MODYUL 1

I. *PAMAGAT

DALUMAT

II.To* PANIMULA
DALUMATFIL ay isang maagwat na kursong nagpapalawak at nagpapalalim sa kasanayan
samalalim at mapanuring pagbasa, pagsulat, at pananaliksik sa wikang Filipino sa iba’t ibang

larangan, sa konteksto ng kontemporaryong sitwasyon at mga pangangailangan ng bansa at ngmga

mamamayang Pilipino .Partikular na nakatuon ang kursong ito sa makrokasanayang pagbasa at pagsulat,
gamit ang mgam a k a b u l u h a n g p a n a n a l i k s i k s a w i k a n g F i l i p i n o , b i l a n g l u n s a r a n n g
p a g p a p a l a w a k a t pagpapalalim sa kasanayan, kakayahan at kamalayan ng mga estudyante
na malikhain at mapanuring makapagdalumat o “makapag-teorya” sa wikang Filipino, batay sa mga
piling lokal at dayuhang konsepto at teorya na akma sa konteksto ng komunidad at bansa. Pre-requisite sa
kursong ito ang pagkuha ng kursong Filipino sa Iba’t Ibang Disiplina (FILDIS).

3. *LAYUNIN

1. Maipaliwanag ang kahalagahan ng wikang Filipino sa pagdadalumat o pagteteorya.

2 .Makapagpahayag ng mga makabuluhang kaisipan sa pamamagitan ng tradisyonal at
modernong midyang akma sa kontekstong Pilipino.
3 .Mapalalim ang pagpapahalaga sa sariling teorya ng mga Pilipino sa iba’t ibang larangan.
4. Makagawa ng sariling awit o tula na magpapahayag mg pagmamahal sa ating wika
 4 * PATNUBAY SA MGA MAG`-AARAL

a. Pakinggang ang awiting “Loob” ni Jess Santiago https://www.youtube.com/watch?v=F4_IMf9TzyY\

Panoorin https://www.youtube.com/watch?v=K28e1lwXGUY
b. Pagkatapos pakinggan ang awiting “Loob” ibigay ang mensaheng nais iparating ng awitin.
c. Gumawa ng sariling kathang awitin na nagpapakita ng pagmamahal sa ating wika
d. Ipasa sa susunod na linggo.

5. * PAG-ISIPAN (PRE-TEST)

Tingnan ang kahulugan ng mga awiting Pilipino.Pagtambalin ang Hanay A sa Hanay B. Isulat ang titik ng tamang
sagot sa puwang.

A B

_____1."Holdap" ni Gary Granalda- O A. Dalumat sa KOLONYAL NA MENTALIDAD ng

mga Pilipino

_____2."Tayo'y Mga Pinoy" ni Herber Bartolom B. Dalumat sa salita/konseptong Pilipino na

MAGKAKAUGNAY, MAGKAKAPARES, at
MAGKAKASALUNGAT

_____3."Pananagutan" ni Eduardo Pardo Hontiveros, SJ C. Dalumat sa konsepto ng KARAPATANG PANTAO sa

kontekstong Pilipino kontekstong Pilipino

_____4. "Laging Ikaw" ni Jess Santiago D. Dalumat sa konsepto ng KRIMEN-malaki at

dambuhalang krimen

_____5. "Batingaw" ng ASIN E. Dalumat sa konseptng panlipunang PANANAGUTAN

RESPONSIBILIDAD ng tao sa kanyang kapwa at bansa

_____6. Tuldok" ng ASIN F. Dalumat ng PUNO'T DULONG BUHAY at pag-iiral o

existence, konsepto ng tuldok

6. *TALAKAYIN
 Ano nga ba ang Dalumat.? Sinasabing ang Dalumat ay kasama sa sampung Filipino
unfamiliar words. Ibig sabihin , maraming Pilipino ay hindi alam ang kahulugan ng Dalumat. Sa

wikang Ingles,katumbas ito ng critical thingking, Sabi nga sa dictionary critical thingking is a way
of thinking in which you don’t simply accept all arguments and conclusions you are exposed to but
rather have an attitude involving questioning such arguments and conclusions.

Samakatuwid ,ang dalumat ay pagkakaroon ng kakayahan na mag-isip ng malalim. Hindi ito

basta basta simpleng mga salita, pangangatwiran o pag-iisip na madalas na nagagamit ng mga tao.
Kadalasan ito ay ang pagsasaad ng ibang kahulugan sa mga simpleng salitang paksa o partikular
na sitwasyon ng isang tao. Ito rin ay nangangailangan ng matindi at malalim na pag-iisip at
kinakailangan ng imahinasyon upang maintindihan ang salitang dalumat. kinakailangan mong
lawakan ang iyong imahinasyon na mag-isip na mag-isip kung ano ang tunay na kahulugan ng
salitang dalumat. Bilang mga mag-aral sa kolehiyo, nararapat naman talaga na matindi at malalalim
na imahinasyon.

Binigyan kahulugan ni Lacsamana et al ang kahulugan ng

Dalumat — deep thought, mental conception, abstract conception

Madalumat — to be able to conceive or imagine

Pagdalumat — act or manner of thinking deeply

Pagdalumatmula sa salitang ugat na “dalumat” na ibig sabihin ay masusi,

masinop, kritikal at analitikalpagteteorya ng wika.

Tinatawag na dalumat-salita ang paggamit ng wika sa mataas na antas ng pagteteorya batay

masusi,masinig kritikal at analitikal na pag gamit ng salita na kumakatawan sa ideya o kaalamang

nagiging konsepto na malilinang sa pag-uuri’t pag gamit nito. Tinitingnan sa paraang ito ang
ugnayan ng salitang- ugat at varyasyon ng mga pagbabanghay ng salita na nagluluwal ng sangay-
sangay na kahulugan. (Nuncio at Morles-Nuncio 2004:167)
VII. *TAYAIN ANG KASANAYAN

Tingnan ang kahulugan ng mga awiting Pilipino.Pagtambalin ang Hanay A sa Hanay B. Isulat ang titik ng tamang
sagot sa puwang.

A B

_____1."Holdap" ni Gary Granalda- O A. Dalumat sa KOLONYAL NA MENTALIDAD ng

mga Pilipino

_____2."Tayo'y Mga Pinoy" ni Herber Bartolom B. Dalumat sa salita/konseptong Pilipino na

MAGKAKAUGNAY, MAGKAKAPARES, at
MAGKAKASALUNGAT

_____3."Pananagutan" ni Eduardo Pardo Hontiveros, SJ C. Dalumat sa konsepto ng KARAPATANG PANTAO sa

kontekstong Pilipino kontekstong Pilipino

_____4. "Laging Ikaw" ni Jess Santiago D. Dalumat sa konsepto ng KRIMEN-malaki at

dambuhalang krimen

_____5. "Batingaw" ng ASIN E. Dalumat sa konseptng panlipunang PANANAGUTAN

RESPONSIBILIDAD ng tao sa kanyang kapwa at bansa

_____6. Tuldok" ng ASIN F. Dalumat ng PUNO'T DULONG BUHAY at pag-iiral o

existence, konsepto ng tuldok

INTER-AKTIBONG PAGSASANAY 1

I. Ibigay ang iyong opiyon sa mga sumusunod na pahayag.

 2.

3.

INTER-AKTIBONG PAGSASANAY 2

Bigyang kahulugan ang mga sumusunod na simbulo.

1.
2.

3.