HORMONALNE PODŁOŻE

ZACHOWAŃ
AGRESYWNYCH, LĘK

Amelia Jakubowska i Zuzanna Masłowska

 Podłoże genetyczne agresji
- brak badań, które pozwoliłyby na identyfikacje genów
związanych z zachowaniami agresywnymi u ludzi
-dzieci są bardziej podobne do rodziców biologicznych niż
adopcyjnych pod względem zachowań agresywnych
- palenie tytoniu przez matkę w trakcie ciąży zwiększa
prawdopodobieństwo aresztowania jej syna w młodości
- wpływ genów na masę ciała—> masa ciała wpływa na
zwycięstwo w bójce
- duże prawdopodobieństwo wystąpienia zachowań
agresywnych u adoptowanych dzieci, które miały rodziców
biologicznych z przeszłością kryminalną
 cd.

badania na bliźniętach jednojajowych i dwujajowych

- bliźnięta jednojajowe są do siebie bardziej podobne pod
względem zachowań agresywnych niż dwujajowe
- w młodości młodzieńcze występki bliźniąt jedno i
dwujajowych są podobne
- w dorosłości jednojajowe bliźnięta są do siebie bardziej
podobne pod względem popełnianych przestępstw
 HORMONY
TESTOSTERON

testosteron nie wpływa bezpośrednio na agresywne zachowania tylko wzmaga impulsywność reakcji na różne
bodźce
najwyższy poziom testosteronu u mężczyzn występuje w wieku 15-25 lat, w tym wieku notowana jest
największa intensywność zachowań agresywnych
mężczyźni o najwyższym poziomie testosteronu najczęściej uciekają się do przemocy
natężenie zachowania agresywnego zależy do tego, który ośrodek mózgowy zostanie zaktywizowany przez
testosteron
Podwyższony poziom kortyzolu wpływa na zmniejszenie wydzielania testosteronu u kobiet i mężczyzn
 TESTOSTERON A
MAŁPY

Nowo wprowadzone do kolonii samce

rezusów mają niski poziom testosteronu
i są obiektem ataku
Samiec o niższej randze atakuje
osobnika alfa—>testosteron słabszego
samca spada po przegranej walce a
testosteron samca alfa, który wygrał
jest podwyższony
W stadach o ustalonej i stabilnej
hierarchii różnice w poziomie
testosteronu zanikają
 BADANIA NA
WIĘŹNIACH
TESTOSTERON

Pomiary testosteronu trzech grup więźniów:

1. skazanych za przestępstwa z użyciem przemocy
przejawiających agresję wobec innych więźniów,
2. skazanych za przestępstwa bez użycia przemocy,
dominujących w grupie ale nie przejawiających
agresji
3.skazanych ale nieagresywnych i niedominujących
wobec innych więźniów

U trzeciej grupy więźniów zanotowano najniższy

poziom testosteronu
Więźniowie z grupy pierwszej i drugiej nie różnili
się poziomem testosteronu
Brak znaczącego związku miedzy zachowaniami
agresywnymi a testosteronem
 Badania na studentach
TESTOSTERON

studenci walczący o zwycięstwo w grze sportowej

-u wygrywających—> wzrost poziomu testosteronu
-U przegrywających—> spadek poziomu testosteronu
-Przy remisowym wyniku—> u wszystkich graczy poziom testosteronu obniżył się

Poziom testosteronu może wzrastać podczas sukcesów życiowych

 HORMONY
PROGESTERON I ESTRADIOL

Zmiany nastroju u kobiet związane z miesiączką—> w tym czasie (w patologicznych

przypadkach) występuje najwięcej zachowań impulsywnych w tym prób samobójczych i
zachowań agresywnych
Badania na chorych więźniarkach w szpitalu psychiatrycznym
Przyczyną agresywności może być zakłócenie relacji między stężeniami progesteronu i
estradiolu
U kobiet z zaburzoną gospodarką hormonów płciowych często występuje PMS (Premenstrual
Syndrome), który może objawiać się agresją, gniewem, bólem i zmęczeniem
 PATOLOGIA MÓZGU A PRZEMOC
PŁAT SKRONIOWY

Zespół okresowych napadów agresji

Padaczka płata skroniowego wstępuje gdy ognisko padaczkowe jest zlokalizowane w płacie skroniowym
Halucynacje, mlaskanie, cmokanie lub inne czynności emocjonalne
Przypadek Thomasa, 34-letni inżynier- zlokalizowano u niego aktywność padaczkową w płacie skroniowym
Wybuchał gwałtownym szałem skierowanych do znajomych i nieznajomych
Leczenie psychiatryczne i przeciwpadaczkowe nie pomogło

Dopiero po usunięciu części ciała migdałowatego jego agresja uległa wyciszeniu

Nie każda osoba z padaczką płata skroniowego ma tendencje do agresji
 PATOLOGIA MÓZGU A PRZEMOC
KORA PRZEDCZOŁOWA

Bójki, zachowania agresywne, grożenie z błahych powodów

Osoby z uszkodzeniem kory przedczołowej mają ogólnie osłabione hamowanie i tendencje do
zachowań społecznie nieakceptowalnych
 STRUKTURY MÓZGU
ODPOWIEDZIALNE ZA LĘK
CIAŁO MIGDAŁOWATE

Strach a lęk
Lęk jest wrodzony—> odruch wzdrygnięcia na
głośny dźwięk nawet u noworodków
Lęk dotyczy zagrożeń potencjalnych i ma
znaczenie adaptatywne
Osoby z PTSD mają znacznie większy odruch
wzdrygnięcia- osoby spięte mają silniejszy
odruch wzdrygnięcia
Połączenia z ciała migdałowatego do
podwzgórza sprawują kontrolę nad reakcjami
autonomicznymi towarzyszącymi strachowi,
takimi jak podwyższone ciśnienie krwi
 cd.

Ciało migdałowate wysyła aksony do istoty szarej okołowodociągowej śródmózgowia, która

wysyła aksony do jąder mostu kontrolujących odruch wzdrygnięcia
Za pomocą tej drogi ciało migdałowate może wzmagać odruch wzdrygnięcia
Połączenia ciała migdałowatego z korą przedczołową modyfikują korową interpretację
bodźców potencjalnie zagrażających
 GENETYKA ZABURZEŃ LĘKOWYCH

Wiele czynników ma wpływ na powstawanie tych zaburzeń

Nie znaleziono konkretnego genu odpowiedzialnego za dziedziczenie lęku
Osoby z zespołem lęku napadowego nie mają dodatkowego genu tylko mają więcej kopii tego samego genu w
chromosomie 15. dlatego nie można było znaleźć genu odpowiadającego za to zaburzenie
Osoby z zaburzeniami lękowymi często mają wadę wrodzoną zwaną wiotkością stawów- te zaburzenia nie są ze
sobą związane , ale pozostają pod kontrolą genów w tej samej części chromosomu 15.
dodatkowe kopie nie musza występować we wszystkich komórkach organizmu
CHOROBA URBACHA-
WIETHEGO

Uszkodzenia skóry
Może wystąpić atrofia ciała migdałowatego
(przez gromadzący się w nim wapń)
Brak poczucia niechęci
Przy ocenianiu różnych zdjęć (przyjemnych
i odrażających) wszystkie oceniają jako
niemal jednakowo przyjemne
Problemy z rozpoznawaniem emocji innych
ludzi, zwłaszcza strachu
Nie interpretują informacji pod względem
emocjonalnym
Badania na kobiecie z atrofią ciała
migdałowatego
 BADANIA NA
MAŁPACH
LĘK

Zniszczenie ciała migdałowatego u małp- zespół Klüvera-

Bucy’ego
Skutki:
-łagodność, spokój, sięganie po przedmioty, których małpy
zwykle unikały, mniejszy strach przed wężami i
dominującymi małpami
-Ogólne zmiejszenie strachu i lęku
-Przez zmniejszenie lęku małpy spadały na dno hierarchii—>
nie reagowały na groźby i nie szanowały przestrzeni innych
małp
-W innych badaniach małpy stały się bardziej przyjazne
Małp nie odstraszały wrogie gesty, ponieważ utraciły zdolność
ich rozumienia
 ZABURZENIA LĘKOWE

Odczuwanie silnego lęku i niepokoju bez racjonalnego powodu

FOBIE ZESPÓŁ LĘKU
Pobudzony współczulny układ autonomiczny (fight or flight) NAPADOWEGO
Fobie
-Strach przed określonymi -Epizody niepohamowanego
Zespół lęku napadowego sytuacjami lub przedmiotami lęku w sytuacjach
nieprzewidywalnych

-Agorafobia, arachnofobia, -Drażliwość, trudności w

klaustrofobia klaustrofobia skupieniu uwagi, zaburzenia snu

-Chory unika sytuacji

kojarzących się z przeżytą
sytuacja lękową
 BADANIA NA
LUDZIACH
LĘK

Mierzono aktywność mózgu ludzi obrazowaniem PET i

fMRI podczas oglądania fotografii twarzy
Zdjęcia przedstawiające twarze z ekspresją
emocjonalną—> silniejsza odpowiedź ciała
migdałowatego niż przy twarzach neutralnych
Zdjęcia przedstawiające twarze radosne również
wywoływały reakcję ciała migdałowatego—> nie jest
ono odpowiedzialne wyłącznie za strach
Nawet przy braku możliwości świadomego
rozpoznania ekspresji twarzy na zdjęciach ciało
migdałowate reaguje zgodnie z ekspresją twarzy
LEKI PRZECIWLĘKOWE

Nadpobudliwe ciało migdałowate

Leki przeciwlękowe modyfikują działanie synaps w ciele
migdałowatym
Jednym z najważniejszych neuromodulatorów
pobudzających w ciele migdałowatym- CKK
CKK- zwiększa lęk
Neuroprzekaźnik GABA- hamuje lęk
Jeśli receptory CKK są zablokowane to zmniejsza się
intensywność lęku
Leki regulują lęk blokując działanie CKK lub zwiększając
aktywność GABA
W wyniku badań przeprowadzanych na zwierzętach coraz
bardziej doceniane są leki blokujące CKK
Przy napadach paniki, które są oporne na leczenie
benzodiazepinami skuteczne są leki blokujące zwrotny
wychwyt serotoniny
 Cd.

Benzodiazepiny- leki uspokajające

diazepam, chlordiazepoksyd, alprazolam
Miejsce wiązania benzodiazepin to część kompleksu
receptora GABA (A), zmieniają one jego kształt przez co
GABA przyłącza się silniej i łatwiej do receptora redukując
lęk
 BIBLIOGRAFIA

Kalat, J. W. (2006). Biologiczne podstawy psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe

PWN
Sadowski, B. (2007). Biologiczne mechanizmy zachowania ludzi i zwierząt. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN
Vetulani, J. (2013). Neurochemia impulsywności i agresji. Psychiatria Polska
Google grafika
Mrozek-Rutkowska, N. (2022) Testosteron a stres- czy kortyzol wpływa na testosteron?