Of bouwvakker. Want als hij begint over alle huizen die hij de afgelopen decennia heeft ontworpen en waaraan hij zelf heeft meegebouwd, gaan zijn ogen glimmen. Hij vertelt hoe hij als jongetje al niet was weg te slaan bij de bouw. Ik wilde altijd precies weten hoe iets werkt. Toch is een studie bouwkunde in zijn woonplaats Delft nooit een optie geweest. Op die leeftijd wil je natuurlijk niet gaan studeren in de stad waar je ouders wonen. Uiteindelijk kiest hij voor tandheelkunde in het veel spannender Amsterdam. En ontmoet daar Antoinette, een student economie met als specialisatie bouweconomie. Een soulmate die het k leuk vindt om bouwbeurzen af te lopen, die het net als Paul als een sport ziet om de beste materialen te vinden voor het minste geld, en die graag meegaat als hij leveranciers opzoekt. Gepokt en gemazeld door alle bouwervaringen aarzelt het echtpaar niet op de vraag waaraan hun ideale huis moet voldoen. Het moet vooral leefbaar zijn, met goede temperatuurregeling, veel licht, ruime vertrekken, uitgekiende domotica, een lift en een kloppende routing.

De verhuisdozen waren nog niet uitgepakt of Paul was alweer bezig met een ander huis
En nu zijn ze, ruim dertig jaar en heel wat huizen later, terug in Amsterdam. We horen dat deze woning al hun tweede in de nieuwbouwwijk IJburg is in drie jaar tijd. Antoinette vertelt dat de verhuisdozen nog niet waren uitgepakt of Paul was alweer bezig met een ander (lees: dit) huis. Nu ben ik wel even aan een rustperiode toe. Maar over n of anderhalf jaar wil ik misschien k wel weer verhuizen. Vanuit hun woonkamer op de eerste verdieping (Deze plek is boven op zijn mooist.) kijken ze uit over water en het groen van het 90 ha grote Diemerpark. Maar als we dat willen, staan we binnen tien minuten op de Dam. Wat hun kinderen van hun bouwhobby vinden? Antoinette zegt dat die elke keer weer klaarstaan om te helpen verhuizen. Ze zijn tegenwoordig alleen bezorgd als ze horen dat hun vader weer eens op een steiger staat. < Meer zien? Kijk op www.artsenauto.nl/huis. Ook meedoen? huis@artsenauto.nl

56 9 - 2011

9 - 2011 57

Lezen & kijken

Boeken
Ruud Lapr (Djakarta, 1942) is emeritus hoogleraar gezondheidszorgbeleid en economie van de gezondheidszorg, en voorzitter van de NVZD. Zelf schreef hij Terra Incognita. Indische schetsen van vader tot zoon. Zijn favoriete pil: De levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten van Giorgio Vasari.

Ruud Lapr, emeritus hoogleraar gezondheidszorgbeleid

Misschien kunnen we er in deze tijd nog iets van leren

TEKST FRANK VAN KOLFSCHOOTEN FOTOGRAFIE DE BEELDREDAKTIE/PAUL VREEKER

k was al eens eerder aan het boek begonnen, maar had het weggelegd omdat ik andere boeken voorrang moest geven, zegt Ruud Lapr, voorzitter van de NVZD, de vereniging van bestuurders in de gezondheidszorg. Maar toen ik deze zomer voor het ziekenhuis op Aruba moest werken, had ik in het vliegtuig en de vroege ochtenden eindelijk de tijd om deze 16de-eeuwse klassieker van Giorgio Vasari uit te lezen: De levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten, een dikke pil van zon 650 paginas. Het boek beschrijft de kunstwerken en levens van tientallen kunstenaars die in de vroege en late Renaissance in Itali leefden en artistiek domineerden. Van Cimabue en Giotto in de 13de tot Michelangelo en

Titiaan in de 15de eeuw. Vanaf mijn terras met uitzicht op strand en zee waande ik mij in het Florence, Pisa en Siena van toen, tussen de vele kunstwerken die we ook vandaag de dag nog kunnen zien. Giorgio Vasari werd precies 500 jaar geleden in Arezzo geboren, maar zijn boek heeft nog niets aan waarde en actualiteit ingeboet, zegt Lapr, die zelf ook publiceert over beeldende kunst. Bij het lezen van De levens voelde ik mij als een verre schaduw van een groot initiator van de kunst. Vasari was een brug tussen kennis over de klassieke en de moderne kunst. Hij was een vernieuwende geest, de eerste moderne kunsthistoricus, kunstcriticus en kunsttheoreticus. Hij beschrijft de keur van kunstenaars en hun werk deskundig en methodisch en laat ook

de human interest inclusief bijbehorende roddels ruim aan bod komen. Cees Nooteboom en Joost Zwagerman zullen gesmuld hebben toen zij zijn boek lazen. Wat een tijd! verzucht Lapr. De kunsten groeiden en bloeiden. Vernieuwden. En alles was kunst in opdracht. Niks lart pour lart. Boter bij de vis. Wat de opdrachtgever niet aanstond, werd gewoon geweigerd. Kunst zonder subsidie-infuus. Toch stijgend naar grote hoogten. Misschien kunnen we daar nog iets van leren in deze tijd van bezuinigingen op de kunsten, zegt de emeritus hoogleraar, die onlangs zijn literaire debuut maakte met Terra Incognita, een aangrijpend autobiograsch verhaal dat zich afspeelt in Nederlands-Indi en het Erasmus Medisch Centrum (Uitgeverij Douane).

Zwakkelingen of patinten?
Zware drank- en drugsverslaafden wekken van oudsher gemengde gevoelens op door hun onaangepaste gedrag. Zijn het zwakkelingen die zich niet kunnen beheersen en straf verdienen of patinten met een ziekte die hun niet aan te rekenen valt? Gemma Blok, docent Nederlandse geschiedenis aan de UvA, laat in Ziek of zwak zien hoe de denkwijze en de praktijk van de Nederlandse verslavingszorg zich heeft ontwikkeld. Een kleine groep artsen en betrokken burgers probeerde vanaf eind 19de eeuw begrip te kweken voor alcoholverslaafden, die in hun ogen de dupe waren van de heersende drankcultuur en gered moesten worden. Deze reddingsdrang breidde zich in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw uit naar drugsgebruikers. Tegelijkertijd viel het hulpverleners zwaar om sympathie op te brengen voor ontspoorde verslaafden met crimineel gedrag, bij wie behandelingen gericht op afkicken vaak faalden. Blok laat zien hoe het moderne inzicht is gegroeid dat ondersteunen van gecontroleerd gebruik meestal een kansrijker behandelstrategie is. De vele historische voorbeelden en anekdoten maken Ziek of zwak zeer goed leesbaar. [Frank van Kolfschooten]

Gemma Blok, Ziek of zwak. Geschiedenis van de verslavingszorg in Nederland, Uitgeverij Nieuwezijds, 24,95.

58 9 - 2011

Dvds
Nieuw op dvd

Filmfan
Cas Isfordink (17), net begonnen als student geneeskunde, is beslist vredelievend. In lms gelden echter andere regels, vindt hij, want daarin is geweld wel degelijk geoorloofd. Zonder de onvermijdelijke actie wordt het voor hem maar een lange en vooral saaie zit. Zijn favoriet: Scarface (Brian de Palma, 1983).
k was veertien toen ik mijn vader weer eens vroeg of hij nog een goede lm in de kast had staan. En toen kreeg ik deze in handen gedrukt. Een prachtige lm, dat ben ik helemaal met mijn vader eens. Boordevol actie, met uitstekend spel en geweldige oneliners. Ik zie lms nooit een tweede keer omdat het verhaal toch al bekend is, maar Scarface vormt een uitzondering want die heb ik nog een keer bekeken en toen vond ik hem even goed. Het begin van het verhaal is belangrijk omdat je daarin ziet hoe Tony Montana, een onnavolgbare rol van Al Pacino, opkomt. En als dan na een betrekkelijk kalme aanloop de eerste moord wordt gepleegd, is er geen houden meer aan. Mooi is dat Tony verrassend menselijke trekjes vertoont, bijvoorbeeld als hij zwaar onder invloed is van coke en dan toch nog helder genoeg blijkt te zijn om geen kinderen te vermoorden. Het laatste bedrijf is sensationeel en de aoop dramatisch. Ik heb niet veel met lms waarin voor mijn gevoel niets gebeurt. Daarom kijk ik naast actielms graag naar thrillers en comedys. Zolang er maar vaart in zit, is het goed. Ook meedoen? lm@artsenauto.nl

Drie plots ineen

Pittsburgh, 1996: Jamie is een jongvolwassen losbol en vrouwenjager, als twee dingen in zijn leven veranderen. Hij krijgt een baan als sales representative voor Pzer, en hij valt als een blok voor de mooie Maggie. Wat volgt, zijn eigenlijk drie plots in n lm (wat soms iets te veel van het goede blijkt). De strijd tussen Zoloft en Prozac, waaraan ook Jamie voluit meedoet; de komst van Viagra en daarmee Jamies doorbraak als sales superstar; en zijn moeilijke strijd om het hart van Maggie. Zij lijdt aan een vroeg stadium van de ziekte van Parkinson en wil nooit meer een chte relatie omdat ze later, als de ziekte doorzet, niemand tot ondraaglijke last wil zijn. Maar Jamie neemt hiermee geen genoegen en wordt ook zelf een ander mens, in de loop van een verhaal dat aanvankelijk wat banaal en clichmatig lijkt uit te pakken, maar dat na het eerste half uur almaar sterker en serieuzer wordt. [Flip Vuijsje]

Love & Other Drugs

VS, 2010
Cast Jack Gyllenhaal, Anne Hathaway, Josh Gad, Bruce Winston, Hank Azaria Regie Edward Zwick Speelduur 112 minuten

Moderne klassieker

Betere rampenlm
Kit Latura was hoofd van de Emergency Medical Services in New York City totdat hij, ten onrechte, alle schuld kreeg van een slecht afgelopen reddingsactie en zijn baan verloor. Noodgedwongen taxichaufferend, belandt Kit bij toeval voor de ingang van de Hudson Tunnel, tussen Manhattan en New Jersey, precies als daar middenin een zware explosie plaatsvindt. Als blijkt dat een aantal automobilisten in de val zit, diep onder het water, komt Kit, een mooie rol van Sylvester Stallone, meteen in actie. Zijn status als ontslagen outcast aan zijn laars lappend, en als enige met de ervaring en knowhow die in deze noodsituatie vereist zijn, neemt hij zonder aarzeling de leiding in de hulpoperatie. Een rampenlm van het betere soort, met zeker voor 1996, het jaar waarin Daylight gemaakt werd, imposante special effects. [Flip Vuijsje]

Daylight
VS, 1996
Cast Sylvester Stallone, Amy Brenneman, Viggo Mortensen, Jay O. Sanders, Claire Bloom Regie Rob Cohen Speelduur 114 minuten

9 - 2011 59

INTERVIEW: BRAM VAN SCHAIK/FOTO: DE BEELDREDAKTIE/MAARTEN HARTMAN

86 12 - 2009

NoordwestArgentini
Wie aan een trektocht door Argentini denkt, denkt meestal aan de pampas en de uitgestrekte vlakten in het zuidelijke Patagoni. Maar dat het noorden ook de moeite waard is, ondervond Arts & Auto-eindredacteur Anne Mieke van Eijsden toen zij begin dit jaar naar het land van Mxima toog.
TeKST eN FoToS ANNE MIEKE VAN EIJSDEN

FoTo: maRCeL maLHeRbe/HH 12 - 2009 87

et haar blonde, opgestoken haar doet onze taxichauf feur denken aan de vroegere presidentsvrouw Evita Pern, wier beeltenis we deze dagen nog vaker zullen zien. Ze kletst honderduit en als ze hoort waar we vandaan komen, begint ze meteen over Mxima, Argen tinis andere trots. Volgens haar is ze net als lady Dieee een weldoener, maar dan nog veel mooier. We zijn zojuist aangekomen in Buenos Aires en het is warm. In februari mag de ergste hitte dan wel voorbij zijn, maar voor ons is het nog even wennen. Gelukkig waait er meestal een koele wind van zee door de stad, vandaar ook de naam Buenos Aires wat goede luch ten betekent. Voordat wij naar het minder bekende noorden afreizen de meeste Argentinigangers gaan naar het zuiden, naar het on herbergzame Patagoni wil len we eerst de stad verkennen.

En die stad komt ons eigenlijk heel vertrouwd voor. Dat is niet zo vreemd, want de Argentijnse hoofdstad is voor een groot deel naar Parijs voorbeeld gebouwd en de vele immigranten die er wonen, hebben altijd een hang naar Europa gehouden. Pas ver buiten het centrum begint LatijnsAmerika. Buenos Aires, dat niet zo verwonderlijk het Parijs van LatijnsAmerika wordt ge noemd, is een bijzondere mix van luxe avenues en pittoreske wijken. Die wijken, of barrios, hebben elk hun eigen historie en karakter. Zoals de bekendste, La Boca, met zijn kleurrijke huisjes van plaatijzer, die wordt platgelopen door toeristen. Of San Telmo, met zijn mooie win keltjes en antiquairs. In beide wijken wordt op straat de tango gedanst. Palermo Viejo ook wel Soho genoemd is de hipste wijk, met veel boetiekjes en barretjes die gevestigd zijn in mooie laagbouw, waardoor je niet het gevoel hebt dat je je midden in

yde bouma

een miljoenenstad bevindt. Veel hoogbouw daarentegen is er in Recoleta, de wijk waar Mxima opgroeide. Hier vooral brede straten met veel groen en chique appartementsgebouwen. Wordt Palermo Viejo bevolkt door jonge mensen, hier ligt de gemiddelde leeftijd een stuk hoger en straalt het geld van de mensen af. Puerto Madero, aan de havenkant, is sinds het tien jaar geleden tot ontwikkeling kwam en er in de pakhuizen restaurants werden gevestigd, de duurste wijk om te wonen. Over de boulevards met de imposante, gepensioneerde hijs kranen wordt veel gewandeld, gefietst en hardgelopen. Het is een mooie plek om s avonds aan het water te eten. En eten, dat kunnen de Argentijnen, vooral veel en laat. Het is niet gebruikelijk om voor negen uur s avonds ergens aan te schuiven. Vegetarirs heb ben het hier niet makkelijk, maar krijgen het steeds beter. En gelukkig is het, zoals wij

Vorige paginas: Quebrada de las Conchas. Fotos boven met de klok mee: boulevard in Puerto Madero; tangodansers in La Boca; Cementerio de la Recoleta waar ook Evita ligt begraven; kleurige huisjes in La Boca.

ondervonden, heel normaal om de veelal enorme lappen vlees te delen. Direct buiten Buenos Aires beginnen de pampas al. Pampa klinkt exotischer dan het eruit ziet, want vooral het stuk rond om Crdoba bestaat uit mas

62 9 - 2011

Info & tips

M.i.v. 31 oktober gaat KLM 3x per week direct vliegen op Buenos Aires. De Argentijnse peso (aangeduid met het dollarteken $) = ca. 0,18. Er zijn veel pinautomaten. Argentini is voor onze begrippen goedkoop. Het tijdverschil met Buenos Aires is 5 uur. De seizoenen zijn tegengesteld aan die van ons. Rondreizen in het midden (Buenos Aires) en noorden van Argentini kan het best van juni tot september. In het voor- en najaar kan het veel regenen en is het nogal warm. In het noorden van Argentini regent het van oktober tot april veel. Argentini is een veilig land. Een mooie manier om Buenos Aires te leren kennen is per fiets. Daartoe zijn verschillende mogelijkheden. Ook met Nederlandse gidsen, zie www.ontdekbuenosaires.com Vanuit Buenos Aires kun je ook met de boot (Buquebus) naar Uruguay. In tegenstelling tot Argentini zijn daar veel mooie stranden (in de omgeving van Punta del Este). Het is slechts een uurtje varen. Het prijspeil in Uruguay ligt meer op Nederlands niveau. Een aanrader is de zondagse antiekmarkt op de Plaza Dorrego in de wijk San Telmo. Absoluut een bezoek waard is de Cementerio de la Recoleta, de laatste rustplaats van de rijkste en beroemdste bewoners van Buenos Aires, en een stad in een stad. Ook Evita Pern ligt hier begraven, al valt haar graf naast alle pracht en praal wat tegen. De barrios in Buenos Aires liggen niet allemaal vlak bij elkaar, maar taxis rijden af en aan en zijn heel betaalbaar. De wegen zijn prima te berijden, met uitzondering van sommige zandwegen in de bergen een 4WD is dan wel prettig. Er wordt rechts gereden. Met een Nederlandstalige navigator is de weg vinden geen enkel probleem. Rond San Antonio de Areco, een vriendelijk dorpje op zon 110 km van Buenos Aires, bevinden zich verschillende estancias. Naast paardrijden met de gauchos, kun je er ook overnachten. Voor vleesliefhebbers is llomo de lama (vlees van de lama) een aanrader.

velden zover het oog reikt. Deze tweede stad van Argentini is de grootste uni versiteitsstad van ZuidAmerika. Afge zien van een aantal bijzondere kerken heeft deze stad niet veel te bieden. Koloniale architectuur Vanaf Crdoba wacht ons naar het noorden een lange, rechte, saaie twee baansweg. Veel verkeer is er niet. Wel is er met enige regelmaat een politiecon trole. Altijd vriendelijk lachend, ook als ze een bon uitschrijven. En als zich dan eindelijk de eerste uit lopers van de Andes aandienen, zitten

we in no time midden in een frisgroen alpengebied. We wanen ons even in Zwitserland, maar het onmiskenbaar LatijnsAmerikaanse dorpje Taf del Val le, waar we zullen overnachten, zet ons weer op onze plek. We waren hier graag langer gebleven maar het weer nodigt daar niet toe uit. We horen dat het er al twee weken onafgebroken regent. Niet zo vreemd, want het blijkt regentijd te zijn. En regenen kan het hier, vandaar ook de speciale afwateringskuilen in de weg die ons al eerder opvielen. Meer naar het noordwesten wordt niet alleen de natuur steeds indrukwekken

>
9 - 2011 63

Rond Purmamarca veranderen de bergen per uur van kleur

>
der, ook de mensen zijn anders. Hier wonen voornamelijk af stammelingen van de indianen. En hoe noordelijker je komt, des te stugger die worden. De dorpen zien er wel alle maal Spaanskoloniaal uit, zo als Cafayate, de hoofdstad van de witte wijn. Het ligt op grote hoogte in een vallei, waardoor het een microklimaat heeft. Favoriet bij ons is de wijn van de torrontesdruif, waarover we al in Buenos Aires waren getipt. Rond Cafayate liggen veelal prachtige bodegas waar je vaak ook kunt overnachten. Tot aan het dorpje Alemania rijden we door de Quebrada Cafayate, een kloof van rood gesteente die nog het meeste aan Monument Valley in NoordAmerika doet denken. Een tip om het gesoleerd gele gen Cachi te bezoeken strandt jammerlijk, als de ongeplavei de weg ernaartoe door de vele regenval hoger in de bergen onbegaanbaar blijkt. Bijzondere recycling En dus gaan we maar meteen naar Salta, de laatste grote stad voor de grens met Bolivia. Op het Plein van de negende juli, dat wordt omsloten door mooie koloniale gebouwen en een suikertaart van een kerk, zien we een bijzondere vorm van recycling die de soms enorme vleesporties in gang kunnen zetten. De jonge souvenirverko pertjes houden precies in de gaten wanneer een tafel klaar is met eten. Niet alleen zij, ook de oude schoenpoetser staat met een plastic zakje klaar. Wat zij weer overhouden, gaat naar de honden die netjes op hun beurt liggen te wachten. En dat alles op een heel onge dwongen, natuurlijke manier. Langs de Rio Grande gaan we richting Purmamarca, een klein dorpje ingeklemd tussen de bergen. Niet in verhouding

Linksboven: wijnbouw bij Cafayate. Links: de suikertaartkerk in Salta. Onder vanaf links: indiaanse bevolking in Humahuaca; Quebrada Humahuaca; cocabladerenverkoopster; Salinas Grandes zoutvlakte.

64 9 - 2011

VvAA

Ledenreis

Rondreis Noordwest-Argentini
staat het aantal hotels eromheen, die door het gebruik van adobe, een soort leem waarvan veel gebouwen zijn gemaakt, naadloos in de omge ving opgaan. In de dorpjes noordelij ker die allemaal een bezoek waard zijn, zoals Humahuaca en Tilcara wil het nog weleens hard waaien, waardoor het prettiger is om in Purmamarca te verblijven. Dit is het gebied van de gekleurde bergen en dat ze van kleur veran deren onder invloed van zonlicht en het rivierwater blijkt als we de volgende ochtend door de Quebrada de Humahuaca rijden. Waar de bergen aan onze linkerkant een prachtig kleurenpalet vertonen van zachtgeel tot felrood, zijn die aan de rechterkant van een saai donkergroen. Als we een paar uur later terugrijden, is het alsof de schilder langs is geweest. Het is nu precies andersom. En overal zie je de cardon, de kandelaarcactus zoals in de tekenfilm. Het einde van de wereld De Rio Grande doet zijn naam eer aan; de rivierbedding is enorm breed en de vlakke grond ernaast heel vruchtbaar. Maar dit is niet de enige rivier hier. Het hele gebied bestaat uit enorme rivierbeddin gen, waarin met elke regenbui deeltjes van de bergen, die wel poreus lijken, meekomen. Er is dan ook veel erosie in het gebied. We begrijpen nu waarom de tientallen kilometers brede Ro de la Plata, de grensrivier tussen Argentini en Uruguay waaraan ook Buenos Aires ligt, roodbruin van kleur is. Voor onze laatste grote tocht trekken we een hele dag uit. En dat blijkt wel nodig. Vanuit Purmamar ca willen we via de Salinas Grandes, een zoutvlakte op grote hoogte, te rug naar Salta. De tocht ernaartoe is weer van een indrukwekkende schoonheid. Eenmaal op de vlakte, die ooit een binnenzee was, lezen we in onze reisgids dat ons nu 93 km aan zandpad te wachten staat. Een stevige 4WD was hier geen overbodige luxe geweest. Onderweg zien we vicuas (fami lie van de lama), ezels en natuurlijk lamas, die zich heel gemakkelijk laten benaderen ze worden als vee gehouden door de mensen die hier wonen. En dat hier mensen wonen verbaast ons nog het meest. Het lijkt het einde van de wereld wel. Eenmaal weer in de bergen kruisen we verschillende keren het spoorlijntje van de trein naar de wolken. De tocht met de trein moet heel bijzonder zijn, maar helaas rijdtie maar n keer per week, op zaterdag. En dat is de dag dat wij, bij gebrek aan mooie stranden in Argentini, vanuit Salta naar Uru guay vliegen om in Punta del Este nog de paar laatste dagen aan het strand door te brengen. < Tijdens deze reis, samengesteld door VvAA reisbureau in overleg met Travel Trend, ziet u de belangrijkste bezienswaardigheden in het noordwesten van Argentini. U kunt kiezen uit een rondreis op individuele basis met privtransfers of in internationaal gezelschap. Programma Dag 1: Aankomst Buenos Aires; hoteltransfer. Dag 2: s Morgens stadstour; s middags vrij. s Avonds diner/tangoshow. Dag 3: Vlucht naar Crdoba. Stadswandeling en diner. Dag 4: Excursie Camino de las Estancias Jesuticas. Dag 5: Vlucht naar het mooi gelegen Salta. Dag 6: s Morgens stadstour Salta; s middags vrij. Dag 7: Via o.a. pre-Inca runes naar Salinas Grandes. Overnachting Purmamarca. Dag 8: Bezoek aan de 2100 meter hoge Cerro de los Siete Colores. Via o.a. indianenfort van Tilcara terug naar Salta. Dag 9: Excursie naar o.a. Los Cardones N.P. met zijn kandelaarcactussen, Cuesta del Obispo (3720 m) en Cachi. Dag 10: Salta - Cafayate met bezoeken aan wijngaard, Calchaqu-vallei en de Quebrada de las Conchas-kloof. Dag 11: Cafayate - Tucumn via Parque de los Menhires en Quilmes. Dag 12: Vlucht Tucumn - Buenos Aires. Dag 13: Laatste dag Buenos Aires. Dag 14: Transfer naar luchthaven Buenos Aires. Prijs p.p. 1 nov t/m 31 dec: 1 januari t/m 29 februari: 1 maart t/m 30 april: seat-in-coach vanaf 1256,vanaf 1303,vanaf 1344,privreis 2377, 2426, 2467,-

Inclusief Vervoer/rondreis volgens programma (naar keuze priv of seat-in-coach), incl. div. excursies/entrees, verblijf in goede toeristenklasse hotels, 13 x ontbijt, 2 x diner, lokale Engelssprekende gidsen. Bijzonderheden Tegen een toeslag kunt u een hogere hotelklasse boeken. Kiest u voor seat-in-coach, dan worden de transfers en excursies in (internationaal) groepsverband uitgevoerd. Per touronderdeel kan de groep van samenstelling wisselen. Tijdens de privreizen heeft u op vrije dagen niet de beschikking over de auto/minibus met chauffeur/gids. Vliegtarieven op aanvraag (KLM vanaf ca. 1175,- p.p., binnenlandse vluchten totaal vanaf ca. 515,-). Reserveringen Voor meer informatie en een uitgebreid programma zie www.vvaareisbureau.nl of bel 030 247 48 97.

9 - 2011 65

Joris van Drooge

Joris van Drooge is reisjournalist.

Reizen

Vrije tijd

Opvallend
Je pikt m er zo uit op de bagageband, de softside koffer Colora van American Tourister. Met extra bescherming in de onderste hoeken, uitneembare waterdichte zak en voor- en achtervak. Met twee of vier wielen. Vanaf 89,-. www.americantourister.nl

De digitale schoenendoos
Vlak voor het moment suprme stop ik mijn laatste lege geheugenkaart in de camera. Binnen luttele minuten zal de ondergaande zon de torens van het Alhambra met een laagje bladgoud bekleden. Tijdens een laatste check ontdek ik echter dat de geheugenkaart nog vol met beelden staat. Een geinige fotoserie van de kids. De twijfel slaat toe. Staan deze fotos veilig thuis op de computer? Of toch niet? Ik neem geen risico en zo wordt mijn hoeveelheid nog te maken fotos gereduceerd van dik 400 tot precies drie. Dat is wat je noemt een leermomentje. Want juist met digitale fotografie kun je dergelijke situaties makkelijk voorkomen. Bijvoorbeeld door geheugenkaarten thuis direct te kopiren naar je computer, back-ups te maken (nog slimmer: op reis al) en ze weer lg in je cameratas te stoppen. Sowieso kan een beetje organisatie van digitale fotos geen kwaad. Want veel computers zijn inmiddels de digitale variant op de schoenendoos met negatieven: een ongeordend zootje fotos.

la carte in de lucht
KLM biedt Economy Class passagiers nu de mogelijkheid la carte maaltijden te bestellen voor tal van intercontinentale vluchten vanuit Amsterdam. De luxere maaltijden (Japans, Italiaans, Indonesisch en exclusief vegetarisch) zijn voor 12,- tot 15,beschikbaar op vluchten vanaf 14 september a.s. De bestelling kan tot 48 uur voor vertrek worden geplaatst. Dit kan tijdens het online boeken van een ticket en bij eerder gemaakte boekingen via Manage mijn Boeking.

Met schuimrubber
Adidas eyewear introduceert een nieuw model zonnebril in zijn Terrexreeks, de Terrex Fast. Ideaal voor sportbeoefening hoog in de bergen, dankzij schuimrubber dat zit vastgeklikt aan het montuur zodat deze nauw aansluit op het gezicht. Met anti-mistlaag, ventilatiesysteem, exibele neussteunen en gemaakt van ultralicht en splintervrij materiaal. Prijs: 205,-.

Tegenwoordig kun je je harde schijf al in n vakantie vol fotograferen

Les 1: verspreid fotobestanden niet over uw computer, tenzij u ze nooit meer terug wilt vinden. Les 2: voordat u ook maar iets met fotos gaat doen, maak een externe back-up. Les 3: organiseer uw beelden met een (gratis) fotoprogramma als Picasa. Er is trouwens nog een goede reden om de boel te ordenen: digitale cameras worden steeds beter anders gezegd: krijgen steeds meer megapixels en fotobestanden op hun beurt steeds groter. Tegenwoordig kun je je harde schijf al in n vakantie vol fotograferen. Ter vergelijking: mijn eerste laptop had een harde schijf van 32 MB. Op mijn nieuwste geheugenkaart past 64 gigabyte aan fotos. Daar had ik vroeger 2000 laptops voor moeten meenemen.

Kort
In juni verschenen: De Weekend bijbel, een dikke pil vol ideen voor weekendtrips niet te ver van huis. Terra Lannoo, 29,99. Omdat steeds meer skirs het vliegtuig pakken, breidt transavia.com zijn wintervluchten uit. Nieuw komend seizoen zijn vluchten naar Zrich vanuit Eindhoven en naar Innsbruck en Salzburg vanuit Groningen. La Vie en Rose in het Limburgse Lottum is dankzij een gemiddeld cijfer van 9,6 uitgeroepen tot Beste Bed & Breakfast van Nederland 2011. De jaarlijkse verkiezing is een initiatief van Stichting Bed & Breakfast Nederland.

Een tafel delen

Alleen in het buitenland en dan buiten de deur moeten eten: een schrikbeeld voor veel (zaken)reizigers. Shareatable timmert hard aan de weg om steeds meer (hotel)restaurants enthousiast te maken voor een speciaal voor alleenreizenden gereserveerde tafel. Nu nog voornamelijk in Nederland en Spanje, maar initiatiefnemers Martina Grutterink en Liz Luyben verwelkomen wekelijks nieuwe partners. www.shareatable.org.

Nu op www.artsenauto.nl/reizen Tips om digitale fotos te organiseren, thuis en op reis.

66 9 - 2011

Zuid-Frans katharenland
Kale rotsen afgewisseld door glooiende hellingen, met daarop wijnranken en de mysterieuze resten van middeleeuwse kastelen. Dat is de Aude. Hier, in de zuidwesthoek aan de Middellandse Zee, verbouwen wijnboeren hun heerlijke Bergerac of Fitou, eet je verse vis op een terras en lonkt het warme strand. In het achterland wachten, verscholen in de bergen, verlaten katharenkastelen.
TeksT Reina Louw

FoTo: jochem wijnands/hh

De Aude ligt in het departement Languedoc, op ca. 1300 km van Nederland. De streek is vernoemd naar de rivier die vanuit de Pyreneen via Carcassonne in de Middellandse Zee uitmondt. De twee grootste steden zijn de hoofdstad Carcassonne en Narbonne. Vanuit Amsterdam zijn er vluchten op Perpignan en Toulouse. De Franse TGV reist vanaf Parijs in zes uur naar Perpignan. De temperatuur in de Aude is in de zomer en nazomer vrij hoog. In de kuststreek staat veel wind, waardoor het aangenaam aanvoelt. In de bergen is het minder warm.

Info & tips

yde bouma

n de 12de eeuw ontstond in het zuiden van Frankrijk, het westelijk deel van Duitsland en het Italiaanse Lombardije een nieuwe religieuze stroming: het katharisme. Deze stroming was afgeleid van het katholicisme, maar week op een aantal punten flink af. De katholieke kerk was niet zo gelukkig met deze ontwikkeling en om hun invloed tegen te gaan, startte paus Innocentius III in 1209 een kruistocht tegen de katharen. Enkele maanden later werd de hele bevolking van Beziers uitgemoord. Twee maanden daarna viel het stadje Carcassonne. De kastelen en abdijen in de bergachtige Aude vormden schuilplaatsen voor de overgebleven katharen. Maar de kruistocht ging hier gewoon door. Ondanks de strategische ligging op de hoge rotsen viel de ene schuilplaats na de andere. De arrestatie van de laatste kathaarse leider, Guilhm Belibaste, in 1321 in de burcht van Villerouge-Termens, vormde het trieste slotstuk van de kathaarse geschiedenis in de Aude. De meeste van de elf katharenkastelen liggen vrij afgelegen in het zuidelijke en bergachtige deel van de Aude. Alleen de kastelen van Saissac en Lastours, ten noorden van Carcassonne, liggen op relatief lage hoogte. De andere liggen verscholen achter de grillige rotsen van de Corbires. De route ernaartoe is adembenemend. Achter elke bocht van de kronkelige weggetjes wacht een verrassing: een prachtig, klein gehucht van verlaten huizen, een vallei vol grazende koeien of golvende hellingen vol druivenranken. Soms kolkt naast de weg ineens een riviertje. Steile rotswanden zorgen voor een diepe schaduw. Hoe dichter bij

Spanje, des te hoger worden de uitlopers van de Pyreneen. De kastelen liggen op relatief kleine afstand van elkaar. Wie s morgens met de auto vertrekt, kan in alle rust de prachtige natuur doorkruisen, pauzeren in n van de eenzame bergdorpjes, en een kathaars kasteel bezoeken. Unesco Elk kasteel is op zijn eigen manier bijzonder. Zo is het enorme kasteel van Peyrepertuse in Duilhac een voorbeeld van de militaire architectuur uit de Franse Midi. Als de boeg van een fors schip in zee, zo staat het kasteel op de 800 meter hoge steile rots in het landschap. De vestingmuur van het lager gelegen deel lijkt naadloos op de rotsen te zijn vastgemetseld. Tot kilometers ver reikt het uitzicht over de dieper gelegen vallei en de bergen van de zuidelijke Corbires.

Het kasteel van Quribus was volgens sommigen het laatste toevluchtsoord voor de katharen. Tijdens de kruistocht werd dit kasteel met rust gelaten. De meest bezochte kathaarse plaats is de citadel van Carcassonne. Sinds 1997 is deze toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst van Unesco. En met recht. Wie vanaf de stenen brug over de rivier de Aude naar de indrukwekkende, ommuurde middeleeuwse stad kijkt, begrijpt dat dit bewaard moet blijven voor de generaties na ons. De dubbele rij dikke muren wordt om de zoveel meter afgewisseld door een toren met een spits, leistenen dak.

Vorige paginas: de resten van het kasteel van Quribus. Foto onder: bloemenveld met op de achtergrond het dorp Duilhac en daarboven het kasteel van Peyrepertuse. Foto boven: Carcassonne. Foto rechts: stadscentrum van Carcassonne.

68 9 - 2011

FoTo: david noTon/hh

VvAA
Katharenkastelen

Ledenreis

Ontdek de katharenkastelen
Samen met Holland International selecteerde VvAA reisbureau een resort dat kan dienen als een sfeervolle uitvalsbasis voor een kennismaking met de bergachtige Aude en zijn katharenkastelen.

Alleen de kastelen van Saissac en Lastours (ten noorden van Carcassonne) zijn laag gelegen. De andere Puilaurens, Puivert, Aguilar, Termes, Argues, Villerouge-Termens, Peyrepertuse en Quribus liggen hoog verscholen in de bergen van de Corbires. De meeste zijn tussen 10.00 en 18.00 uur geopend. Entree is ca. vijf euro. Bij sommige kastelen moet flink worden geklommen. De citadel van Carcassonne kan erg druk zijn. Op het parkeerterrein bij de ingang mogen campers overnachten. Hier heb je s avonds prachtig uitzicht op de verlichte citadel. In de vroege ochtend is het oude stadscentrum nog heerlijk rustig voor een wandeling.

FoTo: jacques pierre/hemis.Fr/hh

FoTo: jacques pierre/hemis.Fr/hh

Les Jardins de Saint Benot U verblijft in het viersterren Les Jardins de Saint Benot, een acht hectare groot wijn- en sparesort in het hart van de Corbires, tussen Carcassonne en Narbonne. Het resort is opgezet als een dorp met stijlvolle vakantiehuisjes, straatjes en pleintjes, dat grenst aan het pittoreske plaatsje Saint-Laurent-de-la-Cabrerisse. Naast een eigen wijngaard en olijftuin beschikt het resort over onder meer een binnen- en buitenzwembad, restaurant, loungebar, wijnkelder en kinderclub. De spa biedt o.a. een verwarmd binnenbad, jacuzzi, sauna en hammam. Tegen betaling kunt u behandelingen boeken op basis van regionale schoonheidsproducten. Als VvAA lid ontvangt u 25% korting op de behandelingen. Prijs p.p. 16 september t/m 18 oktober: 679,19 oktober t/m 31 maart 2012: 536,1 april t/m 30 juni 2012: deze prijzen waren op het moment van publicatie nog niet bekend, prijzen vindt u binnenkort op de website. Inclusief O.a. 7 overnachtingen (o.b.v. 2 pers. in een 2-kmr bungalow), eindschoonmaak, bedlinnen en handdoeken. Speciaal voor VvAA leden: gratis dagelijks ontbijtbuffet, wijnproeverij, entree tot de spa (t.w.v. 20,- p.p.) en 25% korting op spabehandelingen. Bijzonderheden Van 16 september 2011 t/m 30 juni 2012 is aankomst dagelijks mogelijk. Op 22 september en van 1 januari t/m 14 februari 2012 is aankomst niet mogelijk. Vroegboekkorting: 30% bij boeking minimaal 30 dagen voor vertrek, geldig t/m 31 december. Exclusief O.a. vervoer, reserveringskosten ( 35,- per boeking), Calamiteitenfonds ( 2,50 per boeking), toeristenbelasting (resp. 0,85 p.p.p.n., ter plaatse te betalen), borg (ca. 300,-, ter plaatse te betalen). Boekingen Via www.vvaareisbureau.nl of 030 247 48 97.

Een stenen brug leidt naar de smalle ingang van de citadel, waar zich in de smalle straatjes specialiteitenwinkeltjes bevinden met allerhande soorten chocolade, koekjes en cakejes, sieraden of serviesgoed uit de streek. Maar ook de gebruikelijke souvenirs liggen her en der te koop: zwaarden, ridderpakken en prinsessenbeeldjes. Midden in het oude deel is een aangenaam plein met bomen waaraan allerlei terrassen liggen. Wie grote trek heeft, kan hier dineren. Wie kleine trek heeft, kan altijd een crpe bestellen, die bij een van de vele stalletjes ter plekke wordt bereid. Met suiker, slagroom of chocopasta. Uitblazen op het strand In de Aude staat bijna altijd wind. Vanwege de windzekerheid worden hier dan ook elk jaar de wereldkampioenschappen kite- en windsurfen gehouden. In de ondiepe baai van La Palme zijn de felle kleuren van de kites en surfers vanaf de kustweg goed te zien. In het noordelijker gelegen havenstadje Port la Nouvelle komen dagelijks bij het havenhoofd grote zeeschepen het kanaal binnenvaren om hun lading af te leveren. Lokale vissers bieden hier s morgens hun verse vangst aan. En terwijl de ene helft van de bemanning de netten ontwart, maakt de andere helft de vissen schoon voor de verkoop. Aan de rustige, doodlopende boulevard van Leucate, iets ten zuiden van La Palme, bevinden zich villas met palmbomen. De kustlijn van de Aude bezit een mooi breed zandstrand. Heerlijk om een paar dagen te luieren en na te genieten van alle indrukken. <

9 - 2011 69

VvAA

Onderwegsneeuw naar de
Reizen
Op het moment dat we dit schrijven, beleven we in Nederland een van de natste julimaanden ooit; aan de winter willen we liever nog niet denken. Wanneer u dit leest, is het hopelijk tch nog een beetje zomer geworden. Hoe dan ook: wilt u straks op wintersportvakantie, dan is het verstandig om alvast een beetje in een wintermood te komen. VvAA reisbureau helpt u daar op deze paginas mee, met onder meer suggesties voor zogenaamde shortski-arrangementen (oftewel: een lang weekend wintersport) voor groepen. In de regel niet zo eenvoudig te boeken, omdat de meeste accommodatieverschaffers vaak uitsluitend per week, van zaterdag tot zaterdag, verhuren. Ideaal ook om vr de echte wintersportvakantie begint even de benen los te maken en een voorproefje te nemen. Gaat uw voorkeur meer uit naar zon, dan bent u komende herfst en winter ook daarvoor bij VvAA reisbureau aan het juiste adres.

Nieuwe chaletappartementen Club Med

Club Med biedt een nieuw bergproduct: een verblijf in een luxueus chaletappartement in Valmorel. Met nadruk op het woord luxueus, omdat deze appartementen niet alleen zijn voorzien van alles wat bijdraagt aan een uiterst comfortabel verblijf, maar ook omdat ze inclusief concirgeservice en een butler zijn. Deze laatste zorgt voor een ultiem relaxed verblijf. Elke ochtend bereidt hij uw ontbijt voor en zet hij alvast uw ski- of snowboardmateriaal klaar. Bij terugkomst s middags verzorgt hij warme dranken met lekkers. Natuurlijk kunt u ook gebruikmaken van het bekende Premium All Inclusive-aanbod. De appartementen zijn er met 2, 3 of 4 slaapkamers en beschikken over een terras, lounge met open haard, en de mogelijkheid om voor de deur op uw skis te stappen. Het aangrenzende Club Med 4 Trident Resort biedt een breed scala aan activiteiten en clubs voor kinderen, van babys tot tieners. Prijs chaletappartementen vanaf 2020,- per nacht bij 4 pers. (afhankelijk van periode en type accommodatie).

70 9 - 2011

[Gids uitgelicht]

Wintersportgids Holland International

Sneeuwliefhebbers kunnen hun hart ophalen met de nieuwe wintersportgids van Holland International, met daarin een ruim aanbod van alle bekende skigebieden in Frankrijk, Oostenrijk en Zwitserland. Daarnaast biedt Holland International Tsjechi aan voor de beginnende skir, Duitsland voor wie niet al te lang in de auto wil zitten, Zweden of Finland voor wie een keer wintersport in het hoge Noorden wil meemaken, de USA voor de bijzondere powder snow ervaring, en Itali voor culiskirs en zonaanbidders. Het aanbod varieert van eenvoudige appartementen tot tophotels. Bij boeking kunt u uw skipas, skihuur n skiles reserveren, en zo een korting tot wel 70,- op de skipas verkrijgen. Bovendien kunt u proteren van diverse vroegboekkortingen. U kunt de gids gratis opvragen via www. vvaareisbureau.nl of 030 247 48 97.

Chaletappartementen La Plagne
Met ruimte voor 4 tot 12 personen zijn ze ideaal voor zowel gezinnen als grotere gezelschappen. Ze liggen op een superlocatie direct aan de piste, beschikken over een wellness center met royaal binnenzwembad, saunas en hammams, en voor een lunch of drankje in de zon kunt u er terecht in het eigen pisterestaurant met terras. We hebben het over Les Granges du Soleil, vijftig 2- tot 6-kamer chaletappartementen op 2050 meter hoogte in het topskigebied van La Plagne, gebouwd en ingericht volgens de laatste trends in wintersportland. Alle types beschikken over o.a. wi, tv en een keuken waarin het aan niets ontbreekt. Prijzen per appartement per week (bij boeking vr 31 oktober) variren van 831,- (2-kmr app. in de week van 10 december) tot 5264,- (6-kmr app. in o.a. week van 24 december). Een dag langer skin in dit gebied dat dankzij een verbinding met Les Arcs (wat resulteert in totaal 425 km piste en 143 liften) tot de beste skibestemmingen ter wereld behoort? Proteer van de 8 = 7 aanbieding: in de week van 10 - 17 december is aankomst mogelijk op vrijdag 9 december; in de week van 21 - 28 april 2012 is vertrek mogelijk op zondag 29 april. Inbegrepen in de huurprijzen zijn o.a. handdoeken en bedlinnen, gebruik sauna, jacuzzi, hammam en tness. Voor meer info zie www.vvaareisbureau.nl.

VvAA top-5
voor beginnende skirs
1. Ellmau - Oostenrijk 2. Valmorel - Frankrijk 3. La Clusaz - Frankrijk 4. Spindleruv Mlyn - Tsjechi 5. Corvara - Itali

Voor meer informatie en boekingen, zie www.vvaareisbureau.nl of bel

9 - 2011 71

VvAA

Voor alle reizen op deze paginas gelden bemiddelingskosten en boekingsvoorwaarden. Zie voor meer informatie www.vvaareisbureau.nl of bel 030 247 48 97.

Onderweg weg
Reizen

Nazomeren in Griekenland
U heeft er vorig jaar al over kunnen lezen op deze pagina's: het nieuw geopende vijfsterren The Westin Resort Costa Navarino in het zuidwesten van de Griekse Peloponnesus. Een resort waar u niets tekort zult komen en dat zich ook uitstekend leent voor een vakantie met kleintjes, want naast meerdere restaurants, zwembaden en wellness-, indooren outdoorsportmogelijkheden biedt dit resort een kinderbad en kinder- en babyopvang. Speciale vermelding verdient de 18-holes worldclass golfcourse met lesfaciliteiten. Ontworpen door voormalig US Masters-kampioen Bernhard Langer, is dit een uitdaging voor golfers.

Varen, natuur, whisky en talentontwikkeling in Schotland

De driemaster Antigua vaart s zomers met gasten rond Spitsbergen. U kunt (zolang de voorraad strekt) nu al voor diverse kortere of langere reisarrangementen in 2012 boeken. Het schip telt 16 tweepersoonshutten met eigen badkamer en een ruime lounge waar wordt gegeten en waar lezingen worden gehouden. Naast de Spitsbergenreizen biedt de Antigua ook de mogelijkheid om, voorafgaand aan en na aoop van die noordelijke expedities, mee te varen op de Schotse wateren. Zo kunt u zich inschrijven voor de Adventure cruise Hebriden van 21 t/m 28 mei 2012 en voor een whiskyexpeditie van 28 mei t/m 4 juni 2012. Bij de eerste reis ligt de nadruk op de Schotse natuur, bij de tweede reis wordt u ingewijd in de geheimen van whisky (met o.a. een bezoek aan het whiskyfestival van Islay). Van beide reizen, die in samenwerking met Askja Reizen worden aangeboden, vindt u de complete programmas en prijzen op www.vvaareisbureau.nl.

Workshop Persoonlijke effectiviteit

VvAA reisbureau bereidt momenteel voor oktober 2012 in hetzelfde Schotse vaargebied, op hetzelfde zeiljacht, een kennisreis voor. Gedurende een week wordt het aangename met het nuttige verenigd en volgt u onder leiding van ervaren docenten workshops op het gebied van persoonlijke effectiviteit. Medici komen in toenemende mate voor uitdagingen te staan, waarbij van hen wordt verlangd dat ze naast zorgprofessional tegelijk ondernemer, maat in een maatschap, leidinggevende en/of onderhandelaar zijn. Aan de orde komen onderwerpen als overtuigend overkomen, time- en stressmanagement en onderhandelen. Het gaat om een geaccrediteerde cursus (3 dagdeelmodules). Naast het volgen van de workshops maakt u tijdens de reis diverse excursies aan de Schotse wal. Prijs en dagindeling zijn nog niet bekend, maar omdat er een minimum/maximum van dertig deelnemers geldt, wil VvAA reisbureau in een vroeg stadium de belangstelling peilen. Genteresseerd? Laat dit weten aan Thecla Amoureus, t.amoureus@vvaa.nl.
Prijs vanaf 1095,- p.p. o.b.v. verblijf in een deluxe 2-psk. Inclusief retourvlucht Amsterdam - Kalamata met Transavia en 7 overnachtingen met ontbijt. Exclusief o.a. luchthavenbelastingen (ca. 54,p.p.) en autohuur (te regelen via VvAA reisbureau). De greenfee voor resortgasten bedraagt 85,-.

Speciale aanbieding voor VvAA leden: 15% korting bij een verblijf van min. 7 nachten in de periodes van 29/08 t/m 17/09 en 30/09 t/m 31/10. Dit arrangement is in samenwerking met Polyplan Reizen.

72 9 - 2011

Online aanbiedingen
Wilt u er nog even tussenuit in het najaar, misschien tijdens de herfstvakantie? VvAA reisbureau houdt de beste aanbiedingen voor u in de gaten. Op www.vvaareisbureau.nl/ aanbiedingen kunt u zoeken en boeken in het uitgebreide aanbod van de grootste Nederlandse touroperators. Hier vindt u niet alleen stedentrips, zonvakanties en autorondreizen, maar u kunt ook direct online bungalows in eigen land reserveren. Toch niet gevonden wat u zocht? Bel dan 030 247 48 97, de medewerkers van VvAA reisbureau adviseren u graag.

Mijn favoriet
In maart 2011 vertrokken we met dertig chirurgen en arts-assistenten van de afdelingen heelkunde van het St. Elisabeth Ziekenhuis en Tweesteden Ziekenhuis uit Tilburg voor een lang weekend naar Les Deux Alpes in Frankrijk. Een uitgelezen mogelijkheid om elkaar beter te leren kennen. Les Deux Alpes bleek een prima skigebied waar zowel voor de beginnende als de gevorderde skir genoeg uitdaging is te vinden. Ons hotel Au Bon Accueil lag weliswaar op vijf minuten rijden van de skilift, maar de (Nederlandse) eigenaren kwamen ons elke dag brengen en halen, dus dat was geen probleem. Ze haalden verder alles uit de kast om het ons naar de zin te maken: van barbecue op de piste tot aprs-ski, van diner tot feestjes in hun eigen skigrot, alles was tot in de puntjes geregeld! Kortom, zeker voor herhaling vatbaar, mede dankzij de uitstekende organisatie van de afdeling Special Groups van VvAA reisbureau. Winanda de Ruijter & Leon Graat (afdeling heelkunde, St. Elisabeth Ziekenhuis)

Shortskin met eigen groep

Een weekend skin met uw afdeling of maatschap? Als teambuilding? Of als beloning voor uw co-assistenten? Of gewoon zomaar, met de jaarclub, of met familie of vrienden? Nadeel is dat een (lang) weekend skin niet altijd makkelijk te boeken is de meeste wintersportaccommodaties worden namelijk voor minimaal een week verhuurd. Gelukkig heeft VvAA reisbureau relaties die een shortskiweekend mogelijk maken. Hotel Au Bon Accueil in Venosc, bij Les Deux Alpes, is zo'n adres. Het hotel heeft zich al vele jaren bewezen als een fraai onderkomen voor skigroepen.

Hotel Au Bon Accueil

Chalet Lac Douce

De Nederlandse eigenaren beheren hun hotel met veel enthousiasme. Na een dag in de buitenlucht kunt u relaxen aan de huisbar, in de hotelsauna of met uw groep een aprs-skifeestje bouwen in de eigen grot. Arrangementsprijs vanaf 440,- p.p. Inclusief vliegreis Amsterdam - Lyon v.v. met Air France, transfers, en drie overnachtingen op basis van halfpension. Zoekt u een groot privchalet? Dan is Chalet Lac Douce bij Vaujany een aanrader. Dit chalet met catering, onder Nederlands beheer, biedt plaats aan 19 personen. VvAA reisbureau kan het chalet komend winterseizoen aan-

bieden voor vier weekenden. Vaujany ligt in het skigebied van Alpe dHuez, met 245 km pistes en bekend om de langste aaneengesloten zwarte piste ter wereld. Arrangementsprijs vanaf 495,- p.p. Inclusief vliegreis Amsterdam - Lyon v.v. met Air France, transfers en drie overnachtingen op basis van halfpension. Voor beschikbare weekenden van zowel hotel Au Bon Accueil als Chalet Lac Douce zie www.vvaareisbureau.nl/ shortski. U kunt ook contact opnemen met Jolanda Breen, 030 247 48 16 of specialgroups@vvaa.nl.

Voor meer informatie en boekingen, zie www.vvaareisbureau.nl of bel (030) 247 48 97

9 - 2011 73

Welkom bij VvAA

Samen met meer dan 100.000 collegas bent u lid van de Vereniging VvAA. Op haar beurt is de Vereniging enig aandeelhouder van VvAA groep bv. Samen vormen wij VvAA: een ledenorganisatie die kennis, zekerheid en service biedt aan (para)medici, studenten en zorginstellingen. Elke maand belichten wij een belangrijk aspect van onze dienstverlening. Deze keer vertellen Ebbo van Gelderen en Clarl Menthen, respectievelijk directeur en productmanager bij VvAA schadeverzekeringen, over de nieuwe autoverzekering.

Over de nieuwe
Per 12 augustus 2011 heeft VvAA een nieuwe autoverzekering. Als belangrijkste eigenschappen kent de nieuwe verzekering een modulaire opbouw, een tariefstelling op basis van risicoprofiel, en de mogelijkheid tot een riante nieuwwaardeen aanschafwaarderegeling waarmee bij diefstal of total loss tot drie jaar de aanschafprijs wordt uitgekeerd. Bovendien is medisch instrumentarium meeverzekerd tot 3500,- en worden er continu klanttevredenheidsmetingen gehouden om de kwaliteit van de schadeafhandeling en de financile verwerking te waarborgen. Ebbo van Gelderen (Chrysler Grand Voyager) en Clarl Menthen (Renault Laguna) van de afdeling VvAA schade over hun nieuwe autoverzekering: Met de nieuwe VvAA autoverzekering spelen wij in op de wensen van de moderne polisnemers. Historie Bij het vernieuwen van de autoverzekering lag de lat hoog. Enerzijds zijn autoverzekeringen generieke producten die een hoge concurrentie kennen, anderzijds zijn autoverzekeringen al sinds 1924 de traditionele kern van VvAA. Van Gelderen: Het is best spannend om daarin de volgende stap te zetten. De 105.000 VvAA leden hebben samen zon 52.000 autopolissen. Per jaar krijgen wij 20.000 schademeldingen binnen. Wij horen dus dagelijks precies wat onze leden willen. De schadeafhandeling van VvAA kent nog altijd een hoge klanttevreden-

VvAA autoverzekering
schade en pech in de beperkte of volledige cascodekking en in de pechhulpmodule. Met deze modules is een lid dus altijd verzekerd van vervangend vervoer bij schade of pech.
Foto: William Koopman

Clarl Menthen, productmanager VvAA schadeverzekeringen (links) en Ebbo van Gelderen, directeur VvAA schadeverzekeringen.

heid. Dit blijkt ook uit de hoge scores van klanttevredenheidsmetingen en wordt onderstreept door het Keurmerk Klantgericht Verzekeren, dat VvAA als een van de eerste verzekeraars ontving. Menthen: Natuurlijk moet de prijs van een autoverzekering marktconform zijn. Wij bieden de nieuwe autoverzekering modulair aan, zodat klanten hun verzekering en premie naar eigen wens kunnen samenstellen. Op het gebied van service hebben we echt iets hoog te houden. Voor onze leden is mobiel zijn een voorwaarde voor het goed en tijdig zorg kunnen verlenen. Bovendien hebben zij vaak een actief bestaan. De servicecomponent weegt bij hen dan ook zwaarder dan bij de gemiddelde Nederlander. Zo hebben we in de nieuwe verzekering vervangend vervoer opgenomen voor

Korting Door internet is de markt transparanter geworden en staan prijzen onder druk. Van Gelderen: De Levenslange Bonusgarantie bleek in de toekomst financieel niet meer haalbaar en is in de nieuwe verzekering komen te vervallen. Jammer, want veel leden vinden die juist fantastisch. Polishouders die niet overstappen naar de nieuwe verzekering behouden deze garantie natuurlijk en kunnen er gewoon voor doorsparen. Overigens houden wij natuurlijk wel rekening met de jonge generatie. Meestal krijgen mensen onder de 24 jaar een toeslag. Wij zien in onze statistieken echter niet dat deze doelgroep meer schade maakt. Sterker nog, de cijfers tonen eerder een relatief voorzichtiger rijgedrag. Omdat studenten en jong professionals minder te besteden hebben, geven wij hun daarom juist korting. Jong professionals krijgen bijvoorbeeld 25% korting op de toch al scherpe premie.

Kijk voor meer informatie over de voordelen van de nieuwe VvAA autoverzekering op www.vvaa.nl/verzekeren of bel 030 247 47 89.

74 9 - 2011

Wat heeft u met VvAA?

Met meer dan 100.000 leden is VvAA met recht een ledenorganisatie in het hart van de gezondheidszorg. Maar wie zijn onze leden? En wat is hun relatie met VvAA? Elke maand spreken we daarover met een van hen.
Mijn vrouw en ik hebben een Volvo en een Ford. Beide autos zijn verzekerd bij VvAA. Waarschijnlijk ben ik een typische VvAA klant. Ik ben al ruim veertig jaar lid en mijn eerste auto had ik al bij VvAA verzekerd. Ik heb niet zo veel autoschade gehad, want ik heb het maximale percentage korting op mijn premie. Ik weet wel dat ik in elk geval twee keer in Itali wat heb gehad. Mijn vrouw en ik gaan graag naar Itali om te genieten van oude kunstwerken. En keer werd ik op een voorrangskruising van achteren aangereden. Vanuit Nederland werd alles perfect geregeld n we kregen het eigen risico terug. En vier jaar geleden zaten we op Sicili. Er was toen een staking van de luchtverkeersleiders, waardoor wij een paar dagen langer moesten blijven. De extra hotelkosten zijn toen volledig vergoed. In Itali kost het meestal behoorlijk wat inspanning om dit soort simpele zaken goed te regelen. Dan is het erg prettig als je tijdens je vakantie geen omkijken hebt naar dit soort ongemakken. Recent hadden we aan de auto van mijn vrouw wat lakschade. Even langs een paaltje gereden. Ik heb toen telefonisch contact gehad met VvAA. Er was geen expert nodig om de schade te bespreken of te bezichtigen. Wel zo vertrouwd. Ik kreeg te horen dat VvAA een contract met ABS had en dat er een garage van hen bij ons in de

Geen gezeur met bonnetjes

buurt zat. Daar hebben ze mij keurig en geheel volgens de afgesproken planning geholpen. Ik kreeg zelfs een garantiebewijs van drie jaar voor de herstelde schade en het eigen risico is niet ingehouden. Kortom: ik kan wel zeggen dat ik al jarenlang zeer tevreden ben over zowel de praktische als de financile afhandeling van mijn autoschade, zowel in Nederland als in Itali. In no time weer mobiel en geen gezeur met bonnetjes. Wat wil je nog meer als je met vakantie bent?
Foto: de beeldredaKtie/guido benschop

Naam Hans t Hart Beroep tandarts (gepensioneerd) Woonplaats Rotterdam Klant bij VvAA sinds 1966

Als u wilt reageren

het is voor ons belangrijk om te weten wat u van onze dienstverlening vindt. Wij zijn dan ook genteresseerd in uw reactie, positief en negatief. uw contactpersoon is het eerste aanspreekpunt voor uw reactie of uw klacht. mocht dat contact in uw beleving niet leiden tot een afdoende antwoord of een oplossing, dan kunt u schriftelijk een klacht indienen bij de hoofddirectie van Vvaa groep. dat kan per post het adres vindt u hiernaast of via een mail naar klachtenservice@vvaa.nl. onze klachtenfunctionaris zorgt voor een zorgvuldige en tijdige behandeling van uw klacht. als lid kunt u ook een klacht of een vraag voorleggen aan het bestuur van de Vereniging Vvaa. het mailadres is bestuur@vvaa.nl. ook kunt u zich wenden tot reguliere klachteninstituten of, als u er in overleg met ons niet uitkomt, de gang naar de rechter maken.

Zo bereikt u ons
per telefoon per e-mail per post bezoekadres route 030 247 47 89 ledenservice@vvaa.nl Postbus 8153, 3503 RD Utrecht Orteliuslaan 750, 3528 BB Utrecht bus 29 brengt u vanaf Utrecht CS in tien minuten naar ons kantoor; de route per auto vindt u op www.vvaa.nl/contact. meer informatie www.vvaa.nl

9- 2011 75

VvAA

Nieuws

Samenstelling: VvAA groep

VvAA leden vieren samen de Nijmeegse Vierdaagse

Het VvAA kantoor in Nijmegen bevindt zich aan de Via Gladiola, op de laatste kruising voor de nish van de Vierdaagse. Ruim 200 VvAA leden waren er 22 juli te gast, waar ze onder het genot van een hapje en drankje vanaf het speciaal gebouwde podium de 38.422 wandelaars toejuichten.
Een groot aantal leden was al vroeg aanwezig om een plek te bemachtigen op het podium aan de St. Annastraat. Vanaf een VvAA krukje had menigeen goed zicht op de voorbijwandelende massa, in de hoop tijdig familie of vrienden te spotten. De gladiolen om mee te geven aan de wandelaars stonden al klaar. De troon Het is traditie om een stoel of bank langs de route te zetten tijdens de Vierdaagse. Om aan te geven dat VvAA in het hart van de gezondheidszorg staat en als ludieke actie had VvAA een troon neergezet voor minister Edith Schippers. Ze was ook persoonlijk uitgenodigd. Helaas kwam ze niet, maar de troon is de hele dag goed gebruikt als fotoplek voor feestgangers en wandelaars.

r Semina Huisarts,
De zorgsector is ink in beweging: met discussies over kosten en bezuinigingen, zorg op afstand, taakdelegatie en schaalvergroting. Nu en in de toekomst benvloeden ze de zorg. Daarom organiseren VvAA en samenwerkingspartner LAD (Landelijke vereniging van Artsen in Dienstverband) op zaterdag 8 oktober een seminar voor huisartsen die aan het begin staan van hun carrire. Via inspirerende, interactieve workshops en lezingen krijgen huisartsen in opleiding kennis aangereikt die belangrijk is voor het maken van de juiste loopbaankeuzes en voor het effectief organiseren van zorg. Er wordt met deskundigen gediscussieerd over hun rol in de toekomst van

Interesse in de VvAA troon?

De troon wordt verkocht aan de hoogste bieder. Mail uw bod naar vereniging@vvaa.nl. U kunt bieden t/m 30 september. De opbrengst komt geheel ten goede aan AMREF Flying Doctors. Meer fotos vindt u op www.vvaa.nl/ledenvoordeel, kijk bij Terugblik.

76 9 - 2011

Managementlezing en boekpresentatie
Dinsdagavond 20 september vindt op het hoofdkantoor in Utrecht een managementlezing plaats met het thema Vitaliteit. Voorafgaand aan de lezing is er een feestelijke boekpresentatie.
Lekker in je vel zitten en meer rendement en energie uit je werk halen. Hoe doe je dat? Paul Wormer, arts (MBA), vertelt over lichamelijke, sociale en mentale vitaliteit. Herkent u zichzelf in n of meer stellingen hieronder of bent u genteresseerd hoe u een vitaler leven kunt leiden, kom dan beslist luisteren. Een lezing voor jong & oud.

Ik vind mijn werk leuk, maar ik krijg geen

energie van mijn collegas. Kom ik eigenlijk wel toe aan zaken buiten mijn werk? Voorafgaand aan de lezing wordt het eerste exemplaar van het nieuwe boek De Ring in, geschreven door VvAA trainers Wout Raadgers en Pieter Ramler, overhandigd aan VvAA bestuursvoorzitter Gerlach Cerfontaine. In het boek behandelen Raadgers en Ramler het belang van onderhandelen voor (para)medische maatschappen. Aan de hand van een casus maken ze duidelijk welke valkuilen er voor de maten op de loer liggen. Uiteraard ontvangen alle aanwezigen een exemplaar van het boek, dat vol staat met goede tips om te onderhandelen.

Oeps, verkeerde studie! Ik heb gekozen voor

werken in de gezondheidszorg, maar past dat wel bij mij? Kom ik in de buurt van een burn-out? Ik weet zo goed hoe het moet, maar doe ik het ook? Moet ik meer letten op mijn gezondheid? Minder drinken, meer bewegen? Ik vertel het steeds aan mijn patinten of vertel ik het eigenlijk niet meer, omdat ik zelf ook zwaarder ben geworden?

Datum 20 september van 18.00 - 21.30 uur. Toegang is gratis voor VvAA leden. Meer informatie en aanmelden www.vvaa.nl/ledenvoordeel.

klaar voor de toekomst?

de zorg en er komen zaken aan bod die van belang zijn naast het medisch handelen. Zo zijn tijdens de speedconsults korte adviesgesprekken mogelijk met specialisten op het gebied van belasting, praktijkvoering, nancin, rechtspositie en arbeidsvoorwaarden, of carrireplanning. De dag wordt afgesloten met een netwerkborrel. Themas die aan de orde komen: - veranderingen rondom zorg om de hoek, e-health en de patint van de toekomst; - hoe kies ik de juiste baan of praktijk, dienstverband versus vrije vestiging, waarnemen of ZZPer worden; - effectief samenwerken; - waar op te letten bij belasting en scale zaken. Sprekers deze dag zijn onder anderen Lucien Engelen, directeur Radboud REshape & Innovation Center, en Imke Schepers, KSYOS TeleMedical Center, projectmanager TeleMedicatie Aanreiking. Het aantal plaatsen is beperkt. Schrijf dus snel in via www.vvaa.nl/toekomst.

Winnaars actie KlimSpaardeposito

Het KlimSpaardeposito is een bijzondere spaarvorm die een snelle rentegroei combineert met de exibiliteit van vrije opname na het eerste jaar. Onder de VvAA leden die vr 30 juni 2011 dit deposito afsloten bij VvAAs partner Friesland Bank werden drie reizen verloot. Elke reis is inclusief een beklimming en een adembenemend uitzicht voor twee personen. VvAA feliciteert de volgende winnaars: Eerste prijs - mevrouw E.W.J. Hoon uit Nijmegen wint een weekend New York (t.w.v. 2000,-) inclusief beklimming van het Vrijheidsbeeld. Tweede prijs - de heer T.B. Tjiook uit Amsterdam wint een weekend Parijs (t.w.v. 1000,-) inclusief beklimming van de Eiffeltoren. Derde prijs - de heer H.T. Paping uit Amsterdam wint een weekend Rotterdam (t.w.v. 500,-) inclusief beklimming van de Euromast.

Datum 8 oktober van 09.30 uur - 16.30 uur. Locatie VvAA hoofdkantoor in Utrecht. Meer informatie en inschrijven www.vvaa.nl/toekomst.

Door de jaarlijkse rente bij te schrijven op het deposito, groeit tijdens de looptijd van maximaal vijf jaar het rentepercentage elk jaar. De rente kan ook worden gestort op een tegenrekening. Het ingelegde geld is na het eerste jaar geheel vrij op te nemen. De minimuminleg op het KlimSpaardeposito bedraagt 5000,-. Voor meer informatie of advies over het KlimSpaardeposito kunt u bellen met 030 247 47 89 of mailen naar ledenservice@vvaa.nl. Of kijk op www.vvaa.nl.

9 - 2011 77

Vvaa

Nieuws

Samenstelling: VvAA groep

Basiscursus veterinair management

De 3-daagse basiscursus Veterinair Management maakt dierenartsondernemers vertrouwd met de basisbeginselen van praktijkmanagement. De cursus is ontwikkeld door VvAA en de KNMvD, in nauw overleg met de Faculteit Diergeneeskunde, dierenartsencoperatie AUV en de Vereniging voor Praktijk Managers. De eerste cursus was een succes. Daarom starten in september twee nieuwe trainingen.
Dierenarts Stephanie Walstra-Baldee heeft sinds vijf jaar samen met haar man een gezelschapsdieren- en paardenpraktijk in Heerhugowaard en vertelt over de eerste aflevering afgelopen voorjaar: De cursus behandelt onderwerpen die tijdens je studie niet aan de orde komen, maar die voor het managen van je praktijk heel belangrijk zijn. Ik ga nu een bedrijfsplan en een missie & visie opstellen. Ook voor het maken van kostprijsberekeningen heb ik nuttige handvatten gekregen, zoals berekenen wat het kost en wat het moet opbrengen om de praktijk rendabel te houden. Dierenartsen staan daar niet altijd bij stil.

Ledeninformatie
Totaal aantal leden: 104.967 waarvan 18.560 studentleden Overleden A.M.N.G. van Attekum, Maastricht, bedrijfsarts P.J. Bos, Woerden, arts W.H. van Dannis, Goirle, tandarts L.G. Fedder-Janssen, Zeist, fysiotherapeut W.H.S. Fennis, Bussum, huisarts J.H. Gillet, Amsterdam, tandarts L.L.J. Goossens, Tilburg, arts P.M.M. de Graaf, Teuge, apotheker E.M.H. Haans, Vught, huisarts F.F. van Haeften, Wenum Wiesel, chirurg J.H. Innemee, Diemen, apotheker L.G.I.M. van Kaathoven, Beuningen, huisarts C.A.F. Kalhorn, Zutphen, tandarts H.A. de Koomen, Amsterdam, tandarts R.D. Kropveld, Warnsveld, sociaal geneeskundige W.M.J.B. van Kuijk, Venray, tandarts L.D.F. Lameijer, Oegstgeest, internist L.J.H. Lempers, Voorhout, apotheekhoudend huisarts H.W. Mauser, Velp Gld, arts M.A.H. Muller, Huissen, oogarts K.J. Nederpelt, Zelhem, arts H.J.H. Neyens, Heemstede, radioloog A.M. Oberndorff-de Wilde, Breda, bedrijfsarts R.L. van de Pavert, Harderwijk, gynaecoloog W.J. Pereboom, Bussum, dierenarts W. Schijns, Breda, zenuwarts D.G. Struyk, Capelle aan den IJssel, huisarts M. van Veen, Zwijndrecht, huisarts A.T. Veeninga, Nieuwegein, psychiater L.H.M. Verhoef, Eindhoven, medisch microbioloog W.J.H. de Vrieze, Nunspeet, tandarts M.L.J.M. Vroom, Eindhoven, verpleegkundige J.J.P. Willemen, Hengelo, huisarts

3 dinsdagen 27 september, 8 november en 6 december. 3 donderdagen 29 september, 3 november en 1 december. Kosten 975,- voor een 3-daagse cursus, inclusief lunch, studiemateriaal, digitale feedback van docenten en individuele leiderschapsanalyse. Meer informatie en inschrijven www.knmvd.nl/nascholing.

Kennisproeverij
VvAA nodigt u uit te komen proeven van relevante opleidingen en uw kennis en vaardigheden te vergroten op het gebied van samenwerken, presenteren, personeelsbeleid, onderhandelen, conflicthantering en social media in de zorg.

28 oktober:

Actief aan de slag met uw professionele ontwikkeling

Programma

Verschillende workshops met de themas: Charismatisch presenteren Onderhandelen Omgaan met conflicten Ik wens u veel personeel! Samen werken

Deelname kost 40,- (inclusief het boek Onderhandelen of Samenwerken vergt Onderhoud Meer weten en inschrijven? www.vvaa.nl/kennisproeverij

Informatie en inschrijven

78 9 - 2011 Kennis - kleinkopie A&A.indd 1

EA C

RE
11-08-11 08:47

DI

TE

ER

D!

Puzzel

Sudoku

Plaats de cijfers 1 t/m 9 zo in het diagram dat elk cijfer precies n keer voorkomt in elke rij, kolom en 3 x 3 vak. De cijfers die in de grijsgemarkeerde rij komen, vormen de in te sturen oplossing.

Meedoen?
Mail de oplossing vr 1 oktober 2011 naar puzzel@artsenauto.nl. Per briefkaart kan ook: Redactie Arts & Auto, Postbus 8153, 3503 RD Utrecht. Alleen leden of huisgenoten van leden kunnen meedingen naar een prijs. Onder de goede inzenders worden drie VVV Cadeaubonnen t.w.v. 25,- verloot. De cheque is te besteden bij ruim 37.000 acceptatiepunten in heel Nederland, bijvoorbeeld bij winkels, attractieparken en restaurants. De goede oplossing en de namen van de prijswinnaars worden twee nummers na het verschijnen van de puzzel bekendgemaakt.

Oplossing Arts & Auto 7

REDDINGSACTIE
Deze prijswinnaars krijgen de VVV Cadeaubon zo spoedig mogelijk thuisgestuurd: F. Cals, Rotterdam MevrouwW. Oosterling, Oldenzaal De heer Mevrouw H.J. Kroondijk-Pape, Boekelo

9 - 2011 79

VvAA Agenda
14 september (startdatum)

Opleidingen & teamcoaching

Organiseren en managen van een maatschap/vakgroep
Bert van Ittersum is dierenarts en maatschapslid bij Arts&Dier te Klijndijk.

Praktisch leidinggeven
Hoe lost u lastige situaties op zonder schade aan te richten? Hoe houdt u het team van collegas en medewerkers betrokken en (mede)verantwoordelijk voor de praktijkorganisatie en voortgang? De nadruk ligt vooral op het hoe en de stof is direct toepasbaar in de praktijk. Plaats Utrecht. Prijs 1995,- (niet-leden: 2295,-). Duur 5 dagen. Geaccrediteerd.
29 september

VvAA wil een belangrijke bijdrage leveren aan de niet-medisch-inhoudelijke bij- en nascholing van zorgprofessionals en doet dit door praktisch ingestoken opleidingen en cursussen aan te bieden, speciaal toegesneden op (para)medici en aansluitend op ontwikkelingen in de gezondheidszorg. Ook biedt VvAA begeleiding bij fusietrajecten, beleidsvorming en het verbeteren van de praktijkorganisatie, maar ook bij het onderhouden en bespreken van samenwerkingen. Inschrijven: www.vvaa.nl/ opleidingen. Voor vragen kunt u bellen met 030 247 43 28 of mailen naar opleidingen@vvaa.nl.

Verhelderend en best confronterend

Een maatschap is een heel platte organisatie, maar van mij als voorzitter van de maatschap Dierenartsen wordt wl verwacht dat ik de groep bij elkaar hou en zorg dat iedereen binnen de bedrijfszetting gelukkig werkt. De cursus Organiseren en managen van een maatschap/vakgroep sloot haarfijn aan op wat er zoal kan spelen. Het gebeurt bijvoorbeeld heel gemakkelijk dat je een beetje om de hete brij heen draait. Uiteindelijk is het toch het beste dat je mensen aanspreekt op hun gedrag en zegt hoe jij dat ervaart. De manier waarp maakt of de boodschap acceptabel is of dat er gedoe ontstaat. Dit aspect kwam mede in een rollenspel goed naar voren. Verhelderend en best confronterend, maar je hebt direct het gevoel dat je iets leert. Verder vond ik ook de wandelganggesprekken erg zinvol. Het is buitengewoon boeiend om te zien dat de problematiek in wezen overal dezelfde is. Een cursus zoals deze, met collegas uit andere vakgebieden, kan ik iedereen aanraden.

Effectief telefonisch communiceren voor (balie)assistenten

Patinten die lang in de wacht hebben gestaan, die n de dokter willen spreken of die zichzelf maar blijven herhalen: voorbeelden van lastige situaties aan de telefoon. In deze training wordt geleerd hoe daarmee om te gaan. Plaats Utrecht. Prijs 450,- (niet-leden: 525,-). Duur 1 dag. Geaccrediteerd.
5 oktober

Effectief communiceren
Communicatie is tweerichtingsverkeer. U kunt uw invloed en effectiviteit vergroten door uw manier van communiceren te analyseren. In deze training worden de mechanismen voor een effectieve communicatie uitgelegd. Plaats Utrecht. Prijs 450,- (niet-leden: 525,-). Duur 1 dag. Geaccrediteerd.
6 oktober

Beoordelings- & functioneringsgesprekken

Beoordelings- en functioneringsgesprekken zijn middelen die u als leidinggevende tot uw beschikking heeft om vorm te geven aan de kwaliteit van de onderlinge samenwerking. Veel leidinggevenden vinden deze gesprekken lastig vanwege het formele karakter ervan. Bovendien lijken de angst voor de eigen subjectiviteit en de onwennige situatie waarin de deelnemers zich bevinden een vlot gesprek in de weg te staan. Een in potentie krachtig en effectief instrument verandert daardoor in een verplicht nummer. In deze cursus leert u functionerings- en beoordelingsgesprekken dusdanig te hanteren dat het de kwaliteit van de onderlinge samenwerking ten goede komt. Inhoud Tijdens de cursus komen onder meer de volgende vragen aan bod: - Wat zijn de verschillen tussen beoordelings- en functioneringsgesprekken? - Hoe bewaakt u de objectiviteit? - U geeft leiding aan een team; hoe bewaakt u het evenwicht in de gesprekken met meerdere personen? - Hoe maakt u iemand duidelijk wat u op de werkvloer van hem of haar vindt, zonder de persoonlijke relatie op het spel te zetten? - Wat doet u met iemand die nauwelijks reageert? Donderdag 13 oktober (dag) & 3 november (middag)

Organiseren en managen van een maatschap/vakgroep

Hoe zorgt u met uw maten voor een slagvaardige en plezierige maatschap? In deze training worden de belangrijkste aspecten van het organiseren van en samenwerken in een maatschap behandeld. Plaats Utrecht. Prijs 395,- (niet-leden: 450,-). Duur 1 dag. Geaccrediteerd.
11 oktober

Schrijven van een wetenschappelijke publicatie

In deze interactieve workshop staan zowel het schrijfproces als het uiteindelijke product centraal. Hoe maakt u uw onderzoeksvraag duidelijk? Ook leert u hoe u casustiek op aantrekkelijke wijze beschrijft. Plaats Utrecht. Prijs 395,- (niet-leden: 450,-). Duur 1 dag. Geaccrediteerd.

Beoordelings- & functioneringsgesprekken

Plaats Utrecht. Prijs 625,(niet-leden: 695,-). Duur 1,5 dag. Geaccrediteerd.

80 9 - 2011

Academie voor Medisch Specialisten Hoe vind ik een goede coach?

Coaching gaat over het verbeteren van prestaties. Dat vraagt om inspanning en een sparringpartner met verstand van zaken. In de medische wereld neemt de belangstelling voor coaching toe. Het is een snelle en doeltreffende manier om problemen aan te pakken en vaardigheden te oefenen, in een programma dat geheel is toegesneden op uw individuele behoefte. Met wat voor vragen komen collegas zoal? Collega A is 45 jaar en sinds kort afdelingshoofd. Hij vraagt ondersteuning bij de invulling van zijn nieuwe rol en blijkt geholpen met het vergroten van zijn vaardigheden op het gebied van management en conicthantering. Collega B is 42 jaar en weet voor zichzelf even niet hoe het verder moet met haar carrire, zij zoekt een plek om rustig na te denken over de verdere invulling van haar loopbaan. Collega C is 32 jaar, heeft zojuist haar eerste kind gekregen en is in opleiding tot snijdend specialist. Haar coachingsvraag gaat over het beter leren combineren van werk en priv. Zomaar wat voorbeelden van coachingsvragen. Enerzijds gaat het om reectie en het verkrijgen van inzicht, anderzijds om gerichte actie. Stel, u zit zelf met een werkgerelateerd probleem of u bent er in een IFMS-traject achter gekomen dat u een bepaalde vaardigheid verder wilt ontwikkelen, waar vindt u dan een goede coach? Sinds januari van dit jaar kunt u op de site van de Academie voor Medisch Specialisten coaches vinden die aantoonbaar ervaring hebben in de medische wereld, deels als arts en/of bestuurder, deels vanuit andere professies. Vanaf

Agenda
15 & 16 september

Management van vakgroep en afdeling

Medische managers moeten in beperkte tijd hun rol vervullen tegenover enerzijds de afdeling en anderzijds de eigen vakgroep c.q. maatschap. Dat vereist een heldere visie op de eigen rol en duidelijke prioritering.
Plaats Utrecht. Prijs leden VvAA n OMS/ NVZA 1595,- (niet-leden 1995,-). Duur 2 dagen (met overnachting).

Ineke Booij is een van de coaches uit het netwerk van de Academie voor Medisch Specialisten. augustus verschijnt er op de site van de Academie eenmaal per maand een column, geschreven door een van deze coaches. Zo krijgt u een beter beeld van wat coaching is en wat u er aan kunt hebben. Meer informatie: www.academiemedischspecialisten.nl.

27 september, 14 oktober, 25 november

Time- en stressmanagement
In deze cursus leert u sturen met de tijd, in plaats van dat de tijd u stuurt. Plaats Utrecht. Prijs leden VvAA 450,(niet-leden 525,-). Duur 1 dag.
Geaccrediteerd. 28 september, 22 november

Uw jaarrekening leren lezen

Bij een goede analyse van uw jaarrekening kunt u tijdig de juiste maatregelen treffen om het rendement van uw praktijk te continueren of te verbeteren. Plaats Utrecht. Prijs leden VvAA 225,(niet-leden 275,-). Duur 1 middag.
Geaccrediteerd. 1 & 2 november

Time- en stressmanagement
Menno Braakman is orthopedisch chirurg en verbonden aan het St. Jans Gasthuis te Weert.

Vooral herkenbare voorbeelden kwamen aan bod

Waarschijnlijk alle medisch specialisten, maar zeker ik ook, vinden het moeilijk hun tijd goed te organiseren. Voor mijzelf was een inefficinte tijdsindeling een stressfactor die mij uiteindelijk uitputte. De eendaagse cursus Time- en stressmanagement heb ik als zeer prettig en zinvol ervaren. Ik ben al vaker bij cursussen geweest, maar deze behoort wat mij betreft qua rendement echt bij de top. Er werd niet een vaag verhaal gehouden hoe dingen wellicht anders zouden kunnen. Nee, vooral herkenbare voorbeelden met zeer praktische handreikingen kwamen aan bod, zoals het maken van een tabel van urgent en niet urgent, afgezet tegen wat voor mijzelf belangrijk en niet belangrijk is. Die tabel hangt nu aan mijn computer en pas ik dagelijks toe op alle zaken die op mij afkomen tijdens het werk en in mijn privleven. Want wie bepaalt uiteindelijk wat ik doe? Ben ik dat zelf of doet mijn omgeving dat voor mij? Je daarvan bewust zijn heeft mij belangrijk meer ruimte gegeven.

De Academie voor Medisch Specialisten biedt disciplineoverstijgende scholing aan medisch specialisten, overige leden van medische staven en aios. Naast cursussen waarop individueel ingeschreven kan worden, verzorgt de Academie ook scholing in opdracht. Daarnaast biedt de Academie coaching en intervisie. Alle cursussen, ook incompany, worden geaccrediteerd door ABAN. Inschrijven: www.academiemedischspecialisten.nl. Daar vindt u ook het volledige aanbod. Voor vragen kunt u bellen met 030 247 41 97 of mailen naar info@academiemedischspecialisten.nl.

Medische staf en ziekenhuismanagement

De rol van de medische staf in beleid en management staat centraal, evenals het functioneren van de staf zelf.
Plaats Zeist. Prijs leden VvAA n OMS/NVZA 1595,- (niet-leden 1995,-).Duur 2 dagen (met overnachting). 17 november (startdatum)

Medisch management in het ziekenhuis

Ook medisch specialisten worden steeds meer belast met managementtaken. Taken waar u niet voor bent opgeleid, maar die wel gevolgen hebben voor de uitoefening van uw vak. Alle belangrijke onderwerpen worden behandeld.
Plaats Utrecht. Prijs leden VvAA n OMS/ NVZA 3500,- (niet-leden 3995,-). Duur 9 dagen.

9 - 2011 81

VvAA

Ledenvoordeel

Gratis
Informatieavond Zuidelijk Afrika
Heeft u reisplannen naar een van de landen in Zuidelijk Afrika? Kom dan naar de informatieavond op woensdagavond 12 oktober en laat u inspireren. De informatieavond Zuidelijk Afrika vindt plaats in DierenPark Amersfoort. Er zijn presentaties over Zuid-Afrika, Namibi en Botswana. Ook kunt u advies op maat krijgen. VvAA reisbureau nodigt u van harte uit deze informatieavond bij te wonen, deelname is kosteloos. Aanmelden kan tot 3 oktober.

Wijn proeven in De Weerribben

Met een overdekte platbodem maakt u een ca. 2,5 uur durende tocht door De Weerribben en bezoekt u het natuurherstelproject The Banrock Marshes. Dit project is het resultaat van een samenwerking tussen Staatsbosbeheer en het Australische wijnbedrijf Banrock Station. Vandaar ook dat u de verschillende wijnen van Banrock Station aan boord kunt proeven.

[Exclusief]

Op 8 oktober organiseert VvAA in samenwerking met rondvaartbedrijf Vaartjes een excursie door de mooiste plek van Nederland: De Weerribben. Aan boord kunt u wijn proeven.
Datum 8 oktober om 14.00 uur. Ontvangst bij bezoekerscentrum Ossenzijl. Prijs 10,-. Aanmelden www.vvaa.nl/ledenvoordeel

Vanaf 18.00 uur is het park voor bezoekers gesloten. Wilt u graag voorafgaand aan de informatieavond het DierenPark verkennen? Bij registratie kunt u zich hiervoor aanmelden en betaalt u 14,- p.p (i.p.v. 18,50 p.p).

Datum 12 oktober om 18.00 uur Plaats DierenPark Amersfoort. Deelname is gratis, meld u aan vr 3 oktober via www.vvaareisbureau.nl/zuidelijkafrika. Vol = vol.

[Korting]
Witte jas aan de wilgen
Op zaterdag 24 september organiseert VvAA op het hoofdkantoor in Utrecht de informatiedag Witte jas aan de wilgen. Voor wie (bijna) gaat stoppen met werken. Deelname is gratis. Voor meer informatie en aanmelden, zie www.vvaa.nl/ ledenvoordeel.

Maak uw eigen fotoalbum

Heeft u ook van die mooie vakantiefotos gemaakt? Zonde om ze op een usb-stick of memorystick van uw camera te laten verstoffen. Of erger nog, op een pc die vroeg of laat kan crashen! Maak met uw fotos liever een mooi album. MyPhotoFun, een van de eerste leveranciers op dit gebied, biedt VvAA leden 25% korting tot 1 januari 2013. In september en oktober krijgt u zelfs 35% korting! U kunt kiezen uit verschillende fotoalbums, van klein tot groot, van eenvoudig tot zeer exclusief. Een album maken is eenvoudiger dan u denkt. U kunt gratis software inclusief hulpfunctie downloaden en daarmee direct aan de slag gaan.

Voor meer informatie en de kortingscodes www.vvaa.nl/ledenvoordeel

82 9 - 2011

[Korting]

VvAA winter Grip- en Sliptraining

Ook voor dit najaar heeft VvAA een Grip- en Sliptraining in haar programma opgenomen. Een nuttige training volgens het vertrouwde programma, en deze keer met een nieuw spectaculair onderdeel: SUV 4X4 Offroad.
De dag op het ANWB Test- en Trainingscentrum in Lelystad begint met een korte theoriesessie, waarin u kennismaakt met een aantal belangrijke begrippen en technieken, het weggedrag van een auto, en hoe men in theorie een slip kan voorkomen. Vervolgens gaat u, met een auto van het Test- en Trainingscentrum, de baan op om het voertuig in verschillende situaties onder controle te krijgen. In dit praktijkgedeelte worden onder meer de volgende onderdelen getraind: remmen en uitwijken op nat wegdek; corrigeren van een achterwielslip; afdalen van een gladde 8-procentshelling, en leren omgaan met onder- en overstuur op een rotonde/kantelsimulator. Ook leert u met een SUV offroad rijden.

Datum vrijdag 28 oktober. Tijd 08.45 - 16.30 uur. Prijs 169,- (normaal 225,-), inclusief training, kofe/thee, certicaat en naslagwerk. Aanmelden www.vvaa.nl/ ledenvoordeel

Lezing reis- en landschapsfotograe

Nationaal en internationaal is Jurjen Drenth bekend van zijn landschapsen reisfotograe, zijn natuurlijke stijl, bijzonder lichtgebruik en vriendelijke composities. Drenth fotografeert veel voor bladen, bijvoorbeeld de ANWB Kampioen, ANWB Reizen, maar ook voor kalenders. Ook internationaal wordt zijn werk gepubliceerd, zoals in National Geographic en El Pais. Drenth: Voor mij is het de uitdaging om een stukje ziel van een streek mee naar huis te nemen. Dat betekent dat je er met alle aandacht bij moet

[Exclusief]

Woensdagavond 19 oktober geeft Jurjen Drenth een lezing over reis- en landschapsfotograe op het VvAA hoofdkantoor in Utrecht.
zijn, niet alleen als fotograaf die op de knop drukt, maar ook met je gevoel. Contact maken met mensen is daarbij van grote waarde, want zij zijn het die een streek of stad kleur geven. Tijdens de lezing zal Drenth veel bijzondere fotos, momenten en ontmoetingen laten zien. Met aandacht voor techniek, maar ook voor de omstandigheden en zelfs hoe je die een beetje naar je hand kunt zetten; niet door dwang, maar door vriendelijkheid en enthousiasme. Er is gelegenheid tot het stellen van vragen.

Datum 19 oktober. Programma 18.30 uur ontvangst met kofe/thee en een broodje 19.00 uur start lezing 22.00 uur einde Prijs 15,-. Aanmelden www.vvaa.nl/ledenvoordeel

Meer ledenvoordeel vindt u op www.vvaa.nl/ledenvoordeel Meer ledenvoordeel vindt u op www.vvaa.nl/ledenvoordeel.

9 - 2011 83

VvAA

Notulen ALV

Conceptnotulen
88ste Algemene Ledenvergadering van de Vereniging VvAA, gehouden op dinsdag 21 juni 2011, op het hoofdkantoor van VvAA, Orteliuslaan 750 te Utrecht.
1. Opening 2. Vaststelling van de notulen van de 87ste Algemene Ledenvergadering d.d. 22 juni 2010
De notulen worden vastgesteld.

3. Ingekomen stukken
Er is bericht van verhindering ontvangen van de heren Blank, Henschen en Brouwer.

4. Jaarverslag 2010
Enkele hoofdlijnen uit het verslag van het bestuur: In 2010 is de invulling van de bestuurlijke organisatie afgerond en zijn missie en strategie van de Vereniging verder aangescherpt. In juni 2010 is afscheid genomen van Gineke de Vries (huisarts). Voor 2011 werden 2 bestuurlijke vacatures voorzien (voorzitter en medisch specialist). Een sollicitatiecommissie vanuit het bestuur is in 2010 gestart met de voorbereidingen, in samenwerking met een werving- en selectiebureau. Vanuit de Vereniging VvAA is Fred Dijkers vertegenwoordigd in de Nederlandse Reanimatie Raad en zijn Henk Donker en Will Bonneveld bestuursleden van de Stichting VvAA fonds.De heren Dijkers en Donker zijn bestuurslid van het Opleidingsinstituut Spoedeisende Geneeskunde VvAA. Goede communicatie tussen Vereniging en Groep is belangrijk. Per 1 september heeft een wijziging in de samenstelling van de hoofddirectie van VvAA groep bv plaatsgevonden en deze bestaat nu uit Herman van Hemsbergen (voorzitter) en Kees Brouwer. Het bestuur overlegt regelmatig met de hoofddirectie over relevante ontwikkelingen in de gezondheidszorg en over bijzonderheden uit de verschillende beroepsgroepen. Vereniging en Groep trekken ook samen op in de contacten met de beroepsorganisaties, waarbij individuele bestuursleden een belangrijke rol spelen in de relatie met hun eigen beroepsgroep. De Vereniging onderhoudt ook zelf een netwerk met de bestuurders van de beroepsorganisaties. In 2010 zijn in totaal 306 klachten binnengekomen, een lichte toename ten opzichte

van 2009 (290). Hiervan kwamen 48 klachten rechtstreeks bij het bestuur binnen (een kleine daling). De aard van de klachten heeft vaak betrekking op de dienstverlening (service, advisering en communicatie). In 2010 is de klachtenprocedure aangescherpt: klachten worden sneller afgehandeld. Het management van VvAA groep heeft processen die aanleiding gaven tot klachten verbeterd. Het ledenaantal is in 2010 gegroeid met bijna 4000 tot ruim 105.000 leden, waarvan meer dan 20.000 studenten. Tijdens de introductieperiode zijn ludieke acties gedaan om studenten van universiteiten en hogescholen bekend te maken met VvAA en (gratis) lid te maken van de Vereniging. Zo is er een aparte studenteneditie van Arts & Auto gemaakt. De Algemene Ledenvergadering is op 22 juni 2010 akkoord gegaan met een statutenwijziging. De tekst van de statuten is gemoderniseerd en ook zijn de lidmaatschapscriteria gewijzigd: er is nu nog maar 1 type lidmaatschap voor alle zorgprofessionals, inclusief studenten. De omschrijving van de toelatingscriteria is ook transparanter geworden. Er zijn in 2010 meer dan 40 activiteiten voor VvAA leden georganiseerd op het gebied van ontspanning, cultuur, recreatie en sport, waarvan ruim 12.000 leden gebruik hebben gemaakt. Enkele hoogtepunten: VvAA North Sea Jazz Night, golfdag, classic car rally, fabrieksbezoek Mercedes Benz, cursussen kunstgeschiedenis, SAIL Amsterdam en de VvAA fotowedstrijd. Het einde van de samenwerking met Springer Uitgeverij is aangekondigd voor juli 2011. Er zijn in 2010 nog 4 uitgaven van Arts & Auto EXTRA gemaakt; om financile redenen wordt dit in 2011 niet voortgezet. Bij het Opleidingsinstituut Spoedeisende Geneeskunde VvAA heeft de trend van een teruglopend aantal cursusinschrijvingen zich in 2010 doorgezet. Een positieve uitzondering was de specialistische reanimatiecursus ALS. Binnen het bureau van OSG heeft een grondige reorganisatie plaatsgevonden en zijn extra marketingactiviteiten opgezet. Ook zijn de mogelijkheden onderzocht om de samen-

werking met VvAA (groep bv) te intensiveren. VvAA heeft ook in 2011 activiteiten en ontmoetingen georganiseerd waar leden met de Vereniging n met elkaar in contact kunnen komen, en kennis en informatie kunnen uitwisselen. De 2 managementlezingen (Elkaar aanspreken op gedrag en Help, we worden doodgemanaged) waren drukbezocht. Ook waren er een ledenpanel met huisartsen en de jaarlijkse bijeenkomst Witte jas aan de wilgen, gericht op leden van 50 jaar en ouder. Hier waren met name de presentaties over fiscale valkuilen en financile planning succesvol. De Commissie Management in de Gezondheidszorg, in 2001 opgericht om het belang van management onder de aandacht te brengen, heeft haar belangrijkste doelstellingen gehaald. In december 2010 is tijdens een (slot)bijeenkomst afgesproken om de commissie in de huidige vorm op te heffen. De commissieleden blijven actief meedenken over nieuwe initiatieven. Binnen de samenwerking met AMREF Flying Doctors zijn diverse activiteiten ontwikkeld, zoals het project Exchange of Health Professionals: een uitwisselingsproject van VvAA leden met als doelstelling kennisoverdracht. Hier hebben 3 leden aan deelgenomen. Er zijn ook andere uitwisselingsprogrammas geweest: het Future Leaders Health programma was gericht op Nederlandse (para)medisch studenten en twee teams van VvAA managers zijn uitgezonden voor een intensief uitwisselingsprogramma met Afrikaanse gezondheidszorgwerkers. In 2010 is door VvAA een bedrag van 195.000,- aan AMREF gedoneerd, waarvan ca. 100.000,- afkomstig was van VvAA leden en VvAA medewerkers. Voor VvAA groep was 2010 een goed jaar, hoewel er sprake was van een geringe afname van de omzet en de nettowinst. De winst ( 9 miljoen) wordt toegevoegd aan het eigen vermogen, dat daarmee op 173 miljoen komt. Enkele hoofdpunten uit het financieel verslag 2010 Met name als gevolg van twee incidentele baten komt het eindresultaat over 2010

84 9- 2011

positief uit. Het gaat om eenmalige gerealiseerde koerswinst en om een bedrag als gevolg van oversluiten van medewerkerspensioenen naar Nationale Nederlanden. De contributiebaten zijn lager dan in 2009, als gevolg van een gewijzigde contributiestructuur. Het contract met Springer Uitgeverij leverde in 2010 nog 35.000,- aan inkomsten op. Per 1 juli 2011 is er een nieuwe uitgeefpartner. Met betrekking tot het huis in Amersfoort meldt Henk Donker dat weliswaar opnieuw een rechtszaak wordt aangespannen om hogere huur te kunnen vragen, maar dat ook wordt nagedacht over andere manieren om deze kwestie op te lossen. Dit zal in de komende periode verder worden onderzocht. De jaarrekening 2010 wordt door de Algemene Ledenvergadering vastgesteld. Enkele hoofdpunten uit de begroting 2011. Er wordt een negatief resultaat begroot. Gezien de hoogte van het eigen vermogen van de Vereniging is dit voor het bestuur geen bezwaar. Echter, de penningmeester sluit niet uit dat alsnog een positief resultaat kan worden behaald, omdat kostenbeheersing wordt nagestreefd, onder meer bij Arts & Auto. En mogelijk kunnen er extra inkomsten worden behaald uit de samenwerking met de nieuwe uitgeefpartner.

5. Decharge van het bestuur voor het gevoerde beleid over 2010
De Algemene Ledenvergadering dechargeert het bestuur voor het gevoerde beleid over 2010.

6. Verenigingsbeleid 2011
Onderstaande is een samenvatting van de discussie: De hoofdlijnen van lopend en nieuw beleid worden toegelicht. Het traject van bestuurlijke vernieuwing is afgerond en Jan van den Bergh licht enkele wijzigingen ten opzichte van het verleden toe: medio 2011 kent het bestuur 8 leden (voorheen minimaal 9), is er niet langer een AB-DB-constructie maar bestaat het bestuur uit 1 laag en is de zittingstermijn aangepast naar maximaal 9 jaar (3 x 3 jaar). De komende nieuwe voorzitter zal ook niet langer deel uitmaken van de raad van commissarissen van VvAA groep bv. In de komende periode zal de governance prominent op de bestuurlijke agenda staan. Zowel de invulling van het aandeelhouderschap als de invulling van de commissarisposities namens de Vereniging zullen aan de orde komen. Jan van den Bergh geeft aan

dat de beoogde nieuwe voorzitter gezien zijn kennis en ervaring bij uitstek geschikt is om deze onderwerpen te behandelen. Door de aanwezigen wordt op deze mededelingen gereageerd. Er wordt gewaarschuwd voor een even aantal bestuursleden, dat kan lastig zijn bij stemming. Voor het bestuur is het aantal van 8 overigens geen vaststaand gegeven. Met betrekking tot de commissarisposities wordt gediscussieerd over de vooren nadelen van de huidige situatie, waarbij een meerderheid van het aantal commissarissen ook bestuurslid van de Vereniging VvAA is. Enkele aanwezigen wijzen op het belang van het bewaken van het gedachtengoed van de Vereniging. Jan van den Bergh geeft aan dat het juist ook de bedoeling van het bestuur is om dit belang zo optimaal mogelijk te bewaken en dat daarom de discussie wordt gevoerd. In ieder geval zal worden gestreefd naar een vitaal aandeelhouderschap, in het belang van de leden. Met betrekking tot de commissarisposities zijn nog geen definitieve keuzes gemaakt, maar daar zal worden gezocht naar een structuur die het beste is voor de leden van VvAA. Er wordt nog gewezen op de verzwaarde eisen die de DNB stelt aan het commissariaat van VvAA groep bv. Een wijziging in de invulling van de commissarisposities hoeft statutair niet voorgelegd te worden aan de Algemene Ledenvergadering, maar het bestuur hecht wel aan transparante communicatie met haar leden. De hoofdredacteur van Arts & Auto, Flip Vuijsje, heeft per 1 februari 2011 zijn functie neergelegd. Hij is per 1 mei opgevolgd door Marjan Enzlin. Zij zal een lezersonderzoek gaan uitvoeren en de bestaande formule waar nodig aanscherpen. Ook zullen belangrijke online-ontwikkelingen van Arts & Auto dit jaar worden afgerond (o.a. een nieuwe website en een onlineversie van de Ledemaatjes). Vanaf 1 juli start de samenwerking met de nieuwe uitgeefpartners, Senefelder Misset en PSH Media Sales. De ledenactiviteiten worden ook in 2011 voortgezet. Er zal steeds worden gezocht naar afstemming met wensen en behoeften van leden en aansluiting bij activiteiten van VvAA groep. Activiteiten op het gebied van management, kennisdeling en netwerken zullen worden gentensiveerd. Voor de studentenwerving wordt ook in 2011 een ludiek programma ontwikkeld, samen met VvAA groep en smart. Ook verschijnt er weer een speciale studenteneditie van Arts & Auto. Binnen de samenwerking met AMREF zul-

len vanuit de Vereniging de uitwisselingsprogrammas van leden worden gevalueerd en afhankelijk van de uitkomsten daarvan al dan niet aangepast worden voortgezet. De verenigingsorganisatie zal verder geprofessionaliseerd worden, met veel aandacht voor kostenbeheersing en efficiency van de processen. De heer De Bois vraagt aandacht voor vermelding van contactgegevens in Arts & Auto. In zijn ogen is nu onvoldoende duidelijk waar deze te vinden zijn.

7. Vaststelling van de contributie voor 2012

De Algemene Ledenvergadering gaat akkoord met de voorgestelde ongewijzigde contributietarieven en de contributie wordt voor 2012 als volgt vastgesteld: 35,- voor alle leden en buitengewone leden in de leeftijd van 30 tot 65 jaar en 20,- voor alle leden en buitengewone leden vanaf 65 jaar. Voor leden tot 30 jaar is het lidmaatschap van VvAA gratis. De peildatum is 1 januari 2012.

8. Bestuursverkiezing
De Algemene Vergadering gaat akkoord met de herbenoeming van Will Bonneveld, Fred Dijkers en Erik Gostelie. Jan van den Bergh treedt af als bestuurslid van VvAA. Fred Dijkers dankt hem voor de inzet gedurende 10 jaar, waarvan 6 jaar als voorzitter. Jan van den Bergh heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de voortgang van de bestuurlijke vernieuwing en de samenwerking tussen Groep en Vereniging. Op voordracht van het bestuur benoemt de Algemene Ledenvergadering Jan van den Bergh tot erelid van de Vereniging. Na een toelichting op de sollicitatieprocedure door Will Bonneveld, stellen de beoogde nieuwe bestuursleden Gerlach Cerfontaine, Yvonne van Kasteren en Geraline Leusink zich kort voor en lichten hun voordracht toe. De Algemene Ledenvergadering gaat vervolgens unaniem akkoord met de benoeming van de kandidaten.

9. Rondvraag
Jan van den Bergh bedankt de ledenvergadering voor het erelidmaatschap en voor het in hem gestelde vertrouwen. Zijn medebestuursleden is hij zeer erkentelijk voor de samenwerking in de afgelopen jaren. De discussies en besluitvorming waren niet altijd gemakkelijk maar hij is trots op de stappen die zijn gezet en heeft vertrouwen in de koers die wordt gevaren. <

9 - 2011 85

advertentie

De spiegel

Annejet van der Zijl

Annejet van der Zijl (1962) werkte tien jaar bij HP/De Tijd, waar ze zich specialiseerde in literaire geschiedschrijving en portretten. In 1998 debuteerde ze met Jagtlust. Daarna volgden o.a. Anna (biograe over Annie M.G. Schmidt), Sonny Boy en Bernhard, een historische reconstructie van de Duitse voorgeschiedenis van prins Bernhard.
FOTO: ANJA VAN WIJGERDEN

De Bernhardbonus
Een van mijn vroegste jeugdherinneringen is dat ik word vermoord. Ik weet het nog goed: twee vrouwen in witte jassen hielden me vast, terwijl een grijzende man een stinkend kapje op mijn gezicht drukte. Schreeuwen kon ik niet, tegenstribbelen hielp niet en uiteindelijk zakte ik, in blinde paniek, weg in het grote zwarte niets. U zult denken: die vrouw is niet goed wijs. Maar het voelde toch echt zo, voor mij als vijfjarige die in het Amsterdamse Wilhelmina Gasthuis aan een lui oog werd geopereerd. Het bijkomen uit de narcose was bijna nog traumatischer. Mijn handen bleken vastgebonden en ik kon niets meer zien. Toen het verband na dagen eindelijk van mijn ogen mocht, werd ik meteen weer naar de operatiekamer gerold: men was op het briljante idee gekomen om nu ik er toch was, gelijk mijn amandelen te knippen. Daarna kon ik niet meer slikken. Toen ik vervolgens tegen alle beloftes in wegens koorts nog niet naar huis mocht, schijn ik ten einde raad met boeken te zijn gaan gooien. Dat hielp want eindelijk lieten ze me gaan. Ter verontschuldiging van de behandelend artsen en mijn lieve ouders, die het me vast en zeker allemaal uitvoerig hadden uitgelegd, moet ik er wel bij vertellen dat ik een verre van bijdehante vijfjarige was. Ik zei braaf ja op alles, vergat het vervolgens volledig en droomde vredig verder in mijn eigen veilige kinderwereldje. De operatie en alles wat daarop volgde, schudde me daar ruw uit wakker, zodat ik vanaf dat moment niet alleen was opgezadeld met een loensend oog de ingreep was niet eens gelukt maar ook met een diepgewortelde argwaan jegens de medische stand. En dat is, zo weet ik nu, potentieel een levensbedreigende conditie bijna zoiets als roken. Dat laatste inzicht dank ik aan het feit dat ik me intensief heb verdiept in de levens van prins Bernhard en Annie M.G. Schmidt, beiden dit jaar precies een eeuw geleden geboren, beiden overigens ook fervente rokers. Maar daar houden de overeenkomsten wel zon beetje op. Schmidt had een gruwelijke hekel aan ziekenhuizen en nadat ze er in 1992 met een gebroken heup in was beland, liet ze weten er nooit meer een voet te willen zetten. Zelfs niet om te sterven, zoals ze zei. En daar hield ze zich aan. Fysiek aan het einde van haar krachten, ging ze de avond van haar 84ste verjaardag naar bed met een es wijn en een potje slaappillen en zorgde ervoor dat ze de volgende ochtend niet meer wakker werd. Bernhard daarentegen was zijn leven lang vaste klant bij de medische stand. Van kinds af aan ziekelijk en zwak en als volwassene voortdurend behept met allerlei aandoeningen en kwalen, vertelde hij graag en vaak dat zijn dokters hem niet oud zagen worden. Toch slaagde hij erin, piepend en krakend en van top tot teen onder de operatielittekens, zijn levensduur nog op te rekken tot een zeer respectabele 93 jaar. In

Tot voor kort was ik de klassieke zorgmijder

vergelijking tot zijn inke leeftijdgenote had hij dus maar liefst een kleine tien jaar levenswinst weten te boeken! De moraal van dit verhaal: klagende mensen leven het langst. En dat neem ik ter harte. Was ik tot voor kort de klassieke zorgmijder die zich in ziekenhuizen gedroeg als zon nerveus hondje dat ooit iets rottigs heeft meegemaakt altijd met een oog op de uitgang, klaar om er als een speer vandoor te gaan voor het geval er onverhoopt grijzende dokters met stinkende kapjes zouden opdoemen nu heb ik mezelf een bewust positieve houding jegens de zorgindustrie aangemeten. Dus mocht u me binnenkort in uw spreekkamer tegenkomen, dan weet u waarvoor ik kom: ik ga voor de Bernhardbonus. <

In deze rubriek verhalen schrijvers, journalisten en publicisten over een persoonlijke ervaring met de gezondheidszorg en houden (para)medici hiermee een spiegel voor.

9 - 2011 97

Afscheid
Huisarts Sjef Willemen begon in 1984 samen met een collega Huisartsenpraktijk Respons in Hengelo. Hij streed zijn hele leven voor het behoud van goede huisartsgeneeskunde. Door zijn markante levensstijl en muzikale activiteiten was hij een van de bekendste huisartsen van Twente.
TEKST els van thiel

Sjef Willemen
1955 - 2011
uisarts, muziekliefhebber, dichter, schrijver, levensgenieter en reiziger met voetstappen in 92 landen. Sjef Willemen was allesbehalve doorsnee en zo zag hij er ook niet uit. Patinten maalden niet om zijn ruige verschijning, ze voelden zich serieus genomen en vertrouwden hem. Hij drong snel door tot de kern van een probleem en wist patinten met een paar woorden te troosten en te steunen. Sjef stond nergens van te kijken. Patinten die verslaafd waren of in een andere hachelijke situatie waren beland, trad hij onbevangen tegemoet, zegt Wim Kraaijvanger, met wie hij in 1984 in Hengelo een huisartsenpraktijk begon. Sjef vond dat een goede huisarts iets van een sjamaan in zich had, vooral als het ging om psychosociale problemen. Een vertrouwenspersoon, die bij de interpretatie van een klacht de medische en maatschappelijke context en andere actoren en factoren met elkaar in verbinding brengt. Zijn sjamanistische visie werd vaak verkeerd begrepen. Hij mocht dan T-shirts dragen met wilde teksten, in grote Amerikaanse Cadillacs rijden en graag een jointje opsteken, hij was geen zweverige hippiedokter, geen rock-n-rollsjamaan. Het sjamanisme was een filosofisch raamwerk, hij bedreef reguliere geneeskunde en was begaan met mensen die het moeilijk hadden. Vrij en onverveerd Jeanette, vrouw van Sjef en ook huisarts, kwam na enige jaren de praktijk versterken. In 27 jaar is Huisartsenpraktijk Respons, een vrije vestiging, gegroeid tot bijna 8000 patinten. De naam is welgekozen: relationele geneeskunde waarin het draait om het contact met de patint was belangrijk voor Sjef. Zo had hij gemengde gevoelens over huisartsenposten. Die dokters op de post, waar ik er een van ben, hebben zaken in huis waar u vertrouwen in mag hebben, schreef hij in 2007 in zijn blog SjamaanDigiTaal. Maar wat ontbreekt, is de dokter die u kent. Door zijn taalvaardigheid en zijn goede contacten bij de media was hij een van de woordvoerders bij de roemruchte huisartsenstaking in 2001. Sjef kon humoristisch, maar ook dominant uit de hoek komen. Hij was in alle opzichten een uitgesproken persoonlijkheid, een original. Geen man van het compromis, maar van de strijd, van de kont tegen de krib. Hij kon niet zonder discussie, hij was in staat een gekoesterd standpunt te verlaten

en een andere visie te verkondigen, louter om de discussie op gang te brengen. Maar altijd ging het hem om het behoud van goede huisartsgeneeskunde. Geert-Jan van Loenen, huisarts in Hengelo en bestuurslid van de Landelijke Huisartsen Vereniging leerde Sjef kennen toen ze in 1995 collegas werden. Al snel waren ze soulmates. Vrijbuiter, vrijdenker, vrij extreem en vrij en onverveerd. Het hart op de goede plek en een bezorgde vader voor zijn zoons. Avontuur Wie is toch die vreemde vogel in die grote Amerikaanse highway patrol car? dacht Frans Wagenaar. In de jaren negentig organiseerde Wagenaar bluesfestivals in Oldenzaal. Het trof dat beiden huisarts waren en hartstochtelijk muziekliefhebber. Ze werden vrienden, broers bijna. Samen organiseerden ze het legendarische No Borders Festival. Sjef had ook een eigen radioprogramma en een platenlabel, het bestaat nog altijd. Sjef ws avontuur, zegt Wagenaar. Op vrijdagavond kondigde hij aan: Overmorgen gaan we naar Cuba. En op zondagavond zaten we in Havanna aan de cuba libre. Samen reisden ze langs de Mississippi, van het Itascameer waar de rivier ontspringt naar New Orleans, de bakermat van de Amerikaanse muziek. Bestond de soundtrack van Sjefs leven aanvankelijk vooral uit blues, Texasrock en Amerikaanse singersongwriters, later hield hij ook veel van Bach, Rachmaninov en de 19de-eeuwse Amerikaanse componist en pianist Louis Moreau Gottschalk. Als huisarts gaf Sjef patinten soms een cd mee als onderdeel van zijn consultvoering. Moet je eens naar luisteren, zal je goed doen, zei hij dan. Toen hij in 2008 zelf ziek werd, luisterde hij vaak naar Kris Kristofferson: Help me make it through the night. Op de regionale tv-zender vertelde hij openhartig over zijn ziekte, prostaatkanker. Patint zijn valt niet mee, zei hij. Na een lang ziekbed hij schreef er prachtige, puntige gedichten over overleed Sjef Willemen op 18 juni 2011 op 56-jarige leeftijd in Hengelo. <

Geen man van het compromis, maar van de kont tegen de krib

98 9 - 2011