Finansal Hizmetler Sektörünün Gelişimi Ve Finans Dünyasında Yaşanan Değişim

Finansal Hizmetler Sektörünün
Gelişimi ve Finans Dünyasında

Yaşanan Değişim
FINTECH 1. ve 2. HAFTA
Ders Hakkında
• Finansal Teknoloji (FinTech) dersinin temel amacı, finansal
hizmetlerin daha kolay, daha iyi ve daha hızlı verilmesi amacıyla
oluşturulmuş bir yenilikleri açıklamaktır. Bir başka ifadeyle
teknolojinin yardımıyla, finansal hizmetleri daha kullanıcı dostu
haline getirerek tüketicilerin finansal hizmetlere erişiminin yeni
yollardan sağlanmasıdır.
• FinTech’i, son yıllarda gündeme getiren unsurların başında
giderek artan mobil kullanım, internete her yerden ulaşma
imkânının artması, müşterilerin her şeyde olduğu gibi finans
sektöründe de teknolojik çözümler beklentisini beraberinde
getirdi. Aynı zamanda bankacılık sistemleri ile başlayan hızlı
mobil sistemler, mobil uygulamaları ve internet şubelerini daha
sık kullanılır hale getirdi. Bankacılık sektörünün yaptığı işleri çok
daha ucuz, hızlı ve kolay yollardan yapan FinTech sektörü iş
dünyasını baştan aşağı değiştirmeyi amaçlıyor.
Ders Hakkında
• Türkiye’de FinTech ekosistemi büyümesine devam ederek
aldığı yatırımları arttıracaktır. Gelişen FinTech ekosistemi ile
birlikte bulut tabanlı temassız ödemeler, lokasyon bazlı
ödemeler, giyilebilir teknolojiler ve nesnelerin interneti gibi
kavramlar geleceğin dünyasında sık sık yer alacaktır. Bu da
FinTech’in önemini ve ekosistemin genişliğini gittikçe
arttıracaktır. Yakın gelecekte Türkiye, jeopolitik avantajını da
kullanarak, bölgesel bir finansal teknolojiler merkezi haline
dönüşecektir. Dünya örnekleri göz önünde bulundurularak
düzenlenen Finansal Teknoloji dersi ile çağa uyum
sağlanması amaçlanmıştır.
• Bulut bilişim (cloud computing), bilgisayarlar ve diğer cihazlar için, istendiği
zaman kullanılabilen ve kullanıcılar arasında paylaşılan bilgisayar kaynakları
sağlayan, internet tabanlı bilişim hizmetlerinin genel adıdır. Kullanıcıların internet
olan her yerden erişim sağlayabildikleri sistemin genel adıdır.
• Nesnelerin interneti (Internet of Things, kısaca IoT),
fiziksel nesnelerin birbirleriyle veya daha büyük sistemlerle bağlantılı
olduğu iletişim ağıdır.
Türkiye’deki tüm fintech girişimlerini gösteren ve ekosistemin tüm öğelerinin fotoğrafını çeken Türkiye FinTech Ekosistem Haritası
Öğrenim Çıktıları
• Bu ders çerçevesinde öğrenciler:
• 1. Teknoloji ve regülasyonların finansal hizmetler sektörü üzerindeki

etkilerini anlayabilecek,
• 2. Finansal hizmetler sektöründeki fırsatları ve riskleri analiz
edebilecek,
• 3. FinTech girişimi oluşturacak bilgi birikimini edinebilecektir.
Haftalar İtibariyle İşlenecek Konular
Hafta Konu
1 Finansal Hizmetler Sektörünün Gelişimi ve Finans Dünyasında Yaşanan Değişim
2 Finansal Teknolojiler: Fırsatlar ve Tehditler, Finansal Teknolojilerin Gelişimi ve FinTech’in Doğuşu
3 Siber Güvenlik ve Bilişim Etiği, Tehditler, Riskler, Önlemler
4 Teknolojik Trendler, EMVCo Yeni Standartlar

5 Kimlik Doğrulama, Mobil Entegrasyon, Big Data, Social Netbanks ve Digital NonBanks, BitCoin
6 Yalın Girişim, Yalın Yeni Girişim Döngüsü, Fikir Aşamasından Başlayarak Bir Girişiminin Yalın
Yaklaşımla Kuruluş Öyküsü
7 Arasınav
8 Uluslararası Ödeme Sistemler, Kartlı Ödeme Sistemlerinin Gelişimi, Türkiye’de Ödeme Sistemleri,
Ödeme Sistemlerindeki Trendler, Dijital ve Mobil Ödemeler
9 FinTech Ekosisteminde Değer Yaratmak, FinTech Ekosisteminde Yeni Oyun Alanları, Gelir Modelleri,
Müşteriyi Anlamak, FinTech Finansal Hizmetler Sektörünü Nasıl Etkiler?
10 FinTech Regülasyonları, Finansal Suçlar ve MASAK, Kişisel Verilerin Korunması, Teknolojinin Fikri
Mülkiyet Olarak Korunması
11 Yatırımcıya Hazırlık, Yatırım Almanın Temel Stratejisi Nedir?, Yatırımcı Sunumu Nedir, Nasıl
Hazırlanır?, Girişimcilerin Yatırım Sunumları Üzerinden Geri Bildirim Verilmesi
12 FinTech Ekosisteminde Rekabet ve Oyuncular

13 FinTech Ekosisteminde Rekabet ve Boyutları, Hangi Alanlar Revaçta, Oyuncular Kimler?
14 FinTech Şirket Örnekleri

16 Final
Finansal Hizmetler Sektörünün Gelişimi
• Finansal hizmetler sektörü; mevduat bankaları, kalkınma ve yatırım
bankaları, katılım bankaları, sermaye piyasaları, sigortacılık, finansal
kiralama, faktoring* ve tüketici finansmanı ve bireysel emeklilik sistemini
içeren çok sayıda sektörü kapsamaktadır.
*Faktoring, firmaların mal ve hizmet satışlarından doğmuş veya doğacak vadeli, fatura veya
fatura yerine geçen bir belgeye dayanan alacakların(çek, senet) faktoring şirketi tarafından temlik
alınması yoluyla, finansman, garanti ve tahsilat hizmetlerinin sunulduğu bir finansal üründür.
• Uluslararası finans sisteminin yapı taşlarını oluşturacak ortak
standartların belirlenmesi ve hazırlanmasına yönelik çalışmalar
küreselleşme süreci ile birlikte hız kazanmıştır. Bu çalışmaların
amacı dünya genelinde finansal sistemin sağlamlığının ve
istikrarının küresel düzeyde sağlanmasıdır.
• Finansal hizmetler sektörünün dünya genelinde ki görünümüne
bakıldığında, ülkelerin büyümeleri ile doğru orantılı olarak finans
kuruluşları büyümüşler, gerilemeleri ile de finans kuruluşları
küçülmüşlerdir. Ayrıca gerek dünya çapında gerekse ülkeler bazında
finans kuruluşları yaşanan ekonomik krizlerin yönetiminde etkin rol
almışlardır.
Gelişmekte olan ekonomiler için istikrarın korunması ve sonucunda
ekonomik performansını sağlıklı bir şekilde yürütebilmeleri önemlidir.
Buna karşın iç ve dış makro dengesizliklerin varlığı bu durumun
önündeki riskler olarak işaret edilmektedir.
Aslına bakıldığında bu durum küresel ekonomik ve finansal görünüm
için büyük önem taşımaktadır.
Ayrıca buradan da anlaşılmaktadır ki, ülkemiz gibi gelişmekte olan
ekonomilerde finansal hizmetler sektörü kilit sektörler arasındadır.
Paranın satın alabileceği şeyler mal (uzun ya da kısa süreli olmak üzere
devam eden somut bir şey) ve hizmet (başkaları tarafından sizin için
gerçekleştirilen bir hedef) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Ayrıca, ev veya kasko poliçesi satın alabilmek için mortgage kredisine ihtiyaç
duyulmasından da anlaşılacağı üzere, bir finansal hizmet finansal malın
kendisi değildir. Fakat, bazı finansal hizmetler finansal malları temin etme
aşamasında ayrıca öneme sahiptir.
Diğer bir deyişle, finansal hizmetler, finansal malları elde etmek için gerekli
işlemleri içermektedir. Finansal sektör emlak, tüketici finansmanı, bankacılık
ve sigorta gibi farklı işlemleri içermektedir. Finansal hizmetler aynı zamanda
güvenliği içeren geniş bir yatırım fonu yelpazesini de kapsamaktadır.
Finansal hizmetler arasında önde gelen bazıları şu şekildedir:
Sigorta ve İlgili Hizmetler
–Doğrudan sigorta havuzu ödemeleri; otomobil kazası ya da iş kazaları gibi
bireysel ya da ticari ilişkiler içerisinde oluşabilecek muhtemel vakalar sonucu
karşılaşılabilecek zararları güvence altına almak isteyenlerin bu riskleri
üstlenmeleri için bu işle uğraşanlara yaptıkları ödemeler.
–Reasürör, sigortacı tarafından belirli bir fiyat üzerinden kabul edilen ve
anlaşmadaki tanıma uyan tüm riskleri devralan varlıklı bireyler ya da
şirketlerdir.
-Acente ve broker gibi sigorta aracıları, belirli bir fiyat üzerinden riskleri
karşılamak isteyenler ile aralarındaki bağlantıyı kurar.
Bankalar ve Diğer Finansal Hizmet Sağlayıcılar
–Depozitoları ve ödenebilir fonları kabul etmek ve kredi kullandırmak: Sağlayıcılar
kendilerine yatırılan mevduatları borç talep edenlere borç verirler ya da mevduat
sahiplerine yapılan ödeme ile borçlulardan alınan miktar arasındaki karı elde etmek
amacıyla yatırım yaparlar.
–Ödeme sistemlerini yönetme: Sağlayıcılar, kredi ve hesap kartları, çek gibi banka
ödeme emri ve elektronik fonlar transferi aracılığıyla, hesap görme ve işlemleri
kolaylaştırmak için ödemeyi yapan mükelleflerden alıcılara fon transferi imkanı verir.
–Ticaret: Sağlayıcılar, şirketlere satın alma ve satma güvenliği, döviz kuru ve türevler
ile ilgili destek verir.
–Menkul kıymet çıkarmak: Sağlayıcılar borç alanlara şirketlerin hisse satışını yaparak
ya da tahvil çıkararak müşterilerine kaynak toplamada destek verir.
–Varlıkları yönetmek: Sağlayıcılar, müşterilerinin yararına/adına yatırım fonları teklif
ederler ya da tavsiyede bulunurlar.
Finansal sektör içerisindeki ayrımlar belirgin değildir. Örneğin, emlak

sektöründe çalışan bir mortgage broker müşterilerine, müşterilerinin
özelliklerine uygun bir vade ve faiz oranıyla ev kredisi bulmalarına yardımcı
olarak hizmet sağlamış olabilir. Ancak, bu müşteriler aynı zamanda kredi
kartlarına ya da bir ticari bankaya da borçlanabilirler. Bir ticari banka
müşterilerinden teminat alır ve bu teminatlardan daha fazla getiriyi
yönetmek için borç verirler. Bir yatırım bankası firmaların para toplamasına
destek verir. Sigorta şirketleri ise oluşacak trafik kazası ya da ev yangını gibi
meydana gelebilecek risklere karşı poliçe satın alan müşterilerinden prim
alır.
Aracılık
Finansal sistemin merkezinde yer alan aracılar, yatırımcı ile borç talep
edenler arasındaki köprüyü oluşturur ve düşük risk almak isteyenler ile
yüksek risk almak isteyenleri eşleştirirler. Örneğin, emekliliği için yatırım
yapanlar aracılardan fayda sağlayabilirler. Böyle yaparak emekliler,
tasarruflarından daha fazlasını ilerisi için kazanıyorlar, böylece emekliler
hedefledikleri emeklilik gelirine ve enflasyon hesabına ulaşmak için daha az
tasarrufa ihtiyaç duyacaklardır. Bu noktada tasarruflarından gelir elde
etmek için nakit ihtiyacı olanları faiz karşılığı kredi verirler. Ancak, borç
verme ve ödemeleri toplama karmaşık ve riskli olduğundan mevduat
sahiplerinin genellikle bu konular hakkında pek bilgisi ya da bunlarla
ilgilenmek için zamanları yoktur. Böylece bir aracı bulmak onlar için en iyi
yol olabilir.
Aracılık
Bazı mevduat sahipleri ise tasarruflarını bir ticari bankaya yatırırlar. Bu
ise finansal hizmet sağlayıcıların en eski türlerinden biridir. Bir ticari
banka çeşitli kaynaklardan mevduat alır ve mevduat sahiplerine faiz
ödemesi yaparlar. Bankalar ise bu mevduatları bireylere ve şirketlere
faiz karşılığı borç vererek gelir elde ederler. Böylece, krediler ev satın
almaya çalışan bireylere, yatırım yapmak isteyen ya da işçi maaşlarını
ödemek için nakit ihtiyacı duyan şirkete ya da bir devlete verilebilir.
Aracılık
Bankalar günlük işlerinin bir parçası olarak çeşitli hizmetler temin eder.
Mudilere hizmet ise bankaların asıl ilgi alanlarından biridir ve bu hizmeti
çekilen kredilere uygun faiz oranlarını yansıtmak için yaparlar. Ayrıca, mudiler
ise teminatlarını istedikleri zaman çekebilirler. Mortgage borçlularına hizmet
ise ev almayı ve bunu zamanla ödemeyi gerektirir. Aynı hizmet şirketler ve
devletler için de geçerlidir, onlar da finansal ihtiyaçlarını karşılamak için
bankaya gidebilirler. Bankanın bu hizmetleri sağlayabilmesi için ödemeleri,
borçlulara yansıtılan faiz oranı ile mevduat sahiplerine ödemek zorunda
olduğu miktar arasında farklılık göstermektedir.
Aracılık
Diğer bir aracı türü ise sigortacılıktır. İnsanlar tıpkı gelecekleri için
birikim yaptıkları gibi beklenmeyen harcamaları karşılayabilmek için
de yatırım yapabilmektelerdir. Fakat emeklilik, hastalık ve trafik
kazaları gibi vakalardan daha muhtemeldir. Sigorta aracıları poliçe
ödemelerini bir havuzda toplar ve bu temettü sahiplerinin kazalarını
ve hastalıklarını ödeme riskini üzerine alırlar ve bu havuzda oluşan
nakitle de yatırım yaparak gelir elde edebilirler.
Aracılık
Daha sonra, finansal hizmet sağlayıcıları mevduat sahiplerinden borçlulara nakit
akışını sağlar ve riski dağıtır. Böylece, aracılar her bir üye için yönetilebilir tutmak
üzere mevduat sahiplerinin nakitlerini, izlenen yatırımlarını ve risk havuzunu bir
araya getirerek mevduat sahiplerine değer katabilirler. Birçok durumda, aracı hem
parayı hem de riski üstüne alır. Sonuç olarak, bankalar borçluların geri ödememe
riskini üzerine alır. Ve sigorta şirketleri sonrasında poliçe sahiplerine ödeme
yapacağı nakit havuzunu oluşturur. İnsanlar birçok finansal hizmeti aynı anda
ellerinde bulundurabilir ancak bunu yapabilmesi için bu işleri takip edecek bir
şahıs/aracı/kurum ile anlaşması ve bu anlaşma gereği onlara bir takım bedel
ödemesi çoğu zaman daha karlı olabilir.
Hizmetlerin Maliyeti
Finansal hizmet satın alanlar ne derece çeşitlilik gösterir ve maliyetler niçin
her zaman şeffaf değildir sorularını bir kaç örnekle açıklamak mümkündür.
Nispeten basit bir işlem olarak tazminat sabit bir fiyatı baz alabilir ve bir
başvuru oluşturmaya da 100 dolar denilebilir. Masraflar da sabitlenebilir.
Komisyon ise satılan mortgage değerinin yüzde biri olabilir ya da kredi ve
mevduat faizleri arasındaki fark oluşumu gibi kara dayalı olabilir. Teşvikler ise
her bir tazminat için farklıdır ve bunlar kişinin uygun olup olmama
durumuna göre farklılık gösterebilir.
Düzenleme
Finansal hizmetler bir ekonominin işleyişi açısından oldukça
önemlidir. Finansal hizmetler olmadan, mevduat sahiplerinin nakit
ihtiyacı olanları bulması güç olabilir (tersi de mümkün). Dahası
finansal hizmetler olmadan, insanlar oluşabilecek riskleri karşılamak
için tasarrufa daha çok meyilli olur ve böylece pek çok mal ve
hizmet satın alamayabilirlerdi.
Düzenleme
Hatta nispeten basit finansal mallar bile karışık haller alabilir ve hizmet satın
alan ile sağlayıcının sunmak zorunda olduğu hizmetin tarihi arasında uzun
bir zaman aralığı olabilir. Hizmet pazarı büyük ölçüde güvene bağlıdır.
Müşteriler (tasarruf sahipleri ve borçluların her ikisi de) aldıkları bilgi ve
tavsiye ile kendilerini güvende hissederler. Örneğin, hayat sigortası satın
alanlar yaşamlarını yitirdiklerinde sigorta şirketinin etraflarında olacaklarını
hesaba katarlar. Böylece müşteriler, aracıların belirlenmiş hak sahiplerine
ödeme yapacak yeterli nakde sahip olacaklarına ve sigorta şirketinin
mirasçıları mağdur etmeyeceklerine itimat etmek ister ve bu doğrultuda
hizmet satın alırlar.
Düzenleme
Finansal hizmetlerin ekonomiye önemi ve sağlayıcılar ile müşteriler
arasındaki güven artırma ihtiyacı devletin finansal hizmetleri
denetlemesinin nedenleri arasındadır. Bu denetim ülkeden ülkeye farklılık
göstermekle birlikte genellikle lisanslamayı, düzenlemeyi ve denetimi
içermektedir. Amerika’da, gerek devlet gerekse federal menşeli bir takım
acenteler mevcuttur ve bu kuruluşlar sektörün farklı kısımlarını düzenler ve
gözetlerler. İngiltere’de ise, Finansal Hizmetler Otoritesi bankalardan sigorta
şirketlerine kadar tüm finansal sektörü yönetir.
Düzenleme
Finansal sektör denetlemeleri finansal hizmet tedarikçilerine lisans ve kuralları
uygular. Denetleme, düzenli raporlamayı ve tedarikçilerin ve hesapların
incelenmesini, denetleme ve şikayetlerin araştırılmasını içerir. Denetleme aynı
zamanda kredi kartı faiz oranlarına ilişkin limitler ve çek hesabı, kredili mevduat
ücretleri gibi tüketici koruma yasalarını da içerebilir. Bununla birlikte, özellikle yeni
finansal araçların bir sonucu olarak finans sektörünün son zamanlardaki ani
büyümesi, riski durdurmak için düzenleyicilerin ve denetleyicilerin vergiye tabi
tutulması gerekebilir. Düzenleme uygulama girişimleri her zaman başarısızlıkları
engelleyemez – düzenlemeler yeni aktiviteleri kapsayamayabilir ve bazen kanuna
aykırı uygulamalar gözden kaçabilir. Bu başarısızlıkların nedeni ise gerekli
zamanlarda denetçilerin finansal kurumların yönetimini üstlenebilmesidir.
Düzenleme
2008 Amerika krizinde güvenlik destekli mortgage kredilerinin rolü
beklenmedik sonuçlara yol açan yeni finansal araçlara en güzel örnektir. Bu
durumda, sabit gelir akışını arayan finansal şirketler banka kaynaklı mortgage
satın aldılar ve sonrasında mortgageların performansına bağlı olarak ödenen
çeşitli fonlara ödeme tahsis ettiler. Bankalar, ek kredi vermek için daha fazla
nakit karşılığında mortgage satarak bu durumdan yararlandılar. Mortgagelar,
beklentilerini alan finansal şirketlerden daha riskliydi ve tahviller beklenen
kadar ödeme yapmadı. Böylece, borçlular düşük gelirlerinden dolayı büyük
çoğunlukla default verdiler. Güvenliğe dayalı mortgagelar, başlangıçta, risk
azaltmak için yardıma niyetlendi, fakat bu durum riskin daha da artmasına
neden oldu.
Verimli Kullanım
Finansal hizmetler etkin kullanım için sisteme para girişi olmasına
yardımcı olur. Paraları yastık altında saklamak yerine, müşteriler
birikimlerini gelecekteki büyük teknolojilere yatırım yapabilecek ya
da ev satın almak isteyenlere kullandırabilecek aracılara verebilirler.
Aracılık sistemi ya da bu para akışı karışık hale gelebilir ve çoğu
ülkede borç verenlerin/alanların korunması bir takım düzenlemelere
bağlıdır ve bu düzenlemeler tüm finansal hizmetlerin temelini
oluşturan güveni korumaya yardımcı olur.
Gelişimi
Finansal hizmetler sektöründeki şirketler para yönetimi işindedir.

Gelişimi
Global olarak, finansal hizmetler endüstrisi, kazanç ve hisse senedi

piyasasında büyük harf kullanımı açısından dünyayı
yönlendirmektedir. Büyük konglomeralar bu sektöre hâkim ama
aynı zamanda çok çeşitli küçük şirketler de bulunuyor.
Gelişimi
Ticari bankacılık hizmetleri finansal hizmetler grubunun temelini
oluşturur. Ticari bir bankanın işlemleri, mevduatın korunması, kredi ve
banka kartlarının verilmesi ve paranın ödünç verilmesini içerir. Bir
yatırım bankası genellikle sadece anlaşma sağlayıcıları ve yüksek net
değerli müşterileri ile çalışır, kamuoyu tarafından değil. Bu bankalar
anlaşmaları imzalamakta, sermaye piyasalarına erişimi sağlamakta,
servet yönetimi ve vergi danışmanlığı sunmakta, şirketleri birleşme ve
devralmalar konusunda bilgilendirmekte ve hisse senedi ve tahvil alım
satımını kolaylaştırmaktadır. Mali müşavirler ve indirim aracıları da bu
nişini işgal ediyor.
Gelişimi
Hedge fonları, yatırım fonları ve yatırım ortaklıkları, finansal piyasalarda
para yatırmakta ve yönetim ücretlerini bu süreçte toplamaktadır. Bu
kuruluşlar, portföylerini ticaret ve onarımın yanı sıra yasal, uygunluk ve
pazarlama tavsiyesi için saklama hizmetleri talep etmektedir. Ayrıca,
portföy yönetimi, müşteri raporlama ve diğer arka ofis hizmetleri için
yazılım uygulamaları geliştirerek yatırım fonu topluluğuna hitap eden
yazılım tedarikçileri de bulunmaktadır.
Gelişimi
Özel sermaye fonları, girişim sermayesi sağlayıcıları ve melek
yatırımcıları, sahiplik kazancı veya kâr katılımı karşılığında şirketlere
yatırım sermayesi sağlarlar. Girişim sermayesi, 1990'lı yıllarda
firmalar için özellikle önemlidir. 2006'da toplama hacmi, 2000 yılında
nokta-com balonunun zirve noktasına göre önemli ölçüde düşük
olmasına rağmen, büyük fırsatlar elde etmek için sahnelerin
arkasında olanların çoğu bu gruba atfedildi.
Gelişimi
Sigorta, finansal hizmetler sektörünün önemli bir alt sektörüdür. ABD'de
bir sigorta acentesi bir aracı kurumdan farklıdır. Bunlardan birincisi
sigorta şirketinin bir temsilcisidir; ikincisi ise sigortalıları temsil eder ve
sigorta poliçeleri için dükkan kurar. Bu aynı zamanda müşterilere sigorta
riskini değerlendiren ve yatırım bankacısına kredi riski konusunda
tavsiyede bulunan sigortacının alanıdır. Nihayetinde, reasürörler, onları
felaket kayıplarından korumak için sigortacılara kendileri için sigorta
satmakla yükümlüdürler.
Gelişimi
Geniş mali hizmetler sektörü ayrıca muhasebeciler ve vergi inceleme
hizmetleri, döviz ve havale hizmetleri ile kredi kartı makine hizmetleri ve
şebekeleri de içerir. Aynı zamanda, borç çözümleme hizmetleri ve Visa ve
MasterCard gibi küresel ödeme sağlayıcılarının yanı sıra hisse senedi,
türev ürün ve emtia ticaretini kolaylaştıran değişimler de içerir.
Gelişimi
“Finansal Teknoloji” sözcüklerinin birleşimi olan FinTech, 2015 yılının
başında hayatımıza giren dijital dünyanın yeni gözdesidir.
Gelişimi
FinTech, finansal yöntemlerle rekabet etmeyi amaçlayan teknolojik bir
yeniliktir. Mobil bankacılık ve yatırım için mobil cihazların kullanımını,
finansal hizmetlere kişilerin çok daha kolay ulaşımını sağlamak amaçlı
teknoloji örneğidir.
Gelişimi
FinTech Nasıl Ortaya Çıktı?
Fintech, 21. yüzyılda ortaya çıkan finansal hizmetler sektörlerini tanımlayan
finansal teknolojiler portalı olarak da adlandırılmaktadır. Başlangıçta tüketici ve
ticaret finans kurumlarının teknolojik arka planlarını geliştirmek için
uygulanmıştır. Finansal okuryazarlık ve eğitim, perakende bankacılık, yatırım
ve hatta bitcoin gibi kripto para birimleri de dahil olmak üzere finans
sektöründeki teknolojik yenilikleri de içerecek şekilde genişlemiştir.
Finansal teknolojinin dışından, geleneksel bankacılık ve borç vermenin ağır
işlemesine engel olmak ve değişime karşı olan direnci azaltmak için
kullanılmıştır. Tüketici için para almayı ve göndermeyi kolaylaştıran bir
sistemdir.
Gelişimi
FinTech’in ne olduğuna dair hemfikir olan herhangi iki kaynağı bulmak
şaşırtıcı derecede zor. Fintech önceleri, geleneksel bankacılık
kurumlarının sunucu ve yazılım uygulamaları kurmanın anlaşılmaz arka
plan süreçleri olarak tanımlanırken, endüstrinin büyümesiyle birlikte bu
tanımlama değişti. Ancak çoğu tanımlama, geleneksel finansal hizmetler
sektörünü bozmak, değiştirmek ve iyileştirmek için teknolojiyi
kullanmanın temel fikir olduğunu takip etmektedir.
Gelişimi
FinTech, bugün anladığımız gibi çok genç bir endüstridir. Wharton
School’da MBA öğrencisi ve okulun FinTech Girişimi’nin kurucularından
Daniel McAuley, FinTech’i “finansal sistemleri daha verimli hale
getirmek için teknoloji kullanan şirketlerden oluşan ekonomik bir
endüstri” olarak tanımlıyor.
Gelişimi
Teknolojik gelişmeler, 20. Yüzyıl da ticaret ve bankacılığın yollarını
ayırmıştır. Örneğin, mobil ticarette hisse ticareti uygulaması olan
Robinhood, müşterilerden işlemler için hiçbir ücret talep etmiyor.
Prosper ve Lending Club gibi ödünç verme siteleri, geniş piyasa
güçlerine yönelik krediler için rekabet açarak, oranları azaltmayı
taahhüt ediyor. 2020 yılına kadar hayata geçirilmesi gereken
teknolojiler, mobil bankacılık, borsalarda mobil ticaret, Apple
Cüzdanlar, finansal danışmanlık ve LearnVest ve Betterment gibi robo-
danışman siteleri var.
Gelişimi
Fintech’teki Yeni Teknoloji
Eskiden bireyler ve kurumlar, piyasada görünmeyen el olarak tanımlanan
mekanizmayı kullanıp finansal kararlar alırlardı. Makine öğrenimi, tahmini
davranış analizi ve veri odaklı pazarlama gibi yeni teknolojiler, tahmin
çalışmalarını ve finansal kararların odak noktasını göz ardı etmeye başladı.
“Öğrenme” uygulamaları, yalnızca kendilerine saklı olan kullanıcıların
alışkanlıklarını öğrenmekle kalmayıp, otomatik bilinçsiz harcama ve
tasarruf kararlarını daha iyi hale getirmek için kullanıcıları oyunları
oynamaya yönlendirdi. Arka uçta geliştirilmiş veri analizi, kurumsal
müşterilerin yatırım kararlarını daha da rafine etmelerine ve finansal
yenilikler için yeni fırsatlar yaratmalarına yardımcı olmaya başladı.
Gelişimi
Bu konu ile ilgili dört geniş kategori bulunuyor.

1.Bankalar ve B2B (B2B, yani İngilizce açılımı "Business to Business" olan bu
kısaltma, şirketler arası pazarlama ya da satış uygulamalarına verilen kısa
tanımdır).
2.Müşteriler
3.Küçük İşletmeler ve B2C (B2C (Business to Consumer): İşletmeden tüketiciye
işlem yapılan bir e-ticaret modelidir. Hepsiburada.com gibi siteler buna örnek
olarak verilebilir).
4.Tüketiciler.
Gelişimi
Mobil bankacılık eğilimleri, artan bilgi, veri, doğru analitik ve erişimin
merkezden uzaklaştırılması, dört grubun hepsinin benzeri görülmemiş
yollarla etkileşime girme fırsatları yaratmalarına yardımcı oldu.
Mali sektör, yazılım yoluyla bozulmaya karşı en savunmasız olan
sektörlerden biri olarak görülüyor. Bunun sebebi ise finansal
hizmetlerin, yayıncılık gibi somut mallardan ziyade bilgi üretiyor olması.
Finansal teknoloji, sigortacılığı, ticareti ve risk yönetimini dijitalleştirmek
için kullanılmıştır.
DERS SONU
Gelişimi ve Finans Dünyasında
Yaşanan Değişim
Ders Hakkında
• Finansal Teknoloji (FinTech) dersinin temel amacı, finansal
hizmetlerin daha kolay, daha iyi ve daha hızlı verilmesi amacıyla
oluşturulmuş bir yenilikleri açıklamaktır. Bir başka ifadeyle
teknolojinin yardımıyla, finansal hizmetleri daha kullanıcı dostu
haline getirerek tüketicilerin finansal hizmetlere erişiminin yeni
yollardan sağlanmasıdır.
• FinTech’i, son yıllarda gündeme getiren unsurların başında
giderek artan mobil kullanım, internete her yerden ulaşma
imkânının artması, müşterilerin her şeyde olduğu gibi finans
sektöründe de teknolojik çözümler beklentisini beraberinde
getirdi. Aynı zamanda bankacılık sistemleri ile başlayan hızlı
mobil sistemler, mobil uygulamaları ve internet şubelerini daha
sık kullanılır hale getirdi. Bankacılık sektörünün yaptığı işleri çok
daha ucuz, hızlı ve kolay yollardan yapan FinTech sektörü iş
dünyasını baştan aşağı değiştirmeyi amaçlıyor.
Ders Hakkında
• Türkiye’de FinTech ekosistemi büyümesine devam ederek
aldığı yatırımları arttıracaktır. Gelişen FinTech ekosistemi ile
birlikte bulut tabanlı temassız ödemeler, lokasyon bazlı
ödemeler, giyilebilir teknolojiler ve nesnelerin interneti gibi
kavramlar geleceğin dünyasında sık sık yer alacaktır. Bu da
FinTech’in önemini ve ekosistemin genişliğini gittikçe
arttıracaktır. Yakın gelecekte Türkiye, jeopolitik avantajını da
kullanarak, bölgesel bir finansal teknolojiler merkezi haline
dönüşecektir. Dünya örnekleri göz önünde bulundurularak
düzenlenen Finansal Teknoloji dersi ile çağa uyum
sağlanması amaçlanmıştır.
• Bulut bilişim (cloud computing), bilgisayarlar ve diğer cihazlar için, istendiği
zaman kullanılabilen ve kullanıcılar arasında paylaşılan bilgisayar kaynakları
sağlayan, internet tabanlı bilişim hizmetlerinin genel adıdır. Kullanıcıların internet
olan her yerden erişim sağlayabildikleri sistemin genel adıdır.
• Nesnelerin interneti (Internet of Things, kısaca IoT),
fiziksel nesnelerin birbirleriyle veya daha büyük sistemlerle bağlantılı
olduğu iletişim ağıdır.
Türkiye’deki tüm fintech girişimlerini gösteren ve ekosistemin tüm öğelerinin fotoğrafını çeken Türkiye FinTech Ekosistem Haritası
Öğrenim Çıktıları
• Bu ders çerçevesinde öğrenciler:
• 1. Teknoloji ve regülasyonların finansal hizmetler sektörü üzerindeki

etkilerini anlayabilecek,
• 2. Finansal hizmetler sektöründeki fırsatları ve riskleri analiz
edebilecek,
• 3. FinTech girişimi oluşturacak bilgi birikimini edinebilecektir.
Haftalar İtibariyle İşlenecek Konular
Hafta Konu
1 Finansal Hizmetler Sektörünün Gelişimi ve Finans Dünyasında Yaşanan Değişim
2 Finansal Teknolojiler: Fırsatlar ve Tehditler, Finansal Teknolojilerin Gelişimi ve FinTech’in Doğuşu
3 Siber Güvenlik ve Bilişim Etiği, Tehditler, Riskler, Önlemler
4 Teknolojik Trendler, EMVCo Yeni Standartlar

5 Kimlik Doğrulama, Mobil Entegrasyon, Big Data, Social Netbanks ve Digital NonBanks, BitCoin
6 Yalın Girişim, Yalın Yeni Girişim Döngüsü, Fikir Aşamasından Başlayarak Bir Girişiminin Yalın
Yaklaşımla Kuruluş Öyküsü
7 Arasınav
8 Uluslararası Ödeme Sistemler, Kartlı Ödeme Sistemlerinin Gelişimi, Türkiye’de Ödeme Sistemleri,
Ödeme Sistemlerindeki Trendler, Dijital ve Mobil Ödemeler
9 FinTech Ekosisteminde Değer Yaratmak, FinTech Ekosisteminde Yeni Oyun Alanları, Gelir Modelleri,
Müşteriyi Anlamak, FinTech Finansal Hizmetler Sektörünü Nasıl Etkiler?
10 FinTech Regülasyonları, Finansal Suçlar ve MASAK, Kişisel Verilerin Korunması, Teknolojinin Fikri
Mülkiyet Olarak Korunması
11 Yatırımcıya Hazırlık, Yatırım Almanın Temel Stratejisi Nedir?, Yatırımcı Sunumu Nedir, Nasıl
Hazırlanır?, Girişimcilerin Yatırım Sunumları Üzerinden Geri Bildirim Verilmesi
12 FinTech Ekosisteminde Rekabet ve Oyuncular

13 FinTech Ekosisteminde Rekabet ve Boyutları, Hangi Alanlar Revaçta, Oyuncular Kimler?

16 Final
• Finansal hizmetler sektörü; mevduat bankaları, kalkınma ve yatırım
bankaları, katılım bankaları, sermaye piyasaları, sigortacılık, finansal
kiralama, faktoring* ve tüketici finansmanı ve bireysel emeklilik sistemini
içeren çok sayıda sektörü kapsamaktadır.
*Faktoring, firmaların mal ve hizmet satışlarından doğmuş veya doğacak vadeli, fatura veya
fatura yerine geçen bir belgeye dayanan alacakların(çek, senet) faktoring şirketi tarafından temlik
alınması yoluyla, finansman, garanti ve tahsilat hizmetlerinin sunulduğu bir finansal üründür.
• Uluslararası finans sisteminin yapı taşlarını oluşturacak ortak
standartların belirlenmesi ve hazırlanmasına yönelik çalışmalar
küreselleşme süreci ile birlikte hız kazanmıştır. Bu çalışmaların
amacı dünya genelinde finansal sistemin sağlamlığının ve
istikrarının küresel düzeyde sağlanmasıdır.
• Finansal hizmetler sektörünün dünya genelinde ki görünümüne
bakıldığında, ülkelerin büyümeleri ile doğru orantılı olarak finans
kuruluşları büyümüşler, gerilemeleri ile de finans kuruluşları
küçülmüşlerdir. Ayrıca gerek dünya çapında gerekse ülkeler bazında
finans kuruluşları yaşanan ekonomik krizlerin yönetiminde etkin rol
almışlardır.
Gelişmekte olan ekonomiler için istikrarın korunması ve sonucunda
ekonomik performansını sağlıklı bir şekilde yürütebilmeleri önemlidir.
Buna karşın iç ve dış makro dengesizliklerin varlığı bu durumun
önündeki riskler olarak işaret edilmektedir.
Aslına bakıldığında bu durum küresel ekonomik ve finansal görünüm
için büyük önem taşımaktadır.
Ayrıca buradan da anlaşılmaktadır ki, ülkemiz gibi gelişmekte olan
ekonomilerde finansal hizmetler sektörü kilit sektörler arasındadır.
Paranın satın alabileceği şeyler mal (uzun ya da kısa süreli olmak üzere
devam eden somut bir şey) ve hizmet (başkaları tarafından sizin için
gerçekleştirilen bir hedef) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Ayrıca, ev veya kasko poliçesi satın alabilmek için mortgage kredisine ihtiyaç
duyulmasından da anlaşılacağı üzere, bir finansal hizmet finansal malın
kendisi değildir. Fakat, bazı finansal hizmetler finansal malları temin etme
aşamasında ayrıca öneme sahiptir.
Diğer bir deyişle, finansal hizmetler, finansal malları elde etmek için gerekli
işlemleri içermektedir. Finansal sektör emlak, tüketici finansmanı, bankacılık
ve sigorta gibi farklı işlemleri içermektedir. Finansal hizmetler aynı zamanda
güvenliği içeren geniş bir yatırım fonu yelpazesini de kapsamaktadır.
Finansal hizmetler arasında önde gelen bazıları şu şekildedir:
Sigorta ve İlgili Hizmetler
–Doğrudan sigorta havuzu ödemeleri; otomobil kazası ya da iş kazaları gibi
bireysel ya da ticari ilişkiler içerisinde oluşabilecek muhtemel vakalar sonucu
karşılaşılabilecek zararları güvence altına almak isteyenlerin bu riskleri
üstlenmeleri için bu işle uğraşanlara yaptıkları ödemeler.
–Reasürör, sigortacı tarafından belirli bir fiyat üzerinden kabul edilen ve
anlaşmadaki tanıma uyan tüm riskleri devralan varlıklı bireyler ya da
şirketlerdir.
-Acente ve broker gibi sigorta aracıları, belirli bir fiyat üzerinden riskleri
karşılamak isteyenler ile aralarındaki bağlantıyı kurar.
Bankalar ve Diğer Finansal Hizmet Sağlayıcılar
–Depozitoları ve ödenebilir fonları kabul etmek ve kredi kullandırmak: Sağlayıcılar
kendilerine yatırılan mevduatları borç talep edenlere borç verirler ya da mevduat
sahiplerine yapılan ödeme ile borçlulardan alınan miktar arasındaki karı elde etmek
amacıyla yatırım yaparlar.
–Ödeme sistemlerini yönetme: Sağlayıcılar, kredi ve hesap kartları, çek gibi banka
ödeme emri ve elektronik fonlar transferi aracılığıyla, hesap görme ve işlemleri
kolaylaştırmak için ödemeyi yapan mükelleflerden alıcılara fon transferi imkanı verir.
–Ticaret: Sağlayıcılar, şirketlere satın alma ve satma güvenliği, döviz kuru ve türevler
ile ilgili destek verir.
–Menkul kıymet çıkarmak: Sağlayıcılar borç alanlara şirketlerin hisse satışını yaparak
ya da tahvil çıkararak müşterilerine kaynak toplamada destek verir.
–Varlıkları yönetmek: Sağlayıcılar, müşterilerinin yararına/adına yatırım fonları teklif
ederler ya da tavsiyede bulunurlar.
Finansal sektör içerisindeki ayrımlar belirgin değildir. Örneğin, emlak

sektöründe çalışan bir mortgage broker müşterilerine, müşterilerinin
özelliklerine uygun bir vade ve faiz oranıyla ev kredisi bulmalarına yardımcı
olarak hizmet sağlamış olabilir. Ancak, bu müşteriler aynı zamanda kredi
kartlarına ya da bir ticari bankaya da borçlanabilirler. Bir ticari banka
müşterilerinden teminat alır ve bu teminatlardan daha fazla getiriyi
yönetmek için borç verirler. Bir yatırım bankası firmaların para toplamasına
destek verir. Sigorta şirketleri ise oluşacak trafik kazası ya da ev yangını gibi
meydana gelebilecek risklere karşı poliçe satın alan müşterilerinden prim
alır.
Aracılık
Finansal sistemin merkezinde yer alan aracılar, yatırımcı ile borç talep
edenler arasındaki köprüyü oluşturur ve düşük risk almak isteyenler ile
yüksek risk almak isteyenleri eşleştirirler. Örneğin, emekliliği için yatırım
yapanlar aracılardan fayda sağlayabilirler. Böyle yaparak emekliler,
tasarruflarından daha fazlasını ilerisi için kazanıyorlar, böylece emekliler
hedefledikleri emeklilik gelirine ve enflasyon hesabına ulaşmak için daha az
tasarrufa ihtiyaç duyacaklardır. Bu noktada tasarruflarından gelir elde
etmek için nakit ihtiyacı olanları faiz karşılığı kredi verirler. Ancak, borç
verme ve ödemeleri toplama karmaşık ve riskli olduğundan mevduat
sahiplerinin genellikle bu konular hakkında pek bilgisi ya da bunlarla
ilgilenmek için zamanları yoktur. Böylece bir aracı bulmak onlar için en iyi
yol olabilir.
Aracılık
Bazı mevduat sahipleri ise tasarruflarını bir ticari bankaya yatırırlar. Bu
ise finansal hizmet sağlayıcıların en eski türlerinden biridir. Bir ticari
banka çeşitli kaynaklardan mevduat alır ve mevduat sahiplerine faiz
ödemesi yaparlar. Bankalar ise bu mevduatları bireylere ve şirketlere
faiz karşılığı borç vererek gelir elde ederler. Böylece, krediler ev satın
almaya çalışan bireylere, yatırım yapmak isteyen ya da işçi maaşlarını
ödemek için nakit ihtiyacı duyan şirkete ya da bir devlete verilebilir.
Aracılık
Bankalar günlük işlerinin bir parçası olarak çeşitli hizmetler temin eder.
Mudilere hizmet ise bankaların asıl ilgi alanlarından biridir ve bu hizmeti
çekilen kredilere uygun faiz oranlarını yansıtmak için yaparlar. Ayrıca, mudiler
ise teminatlarını istedikleri zaman çekebilirler. Mortgage borçlularına hizmet
ise ev almayı ve bunu zamanla ödemeyi gerektirir. Aynı hizmet şirketler ve
devletler için de geçerlidir, onlar da finansal ihtiyaçlarını karşılamak için
bankaya gidebilirler. Bankanın bu hizmetleri sağlayabilmesi için ödemeleri,
borçlulara yansıtılan faiz oranı ile mevduat sahiplerine ödemek zorunda
olduğu miktar arasında farklılık göstermektedir.
Aracılık
Diğer bir aracı türü ise sigortacılıktır. İnsanlar tıpkı gelecekleri için
birikim yaptıkları gibi beklenmeyen harcamaları karşılayabilmek için
de yatırım yapabilmektelerdir. Fakat emeklilik, hastalık ve trafik
kazaları gibi vakalardan daha muhtemeldir. Sigorta aracıları poliçe
ödemelerini bir havuzda toplar ve bu temettü sahiplerinin kazalarını
ve hastalıklarını ödeme riskini üzerine alırlar ve bu havuzda oluşan
nakitle de yatırım yaparak gelir elde edebilirler.
Aracılık
Finansal hizmet satın alanlar ne derece çeşitlilik gösterir ve maliyetler niçin
her zaman şeffaf değildir sorularını bir kaç örnekle açıklamak mümkündür.
Nispeten basit bir işlem olarak tazminat sabit bir fiyatı baz alabilir ve bir
başvuru oluşturmaya da 100 dolar denilebilir. Masraflar da sabitlenebilir.
Komisyon ise satılan mortgage değerinin yüzde biri olabilir ya da kredi ve
mevduat faizleri arasındaki fark oluşumu gibi kara dayalı olabilir. Teşvikler ise
her bir tazminat için farklıdır ve bunlar kişinin uygun olup olmama
durumuna göre farklılık gösterebilir.
Düzenleme
Finansal hizmetler bir ekonominin işleyişi açısından oldukça
önemlidir. Finansal hizmetler olmadan, mevduat sahiplerinin nakit
ihtiyacı olanları bulması güç olabilir (tersi de mümkün). Dahası
finansal hizmetler olmadan, insanlar oluşabilecek riskleri karşılamak
için tasarrufa daha çok meyilli olur ve böylece pek çok mal ve
hizmet satın alamayabilirlerdi.
Düzenleme
Hatta nispeten basit finansal mallar bile karışık haller alabilir ve hizmet satın
alan ile sağlayıcının sunmak zorunda olduğu hizmetin tarihi arasında uzun
bir zaman aralığı olabilir. Hizmet pazarı büyük ölçüde güvene bağlıdır.
Müşteriler (tasarruf sahipleri ve borçluların her ikisi de) aldıkları bilgi ve
tavsiye ile kendilerini güvende hissederler. Örneğin, hayat sigortası satın
alanlar yaşamlarını yitirdiklerinde sigorta şirketinin etraflarında olacaklarını
hesaba katarlar. Böylece müşteriler, aracıların belirlenmiş hak sahiplerine
ödeme yapacak yeterli nakde sahip olacaklarına ve sigorta şirketinin
mirasçıları mağdur etmeyeceklerine itimat etmek ister ve bu doğrultuda
hizmet satın alırlar.
Düzenleme
Finansal hizmetlerin ekonomiye önemi ve sağlayıcılar ile müşteriler
arasındaki güven artırma ihtiyacı devletin finansal hizmetleri
denetlemesinin nedenleri arasındadır. Bu denetim ülkeden ülkeye farklılık
göstermekle birlikte genellikle lisanslamayı, düzenlemeyi ve denetimi
içermektedir. Amerika’da, gerek devlet gerekse federal menşeli bir takım
acenteler mevcuttur ve bu kuruluşlar sektörün farklı kısımlarını düzenler ve
gözetlerler. İngiltere’de ise, Finansal Hizmetler Otoritesi bankalardan sigorta
şirketlerine kadar tüm finansal sektörü yönetir.
Düzenleme
Finansal sektör denetlemeleri finansal hizmet tedarikçilerine lisans ve kuralları
uygular. Denetleme, düzenli raporlamayı ve tedarikçilerin ve hesapların
incelenmesini, denetleme ve şikayetlerin araştırılmasını içerir. Denetleme aynı
zamanda kredi kartı faiz oranlarına ilişkin limitler ve çek hesabı, kredili mevduat
ücretleri gibi tüketici koruma yasalarını da içerebilir. Bununla birlikte, özellikle yeni
finansal araçların bir sonucu olarak finans sektörünün son zamanlardaki ani
büyümesi, riski durdurmak için düzenleyicilerin ve denetleyicilerin vergiye tabi
tutulması gerekebilir. Düzenleme uygulama girişimleri her zaman başarısızlıkları
engelleyemez – düzenlemeler yeni aktiviteleri kapsayamayabilir ve bazen kanuna
aykırı uygulamalar gözden kaçabilir. Bu başarısızlıkların nedeni ise gerekli
zamanlarda denetçilerin finansal kurumların yönetimini üstlenebilmesidir.
Düzenleme
2008 Amerika krizinde güvenlik destekli mortgage kredilerinin rolü
beklenmedik sonuçlara yol açan yeni finansal araçlara en güzel örnektir. Bu
durumda, sabit gelir akışını arayan finansal şirketler banka kaynaklı mortgage
satın aldılar ve sonrasında mortgageların performansına bağlı olarak ödenen
çeşitli fonlara ödeme tahsis ettiler. Bankalar, ek kredi vermek için daha fazla
nakit karşılığında mortgage satarak bu durumdan yararlandılar. Mortgagelar,
beklentilerini alan finansal şirketlerden daha riskliydi ve tahviller beklenen
kadar ödeme yapmadı. Böylece, borçlular düşük gelirlerinden dolayı büyük
çoğunlukla default verdiler. Güvenliğe dayalı mortgagelar, başlangıçta, risk
azaltmak için yardıma niyetlendi, fakat bu durum riskin daha da artmasına
neden oldu.
Verimli Kullanım
Finansal hizmetler etkin kullanım için sisteme para girişi olmasına
yardımcı olur. Paraları yastık altında saklamak yerine, müşteriler
birikimlerini gelecekteki büyük teknolojilere yatırım yapabilecek ya
da ev satın almak isteyenlere kullandırabilecek aracılara verebilirler.
Aracılık sistemi ya da bu para akışı karışık hale gelebilir ve çoğu
ülkede borç verenlerin/alanların korunması bir takım düzenlemelere
bağlıdır ve bu düzenlemeler tüm finansal hizmetlerin temelini
oluşturan güveni korumaya yardımcı olur.
Gelişimi
Finansal hizmetler sektöründeki şirketler para yönetimi işindedir.

Gelişimi
Global olarak, finansal hizmetler endüstrisi, kazanç ve hisse senedi

piyasasında büyük harf kullanımı açısından dünyayı
yönlendirmektedir. Büyük konglomeralar bu sektöre hâkim ama
aynı zamanda çok çeşitli küçük şirketler de bulunuyor.
Gelişimi
Ticari bankacılık hizmetleri finansal hizmetler grubunun temelini
oluşturur. Ticari bir bankanın işlemleri, mevduatın korunması, kredi ve
banka kartlarının verilmesi ve paranın ödünç verilmesini içerir. Bir
yatırım bankası genellikle sadece anlaşma sağlayıcıları ve yüksek net
değerli müşterileri ile çalışır, kamuoyu tarafından değil. Bu bankalar
anlaşmaları imzalamakta, sermaye piyasalarına erişimi sağlamakta,
servet yönetimi ve vergi danışmanlığı sunmakta, şirketleri birleşme ve
devralmalar konusunda bilgilendirmekte ve hisse senedi ve tahvil alım
satımını kolaylaştırmaktadır. Mali müşavirler ve indirim aracıları da bu
nişini işgal ediyor.
Gelişimi
Hedge fonları, yatırım fonları ve yatırım ortaklıkları, finansal piyasalarda
para yatırmakta ve yönetim ücretlerini bu süreçte toplamaktadır. Bu
kuruluşlar, portföylerini ticaret ve onarımın yanı sıra yasal, uygunluk ve
pazarlama tavsiyesi için saklama hizmetleri talep etmektedir. Ayrıca,
portföy yönetimi, müşteri raporlama ve diğer arka ofis hizmetleri için
yazılım uygulamaları geliştirerek yatırım fonu topluluğuna hitap eden
yazılım tedarikçileri de bulunmaktadır.
Gelişimi
Özel sermaye fonları, girişim sermayesi sağlayıcıları ve melek
yatırımcıları, sahiplik kazancı veya kâr katılımı karşılığında şirketlere
yatırım sermayesi sağlarlar. Girişim sermayesi, 1990'lı yıllarda
firmalar için özellikle önemlidir. 2006'da toplama hacmi, 2000 yılında
nokta-com balonunun zirve noktasına göre önemli ölçüde düşük
olmasına rağmen, büyük fırsatlar elde etmek için sahnelerin
arkasında olanların çoğu bu gruba atfedildi.
Gelişimi
Sigorta, finansal hizmetler sektörünün önemli bir alt sektörüdür. ABD'de
bir sigorta acentesi bir aracı kurumdan farklıdır. Bunlardan birincisi
sigorta şirketinin bir temsilcisidir; ikincisi ise sigortalıları temsil eder ve
sigorta poliçeleri için dükkan kurar. Bu aynı zamanda müşterilere sigorta
riskini değerlendiren ve yatırım bankacısına kredi riski konusunda
tavsiyede bulunan sigortacının alanıdır. Nihayetinde, reasürörler, onları
felaket kayıplarından korumak için sigortacılara kendileri için sigorta
satmakla yükümlüdürler.
Gelişimi
Geniş mali hizmetler sektörü ayrıca muhasebeciler ve vergi inceleme
hizmetleri, döviz ve havale hizmetleri ile kredi kartı makine hizmetleri ve
şebekeleri de içerir. Aynı zamanda, borç çözümleme hizmetleri ve Visa ve
MasterCard gibi küresel ödeme sağlayıcılarının yanı sıra hisse senedi,
türev ürün ve emtia ticaretini kolaylaştıran değişimler de içerir.
Gelişimi
“Finansal Teknoloji” sözcüklerinin birleşimi olan FinTech, 2015 yılının
başında hayatımıza giren dijital dünyanın yeni gözdesidir.
Gelişimi
FinTech, finansal yöntemlerle rekabet etmeyi amaçlayan teknolojik bir
yeniliktir. Mobil bankacılık ve yatırım için mobil cihazların kullanımını,
finansal hizmetlere kişilerin çok daha kolay ulaşımını sağlamak amaçlı
teknoloji örneğidir.
Gelişimi
Fintech, 21. yüzyılda ortaya çıkan finansal hizmetler sektörlerini tanımlayan
finansal teknolojiler portalı olarak da adlandırılmaktadır. Başlangıçta tüketici ve
ticaret finans kurumlarının teknolojik arka planlarını geliştirmek için
uygulanmıştır. Finansal okuryazarlık ve eğitim, perakende bankacılık, yatırım
ve hatta bitcoin gibi kripto para birimleri de dahil olmak üzere finans
sektöründeki teknolojik yenilikleri de içerecek şekilde genişlemiştir.
Finansal teknolojinin dışından, geleneksel bankacılık ve borç vermenin ağır
işlemesine engel olmak ve değişime karşı olan direnci azaltmak için
kullanılmıştır. Tüketici için para almayı ve göndermeyi kolaylaştıran bir
sistemdir.
Gelişimi
FinTech’in ne olduğuna dair hemfikir olan herhangi iki kaynağı bulmak
şaşırtıcı derecede zor. Fintech önceleri, geleneksel bankacılık
kurumlarının sunucu ve yazılım uygulamaları kurmanın anlaşılmaz arka
plan süreçleri olarak tanımlanırken, endüstrinin büyümesiyle birlikte bu
tanımlama değişti. Ancak çoğu tanımlama, geleneksel finansal hizmetler
sektörünü bozmak, değiştirmek ve iyileştirmek için teknolojiyi
kullanmanın temel fikir olduğunu takip etmektedir.
Gelişimi
FinTech, bugün anladığımız gibi çok genç bir endüstridir. Wharton
School’da MBA öğrencisi ve okulun FinTech Girişimi’nin kurucularından
Daniel McAuley, FinTech’i “finansal sistemleri daha verimli hale
getirmek için teknoloji kullanan şirketlerden oluşan ekonomik bir
endüstri” olarak tanımlıyor.
Gelişimi
Teknolojik gelişmeler, 20. Yüzyıl da ticaret ve bankacılığın yollarını
ayırmıştır. Örneğin, mobil ticarette hisse ticareti uygulaması olan
Robinhood, müşterilerden işlemler için hiçbir ücret talep etmiyor.
Prosper ve Lending Club gibi ödünç verme siteleri, geniş piyasa
güçlerine yönelik krediler için rekabet açarak, oranları azaltmayı
taahhüt ediyor. 2020 yılına kadar hayata geçirilmesi gereken
teknolojiler, mobil bankacılık, borsalarda mobil ticaret, Apple
Cüzdanlar, finansal danışmanlık ve LearnVest ve Betterment gibi robo-
danışman siteleri var.
Gelişimi
Eskiden bireyler ve kurumlar, piyasada görünmeyen el olarak tanımlanan
mekanizmayı kullanıp finansal kararlar alırlardı. Makine öğrenimi, tahmini
davranış analizi ve veri odaklı pazarlama gibi yeni teknolojiler, tahmin
çalışmalarını ve finansal kararların odak noktasını göz ardı etmeye başladı.
“Öğrenme” uygulamaları, yalnızca kendilerine saklı olan kullanıcıların
alışkanlıklarını öğrenmekle kalmayıp, otomatik bilinçsiz harcama ve
tasarruf kararlarını daha iyi hale getirmek için kullanıcıları oyunları
oynamaya yönlendirdi. Arka uçta geliştirilmiş veri analizi, kurumsal
müşterilerin yatırım kararlarını daha da rafine etmelerine ve finansal
yenilikler için yeni fırsatlar yaratmalarına yardımcı olmaya başladı.
Gelişimi
Bu konu ile ilgili dört geniş kategori bulunuyor.

1.Bankalar ve B2B (B2B, yani İngilizce açılımı "Business to Business" olan bu
kısaltma, şirketler arası pazarlama ya da satış uygulamalarına verilen kısa
tanımdır).
2.Müşteriler
3.Küçük İşletmeler ve B2C (B2C (Business to Consumer): İşletmeden tüketiciye
işlem yapılan bir e-ticaret modelidir. Hepsiburada.com gibi siteler buna örnek
olarak verilebilir).
4.Tüketiciler.
Gelişimi
Mobil bankacılık eğilimleri, artan bilgi, veri, doğru analitik ve erişimin
merkezden uzaklaştırılması, dört grubun hepsinin benzeri görülmemiş
yollarla etkileşime girme fırsatları yaratmalarına yardımcı oldu.
Mali sektör, yazılım yoluyla bozulmaya karşı en savunmasız olan
sektörlerden biri olarak görülüyor. Bunun sebebi ise finansal
hizmetlerin, yayıncılık gibi somut mallardan ziyade bilgi üretiyor olması.
Finansal teknoloji, sigortacılığı, ticareti ve risk yönetimini dijitalleştirmek
için kullanılmıştır.
DERS SONU
Finansal Teknolojiler: Fırsatlar ve
Tehditler, Finansal Teknolojilerin
Gelişimi
FINTECH 3. HAFTA
FinTech
• Bazı kaynaklar tarafından 2015 yılı olarak gösterilse de FinTech'in 21.
yüzyılda ortaya çıktığını söylemek daha doğrudur. FinTech, geleneksel
bankacılık ve finans piyasaları işlemlerini geride bırakarak teknolojinin
de gelişmesiyle birlikte ortaya çıktı. FinTech sayesinde borç alma ve
verme gibi en basit finansal işlemlerin bile çok yavaş ve çok fazla
prosedür içeren yapısı karşısında, hızlı ve efektif çözümler sunarak
çağa ayak uyduran teknolojiler geliştirildi.
FinTech
• Son yılların en trend sözcüklerinden biri olan Fintech finans ve
teknoloji kelimelerinin birleşiminden oluşuyor ve dünyanın birçok
yerinden büyük yatırımlar almaya devam eden bir sektör olarak
varlığını sürdürüyor. Teknoloji ve finansın bir arada yürüdüğü Fintech
en çok İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri'nde yaygınlık gösteriyor.
Londra'da giderek artan bir potansiyel gösteren Fintech sektörü
Londra halkının yüzde 40'ının da iş alanını tanımlıyor.
FinTech
• Amerika Birleşik Devletleri'nde de hızlı artış gösteren Fintech sektörü
müşterilerin yeni ürün ve finansal hizmet ihtiyaçlarını dijital ortamlar
üzerinde çözen yöntemler sunuyor. Yeni teknolojik kanalların işleri
daha hızlı ve efektif çözümler üreterek gerçekleştirmesi yeni global
trendlerin de yaygınlaşmasına ön ayak oluyor. Mobil ödeme
sistemlerinin bu kadar yaygınlaşması ve gündelik hayatın içerisinde
oldukça sık bir şekilde kullanılması Fintech sektörünün nimetlerinden
sadece biri…
FinTech
• Finans sektörü müşterilerinin giderek teknolojik ürün ve çözümler
talep etmesiyle giderek artan bir ivme yakalayan Fintech, her yerde
internete bağlanılabilmesi ve finansal işlemlerin mekandan bağımsız
halde yapılma arzusunun birleşmesiyle daha da gelişen bir sektöre
dönüşüyor. Bankacılık sistemleri ile başlayan hızlı mobil sistemler
mobil uygulamaları ve internet şubelerini daha sık kullanılır hale
getirdi.
FinTech
• Yeni nesil finansal yazılımları gerçekleştiren girişimciler farklı
ihtiyaçlara yönelik mobil uygulama ve hizmetler geliştirerek yeni
neslin teknolojik ihtiyaçlarını da tatmin etmeyi planlıyor. Amerika ve
Avrupa'nın büyük pay sahibi olduğu bu gelişimde Nordik ülkeler de bu
iki oyuncunun ardından üçüncü sırada yer alıyor. 2014 yılında 10
milyar doların üzerinde yatırım alan Fintech sektörünün önümüzdeki
10 yılda yüzde 40'ın üzerinde büyümesi öngörülüyor.
FinTech
• Bankacılık sektörünün yaptığı işleri çok daha ucuz ve efektif yollardan
gerçekleştiren Fintech sektörü iş dünyasını baştan aşağı değiştirmeyi
amaçlıyor. Bankalar ve tüketiciler arasındaki ilişkileri değiştiren ve
bankacılık sektöründen pazar çalmaya başlayan Fintech şirketleri
bireyden bireye para transferleri ve finansal çözümler sağlayarak
önemli ölçüde başarı elde etti.
• Finans profesyoneli olan pek çok melek yatırımcının* da yeni
girişimcileri desteklediği ve başarılı exit stratejileri ile birlikte sektörün
daha da fazla büyüyeceği ve hacmini artıracağı aşikardır.
*Melek yatırımcı: Sermayesi olmayan fakat fikri olan kimsenin girişimine sermaye sağlayarak ortak olan
yatırımcı
FinTech
• Finansal Teknolojiler veya kısaca FinTech, finans servislerinin
kullanıcılara klasik bilinen yöntemlerin yanında veya dışında bilişim ve
iletişim alanlarında yaşanan son gelişmeler temelinde sunulan
teknoloji yoğun çözümlerin, uygulamaların, ürünlerin, iş modellerinin
genel adı olarak tarif edilebilir.
• Günlük hayatımızın artık ayrılmaz bir parçası haline gelen akıllı
telefonların ve tabletlerin kullanımı ile FinTech ürünleri toplumun her
kesimine kolaylıkla ulaşmış ve kullanılır hale gelmiştir. Earnst and
Young şirketinin yaptırdığı bir araştırmaya göre finansal servisler
kullananların üçte biri en az 2 yeni nesil FinTech servisini
kullandıklarını ve yeni nesil servis kullanımına da her zaman açık
olduklarını belirtmişler.
FinTech
• Bilişim sektörünün dikey bileşeni inovasyona da özellikle çok açık
olmasından dolayı birçok şirketin dikkatini çekmiş bir finansal çözüm
fikri ile kurulan yeni şirketler yanında olgun kurulu finansal şirketler de
FinTech konusuna dünya çapında ilgi göstermektedirler.
• Sadece FinTech konusunda bilişim sektörlerinde özel kümeleşme
yaratan ve destekleyen ülkeler var, bunların başında da kolayca
tahmin edilebileceği gibi Hindistan geliyor. Tüm dünyada FinTech
alanına yapılan yatırımların toplamı 20 milyar dolara yaklaşıyor.
Avrupa’da FinTech alanında yapılan yatırımların aslan payını klasik
finans merkezi olması nedeni ile Londra alıyor, Amsterdam ve
Stokholm şehirleri de sıralamanın ilk sıralarında yer alıyor.
FinTech
• Finans servislerinden bahsedildiğinde aklımıza yüzlerce alan ve uygulama geliyor,
tamamını burada yazmak mümkün değil. Ama FinTech konusunda çalışmaya
niyetli girişimcilerin ve şirketlerin özellikle lokal ve global regülasyonları da dikkate
alarak öncelikle finansal işleyişleri, sistem ve mekanizmaları, kavramları, finansal
fonksiyonları, sektörün aktif aktörlerini, bilgi akışlarını, bilgi yönetimini ve ilgili
matematiksel analiz metodlarını uygulamak için gerekli temel bilgileri edinmeleri
veya bu bilgilere sahip kadroları oluşturmaları, FinTech konusunda çalışmanın ilk
fazında yer almaktadır.
• Daha sonra finansal kurumların sahip oldukları değerli finansal bilgilerin
uygulamalarda daha rahat ve güvenli bir şekilde analiz edilmesini ve
kullanılmasını sağlayacak bilişim teknolojilerine ki finansal programlamada Python
ve R programlama dilleri bir adım önde değerlendiriliyor, yatırım yapmaları bilgi
ve uygulama deneyimlerini arttırmaları gerekiyor. FinTech, hem finansal hem de
bilişim ve iletişim teknolojilerine hakim olmayı gerektiren bir alan, karma bir
disiplin.
FinTech
• Avrupa’nın bazı önemli üniversitelerinde FinTech için master seviyesinde
tam zamanlı özel programlar açılmıştır. Bu bölüm mezunlarını da bankalar,
fon şirketleri, sigorta şirketleri ve start-up şirketleri özellikle ilgi
gösteriyorlar. Türkiye’de de üniversite programlarına FinTech
teknolojilerinin bir an önce girmesi çok faydalı olacaktır, bu niş sektör hızla
yükselmektedir. Yeni finansal uygulamalar deyince akla öncelikle Bitcoin
gibi kripto para dünyası ve Blockchain gibi ilgili altyapı teknolojileri gelse de
bunlar FinTech uygulamalarının sadece en yaygın ve magazinel olanları.
Blockchain teknolojisi sadece kripto paraların değil finansal birçok
uygulamanın da altyapısı olmaya aday olduğundan özellikle üstünde
durulması gereken bir teknoloji. Bunun yanında bütün bu uygulamaların
akıllı telefonlarda kullanılabilir hale getirecek yeni teknolojiler, finansal
değerlerin alım satımında robot teknolojiler, akıllı tedarik zinciri yönetimi
ve özellikle büyük veri işleme teknolojileri FinTech altyapı teknolojilerinde
önemli yere sahipler.
FinTech
• Finansal sektör yapısı itibarı ile çok hassas bir sektör, ortada somut bir
üründen ziyade servis odaklı olduğundan sunulan çözümlerin çok
dikkatli kurgulanması ve sektörün sert regülasyonlarına, bankacılık
kanun ve yönetmeliklerine yüzde yüz uyumlu olması gerekiyor, aksi
takdirde sonuçlar yatırımcılara çok ağır bedellere mal olabiliyor. Bu
durumda FinTech çözümlerinin de bu sert kurallara uygun, çok iyi test
edilmiş, her aşamasında çok güvenli ve tamamen yedekli olması
gerekiyor. Normal olarak tüm bilişim çözümlerinin bu kalite
seviyesinde olması gerekir ama FinTech şirketleri özellikle bu konulara
dikkat etmek zorundalar. Bir çok devlet FinTech konusunda çalışan
şirketlere değişik seviyeli bilgi koruması yapabilmeleri için özel
destekler sağlıyor.
FinTech
• Fintech, mobil ve online’da oluşturulan finansal işlemleri birleştirip
teknolojinin getirdiği pratik çözümlerden sadece biri oldu.
• Giderek artan mobil kullanım, internete her yerde ulaşma imkanın artması,
müşterilerin her şeyde olduğu gibi finans sektöründe de teknolojik
çözümler beklentisini beraberinde getirdi. Bankacılık sistemleri ile başlayan
hızlı mobil sistemler mobil uygulamaları ve internet şubelerini daha sık
kullanılır hale getirdi. Bankacılık sektörünün yaptığı işleri çok daha ucuz,
hızlı ve kolay yollardan yapan Fintech sektörü iş dünyasını baştan aşağı
değiştirmeyi amaçlıyor. Bankalar ve tüketiciler arasındaki ilişkileri değiştiren
ve bankacılık sektöründen pazar çalmaya başlayan Fintech şirketleri
bireyden bireye para transferleri ve finansal çözümler sağlayarak bankacılık
sektörüne adeta bir darbe vurup başarı elde etti.
FinTech
• Mobil ödeme sistemleri, online birikim araçları, günlük bütçe tutma
uygulamaları, para transfer işlemleri gibi pek çok farklı alanda finansal
teknoloji girişimleriyle karşılaşabiliyoruz. Günümüzde finansal
teknoloji girişimlerinin çok fazla gündemde olmasının, ilgi çekmesinin
en büyük sebebi aslında mobilite. Kullanıcılar, her an hesaplarına
erişebilmeyi, bu hesaplar için kilometreler gitmemeyi, hatta belki
fatura ödemek için bile şubeye gitmemek, vakit hırsızı olarak
gördükleri işlemleri mobilden yapmak, finansal kararları internet
aracılığıyla alabilmek istiyor. Hatta öyle ki; kişiye özel tavsiyeler,
kişiselleştirilmiş deneyim, ya da bir yetkiliye anında ulaşabilme,
alışkanlık edinme ön plana çıkıyor. Finansal girişimler genellikle yeni
bir bakış açısı getirmesiyle dikkatleri üzerine çekmeyi başarıyor.
FinTech
• Fintech girişimleri çok yakında hayatımızda bankalar kadar önemli bir
hale gelecek. Bu yüzden günümüzde pek çok global banka, finansal
teknoloji girişimler için fon oluşturmaya başladı. Şu günlerde nadir
karşılaştığımız bankaların girişimleri satın alma ve yetenek satın
almalarının önümüzdeki yıllarda artması bekleniyor. Fakat Fintech
girişimlerinin bu alanda başarılı olması için büyümeleri gerekiyor. Bu
noktada melek yatırım sermayesi girişimcilerin tam da aradığı şey.
Burada şöyle bir nokta ortaya çıkıyor: Aslında üst düzey yöneticiler de
bu girişimlere melek yatırımcı olarak dahil olup şirkete katılabilir.
Teknolojik boyut girişimciler tarafından halledilse de işim finans
kısmında tecrübeye ihtiyaç duyuluyor.
FinTech
• FinTech Neden Önemlidir?
• Mobil internet kullanımı son birkaç yıldır masaüstünü aştı ve hayatımızı

parmak uçlarıyla kontrol edebilen bir toplum haline geldik. FinTech’in
yükselişi, şirketlerin B2B ve B2C düzeyinde yaptıkları işi geliştirme biçimini
değiştirdi. Uzun süredir işinizi büyütmek için tek seçenek olan banka
şubenizi veya yatırımcınızı ziyaret etme zorunluluğunu ortadan kaldırdı.
• Akıllı telefonlar ve ‘her zaman çevrimiçi‘ kültürü, uygulamaların
yenilikçiliğine, kalabalık kaynak tahsisine ve anında mobil ödemelere yol
açtı. Bu yenilikler, geleneksel kurumların güncel olmayan uygulamalarının
müşterileri hayal kırıklığına uğratmasından doğmuştur.
FinTech
• Bu hizmetlerin tercih edildiği bir dönemdeyiz; geçmişte bu alanda hiç
bu kadar müşteri ve işletme talebi görülmemiştir. Bir çok şirket bu
değişen atmosferi kucakladı ve şu ana kadar elde edilen sonuçlar daha
kolay online hizmetler haline geldi ve bu daha fazla rekabet yarattı. En
hızlı hareket eden sektör tüketici ve perakende ödemeler sektörü
olmuştur. Son perakende ödeme yenilikleri; mobil cüzdanlar, kişiden
kişiye (P2P) mobil ödemeler, gerçek zamanlı ödemeler ve bit eşik dahil
dijital para birimi çözümleri olmuştur. Yeniliğin değeri, FinTech’in
küçük işletmeler ve müşteriler için yaptığı verimlilikteki gerçek, günlük
farklılıkta ölçülebilir.
FinTech: Fırsatlar
• McKinsey, pek çok FinTech firmasıyla yaptığı görüşmelerin ardından bu konuda bir rapor yayınladı. Rapor
sonuçlarının çok kısa bir çıktısı:
• 1) Kapsam genişliyor: FinTech’lerin sunduğu ürün ve hizmetlerin kapsamı hızla genişliyor. Bugün 30’dan fazla
alanda ürün ve hizmet sunuluyor.
• 2) Artan çeşitlilik: FinTech sektörü coğrafi bölgeler, ihtiyaçlar ve teknolojilerle çeşitlenen çok farklı iş
modelleriyle farklı alanlara parçalanıyor. FinTech’ler zaman içerisinde bu değişikliklere uyum için verdikleri
hizmetleri yeniliyor.
• 3) İşbirliğini iyileştirme: FinTech şirketleri gelişmiş müşteri deneyimleri yaratan uygulamalar geliştirirken,
müşteri kazanma gibi alanlarda zorlanıyorlar. Bankalarsa bu alanlarda güçlüyken gerçek bir dijital girişim
oluşturmak için yavaş kalabiliyor.
• 4) Olası konsolidasyon: Büyük oyuncular genişleme hedeflerine ulaşabilmek için birleşmelere ve satın
almalara yöneliyor.
• 5) Değerlendirmelerde düşüş (normalleşme): Yatırımcıların temkinli hale gelmesi ve kanıtlanmış iş modeli
bulunan şirketlere yatırım yapmayı tercih etmeye başlamasıyla FinTech değerlemesi de hız kesiyor.
• 6) Düzenleyicilerin etkisi: FinTech şirketlerini etkileyen düzenleyici rejimler de hızla gelişiyor ve endüstrinin
nasıl geliştiğini önemli ölçüde etkiliyor.
FinTech
• Gartner'a göre Fintech; "Finansal hizmetlere yenilikçi yollarla yaklaşan ya da banka ürün /
hizmetlerinin üretilme, dağıtılma veya gelir oluşturma şeklini kökten değiştirebilen, yeni dijital
teknolojiler sunan startup teknoloji sağlayıcılarıdır."
• Bu tanımdaki en önemli hususlardan biri bu oluşumların aslında birer startup olmalarıdır. Yani
birer girişim. Bir fikirleri var, bu fikirleri için basit anlamda bir ürün veya hizmet tasarlamışlar belki
de bunu müşterilerinin hizmetine sunmuşlar ama bunu yaygınlaştırabilmek için büyük işletmelerin
desteğine ihtiyaç duyuyorlar. İşte bu noktada bankalar ile Fintechlerin bir araya gelmeleri önemli
hale geliyor.
• Önceleri bankalar Fintechlere büyük bir tehdit gözü ile bakıyorlardı. Fakat son dönemde bu
algılarında önemli değişiklikler olmaya başladı. Şimdilerde bu firmaları daha çok birer hizmet
sağlayıcı olarak konumlandırmaya başladılar. Yalnız halen bankaların üst düzey yöneticilerine göre
bunlar iş modellerini baştan aşağıya değiştirme noktasında büyük bir tehdit olmaya devam
ediyorlar. Bununla ilgili yapılan bir araştırmanın sonuçlarını aşağıda veriyorum.
Şekil 1. Finans Kuruluşları için En büyük Yıkıcı Etkiler (Kaynak: KPMG)
FinTech
• Böyle bir ortam varken ve halen Fintechlerin bir tehdit mi yoksa bir fırsat mı olduğu anlaşılmamışken
bankalar neden bu işletmeler ile çalışıyor dediğinizde karşınıza aşağıdaki tablo çıkıyor. Bu işletmelerin
bankalara özellikle müşteri deneyimi alanında önemli katkıları olduğu görülüyor.
Şekil 2. Neden Fintechler ile Çalışılıyor? (Kaynak: KPMG)

FinTech
• Fintechler ile çalışmak aslında karşımıza bazı riskler ve fırsatlar getiriyor. Bu
işletmelerin çevik, verimli ve yenilikçi olmaları bankalarımızın mevcut
organizasyonlarına değer katarken; birkaç insana bağımlı olmaları, iş modellerinin
tam oturmamış olması ve güvenlik sorunları ise bankalar için risk teşkil ediyor.
Bankalar genellikle tek bir alana odaklanmış olan bu girişimler ile hızlı ve müşteri
deneyimini merkeze alan çözümler üretmeyi planlıyorlar. Öbür taraftan da
fikirlerine çoğunlukla aşık olan girişimciler ile bankaların anlaşması da her zaman
kolay olmuyor.
• Bazı bankalar Fintechlere sadece bir iş alanındaki bir çözüm sağlayıcı olarak
bakmıyorlar ve onlara yatırım yapmayı da düşünüyorlar. Özellikle yeni bir iş
modelinin test edilmesi, müşteri verilerine ulaşmanın hızlı bir yolu olmaları ve
kurumsal yapılarda inovasyon süreçlerinin sekteye uğraması bankaların
Fintechlere yatırım yapıp bu işletmeleri yeni fikirlerin doğması ve olgunlaşması
için birer merkez olarak konumlandırıyorlar.
FinTech
Peki Fintechler bankalarla özellikle hangi alanlarda işbirliği yapabiliyorlar
dediğimizde aşağıdaki iş alanlarının gündeme geldiğini görüyoruz:
• Kredi kullandırma
• Ödeme hizmetleri
• Para transferi
• Robo-danışmanlık
• Dijital bankacılık
• Sigorta hizmetleri temini
• Mevzuat ve regülasyon hizmetleri temini
• Blockchain
Fintech: Riskler
• PwC’nin küresel FinTech araştırmasına göre dünyada FinTech alanındaki yatırımlar önümüzdeki 3
ila 5 yıl içinde toplam 150 milyar doları geçecek. Finansal Hizmetler sektöründe yeni teknolojilere
yatırım yapmayan geleneksel şirketler ise rekabette geride kalacak.
• Dünyanın lider denetim, vergi ve danışmanlık şirketi PwC’nin Finansal Hizmetler sektöründe
kullanılan yeni teknolojilerin artışı ve bu teknolojilerin piyasa oyuncuları üzerindeki etkisini
değerlendiren araştırmasına göre, finansal hizmet sunan geleneksel firmaların yüzde 83'ü,
işlerinin bir kısmını bağımsız FinTech (Finans Teknolojileri) şirketlerine kaybetme riski
bulunduğunu düşünüyor. Rapora göre bankalarda bu oran sarsıcı bir şekilde yüzde 95'e çıkıyor.
• PwC’nin ‘Belirsiz Çizgiler: FinTech Finansal Hizmetleri nasıl şekillendiriyor’ başlıklı raporunda 46
ülkeden, Finansal Hizmetler sektöründe dijital ve teknolojik dönüşüm süreçlerine dâhil olan 544
CEO, İnovasyon Müdürü, CIO ve üst düzey yöneticinin görüşleri yer alıyor. Araştırmaya katılan
geleneksel Finansal Hizmetler sektörü yöneticileri FinTech tarafındaki gelişmeden dolayı, işlerinin
yüzde 23'ünün tehlikede olduğunu düşündüğünü söylüyor. FinTech yöneticileri ise finans
sektöründeki işlerin yüzde 33'ünü ele geçirebileceklerini öngördüklerini belirtiyor.
Fintech: Riskler
• En fazla risk bankacılık ve ödeme sektöründe…
• Araştırmaya göre FinTech şirketlerinden gelen baskı en çok bankacılık ve ödeme sektörlerini
etkiliyor. Araştırmaya katılan fon transferi ve ödeme sektörü yöneticileri, gelecek beş yılda pazar
paylarını yüzde 28 oranına kadar FinTech şirketlerine kaybedebileceklerini söyledi. Bankacılar ise
pazar paylarının yüzde 24'ünü kaybetme riski olduğunu belirtiyor. Bu oran varlık yönetimi
sektöründekiler için yaklaşık yüzde 22, sigorta sektöründekiler için ise yüzde 21 olarak görülüyor.
• FinTech, finansal hizmet şirketlerinde en çok kar marjı baskısı yaratıyor…
• PwC araştırmasına göre finansal hizmet yöneticilerinin üçte ikisi, FinTech’e ilişkin en büyük riskin
kâr marjları üzerinde yaratılan baskı olduğunu söylüyor. Ardından yüzde 59 oranla pazar payı kaybı
riski geliyor. FinTech şirketleri, yenilikçi çözümlerle temel iş fonksiyonlarında iyileştirme sağlayarak
operasyon maliyetlerini düşürme avantajına sahip. Örneğin bulut tabanlı platformlara geçen
şirketler, tek seferlik yatırım maliyetlerini düşürmenin yanı sıra, süreklilik arz eden altyapı
maliyetlerini de azaltabiliyor.
Fintech: Riskler
• Finansal hizmet şirketleri Blockchain teknolojisine mesafeli duruyor…
• İş süreci optimizasyonu teknolojilerinde yeni evrimsel sıçrama ise şifrelenmiş işlem takibi sağlayan dağıtık
veri tabanı ve bir merkeze bağlı olmadan işlem yapmayı sağlayan teknoloji olarak tanımlanan Blockchain’den
gelecek. PwC'ye göre, bu teknoloji finansal hizmetler sektöründe tamamıyla farklı, rekabetçi bir gelecek
yaratacak. Blockchain ile finansal hizmetler sektöründe mevcut kâr havuzları bölünecek ve yeni Blockchain
platformlarının sahiplerine dağıtılacak. Bu sayede ciddi tasarruf elde edilirken, şeffaflıkta da artış sağlanacak.
Ancak tüm bu getirilerine rağmen Blockchain teknolojisinin, araştırmaya katılan finansal hizmet sektörü
yöneticilerinin gündeminde geri planda kaldığı görülüyor.
• PwC araştırmasında katılımcıların yüzde 56’sı, Blockchain teknolojisinin öneminin farkında olduğunu
söylerken, yüzde 57'si ise bu trende yanıt verme konusunda emin olmadıklarını belirtiyor. “Blockchain ve
dağıtık veri tabanı teknolojileri, finansal hizmet şirketlerinin iş yapış şekillerini değiştirecek çok önemli bir
fırsat sunuyor. Bu yeni teknolojileri anlamakta geç kalan şirketler, Blockchain’in sunduğu fırsatları ve
beraberinde getirdiği tehditleri de kaçırmış olacak.”
• PwC'nin Küresel Blockchain ekibi, bu alanda yatırıma giren 700'ün üstünde şirket tespit etti. Ekibe göre bu
şirketlerin 150'si, çalışmalarıyla "dikkate değer şirketler" olurken, 25'inin bu alanda lider konuma yükselmesi
bekleniyor.
Fintech: Riskler
• FinTech ve finansal hizmet yöneticileri birlikte iş yaparken zorlanıyor…
• PwC araştırması FinTech şirketleriyle yapılan en yaygın işbirliği şeklinin %32 müşterek
ortaklık olduğunu gösteriyor. Bu da, finansal hizmet şirketlerinin FinTech alanına girip tek
başına yatırım yapmaya henüz hazır olmadıklarını gösteriyor.
• Katılımcılara FinTech şirketleriyle iş yaparken karşılaştıkları zorluklar sorulduğunda, yüzde

53'ü bilgi güvenliğinden, yüzde 49'u mevzuata ilişkin belirsizlikten ve yüzde 40'ı iş
modellerindeki farklılıklardan bahsediyor.
• FinTech şirketleri ise, finansal hizmet sunan geleneksel şirketlerle iş yaparken en çok
yüzde 54 oranla yönetim ve kültürdeki farklılıklar, yüzde 47 oranla işletim süreçleri ve
yüzde 43 oranla mevzuata ilişkin belirsizliklerden kaynaklanan sorunlar yaşadığını
belirtiyor.
Fintech: Riskler
• FinTech, finansal hizmetler sektörünü sektör dışından değiştiriyor. PwC tahminlerine göre
gelecek 3-5 yıl içinde, küresel olarak FinTech'e yapılacak toplam yatırım 150 milyar doları
geçecek. Finansal kuruluşlar ve teknoloji şirketleri ise bu sektörden paylarına düşeni
alabilmek için birbirleriyle yarışıyor. Geleneksel finans ve teknoloji şirketleri ile
telekomünikasyon şirketleri arasındaki ayrım gitgide belirsizleşirken, birçok yenilikçi
çözüm ortaya çıkıyor. Ayrıca FinTech ile geleneksel aracı rollerinin değiştiğine şahit
oluyoruz. Finansal hizmet veren organizasyonların finansal sistemde müşterilerine
sunduğu ara buluculuk fonksiyonu, yeni teknoloji odaklı iş modelleri tarafından ele
geçiriliyor.
• Teknolojinin mevcut değişim hızında, sektör yöneticilerinin FinTech'i yok sayma lüksü
artık kalmadı. Ancak, araştırmaya baktığımızda finansal hizmet şirketlerinin yüzde 25'inin
FinTech şirketleriyle iş yapmaya hiç yanaşmadığını görülüyor. Oysaki günümüzün mevcut
değişim hızında, hiçbir finansal hizmet şirketi sadece geçmişteki başarılarına güvenerek
ilerlemeyi sürdüremez.
Ders Sonu
Siber Güvenlik ve Bilişim Etiği,
Tehditler, Riskler, Önlemler
FINTECH 4. HAFTA
Siber Güvenlik
• Siber güvenlik kavramını; bilişim sistemlerinde insanlarla veya

kurumlar arası kurduğumuz iletişimin, yaşamın, entegrasyonun,
maddi veya manevi varlıklarımızın hatta elektronik ortamdaki
verilerimizin güvenliğinin, bütünlüğünün ve gizliliğinin korunması
şeklinde tanımlayabiliriz.
Siber Güvenlik
• Günümüz teknoloji çağında, hayatımızın büyük bir kısmını elektronik
ortamlarda yansıtmaya ve yaşamaya başlamış durumdayız. Yalnızca
biz bireyler değil! Devletler, kamu kurumları, sosyal platformlar,
KOBİ’ler, irili ufaklı tüm özel şirketler de biz tüketicilere veya diğer
şirket ve kurumlara sunmuş oldukları hizmet ve ürünler ile
iletişimlerini sanal ortamlar üzerinden gerçekleştirmeye başladılar.
Siber Güvenlik
• Sanal alem, siber alem gibi kavramlarla anlattığımız bu dünya üzerinde
artık sanal ve gerçek mal varlıklarımızla üretmiş olduğumuz verilerle
ve yaşantımızla yer alıyor. Diğer insanlarla kurduğumuz iletişimin
büyük bir kısmını elektronik ortamlarda gerçekleştiriyoruz. Bahsetmiş
olduğumuz tüm bu sanal yaşam içerisinde siber saldırganlara karşı
kendimizi ve kurumlarımızı korumak zorundayız. Bu noktada karşımıza
“Siber Güvenlik” tanımı çıkıyor.
Siber Güvenlik
• Siber kelimesi altyapısı bilişim sistemleri olan ağlara verilen addır.
Genelde sanal gerçeklik şeklinde de tanımlanabilir. Kısaca Siber
Güvenlik, alt yapısı bilişim sistemleri olan siber ağlar üzerinde yaşanan
hayatın güvenliğinin sağlanması, bütünlüğünün ve gizliliğinin
korunmasıdır.
Siber Güvenlik
• Bilgi güvenliği ve siber güvenlik çoğu zaman birbirleri yerine kullanılan
ancak birbirlerinden farklı olgulardır. Bilgi güvenliği, bilginin
bütünlüğünün, güvenliğinin ve gizliliğinin korunması olarak tanımlanır
ve ISO 2701, ITIL, COBIT gibi global çapta kabul görmüş standartlarla
sınırları çizilmiştir. Ancak alt yapısı bilişim sistemleri olan bilgi
güvenliğini de kapsayan çok daha geniş bir kavramdır.
Siber Güvenlik
• Kurumlar, şirketler ve kobiler penceresinden siber güvenlik kavramına
baktığımız zaman karşımıza ilk olarak bilgi güvenliği kavramı
gelmektedir. Kurumların sahip oldukları varlıkların en başında “veri /
bilgi” gelmektedir. Kurumlar sahip oldukları bilgiyi derler, işler, satar,
kiralar veya bir ürün / değer üretmek için kullanabilirler. Kurumlar için
kritik önem arz eden bilgi güvenliği için global dünyada birçok
standart oluşturulmuştur. ISO 2701 kurumlar için üretilen global
çaptaki ilk ve tek denetlenebilir bilgi güvenliği standardıdır. Bilgi
güvenliğini sağlayarak gizli verilerini ve sahip oldukları en önemli
varlığı, “bilgi”yi korumakla yükümlüdürler.
Siber Güvenlik
• Aksi takdirde siber saldırganlar, kötü niyetli hackerlar veya hacker
grupları bu verilere izinsiz erişerek kurumlara maddi ve manevi olarak
büyük zararlara sebep olabilirler.
• Hackerler bilgisayar dünyasında genelde “üstat” olarak tanımlanan,

bilişim sistemleri üzerinde uzmanlıklarını kanıtlamış iyi niyetli
ürünlere, yazılımlara ve teknolojiye farklı pencerelerden bakarak
zafiyetlerini keşfeden teknik beceri sahibi kişilerdir. İyi birer yazılım
(kodlama) uzmanıdır ve teknolojiyi çok iyi kullanırlar. Ancak yazılı ve
görsel basının sürekli olarak kötü niyetli hackerları ön plana çıkartması
sebebi ile Hacker kelimesi kötü bir anlam kazanmıştır.
Siber Güvenlik
• Bilişim sistemlerine sızan, zarar veren, bilgileri çalan veyahut illegal

olarak dağıtan kişiler genelde Cracker, kötü niyetli Hacker veya
bilgisayar korsanı şeklinde tanımlanırlar.
Siber Güvenlik
• Hükümetler açısından siber güvenliğe baktığımız zaman akla ilk olarak
vatandaşların, kamu kurumlarının, altyapısı bilişim sistemleri olan ve
önem arz eden iletişim, finans, enerji gibi kritik altyapıların bilgisayar
korsanlarına veya diğer devletlere karşı korunması gelir.
• Genel olarak tanımlar birbirlerine benzer ancak önemli farklılıklarla

ayrılsalar dahi, siber güvenlik olgusu bireylerin, kurumların veya
hükumetlerin bilgi işlem sistemlerini güvenilir bir şekilde
sürdürebilmesi sağlamak, siber saldırılara karşı ve izinsiz erişimlere
karşı korunması olarak tanımlanır.
Siber Güvenlik
• Kurumların, kobilerin veya şirketlerin siber saldırılara karşı korunması için gerekli
adımlar:
• Güvenlik zafiyetlerine karşı sistemlerini taramak ve güncel tutmak,

• Firma yöneticilerinin ve çalışanlarının siber güvenlik farkındalık programları ile
bilinç düzeylerinin artırılması,
• Siber saldırıların ortaya çıkartabileceği zararların ön görülmesi ve simülasyonlarla
test edilmesi,
• Bilgi güvenliğinin kurumun önemli bir parçası olduğunu düşünerek tüm iş
süreçlerine entegre edilmesi hatta uluslararası denetlenebilir standartlara
uyulması,
• Bilgi güvenliği politikalarının yöneticiler de dahil olmak üzere hiç kimseye istinayi
bir durum olmadan uygulanabilmesi,
Siber Güvenlik
• Kurumların, kobilerin veya şirketlerin siber saldırılara karşı korunması için gerekli adımlar:
• Veri hırsızlığına karşı kontrol mekanizmaları geliştirmek, log sistemleri tutmak ve ağ

güvenliğinin sağlanması,
• Olası siber saldırılara veyahut siber suçlara karşı kurum genelinde aktif olarak firewall, ips,
ids gibi güvenlik ürünlerinin konumlandırılarak kurum işleyişine göre optimize edilmesi,
• Kurumun networkü (ağı) üzerindeki her türlü aktiviteyi kayıt altına almak, anlık veya bir
yıllık olarak geçmişe doğru izlenebilmesi,
• Veri hırsızlığı ve bilgi güvenliği ihlal olaylarına karşı kontrol mekanizmaları oluşturulması,
• Hem ofis hem de uzak çalışanlar için şifreli iletişim kanalları olan VPN, PROXY gibi güvenli
iletişim kanalları kurulması ve çalışanların bu iletişim kanallarını kullanması.
Siber Güvenlik
• Siber güvenlik, alt yapısı bilişim sistemleri olan tüm ağlar üzerinden
bağlantı halindeki bir dünyanın temel taşıdır. Önümüzdeki birkaç yıl
içinde dünya genelinde IOT cihazlarının, yapay zekanın ve robotik
teknolojilerin gelişmesi, aygıtların ve verilerin sayısında beklenen eşi
görülmemiş artış sayesinde, büyük fırsatların yanı sıra çok büyük
güvenlik kaygılarını ve zorlukları da beraberinde getirecektir.
Siber Güvenlik
• Kurumlarda siber güvenliği sağlamak kuruluş ve kullanıcıların varlıklarını korumak
amacıyla kullanılan araçlar, politikalar, güvenlik kavramları, güvenlik teminatları,
kılavuzlar, risk yönetimi yaklaşımları, faaliyetler, eğitimler, en iyi uygulamalar ve
teknolojilerin bütününü kapsamaktadır.
• Kurum, kuruluş ve kullanıcıların varlıkları, bilgi işlem donanımlarını, personeli,

altyapıları, uygulamaları, hizmetleri, telekomünikasyon sistemlerini ve siber
ortamda iletilen ve/veya saklanan bilgilerin tümünü kapsamaktadır. Siber
güvenlik, kurum, kuruluş ve kullanıcıların varlıklarına ait güvenlik özelliklerinin
siber ortamda bulunan güvenlik risklerine karşı koyabilecek şekilde
oluşturulmasını ve idame edilmesini sağlamayı amaçlamaktadır. Siber güvenliğin
temel hedefleri erişilebilirlik, bütünlük ve gizliliktir. (ITU – T X.1205 sayılı Tavsiye
Kararında yer alan ve uluslararası alanda kabul gören tanımdır. BTK)
Siber Güvenlik
• Kurumlarda siber güvenliği sağlamak kuruluş ve kullanıcıların varlıklarını korumak
amacıyla kullanılan araçlar, politikalar, güvenlik kavramları, güvenlik teminatları,
kılavuzlar, risk yönetimi yaklaşımları, faaliyetler, eğitimler, en iyi uygulamalar ve
teknolojilerin bütününü kapsamaktadır.
• Kurum, kuruluş ve kullanıcıların varlıkları, bilgi işlem donanımlarını, personeli,

altyapıları, uygulamaları, hizmetleri, telekomünikasyon sistemlerini ve siber
ortamda iletilen ve/veya saklanan bilgilerin tümünü kapsamaktadır. Siber
güvenlik, kurum, kuruluş ve kullanıcıların varlıklarına ait güvenlik özelliklerinin
siber ortamda bulunan güvenlik risklerine karşı koyabilecek şekilde
oluşturulmasını ve idame edilmesini sağlamayı amaçlamaktadır. Siber güvenliğin
temel hedefleri erişilebilirlik, bütünlük ve gizliliktir. (ITU – T X.1205 sayılı Tavsiye
Kararında yer alan ve uluslararası alanda kabul gören tanımdır. BTK)
Siber Güvenlik
• Bankalar, sigorta şirketleri, emeklilik fonları, hisse senedi, tahvil
piyasaları ve benzeri kuruluşlar finans sektörünün başlıca
unsurlarıdırlar. Bankacılık sektörü ise finansal aracılık hizmetlerini
yerine getiren en önemli unsurdur.
• Ülkemizde ve dünyada bankacılık sektörü mevduat ve kalkınma gibi
birçok alanda kamu kurumlarına ve halka internet üzerinde interaktif
bir biçimde 7/24 hizmet sunmaktadır. Bankacılık yalnızca kendisine ait
ya da vatandaşlara ait değil, kamu kurum ve kuruluşlarına ait gizli
içerikli ya da kişisel bilgileri (müşteri ve kurum bilgileri gibi) ve işlem
bilgilerini bilişim sistemleri aracılığıyla barındırmaktadır.
Siber Güvenlik
İnternet kullanıcı sayısının giderek artması, ürün ve hizmetlerin pazarlama ve alımının
internet üzerinden yapılmasında artışa neden olmuştur. İnternetin finans sektörünce
kullanımının artmasında nedensel olarak, banka ve hizmet kuruluşları açısından
maliyetlerin azaltılması ve hizmet kalitesinin artırımı yatmaktadır. Özel sektör içerisinde
en geniş bilişim ağlarına ve kişisel bilgilere sahip sektör internet bankacılığı ve e-
ticaret odaklı organizasyonlardır. Bu şirketler yoğunluklu olarak dış kaynaklı yazılım ve
donanımları kullanarak siber güvenlik altyapılarını korunaklı hale getirmektedirler.
Günümüzde birçok ödeme işlemi (bankacılık ve ticaretle ilgili) elektronik ödemelerle(E-
ödeme) gerçekleştirilmektedir.
Sigorta şirketleri, emeklilik fonları, hisse senedi, tahvil piyasaları ve benzeri kuruluşlar
finans sektörünün başlıca unsurlarıdırlar. Bankacılık sektörü ise finansal aracılık
hizmetlerini yerine getiren en önemli unsurdur.
Ülkemizde ve dünyada bankacılık sektörü mevduat ve kalkınma gibi birçok alanda kamu
kurumlarına ve halka internet üzerinde interaktif bir biçimde 7/24 hizmet sunmaktadır.
Bankacılık yalnızca kendisine ait ya da vatandaşlara ait değil, kamu kurum ve kuruluşlarına
ait gizli içerikli ya da kişisel bilgileri (müşteri ve kurum bilgileri gibi) ve işlem bilgilerini
bilişim sistemleri aracılığıyla barındırmaktadır.
Siber Güvenlik
E-ödeme elektronik olarak başlatılan, süreçlendirilen ve elektronik olarak
alınan ödemelerdir. Elektronik ödeme elektronik ticaret işlemleri
(Şirketlerden Müşteriye, B2C) ya da müşteriler arası (B2B) elektronik
ödemeler olarak gerçekleşir. Çoğunlukla bankacılık ya da e-ticaret
uygulamaları için gerçekleştirilen e-ödemeler, önceleri bilgisayarlar aracılığı
ile başlatılmış, günümüzde ise cep telefonları ve diğer mobil araçlar aracılığı
ile de yaygın şekilde yapılabilmektedir. Elektronik ödeme sistemlerinin siber
güvenlik konsepti ile birlikte analiz edilmesi gereklidir. Zira, siber güvenlik
açısından en önemli korunması gereken bileşenlerin arasında internet
dünyasına oldukça açık bir şekilde hizmet veren elektronik finans sektörü
gelmektedir. E-ödemelerde bilişim altyapısı güvenliğinin finans sektörü için
dünya çapında önemli bir problem olduğunu belirtilmiştir. Son yirmi yılda
finansal değerler online bankacılık sistemi tarafından kontrol edilmeye
başlanmıştır. Suçlular artık banka soygunu ile kendilerini riske atmak yerine,
sandalyelerinde oturarak banka soygunları gerçekleştirmektedir.
Siber Güvenlik
Siber güvenlik sistemleri içerisindeki güvenlik zafiyetleri nedeniyle sanal ve fiziksel alanda finansal sistemler çok
kereler zarara uğramakta, ulusal ve bireysel güvenlik zafiyete uğratılmaktadır.
Elektronik Finans Sistemi Siber Güvenlik Riskleri

Elektronik Finans Sistemi Temel Bileşenleri:
İnternet Bankacılığı
• İletişim ve programlamaya bağlı ağ bilgi sistemi altyapısı insanlık tarihinin
en büyük inşa projesidir. Bilgi ve iletişim Teknolojileri (BİT) açısından
bugün bulunduğumuz durum mihenk noktasıdır. BİT altyapısı daha modüler ve
daha güçlü ağlarla tüm dünyayı sarmaktadır. BİT altyapısına dayalı internet
bankacılığı sistemi banka işlemlerine kolay erişim sağlar. Kullanıcı ve banka
arasındaki iletişim ATM’ler, telefon bankacılığı, internet bankacılığı ve mobil
bankacılık sayesinde oldukça gelişmiştir. Bu bankacılık aktivitelerinden bazıları;
hesap miktarı, kullanıcılar arasında para transferi veya hesap bakiyesi erişimi gibi
hizmetlerdir. İnternet Bankacılığı (İB) hızlıdır ve herhangi bir lokasyon ile sınırlı
değildir. Bankalar, IB sayesinde oldukça düşük maliyetlerle bankacılık hizmetlerini
verimli hale getirirler. Örneğin, tipik bir banka müşterisi banka şubesine gittiğinde
kendisine harcanan masraf 1 dolar, telefonla 0.60 cent ve online olarak yalnızca
0,02 centtir. BİT altyapısı sayesinde günlük hayatımızdaki birçok finansal aktivite
sanal ağlar üzerinden uzaktan erişimle sağlanır ve sonuç olarak finans
hizmetleri daha büyük çapta, aralıksız ve düşük maliyetlerle gerçekleştirilir.
• Araştırmalar internet bankacılığı açısından algılanan
yararlılık, müşteri güveni ve devlet desteğinin İB’ye pozitif olarak etki
ettiğini savunmuşlardır. Web sitesi güvenliği, kişiye özellik,
kullanılabilirlik gibi hususlar da müşterilerin İB’ye olan güvenini pozitif
olarak etkilemektedir. Oysa yapılan araştırmalar bankaların yeterli
güvenlik önlemlerini almadıklarını ve siber güvenlik gelişimleri
açısından daha yeni fırsatların kullanılması gerekliliğini ortaya
koymuştur. Yeterli güvenlik önlemlerinin alınmadığı durumlarda,
bankalar daha büyük maliyetler ve müşteri güveni kayıplarıyla karşı
karşıya kalırlar.
• İnternet bankacılığı 1980’lerden itibaren dünyada kullanılmaya
başlanılmıştır. Ancak, 2004 yılına kadar internet bankacılığı
dolandırıcılıklarında ciddi bir artış görülmemiştir. Bu nedenle, bu tip
saldırıların artışı son on yılda hissedilmiş denilebilir. İnternet
bankacılık sisteminin gelişmiş olması ve dünya çapında giderek artan
bir şekilde kullanılıyor olması bu sistemin suçlular için özel bir hedef
olmasına neden olmuştur. Yaygın internet kullanımı ve karmaşık
internet bankacılığı platformları, bilgisayar korsanları açısından karlı ve
geniş bir saldırı alanı meydana gelmesine sebep olmuştur. Artan hedef
büyüklüğü ile birlikte siber güvenlik teknolojilerinin de geniş bir
yelpazeye yayılması internet bankacılığı risklerini önemli ölçüde
azaltamamıştır.
• Güven seviyesi ve internet bankacılığının müşteriler tarafından
benimsenmesi arasında ilişkisel bir bağlantı olduğu kabul
edilmektedir. İnternet bankacılığı açısından önemli üç dış etkenden
biri de güvendir. Bankacılık sektöründe vatandaşın sektöre olan gerek
finansal yapısı açısından güveni ve gerekse internet bankacılığı
işlemleri açısından güveni bankacılık hizmetlerinin yürütülmesi ve
devam edebilirliği açısından oldukça mühimdir. Toplumun neredeyse
bütün mevduatının uzunca bir süre bankalarda saklandığı, yasal ve
fiziksel güvence altına alındığı bilinmektedir. Ancak, internet
bankacılığı parasal aktivitelerin sanal ortamlarda üçüncü kişiler
tarafından takibi ve kişisel verilerin istenmeyen şahıslarca ele geçmesi
ihtimalini güçlendirmektedir.
Şekil. İnternet Bankacılığı Güvenlik Elementleri
• Siber güvenlik prensiplerine göre yalnızca doğrulanan kullanıcılar gizli ve özel bilgilere ulaşabilirler.
Doğrulama sistemlerine karşı ataklar iki ana parçaya ayrılırlar: a) kullanıcı bilgilerinin zararlı bir yazılım
aracılığı ile ele geçirilmesi, b) “adam ortada” atakları gibi çevrimiçi kanal bağlantı kesimi atakları, sofistike
saldırılara sahne olurlar. İkinci saldırı tipinde, kullanıcı bilgilerini elde etmek yerine, bilgisayar ve banka
sunucusunun iletişimi fark ettirilmeden dinlenir. Saldırgan kendisini sunucuya istemciymiş gibi, istemciye ise
sunucuymuş gibi gösterir.
• Siber güvenlik prensiplerine göre yalnızca doğrulanan kullanıcılar gizli ve özel bilgilere
ulaşabilirler. Doğrulama sistemlerine karşı ataklar iki ana parçaya ayrılırlar: a) kullanıcı
bilgilerinin zararlı bir yazılım aracılığı ile ele geçirilmesi, b) “adam ortada” atakları gibi
çevrimiçi kanal bağlantı kesimi atakları, sofistike saldırılara sahne olurlar. İkinci saldırı
tipinde, kullanıcı bilgilerini elde etmek yerine, bilgisayar ve banka sunucusunun iletişimi
fark ettirilmeden dinlenir. Saldırgan kendisini sunucuya istemciymiş gibi, istemciye ise
sunucuymuş gibi gösterir.
• E-ödeme sistemlerinin en önemli özelliklerinden biri karmaşıklıklarıdır. E-ödemeler tek bir
işlem ya da metotla gerçekleşmezler. Dolaysıyla, bu sistemlere karşı yapılan saldırılar
oldukça geniş çaplıdır. Siber güvenlik sistemleri ne kadar ileri düzeyde olursa olsun, yeni
ve daha kompleks güvenlik önlemlerinin güvenlik açıklarının kapatılması amacıyla
oluşturulması gerekir. İnternet bankacılığı bilgilerini elde etme ve yasadışı kazanç
sağlama amaçlı birçok eylem şekli gelişmiştir ancak son yıllarda artan siber güvenlik
tedbirlerinekarşın suçlular da daha karmaşık ve kendileri açısından güvenli yöntemler
geliştirmektedirler. Bu yöntemler arasında Oltalama (Phishing), Yalak (Watering hole),
Pharming ve Kredi Kartı Yeniden Yönlendirme (Credit Card Redirection), Kötücül Yazılım
Tabanlı Ataklar ve Adam Web Tarayıcısında (Man In The Browser) ataklar sayılmaktadır.
• SpyEye ve ZeuS kötücül yazılımlarının varyasyonu olan WebInject dosyaları,
kullanıcıların bankacılık bilgileri, web e-posta servisi ve diğer finansal servis
bilgilerini (Örn: PayPal Hesapları) çalmakta kullanılırlar. Siber suçlular hedef
kullanıcının bilgilerini elde etmek için WebInject dosyaları gibi pop-up
pencereler kullanmak yerine, ATS’ler (Otomatik Transfer Sistemleri) gibi
görünmez nesneler kullanmaya başlamışlardır. ATS’ler pop-up penceresi
kullanmadan hesap bakiyesi kontrolü yaparlar ve sistem uyarısına neden olmadan
para transferini çevrimiçi hesaplar üzerinden gerçekleştirirler.
• Gerçekleştirilen bu transfer bilgileri de kullanıcılardan saklanır. ATS’ler sistemde
kaldıkları müddetçe, kullanıcılar hesaplarından yapılan illegal transferlerden
haberdar olmazlar. ATS’lerin internet banka dolandırıcılığına etkisi, birçok banka
ve müşterilerini zor durumda bırakacak düzeydedir. Olayın işleniş tarzı veya
işlenişinin geç öğrenilmesi, siber suç soruşturmalarının verimini azaltıcı
niteliktedir.
Elektronik Finans Sistemi Temel Bileşenleri: Banka
ve Kredi Kartları(Kartlı Ödeme Sistemleri)
• Kredi kartı dolandırıcıları; kredi kartları üzerinde depolanmış olan verileri ele
geçirmek amacıyla, işyerleri ve ATM cihazlarına çeşitli aparatlar yerleştirmek
suretiyle kartlar üzerindeki bilgileri elde etmekte ve yasadışı yollardan harcama
yapmaktadırlar. 2007-2009 yılları arasında banka ve kredi kartı dolandırıcılığı
sayısında oldukça yüksek bir artış olduğu gözlemlenmektedir. Özellikle 2008 ve
2009 yılları arasındaki önemli yükselişe bakıldığında 2009 yılında şüpheli ve olay
sayısında sıra dışı bir artış olduğu gözlemlenmektedir. 2009 yılında ülkemizde (%-
4,8) ve dünyadaki ekonomik büyümenin negatif yönde değişmesi ile banka ve
kredi kartı dolandırıcılığındaki artış arasında nedensel bir bağlantı olabilme
ihtimali mevcuttur. 2010 yılında ise artan olay ve şüpheli sayısının yerini önemli
ölçüde düşüş takip etmektedir.
• İnternette yapılan kartlı ödeme işlemleri kapsamında yerli ve yabancı kartların
yurt içi kullanımının her yıl %38 (2010) ile %28 (2013) arasında artış gösterdiği
görülmektedir.
Elektronik Finans Sistemi Temel Bileşenleri: E-
ticaret
• E-ticaret, “mal ve hizmetlerin internet üzerinden alım-satımı” olarak
tanımlanmaktadır. Ancak, e-ticaret daha başka birçok aktiviteyi de kapsamaktadır.
Bunlardan başlıcaları şirketlerin birbirleriyle olan ticareti, firmaların satın alma,
kiralama, satış işlemleri ve diğerleridir.
• Dünyada esasen 1990’larda elektronik ticaret iş hacmi açısından yeni bir yol
olarak ortaya çıkmaya devam ediyordu. 90’larda Amazon.com ve eBay büyük kar
elde eden müzayede siteleri olarak yerlerini almıştı.
• AltaVista, HotBot, Lycos ve Yahoo gibi arama motorları ise başka bir arama
motoru tarafından önlerine geçilmesi zor yerleşik araçlar olarak kabul
edilmekteydi. Sonraları Google’ın arama sonuçlarındaki tutarlılık ve başarısı e-
ticaret açısından reklam gelirlerinin artmasına yol açtı. E-ticaret Türkiye’de 90’lı
yılların sonuna doğru ortaya çıkmış, bugünse birçok vatandaş tarafından
benimsenmiştir. Hepsiburda.com, sahibinden.com, Teknosa, Markofoni,
Migros(Sanal Market) ve benzeri birçok alışveriş sitesi farklı segmentlerde günlük
hayatımızda önemli bir yer tutmaktadır.
ticaret
• Dünya İnternet İstatistiklerine göre Türkiye internet kullanımında 2012 yılı
verilerine göre Avrupa’da beşinci sırada bulunmaktadır. Avrupa e-ticaret alışveriş
verilerine göre en önde gelen ülke Norveç ve İngiltere olmakla beraber Türkiye ise
listenin sonlarında yer almıştır. Bu veri ülkemizin önemli bir ekonomik ve teknolojik
imkândan yeterince yararlanamadığını ortaya koymaktadır. E-ticaret’in ülkemizde
ekonomik açıdan yeterince ilerlememiş olmasının nedenleri siber güvenlik perspektifinde
farklı açılardan incelenmelidir. E-ticarete olan ilginin nispi olarak düşüklüğü vatandaşın e-
ticarete olan güveninin düşük olmasıyla ilgili olabilir. Zira, banka ve kredi kartı kullanımı
hususunda herhangi bir negatiflik yaşanmazken, bu husus e-ticaret açısından tam tersidir.
• Özellikle e-ticaret alanında müşterilerin özel veya gizli bilgilerini paylaşmaktan
çekindikleri bilinen bir sorundur. Bir araştırma, güvenlik kontrolleri üzerindeki algısının e-
ticaret benimsemesi üzerindeki etkisini 502 kişi üzerinde internet üzerinden bir anket
düzenleyerek incelemiştir. İstatistiki analize göre müşterilerin inkâr edememe
(nonrepudiation), gizli bilgilerin korunması (privacy protection) ve veri bütünlüğü
(integrity) gibi siber güvenlik konseptleriyle ilgili algılarının e-ticarete olan güvene
önemli derecede etki ettiği bulunmuştur. Çalışma neticesinde, güvenin e-ticaretin
benimsenmesinde de oldukça önemli bir etkiye sahip olduğu ortaya çıkmıştır.
ticaret
• E-ticaretin başarılı şekilde uygulanması açısından bütün finansal
sistemlerin üzerinde durması gereken en önemli hususlar para ve materyal
akışının sağlanması ve e-ticaret süreci içerisinde bilgi akışının da
sağlanmasıdır. Güven teorilerinin çoğunluğu iş ortakları arasında değiş
tokuşların var olduğu üzerine kuruludur. Ancak, e-ticaret paydaşlar
arasındaki kırılgan yapıdan dolayı güven ilişkisinin oldukça zorlanıldığı bir
alandır.
• E-ticaret üzerindeki belirsizlikler yüzünden güven ve risk bilimsel açıdan
değerlendirilmelidir. Pavlou, 103 öğrenci ve 155 çevrimiçi müşteri
üzerinde yapmış olduğu anket çalışmasında güven ve risk algısının e-ticaret
açısından önemli olduklarını ortaya koymuştur.
• Pavlou’ya göre müşterilerin yalnızca internet güvenliği ve teknolojilerine
olan güveni yeterli değildir. E-ticaret aktörlerine olan siber güvenlik algısıda
e-ticaretin benimsenmesi açısından yüksek öneme haizdir.
ticaret
• Artan e-ticaret hacmi artan siber güvenlik riski olarak karşımıza
çıkabilecektir. Bu artışın nedensel olarak yükselen internet kullanımı
ve teknoloji adaptasyonu ile bağlantılı olabileceği değerlendirilebilir.
Tedarik zinciri
• Her firma veriye sahiptir ve verilerin korunması
gerekmektedir. Bu bilgiler, personel bilgileri, patent bilgisi ya da ağ’ın
güvenli işletimi ile ilgili olabilir. Siber güvenlik her düzeydeki işletme için
ihtiyaçtır. Global bazda ticaret ile ağlardan oluşan bir dünya meydana
gelmektedir. Ancak, ürünler yolculukları esnasında doğal, kazayla ya da
kötü niyetli bir saldırı neticesinde meydana gelebilecek önemli sorunlarla
karşılaşabilir.
• Siber güvenlik firmaları gerek kamu gerekse özel sektörün güvenlik
ihtiyaçlarını karşılamakta başrolü üstlenmektedir. Siber güvenlik girişimleri
yalnızca geliştirdikleri güvenlik teknolojileri ile değil aynı zamanda ülke
ekonomisine olan katkılarıyla da tanınmaktadır. Dünyada siber güvenlik
yazılım ve teknolojileri üreten büyük çaplı şirketlerin çoğunluğunu ABD ve
İsrail menşeli firmalar oluşturmaktadır.
Tedarik zinciri
• Dünya sıralamasındaki ilk beş siber güvenlik şirketi:
Tablo 1. Siber Güvenlik Şirketleri

Siber Güvenlik Şirketi Siber Güvenlik Uzmanlık Alanı
Cisco (CSCO) Ağ Cihazları ve Dijital Finans
Sistemleri Koruma
Symantec (SYMC) Antivirüs ve Ağ Güvenliği
FireEye (FEYE) Ağ Güvenliği
Check Point (CHKP) Ağ Güvenliği
Guidance Software (GUID) Dijital Soruşturma
Kaynak: Reeves (2013)
Tedarik zinciri
• Türkiye’de bankacılık, e-ticaret ve diğer internet tabanlı finans sektörü
siber güvenlik yazılım tedariklerini çoğunlukla dış ülkelerden elde
ederek gerçekleştirmektedir. Burada önemli olan; araç, gıda, ilaç ve
benzeri diğer ürünlerin ithalatındaki prosedürlerin aksine, siber
güvenlik yazılımları herhangi bir kontrolden geçmeden, internetten
indirilmek suretiyle yurt içi temininin gerçekleştirilmesidir. Diğer
konulardaki hassasiyetin siber güvenlik yazılımı tedarik zincirinde
hemen hiç bir yerde uygulanmayışı siber güvenlik açısından önemli
riskleri beraberinde getirmektedir.
• Dünyadaki, bilgi işlem teknolojileri açısından en büyük pazara sahip
olan ülkeler, başlıca ABD, Japonya ve Çin’dir.
Tedarik zinciri
• Özel sektör girişimlerinin yabancı menşeli siber güvenlik yazılım ve donanımlarını yeterli tedarik
zinciri kontrolü bulunmadan ülkemizin ulusal siber güvenlik kritik altyapılarına entegre etmeleri
ulusal güvenlik açısından riskler taşımaktadır. Teknik olarak analiz edildiğine bu risklerden bazıları
şunlardır:
• 1. İthal yazılımların kaynak kodları incelenememektedir. Dolaysıyla, temin edilen ürünlerin
ihtiyaçlara uygun şekilde yerel kaynaklarca geliştirilme ve ilerletilme ihtimali bulunmamaktadır.
Endüstriyel bazda yabancı ülkelere yüksek miktarlarda yazılım ve donanım ücreti ödenmekte
ve her yıl güncellenen yazılım, maliyetleri daha da artırmaktadır. Yüksek yazılım ücretleri
sebebiyle siber güvenlik yazılımlarına daha az pay ayrılmaktadır.
• 2. İthal güvenlik yazılımlarının içerisinde backdoor(arka kapı) tarzı güvenlik açığı bulunan
yazılımları barındırma ihtimali söz konusudur.
• 3. Ulusal bazda siber güvenlik girişimlerinin zayıf kalması, siber güvenlik endüstrisi gibi kar getiren
bir sektörde var olamamaya neden olur.
• 4. Siber güvenlik yazılım ve donanımı temin edilen ülkelerle ilişkilerin gerilmesi durumunda,
teknik destek ve ürün takibinin durdurulması ihtimali söz konusudur.
• 5. İthalatta meydana gelebilecek sektörel riskler, yazılım ve donanım ithalatında da geçerlidir.
Tedarik zinciri
• Organizasyonlar artan bir şekilde standart yazılımlar, açık kaynak kodlu
yazılımlar ya da dış kaynak kullanımını (outsourcing) tercih etmekteler.
Bu tip güncel yaklaşımlar karmaşık yazılım tedarik zincirlerinin risk
yönetim mantalitesine uygun düşmemektedir.
• Genellikle, zamanında teslim alma ve uygun fiyatlar daha fazla dikkat
çekmekte, fakat en önemli riskler göz ardı edilebilmektedir.
• Yazılımlardaki dizayn ve uygulama hataları sıra dışı hatalara neden
olabilmekte, sistem hatası ve güvenlik açıkları neticesinde saldırılar
gerçekleşebilmektedir.
Tedarik zinciri
• Sofistike bilgi teknolojileri çözümleri mühendislik açısından birçok
ortak noktaya sahiptir. Bütün bileşenler:
• a) Tedarikçileri tarafından ya da tedarikçiler adına taşeronlar
tarafından geliştirilir.
• b) Bir başka satıcı tarafından tedarikçiye lisanslanır ya da açık kaynak
kod ambarlarından elde edilir.
• c) Tamamen ve doğrudan tedarikçiden temin edilir. Tedarik zinciri iş
aktiviteleri çerçevesinde müşteri taleplerinin karşılanması
açısından tedarikçinin tedarikçisinden müşterinin de müşterisine
kadar olan süreci kapsar.
Güvenlik Önlemleri: Ödeme Sistemleri
Güvenliği
• Genel olarak kaliteli güvenlik sistemlerinin kullanıcılarının sisteme olan güvenini artırdığına inanılır
ve netice olarak e-ticaretin artması beklenir. Ödeme sistemlerinde ve e-ticaret içerisinde
güvenliği sağlayabilmek için Ödeme Kartları Endüstrisi Veri Güvenliği Standardı (PCI DSS)
oluşturulmuştur. Bu standardın amacı, ödeme kartı sahiplerine ait kartların güvenliğinin
sağlanması ve alınabilecek güvenlik tedbirlerinin global çapta yayılmasının teşvik edilmesidir.
Bu standart, banka ve kredi kartlarının kullanımı esnasındaki güvenlik tedbirlerinin yanısıra, e-
ticaret sektöründeki tüm aktörlere uygulanabilecek niteliktedir. Bunlar arasında tüccarlar, hizmet
sağlayıcılar ve mağazalar gibi birçok sektör bulunmaktadır. PCI Güvenlik Konsülü’ne göre Ödeme
Kartları Endüstrisi Veri Güvenliği Standardı özet olarak aşağıdaki hususları içerir:
• 1. Güvenli Ağ ve Sistemlerinin Oluşturulması ve Bakımı
• 2. Kart Sahibinin Verilerinin Korunması
• 3. Güvenlik Zaafiyeti Yönetimi Programı Takibi
• 4. Güçlü Erişim Kontrol Önlemlerinin uygulanması
• 5. Ağların Düzenli Olarak Takibi ve Testleri
• 6. Bilgi Güvenliği İlkelerinin Korunması
Güvenliği
• Yukarıdaki hususların birçoğu erişim haklarının korunması ve düzenlenmesi ile
ilgilidir. İnternet bankacılık sistemleri kullanıcılarını spesifik sistemlere erişim hakkı
sağlamadan önce kimlik doğrulamasını gerçekleştirmek zorundadır. Bankacılık
sistemi kullanıcının gerçekten de o kişi olup olmadığını bir takım gizli sorular
sorarak teyit eder. İnternette neredeyse tüm çevrimiçi alışverişler ve tarayıcı
tabanlı işlemler uzunca bir süre SSL (Soket Düzeyi Güvenlik) tarafından güvenlik
altına alınmıştır. SSL istemci ve sunucu arasında kriptolu ve doğrulamalı iletişim
amacıyla kullanılan de fakto bir güvenlik standardıdır. SSL e-ticaretin dışında
birçok alanda da aşağıda belirtilen amaçlar için kullanılır:
• 1. Finans merkezlerine ait hesap ve PİN numaralarını gizlemek,
• 2. Sigorta şirketlerine ait sigorta politikalarını gizlemek,
• 3. Organizasyonlar ve iş dünyası arasındaki işlemleri güvenli hale getirmek,
• 4. Özel organizasyonların çalışanları arasındaki iletişim gizliliğini korumak,
• 5. E-posta sunucularının ve web tabanlı postaların korunmasını sağlamak.
Güvenliği
• E-ticaret açısından güvenli ödeme yapmak oldukça kritik bir husustur.
SSL online ödemelerde oldukça güvenli bir ödeme metodu olmasına
rağmen, müşteri ve satıcıların birbirlerine güvenmesi
gerekliliğine dayalıdır. SSL banka ve müşterisine ait iletişimi dinlemek
suretiyle mesaj akışını kestirenlerin önüne geçilmesi amacıyla
kullanılır ve bu sayede ödeme bilgileri gizli kalır. Ancak SSL bir takım
riskleri de barındırır. Satıcılar reklamını yaptıkları ücretten daha fazla
ücret ödenmesini sağlayabilir ya da ticari maksat kılığındaki bir web
sitesi tarafından da taklit edilebilir. SSL’de birçok güvenlik
protokolü gibi kendisine göre daha üstün bir teknoloji ile geliştirilmiş
olan bir başka protokol olan TLS’e yerini devretmiştir.
Güvenliği
• Güvenli Elektronik İşlem (SET- Secure Electronic Transaction) ise, VISA ve
MasterCard tarafından ortaklaşa geliştirilmiş olan açık ağlarda ödeme ve
işlemleri güvenli hale getirmek için oluşturulmuş bir e-ticaret protokolüdür.
SET protokolü kredi kartı bilgilerinin internet ortamında işlem yaparken
çalınmayacağını taahhüt eder. Bu protokol formal bir model oluşturarak
spefisifik protokol amaçlarını belirlemek ve ispatlamak için vardır. Yapılan
araştırmalar, protokolün amaçlarını gerçekleştirmede bir takım eksiklikleri
olduğu belirlemiştir. Protokolün karmaşıklığı ve bilgi paylaşımındaki sıra dışı
olgular temel risk unsurlarıdır.
• SET protokolü DES kripto algoritmasını kullanmaktadır. Ancak, DES güvenli
bir algoritma olarak kabul edilmemektedir. Ayrıca, protokol işlemleri
sertifikanın imzalayanlar tarafından gerçekleştirildiğini
ispatlayamamaktadır.
Güvenliği
• SSL ve TSL’de yaşanan son kullanıcı güvenlik gereklilikleri açısından
yetersizlikler ve SET protokolündeki mevcut hatalar, 3-D Secure
protokolünün geliştirilmesi ve yaygınlaşmasına yol açmıştır. Ödeme
sistemleri endüstrisinin SET’i bırakarak online ödemelerde
dolandırıcılığı önleme odaklı 3-D Secure protokolüne geçiş yapması
yaklaşık on yılı bulmuştur. 3-D Secure sistemi kullanıcılara yeni bir
şifreleme sistemi sunarak büyük avantajlar sağlamıştır. Ancak, 3-D
Secure sitemi, uygulamasına geçişteki süreye rağmen, sahip olma,
kullanılabilirlik ve güvenlik açısından birçok sorunları barındırmaktadır.
Güvenlik Önlemleri: Tedarik Zinciri Güvenliği
• Tedarik zinciri; süreçler, ürünler, ürün akışları, veri, veri akışları ve
katılımcılardan oluşur. Günümüz organizasyonları yazılım gereksinimlerini
güvenilir ya da çevrimiçi teknik destek üniteleri gibi güvenilir olmayan birçok farklı
kaynaktan elde etmektedirler. Yazılım tedariği zinciri genel olarak fonksiyonelliğin
yerine getirilmesi üzerine inşa edilmekte, yazılımda bulunabilecek riskler sıklıkla
göz ardı edilmektedir.
• Global tedarik zincirlerine olan tehditlerden dolayı tedarikçi ve alıcılar arasındaki
bağımlılıklarını tanımlanması ve değerlendirilmesi gerekmektedir. Tedarik zinciri
bütünlüğü ve risk azaltımı herhangi bir spesifik ülkeyi kapsamamaktadır. Amaç,
tedarik zincirinin daha güvenli olmasını sağlamak olmalıdır. Siber güvenlikle ilgili
diğer hususlarda da olduğu gibi, efektif Tedarik Zinciri Risk Yönetimi güçlü bir
kamu-özel ortaklığı gerektirmektedir. Finansal güvenlik açısından güvenli tedarik
zincirlerinin oluşturulabilmesi açısından teşvikler, iletişim, gönüllü risk
analizleri ve bilgi paylaşımı anahtar rol üstlenebilecektir.
Güvenlik Önlemleri: Tedarik Zinciri Güvenliği
• Microsoft, tedarik zinciri güvenliğini esas olarak aşağıdaki altı adım ile
kontrol etmektedir:
• 1. Yazılımlara erişimin gelişim aşamasında kontrol edilmesi,
• 2. Kötücül yazılımların taranması,
• 3. Kullanıcıların teslim alacağı ikili dosyalara dijital imza atılması yoluyla
gerçekten de dağıtılan ürünleri teslim aldıklarının teyit olunması,
• 4. Güvenlik Geliştirme Hayat Döngüsünden yararlanarak istenmeyen
güvenlik zaafiyetlerinin önüne geçilmesi,
• 5. Kimlik tanımlama,
• 6. Sahtecilik önleme.
Sonuç
• Dünya üzerindeki birçok ülke siber saldırılara karşı radikal çözümler ortaya koymakta ve bu amaçla
yatırımlar yapmaktadırlar. ABD gibi bir takım ülkeler pazar tabanlı olarak siber güvenlik kritik
altyapılarını korumakta iken, İsrail gibi ülkeler devlet odaklı siber güvenlik stratejileri
geliştirmektedir. Birçok siber güvenlik uzmanıysa, telekomünikasyon sektörü ve internet servis
sağlayıcıları gibi özel sektör girişimleri kamu hizmetlerini ve aktivitelerini desteklediğinden,
savunmacı ve karşılık verici bir güvenlik rejiminin özel sektör temsilcileriyle birlikte hareket
etmeden efektif olarak gerçekleşemeyeceğini beyan etmektedir.
• Halkın ve devletin büyük çoğunluğuna ait verilerin saklandığı yer olan elektronik finans sistemi ve
bunların destekçisi olan tedarik zinciri ihmal edilmemesi gereken kritik siber güvenlik unsurlarıdır.
Ulusal ve uluslararası ticaretin en önemli bileşenlerinden biri olan internet bankacılığı, e-ticaret ve
onları destekleyen tedarik zincirlerinin güvenlik boyutunun göz ardı edilmesi düşünülemez. Zira,
ülke ekonomileri giderek artan bir hızla rekabete dayalı ekonomilerini özel sektör desteğiyle
internet üzerinden yürütmekteler ki elektronik finans sürdürülebilirliği bu yapıyı taşıyan internet
altyapısının korunaklılığı ile ilişkilidir. Kalpazanlık, dolandırıcılık ve benzeri asayiş suçları ile
mücadelede yürütülen önleyici hizmet mantalitesi, dijital sistemler üzerinde de en az aynı
yorum ve donanım ile devam ettirilmelidir.
Ders Sonu
Fintech’te Teknolojik
Trendler
Teknolojik Trendler
• Neredeyse her teknolojik gelişme finansal aracılık piyasasında karşılık
bulmakta, bu piyasada yeni yatırımlara neden olmakta ve beraberinde yeni
avantajlara kapı aralamaktadır.
• Özellikle son dönemde blockchain, yapay zeka, makine öğrenmesi, dijital
ikizler gibi birçok teknolojik kavram finans dünyasını derinden etkilemekte
ve tüm finansal aracı kurumlar bu teknolojiler yardımıyla verdikleri
hizmetleri nasıl daha da iyileştirerek rakiplerinden farklılaşacakları üzerine
çalışmaktadırlar.
• Teknolojik gelişmelere bağlı olarak süreç kurgulanırken şu an için insan aklı
gerekli olsa da teknolojinin etkisi tüm hayatımızı olduğu gibi finansal
aracılığı da değişime uğratmaya devam etmekte ve teknoloji sayesinde
operasyonel süreçler giderek daha fazla otomatize hale gelmektedir.
Teknolojik Trendler
• Bu teknolojilerden en etkilileri şöyle sıralanabilir:
• Blockchain
• Yapay Zeka (AI) ve Machine Learning
• Big Data
• IoT, Digital Twins (Dijital İkizler) ve Fijital Sistemler
Nesnelerin Interneti ve Dijital İkizler (Digital
Twins)
• Bireyin dijital dönüşümünde akıllı telefonlar çığır açmış olsa da bu
dönüşümün bir sonraki adımı nesnelerin interneti (Internet of Things
– IoT) olarak gösterilmektedir. Nesnelerin interneti, internete
erişebilen her nesnenin diğer nesnelerle iletişim halinde olması
şeklinde kısaca tanımlanabilir.
Twins)
• Gartner tarafından 2018 yılında yayınlanan bir araştırmada 2020
senesinde yirmi altı milyar nesnenin interneti aktif olarak kullanacağı
öngörülmektedir.
Twins)
• Davranışları öğrenebilen ve uzaktan kontrol edilebilen cihazlar tüm
hayatın otomatize edilmesinde kullanılacaklardır. Bir ağa bağlı bu akıllı
cihazların ürettikleri veriler, büyük veri çalışmaları ile birlikte daha
etkin olarak değerlendirilip işlenebilecektir.
Twins)
• Birçok alana olduğu gibi finans alanına da etki edecek nesnelerin
interneti teknolojisinin özellikle ödeme sistemlerini tamamıyla farklı
bir boyuta taşıyacağı öngörülmektedir. Finansal aracılıkta müşteri
deneyimi ve kişiselleştirmede özellikle kullanılacak olan nesnelerin
interneti; davranış izleme, harcama desenleri oluşturma ve müşteri
gelir-gider durumunu daha etkin izlenebilir hale getirme ve buna bağlı
olarak kişiye özel finansal teklifler sunabilme gibi çözümleri
sağlayacaktır.
Twins)
• Günümüzde bile bankalar yeni şubeleri ve/veya bankamatik
lokasyonlarını nesnelerin interneti ile oluşturulmuş kullanım verileri
üzerinden belirlemektedirler. Finansal aracı kurumlar nesnelerin
interneti sayesinde müşterilerine akıllı cihazlar üzerinde ulaşabilirken;
mobil cüzdan, mobil ödeme gibi uygulamalar ile aynı zamanda
müşterilerinin zahmetsizce günlük işlerini yapabilmelerini
sağlayabilmektedirler. Bir sonraki basamak olarak akıllı nesnelerin
müşteri ihtiyaçlarını etkin şekilde gidermesi ve ödemeleri
gerçekleştirmesi ise öngörülebilir gelişmelerden sadece ikisidir.
Dijital İkizler ve Fijital Uygulamalar
• Dijital ikiz, fiziksel bir varlığın sanal bir kopyasının yaratılması işlevidir.
Bu sayede test etmeden sorun tespitine, simülasyonlardan analize
birçok deneysel işlem fiziksel varlığa gereksinim duyulmadan
gerçekleştirilebilmektedir. Yani fiziksel olarak kontrole ihtiyaç duyulan
her şey dijital ikiz üzerinde yapılabilmekte, böylece fiziksel varlığın
yapısını ve davranışlarını temsil eden dijital ikiz, bu varlık hakkında
veri elde edilmesine imkan veren, varlığı anlama ve geleceğe yönelik
çıkarımlar yapma olanağı yaratan bir sistem sağlamaktadır. Fiziksel ve
sanal dünya arasında köprü kurmayı sağlayan dijital ikiz ile gerçek
dünya sanal ortama taşınabilmektedir.
• Üretim endüstrisini baştanbaşa değiştirecek bu teknoloji aynı
zamanda kredilendirme ve sigorta süreçlerini de değiştirecektir.
Finansal aracılığın en önemli işlevlerinden olan kredilendirme
süreçlerinde kullanılacak dijital ikizlere bağlı değerlendirme batık kredi
miktarını azaltırken, kredi talep eden müşterilerin ihtiyaçlarını daha
net tespit edebilmeyi de sağlayacaktır.
• Benzer şekilde dijital dünya ile fiziksel dünyanın etkileşimini ifade
eden fijital uygulamalar veya son dönemde hayatımıza giren ve
önümüzdeki on yılda vazgeçilmezlerimiz arasında değerlendirilen sesli
asistanlar da finansal aracılıkta kullanım alanı bulacak teknolojik
trendler olarak karşımıza çıkmaktadır. Dijital etki ile şekillenen fiziksel
sistemleri ifade eden fijital sistemler çok geniş bir alanı ifade ederken,
müşterilere en doğru kanaldan en doğru çözümü sunma olanağını da
beraberinde getirmektedir. Dijital dünyadaki hızımızı arttıracak,
kullanım kolaylığını ve yeni iş fırsatlarını beraberinde getirecek bu
teknolojiler, pratik ve kişiye özel olmalarıyla da son kullanıcı ile
etkileşimde önemli bir yere sahip olacaklardır.
• Ses tanıma sistemleri dijital kimliğimizin ve dijital güvenliğin bir
parçası olurken çağrı merkezleri için ses imzası gibi gelecek yıllarda
gündemimizde olacak teknolojiler, müşteri etkileşimini arttırmada,
müşteri ihtiyaçlarını daha doğru belirlemede ve çözümlemede etkin
kullanılacaklardır. Özellikle müşteri tanıma ve doğrulama finansal
aracılıkla beraber birçok farklı sektörün de etkin çözüm aradığı, ses
tanıma ve kişisel asistanlar ile çözüm geliştirmeye çalıştıkları
sorunların başında gelmektedir.
• Bu sistemler sigortacılıkta da ekspertiz süreçlerini etkileyerek
değerlendirmelerin daha hızlı ve doğru yapılmasına olanak
sağlayacaktır. Nesnelerin interneti ve dijital ikiz teknolojileri ile
beraber sigorta firmaları müşterilerini daha doğru
değerlendirebileceklerdir. Örneğin otomobiller sürüş verilerini
paylaşabilecek ve sigorta firmaları buna bağlı olarak kişiye özel sigorta
teklifleri sunabilecektir. Trafik, ev veya sağlık sigortası gibi tüm
sigortacılık ürünlerinde risk yönetimi bu teknolojiler ile şekillenecektir.
Aynı zamanda yatırım finansmanı sağlayan finansal aracılar toplanan
bu verilerden yararlanarak gelirlerini ve hisse değerlerini daha doğru
tahminleyebileceklerdir.
• World Economic Forum tarafından 2015 yılında yayınlanan bir raporda
finansal aracıların özellikle risk yönetimi ve kredi değerlendirme
süreçlerinde bu teknolojilerden faydalanacağı öngörülüyor olsa da
ödeme sistemleri başta olmak üzere daha birçok alanda bu
teknolojilerden faydalanılacaktır. Verilen tüm bu örnekler bireyin
dijital kimliğinden yola çıkarak bireye özel finansal ürün ve çözümler
getirirken, Finternet of Things ve nesnelerin bankacılığı gibi yeni
kavramların da hayatımıza girmesini sağlayacaktır.
Big Data (Büyük Veri)
• Büyük veri; toplumsal medya paylaşımları, ağ günlükleri, bloglar, fotoğraf, video, log
dosyaları gibi değişik kaynaklardan toparlanan tüm verinin, anlamlı ve işlenebilir biçime
dönüştürülmüş biçimine denir. Olageldiği gibi, ilişkisel veri tabanlarında tutulan yapısal
verinin dışında kalan, son dönemlere dek çok da kullanılmayan, yapısal olmayan veri
yığınıdır. Artık yıkılmış olan yaygın bilişimci inanışına göre, yapısal olmayan veri,
değersizdi, ama büyük veri bize bir şey gösterdi o da günümüzdeki bilgi çöplüğü diye
adlandırılan olgudan muazzam derecede önemli, kullanılabilir, yararlı yani çöplükten
hazine çıkmasına neden olan yegane sistemdir.Büyük veri; web sunucularının logları,
internet istatistikleri, sosyal medya yayınları, bloglar, mikrobloglar, iklim algılayıcıları ve
benzer sensörlerden gelen bilgiler, GSM operatörlerinden elde edilen arama kayıtları gibi
büyük sayıda bilgiden oluşuyor.
• Büyük veri, doğru analiz metotları ile yorumlandığında şirketlerin stratejik kararlarını
doğru bir biçimde almalarına, risklerini daha iyi yönetmelerine ve innovasyon
yapmalarına imkan sağlayabiliyor.
• Şirketlerin çoğu, halen konvansiyonel veri ambarı ve veri madenciliği
yöntemleriyle elde ettikleri datalardan yola çıkarak, karar almaya devam
ediyorlar. Ancak, tüketici eğilimlerini dinamik şekilde öngörebilmek, büyük
veriyi analiz edebilmekten ve bu analizlere göre hareket edebilmekten
geçiyor.Büyük veri, geleneksel veritabanı araçları ve algoritmaları ile
işlemesi zor olan bu büyük verinin oluşturulması, saklanması, akışı, analiz
edilmesi gibi birçok konuyu içeren bir terim olarak karşımıza çıkmaktadır.
Veriler klasik veritabanlarının kaldıramayacağı büyüklükte olduğu gibi
verinin büyüme hızı da bir bilgisayar veya bir veri depolama ünitesini
aşmaktadır. 2012 rakamları ile dünyada günlük 2.5 Kentirilyon byte veri
üretilmektedir. Bu çapta büyük veriyi işleme, transfer etme gibi işlerin
tümüne Büyük veri (Big Data) adı verilmektedir.
• İnternetin çok defa fazla kişi tarafından kullanılır olması, günlük
yaşamda aldığımız hizmetlerin, internet üzerine taşınan uygulama
yazılımları yoluyla kolayca erişilebilir olması nedeniyle oluşan yaygın
kullanım, özellikle hizmet sektöründe satış sonrası müşteri
memnuniyeti sağlama ereğine yönelik olarak, son kullanıcıların her
türlü bilgisinin firmalarca alınıp saklanması sonucunu doğurdu.
Saklanacak ayrıntılı bilgilerin, üzerinde tutulacağı sayısal ortamlarda
başgösteren "yer darlığı" yeni arayışlar için başlangıç oldu. Son birkaç
yılda öne çıkan yeni yapıyı özetlersek: İşletmeler; müşterilerini daha
iyi tanıyıp, onlara "bireyselleştirilmiş - kişiye özel" hizmetleri
sunabilmek için onlarla ilgili çok sayıda bireysel bilgiyi saklamak
durumunda kalmaktadır.
• Eğitim; Öğrenme süreçlerinin bireyselleştirilmesinde öğrenme analitikleri kullanılarak büyük veri işlenmekte,
öğrenenlerin öğrenme ihtiyaçlarına, davranışlarına ve ortaya çıkan örüntülere göre öğrenme süreçleri
tasarımlanabilmektedir.
• Hastaneler; hastalarına yönelik etkili, bireysel, kişiselleştirilmiş, tıbbi hizmetler sunabilmek için, bireysel
bazdaki verileri kendi sayısal ortamlarında depolamaktalar.
• Hükümetler; yurttaşlarına yönelik bilgi ve hizmetleri işleyip, saklama konusunda oluşan çok büyük ölçekli veri
ile çalışmak zorundadırlar. Örneğin, RTÜK kararları gereği, ülkemizdeki televizyon kanallarının son bir yıllık
yayınlarını saklama zorunluluğu var. Saklanacak bilgiler, "Büyük Veri" olarak tanımladığımız türden.
• İnternet üzerindeki üretici ve tüketicilerin veri üretimini hızlandırması, başta servis sağlayıcı firmalara olmak
üzere, büyüyen bilgiyi harmanlayıp, anlamlı biçime dönüştürerek kullanıma yeniden sunma görevi yüklüyor.
• Bankalar, müşterileriyle ilgili olarak toplayıp sakladıkları bilgiler yoluyla, kullanıcısını tanıyan, internet
şubesine o gün ne için girdiğini bilen ve buna göre ana sayfayı, menüyü en etkin hale getiren, müşterisine
hatırlatmalar yapan, özelleştirilebilir arayüzler sunan, zengin içerikli, hızlı ve kullanışlı bir 7/24 şube haline
geldi.
• Enerji firmaları, akıllı şebeke ve sayaçlar kullanarak, abonelerinin bireysel kullanımlarıyla ilgili oluşan verileri,
saklayıp, işlemek durumundalar.
• İlaç sanayisinde; örneğin "kanser araştırmaları" için oluşturulan büyük genomik veritabanları, araştırmacıların
sürekli erişimine açık olmak durumundadır.
• Ek olarak; Uydu/Harita Dizgeleri (GPS), Akıllı Gezgin Telefonlar (GSM),
çok yüksek çözünürlüklü fotoğraflar çekebilen yeni nesil kameralarla
üretilen, ses ve görüntü bilgileri; saklama ortamlarının sınırlarını
zorlayıp, verimliliklerini düşürüyor. Her türlü gezgin aygıtlar üzerinde
çalışabilen, internet tabanlı yazılım ve uygulamalarca üretilenlerle
birlikte, Facebook, Twitter gibi toplumsal medya ortamlarında
kullanıcılarca üretilen bilgilerin saklanması gereği, bilişim konusu ile
ilgili girişimcileri de, Büyük Veri alanına itti.
Blockchain ve Dağıtık Defter (Distributed
Ledger) Teknolojileri
• Blockchain, Türkçe ifadesiyle blok zinciri, en basit haliyle zincirleme bir
model olarak oluşturulmuş ve işlem takibini dağıtık bir veri tabanında
şifrelenmiş olarak saklayan bir teknolojiyi ifade etmektedir. Yani bir ağ
üzerinde paylaşılan veriler ya da veri tabanı kayıtlarını ifade
etmektedir. Oluşturulan her yeni blok, zincirin sonuna eklenerek
oluşturulan yapı giderek büyütülür. Bu veri blokları zincirinin tamamı
bütünlüğü sağlarken güvenliği de arttırmış olur. Ana amaç güvenliği
arttırılmış ve dağıtık mimariye sahip veri tabanları oluşturabilmektir.
• Dağıtık defter: En basit biçiminde, bir dağıtık kayıt defteri, her katılımcı (veya düğüm –
node) tarafından büyük bir ağda bağımsız olarak tutulup güncellenen bir veritabanıdır.
• Yaratılan her bir blok, zincire bağlı ağdaki her düğüm (node)
tarafından onaylanmalıdır. Yapılan bir değişiklik veya ekleme ağdaki
tüm düğümler tarafından onaylanmaz ise geçerli olmayacaktır.
Kısacası blok zinciri karmaşık algoritmalar ve kullanıma göre değişen
onay sistemleri ile veri güvenliğini ve bütünlüğünü arttırmaktadır.
• Finansal aracılık sektörünün ana operasyonel işlemleri; fon değiş
tokuşunu sağlamak, takip etmek, bu değiş tokuşun kaydını tutmak ve
güncellemektir. Bu açıdan bakıldığında bir üst paragrafta kısaca
anlatılan blockchain, finansal aracılığın ana amacına uygun şekilde,
operasyonel yapının işleyişini daha işlevsel, hızlı, kolay ve şeffaf hale
getirebilecek bir altyapı sunmaktadır. Blockchain, sadece finansal
aracılıkta değil; en basit haliyle değiş tokuş, takip, kayıt tutma /
güncelleme ve kontrol işlemlerinin yapıldığı her alanda kullanılabilir.
Belli başlı blockchain kullanım alanı örnekleri:
• Tedarik Zinciri Yönetimi

• Mal / Malzeme Takibi
• Finansal İşlemler
• Ödeme Sistemleri
• Uyuşmazlık Çözümleri (Dispute Resolution)
• Tıbbi Kayıtlar
• Kimlik Yönetimi
• Kredi Derecelendirme
• Regülasyon Kontrolleri
• Noter İşlemleri
• Dijital Varlık Yönetimi
• Kontrat Yönetimi
• Dağıtılmış Depolama (Distributed Storage)
• Aracısızlaşma (Disintermediation)
Yapısından anlaşılacağı üzere, başta fon değişimleri, ödemeler, güvenlik
ve kayıt güncelleme olmak üzere finansal aracılığın her alanında aktif
olarak kullanılabilecek bir teknoloji olan blockchain, finansal aracılıkta
köklü değişikliklere sebep olacaktır.
Sektörde farklı uygulama örnekleri şimdiden görülebilir olmakla birlikte,

özellikle aracılık ücretinin çok yüksek olduğu uluslararası para
gönderme gibi operasyonların önümüzdeki yıllarda tamamıyla
blockchain üzerinden masrafsızca gerçekleştirilebilecek olması, etkinin
derecesine hem basit hem de etkili bir örnek oluşturmaktadır.
Finans teknolojilerinde yükselen değer:
InsurTech
Finans hizmetlerini teknoloji ile birleştirerek hizmet üretimine gidilmesi
olarak tanımlanan Finansal Teknolojiler (FinTech) son yıllarda artan
küresel girişimcilik ve yenilikçi teknoloji ekosisteminden oldukça
etkilenmiş durumda. FinTech altında konumlanan Sigorta Teknolojileri
(kısaca InsurTech) ise teknolojik yaklaşımlarla sigortacılık sektörüne
çözümler üretmek üzerine kurulu.
InsurTech
InsurTech olarak adlandırılan sigorta sektörüne yönelik bu teknolojik
gelişmeler sektörde faaliyet gösteren firmalar için daha fazla kullanıcıya
ulaşmak adına poliçe sahipleri içinse daha düşük masraflı poliçe
çözümleri olarak karşımıza çıkıyor. Her ne kadar bankalar ve geleneksel
sigorta şirketleri için InsurTech yeniliklerini kucaklamak biraz zaman alsa
da hızla değişen müşteri davranışları ve akıllı cihazların bulunabilirliği
gibi etmenler son yıllarda InsurTech’in büyük bir oranda
benimsenmesine sebep oldu. Şimdiye kadar tüm dünyadan 1000’in
üzerinde girişimin farklı yıkıcı iş modelleriyle sektörde yerini alma çabası
da bunu kanıtlar nitelikte.
InsurTech
Küresel sigortacılık pazarının büyüklüğü 1,2 trilyon dolar…

InsurTech
• Sigortacılık sektörüyle ilgili kısaca bilgi vermek gerekirse; Uluslararası
Müşterek ve Birleşmiş Sigortacılar Federasyonunun 2015 yılına ait
verilerine göre küresel sigortacılık pazarının büyüklüğü 1,2 trilyon
dolar seviyesinde. Insurtech alanında faaliyet gösteren girişimlerin bu
yılın ilk yarısında aldıkları yatırımın tutarı ise 1,05 milyar dolar
civarında. Bu girişimlerin faaliyetlerini ise yakın gelecekte farklı
türdeki teknolojik trendlerin şekillendirmesi bekleniyor.
InsurTech
• Sigorta satışlarının büyük kısmı halen temsilciler aracılığıyla veya
telefon üzerinden yapılmakta. Sigorta poliçelerine günümüzdeki
teknolojik gelişmelere ayak uydurarak web ve mobil kanallar
üzerinden ihtiyaç anında ve daha kısa sürede sahip olunması kuvvetle
muhtemel. Örnek vermek gerekirse; Facebook chatbotu HeyRover
sayesinde ev veya araç sigortanız için dakikalar içerisinde poliçe teklifi
almak mümkün.
InsurTech
• Büyük veriye erişmek ve üzerine çalışmalarda bulunmak, gelişen IoT’nin etkisiyle
oluşan bağlı cihazlar ile birlikte, şüphesiz eskisinden daha kolay. Sigortacılık
sektöründe de bunların örneklerini görmek münkün. Örneğin bu alanda hizmet
veren MetroMile isimli girişim sayesinde aracınız için katettiğiniz yol kadar sigorta
bedeli ödüyorsunuz. Bunu yapmak içinse aracınıza taktığınız ölçüm cihazını
okuyucusuna yaklaştırmanız yeterli. Bu alanda faaliyet gösteren diğer dikkat
çeken girişimler : InsureTheBox, Vitality, ClimateCorp.
Geleneksel Firmalar FinTech Yeniliklerine
Yatırım Yapıyor…
• Çokuluslu danışmanlık şirketi PricewaterhouseCoopers (PwC), küresel
finansal hizmet şirketlerinin %88'inin yenilik yapanlara karşı önemli
işlerini kaybedebileceğine inandığını ortaya koydu. Bu rekabetçi
baskıya yanıt olarak ankete katılanların %56'sı çekirdek stratejilerine
zarar vermiştir. Bu firmalar Fintech yenilikçilerine ya yatırım yapıyorlar
ya da onlarla işbirliği yapıyorlar ve bu firmaların %82'si de
önümüzdeki üç ila beş yıl içerisinde ortaklıklarını daha da artırmayı
bekliyor.
Bankacılık Mobil Oluyor…
• Mobil uygulama geliştirme finans yönetimi için ezber bozan bir şey
olmuştur. Ancak bu bozulma yavaşlama belirtisi göstermiyor. Yerel
banka şubenize ödeme yapmak mazi haline geliyor ve aslında 2022
yılına kadar bunun %36 oranında azalması bekleniyor. Aynı zaman
içerisinde mobil işlemlerin %121 oranında artacağı ve sonunda tüm
banka işlemlerinin %88'ini oluşturacağı tahmin edilmektedir.
• Modern kullanımı ve kolay erişilebilirliği sayesinde daha önce hiç
olmadığı kadar çok müşteri mobil bankacılık işlemlerini gerçekleştirme
fikrine sıcak bakıyor. Mobil uygulamalar fiziksel emsalleri ile
karşılaştırıldığında daha zahmetsiz bir işlem ve daha fazla maliyet
tasarrufu sağladığı için bankalara da fayda sağlar. Sonuç olarak dijital
bankacılıkta fiziksel şubeleri olmayan ve mobil uygulamalar aracılığıyla
öncelikli olarak finansal hizmetler sunan kurumlarda net bir artış
bekleniyor.
Yapay Zekayı Benimseme Artıyor…
• Yapay zeka (AI) gelişimi toplumumuz ve ekonomimiz üzerinde derin
etkiler yaratıyor. PwC, AI’yi “günümüzün hızla değişen ekonomisinde
büyük bir ticari fırsat” olarak görüyor ve bu teknolojinin 2030 yılına
kadar GSYİH büyümesinin %14'ünü temsil edeceğini tahmin ediyor. Bu
durum, Çin ve Hindistan’ı birleştirdiğinizdeki mevcut GSYİH
hasılatından daha fazla olan, 15,7 trilyon dolarlık astronomik bir
değere eşittir.
• Bu yüzden FinTech geliştiricilerinin ve geleneksel kurumların AI’nın
benzersiz yeteneklerinden yararlanmak için yarışmaları hiç de şaşırtıcı
değildir. Econsultancy ve Adobe’den alınan bir rapora göre finansal
kuruluşların %20'si zaten faaliyetlerinde AI’yı kullanıyor ve %41'i ise
bir sonraki yıl içinde bir şekilde sağlamayı planlamakta.
• McKinsey’e göre makineler önümüzdeki birkaç yıl içinde tüm
bankacılık işlerinin %10 ila %25'ini yerine getirecek. Ancak AI’nin
çalışmadaki potansiyelini görmek için bu kadar beklemek zorunda
değiliz. JPMorgan Chase yasal belgelerin gözden geçirilmesini
otomatikleştirmek için bir Sözleşme Zekası (COIN) makine öğrenim
programı kullanmaktadır. Bu program avukatların bu görev için
harcadıkları normal zaman miktarını her yıl için 360.000 saat kadar
azaltmıştır.
• Yapay zeka, yakın geleceği radikal şekilde değiştirmesi beklenen en
önemli bir kaç teknoloji trendinden biri. Doğal olarak finansal
kurumlar ve sistemler de bundan payını alacak. Müşteriler daha
şimdiden yapay zeka destekli chatbot ve asistanlarla karşılaşmaya
başlıyor. Müşteri deneyimini hızlandırmak ve zenginleştirmek için
devreye sokulan bu çözümler, akıllı servisler güçlendikçe daha geniş
şekilde yayılacak.
Yeni Dijital Ödeme Ağları…
• Akıllı telefon ve internet kullanımı bankacılığı tamamen değiştirdi. Bir
Gartner raporunda Nesnelerin İnterneti (IoT) pazarının 2020’de 20,8
milyar dolara kadar büyüyeceği öngörülmüş. Fintech çözümleri
geliştirenler de ödeme sistemleri ve online bankacılık ortamlarını IoT
ile birleştirmenin en ideal yollarını arıyorlar. Mesela akıllı saatler
üzerinden ödeme yapma, sanal cüzdanlar ve dijital paraların kullanımı
gibi.
E-Ticaret…
• Yaşı 35’in altında olan internet kullanıcılar, herhangi bir e-ticaret
sitesinden alışveriş yaptıkları zaman ürünün ellerine aynı günde
geçmesini istiyorlar. Ancak ABD’de bile en popüler 50 e-ticaret
sitesinden sadece 2’si kullanıcıya bunun garantisini veriyor. Amazon
gibi perakende devleri bunun üzerinde çalışıyor ve aynı gün teslimatı
daha da yaygınlaştırmayı hedefleniyor.
Veri Güvenliği Çözümleri…
• Fintech ve genel olarak finans sektörünün en büyük dertlerinden biri
güvenlik. Para neredeyse siber saldırganlar da orada ve geçtiğimiz
yıllarda finans kurumları büyük saldırılara maruz kaldılar. Her
sektörden şirket siber güvenlik yatırımlarını artırıyor, uzman desteği
alıyor ve yenilikçi güvenlik sistemlerine yatırım yapıyor. Blokzinciri gibi
gelişmiş şifreleme teknikleri, biyometrik kimlik onaylama
mekanizmaları ve kişisel veri güvenliği her zamankinden fazla ilgi
çeken konular.
Teknoloji Sektöründe Kadın Çalışan Sayısı
Artıyor…
• Her ne kadar teknoloji sektörü erkek egemenliğinde olsa da günden
güne bunun değişmeye başladığını görüyoruz. Kadınların kurduğu
girişimler daha da artmaya başlarken, yazılım alanında da aynı şekilde
kadınların atağa geçtiğini söyleyebiliriz. 2019’da bunun daha yüksek
seviyelere ulaşacağı ve bu alandaki erkek egemenliğinin azalacağı
düşünülüyor.
Finansal Katılımı Arttırmak…
• FinTech dünyasının gündeminde, bugüne kadar bankacılık veya
geleneksel finans servislerine ulaşmakta güçlük çeken tüketiciye
ulaşmak var. Özellikle gelişmekte olan pazarlarda finansal erişimi
teknoloji aracılığıyla artırmak, FinTech dünyasının büyümesinin en
etkili yolu olarak görülüyor. Bu nedenle "önce mobil" stratejisi, yapay
zeka destekli risk yönetimi ve blockchain tabanlı şeffaflık büyük önem
taşıyor.
Sonuç
• Finansal manzara şüphesiz mobil ve dijital yönlere doğru kaymaktadır.
Hıza ayak uydurmak için kurumlar ve startup’lar AI ve blockchain gibi
teknolojileri sadece süreçleri düzene koymak için değil aynı zamanda
daha güvenli hale getirmek için de kullanmak zorunda kalacaklar.
İnovasyonun bir depar atma değil bir maraton olduğunu hatırlamak
tedbirli olmak demektir. Yenilikler alanında doğru bir şekilde yeni
çözümler uygulamaya odaklanılması şarttır, birinciliğe değil.
Ders Sonu
Fintech’te Teknolojik
Trendler
Teknolojik Trendler
• Neredeyse her teknolojik gelişme finansal aracılık piyasasında karşılık
bulmakta, bu piyasada yeni yatırımlara neden olmakta ve beraberinde yeni
avantajlara kapı aralamaktadır.
• Özellikle son dönemde blockchain, yapay zeka, makine öğrenmesi, dijital
ikizler gibi birçok teknolojik kavram finans dünyasını derinden etkilemekte
ve tüm finansal aracı kurumlar bu teknolojiler yardımıyla verdikleri
hizmetleri nasıl daha da iyileştirerek rakiplerinden farklılaşacakları üzerine
çalışmaktadırlar.
• Teknolojik gelişmelere bağlı olarak süreç kurgulanırken şu an için insan aklı
gerekli olsa da teknolojinin etkisi tüm hayatımızı olduğu gibi finansal
aracılığı da değişime uğratmaya devam etmekte ve teknoloji sayesinde
operasyonel süreçler giderek daha fazla otomatize hale gelmektedir.
Teknolojik Trendler
• Bu teknolojilerden en etkilileri şöyle sıralanabilir:
• Blockchain
• Yapay Zeka (AI) ve Machine Learning
• Big Data
• IoT, Digital Twins (Dijital İkizler) ve Fijital Sistemler
Twins)
• Bireyin dijital dönüşümünde akıllı telefonlar çığır açmış olsa da bu
dönüşümün bir sonraki adımı nesnelerin interneti (Internet of Things
– IoT) olarak gösterilmektedir. Nesnelerin interneti, internete
erişebilen her nesnenin diğer nesnelerle iletişim halinde olması
şeklinde kısaca tanımlanabilir.
Twins)
• Gartner tarafından 2018 yılında yayınlanan bir araştırmada 2020
senesinde yirmi altı milyar nesnenin interneti aktif olarak kullanacağı
öngörülmektedir.
Twins)
• Davranışları öğrenebilen ve uzaktan kontrol edilebilen cihazlar tüm
hayatın otomatize edilmesinde kullanılacaklardır. Bir ağa bağlı bu akıllı
cihazların ürettikleri veriler, büyük veri çalışmaları ile birlikte daha
etkin olarak değerlendirilip işlenebilecektir.
Twins)
• Birçok alana olduğu gibi finans alanına da etki edecek nesnelerin
interneti teknolojisinin özellikle ödeme sistemlerini tamamıyla farklı
bir boyuta taşıyacağı öngörülmektedir. Finansal aracılıkta müşteri
deneyimi ve kişiselleştirmede özellikle kullanılacak olan nesnelerin
interneti; davranış izleme, harcama desenleri oluşturma ve müşteri
gelir-gider durumunu daha etkin izlenebilir hale getirme ve buna bağlı
olarak kişiye özel finansal teklifler sunabilme gibi çözümleri
sağlayacaktır.
Twins)
• Günümüzde bile bankalar yeni şubeleri ve/veya bankamatik
lokasyonlarını nesnelerin interneti ile oluşturulmuş kullanım verileri
üzerinden belirlemektedirler. Finansal aracı kurumlar nesnelerin
interneti sayesinde müşterilerine akıllı cihazlar üzerinde ulaşabilirken;
mobil cüzdan, mobil ödeme gibi uygulamalar ile aynı zamanda
müşterilerinin zahmetsizce günlük işlerini yapabilmelerini
sağlayabilmektedirler. Bir sonraki basamak olarak akıllı nesnelerin
müşteri ihtiyaçlarını etkin şekilde gidermesi ve ödemeleri
gerçekleştirmesi ise öngörülebilir gelişmelerden sadece ikisidir.
• Dijital ikiz, fiziksel bir varlığın sanal bir kopyasının yaratılması işlevidir.
Bu sayede test etmeden sorun tespitine, simülasyonlardan analize
birçok deneysel işlem fiziksel varlığa gereksinim duyulmadan
gerçekleştirilebilmektedir. Yani fiziksel olarak kontrole ihtiyaç duyulan
her şey dijital ikiz üzerinde yapılabilmekte, böylece fiziksel varlığın
yapısını ve davranışlarını temsil eden dijital ikiz, bu varlık hakkında
veri elde edilmesine imkan veren, varlığı anlama ve geleceğe yönelik
çıkarımlar yapma olanağı yaratan bir sistem sağlamaktadır. Fiziksel ve
sanal dünya arasında köprü kurmayı sağlayan dijital ikiz ile gerçek
dünya sanal ortama taşınabilmektedir.
• Üretim endüstrisini baştanbaşa değiştirecek bu teknoloji aynı
zamanda kredilendirme ve sigorta süreçlerini de değiştirecektir.
Finansal aracılığın en önemli işlevlerinden olan kredilendirme
süreçlerinde kullanılacak dijital ikizlere bağlı değerlendirme batık kredi
miktarını azaltırken, kredi talep eden müşterilerin ihtiyaçlarını daha
net tespit edebilmeyi de sağlayacaktır.
• Benzer şekilde dijital dünya ile fiziksel dünyanın etkileşimini ifade
eden fijital uygulamalar veya son dönemde hayatımıza giren ve
önümüzdeki on yılda vazgeçilmezlerimiz arasında değerlendirilen sesli
asistanlar da finansal aracılıkta kullanım alanı bulacak teknolojik
trendler olarak karşımıza çıkmaktadır. Dijital etki ile şekillenen fiziksel
sistemleri ifade eden fijital sistemler çok geniş bir alanı ifade ederken,
müşterilere en doğru kanaldan en doğru çözümü sunma olanağını da
beraberinde getirmektedir. Dijital dünyadaki hızımızı arttıracak,
kullanım kolaylığını ve yeni iş fırsatlarını beraberinde getirecek bu
teknolojiler, pratik ve kişiye özel olmalarıyla da son kullanıcı ile
etkileşimde önemli bir yere sahip olacaklardır.
• Ses tanıma sistemleri dijital kimliğimizin ve dijital güvenliğin bir
parçası olurken çağrı merkezleri için ses imzası gibi gelecek yıllarda
gündemimizde olacak teknolojiler, müşteri etkileşimini arttırmada,
müşteri ihtiyaçlarını daha doğru belirlemede ve çözümlemede etkin
kullanılacaklardır. Özellikle müşteri tanıma ve doğrulama finansal
aracılıkla beraber birçok farklı sektörün de etkin çözüm aradığı, ses
tanıma ve kişisel asistanlar ile çözüm geliştirmeye çalıştıkları
sorunların başında gelmektedir.
• Bu sistemler sigortacılıkta da ekspertiz süreçlerini etkileyerek
değerlendirmelerin daha hızlı ve doğru yapılmasına olanak
sağlayacaktır. Nesnelerin interneti ve dijital ikiz teknolojileri ile
beraber sigorta firmaları müşterilerini daha doğru
değerlendirebileceklerdir. Örneğin otomobiller sürüş verilerini
paylaşabilecek ve sigorta firmaları buna bağlı olarak kişiye özel sigorta
teklifleri sunabilecektir. Trafik, ev veya sağlık sigortası gibi tüm
sigortacılık ürünlerinde risk yönetimi bu teknolojiler ile şekillenecektir.
Aynı zamanda yatırım finansmanı sağlayan finansal aracılar toplanan
bu verilerden yararlanarak gelirlerini ve hisse değerlerini daha doğru
tahminleyebileceklerdir.
• World Economic Forum tarafından 2015 yılında yayınlanan bir raporda
finansal aracıların özellikle risk yönetimi ve kredi değerlendirme
süreçlerinde bu teknolojilerden faydalanacağı öngörülüyor olsa da
ödeme sistemleri başta olmak üzere daha birçok alanda bu
teknolojilerden faydalanılacaktır. Verilen tüm bu örnekler bireyin
dijital kimliğinden yola çıkarak bireye özel finansal ürün ve çözümler
getirirken, Finternet of Things ve nesnelerin bankacılığı gibi yeni
kavramların da hayatımıza girmesini sağlayacaktır.
• Büyük veri; toplumsal medya paylaşımları, ağ günlükleri, bloglar, fotoğraf, video, log
dosyaları gibi değişik kaynaklardan toparlanan tüm verinin, anlamlı ve işlenebilir biçime
dönüştürülmüş biçimine denir. Olageldiği gibi, ilişkisel veri tabanlarında tutulan yapısal
verinin dışında kalan, son dönemlere dek çok da kullanılmayan, yapısal olmayan veri
yığınıdır. Artık yıkılmış olan yaygın bilişimci inanışına göre, yapısal olmayan veri,
değersizdi, ama büyük veri bize bir şey gösterdi o da günümüzdeki bilgi çöplüğü diye
adlandırılan olgudan muazzam derecede önemli, kullanılabilir, yararlı yani çöplükten
hazine çıkmasına neden olan yegane sistemdir.Büyük veri; web sunucularının logları,
internet istatistikleri, sosyal medya yayınları, bloglar, mikrobloglar, iklim algılayıcıları ve
benzer sensörlerden gelen bilgiler, GSM operatörlerinden elde edilen arama kayıtları gibi
büyük sayıda bilgiden oluşuyor.
• Büyük veri, doğru analiz metotları ile yorumlandığında şirketlerin stratejik kararlarını
doğru bir biçimde almalarına, risklerini daha iyi yönetmelerine ve innovasyon
yapmalarına imkan sağlayabiliyor.
• Şirketlerin çoğu, halen konvansiyonel veri ambarı ve veri madenciliği
yöntemleriyle elde ettikleri datalardan yola çıkarak, karar almaya devam
ediyorlar. Ancak, tüketici eğilimlerini dinamik şekilde öngörebilmek, büyük
veriyi analiz edebilmekten ve bu analizlere göre hareket edebilmekten
geçiyor.Büyük veri, geleneksel veritabanı araçları ve algoritmaları ile
işlemesi zor olan bu büyük verinin oluşturulması, saklanması, akışı, analiz
edilmesi gibi birçok konuyu içeren bir terim olarak karşımıza çıkmaktadır.
Veriler klasik veritabanlarının kaldıramayacağı büyüklükte olduğu gibi
verinin büyüme hızı da bir bilgisayar veya bir veri depolama ünitesini
aşmaktadır. 2012 rakamları ile dünyada günlük 2.5 Kentirilyon byte veri
üretilmektedir. Bu çapta büyük veriyi işleme, transfer etme gibi işlerin
tümüne Büyük veri (Big Data) adı verilmektedir.
• İnternetin çok defa fazla kişi tarafından kullanılır olması, günlük
yaşamda aldığımız hizmetlerin, internet üzerine taşınan uygulama
yazılımları yoluyla kolayca erişilebilir olması nedeniyle oluşan yaygın
kullanım, özellikle hizmet sektöründe satış sonrası müşteri
memnuniyeti sağlama ereğine yönelik olarak, son kullanıcıların her
türlü bilgisinin firmalarca alınıp saklanması sonucunu doğurdu.
Saklanacak ayrıntılı bilgilerin, üzerinde tutulacağı sayısal ortamlarda
başgösteren "yer darlığı" yeni arayışlar için başlangıç oldu. Son birkaç
yılda öne çıkan yeni yapıyı özetlersek: İşletmeler; müşterilerini daha
iyi tanıyıp, onlara "bireyselleştirilmiş - kişiye özel" hizmetleri
sunabilmek için onlarla ilgili çok sayıda bireysel bilgiyi saklamak
durumunda kalmaktadır.
• Eğitim; Öğrenme süreçlerinin bireyselleştirilmesinde öğrenme analitikleri kullanılarak büyük veri işlenmekte,
öğrenenlerin öğrenme ihtiyaçlarına, davranışlarına ve ortaya çıkan örüntülere göre öğrenme süreçleri
tasarımlanabilmektedir.
• Hastaneler; hastalarına yönelik etkili, bireysel, kişiselleştirilmiş, tıbbi hizmetler sunabilmek için, bireysel
bazdaki verileri kendi sayısal ortamlarında depolamaktalar.
• Hükümetler; yurttaşlarına yönelik bilgi ve hizmetleri işleyip, saklama konusunda oluşan çok büyük ölçekli veri
ile çalışmak zorundadırlar. Örneğin, RTÜK kararları gereği, ülkemizdeki televizyon kanallarının son bir yıllık
yayınlarını saklama zorunluluğu var. Saklanacak bilgiler, "Büyük Veri" olarak tanımladığımız türden.
• İnternet üzerindeki üretici ve tüketicilerin veri üretimini hızlandırması, başta servis sağlayıcı firmalara olmak
üzere, büyüyen bilgiyi harmanlayıp, anlamlı biçime dönüştürerek kullanıma yeniden sunma görevi yüklüyor.
• Bankalar, müşterileriyle ilgili olarak toplayıp sakladıkları bilgiler yoluyla, kullanıcısını tanıyan, internet
şubesine o gün ne için girdiğini bilen ve buna göre ana sayfayı, menüyü en etkin hale getiren, müşterisine
hatırlatmalar yapan, özelleştirilebilir arayüzler sunan, zengin içerikli, hızlı ve kullanışlı bir 7/24 şube haline
geldi.
• Enerji firmaları, akıllı şebeke ve sayaçlar kullanarak, abonelerinin bireysel kullanımlarıyla ilgili oluşan verileri,
saklayıp, işlemek durumundalar.
• İlaç sanayisinde; örneğin "kanser araştırmaları" için oluşturulan büyük genomik veritabanları, araştırmacıların
sürekli erişimine açık olmak durumundadır.
• Ek olarak; Uydu/Harita Dizgeleri (GPS), Akıllı Gezgin Telefonlar (GSM),
çok yüksek çözünürlüklü fotoğraflar çekebilen yeni nesil kameralarla
üretilen, ses ve görüntü bilgileri; saklama ortamlarının sınırlarını
zorlayıp, verimliliklerini düşürüyor. Her türlü gezgin aygıtlar üzerinde
çalışabilen, internet tabanlı yazılım ve uygulamalarca üretilenlerle
birlikte, Facebook, Twitter gibi toplumsal medya ortamlarında
kullanıcılarca üretilen bilgilerin saklanması gereği, bilişim konusu ile
ilgili girişimcileri de, Büyük Veri alanına itti.
• Blockchain, Türkçe ifadesiyle blok zinciri, en basit haliyle zincirleme bir
model olarak oluşturulmuş ve işlem takibini dağıtık bir veri tabanında
şifrelenmiş olarak saklayan bir teknolojiyi ifade etmektedir. Yani bir ağ
üzerinde paylaşılan veriler ya da veri tabanı kayıtlarını ifade
etmektedir. Oluşturulan her yeni blok, zincirin sonuna eklenerek
oluşturulan yapı giderek büyütülür. Bu veri blokları zincirinin tamamı
bütünlüğü sağlarken güvenliği de arttırmış olur. Ana amaç güvenliği
arttırılmış ve dağıtık mimariye sahip veri tabanları oluşturabilmektir.
• Dağıtık defter: En basit biçiminde, bir dağıtık kayıt defteri, her katılımcı (veya düğüm –
node) tarafından büyük bir ağda bağımsız olarak tutulup güncellenen bir veritabanıdır.
• Yaratılan her bir blok, zincire bağlı ağdaki her düğüm (node)
tarafından onaylanmalıdır. Yapılan bir değişiklik veya ekleme ağdaki
tüm düğümler tarafından onaylanmaz ise geçerli olmayacaktır.
Kısacası blok zinciri karmaşık algoritmalar ve kullanıma göre değişen
onay sistemleri ile veri güvenliğini ve bütünlüğünü arttırmaktadır.
• Finansal aracılık sektörünün ana operasyonel işlemleri; fon değiş
tokuşunu sağlamak, takip etmek, bu değiş tokuşun kaydını tutmak ve
güncellemektir. Bu açıdan bakıldığında bir üst paragrafta kısaca
anlatılan blockchain, finansal aracılığın ana amacına uygun şekilde,
operasyonel yapının işleyişini daha işlevsel, hızlı, kolay ve şeffaf hale
getirebilecek bir altyapı sunmaktadır. Blockchain, sadece finansal
aracılıkta değil; en basit haliyle değiş tokuş, takip, kayıt tutma /
güncelleme ve kontrol işlemlerinin yapıldığı her alanda kullanılabilir.
Belli başlı blockchain kullanım alanı örnekleri:
• Tedarik Zinciri Yönetimi

• Mal / Malzeme Takibi
• Finansal İşlemler
• Ödeme Sistemleri
• Uyuşmazlık Çözümleri (Dispute Resolution)
• Tıbbi Kayıtlar
• Kimlik Yönetimi
• Kredi Derecelendirme
• Regülasyon Kontrolleri
• Noter İşlemleri
• Dijital Varlık Yönetimi
• Kontrat Yönetimi
• Dağıtılmış Depolama (Distributed Storage)
• Aracısızlaşma (Disintermediation)
Yapısından anlaşılacağı üzere, başta fon değişimleri, ödemeler, güvenlik
ve kayıt güncelleme olmak üzere finansal aracılığın her alanında aktif
olarak kullanılabilecek bir teknoloji olan blockchain, finansal aracılıkta
köklü değişikliklere sebep olacaktır.
Sektörde farklı uygulama örnekleri şimdiden görülebilir olmakla birlikte,

özellikle aracılık ücretinin çok yüksek olduğu uluslararası para
gönderme gibi operasyonların önümüzdeki yıllarda tamamıyla
blockchain üzerinden masrafsızca gerçekleştirilebilecek olması, etkinin
derecesine hem basit hem de etkili bir örnek oluşturmaktadır.
InsurTech
Finans hizmetlerini teknoloji ile birleştirerek hizmet üretimine gidilmesi
olarak tanımlanan Finansal Teknolojiler (FinTech) son yıllarda artan
küresel girişimcilik ve yenilikçi teknoloji ekosisteminden oldukça
etkilenmiş durumda. FinTech altında konumlanan Sigorta Teknolojileri
(kısaca InsurTech) ise teknolojik yaklaşımlarla sigortacılık sektörüne
çözümler üretmek üzerine kurulu.
InsurTech
InsurTech olarak adlandırılan sigorta sektörüne yönelik bu teknolojik
gelişmeler sektörde faaliyet gösteren firmalar için daha fazla kullanıcıya
ulaşmak adına poliçe sahipleri içinse daha düşük masraflı poliçe
çözümleri olarak karşımıza çıkıyor. Her ne kadar bankalar ve geleneksel
sigorta şirketleri için InsurTech yeniliklerini kucaklamak biraz zaman alsa
da hızla değişen müşteri davranışları ve akıllı cihazların bulunabilirliği
gibi etmenler son yıllarda InsurTech’in büyük bir oranda
benimsenmesine sebep oldu. Şimdiye kadar tüm dünyadan 1000’in
üzerinde girişimin farklı yıkıcı iş modelleriyle sektörde yerini alma çabası
da bunu kanıtlar nitelikte.
InsurTech
Küresel sigortacılık pazarının büyüklüğü 1,2 trilyon dolar…

InsurTech
• Sigortacılık sektörüyle ilgili kısaca bilgi vermek gerekirse; Uluslararası
Müşterek ve Birleşmiş Sigortacılar Federasyonunun 2015 yılına ait
verilerine göre küresel sigortacılık pazarının büyüklüğü 1,2 trilyon
dolar seviyesinde. Insurtech alanında faaliyet gösteren girişimlerin bu
yılın ilk yarısında aldıkları yatırımın tutarı ise 1,05 milyar dolar
civarında. Bu girişimlerin faaliyetlerini ise yakın gelecekte farklı
türdeki teknolojik trendlerin şekillendirmesi bekleniyor.
InsurTech
• Sigorta satışlarının büyük kısmı halen temsilciler aracılığıyla veya
telefon üzerinden yapılmakta. Sigorta poliçelerine günümüzdeki
teknolojik gelişmelere ayak uydurarak web ve mobil kanallar
üzerinden ihtiyaç anında ve daha kısa sürede sahip olunması kuvvetle
muhtemel. Örnek vermek gerekirse; Facebook chatbotu HeyRover
sayesinde ev veya araç sigortanız için dakikalar içerisinde poliçe teklifi
almak mümkün.
InsurTech
• Büyük veriye erişmek ve üzerine çalışmalarda bulunmak, gelişen IoT’nin etkisiyle
oluşan bağlı cihazlar ile birlikte, şüphesiz eskisinden daha kolay. Sigortacılık
sektöründe de bunların örneklerini görmek münkün. Örneğin bu alanda hizmet
veren MetroMile isimli girişim sayesinde aracınız için katettiğiniz yol kadar sigorta
bedeli ödüyorsunuz. Bunu yapmak içinse aracınıza taktığınız ölçüm cihazını
okuyucusuna yaklaştırmanız yeterli. Bu alanda faaliyet gösteren diğer dikkat
çeken girişimler : InsureTheBox, Vitality, ClimateCorp.
Geleneksel Firmalar FinTech Yeniliklerine
Yatırım Yapıyor…
• Çokuluslu danışmanlık şirketi PricewaterhouseCoopers (PwC), küresel
finansal hizmet şirketlerinin %88'inin yenilik yapanlara karşı önemli
işlerini kaybedebileceğine inandığını ortaya koydu. Bu rekabetçi
baskıya yanıt olarak ankete katılanların %56'sı çekirdek stratejilerine
zarar vermiştir. Bu firmalar Fintech yenilikçilerine ya yatırım yapıyorlar
ya da onlarla işbirliği yapıyorlar ve bu firmaların %82'si de
önümüzdeki üç ila beş yıl içerisinde ortaklıklarını daha da artırmayı
bekliyor.
• Mobil uygulama geliştirme finans yönetimi için ezber bozan bir şey
olmuştur. Ancak bu bozulma yavaşlama belirtisi göstermiyor. Yerel
banka şubenize ödeme yapmak mazi haline geliyor ve aslında 2022
yılına kadar bunun %36 oranında azalması bekleniyor. Aynı zaman
içerisinde mobil işlemlerin %121 oranında artacağı ve sonunda tüm
banka işlemlerinin %88'ini oluşturacağı tahmin edilmektedir.
• Modern kullanımı ve kolay erişilebilirliği sayesinde daha önce hiç
olmadığı kadar çok müşteri mobil bankacılık işlemlerini gerçekleştirme
fikrine sıcak bakıyor. Mobil uygulamalar fiziksel emsalleri ile
karşılaştırıldığında daha zahmetsiz bir işlem ve daha fazla maliyet
tasarrufu sağladığı için bankalara da fayda sağlar. Sonuç olarak dijital
bankacılıkta fiziksel şubeleri olmayan ve mobil uygulamalar aracılığıyla
öncelikli olarak finansal hizmetler sunan kurumlarda net bir artış
bekleniyor.
• Yapay zeka (AI) gelişimi toplumumuz ve ekonomimiz üzerinde derin
etkiler yaratıyor. PwC, AI’yi “günümüzün hızla değişen ekonomisinde
büyük bir ticari fırsat” olarak görüyor ve bu teknolojinin 2030 yılına
kadar GSYİH büyümesinin %14'ünü temsil edeceğini tahmin ediyor. Bu
durum, Çin ve Hindistan’ı birleştirdiğinizdeki mevcut GSYİH
hasılatından daha fazla olan, 15,7 trilyon dolarlık astronomik bir
değere eşittir.
• Bu yüzden FinTech geliştiricilerinin ve geleneksel kurumların AI’nın
benzersiz yeteneklerinden yararlanmak için yarışmaları hiç de şaşırtıcı
değildir. Econsultancy ve Adobe’den alınan bir rapora göre finansal
kuruluşların %20'si zaten faaliyetlerinde AI’yı kullanıyor ve %41'i ise
bir sonraki yıl içinde bir şekilde sağlamayı planlamakta.
• McKinsey’e göre makineler önümüzdeki birkaç yıl içinde tüm
bankacılık işlerinin %10 ila %25'ini yerine getirecek. Ancak AI’nin
çalışmadaki potansiyelini görmek için bu kadar beklemek zorunda
değiliz. JPMorgan Chase yasal belgelerin gözden geçirilmesini
otomatikleştirmek için bir Sözleşme Zekası (COIN) makine öğrenim
programı kullanmaktadır. Bu program avukatların bu görev için
harcadıkları normal zaman miktarını her yıl için 360.000 saat kadar
azaltmıştır.
• Yapay zeka, yakın geleceği radikal şekilde değiştirmesi beklenen en
önemli bir kaç teknoloji trendinden biri. Doğal olarak finansal
kurumlar ve sistemler de bundan payını alacak. Müşteriler daha
şimdiden yapay zeka destekli chatbot ve asistanlarla karşılaşmaya
başlıyor. Müşteri deneyimini hızlandırmak ve zenginleştirmek için
devreye sokulan bu çözümler, akıllı servisler güçlendikçe daha geniş
şekilde yayılacak.
Yeni Dijital Ödeme Ağları…
• Akıllı telefon ve internet kullanımı bankacılığı tamamen değiştirdi. Bir
Gartner raporunda Nesnelerin İnterneti (IoT) pazarının 2020’de 20,8
milyar dolara kadar büyüyeceği öngörülmüş. Fintech çözümleri
geliştirenler de ödeme sistemleri ve online bankacılık ortamlarını IoT
ile birleştirmenin en ideal yollarını arıyorlar. Mesela akıllı saatler
üzerinden ödeme yapma, sanal cüzdanlar ve dijital paraların kullanımı
gibi.
E-Ticaret…
• Yaşı 35’in altında olan internet kullanıcılar, herhangi bir e-ticaret
sitesinden alışveriş yaptıkları zaman ürünün ellerine aynı günde
geçmesini istiyorlar. Ancak ABD’de bile en popüler 50 e-ticaret
sitesinden sadece 2’si kullanıcıya bunun garantisini veriyor. Amazon
gibi perakende devleri bunun üzerinde çalışıyor ve aynı gün teslimatı
daha da yaygınlaştırmayı hedefleniyor.
Veri Güvenliği Çözümleri…
• Fintech ve genel olarak finans sektörünün en büyük dertlerinden biri
güvenlik. Para neredeyse siber saldırganlar da orada ve geçtiğimiz
yıllarda finans kurumları büyük saldırılara maruz kaldılar. Her
sektörden şirket siber güvenlik yatırımlarını artırıyor, uzman desteği
alıyor ve yenilikçi güvenlik sistemlerine yatırım yapıyor. Blokzinciri gibi
gelişmiş şifreleme teknikleri, biyometrik kimlik onaylama
mekanizmaları ve kişisel veri güvenliği her zamankinden fazla ilgi
çeken konular.
Teknoloji Sektöründe Kadın Çalışan Sayısı
Artıyor…
• Her ne kadar teknoloji sektörü erkek egemenliğinde olsa da günden
güne bunun değişmeye başladığını görüyoruz. Kadınların kurduğu
girişimler daha da artmaya başlarken, yazılım alanında da aynı şekilde
kadınların atağa geçtiğini söyleyebiliriz. 2019’da bunun daha yüksek
seviyelere ulaşacağı ve bu alandaki erkek egemenliğinin azalacağı
düşünülüyor.
Finansal Katılımı Arttırmak…
• FinTech dünyasının gündeminde, bugüne kadar bankacılık veya
geleneksel finans servislerine ulaşmakta güçlük çeken tüketiciye
ulaşmak var. Özellikle gelişmekte olan pazarlarda finansal erişimi
teknoloji aracılığıyla artırmak, FinTech dünyasının büyümesinin en
etkili yolu olarak görülüyor. Bu nedenle "önce mobil" stratejisi, yapay
zeka destekli risk yönetimi ve blockchain tabanlı şeffaflık büyük önem
taşıyor.
Sonuç
• Finansal manzara şüphesiz mobil ve dijital yönlere doğru kaymaktadır.
Hıza ayak uydurmak için kurumlar ve startup’lar AI ve blockchain gibi
teknolojileri sadece süreçleri düzene koymak için değil aynı zamanda
daha güvenli hale getirmek için de kullanmak zorunda kalacaklar.
İnovasyonun bir depar atma değil bir maraton olduğunu hatırlamak
tedbirli olmak demektir. Yenilikler alanında doğru bir şekilde yeni
çözümler uygulamaya odaklanılması şarttır, birinciliğe değil.
Ders Sonu
Kimlik Doğrulama, Mobil
Entegrasyon, Social Netbanks ve
BitCoin
Kimlik Doğrulama
• Kimlik doğrulama bir varlığın (kurum, kişi ya da sistem) doğruladığı bir
veri parçasının doğruluğunun teyit edilmesidir. Kimlik tanıma
(identification), bir kişinin veya bir şeyin kimliğini kanıtlayan veya
gösteren bir eylemi tanımlamanın; kimlik doğrulama, bu kimliğin
gerçekten doğrulanma sürecidir. Bu süreç, kişinin kimliğini, kimlik
belgelerini doğrulanması, bir dijital sertifikayla internet sitesinin
gerçekliğinin doğrulanması, bir yapının yaşının radyokarbon tarihleme
yöntemiyle belirlenmesi ya da bir ürünün ambalajına ve etiketine
bakarak doğrulamasını içerir. Diğer bir ifadeyle, kimlik doğrulama,
genellikle en az bir çeşit kimlik tanımının doğrulanmasını içerir.
Kimlik Doğrulama
• Kimlik doğrulama birçok alan ile ilgilidir. Sanatta, antika eserlerde ve

antropolojide, genel problem eserin kim tarafından, nerede ve ne
zaman yapıldığının doğrulanmasıdır. Bilgisayar biliminde ise, gizli bilgi
ya da sistemlere erişirken kişinin kimliğinin doğrulanması gerekir.
Kimlik Doğrulama
• Dolandırıcılık, sahtecilik ve taklit etme, yakalanma riskine bağlı olarak
caydırıcı suç ve cezai yaptırımlarla azaltılabilir.
• Döviz ve diğer finansal araçlarda genellikle ikinci çeşit kimlik
doğrulama yöntemi kullanılır. Senet, madeni para ve çeklerin
sahtesinin üretilmesi oyma baskı veya dipnot, kendine özgü dokusu,
filigran ve holografik resim gibi fiziksel özelliklerinden dolayı
sahtesinin yapılması zordur ve kullanıcıların doğrulaması kolaydır.
• Bilgisayar bilimlerinde, kullanıcıya kullanıcı bilgilerinin doğruluğuna
göre güvenli sistemlere erişim izni verilir. Ağ yöneticisi, kullanıcıya
şifre, anahtar ya da cihaz vererek sisteme erişmesini sağlar. Bu
durumda kimlik doğrulama kesin olmamakla beraber yapılır.
Kimlik Doğrulama
• Dijital kimlik doğrulama terimi, kullanıcı kimliğine olan güvenin elektronik bir yöntemle
bir bilgi sistemine kurulup, sunulması sırasındaki süreçleri içerir. Ayrıca e-kimlik
doğrulaması olarak da adlandırılır. Dijital kimlik doğrulama, kişilerin ya da varlıkların bir ağ
üzerinden doğrulama işlemi gerektirdiğinden beraberinde teknik zorluklar getirir.
Amerikan Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü (NIST), güvenli kimlik doğrulamayı
gerçekleştirmek için kullanılan işlemleri tanımlayan genel bir model oluşturmuştur:
• Kaydolma– kişiler, credential servis sağlayıcılara (CSP) başvurarak kaydolma sürecini
başlatır. Başvuranın kimliği başarılı şekilde doğrulandıktan sonra, CPS başvuranın katılımcı
olmasına izin verir.
• Kimlik doğrulama– Katılımcı olduktan sonra, kullanıcı kimlik belirleyiciyi (authenticator),
örneğin token ve bilgiler, alır. Daha sonra, kullanıcıya güvenli tarafla iletişim kurarken bir
ya da daha fazla authenticator kullanarak kimliğini kanıtladıktan sonra işlem yapması için
izin verilir.
• Yaşam-döngüsünün devamlılığı- CSP, yaşam süresi boyunca katılımcının bilgilerinin
devamlılığını sağlamakla, katılımcıda kendi kimlik bilgilerinin (authenticators)
devamlılığını sağlamakla yükümlüdür.
Kimlik Doğrulama
• Kimlik doğrulaması ve yetkilendirmenin bilinen bir kullanımı erişim
kontrolüdür. Sadece yetkili kişiler tarafından kullanılması gereken bir
bilgisayar sistemi, yetkisiz kişilerin tespit edilmesi ve sistem dışında
tutulması için çaba göstermelidir. Bu nedenle erişim, genellikle,
kullanıcının kimliğine belirli bir derecede güvenin sağlanması ve bu
kimlik için ayrıcalıkların tanınması için bir kimlik doğrulama
prosedürüyle kontrol edilir. Böyle bir prosedür, BT yöneticilerinin
kullanıcıları tanımlamasına, ağdaki kullanıcıların İnternet faaliyetlerini
kontrol etmesine, kullanıcı temelli politikaları belirlemesine ve
kullanıcı adına göre raporlar oluşturmasına olanak sağlayan Katman
8'in kullanımını içerir.
Kimlik Doğrulama
• Giriş kontrolü için kimlik doğrulama içeren örnekler:
• Bir çalışan ilk önce iş yapmak için geldiğinde fotoğraflı kimlik sormak,
• Captcha'nın, bir kullanıcının insan olduğunu ve bilgisayar programı olmadığını doğrulamak
için kullanımı,
• Cep telefonu gibi tele-ağ özellikli bir cihazda alınan bir kerelik bir şifre (OTP), bir
doğrulama şifresi veya PIN kodu olarak,
• Bir başkasına doğrulamak için kör kimlik bilgisi (blind credential) kullanan bir bilgisayar
programı,
• Bir ülkeye pasaport ile girmek,
• Bilgisayarda oturum açmak,
• Bir mail adresinin sahibinin doğrulanması için doğrulama maili göndermek,
• İnternet bankacılığı kullanmak,
• ATM'den nakit para çekmek.
Mobil Entegrasyon
Mobil Entegrasyon
• Masaüstü bilgisayarlardan uzaklaştıkça ve giderek daha fazla kullanıcı

taşınabilir mobil cihazları tercih ettikçe, yeni bir tür entegrasyonun
yükselişine tanık oluyoruz: Mobil entegrasyon.
• Mobil entegrasyon, PDA'lar, cep telefonları, çağrı cihazları ve diğer
mobil cihazlar gibi mobil cihazların kurumsal altyapısına entegrasyonu
olarak tanımlanabilir.
• Mobil entegrasyon finansal teknolojilerin önemli bir unsurudur.
Mobil Entegrasyon
• Mobil cihazların çok daha yoğun bir şekilde kullanıldığı genç kuşaktan,
mobil teknolojiye daha sonra adaptasyon sağlayan daha ileri kuşaklara
kadar tüm kullanıcılar, kolaylıkla mobil e-ticaret sitelerini kullanabilme
imkanı buldu. Bu da masaüstü ve dizüstü cihazlardan sağlanamayan
müşteri akışının mobilden gerçekleşmesine zemin hazırladı.
Mobil Entegrasyon
• Mobil cihazlar her an her yerde kullanıcıların yanında. Bu nedenle,

yalnızca ev ve ofislerde değil, toplu taşıma araçlarından sosyal
alanlara, uzun yolculuklardan varılan seyahat rotalarına kadar internet
erişim fırsatı bulunabilen her yerden mobil alışveriş yapabilmek artık
mümkün. Dolayısıyla, online kanallarda vakit geçiren kullanıcılar yeni
markalarla sıklıkla karşı karşıya gelebiliyor; ilanlar, sosyal medya
reklamları ve markaların sosyal medya kanalları üzerinden bağlantılara
tıklayarak e-ticaret sitelerini incelemek isteyebiliyor. Bu noktada,
mobil uyumlu olmayan siteler ve ürün sayfalarından ayrılma oranı
artış gösteriyorlar.
Mobil Entegrasyon
• Buna karşılık, mobil uyumlu e-ticaret siteleri kendilerini kendilerini

henüz keşfeden kullanıcılar için oldukça cazip hale geliyor. Öyle ki bu
ziyaretlerin pek çoğu e-ticaret sitesine gerçekleştirilen üyelik ya da
doğrudan satın alma ile de sonlanabiliyor.
Mobil Entegrasyon
• Kullanıcıların e-ticaret sitenizi keşfetmesi, ilgi çekici ürünlerle

karşılaştıklarında mobil uyumlu sitenizden anında alışverişe
başlamaları belki de düşündüğünüzden çok daha kolay olabilir.
Özellikle de etkili bir sipariş yönetimi ile bu oldukça mümkün.
Üyeliksiz alışveriş imkanı sunan bir e-ticaret paketiniz varsa ve mobil
uyumunuz sayesinde hedef kitlenize kolaylıkla ulaşma fırsatı
verdiyseniz, online gezintileri sırasında ürünlerinizle her an her yerde
karşılaşabilir ve anında alışveriş için markanıza yönelebilirler. Bu
sayede kısa sürede satışlarınızı artırabilir, hatta sepet ortalamalarınızı
mobil uyum sayesinde çok daha fazla yükseltebilirsiniz.
Mobil Entegrasyon
• Mobil uyumlu e-ticaret siteleri, artık bu uyumu henüz tamamlamamış

markalardan çok daha fazla güven sağlıyor. Mobil uyuma sahip
olmayan e-ticaret sitelerinde yaşanan görüntüleme problemleri ve
kullanım zorlukları, mobil cihaz kullanıcılarının siteyi terk etmesine ve
markaya karşı güvenlerinin sarsılmasına zemin hazırlayabiliyor. Buna
karşılık mobil uyumlu e-ticaret siteleri, kullanıcı dostu tavırlarıyla
marka ve müşteri arasında bağ kurulmasını destekliyor. Bu sayede,
mobilden yapılmak istenen her alışverişte tercih edilen ilk adres olma
özelliğine sahip olabiliyor.
Mobil Entegrasyon
• Mobil stratejiler kurmak ve e-ticaretteki başarınızı mobil uyum

sayesinde mobilde de sürdürebilmek için farklı projeler geliştirmeniz,
alanınızdaki pazarlama gücünüzü artırarak gelişen teknolojilere ayak
uydurmanızı kolaylaştırır. İlerleyen zamanlarda alternatif satış kanalları
oluştukça çözümler üretme ve sizin de bu teknolojilere uyum sağlama
potansiyelinizi artırabilirsiniz.
Mobil Entegrasyon
• Sanal Pos Entegrasyonu Nedir?

• Mağaza alışverişlerinde kredi kartı ile ödeme yaparken kullandığımız POS
cihazlarının internet üzerinden kullanılanlarına POS-VPOS ya da sanal pos
denilir.Kredi kartlarının temasına gerek kalmadan sadece ilgili bilgiler
sayesinde ödeme yapılabilinir. Bu sistem sayesinde müşteri ile firma
arasında ödeme işlemleri güvenli bir şekilde yapılabilir.
• Sanal pos kurulumu yapılabilmesi için şirket adınıza yaptığınız sanal pos
başvurusunun kabul edilmesi gerekir.Sanal posun kullanılabilmesi için
firmanın kendine ait bir e-ticaret sistemi olması gerekir.
Mobil Entegrasyon
Mobil Entegrasyon
• Bankamatik sistemlerinin yazılımlarında gerçekleşecek değişiklikler ile
özellikle mobil uyumluluğun arttırılması planlanıyor. Her ne kadar
Türkiye’deki tüketicilerin görmeye alışkın olduğu yenilikçi bankacılık
çözümlerini dünyadaki diğer ülkeler yeni yeni keşfediyor olsalar da ATM
yani bankamatik üniteleri hala pek çok yenilikçi hizmetin sunulabileceği
önemli bir nokta Auriga tarafından küresel ölçekte 434 finansal kurum ile
gerçekleştirilen bir araştırmaya göre bankaların yüzde 29’u 2017 yılında
içinde kullandıkları ATM yazılımlarını yenilemek ve değiştirmek için
planlama yapmış durumda. Yüzde 19’u ise bir sonraki yıl içinde bu değişimi
tamamlamış olacaklar. Bankaların özellikle arayış içinde oldukları alan ise
müşterilerin sadakatini kazanırken hatalarını kolaylaştıracak yöntemleri ve
ürünleri onlara sunmak. Akıllı mobil telefonların gelişimi özellikle bu
cihazlar ile bankamatik ünitelerinin bütünsel olarak kullanılmasına yönelik
çözüm arayışını arttırıyor.
Mobil Entegrasyon
Social Netbanks
Social Netbanks
• Sosyal medyanın mobil teknolojilerin desteğiyle olan yükselişi, hız
kesmeden devam ediyor. Milyonlarca kişinin yer aldığı bu yeni ortamda
bulunmak isteyen, ürün ve hizmetlerini tanıtmayı hedefleyen ticari
kurumlar, en uygun yöntemleri bulmak çok ciddi para ve zaman harcıyorlar.
• Bazı çalışmalar harika sonuçlar verirken, süreci iyi yönetemeyen takımların

sosyal medyada kaş yapayım derken göz çıkarttığına da çoğu zaman şahit
oluyoruz.
• Ekonominin bel kemiği olan bankalar da bu yeni ortamda daha iyi tanıtım
yapabilmek için bazı projeleri hayata geçiriyorlar.
Social Netbanks
• Görüş ve önerilerin daha hızlı alınması, şikayetlerin çok daha kısa

sürelerde yanıtlanması, kampanyaların yerelleştirilmesi, markaya olan
sadakatin güçlendirilmesi gibi çok sayıda hedef, sosyal medya ile
birleşince bu sefer ortaya “Sosyal Bankacılık – Social NetBanks”
kavramı çıktı.
Social Netbanks
• Türkiye’de…
Social Netbanks
• Garanti Bankası‘nın sosyal medya çalışmaları, diğer bankalara da örnek
oldu. Müşterilerine daha yakın olmak için Twitter, Foursquare gibi yeni
alanların kullanıldığı kampanyalar, çok iyi geri dönüşlerle sonuçlandı.
• Deniz Bank ise Facebook‘ta şube açacak kadar konuyu ileri noktalara taşıdı.
Bu durum, Facebook‘un tepe yönetimi tarafından heyecanla karşılandı ve
Türk bankalarının tüm dünyaya örnek olduğunu paylaştılar. Banka, bu
şubeye 2012‘de 350 bin müşteri gelmesini bekliyor.
• Deniz Bank ve Garanti gibi aktif olmasa da Akbank da bu alanları önemsiyor

ve resmi web sitesinde şöyle bir açıklama yapıyor; “Bundan böyle Akbank’la
ilgili güncel haberleri ve fırsatları, tercih ettiğiniz sosyal medya sitelerinden
de takip edebilirsiniz.” diyor ve 14 farklı hesabına ulaşmanızı sağlayacak
bağlantıları paylaşıyor.
Social Netbanks
• Sosyal bankacılığın getirdiği fırsatların yanı sıra tehditler de Akbank‘ın
sitesinde en uygun dille müşterilerine bildiriliyor; “Bankamız ve bağlı
markalarının temsilcisi gibi gösteren sitelere üye olmamanızı, bankanın
anne kızlık soyadınız, şifre bilgileriniz gibi bilgileri asla Facebook veya
Twitter üzerinden istemeyeceğini unutmamanızı rica ederiz” mesajıyla
tüketiciler uyarılıyor.
• Mobil uygulamalarını hızlıca çıkararak akıllı TV’lerde bile herkesten önce

kendine yer bulan İş Bankası da sosyal medyayı kullanarak sosyal bankacılığı
gündelik hayata ilk taşıyanlardan.
• Firma, Facebook’ta “İnternet Şubesi” kavramını hayata geçirerek 100.000

takipçi toplamayı başarmasına rağmen kampanya tanıtımlarını
yayınlamaktan öteye gidemediğini ve Deniz Bank gibi ilginç fikirleri hayata
geçiren rakiplerinden geride kaldığını görüyoruz.
Kripto para
• Kripto para (veya kripto döviz), işlemlerini güvenceye almak için kriptografi
kullanan, çalışma şekli nakite alternatif bir değişim aracı olarak tasarlanmış
bir dijital varlık, bir sanal unsurdur. Kripto dövizler bir nevi dijital döviz,
alternatif döviz ve sanal döviz’dir. Kripto döviz, merkezi elektronik para ve
merkezi bankacılık sistemlerin aksine merkezsizleşmiş kontrol kullanır. Her
bir kripto paranın merkezsizleşmiş kontrolü, umumi işlem veri tabanı olan,
dağıtılmış muhasebe defteri (ledger) olarak işlev gören bir blok zinciri
sayesiyle çalışır.
• 2009’da oluşturulan Bitcoin, ilk merkezsizleşmiş kripto dövizdir. O
zamandan beri birçok farklı kripto dövizi oluşturulmuştur. Bunlara genellikle
altcoin denilir ki alternatif ve coin yani madeni paranın birleşimidir.
Kripto para
• Kripto paranın şu 6 özelliği olması öngörülür:
• 1-Merkezsizlik,
• 2-Para ve sahip kayıtları,
• 3-Para basma kuralları,
• 4-Sahipliğin kripto teknikle sadece sahibince ispat edilebilmesi,
• 5-Paranın sadece sahibinin emriyle sahip değiştirebilmesi,
• 6-Aynı anda aynı para için birden fazla emir gelirse sadece birinin
yerine getirilmesi.
Kripto para
• Kripto para bir elektronik paradır ve onun genel özelliklerini aynen taşır:
• Değerli olduğuna inanıldığı için, ve taklit edilemediği, kayıtlı olduğu, kayıtlarının yani muhasebe defterlerinin
(ing. "ledger") güvenliğinin, kırılması neredeyse imkansız şifrelerle, yani kripto tekniklerle sağlandığı, parayı
basan kurumun keyfi uygulamalarla ya da kazayla değerini düşürme ihtimali az olduğu için değerlidir.
• Elektronik paraya şu sebeplerden sanal para da denir:
• Elektronik para eritildiklerinde pek değer kaybetmeyen altın ve gümüş paralar gibi değerini gram olarak
içinde taşımaz, bir yerlerde altın karşılığı olan bir belge de değildir.
• Elektronik para özelliklerinin taklidi zor olan ve detayları herkesçe bilinen fiziki bir nesne de değildir.
• Elektronik para devlet veya kanun gözünde genel geçerliliği olan bir değişim aracı da değildir (devlet sadece
kendi bastığı ulusal parayı öngörür), bu yüzden sadece belli gruplar içinde kullanılabilir, orada da olsa olsa
ticari bir anlaşma ya da senet benzeri hukuki yaklaşım söz konusu olabilir.
• Kripto para aynı zamanda bir ağ (network) parasıdır ki özellikle internet gibi bir bilgisayar ağı üzerinden
elektronik ortamda sayısal (dijital) olarak saklanır, havale edilebilir ve kullanılır.
• Bazı kripto paralar (banka kartı gibi), tıpkı geleneksel parada olduğu gibi, parayı "basan" kurumun kayıtları ve
garantisi ile ayakta dururlar. Bunlar için merkezi terimi kullanılır ve hakimiyet de muhasebe defterlerini tutan
o merkezin elindedir.
Kripto para
• Başka bazı kripto paralar (bitcoin gibi) muhasebe defterlerinin fazladan kopyaları bir çok yerde tutulduğu ve
bunlar her biri başka mercilerce kendi şifreleriyle kilitlenip devamlı ve eş zamanlı güncellendiği için belli bir
merkezden bağımsız bir güven ve garanti söz konusudur. Bunlar için merkezsiz ya da dağınık terimi kullanılır
ve hakimiyet bütün bu muhasebe defterlerini tutanlar birlikte karar verebildiği kadar onların elindedir yoksa
devlet dahil kimsenin elinde değildir.
• Merkezsiz kripto parayı kim basar, ilk kim faydalanır? Genellikle para önceden belli bir programa göre azar
azar otomatik olarak basılır ve merkezsiz işlemleri, şifre hesaplarını yapan, ve muhasebe defterlerini diğer
kopyalarıyla uyumlu tutanlara ispatlanmış emek karşılığı olarak verilir. Söz konusu emek zor bir hesabın
cevabı olabilir; Bu zorluk "bana ver! bana ver!" şeklinde hizmet tıkayıcı (İng. "Denial of Service/DOS")
hadsizlikleri önlemek amaçlıdır. Çok elektrik israfına sebep olduğu için eleştirilir. Bu yüzden ispatlanmış emek
yerine ispatlanmış hak usulüyle üretilen kripto para çeşitleri de çıkartılmıştır.
• Kripto para sanal cüzdanlarda saklanır. Aslında saklanan şey, paranın kayıtlardaki sahibinin sadece kendisinin
bileceği, akılda tutulmaya uygun olmayan şifrelerdir. Bu cüzdanlar saklama hizmeti veren internet sitelerinde
veya o sitelere güvenemeyenler için kağıtda yazılı olarak, veya başka bir maddede yazılı olarak, hatta giderek
donanım cüzdan (ing. "hardware wallet") yani sırların hiç makina dışına çıkması gerekmeyen cebe sığacak
kadar küçük tek amaçlı bilgisayar (ing."single purpose computer") şeklinde elektronik olarak da
gerçekleştirilebilirler. 2013 yılında dünyada bir milyon gibi, 2017’de ise 6 milyon gibi, çoğu bitcoin amaçlı
elektronik donanım cüzdan kullanıcısı vardı.
• Anlık işlem ve sınırsız (devletlerarası) mülkiyet devri (havale) sağlar.
• Bazı kripto paralar bazı topluluklara has olarak kısıtlanabilir, mesela bir çevrimiçi oyunda veya sosyal ağda.
Kripto para
• 1983 : Amerikalı David Chaum eCash'i tasarladı.
• 1995 : Amerikalı David Chaum eCash'i digicash üzerinden gerçekleştirdi.
• 1996 : ABD de NSA "Anonim kripto para nasıl basılır" başlıklı bir bildiri yayınladı.
• 1998 : Wei Dai "b-money" adlı anonim merkezsiz kripto parayı anlatan bir bildiri yayınladı.
• 1998 : Nick Szabo bit-gold adlı anonim merkezsiz kripto parayı gerçekleştirdi.
• 1998 : Hal Finney, Dai ve Szabo dan esinlenip herkesin kullanabileceği bir "ispatlanmış emek" mekanizması geliştirdi.
• 2009 : Satoshi Nakomoto (internette kullandığı takma adı, asıl kimliği bilinmiyor) SHA-256 temelli "ispatlanmış emek" mekanizması ve blok zinciri
kullanarak ilk yarı-anonim (kim ödedi-ödendi bilinemiyor ama hangi hesaptan hangi hesaba ödendi herkes görebilir) merkezsiz kripto para olan
"bitcoin"i gerçekleştirdi.
• 2011 : Nisan ayında Namecoin adı altında internet sansürünün engellenmesi amaçlı merkezsiz DNS gerçekleştirildi.
• 2011 : Ekim ayında SHA-256 yerine "scrypt" kullanan anonim merkezsiz kripto para "litecoin" gerçekleştirildi.
• Peercoin "ispatlanmış emek" yerine ""ispatlanmış hak" kullanan ilk anonim merkezsiz kripto para oldu
• IOTA blockchain yerine Tangle kullanan ilk anonim merkezsiz kripto para oldu.
• Özel bir blockchain kullanan "DIVI projesi" sanal cüzdan içinde para çeşitleri arasında kambiyo işlemini ve sahibinin kişisel bilgilerinin işlemle
kaydedilmesine olanak veren bir düzen gerçekleştirildi.
• 2014 : 6 Ağustos'ta İngiltere kripto paraların ekonomiye katkısı ve devletin ne yapmasının doğru olacağının incelenmesi için düğmeye bastı.
• 2018 : Mart ayında Marshall Adaları "sovereign" adlı ulusal elektronik parayı çıkarttı ve ülkenin geçerli parası olduğunu ilan etti.
• 2018 : Boston (MA, ABD) merkezli Fidelity Digital Assets, Bitcoin ve Ethereum için kurumsal trading, müşavirlik, ve güdüm/yönetim hizmeti sunmaya
başladı.
Kripto para
• En büyük eleştiri en tehdit ettiği geleneksel finans kurumları ve bankalardan ve
gelmiştir ve merkezsiz kripto paranın aslında garantisi olmadığı, bir balon gibi
patlayacağı yönündedir. Hollanda tarihindeki Lale çılgınlığına, bir çeşit ponzi
oyununa benzetilir.
• Kripto paraların bankaların birçok işlevini devralma tehdidi söz konusudur,
örneğin geleneksel bankalarda günler süren pahalı havale işlemleri kripto para
kullanarak neredeyse bedava ve anında gerçekleşen bir işlem haline gelebilir.
Banka havalelerine kripto para dışı alternatifler zaten gelişmeye ve yayılmaya
başlamıştır (Nijerya'da SMS ile kontör kartları kullanan ilk teknik, PayPal, Apple
Pay ve benzerleri).
• Devletler merkezsiz kripto para ile devlet kontrolü dışında sınır ötesi anonim
havale olanağını terör, mafya, yasak kumar, internet haydutlarının yakalanmadan
rehine diyeti teslim alabilmeleri, kapital kaçırma ve vergi kaçırma sebeplerinden
pek onaylamazlar ama çeşitli sebeplerden gene de karşı çıkamayabilirler. Sonuç
ülkeden ülkeye büyük farklar, ve durumun her ülkenin tecrübeleri ışığı altında
devamlı değişiyor olmasıdır.
Kripto para
• Devlet kontrolünde bir merkezi kripto para seçeneğinin henüz olmaması, kripto paraların getirdiği
pazar ve teknoloji geliştirme faaliyetlerini başka ülkelere kaptırmanın istenmemesi, olayın toplam
ekonomideki çok küçük kalan payı, ve kripto parayı kimlerin kullandığı, yer yer zaman zaman
değişen politikalar yönünde zorlar.
• Çin 2014’de çok hızlı bir kullanım gelişmesi ertesi bitcoin ticaretini yasakladı.
• Rusya’da ruble dışında hiçbir para ile alış veriş yasal değildir.
• Bazı ülkeler açıkça izin verir, başkalarında devletin değişik kolları değişik tavır içindedirler.
• Güney Kore'de 2017-2018 kışında önce yüksek değer artışı ve kullananların sayısın artışı, peşinden
ani değer kaybı ve bu yüzden para kaybedenlerin çok ve genelde gençler olması devleti kurallar
koymaya zorlamıştır.
• Son zamanlarda boşanmalarda tarafların evlilik ortak mülkünü adaletten saklamada merkezsiz
kripto para kullanmaları haber konusu olmuştur.
• Eleştiren yatırımcıların itirazları borsalarda kripto para kurlarının çok ayarsız yükselme ve
düşmeler yüzünden güvenilemez olduğu yönündedir.
• Bir başka eleştiri merkezsiz kripto para üretmek için ispatlanmış emek yönteminin enerji israfına
yol açmasındandır. Hele enerjinin devletçe fakir halk yararına suni ucuzlatıldığı yerlerde asalaklık
olarak görülür.
Bitcoin
• Bitcoin (sembolü: ฿, kısaltma: BTC) herhangi bir merkez bankası,

resmi kuruluş, vs. ile ilişiği olmayan elektronik bir para birimidir.
• Virgülden sonra 100-milyonuncu basamağa kadar birimlere ayrılabilir.
Ayrıca Derin Ağ'da (Deep Web) en çok kullanılan para birimidir.
Bitcoin
• Richard N. Cooper tarafından dijital para felsefesinden yola çıkılarak
Rothschild ailesine önerilen bir proje olduğu, Rothschild ailesinin ise
kendine ait olan uluslararası bankaları dijital para geliştirmesi için
görevlendirdiği iddia edilmektedir.
• Bitcoin ağı 3 Ocak 2009'da hayata geçmiştir. Manifestonun yazarı Satoshi
Nakamoto'dur fakat muhtemelen gerçek ismi değildir. Maksimum bitcoin
sayısı 21 milyonla sınırlıdır. İlk bitcoin ile alışveriş 22 Mayıs 2010 tarihinde
10.000 Bitcoin karşılığında pizza alımı ile gerçekleşti.
• 22 Temmuz 2013 tarihi itibarıyla dolaşımdaki Bitcoin'lerin toplam değeri 1.2
milyar dolar seviyesindeyken 4 Haziran 2014 tarihi itibarıyla bu değer 8.2
milyar dolar seviyesine ulaşmıştır.
Bitcoin
• Herhangi bir merkezden üretilmeyen Bitcoinler, Bittorent ağlarına benzer şekilde noktadan-
noktaya dağıtık bir ağ özelliği gösterir. Bu ağda gerçekleşen ödemeler diğer noktalara anında
ulaşır, böylece hangi adresten hangi adrese ödeme yapıldığı kayıtlara geçer. Böylece toplanan
kayıtlar blok adı verilen yapıların içinde yer alır. Her bir blok üzerinde yüksek işlem gerektiren bir
hash algoritması uygulanarak, belli bir sıfır sayısıyla başlayan ifadenin bulunması istenmektedir.
Yaklaşık 10 dakikada bire tekabül eden bu işlemi gerçekleştiren ilk kullanıcıya sıfırdan 50 BTC (şu
anda 25 BTC) ödül olarak verilir. Böylece Bitcoin'ler emisyona sürülmüş olur. Her bir blok
kendisinden önce gelen son bloğun da hash ifadesini içerir. Böylece bozulması oldukça zor (%51
saldırısı hariç) bir blok zinciri oluşur. Bundaki amaç da, çifte harcamayı önlemek ve gönderimleri
kayıt altında tutmaktır. Verilen ödül miktarı her 210 bin blokta bir (yaklaşık 4 senede bir) yarıya
düşürülür (50,25,12.5,...).
• Para yaratma işlemine madencilik (mining) denilmektedir. Madencilik, hesaplama yetkisini ve

gücünü kullanarak matematiksel işlemleri gerçekleştirme işleminin genel adıdır. Bu işlemleri
yapmak için, sunulan bitcoin yazılımını indirerek donanımları (genellikle ekran kartları) üzerinde
yoğun işlemci gücü gerektiren işlemleri gerçekleştiren bitcoin ağındaki düğümlere "madenci"
denilmektedir.
Bitcoin
• Sistemin ilk bloğunun adı "genesis block" olarak isimlendirilmiştir ve 4 ocak 2009'da üretilmiştir. Bunun gibi
bloktaki ilk işlem özel bir işlemdir ve yeni para bloğu yaratan tarafından başlatılır. Bu, ağa madencilerin
katılmaları için bir teşvik sistemidir, bu sayede parayı basacak merkezi bir otoriteye sahip olmayan sisteme,
para, istenildiği gibi dağıtık olarak girebilmektedir. Madenciler bu şekilde, hem sisteme yeni bitcoinler üretip
sürerek hem de bekleyen işlemleri gerçekleştirme hizmetleri karşılığında sistemden bitcoin alarak kazanç
sağlamaktadırlar. Yeni paranın sisteme düzenli olarak eklenmesi altın madencilerinin altın bularak dolaşıma
sokmalarına benzetilmektedir, madencilik ismi de buradan gelmektedir. Mevcut süreçte madenciler, her yıl
dolaşıma girecek olan bitcoin miktarını azalan ve öngörülebilir bir oranla üretmeye devam etmektedirler.
Sistemde, toplamda 21 milyon bitcoin dolaşıma çıkıncaya kadar üretim devam edecektir, ardından üretim
süreci duracak ve madenciler sadece işlem masrafları üzerinden desteklenmeye devam edilecektir.
• Bitcoin, bazı ülkelerde bir ödeme ve yatırım aracı olarak kullanılmaktadır. Türkiye'de de TL karşılığı bitcoin
almak mümkündür. Para gibi kullanılabildikleri için bitcoin'lerin bir değerleri vardır ve ayrıca bazı fonların
ileride popülaritesi arttıkça, değerinin artacağı beklentisi ile bu ürünle ilgilendikleri bilinmektedir. Bitcoin'in
değerini piyasadaki arz ve talep koşulları belirlemektedir. Talep artınca fiyatı artmakta, düşünce de
azalmaktadır. Dolaşımda sınırlı miktarda bitcoin vardır ve yeni bitcoin üretmenin de bir limiti ve prosedürü
bulunmaktadır. Bitcoin'in piyasa değeri önündeki en büyük tehditler; teknik zorluklar, ülkelerin bu paraya
olan yaklaşımına bağlı mevzuat değişiklikleri ve insanların bu paraya olan istek ve güveninin olumsuz yönde
değişmesidir.
Bitcoin
• Finans gazetecileri, analistler, ekonomistler ve yatırımcılar bitcoin'in gelecekteki olası değerini tahmin etmeye
çalışmaktadırlar. Ekonomist John Quiggin Nisan 2013'te "bitcoin en nihayetinde sıfır değerlerine ulaşacak,
ancak ne zaman söylemek mümkün değil" demiştir". Benzer bir tahmin de Kasım 2014'te ekonomist Kevin
Dowd tarafından yapılmıştır.
• Finans profesörü Mark T. Williams, Aralık 2013'te bitcoin'in 2014 yılının ortasında 10$'ın altında değeri
olacağını öngördü. Ancak belirtilen dönemde bitcoin'in en düşük değeri Nisan ayında 344 $ Temmuz ayında
609 $ oldu. Aralık 2014'te Williams, "Başarı olasılığı düşük, ancak başarı olursa çok büyük olacak" dedi."
• Kasım 2014'te, New York Üniversitesi Stern School of Business'da Finans Profesörü olan David Yermack,
Kasım 2015'te bitcoin'in değersiz olacak dedi. Bu dönemde bitcoin ocak ayında en düşük değeri 176.70$,
Kasım 2015'te 309.90 $ olarak işlem gördü.
• Mayıs 2013'te, Bank of America FX ve Oran Stratejisti David Woo tek bir bitcoin başına maksimum olarak
1.300 $'lık değerin makul olacağını öngördü. Bitcoin yatırımcısı Cameron Winklevoss Aralık 2013'te "bitcoin
değerinin 40,000$" olabileceğini belirtti.
Bitcoin
• Bazı ekonomistler bitcoin'e olumlu yaklaşırken bazıları şüpheyle bakmaktadır. Chicago Fed'in kıdemli
ekonomislerinden olan François R. Velde, bitcoin'i "dijital para oluşturmanın zarif bir yöntemi" olarak
tanımlamıştır.[ Paul Krugman ve Brad DeLong bitcoin üzerinde neden kararlı olması gerektiği ve taban
değerini sorguladıklarında hatalar bulmuşlardır. Ekonomist John Quiggin, bitcoin'i "verimli pazar hipotezinin
son karışıklığı" olarak eleştirdi."
• St. Louis Federal Bankası Başkan Yardımcısı David Andolfatto, bitcoin'i kuruluş için bir tehdit olduğunu belirtti.
• Özgür yazılım hareketi aktivisti Richard Stallman anonimlik eksiğinden şikayet etti ve iyileştirilmiş bir
geliştirme çağrısında bulundu. PayPal Başkanı David A. Marcus, bitcoin'i "birikimleri koymak için mükemmel
bir yer" olarak adlandırıyor ancak değerindeki dengesizlik azalana kadar bir parabirimi olamayacağını iddia
etmiştir. Bill Gates, Bill Gates, Bloomberg LP'ye verdiği röportajda bir yerden bir yere para taşıma maliyetiyle
ilgili olarak şunları söyledi: "Bitcoin heyecan verici çünkü ne kadar ucuz olabileceğini gösteriyor."
• Brezilya, Isle of Man, Jersey, Birleşik Krallık, ve Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkelerin yetkilileri bitcoin'in
finansal hizmetler sunma kabiliyetlerini fark ettiler. Bitcoin'lerin düzgün bir şekilde kullanıldığı zaman,
dolandırıcılığı engelleyebilmesi, alışveriş işlemlerini kolaylaştırması ve şeffaflık sağlama becerisi dahilinde
mali alanlara ilgili politikacıların ve millet vekillerinin ilgisini çekmektedir.
Bitcoin
• 2015 yılında bitcoin kabul eden tüccar sayısı 100.000 aştı. (2014
itibarıyla) Bazı firmalar bitcoin ile ödeme kabul etmektedir.
Alexa rank Site
33 PayPal
41 Microsoft
328 Dell[
329 Newegg
505 Overstock.com
512 Expedia
1,981 TigerDirect
5,674 Dish Network
7,038 Zynga
30,565 Time Inc.
176,903 PrivateFly
253,983 Virgin Galactic
348,010 Dynamite Entertainment
1,145,668 Clearly Canadian
n.a. Sacramento Kings
Bitcoin
• Kar amacı gütmeyen kuruluşlar tarafından kabulü
• Bitcoin The Electronic Frontier Foundation, Greenpeace, Mozilla Vakfı, Wikimedia
Vakfı ve Özgür Yazılım Vakfı tarafından kabul edildi. New York Demokratik Kongre
üyesi Jeff Kurzon da dahil olmak üzere bazı Amerikalı siyasiler, kampanyalarına
bitcoin ile yapılan bağışları kabul edeceklerini söylemişlerdir. 2013 yılının
sonlarında Nicosia Üniversitesi, dünyadaki bitcoin ile ödemeyi kabul eden ilk
üniversite oldu ve dijital para birimleri üzerine bir lisans programı başlattı.
• Ödeme hizmeti sağlayıcıları

• Bitcoin'i kabul eden Dish Network gibi tüccarlar, BitPay veya Coinbase gibi bitcoin
ödeme hizmeti sağlayıcılarının hizmetlerini kullanmaktadır. Bir müşteri bitcoin ile
ödeme yaptığında, ödeme hizmeti sağlayıcısı ödemeyi tüccar adına kabul eder,
alınan tutarı satıcının banka hesabına gönderir, bu hizmet için ise tutarın yüzde
1'inden az bir ücret tahsil eder.
2013 yılında Hollanda Delft'teki bir kafede Bitcoin ile alışveriş yapılabilmiştir.
Bitcoin
• Perakende işlemlerde kullanımı
• Bitcoin'in tasarımı nedeniyle, tüm perakende değeri sadece tahminidir. Hong
Kong merkezli bir teknoloji şirketindeki iş geliştirme departmanının başkanı Tim
Swanson'a göre, 2014'te bitcoin ile yapılan günlük perakende alımları yaklaşık 2.3
milyon $ değerindedir. Yine Tim Swanson'un tahminlerine göre, (Şubat 2015
itibarıyla), günde perakende alışverişte 5.000 bitcoin den daha az kullanıldığını
belirtmiş, ve 2014'te "bitcoin'in perakende alımlarında kullanımının artışının çok
az olduğu sonucuna varmıştır".
• Genel kullanım
• Cambridge Üniversitesi tarafından 2017 yılında yapılan bir araştırmaya göre 2,9
milyon ile 8 milyon arasında kullanıcı dijital para cüzdanına sahiptir. En çok
kullanılan dijital para bitcoin'dir. Aktif kullanıcıların sayısı 2013'ten bu yana
belirgin bir şekilde artmıştır.
Bitcoin
• Finansal kurumlar
• Bitcoin'in yasadışı faaliyetlerde bulunmasından endişe duyan bankalardan dolayı, bitcoin
şirketlerinin banka hesabı açmakta güçlük çekmektedirler. BitPay'in kurucu ortaklarından
Antonio Gallippi'ye göre "bankalar bitcoin şirketleriyle çalışmak isteseler bile
korkuyorlar". 2014 yılında Ulusal Avustralya Bankası, bitcoin ile bağlantılı işletmelerin
hesaplarını kapattı ve HSBC, bitcoin ile bağlantılı bir yatırım fonu sunmayı reddetti.
• Avustralyalı bankaların genel olarak, dijital para birimini içeren işletmelerin banka
hesaplarını kapattı; Bu durum karşısında, Avustralya Rekabet ve Tüketici Komisyonu
tarafından soruşturma açıldı. Bununla birlikte, Avustralyalı bankalar, bitcoin'in dayandığı
Blok zinciri teknolojisini benimsediler 2013 yılında yayınlanan bir raporda Bank of
America Merrill Lynch, "bitcoin'in e-ticaret için önemli bir ödeme aracı olabileceğine ve
geleneksel para transferi yöntemlerine ciddi bir rakip olarak gelebileceğine inanıyoruz"
dedi. 2014 Haziran ayında, parayı herhangi bir ücret olmadan bitcoin mevduatına
dönüştüren ilk banka Boston'da açıldı.
Bitcoin
• Yatırım olarak Bitcoin
• Bazı Arjantinliler, yüksek enflasyona karşı korumak için veya hükümetlerin tasarruf hesaplarına el koyma
ihtimaline karşı Bitcoin almışlardır. 2012-2013 yıllarında Kıbrıs'ta yaşanan finansal kriz sırasında, halkın
hesaplarına el konulacağı veya vergilendirileceği endişesiyle bitcoin alımı artmıştır.
• Bir diğer yatırım yönetimi bitcoin fonlarıdır. İlk bitcoin fonu Temmuz 2014'te Jersey'de kuruldu ve Jersey
Finansal Hizmetler Komisyonu tarafından onaylandı. Ayrıca, Winklevoss kardeşler (Nisan 2013'te bütün
bitcoin hesabının %1'ine sahip oldukları iddia edilmiştir) 2012'de bir bitcoin ETF kurmak için girişimde
bulunmuşlardır. 10 Mart 2017 tarihi itibarıyla ETF, mevzuata ait endişeler nedeniyle SEC tarafından
reddedilmiştir. Bu duyuru sonrasında bitcoin değeri birkaç dakika içinde %15 düşmüş, ancak kısa sürede
çoğunlukla düzelmiştir. 2015 yılının başından itibaren, Gemini isimli New York merkezli bir bitcoin değişim
planı duyurulmuştur. 5 Ekim 2015'te başlatmak için onay aldığını açıklanmıştır.
• Forbes, Aralık 2015'te bitcoin'e yatırım yapmayı teşvik eden yayınlar yayınlamaya başladı. 2013 ve 2014'te
Avrupa Bankacılık Otoritesi ve Finansal Endüstriyel Düzenleme kurumu Kurumu (FINRA), bitcoin'e yatırım
yapmanın önemli riskler taşıdığını söyledi.
• Forbes, bitcoin'i 2013 yılının en iyi yatırım aracı olarak adlandırdı. 2014'te Bloomberg, bitcoin'i yılın en kötü
yatırımı olduğunu söyledi. Bitcoin, 2015 yılında Bloomberg'in para birimi tablosunun zirvesinde yer aldı.
Bitcoin
• Girişim sermayesi
• Peter Thiel gibi girişim sermayedarları, bitcoin'i almak yerine altyapısını, tüccarlara, borsalara, cüzdan
servislerine vb. ödeme sistemleri sağlayan şirketler gibi finanse etmektedirler. Şirketin hedefi 100 bitcoin
işletmesini 2-3 yıl içinde %6’lık hisse karşılığı 10.000 $ 20.000 $ desteklemektir. Yatırımcılar aynı zamanda
bitcoin madenciliğine de yatırım yapmışlardır. 2015 yılında Paolo Tasca'nın yaptığı bir araştırmaya göre,
bitcoin şirketleri üç yıl içinde yaklaşık 1 milyar dolar kazandı (2012 yılının ilk çeyreği - 2012 yılının birinci
çeyreği 2015).
• Politik ekonomi
• Bitcoin gibi sanal para birimleri paranın merkezi tekelden kurtarılması fikri Avusturya okulunun iktisadinda
teorik olarak köklenmiştir. Özellikle Friedrich von Hayek onun kitabı 'Denationalisation of Money: The
Argument Refined', para üretim, dağıtımının ve kontrolülünün merkez bankaları tekeline son vermek
üzerinedir.
• Bitcoin teknoloji meraklısı özgürlükçülere cazip gelmektedir, çünkü bitcoin bugüne kadar olan kurumsal
bankacılık sistemlerinin ve hükümet kontrolünün dışındadır. Fakat, Bitcoin'e olan ilginin nedenlerini ortaya
çıkarmak isteyen araştırmacılar, Google arama verilerinde bunun özgürlükçüler bağlantısı bulamamıştır.
Bitcoin
• Hukuki durumu, vergi ve yönetmelik
• Bitcoin hukuki durumu ülkeden ülkeye değişmektedir ve hala birçoğu için durumu tanımlanmamış
ya da değişmektedir. Bazı ülkeler kullanımına izin vermiş olsalar da bazıları yasaklamışlardır. Aynı
şekilde, çeşitli devlet kurumları, birimler ve mahkemeler bitcoin'i farklı şekilde sınıflandırmıştır.
Bitcoin için geçerli olan kurallar ve yasaklar benzer elektronik para birimleri için de geçerlidir.
• Harvard kamu politikası profesörü olan Steven Strauss Nisan 2013'te hükümetlerin bitcoin'i
yasaklayabileceğini öne sürdü ve bu ihtimali bir bitcoin yatırım aracı tarafından Temmuz 2013'te
tekrar belirtildi. Bununla birlikte, ülkelerin büyük çoğunluğu 2014'ten beri bitcoin üzerine bir
yasak uygulamadı. Bitcoin'in yasaklandığı ülkelerden bazıları Bangladeş, Bolivya ve Ekvador'dur.
• Mart 2017'de, Northwestern Üniversitesi, Pritzker Hukuk Fakültesi profesörü John O. McGinnis ve
Kyle W. Roche, bitcoin'in fiziksel olarak herhangi bir yerde depolanmaması ve şifrelenmiş bir
altyapıda çalışmasından dolayı devlet denetimine karşı daha güçlü bir üçüncü para birimi rejimini
temsil ettiğini öne sürdü.
Bitcoin
• Bitcoin'in popülerliğinin onun yasadışı işlemlerde kullanılması olduğu
bu belirten pek çok haber vardır. 2014'te Kentucky Üniversitesi'ndeki
araştırmacılar, bilgisayar programcılarının ve yasadışı faaliyetlerin
bitcoin'e ilgi duyduğunu, politik ve yatırım açısından sınırlı destek
bulduklarını gösterdiler.
Bitcoin
• Bitcoin'in bir ödeme sistemi olarak kullanılmasından dolayı, bitcoin
ağına gerçek veya teorik saldırılar düşünülmüştür. Bitcoin protokolü,
yetkisiz harcamalardan, çift harcama, tekrarlama saldırıları ve blok
zincirle müdahale gibi bazı saldırılara karşı koruyan çeşitli özellikleri
içerir. Gizli anahtarların çalınması gibi diğer saldırılar kullanıcıların
dikkatli davranmasını gerektirir.
Ders Sonu
Kimlik Doğrulama, Mobil
Entegrasyon, Social Netbanks ve
BitCoin
Kimlik Doğrulama
• Kimlik doğrulama bir varlığın (kurum, kişi ya da sistem) doğruladığı bir
veri parçasının doğruluğunun teyit edilmesidir. Kimlik tanıma
(identification), bir kişinin veya bir şeyin kimliğini kanıtlayan veya
gösteren bir eylemi tanımlamanın; kimlik doğrulama, bu kimliğin
gerçekten doğrulanma sürecidir. Bu süreç, kişinin kimliğini, kimlik
belgelerini doğrulanması, bir dijital sertifikayla internet sitesinin
gerçekliğinin doğrulanması, bir yapının yaşının radyokarbon tarihleme
yöntemiyle belirlenmesi ya da bir ürünün ambalajına ve etiketine
bakarak doğrulamasını içerir. Diğer bir ifadeyle, kimlik doğrulama,
genellikle en az bir çeşit kimlik tanımının doğrulanmasını içerir.
Kimlik Doğrulama
• Kimlik doğrulama birçok alan ile ilgilidir. Sanatta, antika eserlerde ve

antropolojide, genel problem eserin kim tarafından, nerede ve ne
zaman yapıldığının doğrulanmasıdır. Bilgisayar biliminde ise, gizli bilgi
ya da sistemlere erişirken kişinin kimliğinin doğrulanması gerekir.
Kimlik Doğrulama
• Dolandırıcılık, sahtecilik ve taklit etme, yakalanma riskine bağlı olarak
caydırıcı suç ve cezai yaptırımlarla azaltılabilir.
• Döviz ve diğer finansal araçlarda genellikle ikinci çeşit kimlik
doğrulama yöntemi kullanılır. Senet, madeni para ve çeklerin
sahtesinin üretilmesi oyma baskı veya dipnot, kendine özgü dokusu,
filigran ve holografik resim gibi fiziksel özelliklerinden dolayı
sahtesinin yapılması zordur ve kullanıcıların doğrulaması kolaydır.
• Bilgisayar bilimlerinde, kullanıcıya kullanıcı bilgilerinin doğruluğuna
göre güvenli sistemlere erişim izni verilir. Ağ yöneticisi, kullanıcıya
şifre, anahtar ya da cihaz vererek sisteme erişmesini sağlar. Bu
durumda kimlik doğrulama kesin olmamakla beraber yapılır.
Kimlik Doğrulama
• Dijital kimlik doğrulama terimi, kullanıcı kimliğine olan güvenin elektronik bir yöntemle
bir bilgi sistemine kurulup, sunulması sırasındaki süreçleri içerir. Ayrıca e-kimlik
doğrulaması olarak da adlandırılır. Dijital kimlik doğrulama, kişilerin ya da varlıkların bir ağ
üzerinden doğrulama işlemi gerektirdiğinden beraberinde teknik zorluklar getirir.
Amerikan Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü (NIST), güvenli kimlik doğrulamayı
gerçekleştirmek için kullanılan işlemleri tanımlayan genel bir model oluşturmuştur:
• Kaydolma– kişiler, credential servis sağlayıcılara (CSP) başvurarak kaydolma sürecini
başlatır. Başvuranın kimliği başarılı şekilde doğrulandıktan sonra, CPS başvuranın katılımcı
olmasına izin verir.
• Kimlik doğrulama– Katılımcı olduktan sonra, kullanıcı kimlik belirleyiciyi (authenticator),
örneğin token ve bilgiler, alır. Daha sonra, kullanıcıya güvenli tarafla iletişim kurarken bir
ya da daha fazla authenticator kullanarak kimliğini kanıtladıktan sonra işlem yapması için
izin verilir.
• Yaşam-döngüsünün devamlılığı- CSP, yaşam süresi boyunca katılımcının bilgilerinin
devamlılığını sağlamakla, katılımcıda kendi kimlik bilgilerinin (authenticators)
devamlılığını sağlamakla yükümlüdür.
Kimlik Doğrulama
• Kimlik doğrulaması ve yetkilendirmenin bilinen bir kullanımı erişim
kontrolüdür. Sadece yetkili kişiler tarafından kullanılması gereken bir
bilgisayar sistemi, yetkisiz kişilerin tespit edilmesi ve sistem dışında
tutulması için çaba göstermelidir. Bu nedenle erişim, genellikle,
kullanıcının kimliğine belirli bir derecede güvenin sağlanması ve bu
kimlik için ayrıcalıkların tanınması için bir kimlik doğrulama
prosedürüyle kontrol edilir. Böyle bir prosedür, BT yöneticilerinin
kullanıcıları tanımlamasına, ağdaki kullanıcıların İnternet faaliyetlerini
kontrol etmesine, kullanıcı temelli politikaları belirlemesine ve
kullanıcı adına göre raporlar oluşturmasına olanak sağlayan Katman
8'in kullanımını içerir.
Kimlik Doğrulama
• Giriş kontrolü için kimlik doğrulama içeren örnekler:
• Bir çalışan ilk önce iş yapmak için geldiğinde fotoğraflı kimlik sormak,
• Captcha'nın, bir kullanıcının insan olduğunu ve bilgisayar programı olmadığını doğrulamak
için kullanımı,
• Cep telefonu gibi tele-ağ özellikli bir cihazda alınan bir kerelik bir şifre (OTP), bir
doğrulama şifresi veya PIN kodu olarak,
• Bir başkasına doğrulamak için kör kimlik bilgisi (blind credential) kullanan bir bilgisayar
programı,
• Bir ülkeye pasaport ile girmek,
• Bilgisayarda oturum açmak,
• Bir mail adresinin sahibinin doğrulanması için doğrulama maili göndermek,
• İnternet bankacılığı kullanmak,
• ATM'den nakit para çekmek.
Mobil Entegrasyon
Mobil Entegrasyon
• Masaüstü bilgisayarlardan uzaklaştıkça ve giderek daha fazla kullanıcı

taşınabilir mobil cihazları tercih ettikçe, yeni bir tür entegrasyonun
yükselişine tanık oluyoruz: Mobil entegrasyon.
• Mobil entegrasyon, PDA'lar, cep telefonları, çağrı cihazları ve diğer
mobil cihazlar gibi mobil cihazların kurumsal altyapısına entegrasyonu
olarak tanımlanabilir.
• Mobil entegrasyon finansal teknolojilerin önemli bir unsurudur.
Mobil Entegrasyon
• Mobil cihazların çok daha yoğun bir şekilde kullanıldığı genç kuşaktan,
mobil teknolojiye daha sonra adaptasyon sağlayan daha ileri kuşaklara
kadar tüm kullanıcılar, kolaylıkla mobil e-ticaret sitelerini kullanabilme
imkanı buldu. Bu da masaüstü ve dizüstü cihazlardan sağlanamayan
müşteri akışının mobilden gerçekleşmesine zemin hazırladı.
Mobil Entegrasyon
• Mobil cihazlar her an her yerde kullanıcıların yanında. Bu nedenle,

yalnızca ev ve ofislerde değil, toplu taşıma araçlarından sosyal
alanlara, uzun yolculuklardan varılan seyahat rotalarına kadar internet
erişim fırsatı bulunabilen her yerden mobil alışveriş yapabilmek artık
mümkün. Dolayısıyla, online kanallarda vakit geçiren kullanıcılar yeni
markalarla sıklıkla karşı karşıya gelebiliyor; ilanlar, sosyal medya
reklamları ve markaların sosyal medya kanalları üzerinden bağlantılara
tıklayarak e-ticaret sitelerini incelemek isteyebiliyor. Bu noktada,
mobil uyumlu olmayan siteler ve ürün sayfalarından ayrılma oranı
artış gösteriyorlar.
Mobil Entegrasyon
• Buna karşılık, mobil uyumlu e-ticaret siteleri kendilerini kendilerini

henüz keşfeden kullanıcılar için oldukça cazip hale geliyor. Öyle ki bu
ziyaretlerin pek çoğu e-ticaret sitesine gerçekleştirilen üyelik ya da
doğrudan satın alma ile de sonlanabiliyor.
Mobil Entegrasyon
• Kullanıcıların e-ticaret sitenizi keşfetmesi, ilgi çekici ürünlerle

karşılaştıklarında mobil uyumlu sitenizden anında alışverişe
başlamaları belki de düşündüğünüzden çok daha kolay olabilir.
Özellikle de etkili bir sipariş yönetimi ile bu oldukça mümkün.
Üyeliksiz alışveriş imkanı sunan bir e-ticaret paketiniz varsa ve mobil
uyumunuz sayesinde hedef kitlenize kolaylıkla ulaşma fırsatı
verdiyseniz, online gezintileri sırasında ürünlerinizle her an her yerde
karşılaşabilir ve anında alışveriş için markanıza yönelebilirler. Bu
sayede kısa sürede satışlarınızı artırabilir, hatta sepet ortalamalarınızı
mobil uyum sayesinde çok daha fazla yükseltebilirsiniz.
Mobil Entegrasyon
• Mobil uyumlu e-ticaret siteleri, artık bu uyumu henüz tamamlamamış

markalardan çok daha fazla güven sağlıyor. Mobil uyuma sahip
olmayan e-ticaret sitelerinde yaşanan görüntüleme problemleri ve
kullanım zorlukları, mobil cihaz kullanıcılarının siteyi terk etmesine ve
markaya karşı güvenlerinin sarsılmasına zemin hazırlayabiliyor. Buna
karşılık mobil uyumlu e-ticaret siteleri, kullanıcı dostu tavırlarıyla
marka ve müşteri arasında bağ kurulmasını destekliyor. Bu sayede,
mobilden yapılmak istenen her alışverişte tercih edilen ilk adres olma
özelliğine sahip olabiliyor.
Mobil Entegrasyon
• Mobil stratejiler kurmak ve e-ticaretteki başarınızı mobil uyum

sayesinde mobilde de sürdürebilmek için farklı projeler geliştirmeniz,
alanınızdaki pazarlama gücünüzü artırarak gelişen teknolojilere ayak
uydurmanızı kolaylaştırır. İlerleyen zamanlarda alternatif satış kanalları
oluştukça çözümler üretme ve sizin de bu teknolojilere uyum sağlama
potansiyelinizi artırabilirsiniz.
Mobil Entegrasyon
• Sanal Pos Entegrasyonu Nedir?

• Mağaza alışverişlerinde kredi kartı ile ödeme yaparken kullandığımız POS
cihazlarının internet üzerinden kullanılanlarına POS-VPOS ya da sanal pos
denilir.Kredi kartlarının temasına gerek kalmadan sadece ilgili bilgiler
sayesinde ödeme yapılabilinir. Bu sistem sayesinde müşteri ile firma
arasında ödeme işlemleri güvenli bir şekilde yapılabilir.
• Sanal pos kurulumu yapılabilmesi için şirket adınıza yaptığınız sanal pos
başvurusunun kabul edilmesi gerekir.Sanal posun kullanılabilmesi için
firmanın kendine ait bir e-ticaret sistemi olması gerekir.
Mobil Entegrasyon
Mobil Entegrasyon
Mobil Entegrasyon
Social Netbanks
Social Netbanks
• Sosyal medyanın mobil teknolojilerin desteğiyle olan yükselişi, hız
kesmeden devam ediyor. Milyonlarca kişinin yer aldığı bu yeni ortamda
bulunmak isteyen, ürün ve hizmetlerini tanıtmayı hedefleyen ticari
kurumlar, en uygun yöntemleri bulmak çok ciddi para ve zaman harcıyorlar.
• Bazı çalışmalar harika sonuçlar verirken, süreci iyi yönetemeyen takımların

sosyal medyada kaş yapayım derken göz çıkarttığına da çoğu zaman şahit
oluyoruz.
• Ekonominin bel kemiği olan bankalar da bu yeni ortamda daha iyi tanıtım
yapabilmek için bazı projeleri hayata geçiriyorlar.
Social Netbanks
• Görüş ve önerilerin daha hızlı alınması, şikayetlerin çok daha kısa

sürelerde yanıtlanması, kampanyaların yerelleştirilmesi, markaya olan
sadakatin güçlendirilmesi gibi çok sayıda hedef, sosyal medya ile
birleşince bu sefer ortaya “Sosyal Bankacılık – Social NetBanks”
kavramı çıktı.
Social Netbanks
• Türkiye’de…
Social Netbanks
• Garanti Bankası‘nın sosyal medya çalışmaları, diğer bankalara da örnek
oldu. Müşterilerine daha yakın olmak için Twitter, Foursquare gibi yeni
alanların kullanıldığı kampanyalar, çok iyi geri dönüşlerle sonuçlandı.
• Deniz Bank ise Facebook‘ta şube açacak kadar konuyu ileri noktalara taşıdı.
Bu durum, Facebook‘un tepe yönetimi tarafından heyecanla karşılandı ve
Türk bankalarının tüm dünyaya örnek olduğunu paylaştılar. Banka, bu
şubeye 2012‘de 350 bin müşteri gelmesini bekliyor.
• Deniz Bank ve Garanti gibi aktif olmasa da Akbank da bu alanları önemsiyor

ve resmi web sitesinde şöyle bir açıklama yapıyor; “Bundan böyle Akbank’la
ilgili güncel haberleri ve fırsatları, tercih ettiğiniz sosyal medya sitelerinden
de takip edebilirsiniz.” diyor ve 14 farklı hesabına ulaşmanızı sağlayacak
bağlantıları paylaşıyor.
Social Netbanks
• Sosyal bankacılığın getirdiği fırsatların yanı sıra tehditler de Akbank‘ın
sitesinde en uygun dille müşterilerine bildiriliyor; “Bankamız ve bağlı
markalarının temsilcisi gibi gösteren sitelere üye olmamanızı, bankanın
anne kızlık soyadınız, şifre bilgileriniz gibi bilgileri asla Facebook veya
Twitter üzerinden istemeyeceğini unutmamanızı rica ederiz” mesajıyla
tüketiciler uyarılıyor.
• Mobil uygulamalarını hızlıca çıkararak akıllı TV’lerde bile herkesten önce

kendine yer bulan İş Bankası da sosyal medyayı kullanarak sosyal bankacılığı
gündelik hayata ilk taşıyanlardan.
• Firma, Facebook’ta “İnternet Şubesi” kavramını hayata geçirerek 100.000

takipçi toplamayı başarmasına rağmen kampanya tanıtımlarını
yayınlamaktan öteye gidemediğini ve Deniz Bank gibi ilginç fikirleri hayata
geçiren rakiplerinden geride kaldığını görüyoruz.
Kripto para
• Kripto para (veya kripto döviz), işlemlerini güvenceye almak için kriptografi
kullanan, çalışma şekli nakite alternatif bir değişim aracı olarak tasarlanmış
bir dijital varlık, bir sanal unsurdur. Kripto dövizler bir nevi dijital döviz,
alternatif döviz ve sanal döviz’dir. Kripto döviz, merkezi elektronik para ve
merkezi bankacılık sistemlerin aksine merkezsizleşmiş kontrol kullanır. Her
bir kripto paranın merkezsizleşmiş kontrolü, umumi işlem veri tabanı olan,
dağıtılmış muhasebe defteri (ledger) olarak işlev gören bir blok zinciri
sayesiyle çalışır.
• 2009’da oluşturulan Bitcoin, ilk merkezsizleşmiş kripto dövizdir. O
zamandan beri birçok farklı kripto dövizi oluşturulmuştur. Bunlara genellikle
altcoin denilir ki alternatif ve coin yani madeni paranın birleşimidir.
Kripto para
• Kripto paranın şu 6 özelliği olması öngörülür:
• 1-Merkezsizlik,
• 2-Para ve sahip kayıtları,
• 3-Para basma kuralları,
• 4-Sahipliğin kripto teknikle sadece sahibince ispat edilebilmesi,
• 5-Paranın sadece sahibinin emriyle sahip değiştirebilmesi,
• 6-Aynı anda aynı para için birden fazla emir gelirse sadece birinin
yerine getirilmesi.
Kripto para
• Kripto para bir elektronik paradır ve onun genel özelliklerini aynen taşır:
• Değerli olduğuna inanıldığı için, ve taklit edilemediği, kayıtlı olduğu, kayıtlarının yani muhasebe defterlerinin
(ing. "ledger") güvenliğinin, kırılması neredeyse imkansız şifrelerle, yani kripto tekniklerle sağlandığı, parayı
basan kurumun keyfi uygulamalarla ya da kazayla değerini düşürme ihtimali az olduğu için değerlidir.
• Elektronik paraya şu sebeplerden sanal para da denir:
• Elektronik para eritildiklerinde pek değer kaybetmeyen altın ve gümüş paralar gibi değerini gram olarak
içinde taşımaz, bir yerlerde altın karşılığı olan bir belge de değildir.
• Elektronik para özelliklerinin taklidi zor olan ve detayları herkesçe bilinen fiziki bir nesne de değildir.
• Elektronik para devlet veya kanun gözünde genel geçerliliği olan bir değişim aracı da değildir (devlet sadece
kendi bastığı ulusal parayı öngörür), bu yüzden sadece belli gruplar içinde kullanılabilir, orada da olsa olsa
ticari bir anlaşma ya da senet benzeri hukuki yaklaşım söz konusu olabilir.
• Kripto para aynı zamanda bir ağ (network) parasıdır ki özellikle internet gibi bir bilgisayar ağı üzerinden
elektronik ortamda sayısal (dijital) olarak saklanır, havale edilebilir ve kullanılır.
• Bazı kripto paralar (banka kartı gibi), tıpkı geleneksel parada olduğu gibi, parayı "basan" kurumun kayıtları ve
garantisi ile ayakta dururlar. Bunlar için merkezi terimi kullanılır ve hakimiyet de muhasebe defterlerini tutan
o merkezin elindedir.
Kripto para
• Başka bazı kripto paralar (bitcoin gibi) muhasebe defterlerinin fazladan kopyaları bir çok yerde tutulduğu ve
bunlar her biri başka mercilerce kendi şifreleriyle kilitlenip devamlı ve eş zamanlı güncellendiği için belli bir
merkezden bağımsız bir güven ve garanti söz konusudur. Bunlar için merkezsiz ya da dağınık terimi kullanılır
ve hakimiyet bütün bu muhasebe defterlerini tutanlar birlikte karar verebildiği kadar onların elindedir yoksa
devlet dahil kimsenin elinde değildir.
• Merkezsiz kripto parayı kim basar, ilk kim faydalanır? Genellikle para önceden belli bir programa göre azar
azar otomatik olarak basılır ve merkezsiz işlemleri, şifre hesaplarını yapan, ve muhasebe defterlerini diğer
kopyalarıyla uyumlu tutanlara ispatlanmış emek karşılığı olarak verilir. Söz konusu emek zor bir hesabın
cevabı olabilir; Bu zorluk "bana ver! bana ver!" şeklinde hizmet tıkayıcı (İng. "Denial of Service/DOS")
hadsizlikleri önlemek amaçlıdır. Çok elektrik israfına sebep olduğu için eleştirilir. Bu yüzden ispatlanmış emek
yerine ispatlanmış hak usulüyle üretilen kripto para çeşitleri de çıkartılmıştır.
• Kripto para sanal cüzdanlarda saklanır. Aslında saklanan şey, paranın kayıtlardaki sahibinin sadece kendisinin
bileceği, akılda tutulmaya uygun olmayan şifrelerdir. Bu cüzdanlar saklama hizmeti veren internet sitelerinde
veya o sitelere güvenemeyenler için kağıtda yazılı olarak, veya başka bir maddede yazılı olarak, hatta giderek
donanım cüzdan (ing. "hardware wallet") yani sırların hiç makina dışına çıkması gerekmeyen cebe sığacak
kadar küçük tek amaçlı bilgisayar (ing."single purpose computer") şeklinde elektronik olarak da
gerçekleştirilebilirler. 2013 yılında dünyada bir milyon gibi, 2017’de ise 6 milyon gibi, çoğu bitcoin amaçlı
elektronik donanım cüzdan kullanıcısı vardı.
• Anlık işlem ve sınırsız (devletlerarası) mülkiyet devri (havale) sağlar.
• Bazı kripto paralar bazı topluluklara has olarak kısıtlanabilir, mesela bir çevrimiçi oyunda veya sosyal ağda.
Kripto para
• 1983 : Amerikalı David Chaum eCash'i tasarladı.
• 1995 : Amerikalı David Chaum eCash'i digicash üzerinden gerçekleştirdi.
• 1996 : ABD de NSA "Anonim kripto para nasıl basılır" başlıklı bir bildiri yayınladı.
• 1998 : Wei Dai "b-money" adlı anonim merkezsiz kripto parayı anlatan bir bildiri yayınladı.
• 1998 : Nick Szabo bit-gold adlı anonim merkezsiz kripto parayı gerçekleştirdi.
• 1998 : Hal Finney, Dai ve Szabo dan esinlenip herkesin kullanabileceği bir "ispatlanmış emek" mekanizması geliştirdi.
• 2009 : Satoshi Nakomoto (internette kullandığı takma adı, asıl kimliği bilinmiyor) SHA-256 temelli "ispatlanmış emek" mekanizması ve blok zinciri
kullanarak ilk yarı-anonim (kim ödedi-ödendi bilinemiyor ama hangi hesaptan hangi hesaba ödendi herkes görebilir) merkezsiz kripto para olan
"bitcoin"i gerçekleştirdi.
• 2011 : Nisan ayında Namecoin adı altında internet sansürünün engellenmesi amaçlı merkezsiz DNS gerçekleştirildi.
• 2011 : Ekim ayında SHA-256 yerine "scrypt" kullanan anonim merkezsiz kripto para "litecoin" gerçekleştirildi.
• Peercoin "ispatlanmış emek" yerine ""ispatlanmış hak" kullanan ilk anonim merkezsiz kripto para oldu
• IOTA blockchain yerine Tangle kullanan ilk anonim merkezsiz kripto para oldu.
• Özel bir blockchain kullanan "DIVI projesi" sanal cüzdan içinde para çeşitleri arasında kambiyo işlemini ve sahibinin kişisel bilgilerinin işlemle
kaydedilmesine olanak veren bir düzen gerçekleştirildi.
• 2014 : 6 Ağustos'ta İngiltere kripto paraların ekonomiye katkısı ve devletin ne yapmasının doğru olacağının incelenmesi için düğmeye bastı.
• 2018 : Mart ayında Marshall Adaları "sovereign" adlı ulusal elektronik parayı çıkarttı ve ülkenin geçerli parası olduğunu ilan etti.
• 2018 : Boston (MA, ABD) merkezli Fidelity Digital Assets, Bitcoin ve Ethereum için kurumsal trading, müşavirlik, ve güdüm/yönetim hizmeti sunmaya
başladı.
Kripto para
• En büyük eleştiri en tehdit ettiği geleneksel finans kurumları ve bankalardan ve
gelmiştir ve merkezsiz kripto paranın aslında garantisi olmadığı, bir balon gibi
patlayacağı yönündedir. Hollanda tarihindeki Lale çılgınlığına, bir çeşit ponzi
oyununa benzetilir.
• Kripto paraların bankaların birçok işlevini devralma tehdidi söz konusudur,
örneğin geleneksel bankalarda günler süren pahalı havale işlemleri kripto para
kullanarak neredeyse bedava ve anında gerçekleşen bir işlem haline gelebilir.
Banka havalelerine kripto para dışı alternatifler zaten gelişmeye ve yayılmaya
başlamıştır (Nijerya'da SMS ile kontör kartları kullanan ilk teknik, PayPal, Apple
Pay ve benzerleri).
• Devletler merkezsiz kripto para ile devlet kontrolü dışında sınır ötesi anonim
havale olanağını terör, mafya, yasak kumar, internet haydutlarının yakalanmadan
rehine diyeti teslim alabilmeleri, kapital kaçırma ve vergi kaçırma sebeplerinden
pek onaylamazlar ama çeşitli sebeplerden gene de karşı çıkamayabilirler. Sonuç
ülkeden ülkeye büyük farklar, ve durumun her ülkenin tecrübeleri ışığı altında
devamlı değişiyor olmasıdır.
Kripto para
• Devlet kontrolünde bir merkezi kripto para seçeneğinin henüz olmaması, kripto paraların getirdiği
pazar ve teknoloji geliştirme faaliyetlerini başka ülkelere kaptırmanın istenmemesi, olayın toplam
ekonomideki çok küçük kalan payı, ve kripto parayı kimlerin kullandığı, yer yer zaman zaman
değişen politikalar yönünde zorlar.
• Çin 2014’de çok hızlı bir kullanım gelişmesi ertesi bitcoin ticaretini yasakladı.
• Rusya’da ruble dışında hiçbir para ile alış veriş yasal değildir.
• Bazı ülkeler açıkça izin verir, başkalarında devletin değişik kolları değişik tavır içindedirler.
• Güney Kore'de 2017-2018 kışında önce yüksek değer artışı ve kullananların sayısın artışı, peşinden
ani değer kaybı ve bu yüzden para kaybedenlerin çok ve genelde gençler olması devleti kurallar
koymaya zorlamıştır.
• Son zamanlarda boşanmalarda tarafların evlilik ortak mülkünü adaletten saklamada merkezsiz
kripto para kullanmaları haber konusu olmuştur.
• Eleştiren yatırımcıların itirazları borsalarda kripto para kurlarının çok ayarsız yükselme ve
düşmeler yüzünden güvenilemez olduğu yönündedir.
• Bir başka eleştiri merkezsiz kripto para üretmek için ispatlanmış emek yönteminin enerji israfına
yol açmasındandır. Hele enerjinin devletçe fakir halk yararına suni ucuzlatıldığı yerlerde asalaklık
olarak görülür.
Bitcoin
• Bitcoin (sembolü: ฿, kısaltma: BTC) herhangi bir merkez bankası,

resmi kuruluş, vs. ile ilişiği olmayan elektronik bir para birimidir.
• Virgülden sonra 100-milyonuncu basamağa kadar birimlere ayrılabilir.
Ayrıca Derin Ağ'da (Deep Web) en çok kullanılan para birimidir.
Bitcoin
• Richard N. Cooper tarafından dijital para felsefesinden yola çıkılarak
Rothschild ailesine önerilen bir proje olduğu, Rothschild ailesinin ise
kendine ait olan uluslararası bankaları dijital para geliştirmesi için
görevlendirdiği iddia edilmektedir.
• Bitcoin ağı 3 Ocak 2009'da hayata geçmiştir. Manifestonun yazarı Satoshi
Nakamoto'dur fakat muhtemelen gerçek ismi değildir. Maksimum bitcoin
sayısı 21 milyonla sınırlıdır. İlk bitcoin ile alışveriş 22 Mayıs 2010 tarihinde
10.000 Bitcoin karşılığında pizza alımı ile gerçekleşti.
• 22 Temmuz 2013 tarihi itibarıyla dolaşımdaki Bitcoin'lerin toplam değeri 1.2
milyar dolar seviyesindeyken 4 Haziran 2014 tarihi itibarıyla bu değer 8.2
milyar dolar seviyesine ulaşmıştır.
Bitcoin
• Herhangi bir merkezden üretilmeyen Bitcoinler, Bittorent ağlarına benzer şekilde noktadan-
noktaya dağıtık bir ağ özelliği gösterir. Bu ağda gerçekleşen ödemeler diğer noktalara anında
ulaşır, böylece hangi adresten hangi adrese ödeme yapıldığı kayıtlara geçer. Böylece toplanan
kayıtlar blok adı verilen yapıların içinde yer alır. Her bir blok üzerinde yüksek işlem gerektiren bir
hash algoritması uygulanarak, belli bir sıfır sayısıyla başlayan ifadenin bulunması istenmektedir.
Yaklaşık 10 dakikada bire tekabül eden bu işlemi gerçekleştiren ilk kullanıcıya sıfırdan 50 BTC (şu
anda 25 BTC) ödül olarak verilir. Böylece Bitcoin'ler emisyona sürülmüş olur. Her bir blok
kendisinden önce gelen son bloğun da hash ifadesini içerir. Böylece bozulması oldukça zor (%51
saldırısı hariç) bir blok zinciri oluşur. Bundaki amaç da, çifte harcamayı önlemek ve gönderimleri
kayıt altında tutmaktır. Verilen ödül miktarı her 210 bin blokta bir (yaklaşık 4 senede bir) yarıya
düşürülür (50,25,12.5,...).
• Para yaratma işlemine madencilik (mining) denilmektedir. Madencilik, hesaplama yetkisini ve

gücünü kullanarak matematiksel işlemleri gerçekleştirme işleminin genel adıdır. Bu işlemleri
yapmak için, sunulan bitcoin yazılımını indirerek donanımları (genellikle ekran kartları) üzerinde
yoğun işlemci gücü gerektiren işlemleri gerçekleştiren bitcoin ağındaki düğümlere "madenci"
denilmektedir.
Bitcoin
• Sistemin ilk bloğunun adı "genesis block" olarak isimlendirilmiştir ve 4 ocak 2009'da üretilmiştir. Bunun gibi
bloktaki ilk işlem özel bir işlemdir ve yeni para bloğu yaratan tarafından başlatılır. Bu, ağa madencilerin
katılmaları için bir teşvik sistemidir, bu sayede parayı basacak merkezi bir otoriteye sahip olmayan sisteme,
para, istenildiği gibi dağıtık olarak girebilmektedir. Madenciler bu şekilde, hem sisteme yeni bitcoinler üretip
sürerek hem de bekleyen işlemleri gerçekleştirme hizmetleri karşılığında sistemden bitcoin alarak kazanç
sağlamaktadırlar. Yeni paranın sisteme düzenli olarak eklenmesi altın madencilerinin altın bularak dolaşıma
sokmalarına benzetilmektedir, madencilik ismi de buradan gelmektedir. Mevcut süreçte madenciler, her yıl
dolaşıma girecek olan bitcoin miktarını azalan ve öngörülebilir bir oranla üretmeye devam etmektedirler.
Sistemde, toplamda 21 milyon bitcoin dolaşıma çıkıncaya kadar üretim devam edecektir, ardından üretim
süreci duracak ve madenciler sadece işlem masrafları üzerinden desteklenmeye devam edilecektir.
• Bitcoin, bazı ülkelerde bir ödeme ve yatırım aracı olarak kullanılmaktadır. Türkiye'de de TL karşılığı bitcoin
almak mümkündür. Para gibi kullanılabildikleri için bitcoin'lerin bir değerleri vardır ve ayrıca bazı fonların
ileride popülaritesi arttıkça, değerinin artacağı beklentisi ile bu ürünle ilgilendikleri bilinmektedir. Bitcoin'in
değerini piyasadaki arz ve talep koşulları belirlemektedir. Talep artınca fiyatı artmakta, düşünce de
azalmaktadır. Dolaşımda sınırlı miktarda bitcoin vardır ve yeni bitcoin üretmenin de bir limiti ve prosedürü
bulunmaktadır. Bitcoin'in piyasa değeri önündeki en büyük tehditler; teknik zorluklar, ülkelerin bu paraya
olan yaklaşımına bağlı mevzuat değişiklikleri ve insanların bu paraya olan istek ve güveninin olumsuz yönde
değişmesidir.
Bitcoin
• Finans gazetecileri, analistler, ekonomistler ve yatırımcılar bitcoin'in gelecekteki olası değerini tahmin etmeye
çalışmaktadırlar. Ekonomist John Quiggin Nisan 2013'te "bitcoin en nihayetinde sıfır değerlerine ulaşacak,
ancak ne zaman söylemek mümkün değil" demiştir". Benzer bir tahmin de Kasım 2014'te ekonomist Kevin
Dowd tarafından yapılmıştır.
• Finans profesörü Mark T. Williams, Aralık 2013'te bitcoin'in 2014 yılının ortasında 10$'ın altında değeri
olacağını öngördü. Ancak belirtilen dönemde bitcoin'in en düşük değeri Nisan ayında 344 $ Temmuz ayında
609 $ oldu. Aralık 2014'te Williams, "Başarı olasılığı düşük, ancak başarı olursa çok büyük olacak" dedi."
• Kasım 2014'te, New York Üniversitesi Stern School of Business'da Finans Profesörü olan David Yermack,
Kasım 2015'te bitcoin'in değersiz olacak dedi. Bu dönemde bitcoin ocak ayında en düşük değeri 176.70$,
Kasım 2015'te 309.90 $ olarak işlem gördü.
• Mayıs 2013'te, Bank of America FX ve Oran Stratejisti David Woo tek bir bitcoin başına maksimum olarak
1.300 $'lık değerin makul olacağını öngördü. Bitcoin yatırımcısı Cameron Winklevoss Aralık 2013'te "bitcoin
değerinin 40,000$" olabileceğini belirtti.
Bitcoin
• Bazı ekonomistler bitcoin'e olumlu yaklaşırken bazıları şüpheyle bakmaktadır. Chicago Fed'in kıdemli
ekonomislerinden olan François R. Velde, bitcoin'i "dijital para oluşturmanın zarif bir yöntemi" olarak
tanımlamıştır.[ Paul Krugman ve Brad DeLong bitcoin üzerinde neden kararlı olması gerektiği ve taban
değerini sorguladıklarında hatalar bulmuşlardır. Ekonomist John Quiggin, bitcoin'i "verimli pazar hipotezinin
son karışıklığı" olarak eleştirdi."
• St. Louis Federal Bankası Başkan Yardımcısı David Andolfatto, bitcoin'i kuruluş için bir tehdit olduğunu belirtti.
• Özgür yazılım hareketi aktivisti Richard Stallman anonimlik eksiğinden şikayet etti ve iyileştirilmiş bir
geliştirme çağrısında bulundu. PayPal Başkanı David A. Marcus, bitcoin'i "birikimleri koymak için mükemmel
bir yer" olarak adlandırıyor ancak değerindeki dengesizlik azalana kadar bir parabirimi olamayacağını iddia
etmiştir. Bill Gates, Bill Gates, Bloomberg LP'ye verdiği röportajda bir yerden bir yere para taşıma maliyetiyle
ilgili olarak şunları söyledi: "Bitcoin heyecan verici çünkü ne kadar ucuz olabileceğini gösteriyor."
• Brezilya, Isle of Man, Jersey, Birleşik Krallık, ve Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkelerin yetkilileri bitcoin'in
finansal hizmetler sunma kabiliyetlerini fark ettiler. Bitcoin'lerin düzgün bir şekilde kullanıldığı zaman,
dolandırıcılığı engelleyebilmesi, alışveriş işlemlerini kolaylaştırması ve şeffaflık sağlama becerisi dahilinde
mali alanlara ilgili politikacıların ve millet vekillerinin ilgisini çekmektedir.
Bitcoin
• 2015 yılında bitcoin kabul eden tüccar sayısı 100.000 aştı. (2014
itibarıyla) Bazı firmalar bitcoin ile ödeme kabul etmektedir.
Alexa rank Site
33 PayPal
41 Microsoft
328 Dell[
329 Newegg
505 Overstock.com
512 Expedia
1,981 TigerDirect
5,674 Dish Network
7,038 Zynga
30,565 Time Inc.
176,903 PrivateFly
253,983 Virgin Galactic
348,010 Dynamite Entertainment
1,145,668 Clearly Canadian
n.a. Sacramento Kings
Bitcoin
• Kar amacı gütmeyen kuruluşlar tarafından kabulü
• Bitcoin The Electronic Frontier Foundation, Greenpeace, Mozilla Vakfı, Wikimedia
Vakfı ve Özgür Yazılım Vakfı tarafından kabul edildi. New York Demokratik Kongre
üyesi Jeff Kurzon da dahil olmak üzere bazı Amerikalı siyasiler, kampanyalarına
bitcoin ile yapılan bağışları kabul edeceklerini söylemişlerdir. 2013 yılının
sonlarında Nicosia Üniversitesi, dünyadaki bitcoin ile ödemeyi kabul eden ilk
üniversite oldu ve dijital para birimleri üzerine bir lisans programı başlattı.
• Ödeme hizmeti sağlayıcıları

• Bitcoin'i kabul eden Dish Network gibi tüccarlar, BitPay veya Coinbase gibi bitcoin
ödeme hizmeti sağlayıcılarının hizmetlerini kullanmaktadır. Bir müşteri bitcoin ile
ödeme yaptığında, ödeme hizmeti sağlayıcısı ödemeyi tüccar adına kabul eder,
alınan tutarı satıcının banka hesabına gönderir, bu hizmet için ise tutarın yüzde
1'inden az bir ücret tahsil eder.
2013 yılında Hollanda Delft'teki bir kafede Bitcoin ile alışveriş yapılabilmiştir.
Bitcoin
• Perakende işlemlerde kullanımı
• Bitcoin'in tasarımı nedeniyle, tüm perakende değeri sadece tahminidir. Hong
Kong merkezli bir teknoloji şirketindeki iş geliştirme departmanının başkanı Tim
Swanson'a göre, 2014'te bitcoin ile yapılan günlük perakende alımları yaklaşık 2.3
milyon $ değerindedir. Yine Tim Swanson'un tahminlerine göre, (Şubat 2015
itibarıyla), günde perakende alışverişte 5.000 bitcoin den daha az kullanıldığını
belirtmiş, ve 2014'te "bitcoin'in perakende alımlarında kullanımının artışının çok
az olduğu sonucuna varmıştır".
• Genel kullanım
• Cambridge Üniversitesi tarafından 2017 yılında yapılan bir araştırmaya göre 2,9
milyon ile 8 milyon arasında kullanıcı dijital para cüzdanına sahiptir. En çok
kullanılan dijital para bitcoin'dir. Aktif kullanıcıların sayısı 2013'ten bu yana
belirgin bir şekilde artmıştır.
Bitcoin
• Finansal kurumlar
• Bitcoin'in yasadışı faaliyetlerde bulunmasından endişe duyan bankalardan dolayı, bitcoin
şirketlerinin banka hesabı açmakta güçlük çekmektedirler. BitPay'in kurucu ortaklarından
Antonio Gallippi'ye göre "bankalar bitcoin şirketleriyle çalışmak isteseler bile
korkuyorlar". 2014 yılında Ulusal Avustralya Bankası, bitcoin ile bağlantılı işletmelerin
hesaplarını kapattı ve HSBC, bitcoin ile bağlantılı bir yatırım fonu sunmayı reddetti.
• Avustralyalı bankaların genel olarak, dijital para birimini içeren işletmelerin banka
hesaplarını kapattı; Bu durum karşısında, Avustralya Rekabet ve Tüketici Komisyonu
tarafından soruşturma açıldı. Bununla birlikte, Avustralyalı bankalar, bitcoin'in dayandığı
Blok zinciri teknolojisini benimsediler 2013 yılında yayınlanan bir raporda Bank of
America Merrill Lynch, "bitcoin'in e-ticaret için önemli bir ödeme aracı olabileceğine ve
geleneksel para transferi yöntemlerine ciddi bir rakip olarak gelebileceğine inanıyoruz"
dedi. 2014 Haziran ayında, parayı herhangi bir ücret olmadan bitcoin mevduatına
dönüştüren ilk banka Boston'da açıldı.
Bitcoin
• Yatırım olarak Bitcoin
• Bazı Arjantinliler, yüksek enflasyona karşı korumak için veya hükümetlerin tasarruf hesaplarına el koyma
ihtimaline karşı Bitcoin almışlardır. 2012-2013 yıllarında Kıbrıs'ta yaşanan finansal kriz sırasında, halkın
hesaplarına el konulacağı veya vergilendirileceği endişesiyle bitcoin alımı artmıştır.
• Bir diğer yatırım yönetimi bitcoin fonlarıdır. İlk bitcoin fonu Temmuz 2014'te Jersey'de kuruldu ve Jersey
Finansal Hizmetler Komisyonu tarafından onaylandı. Ayrıca, Winklevoss kardeşler (Nisan 2013'te bütün
bitcoin hesabının %1'ine sahip oldukları iddia edilmiştir) 2012'de bir bitcoin ETF kurmak için girişimde
bulunmuşlardır. 10 Mart 2017 tarihi itibarıyla ETF, mevzuata ait endişeler nedeniyle SEC tarafından
reddedilmiştir. Bu duyuru sonrasında bitcoin değeri birkaç dakika içinde %15 düşmüş, ancak kısa sürede
çoğunlukla düzelmiştir. 2015 yılının başından itibaren, Gemini isimli New York merkezli bir bitcoin değişim
planı duyurulmuştur. 5 Ekim 2015'te başlatmak için onay aldığını açıklanmıştır.
• Forbes, Aralık 2015'te bitcoin'e yatırım yapmayı teşvik eden yayınlar yayınlamaya başladı. 2013 ve 2014'te
Avrupa Bankacılık Otoritesi ve Finansal Endüstriyel Düzenleme kurumu Kurumu (FINRA), bitcoin'e yatırım
yapmanın önemli riskler taşıdığını söyledi.
• Forbes, bitcoin'i 2013 yılının en iyi yatırım aracı olarak adlandırdı. 2014'te Bloomberg, bitcoin'i yılın en kötü
yatırımı olduğunu söyledi. Bitcoin, 2015 yılında Bloomberg'in para birimi tablosunun zirvesinde yer aldı.
Bitcoin
• Girişim sermayesi
• Peter Thiel gibi girişim sermayedarları, bitcoin'i almak yerine altyapısını, tüccarlara, borsalara, cüzdan
servislerine vb. ödeme sistemleri sağlayan şirketler gibi finanse etmektedirler. Şirketin hedefi 100 bitcoin
işletmesini 2-3 yıl içinde %6’lık hisse karşılığı 10.000 $ 20.000 $ desteklemektir. Yatırımcılar aynı zamanda
bitcoin madenciliğine de yatırım yapmışlardır. 2015 yılında Paolo Tasca'nın yaptığı bir araştırmaya göre,
bitcoin şirketleri üç yıl içinde yaklaşık 1 milyar dolar kazandı (2012 yılının ilk çeyreği - 2012 yılının birinci
çeyreği 2015).
• Politik ekonomi
• Bitcoin gibi sanal para birimleri paranın merkezi tekelden kurtarılması fikri Avusturya okulunun iktisadinda
teorik olarak köklenmiştir. Özellikle Friedrich von Hayek onun kitabı 'Denationalisation of Money: The
Argument Refined', para üretim, dağıtımının ve kontrolülünün merkez bankaları tekeline son vermek
üzerinedir.
• Bitcoin teknoloji meraklısı özgürlükçülere cazip gelmektedir, çünkü bitcoin bugüne kadar olan kurumsal
bankacılık sistemlerinin ve hükümet kontrolünün dışındadır. Fakat, Bitcoin'e olan ilginin nedenlerini ortaya
çıkarmak isteyen araştırmacılar, Google arama verilerinde bunun özgürlükçüler bağlantısı bulamamıştır.
Bitcoin
• Hukuki durumu, vergi ve yönetmelik
• Bitcoin hukuki durumu ülkeden ülkeye değişmektedir ve hala birçoğu için durumu tanımlanmamış
ya da değişmektedir. Bazı ülkeler kullanımına izin vermiş olsalar da bazıları yasaklamışlardır. Aynı
şekilde, çeşitli devlet kurumları, birimler ve mahkemeler bitcoin'i farklı şekilde sınıflandırmıştır.
Bitcoin için geçerli olan kurallar ve yasaklar benzer elektronik para birimleri için de geçerlidir.
• Harvard kamu politikası profesörü olan Steven Strauss Nisan 2013'te hükümetlerin bitcoin'i
yasaklayabileceğini öne sürdü ve bu ihtimali bir bitcoin yatırım aracı tarafından Temmuz 2013'te
tekrar belirtildi. Bununla birlikte, ülkelerin büyük çoğunluğu 2014'ten beri bitcoin üzerine bir
yasak uygulamadı. Bitcoin'in yasaklandığı ülkelerden bazıları Bangladeş, Bolivya ve Ekvador'dur.
• Mart 2017'de, Northwestern Üniversitesi, Pritzker Hukuk Fakültesi profesörü John O. McGinnis ve
Kyle W. Roche, bitcoin'in fiziksel olarak herhangi bir yerde depolanmaması ve şifrelenmiş bir
altyapıda çalışmasından dolayı devlet denetimine karşı daha güçlü bir üçüncü para birimi rejimini
temsil ettiğini öne sürdü.
Bitcoin
• Bitcoin'in popülerliğinin onun yasadışı işlemlerde kullanılması olduğu
bu belirten pek çok haber vardır. 2014'te Kentucky Üniversitesi'ndeki
araştırmacılar, bilgisayar programcılarının ve yasadışı faaliyetlerin
bitcoin'e ilgi duyduğunu, politik ve yatırım açısından sınırlı destek
bulduklarını gösterdiler.
Bitcoin
• Bitcoin'in bir ödeme sistemi olarak kullanılmasından dolayı, bitcoin
ağına gerçek veya teorik saldırılar düşünülmüştür. Bitcoin protokolü,
yetkisiz harcamalardan, çift harcama, tekrarlama saldırıları ve blok
zincirle müdahale gibi bazı saldırılara karşı koruyan çeşitli özellikleri
içerir. Gizli anahtarların çalınması gibi diğer saldırılar kullanıcıların
dikkatli davranmasını gerektirir.
Ders Sonu
Yalın Girişim
(The Line Start-Up)
Yalın Girişim
• Son dönemin girişimcilik akımlarından Yalın Girişim (The Lean
Startup), birçok kişiyi etkilemeyi başarmış girişimcilere hem kitap hem
de dünya çapında düzenlenen seminerleriyle kılavuzluk eden bir
model. Eric Ries tarafından kaleme alınan bu girişimcilik modeliyle
aynı adı taşıyan kitap ise hemen her girişimcinin ilgisini çekiyor.
Yalın Girişim
• Modern dünyayı tamamen bilim yönlendirir hale geldi, en azından
mantıklı toplumlarda böyle… Bilimin gücü öylesine arttı ki hayatımızın
hemen her alanına tesir etmeye, birçok şeyi baştan ayağa
değiştirmeye başladı. Her şey bilimin ışığında değişirken girişimciliğin
de bu durumdan etkilenmemesi elbette ki beklenemez.
• Bilim insanlarının ve iş adamlarının çalışmaları neticesinde girişimcilik

de bilimsel yöntemlere adapte oldu. En modern ve en bilimsel
girişimcilik yöntemi, Yalın Girişim olarak adlandırılan metottur.
Yalın Girişim
• Ürün ve hizmet arzının sürekli arttığı dünyamızda, belirsizlik ve
rekabet mevcut firmaları yorarken, teknolojinin sunduğu imkanlardan
akıllıca yararlanabilen yeni girişimcilerin rekabet arenasında
kendilerine yer edinebildiklerini görüyoruz.
• Hatta, bu yeni girişimcilerin bir kısmının, kurdukları inovatif iş
modelleri ile iş dünyasınca benimsenmiş anlayış ve kuralların
geçerliliğine meydan okuduklarına da şahit olmaktayız. Örneğin,
liseden ayrılmış bir genç tarafından kurulmuş olan Tumblr (mikroblog
ve sosyal medya platformu) 20 milyon dolar ciro eşiğine bile
ulaşmadan 1.1 milyar dolara Yahoo tarafından satın alındı. Benzer
şekilde, kuruluşundan sadece ondokuz ay sonra YouTube, 2 milyar
doların biraz altında bir bedelle Google’a satıldı.
Yalın Girişim
• Bu örnekler bir an olsun, teknolojiyi iyi kullanma mahareti karşılığında
venture-capital (VC) firmalarından fonlama temin edip yirmili yaşlarda
muazzam bir servete konmanın gittikçe kolaylaştığına dair bir kanaat
oluşturabilir. Ancak, akademik bulgular bunun aksine işaret ediyor.
Harvard Business School akademisyenlerinden Shikhar Ghosh, 2004-
2010 yılları arasında en az 1 miyon dolar VC fonlaması yapmış olan
2000 firmanın finansal performansını incelemiş ve bu firmaların %95
den fazlasının öngörülen sermaye getirisini sağlamadığını veya
öngörülen sürede nakit akımında başa baş noktasına ulaşamadığını
tespit etmiştir.
*Venture Capital: Risk sermayesi
Yalın Girişim
• Yeni girişimler dünyasında bu ve benzeri olumsuz veriler, yeni
girişimlerin başarı olasılığının artırılması için hangi yöntem ve araçların
kullanılması gerektiği konusunda fikir alış-verişine ilgiliyi artırmıştır ve
çeşitli modeller ortaya çıkmıştır. Bu modellerin yapılanmasına
deneyimli, üst üste iş batırmış ve dersini iyi çalışmış girişimcilerin
önemli katkıları olmuştur ve olmaktadır.
Yalın Girişim
• Yalın Girişimi terimi Eric Reis tarafından tescili bir marka haline getirilmiş
olup, anlamı şöyledir: Aşırı belirsiz ortamda, yeni ürün/hizmet sunmak
üzere kurulmuş/tasarlanmış örgüt.
• Yalınlık, kaynakların, israftan kaçınılarak, verimli bir şekilde kullanılmasına
işaret etmektedir. Yalın Girişimin özünde, başta zaman olmak üzere
kaynakları akıllıca kullanarak hedef müşteriyi tanımak üzere sürekli
öğrenme sürecinde bulunmak yatar. Girişimci, hipotezlerle yola çıktığının
farkındadır ve başarı için hipotezleri sürekli test edip, müşterinin çözmeyi
arzuladığı problemleri öğrenmeye, anlamaya kendini adayıp, müşteri
nezdinde kanıtlanan problemlerin rekabetten farklı çözümlerini bulma
çabasını tutkuyla, zevkle sürdürür. Müşteri nezdinde kanıtlanan problem ve
çözüm seti, iş modelinin diğer unsurlarının tanımlanmasına ışık tutar.
Yalın Girişim
• Eric Reis’e göre başarılı Yalın Girişimler, problem-çözüm setini ve buna
bağlı olarak iş modelinin diğer unsurlarını (değer önerisi, iletişim ve
dağıtım kanalları, müşteri ilişkileri, gelir modeli-kompozisyonu, temel
faaliyetler, temel kaynaklar, temel ortaklıklar, maliyet yapısı)
kaynaklarını tüketmeden önce tekrar tekrar elde edilen veriler
çerçevesinde güncelleyip ticari açıdan yeterli satış hacmine ulaşmayı
becerenlerdir. Yalın Girişim, teknoloji tabanlı yeni bir işi, KOBİ
şemsiyesi altında yeni bir atılımı-girişimi veya kurulu bir büyük şirket
bünyesinde yeni bir girişimi-işi kapsamaktadır.
Yalın Girişim
• Peki, Yalın Girişim Hareketinin, alışagelmiş uygulamalardan farkı
nedir?
• Mevcut düzende, şirketlerin veya yeni girişimcilerin, yeni bir iş-girişim

ile ilgili ilk hareketleri yeni bir İş Planı hazırlamaktır. İş Planları
genellikle beş yılı içerecek şekilde proforma gelir-gider tablosunu ve
nakit akım tablosunu içerir. İş Planları genellikle dar bir ekip
tarafından, masa başında yapılan araştırmalar ve fikir alış-verişleri ile
geliştirilir.
Yalın Girişim
• Piyasa araştırma raporlarından ve bir de focus (odak) grup
çalışmalarının çıktılarından yararlanılarak hazırlanmış İş Planları
oldukça sağlam ve güvenilir olarak algılanır. Varsayımlar üzerine kurulu
İş Planının, kurulu şirketin ilgili kurulları tarafından onaylanması veya
yeni girişimin İş Planına dayalı fonlama gereksinimini karşılamasıyla,
söz konusu ürün/hizmet hemen geliştirilmeye başlanır; nasıl bir
ortamda? Müşteriden soyutlanmış bir halde ve varsayımlar üzerine
inşa edilmiş İş Planı çerçevesinde. Hummalı bir çalışma ve kaynakların
kullanımı ile ortaya çıkan ürün/hizmet nihayet hedef müşteri kitlesine
sunulur ve işte o andan itibaren gerçeklerle yüzleşme başlar. Müşteri,
sunulan ürün/hizmeti alıp, memnun kalabilir veya hiç almaz veya alır
ancak tekrar alıma yönelmez.
Yalın Girişim
• Bu mevcut çalışma düzeni şu dersleri içeriyor:
• İş Planları genellikle gerçekçi olmaz, yaşananları yansıtmaz.

Varsayımlara dayandırılan beş yıllık İş Planları aşırı belirsizliğin hüküm
sürdüğü ortamlarda kurgu hüviyetinde geçerliliğini hemen yitirebilir.
Yalın Girişimler, kurulu şirketlerin, birer küçük modeli, örneği değildir.
Başarılı Yalın Girişimler, başarısızlıklardan başarısızlıklara savrulurlar,
bu süreçte duruma göre vaziyet alma karalılığını sürdürürler, hedef
müşterilerinden öğrendikleri çerçevesinde ön fikirlerini, bakış açılarını
tekrar tekrar güncellerler.
Yalın Girişim
• Kurulu şirketler mevcut işleri ile ilgili ellerindeki İş Modelini
uygulamaya koyarlar. Halbuki, Yeni Girişimler, hedefledikleri
müşteriler açısından, ilgili ortamda geçerli olup ticari değer üretmeye
hizmet edecek, yol gösterecek bir İş Modelini keşfetmek için tutkuyla
çabalarlar.
Yalın Girişim
• Yalın Girişim için Steve Blank’in yapmış olduğu tanım da bizim için yol
gösterici olacaktır: ‘Yalın Girişim, tekrarlanabilir (repeatable) ve
ölçeklenebilir (scalable) bir İş Modelinin keşfi için tasarlanmış geçiçi
bir örgütü temsil eder.’
• Kendini ispat etmiş bir İş Modeli sonucu ticari değer üretip, kabul
edilebilir ciro ve/veya kar büyüklüğüne ulaşmış bir örgüt, Yalın Girişim
kategorisinden mezun olup, kurulu şirket sınıfına dahil olmaktadır.
Yalın Girişim
• Steven Blank’e göre Yalın Girişimin üç temel prensibi olmalıdır:
• (i) Yeni Girişimciler, yeni iş fikirlerini, araştırma ve planlama çabalarına

koyulmadan, hipotezlerini, varsayımlarını İş Modeli Planına
işlemelidirler.
Yalın Girişim
• (ii) Yalın Girişimciler, İş Planında yer alan tüm varsayımlarını, hedef
müşterileri ile temasa geçerek, geçerliliklerini anlama çabasına
koyulmalıdır. Yalın Girişimci, varsayımlardan örülmüş İş Planlarına kurban
gitmemelidir. İş Planında her ne varsayım yer alıyorsa tümü, hedef
müşterilerle, iş ortakları ile, dağıtım kanalları vs. ile yüz yüze görüşülerek
açıklığa kavuşturulmalıdır.
• Her yeni kanıtlanmış bilgi-veri ile İş Planında yer alan hipotezler, gerçek
verilere, birbirleriyle hizalanmış bulgu ve tespitlere dönüştürülmelidir. Bu
aşamada en önemli konu, çeviklikle ve zamanı çok iyi kullanarak, asgari
seviyede geçerli ürün/hizmeti (minimum viable product) biraraya getirip
müşteri değerlendirilmesine sunmaktır. Müşteriden elde edilecek geri
beslemelerle, tasarlanan ürün/hizmet ve buna bağlı olarak İş Planının tüm
unsurları tekrar tekrar revize edilerek, ticari değer arz edecek seviyeye
getirilmelidir.
Yalın Girişim
• (iii) Yalın Girişimler, yazılım sektöründe kullanılan ‘agile development’
yaklaşımından yararlanarak, ürün/hizmet geliştirme akışında, sürekli
müşteri ile teması muhafaza edip, aşamalı olarak gereken değişiklikleri
yapıp, gerekli özellikleri ilave ederek, asgari seviyede geçerli ürün/hizmeti
test etme sürecini sürdürmelidirler. Örneğin, Blue River Technology ünvanı
ile A.B.D’de kurulmuş olan Yeni Girişimin amacı golf sahalarındaki çimlerin
kesilmesi için çim kesme robotu imal etmekti. On hafta içinde 200
potansiyel müşteri ile yapılan görüşmelerden golf kulüplerinin önerilen
çözüm ile ilgilenmedikleri anlaşıldı. Bunun üzerine Yalın Girişimciler, tarım
sektörüne yöneldiler ve çiftçilerin, tarlalarındaki zararlı otların , kimyevi
madde kullanılmadan temizlenmesinin önemli bir ihtiyaç olduğunun tespit
ettiler. Bu yeni bulguya göre ürünlerini yeniden tasarladılar.
Yalın Girişim
• Şimdi, başarı olasılığını yükseltmek üzere Yeni Girişim ile ilgili
geliştirilen yöntemlere tarihi perspektif içinde göz atalım. Böylece,
Yalın Girişim Hareketi’nin evirilmesini de daha iyi anlamış olacağız.
Yalın Girişim
• 2003 yılında Steven Blank yayınlamış olduğu ‘The Four Steps to the
Epiphany’ adlı kitabında dört aşamalı bir model sundu: Müşteri keşfi
(customer discovery), müşteri nezdinde kanıtlama (customer validation),
müşteri oluşturma (customer creation), şirketi inşa etme (company
building).
• 2004 yılında Eric Reis, Steve Blank’in University of California, Berkley
kampüsünde Yeni Girişimcilik konusunda verdiği derse kaydoldu ve böylece
Steve Blank’in öğrencisi oldu. Hoca-öğrenci ilişkisi ile birlikte Steve Blank,
Eric Reis’in kurmuş olduğu Yeniş Girişim’e yatırımcı olarak katıldı. 2010
yılında, Alexander Osterwalder, ‘Business Model Generation’ başlığı ile
yayınladığı kitap ile İş Modeli Tuval’i kavramını iş dünyasına sundu. 2011’de
Eric Reis ‘The Lean Startup’ adlı kitabında ‘agile development’ ve ‘lean
manufacturing-Toyota üretim sistemi’nden esinlenerek beş aşamalı Yalın
Yeni Girişim metodunu sundu.
Yalın Girişim
• Bu çabalar ve başarı olasılığını artırarak ekonomik kayıpları asgariye
indirme farkındalığı ve kararlılığı, A.B.D de Harvard Business School
dahil yirmibeşi aşkın üniversitede Yalın Yeni Girişim modellerinin ders
programlarına dahil edilmesini sağlamıştır. MBA programlarında İş
Plan’ı esaslı dönem sonu yarışmalı sunumlar yerlerini İş Model’i esaslı
sunumlara bırakmaktadır.
Yalın Girişim
• Kurulu şirketler dünyasına baktığımız vakit, ana işlerinde (core
business) büyüme olasılığının süratle daraldığını görüyoruz. Karlı
büyüme fırsatlarının daha ziyade yeni iş modelleri geliştirerek tatmin
edilmemiş- yeterli hizmet sunulmamış müşteri segmentlerinde
oluşabileceği görülüyor. Bu gerçek, akıllı şirketlerin iş modeli
inovasyonunda uzmanlaşma ve ustalaşma kararlılığını belirgin hale
getiriyor. Bu çaba, kurulu şirketlerin Yeni Girişim atılımlarında Yalın
Girişim hareketinin sunduğu yöntemlere itibar etmesiyle başarı
olasılığını artırmış oluyor.
Yalın Girişim
• Örneğin, General Electiric’in (GE) Enerji Depolama Bölümü’nde geliştirilen
inovatif yeni bir akü fikrini ürün haline getirip piyasaya sunumu için şirket
yönetimi geleneksel yolu izlemek yerine Yalın Girişim metodunu kullanarak
başarı olasılığını artırmayı tercih etti. Geleneksel yolu izlemiş olsaydı, şirket
yönetimi varsayımlara dayalı İş Planları hazırlayıp, önemli bir kaynak tahsisi
ile biran önce ürün imalatına girişebilirdi. GE, Yalın Girişim metodunun
kullanmayı tercih etti: Önce eldeki verilere dayanılarak hipotezlerden
oluşan İş Modeli Planını hazırladılar ve hemen ilgili potansiyel müşterilerle
görüşmelere başladılar; potansiyel müşterinin problemi nedir ve eldeki yeni
akü fikri bu probleme ne derece care olabilecek bir çözümü teşkil ediyor?
Bu temasların amacı satış değildi, amaç müşterinin problemini
anlayabilmekti; müşteriler, endüstriyel aküleri nasıl tedarik ediyorlardı? Ne
sıklıkta kullanıyorlardı?
Yalın Girişim
• Aküleri ne tür ortamlarda devreye alıyorlardı? Uluslararası seviyede onlarca
müşteri adaylarıyla kapsamlı, yüz yüze görüşmeler yapıldı. Bu
görüşmelerde, mevcut durumda, piyasadaki mevcut çözümlerin ne derece
müşterilerin problemine cevap verdiği de not edildi. Bu temaslar sırasında
potansiyel müşterilerden edindikleri geri besleme ile müşteri odaklarını
gözden geçirdiler. Buna göre, öngördükleri segmentlerden data center’ları
çıkartıp yerine elektrik dağıtım şirketlerini ilave ettiler. Öte yandan,
‘telekom’ olarak tanımladıkları kapsamlı müşteri segmentini daha anlamlı
kılmak üzere ‘yetersiz elektrik dağıtım ağlarının hakim olduğu gelişmekte
olan ülkeler de faaliyet gösteren mobil telefon operatörleri’ şeklinde
daraltmayı tercih ettiler. Nihayetinde, GE, 100 miyon dolar yatırım ile New
York eyaletinde kurduğu yeni akü fabrikasında Durathon markası ile imalata
başladı ve ürünü 2012 de piyasaya sundu. Eylül 2012 itibariyle Durathon’un
satış tutarı 65 milyon dolara ulaştı.
Fintech Yalın Girişimi Kurmak
• Teknolojideki hızlı değişim şüphesiz finans sektörünü de etkiledi. Son
10 yılda ödeme deneyimimiz neredeyse tamamen değişti. Artık
insanlar finansal bir işlem yapmak için zamana ve mekana bağlı
kalmıyor. Bugün banka hesaplarımızı internet üzerinden yönetiyoruz,
e-ticaret sitelerinden alışveriş yapıyoruz ve elimiz paraya ve kredi
kartına değmeden çeşitli ürün ve hizmetlere sahip olabiliyoruz. Her yıl
ortalama %14 büyüyen, son 3 yılda 20 milyar doların üzerinde yatırım
alan bir alan Fintech.
• Peki bu Fintech Yalın Girişimleri nasıl kuruluyor?

• Fintech ekosistemi içerisinde edinilebilecek/edinmesi gereken bir dizi
teknik beceri vardır. Aklımıza gelen ilk beceri, kodlama becerileri. İyi
bir Fintech girişimi için sahip olunması gereken en önemli teknik bilgi
kodlama değil.
• En gerekli teknik beceri, dünyada ödeme sistemleri nasıl yürüyor

bilgisidir. Yani kod yazmak yerine bankacılık ve ödemelerin nasıl
çalıştığını anlamanız gerekir. Rehin tutma şekli, ödeme nasıl yapılır,
gerçek zamanlı ödemelerin veya toplu ödemelerin nasıl yapıldığı, para
akışı tam olarak ne anlama gelir… ve daha pek çok soru.
• Sadece ihtiyacı tespit etmek ve gerekli kodlama bilgisine sahip olmak
Fintech için yeterli değil. Kısa vadede Fintech’in sistem seviyesi
mühendisliğini, kilitlenecek veri tabanlarını, hangi protokolleri
kullanacağınızı, belirteçleri nasıl doğrulayacağınızı, kayıtların nasıl
kimliğini doğrulayacağınızı bilmek tabi ki çok önemlidir fakat uzun
vadede finansal arka plan daha önemli olacaktır.
• Bununla birlikte, bilmeniz gereken bazı teknik beceriler vardır.

• Programlama Dili (COBOL, Java, Python ve C ++ / C # gibi programlama dilleri).
• Çok az sayıda yatırım bankası ve hedge fonları, teknolojiye yaklaşımlarını ve şu
anda kullanılan programlama dillerini değiştirmek istiyorlar. Sonuç olarak, cobol,
jAVA, Python ve C ++ / C # gibi programlama dilleri muhtemelen önümüzdeki
yıllarda da bu alanda en çok kullanılan programlama dilleri olmaya devam
edecektir.
• Java, derleme özelliği nedeniyle mali veriler için güvenli ve güvenli bir platform
sağlar.
• Python yine destekleyici bir ikinci dil olarak kullanılır. Python, kant modeli ve
ticaret stratejileri oluşturmak için kullanılan Fintech alanında kullanılan yaygın bir
programlama dilidir. Otomasyonda kodlanması diğer dillerin işleyebileceğinden
çok daha fazla şeyle birleştirilmesine yardımcı olur. Ayrıca, profesyonellerin C
++’ya kıyasla daha az Python kodu ile daha fazlasını yapabilecekleri gibi diğer
programlama dillerinden daha kolaydır.
• Veritabanlarının sağlam bir şekilde anlaşılması, özellikle dağıtılmış veritabanları, Master / Slave’ler
ve hata toleransı,
• ISO8583, FIX, OFX, ISO20022, SWIFT Messaging, ACH Biçimleri gibi protokoller,
• Kara Paranın Aklanması (AML) ve Terörizmin Finansmanıyla Mücadele (CFT) konusunda bilgi sahibi
olmak,
• KYC’de, KEP listelerinden, OFAC listelerine, BM listelerine vb. Müşteri-Gereksiniminizi (KYC) iyi
analiz etmek ve tarama mekanizmasını ona göre kurmak,
• Blockchain’in altında yatan teknolojiyi anlamak,
• Büyük Data,
• Orta Ölçekli Programcılar,
• API geliştiricileri,
• Mali Protokol Uzmanları, belirli bir şirkette veya kuruluşta (yukarıda belirtildiği gibi, SWIFT veya
FasterPayments veya SEPA Dosyası gönderimleri / temizlenmesi) ait belirli bir protokol konusunda
uzman olan kişiler…
• Geçmişte, ön büro ticaret ortamlarında başarılı olmak ya da portföy
yöneticisi ve kantitatif tüccarlar ile başarılı bir şekilde entegre olabilmek
için, teknologlar finansal ürünler hakkında biraz bilgi sahibi olmalıydı. Fakat
şimdi, teknologlar endüstride herhangi bir geçmişi olmadan bir finansal
kuruma girebilir ve en iyi finansçıları oyun dışı bırakabilirler. Teknologlar,
yüksek profilli pozisyonları güvence altına alabiliyorlar ve kıdemli mali
uzmanlardan saygı istiyorlar çünkü finans işlemleri artık kağıt üzerinde
değil, mobil dünyada hayat buluyor.
• Ve bu durum finansal firmaları, mali uzmanları yeni teknolojiler konusunda
eğitmek yerine akıllı teknologları finansal ürünler üzerinde eğitmek yoluna
sevkediyor. Yazılım yayınlarının ve yeni hizmetlerin hızla tanıtıldığı ve hata
marjının az olduğu hızlı tempolu çevrede, karmaşık altyapıların anlaşılması
için temel bilgiye sahip teknolojiler, finansal uzmanlara tercih edilir.
• Finans piyasasında daha iyi sermaye tahsisi ve gelişmiş risk yönetimi
ile güvenilir, uyarlanabilir ve ölçeklenebilir donanım çözümleri yüksek
talep görüyor. Finansal firmalar ve ticaret uzmanları, ticaret
platformlarında çalışma saatlerini azaltmaya çalışıyor; bu durum hem
donanım hem yazılım uzmanları için pozisyonlar yaratmak ve
finansçılarla arasındaki ilişkiyi teşvik etmek ekipler için daha iyi
sonuçlar sağlayabilir.
DERS SONU
Yalın Girişim
(The Line Start-Up)
Yalın Girişim
• Son dönemin girişimcilik akımlarından Yalın Girişim (The Lean
Startup), birçok kişiyi etkilemeyi başarmış girişimcilere hem kitap hem
de dünya çapında düzenlenen seminerleriyle kılavuzluk eden bir
model. Eric Ries tarafından kaleme alınan bu girişimcilik modeliyle
aynı adı taşıyan kitap ise hemen her girişimcinin ilgisini çekiyor.
Yalın Girişim
• Modern dünyayı tamamen bilim yönlendirir hale geldi, en azından
mantıklı toplumlarda böyle… Bilimin gücü öylesine arttı ki hayatımızın
hemen her alanına tesir etmeye, birçok şeyi baştan ayağa
değiştirmeye başladı. Her şey bilimin ışığında değişirken girişimciliğin
de bu durumdan etkilenmemesi elbette ki beklenemez.
• Bilim insanlarının ve iş adamlarının çalışmaları neticesinde girişimcilik

de bilimsel yöntemlere adapte oldu. En modern ve en bilimsel
girişimcilik yöntemi, Yalın Girişim olarak adlandırılan metottur.
Yalın Girişim
• Ürün ve hizmet arzının sürekli arttığı dünyamızda, belirsizlik ve
rekabet mevcut firmaları yorarken, teknolojinin sunduğu imkanlardan
akıllıca yararlanabilen yeni girişimcilerin rekabet arenasında
kendilerine yer edinebildiklerini görüyoruz.
• Hatta, bu yeni girişimcilerin bir kısmının, kurdukları inovatif iş
modelleri ile iş dünyasınca benimsenmiş anlayış ve kuralların
geçerliliğine meydan okuduklarına da şahit olmaktayız. Örneğin,
liseden ayrılmış bir genç tarafından kurulmuş olan Tumblr (mikroblog
ve sosyal medya platformu) 20 milyon dolar ciro eşiğine bile
ulaşmadan 1.1 milyar dolara Yahoo tarafından satın alındı. Benzer
şekilde, kuruluşundan sadece ondokuz ay sonra YouTube, 2 milyar
doların biraz altında bir bedelle Google’a satıldı.
Yalın Girişim
• Bu örnekler bir an olsun, teknolojiyi iyi kullanma mahareti karşılığında
venture-capital (VC) firmalarından fonlama temin edip yirmili yaşlarda
muazzam bir servete konmanın gittikçe kolaylaştığına dair bir kanaat
oluşturabilir. Ancak, akademik bulgular bunun aksine işaret ediyor.
Harvard Business School akademisyenlerinden Shikhar Ghosh, 2004-
2010 yılları arasında en az 1 miyon dolar VC fonlaması yapmış olan
2000 firmanın finansal performansını incelemiş ve bu firmaların %95
den fazlasının öngörülen sermaye getirisini sağlamadığını veya
öngörülen sürede nakit akımında başa baş noktasına ulaşamadığını
tespit etmiştir.
*Venture Capital: Risk sermayesi
Yalın Girişim
• Yeni girişimler dünyasında bu ve benzeri olumsuz veriler, yeni
girişimlerin başarı olasılığının artırılması için hangi yöntem ve araçların
kullanılması gerektiği konusunda fikir alış-verişine ilgiliyi artırmıştır ve
çeşitli modeller ortaya çıkmıştır. Bu modellerin yapılanmasına
deneyimli, üst üste iş batırmış ve dersini iyi çalışmış girişimcilerin
önemli katkıları olmuştur ve olmaktadır.
Yalın Girişim
• Yalın Girişimi terimi Eric Reis tarafından tescili bir marka haline getirilmiş
olup, anlamı şöyledir: Aşırı belirsiz ortamda, yeni ürün/hizmet sunmak
üzere kurulmuş/tasarlanmış örgüt.
• Yalınlık, kaynakların, israftan kaçınılarak, verimli bir şekilde kullanılmasına
işaret etmektedir. Yalın Girişimin özünde, başta zaman olmak üzere
kaynakları akıllıca kullanarak hedef müşteriyi tanımak üzere sürekli
öğrenme sürecinde bulunmak yatar. Girişimci, hipotezlerle yola çıktığının
farkındadır ve başarı için hipotezleri sürekli test edip, müşterinin çözmeyi
arzuladığı problemleri öğrenmeye, anlamaya kendini adayıp, müşteri
nezdinde kanıtlanan problemlerin rekabetten farklı çözümlerini bulma
çabasını tutkuyla, zevkle sürdürür. Müşteri nezdinde kanıtlanan problem ve
çözüm seti, iş modelinin diğer unsurlarının tanımlanmasına ışık tutar.
Yalın Girişim
• Eric Reis’e göre başarılı Yalın Girişimler, problem-çözüm setini ve buna
bağlı olarak iş modelinin diğer unsurlarını (değer önerisi, iletişim ve
dağıtım kanalları, müşteri ilişkileri, gelir modeli-kompozisyonu, temel
faaliyetler, temel kaynaklar, temel ortaklıklar, maliyet yapısı)
kaynaklarını tüketmeden önce tekrar tekrar elde edilen veriler
çerçevesinde güncelleyip ticari açıdan yeterli satış hacmine ulaşmayı
becerenlerdir. Yalın Girişim, teknoloji tabanlı yeni bir işi, KOBİ
şemsiyesi altında yeni bir atılımı-girişimi veya kurulu bir büyük şirket
bünyesinde yeni bir girişimi-işi kapsamaktadır.
Yalın Girişim
• Peki, Yalın Girişim Hareketinin, alışagelmiş uygulamalardan farkı
nedir?
• Mevcut düzende, şirketlerin veya yeni girişimcilerin, yeni bir iş-girişim

ile ilgili ilk hareketleri yeni bir İş Planı hazırlamaktır. İş Planları
genellikle beş yılı içerecek şekilde proforma gelir-gider tablosunu ve
nakit akım tablosunu içerir. İş Planları genellikle dar bir ekip
tarafından, masa başında yapılan araştırmalar ve fikir alış-verişleri ile
geliştirilir.
Yalın Girişim
• Piyasa araştırma raporlarından ve bir de focus (odak) grup
çalışmalarının çıktılarından yararlanılarak hazırlanmış İş Planları
oldukça sağlam ve güvenilir olarak algılanır. Varsayımlar üzerine kurulu
İş Planının, kurulu şirketin ilgili kurulları tarafından onaylanması veya
yeni girişimin İş Planına dayalı fonlama gereksinimini karşılamasıyla,
söz konusu ürün/hizmet hemen geliştirilmeye başlanır; nasıl bir
ortamda? Müşteriden soyutlanmış bir halde ve varsayımlar üzerine
inşa edilmiş İş Planı çerçevesinde. Hummalı bir çalışma ve kaynakların
kullanımı ile ortaya çıkan ürün/hizmet nihayet hedef müşteri kitlesine
sunulur ve işte o andan itibaren gerçeklerle yüzleşme başlar. Müşteri,
sunulan ürün/hizmeti alıp, memnun kalabilir veya hiç almaz veya alır
ancak tekrar alıma yönelmez.
Yalın Girişim
• Bu mevcut çalışma düzeni şu dersleri içeriyor:
• İş Planları genellikle gerçekçi olmaz, yaşananları yansıtmaz.

Varsayımlara dayandırılan beş yıllık İş Planları aşırı belirsizliğin hüküm
sürdüğü ortamlarda kurgu hüviyetinde geçerliliğini hemen yitirebilir.
Yalın Girişimler, kurulu şirketlerin, birer küçük modeli, örneği değildir.
Başarılı Yalın Girişimler, başarısızlıklardan başarısızlıklara savrulurlar,
bu süreçte duruma göre vaziyet alma karalılığını sürdürürler, hedef
müşterilerinden öğrendikleri çerçevesinde ön fikirlerini, bakış açılarını
tekrar tekrar güncellerler.
Yalın Girişim
• Kurulu şirketler mevcut işleri ile ilgili ellerindeki İş Modelini
uygulamaya koyarlar. Halbuki, Yeni Girişimler, hedefledikleri
müşteriler açısından, ilgili ortamda geçerli olup ticari değer üretmeye
hizmet edecek, yol gösterecek bir İş Modelini keşfetmek için tutkuyla
çabalarlar.
Yalın Girişim
• Yalın Girişim için Steve Blank’in yapmış olduğu tanım da bizim için yol
gösterici olacaktır: ‘Yalın Girişim, tekrarlanabilir (repeatable) ve
ölçeklenebilir (scalable) bir İş Modelinin keşfi için tasarlanmış geçiçi
bir örgütü temsil eder.’
• Kendini ispat etmiş bir İş Modeli sonucu ticari değer üretip, kabul
edilebilir ciro ve/veya kar büyüklüğüne ulaşmış bir örgüt, Yalın Girişim
kategorisinden mezun olup, kurulu şirket sınıfına dahil olmaktadır.
Yalın Girişim
• Steven Blank’e göre Yalın Girişimin üç temel prensibi olmalıdır:
• (i) Yeni Girişimciler, yeni iş fikirlerini, araştırma ve planlama çabalarına

koyulmadan, hipotezlerini, varsayımlarını İş Modeli Planına
işlemelidirler.
Yalın Girişim
• (ii) Yalın Girişimciler, İş Planında yer alan tüm varsayımlarını, hedef
müşterileri ile temasa geçerek, geçerliliklerini anlama çabasına
koyulmalıdır. Yalın Girişimci, varsayımlardan örülmüş İş Planlarına kurban
gitmemelidir. İş Planında her ne varsayım yer alıyorsa tümü, hedef
müşterilerle, iş ortakları ile, dağıtım kanalları vs. ile yüz yüze görüşülerek
açıklığa kavuşturulmalıdır.
• Her yeni kanıtlanmış bilgi-veri ile İş Planında yer alan hipotezler, gerçek
verilere, birbirleriyle hizalanmış bulgu ve tespitlere dönüştürülmelidir. Bu
aşamada en önemli konu, çeviklikle ve zamanı çok iyi kullanarak, asgari
seviyede geçerli ürün/hizmeti (minimum viable product) biraraya getirip
müşteri değerlendirilmesine sunmaktır. Müşteriden elde edilecek geri
beslemelerle, tasarlanan ürün/hizmet ve buna bağlı olarak İş Planının tüm
unsurları tekrar tekrar revize edilerek, ticari değer arz edecek seviyeye
getirilmelidir.
Yalın Girişim
• (iii) Yalın Girişimler, yazılım sektöründe kullanılan ‘agile development’
yaklaşımından yararlanarak, ürün/hizmet geliştirme akışında, sürekli
müşteri ile teması muhafaza edip, aşamalı olarak gereken değişiklikleri
yapıp, gerekli özellikleri ilave ederek, asgari seviyede geçerli ürün/hizmeti
test etme sürecini sürdürmelidirler. Örneğin, Blue River Technology ünvanı
ile A.B.D’de kurulmuş olan Yeni Girişimin amacı golf sahalarındaki çimlerin
kesilmesi için çim kesme robotu imal etmekti. On hafta içinde 200
potansiyel müşteri ile yapılan görüşmelerden golf kulüplerinin önerilen
çözüm ile ilgilenmedikleri anlaşıldı. Bunun üzerine Yalın Girişimciler, tarım
sektörüne yöneldiler ve çiftçilerin, tarlalarındaki zararlı otların , kimyevi
madde kullanılmadan temizlenmesinin önemli bir ihtiyaç olduğunun tespit
ettiler. Bu yeni bulguya göre ürünlerini yeniden tasarladılar.
Yalın Girişim
• Şimdi, başarı olasılığını yükseltmek üzere Yeni Girişim ile ilgili
geliştirilen yöntemlere tarihi perspektif içinde göz atalım. Böylece,
Yalın Girişim Hareketi’nin evirilmesini de daha iyi anlamış olacağız.
Yalın Girişim
• 2003 yılında Steven Blank yayınlamış olduğu ‘The Four Steps to the
Epiphany’ adlı kitabında dört aşamalı bir model sundu: Müşteri keşfi
(customer discovery), müşteri nezdinde kanıtlama (customer validation),
müşteri oluşturma (customer creation), şirketi inşa etme (company
building).
• 2004 yılında Eric Reis, Steve Blank’in University of California, Berkley
kampüsünde Yeni Girişimcilik konusunda verdiği derse kaydoldu ve böylece
Steve Blank’in öğrencisi oldu. Hoca-öğrenci ilişkisi ile birlikte Steve Blank,
Eric Reis’in kurmuş olduğu Yeniş Girişim’e yatırımcı olarak katıldı. 2010
yılında, Alexander Osterwalder, ‘Business Model Generation’ başlığı ile
yayınladığı kitap ile İş Modeli Tuval’i kavramını iş dünyasına sundu. 2011’de
Eric Reis ‘The Lean Startup’ adlı kitabında ‘agile development’ ve ‘lean
manufacturing-Toyota üretim sistemi’nden esinlenerek beş aşamalı Yalın
Yeni Girişim metodunu sundu.
Yalın Girişim
• Bu çabalar ve başarı olasılığını artırarak ekonomik kayıpları asgariye
indirme farkındalığı ve kararlılığı, A.B.D de Harvard Business School
dahil yirmibeşi aşkın üniversitede Yalın Yeni Girişim modellerinin ders
programlarına dahil edilmesini sağlamıştır. MBA programlarında İş
Plan’ı esaslı dönem sonu yarışmalı sunumlar yerlerini İş Model’i esaslı
sunumlara bırakmaktadır.
Yalın Girişim
• Kurulu şirketler dünyasına baktığımız vakit, ana işlerinde (core
business) büyüme olasılığının süratle daraldığını görüyoruz. Karlı
büyüme fırsatlarının daha ziyade yeni iş modelleri geliştirerek tatmin
edilmemiş- yeterli hizmet sunulmamış müşteri segmentlerinde
oluşabileceği görülüyor. Bu gerçek, akıllı şirketlerin iş modeli
inovasyonunda uzmanlaşma ve ustalaşma kararlılığını belirgin hale
getiriyor. Bu çaba, kurulu şirketlerin Yeni Girişim atılımlarında Yalın
Girişim hareketinin sunduğu yöntemlere itibar etmesiyle başarı
olasılığını artırmış oluyor.
Yalın Girişim
• Örneğin, General Electiric’in (GE) Enerji Depolama Bölümü’nde geliştirilen
inovatif yeni bir akü fikrini ürün haline getirip piyasaya sunumu için şirket
yönetimi geleneksel yolu izlemek yerine Yalın Girişim metodunu kullanarak
başarı olasılığını artırmayı tercih etti. Geleneksel yolu izlemiş olsaydı, şirket
yönetimi varsayımlara dayalı İş Planları hazırlayıp, önemli bir kaynak tahsisi
ile biran önce ürün imalatına girişebilirdi. GE, Yalın Girişim metodunun
kullanmayı tercih etti: Önce eldeki verilere dayanılarak hipotezlerden
oluşan İş Modeli Planını hazırladılar ve hemen ilgili potansiyel müşterilerle
görüşmelere başladılar; potansiyel müşterinin problemi nedir ve eldeki yeni
akü fikri bu probleme ne derece care olabilecek bir çözümü teşkil ediyor?
Bu temasların amacı satış değildi, amaç müşterinin problemini
anlayabilmekti; müşteriler, endüstriyel aküleri nasıl tedarik ediyorlardı? Ne
sıklıkta kullanıyorlardı?
Yalın Girişim
• Aküleri ne tür ortamlarda devreye alıyorlardı? Uluslararası seviyede onlarca
müşteri adaylarıyla kapsamlı, yüz yüze görüşmeler yapıldı. Bu
görüşmelerde, mevcut durumda, piyasadaki mevcut çözümlerin ne derece
müşterilerin problemine cevap verdiği de not edildi. Bu temaslar sırasında
potansiyel müşterilerden edindikleri geri besleme ile müşteri odaklarını
gözden geçirdiler. Buna göre, öngördükleri segmentlerden data center’ları
çıkartıp yerine elektrik dağıtım şirketlerini ilave ettiler. Öte yandan,
‘telekom’ olarak tanımladıkları kapsamlı müşteri segmentini daha anlamlı
kılmak üzere ‘yetersiz elektrik dağıtım ağlarının hakim olduğu gelişmekte
olan ülkeler de faaliyet gösteren mobil telefon operatörleri’ şeklinde
daraltmayı tercih ettiler. Nihayetinde, GE, 100 miyon dolar yatırım ile New
York eyaletinde kurduğu yeni akü fabrikasında Durathon markası ile imalata
başladı ve ürünü 2012 de piyasaya sundu. Eylül 2012 itibariyle Durathon’un
satış tutarı 65 milyon dolara ulaştı.
• Teknolojideki hızlı değişim şüphesiz finans sektörünü de etkiledi. Son
10 yılda ödeme deneyimimiz neredeyse tamamen değişti. Artık
insanlar finansal bir işlem yapmak için zamana ve mekana bağlı
kalmıyor. Bugün banka hesaplarımızı internet üzerinden yönetiyoruz,
e-ticaret sitelerinden alışveriş yapıyoruz ve elimiz paraya ve kredi
kartına değmeden çeşitli ürün ve hizmetlere sahip olabiliyoruz. Her yıl
ortalama %14 büyüyen, son 3 yılda 20 milyar doların üzerinde yatırım
alan bir alan Fintech.
• Peki bu Fintech Yalın Girişimleri nasıl kuruluyor?

• Fintech ekosistemi içerisinde edinilebilecek/edinmesi gereken bir dizi
teknik beceri vardır. Aklımıza gelen ilk beceri, kodlama becerileri. İyi
bir Fintech girişimi için sahip olunması gereken en önemli teknik bilgi
kodlama değil.
• En gerekli teknik beceri, dünyada ödeme sistemleri nasıl yürüyor

bilgisidir. Yani kod yazmak yerine bankacılık ve ödemelerin nasıl
çalıştığını anlamanız gerekir. Rehin tutma şekli, ödeme nasıl yapılır,
gerçek zamanlı ödemelerin veya toplu ödemelerin nasıl yapıldığı, para
akışı tam olarak ne anlama gelir… ve daha pek çok soru.
• Sadece ihtiyacı tespit etmek ve gerekli kodlama bilgisine sahip olmak
Fintech için yeterli değil. Kısa vadede Fintech’in sistem seviyesi
mühendisliğini, kilitlenecek veri tabanlarını, hangi protokolleri
kullanacağınızı, belirteçleri nasıl doğrulayacağınızı, kayıtların nasıl
kimliğini doğrulayacağınızı bilmek tabi ki çok önemlidir fakat uzun
vadede finansal arka plan daha önemli olacaktır.
• Bununla birlikte, bilmeniz gereken bazı teknik beceriler vardır.

• Programlama Dili (COBOL, Java, Python ve C ++ / C # gibi programlama dilleri).
• Çok az sayıda yatırım bankası ve hedge fonları, teknolojiye yaklaşımlarını ve şu
anda kullanılan programlama dillerini değiştirmek istiyorlar. Sonuç olarak, cobol,
jAVA, Python ve C ++ / C # gibi programlama dilleri muhtemelen önümüzdeki
yıllarda da bu alanda en çok kullanılan programlama dilleri olmaya devam
edecektir.
• Java, derleme özelliği nedeniyle mali veriler için güvenli ve güvenli bir platform
sağlar.
• Python yine destekleyici bir ikinci dil olarak kullanılır. Python, kant modeli ve
ticaret stratejileri oluşturmak için kullanılan Fintech alanında kullanılan yaygın bir
programlama dilidir. Otomasyonda kodlanması diğer dillerin işleyebileceğinden
çok daha fazla şeyle birleştirilmesine yardımcı olur. Ayrıca, profesyonellerin C
++’ya kıyasla daha az Python kodu ile daha fazlasını yapabilecekleri gibi diğer
programlama dillerinden daha kolaydır.
• Veritabanlarının sağlam bir şekilde anlaşılması, özellikle dağıtılmış veritabanları, Master / Slave’ler
ve hata toleransı,
• ISO8583, FIX, OFX, ISO20022, SWIFT Messaging, ACH Biçimleri gibi protokoller,
• Kara Paranın Aklanması (AML) ve Terörizmin Finansmanıyla Mücadele (CFT) konusunda bilgi sahibi
olmak,
• KYC’de, KEP listelerinden, OFAC listelerine, BM listelerine vb. Müşteri-Gereksiniminizi (KYC) iyi
analiz etmek ve tarama mekanizmasını ona göre kurmak,
• Blockchain’in altında yatan teknolojiyi anlamak,
• Büyük Data,
• Orta Ölçekli Programcılar,
• API geliştiricileri,
• Mali Protokol Uzmanları, belirli bir şirkette veya kuruluşta (yukarıda belirtildiği gibi, SWIFT veya
FasterPayments veya SEPA Dosyası gönderimleri / temizlenmesi) ait belirli bir protokol konusunda
uzman olan kişiler…
• Geçmişte, ön büro ticaret ortamlarında başarılı olmak ya da portföy
yöneticisi ve kantitatif tüccarlar ile başarılı bir şekilde entegre olabilmek
için, teknologlar finansal ürünler hakkında biraz bilgi sahibi olmalıydı. Fakat
şimdi, teknologlar endüstride herhangi bir geçmişi olmadan bir finansal
kuruma girebilir ve en iyi finansçıları oyun dışı bırakabilirler. Teknologlar,
yüksek profilli pozisyonları güvence altına alabiliyorlar ve kıdemli mali
uzmanlardan saygı istiyorlar çünkü finans işlemleri artık kağıt üzerinde
değil, mobil dünyada hayat buluyor.
• Ve bu durum finansal firmaları, mali uzmanları yeni teknolojiler konusunda
eğitmek yerine akıllı teknologları finansal ürünler üzerinde eğitmek yoluna
sevkediyor. Yazılım yayınlarının ve yeni hizmetlerin hızla tanıtıldığı ve hata
marjının az olduğu hızlı tempolu çevrede, karmaşık altyapıların anlaşılması
için temel bilgiye sahip teknolojiler, finansal uzmanlara tercih edilir.
• Finans piyasasında daha iyi sermaye tahsisi ve gelişmiş risk yönetimi
ile güvenilir, uyarlanabilir ve ölçeklenebilir donanım çözümleri yüksek
talep görüyor. Finansal firmalar ve ticaret uzmanları, ticaret
platformlarında çalışma saatlerini azaltmaya çalışıyor; bu durum hem
donanım hem yazılım uzmanları için pozisyonlar yaratmak ve
finansçılarla arasındaki ilişkiyi teşvik etmek ekipler için daha iyi
sonuçlar sağlayabilir.
DERS SONU
Ödeme Sistemleri
FINTECH 11. HAFTA

Ödeme Sistemi
• Ödeme sistemi, ekonomik birimler arasında mal ve hizmetlerin
değişimini kolaylaştıran araçları, yasal düzenleme ve standartları,
kurumsal ve örgütsel çatıyı, işletim süreçlerini ve haberleşme ağını
kapsamaktadır.
• Genel kabul görmüş tanıma göre, üç veya daha fazla katılımcı
arasındaki transfer emirlerinden kaynaklanan fon veya menkul kıymet
aktarımlarının gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla yapılan takas ya
da mutabakat işlemleri için gerekli altyapıyı sunan ve ortak kuralları
olan yapı “ödeme sistemi” olarak adlandırılmaktadır.
Ödeme Sistemi
Ödeme Sistemi
• Ödeme sistemlerini çeşitli açılardan sınıflandırmak mümkündür:
• Birinci sınıflandırma sistemlerde gerçekleşen ödemelerin perakende veya
toptan olmasına göre yapılabilir. Perakende ödeme sistemleri, çoğunlukla
müşteri ödemeleri, çek, kredi kartı, doğrudan borçlandırma ve kredi transferi
işlemleri için kullanılmakta ve finansal istikrara göreceli olarak daha az etki
etmektedir. Toptan ödeme sistemleri ise önemli, acil ve genellikle büyük tutarlı
ödemeler için kullanılan sistemlerdir.
• Ödeme sistemleri, gerçek zamanlı brüt mutabakat (Real Time Gross Settlement
– RTGS) esasına göre çalışan sistemler ile netleştirme sistemleri olarak da
sınıflandırılabilir. Gerçek zamanlı brüt mutabakat usulüne göre çalışan ödeme
sistemlerinde işlemler geri dönülemez ve kesindir. İşlemlerin mutabakatı
merkez bankası parası ile gerçekleşmektedir. Ayrıca, bu sistemlerde mutabakat
işlem bazlı olup, çalışma saatleri içinde likiditeye olan ihtiyaç göreceli olarak daha
yüksektir. Söz konusu işlemlerde anlık nihai mutabakat söz konusu olduğundan bu
işlemler herhangi bir kredi riski taşımamaktadır.
Dijital Ödeme Sistemlerinin Kısa Tarihi
• Dijital ödeme sistemleri her an hayatı kolaylaştıran inovatif çözümlerle
gelişiyor. Öyle ki yeni teknolojilerin ve deneyimlerin hızına yetişmek
hayli güçtür. Yaklaşık 60 yılda bu kadar büyük bir hızla gelişen ve
değişen dijital ödeme sistemlerinin tarihine hızlıca bir göz gezdirmekte
fayda vardır.
• 1950'ler ve öncesi
1920'de ilk kez ABD'de “kredi kartı" terimi kullanıldı. Ancak bu kartlar
elbette bugün bildiğimiz kredi kartlarından farklılardı. 1950'lere kadar
gerçek bir kredi kartı kullanımı söz konusu olmadı. Yalnızca bazı petrol
şirketleri, oteller ve restoranlar kendi şubelerinde kullanılabilen ödeme
kartları hazırlamışlardı. 1950'lerin sonlarına doğru ise American Express
dünya çapında bir kredi kartı ağı oluşturdu. Böylece tüketiciler gerçek
anlamda ilk kez yaygın olarak dijital ödemeleri tecrübe etmeye
başladılar...
• 1960'lar
İngiltere'de ilk kez ATM'ler ortaya çıktı. Barclays Bank'in yerleştirdiği
makineler, yalnızca para çekmeye yarayan makinelerdi. 1966'da ABD'de
ilk kez debit kartların kullanıma başlaması nakit ve çek kullanımına
dijital bir alternatif getirmiş oldu.
• Türkiye’de ilk kredi kartı 1968’te kullanılmaya başlandı.
1966’da ABD’de ilk kez debit kartların kullanıma
başlaması nakit ve çek kullanımına dijital bir alternatif
getirmiş oldu. 1968, Türkiye’de ilk kez kredi kartı
kullanıldı. Seyahat ve dinlence kartı olarak anlaşmalı
kurumlarda geçen Diners Club’ı kullanmaya başlayan
Türkiye vatandaşlarının sayısı o yıllarda birkaç bini
geçmiyordu. Bugün Bankalararası Kart Merkezi’nin
(BKM) verilerine bakıldığında, yerli ve yabancı kartlarla
yurt içinde gerçekleştirilen işlem adedinin 2018 birinci
dönem itibarıyla neredeyse 100 milyonu bulduğunu
görüyoruz.
• 1970'ler
Günümüzde de kredi kartlarında ve daha birçok alanda kullanılan
çiplerin patenti 1970'lerin başında alındı. Bu dönemde debit kartlar tüm
dünyaya yayılırken, ilk POS makineleri de üretilmiş oldu. Bu sayede
dijital ödeme kabul etmek de kolaylaşmaya başladı.
• 1980'ler
Kredi kartlarında sahteciliğin önüne geçmek için hologram teknolojisi 1980'lerde
kullanılmaya başlandı. Çiplerin kullanımı tüm dünyaya yayıldı. Hatta çiplerin çok
fonksiyonlu bir “süper çip" (Super Smart Card) versiyonu bile üretildi. İlk online
alışveriş, kumanda ile televizyondan alışveriş yapan Jane Snowball tarafından
gerçekleştirildi. ATM'ler tüm dünyaya yayıldı.
O dönemlerde kredi kartı ile yapılan ödemeler ayın sonunda bankaya ödeniyordu.
Amerikan Express ise ilk kez 1987'de ödemenin zamana yayıldığı bir iş modeli
getirerek tüketicilerin kartlarından gerçek anlamda kredi kullanmalarının önünü
açmış oldu.
1980'ler aynı zamanda online bankacılığın da ilk temellerinin atıldığı dönem oldu.
Snowball, 1984 yılının Mayıs ayında oturma odasındaki televizyondan kumandasıyla margarin, mısır
gevreği ve yumurta sipariş etti.
• 1990'lar
İlk mobil ödeme Finlandiya'daki 2 Coca Cola otomatında gerçekleşti.
SMS ile ücreti ödenen kola, bu makinelerden temin edilebiliyordu.
PayPal, avuç içi bilgisayarlarda kullanılmak üzere kablosuz bir mobil
ödeme sistemi olarak ortaya çıktı. Daha sonra eBay tarafından satın
alınarak dünyanın ilk yaygın dijital ödeme sistemlerinden biri haline
geldi.
1990'lar ayrıca debit kart kullanımın çek kullanımını geride bırakması,

dijital ödemenin küresel çapta yaygınlaşması anlamında önemli bir
dönem olarak kabul ediliyor.
• 2000'ler
2000'ler dijital ödeme sistemlerinin bugünkü gelişmiş versiyonlarına
hazırlanan temele ev sahipliği yapan yıllar. Öncelikle İngiltere'de chip-
and-pin kartlar ortaya çıktı. Mikroçiplere yüklenen şifreyi kullanarak
işlem yapma imkanı, günümüzde de kredi kartı güvenliğini sağlamaya
yarayan en önemli adımlardan biri.
2000'lerde aynı zamanda ilk dijital para birimi olarak kabul edilen ve bu
anlamda devrim niteliğinde olan Bitcoin'le ile tanıştık. O zamandan bu
yana cryptocurrency olarak da bilinen bu dijital para birimleri
yaygınlaşmaya ve değer kazanmaya devam ediyor.
• 2010'lar ve günümüz
Starbucks dünyadaki tüm şubelerinde, yanında nakit taşımak istemeyen
müşterilerine mobil ödeme imkanı sundu. Temassız ödeme sistemleri ortaya
çıktı. Bu ödeme şeklinin limiti günden güne artırılıyor ya da kart kullanıcı
tarafından belirlenebiliyor. Bugün tüm dünyada kullanılan Apple Pay, Google
Wallet (Android Pay), MasterPass, Visa Checkout gibi e-cüzdanlar yine yakın
geçmişte ortaya çıkanlar arasında. Günümüzde ise tüm dünya mobil ödeme
sistemlerine odaklanmış durumda.
Son olarak Amazon, Amazon Go ismiyle kasası olmayan marketleri hizmete

sundu. Bu şekilde marketlerden alışveriş yapılıp çıkılıyor ve ödemeler mobil
yollarla sağlanıyor.
Geleneksel Ödeme Sistemleri ve Blockchain
• Geleneksel Ödeme Sistemleri
• Altyapı olarak ISO8583 standartını kullanır. Bankalar, BKM,
MasterCard, Visa gibi güvenilir, kendini ispat etmiş kurumlar
aracılığıyla gerçekleşir. Bu kurumların herhangi birinde kesinti
yaşandığı anda işlem gerçekleşmez. Kullanımı yaygın, ulaşımı basittir.
Ödemeler merkezi bir otorite (issuer bank) tarafından, işlem yapıldığı
anda onaylanır. Kurumlar arası TCP/IP ile haberleşme sağlanır.
Ortalama saniyede 4000 transaction yapılır. İşyerleri işlem başı issuer
bankalara komisyon öderler ve paralarını en erken ertesi gün alırlar.
• Geleneksel Ödeme Sistemleri
• Altyapı olarak ISO8583(İncelemek için yazıya tıklayabilirsiniz.)
standartını kullanır. Bankalar, BKM, MasterCard, Visa gibi güvenilir,
kendini ispat etmiş kurumlar aracılığıyla gerçekleşir. Bu kurumların
herhangi birinde kesinti yaşandığı anda işlem gerçekleşmez. Kullanımı
yaygın, ulaşımı basittir. Ödemeler merkezi bir otorite(issuer bank)
tarafından, işlem yapıldığı anda onaylanır. Kurumlar arası TCP/IP ile
haberleşme sağlanır. Ortama saniyede 4000 transaction yapılır.
İşyerleri işlem başı issuer bankalara komisyon öderler ve paralarını en
erken ertesi gün alırlar.
• Blockchain
• Blockchain’e şifrelenmiş işlemlerin takip edilebildiği bir
dağıtık(decentralized) veri tabanı diyebiliriz. Herhangi bir merkezi
yönetim yoktur. Peer-to-peer şekilde kullanıcılar sisteme dahil
olabilirler. Blockchain bir platformdur. Bu platform üzerinde değişik
uygulamalar geliştirilebilir. Bu uygulamalardan en bilineni bitcoindir.
Bitcoin sanal, kripto para (cryptocurrency) birimidir. İşlemler miner
denilen madenciler tarafından onaylanır. Bir bitcoin transferinin nasıl
gerçekleştiğini aşağıdaki resimden görebilirsiniz.
• Görüldüğü üzere bitcoin transferleri hiç bir merkezi kurum tarafından
onaylanmıyor. Bilgiler blockchain networkü üzerinde şifreli tutulduğu
için güvenlik açısından büyük bir artısı var. Merkezi bir yerde
tutulsaydı her zaman hacklenme riski bulunurdu. Bu artının yanında
bitcoinde saniyede ortalama 7 işlem gerçekleştirilmekte. Visa ve MC
ortalama 4000 işlem gerçekleştirebilirken bitcoinin bu kadar az sayıda
transferi onaylaması en büyük eksisi (Bitcoin Scalebility Problem)
diyebiliriz. Bitcoini bu dezavantajından kurtarmak için Lightning
Network adı altında yeni çalışmalar yapılmaktadır. Lightning Network,
blockchain dışında çalışacak bir payment channel açarak transferleri
bu ödeme kanalı üzerinden gerçekleştirilmesidir.
• Bu geliştirme bitcoin üzerine implemente edilebilinirse işlemlerin
anında ve neredeyse 0 işlem ücreti ile gerçekleştirileceği iddia
edilmekte. Bitcoin için durum böyleyken altcoinler için durum biraz
daha iyimser diyebiliriz. Etherium saniyede 20 işlem, Litecoin saniyede
60 işlem, NEO saniyede 1000 işlem, Ripple saniyede 1500 işlem
onaylayabiliyor. Hal böyleyken bitcoinin böyle bir geliştirmeye çok
fazla ihtiyacı olduğunu söyleyebiliriz. Blockchain teknolojisinin bir
diğer artısı transfer işlemlerin iş yerlerine maliyetlerinin az olmasıdır.
Blockchain üzerinden yaptığınız coin transferi işlem onaylandığı anda
transfer yapılan kişinin hesabına geçer. Halihazırda kullanılan sistemde
genelde iş yerlerine paralar ertesi gün geçer ve işlem başına kesinti
uygulanır.
• Bu geliştirme bitcoin üzerine implemente edilebilinirse işlemlerin
anında ve neredeyse 0 işlem ücreti ile gerçekleştirileceği iddia
edilmekte. Bitcoin için durum böyleyken altcoinler için durum biraz
daha iyimser diyebiliriz. Etherium saniyede 20 işlem, Litecoin saniyede
60 işlem, NEO saniyede 1000 işlem, Ripple saniyede 1500 işlem
onaylayabiliyor. Hal böyleyken bitcoinin böyle bir geliştirmeye çok
fazla ihtiyacı olduğunu söyleyebiliriz. Blockchain teknolojisinin bir
diğer artısı transfer işlemlerin iş yerlerine maliyetlerinin az olmasıdır.
Blockchain üzerinden yaptığınız coin transferi işlem onaylandığı anda
transfer yapılan kişinin hesabına geçer. Halihazırda kullanılan sistemde
genelde iş yerlerine paralar ertesi gün geçer ve işlem başına kesinti
uygulanır.
Fintech Şirketleri Ne Tür Finansal Çözümler
Sağlıyor?
• Sanal ödeme sistemleri ile tek anlaşma ve tek komisyonla önde gelen kart
markalarının Sanal POS’larından ödeme almak, müşterilerine taksit ve puan
kazanım gibi avantajlar sunmak, ödeme süreçlerinde üst düzey güvenlik gibi
çok sayıda hizmetten faydalanmak mümkündür. Üye işyeri hakkedişleri her
gün ödenerek nakit dengesi korunurken, yazılım filtreleri ve eğitimli
operatör desteği ile de ödeme güvenliği kontrolü sağlanır. Yine, tek yönetim
paneli üzerinden sanal POS hareketlerinin takibi, kart bilgilerini
paylaşmadan ödeme işlemlerinin tamamlanabilmesini sağlayan kart
saklama özelliği ve tek tıkla ödeme çözümü gibi daha pek çok finansal
hizmet de hem firmaların operasyonel yüklerini hafifleterek satışlarına
destek olur hem de güvenliği artırır.
Sağlıyor?
• Fintech şirketleri ile çalışan firmalar işlerini gereksiz prosedürler arasında
boğulmadan, kolay, hızlı ve güvenli bir şekilde rahatlıkla büyütebiliyorlar.
İşte finans teknolojilerinin işletmelere sağladığı belli başlı avantajlardan
bazıları:
• Geleneksel ödeme kuruluşlarında geçerli olan prosedürlerden farklı olarak
Fintech’te ödeme almaya başlamak çok daha kolay. Pek çok elektronik
ödeme kuruluşunda üyelik adımını tamamlayan şirketler gerekli belgeleri
de teslim ettiklerinde birkaç gün içerisinde online ödeme almaya
başlayabiliyor.
• Ödeme almaya bu kadar hızlı başlamak, şirketin hızla sağlıklı bir nakit
akışına kavuşmasını sağlıyor.
• Farklı bankaların sanal POS’larını kullanmak için ayrı ayrı anlaşmalarla
uğraşmak zorunda kalmadığınız gibi her bir bankaya ayrı aidat ücreti de
ödemek zorunda kalmıyorsunuz.
Sağlıyor?
• Tek bir anlaşma ile fintech kuruluşunun anlaşmalı olduğu bankaların kredi
kartı ürünlerinden taksitli ya da tek çekim ödeme alabilirsiniz.
• Sahtekarlık (fraud) durumlarını önlemek amacıyla geliştirilen filtreler
sayesinde ödemelerinizi garanti altına alarak, işinizi riske atmamış
oluyorsunuz. Bir anlamda fintech şirketleri sahtekarlık tehditleri ile işinizin
arasında duran bir güvenlik kalkanı gibi çalışıyor.
• Sanal POS’una sahip olduğunuz bankaların her biri farklı komisyon oranları
ile çalışmak zorunda kalmayacağınız için muhasebenizi içinden çıkılmaz bir
hale gelmez. Fintech şirketleri tek bir komisyon sunduğu için ilk günden
başlayarak hesabınızı bilirsiniz.
• Fintech şirketleri; teknolojik gelişmeler, yeni trendler ve değişen müşteri
beklentilerine hızla ayak uydurabilen esnek bir yapıya sahip olduklarından
siz de müşterilerinize daha kusursuz bir alışveriş deneyimi yaşatabilirsiniz.
DERS SONU
FinTech Regülasyonları
FINTECH 12. HAFTA
• Son yıllarda gelişen teknoloji, küreselleşme, tüketicinin bilgi ve
hizmete kolay ve hızlı ulaşabilme arzusu, geleneksel bankacılığın
alternatiflerinin azalması ve bunlara bağlı olarak finans endüstrisinde
artan rekabet sonucu gelişen finansal teknoloji ekosistemi, yani kısaca
FinTech sektörü, günümüzde en çok yatırım alan ve önümüzdeki
yıllarda bu gelişimini katlayarak artıracak olan bir sektör olma
yolundadır.
• Birçok risk sermayesi şirketi ve bireysel katılım yatırımcısının ilgiyle
takip ettiği ve desteklediği bu ekosistem, dünyada ve ülkemizde en
başarılı girişimleri içinde barındırıyor.
• FinTech ekosistemine dahil olmak isteyen girişimcilerin en çok dikkat
etmesi gereken husus nedir diye soracak olursak, cevap kuşkusuz
regülasyon olacaktır. Regülasyon genel olarak kanunlar, vergi ve
sektörün büyümesini sağlayacak girişimlerdeki devlet ve düzenleme
denetleme kurumlarının politikalarıdır.
• Bankaların tabi olduğu regülasyonların çoğunun FinTech girişimleri için
geçerli olmaması, bu girişimlerin lehine bir durum gibi gözükse de,
ekosisteme hakim olmak isteyen FinTech girişimlerinin bu sektöre
özgü regülasyonlara uyması gerekir.
• 2009 yılında Avrupa Birliği ülkeleri arasında verimli, hızlı, güvenli ve
rekabetçi bir ödeme piyasası geliştirme amaçlı, birlik ülkelerinde
yürürlüğe giren PSD 1 (Payment Services Directive), Türkçesi ile
Ödeme Hizmetleri Kanunu, FinTech ekosisteminin %35’ini oluşturan
ödeme hizmeti kuruluşlarının gelişimini hızlandırdı.
• Ülkemizde PSD 1 yürürlüğe girdikten 4 yıl sonra, 27 Haziran 2013
tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren, PSD 1’in
adapte edilmiş versiyonu olan 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet
Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para
Kuruluşları Hakkında Kanun, ödeme kuruluşları ve elektronik para
kuruluşlarına yönelik, faaliyet izni alınması başta olmak üzere öz
kaynak yapısına, iç sistemlerine, bilgi sistemlerine ve faaliyetlerine
ilişkin diğer konularla ilgili yükümlülükler getirilmiştir. Ayrıca bu
kanunda kapsama alınan hizmetleri sunan kuruluşlar için faaliyet izni
alma zorunluluğu getirilmiştir. Ülkemizde yürürlüğe giren bu kanunla
iyzico, ödeal, ininal gibi önemli startuplar gelişimini hızlandırmıştır.
• PSD 1’in yürürlüğe girmesinden sonra, 2016 yılında PSD 1’in daha
gelişmiş ve kapsamlı şekli olan PSD 2 yürürlüğe girdi. PSD 2 ile
bankalar, müşterilerinin işlem ve kullanıcı bilgilerini güvenli API’ler
(Application Programming Interface) aracılığı ile üçüncü partilere
açmak zorunda kalacaklar. Yani, bankaların üçüncü parti şirketlere
banka hesaplarına erişim izni verilmesi zorunlu hale gelecek. Eskiden
sadece finans kuruluşlarının erişebildiği bu bilgilere, artık bu bilgileri
kullanarak uygulama geliştirmek isteyen üçüncü partilerin de
erişebilmesi, finans hizmetleri alanında inovasyonu canlandıracak ve
finansal kuruluşlar arasındaki rekabeti artıracaktır.
• PSD 2, ödeme hizmetlerinin uyması gereken kurallara ilişkin birçok yenilik
getirip piyasanın kurallarını değiştirirken, birçok farklı hizmet tipini de
kapsama alarak regülasyonun etkisini artırmaktadır. PSD 2’nin yürürlüğe
girmesi ile birlikte hayatımıza giren “Open API Banking” kavramı da verinin
finansal kurumlar arasında paylaşımının ve bu paylaşımı gerçekleştirecek
olan yeni altyapı sağlayıcılarının yapılanması gerekliliğini ortaya koymuştur.
Bu sayede FinTechlerin en önemli kolu olan ödeme hizmetleri pazarına yeni
oyuncular dahil olacaktır. Ödeme sistemleri artık her platforma entegre
olacak, bu da beraberinde yeni oluşumları, yeni uygulamaları getirecektir.
• Ocak 2018 itibari ile birçok AB ülkesi, PSD 2 ile uyumlu kendi ulusal
kanununu çıkarmaya başlamıştır.
• Peki Türkiye’de bu regülasyon süreci ne durumda? Türkiye’de PSD 1
uyarlaması olan 6493 sayılı kanun dışında, PSD 2 uyarlaması bir kanun
çıkarılmamış; halihazırda bununla ilgili kanun çalışması bile
bulunmamaktadır. Ülkedeki bu regülasyon katılığı, yıldızı parlayan bu
sektörün daha da gelişmesine ve dünyadaki FinTech şirketleriyle
rekabet edebilmesinin önünde bir engel teşkil etmektedir. Nitekim,
birçok finans kuruluşu 6493 Sayılı Kanun nezdinde izin alma sürecinin
uzun, maliyetli olması sebebiyle ve başvuru sonucunda lisans
alamama ihtimalinden ötürü girişimlerinde ve yeni ürün geliştirme
çalışmalarında aktif olamamaktadır.
• Ülkemizde bu regülasyon katılığı, yalnızca FinTech sektöründeki Ödeme
Hizmeti Kuruluşlarının PSD 2’ye adapte bir kanununun bulunmamasından
kaynaklanmamaktadır. FinTech ekosisteminde, ödeme sistemleri dışında
kalan birçok hizmet, Blockchain, Yapay Zeka, Akıllı Sözleşmeler, Bulut
Hizmetleri ve sair alanlar, halen ülkemizde yasal düzenlemeye tabi değildir.
• Ülkemizde, AB’deki düzenlemelere paralel, uyumlu bir yasa olmamasına

rağmen yine de PSD 2 uyumlu finansal kurum ya da kendi çözüm yollarını
üreten yazılım şirketleri örnekleri ortaya çıkmaya başlamıştır. Geçtiğimiz yıl
KuveytTürk tarafından PSD 2 uyumlu API servisi yayına alındı. Ya da bazı
Türk yazılım şirketleri, alternatif çözüm olarak Bank Interface Gateway
teknolojisini kullanmaya başladı.
• Ülkemizdeki FinTech kuruluşlarının PSD 2 uygulamasını takip
etmeleriyle, bu örneklerin daha da çoğalacağı, ekosistemin gelişeceği,
buna bağlı olarak kanun çalışmalarının artacağı, daha sağlam ve
güvenilir regülasyonların olacağı, haksız rekabet ortamı riskinden
kurtulup daha sağlıklı bir rekabet ortamının oluşacağı kuşkusuzdur.
• FinTech sektöründeki bu regülasyon sürecinin, sektörde faaliyet

gösteren kuruluşların ve önde gelen FinTech girişimlerinin de
görüşlerinin alınması ile ve finansal endüstrilere ilişkin regülasyon
çalışmalarına ışık tutacak verilerinin ve raporlarının incelenmesi
şeklinde olacağı pek muhtemeldir.
Bitcoin Düzenlemeleri
• Avrupa Birliği’nde Bitcoin Yasalara Uygun
• AB yasal olarak Bitcoin’in bir para birimi olduğuna dair herhangi bir
karar almış değil. Bununla birlikte Bitcoin ve yasal para birimleri
arasındaki alım/satım işlemlerinin vergiden muaf olduğunu belirtmiş
durumda. Öte yandan Bitcoin ile alımı ve satımı yapılan ürünler ve
hizmetler normal süreçte olduğu gibi vergiye tabi tutuluyor. Avrupa
Merkez Bankası Bitcoin’i takas edilebilir merkezi olmayan sanal para
birimi olarak tanımlıyor. Avrupa Parlamentosu ise 2016 yılında sanal
para birimlerinin kara para aklama, teröre destek olma gibi açılardan
izlenmesi gerektiğine dair bir tavsiye kararı alarak Avrupa
Komisyonuna iletmiş durumda.
• G7 Ülkelerinde Bitcoin Yasalara Uygun
• Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, İtalya, Japonya, Kanada, Fransa,
Birleşik Krallık, Avrupa Birliği tarafından oluşturulan G7 birliği
(Rusya’nın üyeliği 2014 yılında askıya alındığı için dahil değildir)
Bitcoin transferine ve ticari işlemlerde kullanılmasına engel getirmiyor.
Ancak kimliksiz olarak yapılan transferlerin risk oluşturacağına ve
bunun yakından gözlemlenmesi gerektiğine dikkat çekiliyor.
• Bitcoin şu anda Bolivya, Ekvator, Kırgızistan, Bangladeş ve Nepal’de yasalara aykırı
olarak kabul ediliyor. Geriye kalan dünya ülkelerinin tamamında ise yasalara aykırı
bir durum yok. Ancak her ülkenin Bitcoin gerçeğini ele alış şekli farklı durumlarda
karşımıza çıkıyor. Türkiye’de Bitcoin ile yapılan işlemleri ve Bitcoin ticaretini
yasaklayan bir durum yok. Ancak bunun oluşturduğu risklere dikkat çeken
açıklamalar mevcut.
• Bitcoin’in yasal olarak kabul edildiği neredeyse tüm ülkelerde özellikle kara para
aklama, yasa dışı ticaret ve teröre destek konularında dikkatli olunması ve bu
açıdan Bitcoin’in gözetim altında tutulması gerektiği belirtiliyor. Vergilendirme
açısından Bitcoin’in kendisinden çok aracı olduğu ticari işlemler ve Bitcoin
üzerinden elde edilen kazançlar için vergi alınması yasal açıdan ortak bir
zorunluluk olarak karşımıza çıkarken bu durum Bitcoin’e özel bir düzenlemeden
değil, ticari düzenlemelerin dolaylı bir etkisi olarak gerekli hale geliyor. Bazı
ülkelerde bunun için istisnai düzenlemeler yapıldığını da görüyoruz.
• Japonya gibi bazı ülkelerde Bitcoin’in resmi olarak tanımlanması Bitcoin’e
resmi bir para birimi kimliği kazandırmıyor. Buradaki kafa karışıklığını
aydınlatmak gerekiyor. Bu gibi ülkelerde Bitcoin ile bağış yapılması, ticari
işlemlerde kullanılabilmesinin önü açılırken Bitcoin Blockchain altyapısı
üzerindeki kayıtların yasal birer geçerliliğinin olduğu aslında kabul görüyor.
Bu noktayı biraz daha açmak gerekirse şu Bitcoin Blockchain altyapısı
zamana bağlı bloklar halinde kayıt yapılan bir sistem ve bu sistemin işleyişi
Blockchain teknolojisine dayanıyor. Bu yapıda yazılma işlemi tamamlanmış
bloklar üzerinde değişiklik yapılması teknik olarak ağın genelinde
mutabakata zarar vereceği için mümkün değil. Bu durum Japonya gibi bazı
ülkelerde yasal delil niteliğinde geçerli olurken pek çok ülke bu konuda
henüz kararsız bazıları ise hiçbir açıklama yapmış değiller.
• ABD
• ABD’de birkaç kuruluş dijital paraların tanımlanması işini yürütüyor. Hazineye bağlı çalışan
Financial Crimes Enforcement Network (FinCEN) olarak bilinen kuruluş hangi şirketlerin
money transmitting businesses( MTB) olarak tanımlanabileceğine karar veriyor. MTB’ler
kara para aklama (AML) ve müşteriyi tanıma (KYC) ile regülasyonlara uymak zorundalar.
FınCEN’in 2015 yılında Ripple’a kestiği ceza ile tarihte ilk kez dijital para “borsası”
cezalandırılmış oldu. ABD hazinesine göre Bitcoin konvertible sanal para birimi (2013).
CFTC’ye göre ise bir emtia (2015). Vergi dairesi IRS’e göre is Bitcoin mal (property) olarak
vergilendirilecek yani benzer işlemlerde uygulanan vergi kuralları geçerli. Manhattan’da
Bitcoin’in sanal para olduğu ve olmadığı yönünde 2 mahkeme kararı mevcut. 1 Ocak
2017 itibarı ile ise 13 eyalet Bitcoin’inin “ne olduğunu” karara bağlamış durumdayken
geri kalanı için gri bir alan. Nevadablockchaing ve smart contractların vergilendirilmesini
veya kullanımının lisansa bağlanmasını yasaklayan ilk eyalet. Amaç belli, start-upları
eyalete çekmek. Arizona ise blockchain teknolojisi aracılığı ile kaydedilen bir imzanın
geçerli bir elektronik imza olduğunu resmileştirdi. Vermont blockchain verisinin
mahkemelerde görülen davalarda sunulabileceğine karar vermişti.
• Çin
• Çin gerek milli dijital para çalışmaları gerekse 1 numaralı madenci olması nedeni
ile kararları açısından en az ABD kadar öneme sahip bir ülke . PBOC 2013 yılında
finans kuruluşlarının Bitcoin işlemleri yapamayacağını açıkladı. 2017 yılı içinde
para çıkışlarını müteakip kişilerin de Bitcoin işlemleri yapmasına engelleme geldiği
spekülasyonlarına rağmen net bir yasa söz konusu değil. Hong Kong’da ise para
kurulu (HKMA) bitcoini sanal emtia olarak tanımladı. Japonya Dijital para
konusunda en hızlı ve vizyoner ülkelerden biri de Japonya; 1 Nisan 2017 tarihi
itibarı ile Bitcoin yasal bir ödeme aracı olarak kabul edildi, yani para olarak
sınıflandırdı. Buna rağmen kara para aklaması için kullanılmadığına dair bir dizi
regülasyona uygunluk şartı söz konusu. Mt. Gox skandalının ardından yasa dijital
para borsalarını Japon Finansal Hizmetler Ajansı’nın denetimi altına soktu. Bu
borsaların tescil edilmesi ve hesap açılışlarında yatırımcı kimliğinin teyit edilmesi
anlamına geliyor.
• Japonya
• Dijital para konusunda en hızlı ve vizyoner ülkelerden biri de Japonya;
1 Nisan 2017 tarihi itibarı ile Bitcoin yasal bir ödeme aracı olarak kabul
edildi, yani para olarak sınıflandırdı. Buna rağmen kara para aklaması
için kullanılmadığına dair bir dizi regülasyona uygunluk şartı söz
konusu. Mt. Gox skandalının ardından yasa dijital para borsalarını
Japon Finansal Hizmetler Ajansı’nın denetimi altına soktu. Bu
borsaların tescil edilmesi ve hesap açılışlarında yatırımcı kimliğinin
teyit edilmesi anlamına geliyor.
• İngiltere
• İngiltere’de bir dijital para regülasyonu olmasa da hükümet bitcoin
işlemlerini FX işlemleri olarak değerlendirdiğini ve buna göre
vergilendirileceğini açıkladı. KDV uygulanmayacak ancak sermaye
kazancı vergilendirilecek. Şayet bitcoin bir ödeme aracı olarak
kullanılıyorsa standart KDV de kesiliyor olacak. 2014’te BOE’nin bir
raporu Bitcoin işlemlerinin sadece 1.7%’sinin pound ile yapıldığını
kaydetmişti. Daha güncel gayrı resmi raporlarda ise kullanıcı sayısının
5 kat arttığı yazılıyor.
Mali Suçlar
• Günümüz düzenleyici kuruluşları ve hükümetler, mali suçları saptama,
raporlama ve önleme konusunda yüksek standartları benimsemiş durumda.
Gelgelelim, birçok finans şirketi bu eforu sırtlarına bindirilen bir külfet ve
maliyetli bir iş olarak görüyor. Bundan olsa gerek, ‘Müşterini Tanı’ ilkesi ve
‘Kara Para Aklanmasını Önleme’ kontrolleri kimi senaryolarda ideal şekilde
uygulanmıyor.
• Bankalar genel olarak, finansal suçları engelleme, müşterini tanı ilkesine

uyma, kara para aklamayı önleme, bilgi güvenliği ve dolandırıcılığı
engelleme konularında yetersiz kalmakla eleştiriliyor. Örneğin, ABD Maliye
Bakanlığı HSBC bankasında kontrol mekanizmalarının ciddi suç
aktivitelerine olanak tanıyacak derecede kötü olduğunu bildiriyor. Kimi
uzmanlar ise HSBC’nin artık yönetilemeyecek kadar büyük ve karmaşık bir
yapıya dönüştüğünü söylüyor.
Mali Suçlar
• Mali suçların engellenmesinde üç adım esas alınıyor; raporlama,
istihbarat ve yaptırım. Yaptırım, öncesindeki adımlar sorunsuz
tamamlandığı takdirde resmi kurumlar tarafından gerçekleştiriliyor ve
finans kurumlarını teğetsel ilgilendiriyor. Raporlama ve istihbarat ise
tamamen kurumların gerçekleştirmesi gereken adımlar. Gelgelelim,
birçok kurum hangi aktivitelerin raporlanmaya değer olduğunu tam
anlamıyla kavramadan düzenli olarak yüzbinlerce aktiviteyi raporluyor.
Bunların çoğunda suçlar küçük ölçekli ve hatta istenmeden
gerçekleştirilmiş hatalar oluyor ve genellikle hukuki yaptırım
gerektirmiyor.
Mali Suçlar
• Birleşik Krallık kara para aklanmasını önleme konusunda zor bir dönemden
geçiyor. Ülkede faaliyet gösteren finans kurumları geçtiğimiz yıl 350 binden
fazla şüpheli aktivite raporladı ve emniyet teşkilatı ortaya çıkan iş yüküne
yetişemediğini açıkladı. Finans sektörünün kültürel hatalarına iyi bir örnek
olan bu yaklaşım, raporlamanın değerini düşürmesinin yanı sıra otoritelerin
olası sahtekarlıkları önleyemeyecek kadar meşgul olmasına sebep oluyor.
• Düzenleyici kuruluşlar, kara para aklanmasını ve sahtekarlığı engellemek

için mevcut düzene yeni bir alternatif arıyor. İşte Fintech firmaları tam da
bu noktada devreye giriyor. Küçük bir Afrika ülkesi olan Lesoto’nun mobil
ödeme sistemleri geliştiren firmalar ve bankalar ile başlattığı mobil ödeme
üzerinden kara para aklamayı önleme programı, başta ABD ve Avrupa
olmak üzere dünya tarafından örnek alınıyor.
Mali Suçlar
• Fintech girişimlerinin ve firmalarının ortaya koyduğu ürünler, bankaların bol sıfırlı
cezalar ödemedikleri ve kara para aklama oyununa mahal vermedikleri bir
geleceğin anahtarı. Fintech firmaları bankaların aksine üzerlerinden
gerçekleştirilen işlemlerin şüpheli olup olmadığını anlayabilecek teknolojik
donanıma sahip. Bu da onlara daha iyi raporlamalarda bulunma, otoritelere de
suç şebekelerini çökertme şansı tanıyor.
• Fintech girişimlerinin faydaları yalnızca düzenleyici kurumları memnun

etmeyecek, ayrıca geleneksel finans sektörünü de iki alanda değiştirecek. Birincisi,
müşteri tanıma ve kara para aklanmasını önleme gibi halihazırda hiç de verimli
çalışmayan alanlarda standartları yükselterek endüstriyi daha fazla yatırıma
zorlayacak. İkincisi ise fintech firmalar bankalar gibi büyük cezalar almaya yatkın
olmadıklarından, maliyetsizlikleri sayesinde geleneksel dev kurumlara üstünlük
kurma avantajı sağlayacaklar.
Mali Suçlar/Türkiye
• Ülkeler için, ekonomik, siyasi ve sosyal açıdan tehdit unsuru olan kara para aklama
ve terörün finansmanı faaliyetlerinin giderek art ış gösterdiği günümüzde,
gerçekleştirilen işlemler ve para transferi faaliyetlerinin kontrolü daha da önemli
hale geliyor. Genellikle bugüne kadar bankalar aracılığıyla gerçekleştirilen ödeme
hizmetleri ve para transfer işlemleri geçen seneden itibaren BDDK tarafından
lisans verilen ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşları tarafından da
gerçekleştirilmeye başlandı. Böylece yeni durumu kapsayan yeni düzenleme
yapılması ihtiyacı doğdu.
• Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair
Tedbirler Hakkında Yönetmelik ve ilgili mevzuat yeniden düzenlendi. 18 Mart 2016
tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren bu değişiklikler kapsamında
ödeme ve elektronik para kuruluşları Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK)
Mevzuatı kapsamında yükümlü tanımı içinde yer alarak finansal kuruluş olarak
nitelendiriliyor. Böylece bu kuruluşlar tarafından sahtekarlık (fraud), kara para
aklama ve benzeri hususlarda uygulanması gereken tedbirler daha belirgin hale
getirildi.
• Mevzuat kapsamında ödeme ve elektronik para kuruluşlarının müşteri
ile yaptıkları işlemlere yönelik, kimlik doğrulama ve şüpheli işlem
bildirimi yükümlülükleri ortaya çıktı. Ödeme ve elektronik para
kuruluşlarının ister dışarıdan, isterse kendi organizasyon şemaları
içerisinden bir kişiyi mevzuat hükümlerine uygun olarak “uyum
görevlisi” olarak atamaları zorunlu hale geldi. Atanacak uyum
görevlisinin uyum konuları haricinde başka görevlerde bulunmasına
mevzuat kapsamında izin veriliyor. Bu kapsamda, ödeme kuruluşları
ve elektronik para kuruluşlarında mevcut durumda görevli olan İç
Kontrol Sorumlusu ve Risk Yöneticisi dahil çalışanların, bu mevzuat
kapsamında uyum görevlisi olması mümkün görünüyor.
• Mevzuat kapsamında, kimlik doğrulama yükümlülüğü, müşteri tarafından
yapılan işlemin niteliğine ve tutarına göre tetiklenebiliyor. Mevzuata göre,
elektronik ortamlarda alınan başvurularda, gerçek kişiler için kimlik
bilgilerinin MERNİS üzerinden, tüzel kişilerde ise Türkiye Odalar ve Borsalar
Birliği, Gelir İdaresi Başkanlığı veya benzeri kurumlardan teyit edilmesi
gerekiyor. Kimlik doğrulama yükümlülüğünün kural olarak yüz yüze
gerçekleştirilmesi gerekiyor. Diğer yandan MASAK Genel Tebliği Sıra No: 5
(Tebliğ) ile basitleştirilmiş tedbirler tanımlanmış ve bu tedbirlerin hangi
yükümlü tarafından hangi koşullarda uygulanabileceği sıralandı. Tebliğe
yapılan eklemelerle elektronik para kuruluşlarına basitleştirilmiş tedbirler
uygulama imkânı tanındı. Buna karşın aynı imkân ödeme kuruluşlarına
tanınmadı.
Mevzuata göre elektronik paranın teminine yönelik işlemlerde elektronik
para kuruluşları aşağıdaki şartların varlığı halinde kimlik tespiti yapmayabilir:
• Aynı yıl içinde nakit çekim tutarı 300 TL’yi aşmayan ve sadece mal ve hizmet
alımında kullanım amaçlı elektronik para ihracı yapılması.
• Yeniden yükleme yapılabilen ve toplam yükleme tutarı bir ay içinde 750
TL’yi ve her halükarda bakiyesi 750 TL’yi aşmayan ve sadece mal ve hizmet
alımında kullanım amaçlı elektronik para ihracı yapılması.
• Tebliğe göre, ilk paragrafta belirtilen tutarların üzerinde elektronik para
ihracını müşteri ile yüz yüze olmaksızın münhasıran elektronik ortamda
elektronik bir hesap üyeliği vasıtasıyla gerçekleştiren elektronik para
kuruluşlarının mevzuatta belirlenmiş bazı koşulların varlığı halinde,
yukarıda da belirtilen kimlik tespiti yükümlülüklerinden muaf tutulması
öngörülüyor.
Mevzuat kapsamında yükümlüler, şüpheli olabilecek bir işlemle
karşılaştıklarında, işlem hakkında araştırma yaparak elde ettikleri bilgi
ve bulguları Şüpheli İşlem Bildirim Formu doldurarak, işleme ilişkin
şüphenin oluştuğu tarihten itibaren en geç 10 iş günü içinde MASAK’a
iletmek zorunda. Mevcut durumda bankalar, sermaye piyasası aracı
kurumları, sigorta ve emeklilik şirketleri ile faktoring, finansman ve
finansal kiralama şirketleri için farklı rehberler yayımlanmış olup, diğer
yükümlüler “Genel İşlem Rehberine” tabi durumda. Henüz ödeme ve
elektronik para kuruluşları ile ilgili olarak herhangi bir özel rehber
mevcut olmadığından bu kuruluşların yapacakları Şüpheli İşlem
Bildirimleri de Genel İşlem Rehberine göre yapılıyor.
DERS SONU
FinTech’e Yatırım Yapmak:
Melek Yatırımcılar
FINTECH 13. HAFTA
• Küreselleşen rekabet koşulları ve mevcut rekabet koşullar girişimcilik
faaliyetlerinin önemini açıkça ortaya koymaktadır. Ülkelerin ekonomik
kalkınmasında önemi bir paye sahip olan girişimcilik faaliyetlerinin
desteklenmesi ve yaratıcı girişimci fikirlere finansmanın sağlanması
oldukça önem arz etmektedir. Yeni kurulan girişim faaliyetlerinin
finansman ihtiyaçları iki farklı yöntemle sağlanmaktadır. Bu yöntemler;
biçimsel ve biçimsel olmayan kaynaklardır. Biçimsel kaynaklar; devlet,
leasing, factoring, forfaiting, franchising, kredi kuruluşları, risk
sermayedarları vb. iken, biçimsel olmayan kaynaklar ise; kişisel
mevduatlar, aile ve arkadaşlar ile meleklere finansman sağlayan
yatırımcılardan.
• Melek yatırımcı risk ve büyüme potansiyeli içeren projelere sahip ancak
finansman ihtiyacı olan girişimcilere sermaye sağlayan, yatırım yapan,
tecrübelerini aktaran özel bir yatırımcı tekniğidir. Kendi işini kurmak isteyen
girişimcilerin desteklenmesi ve yatırım için gerekli olan finansman
kaynaklarına ulaşmaları için melek yatırımcıların varlığı son derece
önemlidir. Kendi işini kurmak isteyen girişimcinin melek yatırımcılara
başvurmaktan başka bir seçeneği de yoktur. Çünkü melek yatırımcı
sermayesi olmayan ve başarılabilir bir iş fikrine sahip olan girişimciye
finansman sağlamakta ve yatırımlara ortak olmaktadır. Dolayısıyla bu
süreçte hem melek yatırımcılar hem de girişimciler kazanmaktadır. Ayrıca
girişimcilere uluslararası şubelere tanıtılma fırsatı, global fonlara ve
kaynaklara erişebilme, tüm sektörlerden girişimcilere açık olma, kaliteli
yatırımcılara sunulma, kesinlikle kanıtlanmış, etik yatırım süreci ve eğitim
programları ve mentorluk desteğini de melek girişimcilerden almaktadırlar.
• Melek (angel) kavramı, tarihte ilk olarak Brouadway’daki borsa
tüccarlarının Brouadway gösterilerinin devam etmesi için katma
değeri yüksek, riskli yatırımları yapan zenginleri etkilemek için
kullanılmıştır. Melek diye adlandırılan bu varlıklı bireyler, gösterilerde
rol alan ve hayranlık duydukları tiyatro oyuncuları ile tanışma fırsatı
yakalamak için yatırım yapmaktaydılar. Günümüz melek yatırımcıları
da birçok yönden bu meleklerle benzerlik taşımaktadır. Varlıklı bireyler
ve aileler, beğendikleri iş fikirlerine sahip insanların teklif ettikleri
yüksek risk içeren işlere yatırım yapmak arzusundadırlar. Melekler
aynı zamanda daha yüksek riske sahip çekirdek veya başlangıç
sermayesi sağlamak isteyen finansal olarak sofistike özel
yatırımcılardır.
• Yatırımcıya melek yatırımcı ismi ilk kez 1981’de New Hampshire
Üniversitesi’nden finans profesörü İngiliz William E. Wetzel tarafından
ortaya atılmıştır. William Wetzel, ABD’deki girişimcilik faaliyetlerini ve
finansman modellerini incelerken salt getiri beklentisi dışında yatırımcının
başka motivasyonları olduğu için literatüre ilk defa bu terimi eklemiştir.
Melek yatırımcılar, şirketlere sadece maddi destek sağlamıyor; aynı
zamanda bilgi, deneyim ve birikimlerini de girişimcilerle paylaşmakta ve
onlara mentorluk yapmaktadırlar. İş yaşamında yöntem ve metotlar ne
kadar değişse de kuşkusuz günümüzdeki melekler de ilk örnekleri ile benzer
özeliklere sahiptirler. Melek yatırımcı, başlangıç aşamasında olan potansiyel
bir iş fırsatına yatırım yapan, işletmelerin büyümeleri veya gelişmeleri için
finansman sağlayan kişidir. Başka bir ifade ile; yüksek risk ve büyüme
potansiyeli içeren firmalara, kuruluşlarının çok erken döneminde yatırım
yapan özel bir yatırımcı tipidir.
• Melek yatırımcılar, daha kuruluş aşamasında olan yeni kuruluşlara
büyüme aşamasına kadar başlangıç sermayesi sağlayan bir kaynak
sağlamaktadırlar ve küçük işletmeleri finanse etme noktasındaki
rolleri önemli bir düzeydedirler. Farklı kaynaklarda yer alan tanımların
ortak yönleri göz önüne alındığında melek yatırımcı, kuruluş
aşamasındaki veya zor durumdaki firmalara, sağladıkları finansmanla
onlara hayat veren kişi veya kuruluşlar olarak tanımlanmaktadır.
Melek yatırımcılar, kendileri de genellikle başarılı birer girişimci
oldukları için yatırım yaptıkları firmalara iş konusunda sürekli
danışmanlık yaparak onlara katma değer yaratmaktadırlar.
• Melek Yatırımcı, diğer geleneksel yatırım enstrümanlarına göre %25
ve daha fazlası gibi yüksek getiri sağlayacak yatırımlara destek
vermektedir. Melek Yatırımcıların kendileri de genellikle başarılı birer
girişimci oldukları için yatırım yaptıkları firmalara iş konusunda sürekli
danışmanlık yaparak, onlara katma değer katmaktadırlar. Dışarıdan
sağlanacak finansal kaynakların değerlendirilmesinde, kullanılacak
fonların vadeleri, maliyeti ve yönetim üzerindeki kontrol etkisi olmak
üzere, üç temel faktörün dikkate alınması gerekmektedir.
• Melek yatırımcılar, ortaklara mali destek sağlamanın yanı sıra, yönetim,
pazarlama ve danışmanlık hizmeti de vermektedirler ve bilgi ve
tecrübelerini de aktarmaktadırlar. Melek yatırımcılar, kendileri de başarılı
girişimciler oldukları için yatırım ve ortaklık yaptıkları firmalara danışmanlık
yaparak değer yaratmaktadırlar. Sermaye sahiplikleri yanı sıra genellikle
yatırım yaptıkları alanla ilgili kişisel deneyime de sahiptirler ve azda olsa da
işleri takip ederler. Melek Yatırımcılar finansman sağladıkları şirketlerin
yönetiminde aktif rol almayı isterler. Melek yatırımcılar, yüksek risk ve
yüksek getiri potansiyeline sahip olan firmalara kuruluşları daha yolun
başında iken yatırım yapmaktadırlar. Böylelikle melek yatırımcı olmayı
seçenlerin beklentileri yalnızca yatırdıkları paranın geri dönüşümünü
sağlamak değil; bunların yanı sıra manevi tatmin beklentisi içinde bulunan
meleklere de rastlanılmaktadır.
Melek Yatırım Kararlarını Etkileyen Faktörler
• Melek yatırımcılar, yatırıma karar verirken, maddi faktörleri yanı sıra,
maddi olmayan yatırım teşvik edici faktörleri de düşünmektedirler.
Melek yatırım kararları, sosyal, ekonomik ve kişisel faktörlerden
etkilenmektedirler ve yatırımlarını üç farklı şekilde yaparlar. Bunlar
şöyle sıralanabilirler:
• Para yatırımı-maddi destek,
• Bilgi birikimi (bilgi, uzmanlık, ağ) yatırım-manevi tatmin isteği,
• Para ve bilgi yatırımı.
• Melek yatırımcılar, yatırıma karar verirken, maddi faktörleri yanı sıra,
maddi olmayan yatırım teşvik edici faktörleri de düşünmektedirler.
Melek yatırım kararları, sosyal, ekonomik ve kişisel faktörlerden
etkilenmektedirler ve yatırımlarını üç farklı şekilde yaparlar. Bunlar
şöyle sıralanabilirler:
• Para yatırımı-maddi destek,
• Bilgi birikimi (bilgi, uzmanlık, ağ) yatırım-manevi tatmin isteği,
• Para ve bilgi yatırımı.
• Melek yatırımcı olmayı seçenlerin beklentileri yalnızca yatırdıkları
paranın geri dönüsünü sağlamak, katma değer yaratmak ve girişim
sürecinde rol almak değildir; bunların yanı sıra manevi tatmin
beklentisi içinde bulunan melek yatırımcılara da rastlanmaktadır.
Bunlar göstermektedir ki, girişimci niyeti veya girişim sürecinin bir
parçası olmak, melek yatırımcı kararlarını etkileyen finansal olmayan
önemli faktörlerdir. Melek yatırımcılar, yatırımlarında her zaman
karlılığa odaklanmazlar. Erzioini (1988)’ye göre melek yatırımcılar
sadece hırslı bir şekilde refahlarını ve mutluluklarını yükseltmek için
firmalara yatırım yapmamakta, aynı zamanda yatırım kararlarında
bulunurken, kendi çıkarlarını bir kenara bırakıp başkalarının acılarını
düşünerek de yatırım yapmaktadırlar.
• Benzer bir çalışmada Holaday ve diğ. (2003), bazı melek yatırımcıların
tedavisi mümkün olmayan hastalıktan dolayı yakınlarını kaybeden
profesyonel zengin kişiler oldukları ve bu hastalıkların önlenmesini
kendilerine dert etmişlerdir ve bilgi ve iletişim teknolojisi,
biyoteknoloji ve sağlıkla ilgili teknolojilere daha fazla yatırım
yapmışlardır. Bunlar da göstermektedir ki, melek yatırımcılar yatırım
kararı alırken finansal olmayan sebeplerden de etkilenmektedirler.
• Son zamanlarda melek yatırımcı sayısının giderek artması ile birlikte,
diğer kurumsal finansman teknikleri gibi, melek yatırımcılar da daha
koordineli bir şekilde çalışarak bilgi ve birikimlerini paylaşmak
suretiyle çeşitli ağlar kurmuşlardır. Bu ağların birçoğu internet
üzerinde faaliyet göstermektedir. Melek yatırımcılar ve girişimciler bu
ağlar araçlığı ile bir araya gelebilmekte ve deneyimlerini
aktarabilmektedirler. Dünyada melek yatırımcıları buluşturan ve her
ülkenin bir temsilcisinin olduğu Dünya Melek Yatırımcılar Birliği
(WBAA) oluşturmuşlardır. Ayrıca buna benzer şekilde Avrupa Melek
Yatırımcılar Ağı (EBAN) toplamda Avrupa’da 50 ülkenin melek
yatırımcılarını tek çatı altında toplamıştır.
Melek Yatırımcıların Özellikleri
• Melek yatırımcı terimi sadece bir yatırım grubunu değil, birbirinden bağımsız yatırım yapan farklı
kişileri temsil etmektedir. Bu sebepten dolayı melek yatırımcıların özellikleri birbirinden oldukça
farklıdır. Melek yatırımcıların karakteristik özelliklerine yakından bakılırsa aşağıdaki gibi
sıralamak mümkün olabilir:
• Melek yatırımcılar bağımsız hareket edebildikleri gibi birleşerek grup olarak da hareket
edebilmekte, bu şekilde daha büyük finansal ihtiyaçlara da cevap verebilmektedirler.
• Melek yatırımcılar başarılı olabilecek bir yatırımı desteklemenin yanında; kendilerinin
değerlendirebileceği girişim fırsatlarını da takip etmektedirler.
• Sermaye sahiplikleri yanı sıra genellikle yatırım yaptıkları alanla ilgili kişisel deneyime de
sahiptirler.
• Melek yatırımcı olmayı seçenlerin beklentileri yalnızca yatırdıkları paranın geri dönüşünü
sağlamak, katma değer yaratmak ve girişim sürecinde rol almak değildir; bunların yanı sıra manevi
tatmin beklentisi içinde bulunan melek yatırımcılara da rastlanmaktadır.
• Melek yatırımcılar finansman sağladıkları şirketlerin yönetiminde aktif rol almayı istemektedirler.
• Melek yatırımcıların büyük çoğunluğu 35–65 yaş arası şirket sahibi işadamlarından oluşmaktadır.
Melek Yatırımcıların Özellikleri
• Melek yatırımcılar genellikle, proje başına Avrupa Birliği’nde 25 – 250.000 Euro
ABD’de 10–500.000 dolar aralığında yatırımlara destek vermektedir.
• Melek yatırımcılar en çok sağlık, medikal hizmetler, finansal teknolojiler, yazılım
ve biyoteknoloji sektörlerine ilgi duymaktadır.
• Melek yatırımcılar yenilikçi firmalara finansman desteğinin sağlamakla kalmayıp,
aynı zamanda yönetim desteği ve eğitim hizmeti vermekte ayrıca, önemli
konularda alınan kararlarda etkin rol oynamaktadırlar.
• Melek yatırımcılar kurumsal yatımcılardan destek sağlayamayan, halka
açılamayacak nitelikte olan yenilikçi firmaları ve kişileri desteklerler.
• Melek yatırımcılar, yüksek risk ve yüksek getiri potansiyeline sahip firmalara,
kuruluşlarının henüz yolun başında (Start-up) iken yatırım yaparlar. Ancak,
destekledikleri firma başarıya eriştikten sonra girişimci ruhuna uygun olarak, kârlı
düzeye gelmiş olan firmayı kendi ayaklarının üzerinde devam etmeleri için bırakır
ve destekleyecek yeni projelere yönelirler.
Melek Yatırımcıların Avantaj ve Dezavantajları
Melek yatırımcıların avantajları şöyle sıralanabilir;
• Melek yatırımcılar nispeten daha küçük yatırımları tercih ederler.
• Melek yatırımcılar genelde başlangıç aşamasında olan işletmelere yatırım yaparlar.
• Melek yatırımcıların avantajı risk ve sorunları paylaşmaktır. Başka bir ifadeyle çıktığı yolda yalnız
yürümemektir.
• Melek yatırımcılar bütün sektörlere yatırım yapabilirler.
• Melek yatırımcılar finansal kararlarda risk sermayedarlarına göre daha esnektirler.
• Melek yatırımcıların sağladıkları fonlar fiyatlarda oynamalara neden olmaz.
• Melek yatırımcılar katma değer yatırımcılarıdır yatırım yapılan şirket yatırım yapan şirkete
dönüşebilir.
• Melek yatırım pazarı geniş bir coğrafyada yer alabilir.
• Melek yatırımcılarda sağlanan para kaldıraç etkisi yapar (yatırım yapılan işletme diğer finansman
sağlayıcıları için çekicilik oluşturur).
• Melek yatırımcılar yatırımları dışında kredi imkanı da sağlarlar.
Melek Yatırımcıların Avantaj ve Dezavantajları
Melek yatırımcıların dezavantajları ise şöyledir;
• Melek yatırımcılar aynı firmaya takip eden yatırımlar yapmaktan
kaçınırlar.
• Melek yatırımcılar girişimcinin kontrol gücünden ödünç vermesine
sebep olabilecek söz hakkına sahip olmak isterler.
• Melek yatırımcılar firmaya yardımcı olmaktan çok tek başına
hareket eden bir canavara dönüşebilirler.
• Güvenilirlik açısından melek yatırımcılar ülke içinde ve dışında isme,
üne ve prestije sahip değildirler.
Türkiye’de Melek Yatırımcılık
Bilginin ve bilgiye dayalı üretimin gittikçe önem kazandığı günümüz
ekonomisinde, melek sermaye büyük önem kazanmaktadır.
Girişimcilerin fikirlerini hayata geçirirken genellikle finansman sıkıntıları
ile yüzleşmek mecburiyetinde kalmaktadırlar. Bu noktada girişimciler
çeşitli destek mekanizmaları araştırmalara girerler ve ürünü pratiğe
aktarma süreçleri sekteye uğramaktadır.
Türkiye’de benzer süreçlerin islediği aşikârdır ve melek sermaye konusu
Türkiye’de henüz yeterince ilgi görmemiştir. Bu da gösteriyor ki dünyada
hatırı sayılır bir ekonomi yaratmış olan melek yatırımcı sistemi
Türkiye’de de gittikçe artmaktadır ve çeşitli iş kollarında yatırım
yapmaktadırlar.
Melek yatırımcılığı Türkiye’ye Türkiye’nin en eski danışmanlık yönetim firması
Helix Yönetim Danışmanlığı bünyesinde 2006’da kurulan LabX tarafından
getirilmiştir. LabX fikri olup da sermayesi olmayan girişimciyle melek yatırımcı
arasında adeta bir köprü görevi görmektedir. Fikir sahibi girişimci öncelikle LabX’e
başvurmaktadır. LabX fizibilite çalışmasından sonra iş fikrini sabitleştirmekte ve
çeşitli ülkelerdeki melek yatırımcılardan finansman sağlamaktadır. LabX aynı
zamanda şirkete ortak olmakta ve girişimciye danışmanlık hizmeti de vermektedir.
LabX tarafından kurulan Türkiye’nin ilk melek yatırımcı ağı, hâlihazırda 85 kişilik bir
melek yatırım gücüne sahiptir. LabX Melek Yatırımcı Ağı, üyesi olduğu EBAN
uluslararası melek yatırımcı ağı ve yerel işbirlikleri sayesinde yatırımcılara benzersiz
iş fikirlerine ulaşma ve uluslararası arenada varlık gösterme imkânı sunmaktadır.
Potansiyeli yüksek iş fikirlerini şirketleştirmek ve yürüyen projeleri geliştirmek
amacıyla kurulan LabX, bu hizmeti karşılığında girişimcilerden herhangi bir ücret
talep etmemektedir (www.lab-x.org, 2014).
Galata İş Melekleri (GBA), yeni girişimlere onlara rehberlik ederek, iş fikirleri için
finansman bulmayı hedefleyen, Türkiye’nin ilk melek yatırım ağlarından biridir.
Galata İş Melekleri, Türkiye’deki melek yatırımcıların başarı, nitelik ve niceliğini
artırmayı amaçlayan; bunu yaparak yeni kurulan yenilikçi şirketler için daha büyük
bir sermaye havuzu oluşturan ve oluşumunda yatırımcılarn yol göstericiliği ile
desteklenmiş bir organizasyondur. Kar amacı gütmeyen bir organizasyon olarak
faaliyetlerde bulunan Galata İş Melekleri, üye melek yatırımcılar ve istekli
girişimcilerin başlangıç seviyesindeki girişimleri konusunda fikir alışverişinde
bulundukları ve fırsatlarını tartışmak için bir araya geldikleri bir platform olarak
hareket etmektedir. Başlangıç aşamasındaki yenilikçi, etkili, ileri teknoloji şirketlerin
pazar lideri olmalarını hızlandırmaya yardımcı olan yöneticiler, girişimciler ve
deneyimli melek yatırımcılardan oluşan Galata İş Melekleri’nın mevcut üyeleri
arasında, Mynet, Airties, Gittigidiyor, Yemeksepeti, Markafoni, Pozitron, Vepa Grup,
ReklamZ, DBI, 41-29 gibi dünya çapındaki şirketleri kurmuş ve yapılandırmış ve
Apple, eBay, Maxim, Turkcell gibi öncü şirketlerde üst düzey yöneticileri
bulunmakladır.
Türkiye’de Melek Yatırımların Sektörlere Göre Dağılımı (2016)
SEKTÖRLER %
Yazılım ve Uygulama Geliştirme 55
E-Ticaret 22
Veri Taban Faaliyetleri 11
Bilimsel Araştırma ve Geliştirme 4
Elektrik Makine ve Cihaz İmalatı 4
Diğer Hizmetler 4
• Türkiye dünyada melek yatırım potansiyeli en yüksek olan ülkelerden biri
konumundadır. Melek yatırımcılığın 2011’de başladığı Türkiye’de ise 600’e
yakın melek yatırımcı olduğu ve bunların 50 milyar TL’nin üzerinde yatırıma
imza attığı tahmin ediliyor. 2012 yılında Türkiye’de melek yatırımcı sayısı
412 ve toplam ağlar üzerindeki yatırım değeri ise 10,5 milyon € olmuştur.
2012 yılın sonunda bu artış % 11,6 olmuştur. 2014 yılında 450 melek
yatırımcı, 10 Ağ, 61 melek yatırımla finanse edilen şirket ve toplam melek
yatırım 14,4 milyon olmuştur. Türkiye’de henüz melek yatırım konusunda
gerekli yasal düzenlemelerin henüz yeni yapılmış olmasına rağmen,
istihdam yaratma ve ileri teknoloji ürünlerinin geliştirilmesi ve
üretilmesinde KOBİ’lerin rolünü ve dolaysıyla da melek yatırımcılığı
benimseyen girişimci ve yatırımcıların sayısı gün geçtikçe artmaktadır.
Dünyada Melek Yatırımcılık
• 1999 yılında Avrupa Birliği’nin önderliğinde Brüksel’de kurulan EBAN –
Avrupa Melek Yatırım Ticaret Örgütü’nün kuruluşunu, 2005 yılında ABD’de
kurulan ACA – Amerika Melek Yatırımcılar Ticaret Örgütü takip etmiştir.
ACA’nın kuruluşunu ise 2014 yılında Lagos’ta kurulan ABAN – Afrika Melek
Yatırımcılar Ticaret Örgütü ve Amman’da kurulan Orta Doğu Melek
Yatırımcılar Ticaret Örgütü izlemiştir. 2014 verilerine göre tüm dünyada 7
ayrı kıtada melek sermayenin payı 100 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
Avrupa’da melek yatırımcıların sayısı gittikçe artmaktadır. Bu artış ile
birlikte melek yatırım ağlarının sayısında da hatrı sayılır bir artış
gözlenmektedir. Aşağıdaki tabloda ülkeler itibari ile melek yatırım miktarlar
verilmiştir. Yatırım tutarları olarak bakıldığında Uluslararası Melek Yatırımcı
Ağı (EBAN, 2006) verilerine göre Avrupa’da en çok melek yatırım
63.671.988 Euro ile İngiltere’de yapılmıştır.
ÜLKE YATIRIM TUTARI (EURO)
İngiltere 63.671.988
Fransa 26.000.000
İsviçre 13.500.000
İsveç 12.500.000
İtalya 11.800.000
Finlandiya 10.395.500
Belçika 7.070.075
Almanya 6.598.000
Hollanda 3.950.000
İspanya 2.285.000
Avusturya 1.800.000
İrlanda 550.000
• ABD’de 1980 yılından bugüne kadar yeni istihdamın % 80’ini yeniliklerin ise %
50’sini melek yatırımcılar tarafından desteklenen girişimciler gerçekleştirmiştir.
Bunun için ‘melek yatırımcılar’ bireysel yatırımlarının yanı sıra Melek Yatırımcı
Kulübü olarak adlandırılan 10 ile 60 kişi arasında değişen gruplar oluşturarak hem
işe daha profesyonel yaklaşmayı hem de riski grubun diğer üyeleri ile paylaşmayı
hedeflemektedir Amerika’da 2005 yılında 227.000 bireysel melek yatırımcı ve
bunların da dahil olduğu 250’den fazla aktif Melek Yatırımcı Kulübü
bulunmaktadır.
• ABD'de melek yatırımcılar genellikle SEC düzenlemelerine uymak için
akreditasyonu olan yatırımcılardır ancak 2012 yılındaki iş kanunu bu
gereksinimleri 2013 yılı ocak ayından başlamak üzere biraz daha gevşetmiştir.
2012 yılında ABD'de 23 milyar dolara yakın yatırım yapan melek yatırımcılar,
sadece yıllık 67000 girişimin fonlanmasını sağlamakla kalmamışlar, aynı zamanda
fonları sayesinde 2012 yılında 274800 yeni istihdam sağlamışlardır. 2013 yılında
teknoloji sektörü yöneticilerinin %41'i melek yatırımcıları bir fon aracı olarak
tanımlamaktadır.
• Coğrafi olarak Silikon Vadisi ABD'deki melek yatırım piyasasını 2011'in ikinci
çeyreğinde ABD merkezli şirketlere yapılan 7.5 milyar dolar yatırımın
%39'unu alarak domine etmektedir. Bu rakam New England'da yapılan
yatırımın toplam değerinin 3-4 katı kadardır. 2011'deki toplam yatırım ise
22,5 milyar dolardır. Bu rakam 2010 yılındaki toplam yatırım tutarı olan
20,1 milyar doların %12,5 artmış halidir. ABD’de melek yatırımcıların
finanse ettikleri yatırımlar giderek artmaktadır. Finanse edilen yatırımlar
büyüdükçe ve sayıları arttıkça istihdam artısının da görüleceği aşikârdır.
Sadece yaratılan istihdam açısından bakıldığında bile, bu tür bir finansman
modeli uygulamanın ne kadar önemli olduğu kolayca görülebilmektedir.
İşsizliğin azaltılmasında ve sürdürülebilir büyümenin sağlanmasında bu tür
mekanizmalar önem arz etmektedir.
• Tüm dünyada yaygın bir şekilde kullanılan melek yatırımcı
finansmanının ülke ekonomilerine olan katkısı son derece büyüktür.
Dünyada melek yatırımcılık tekniğine duyulan ilgi giderek artmaktadır.
Uluslararası Melek Yatırımcı Ağı (EBAN, 2014) verilerine göre tüm
dünyada 7 ayrı kıtada melek sermayenin yatırım payı 100 milyar dolar
olarak gerçekleşmiştir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerin gelişimlerin
hızlandırılması için girişimcilik faaliyetlerinin önemli bir etken olduğu
aşikârdır.
DERS SONU
FinTech Girişim Örnekleri
FINTECH 14. HAFTA
• Finans ve teknoloji kelimelerinin birleşiminden türetilmiş bir terim
olan fintech teknolojiye dayalı finansal servislerin genel adıdır.
Dünyada 2008 yılında fintech sektörüne yapılan yatırım 2015 yılında 3
katına çıkarak 928 milyondan, 2,97 milyar dolara yükselmiş. 2018
yılında ise 8 milyar dolara yükselmesi ön görülüyor. 2008 yılında
yaşanan kriz fintech’deki hızlı yükselişin önemli nedenlerinden biri
oldu. Bu tarihten itibaren fintech çeşitli nedenlerden dolayı dünyanın
her yerinde gelişimini sürdürmeye devam etti. Geleneksel bankacılık
sistemleri ile ilgili sıkıntılardan ötürü bankalara duyulan güvensizlik bir
yana, daha ucuz maliyetler ve şeffaf ücretlendirme sistemi ile
alternatif çözümler üreten fintech girişimlerinin yakın gelecekte çok
da güçleneceği aşikar.
• Fintech’in finans üzerindeki etkileri sayısız. Bankacılıktan para
transferine, kurumsal ve kişisel kredilerden yatırımlara kadar her
konuda fintech geleneksel finansa alternatif çözümler sunuyor.
Fintech ekosistemde çok farklı iş modelleri de karşımıza çıkıyor. Para
transferi, sermaye fonlama, mobil ödemeler, alım satım platformları
bunlardan sadece birkaçı.. Artıları son derece cezbedici olan fintech
modellerinin önündeki en önemli bariyer ise güvenlik. Londra
merkezli para transfer platformu TransferWise Kurucu ve CEO’su
Taavet Hinrikus’a göre insanlar Google, Amazon, ve Facebook gibi
sitelere güvenmeyi öğrendikleri gibi finansal teknoloji şirketleri ile
bilgilerini paylaşmaya alışacaklardır.
Dünyada Fintech Konusunda Örnek Finansal Teknoloji
Girişimleri
• Fintech’in finans üzerindeki etkileri sayısız. Bankacılıktan para
transferine, kurumsal ve kişisel kredilerden yatırımlara kadar her
konuda fintech geleneksel finansa alternatif çözümler sunuyor.
Fintech ekosistemde çok farklı iş modelleri de karşımıza çıkıyor. Para
transferi, sermaye fonlama, mobil ödemeler, alım satım platformları
bunlardan sadece birkaçı.. Artıları son derece cezbedici olan fintech
modellerinin önündeki en önemli bariyer ise güvenlik. Londra
merkezli para transfer platformu TransferWise Kurucu ve CEO’su
Taavet Hinrikus’a göre insanlar Google, Amazon, ve Facebook gibi
sitelere güvenmeyi öğrendikleri gibi finansal teknoloji şirketleri ile
bilgilerini paylaşmaya alışacaklardır.
Girişimleri
• Betterment
• 2015 yılında New York merkezli olarak kurulan girişim otomatik
yatırım servisleri ile kişisel yatırım servisleri sunuyor. Firma yatırımın
boyutuna bağlı olarak yüzde 0,15 ile 0,35 arasında değişen bir faiz
oranı sunuyor. Kurucusu ve CEO’su Jon Stein tarafından yönetilen
firma, varlıklarını geçtiğimiz yıl yüzde 200 oranında arttırarak 1 milyon
dolardan 3 milyon dolara çıkardı.
Girişimleri
• WePay
• San Francisco merkezli bir girişim olan WePay kredi kartı ödeme
süreçlerini GoFundMe veya CrowdRise gibi platformlar üzerinde yüzde
2,9 komisyon ve artı işlem başı 30 cent karşılığında online olarak
gerçekleştiriyor. 2014 yılında 24,9 milyon geliri olan şirketin geliri
geçtiğimiz Ekim Ayında 75 milyon dolara ulaştı. 2015 yılında 5 bin
firma arasında 62. sırada yer alan firmanın değeri 220 milyon dolar
olarak belirlenmişti.
Girişimleri
• Affirm
• 2013 yılında PayPal kurucu ve yatırımcısı Max Levchin tarafından
kurulan girişim kullanıcılarına büyük e-ticaret alımları için taksitli
krediler sunuyor. Geçtiğimiz sene şirket öğrencilere kredi sağlamak
için Kaplan, General Assembly, Bloc gibi eğitim kurumları ile işbirliği
oluşturdu. Firmanın faiz oranları yüzde 6 ile 20 arasında değişiyor.
Firmanın ayrıca 275 milyon dolar öz sermayesi bulunuyor.
Girişimleri
• CommonBond
• İster finansal teknoloji firması isterseniz kredi kuruluşu olarak adlandırın,
Commonbond gittikçe büyümeye ve yaygınlaşmaya devam eden bir girişim.
Şirket kurucusu ve CEO’su David Klein merkezi New York’ta bulunan
alternatif kredi firmasını bu şekilde tanımlıyor. Dikkat çekici girişimlerden
biri olan CommonBond Amerika’daki 1,3 trilyon dolarlık öğrenci krizini
çözmeyi hedefliyor. 2015 yılında çalışan sayısı 2 katının üstüne çıkan firma 2
binden fazla okulun mezunlarına hizmet veriyor. Şimdiye kadar 100 milyon
dolardan fazla öğrenci kredisini finanse eden şirketin hedefi 2016 sonu
itibariyle 1 milyar dolarlık kredi sağlamak. Şirket şu anda yeterince karlı
olmasa da Klein henüz hiçbir kredilerinin batmamasından dolayı gururlu.
Şirketin hedefi gelecek iki yıl içinde kar elde etmek.
Girişimleri
• Kabbage
• 40,2 milyon dolarlık yıllık gelire sahip olan şirket 2015 yılı 5 bin
firmanın yer aldığı listede 36. sırada yer aldı. Şirket kredi
hesaplamalarında pek çok kompleks veri sistemi kullanıyor. Kabbage’ı
özel kılan ise kredilerinin kısa dönemli olması ve müşterilerinin yüzde
70 inin küçük çaplı işletmeler olması.
Girişimleri
• Orchard Platform
• Kurucu ortağı ve CEO’su Matt Burton tarafından yönetilen şirket
yatırımcıları piyasadaki 130 kredi sağlayan firma ile buluşturan bir
finansal data girişimi. Şirket ayrıca Lending Club, Prosper, Funding
Circle gibi şirketlere de servis hizmeti sunuyor. Pek çok önemli
yatırımcının dikkatini çeken şirket kurulduğu 2013 yılından beri gelirini
44,7 milyon dolara çıkardı.
Girişimleri
• TransferWise
• Skype’ın strateji direktörü Taavet Hinrikus ve Kristo Käärman
tarafından yaratılan TransferWise’ın merkezi Londra’da bulunuyor. Bu
iki girişimcinin amacı yabancı para değişimi için daha ucuz ve verimli
bir platform oluşturmaktı. Şu anda kullanıcılarına aylık 34 milyon dolar
banka komisyon muafiyeti sağladıklarını iddia ediyorlar. Oranlar
kullanıcının lokasyonuna göre değişmekle birlikte Amerika’daki her bir
işlem için yüzde 0,7 oranında komisyon alınıyor. Yaklaşık bir yıl önce
şirket ABD’de faaliyet göstermeye başlayan şirketin 91 milyon dolar
tutarındaki finansmanı içinde Richard Branson, Peter Thiel ve Max
Levchin gibi önemli yatırımcılar da yer alıyor.
Girişimleri
• Meniga
• Pek çok finansal teknoloji şirketi kendisini bankaların rakibi olarak
tanımlasa da İzlanda’nın başkentinde yer alan bu küçük girişim
kuruluş amacının bankalara yardımcı olmak olduğunu söylüyor. Para
yönetim yazılımını bankalara lisanslı olarak sunan şirketin
İskandinavya’dan Batı Avrupa’ya kadar 25 banka ile anlaşması
bulunuyor. Şirket bunun karşılığında bankalardan komisyon alıyor.
Meniga Euro bölgesinin en büyük bankası Santanderile de 1,3 trilyon
Euro değerinde bir anlaşma imzaladı. Bu anlaşma altı yıllık şirketin
gelirini yüzde 30 ile 50 arasında artırabilir.
Fintech’in Gelecekteki Rolünü Ortaya Koyan 10 Önemli
Tespit
• Finans hizmetlerini çok daha hızlı ve kolay hale getirme amacıyla
geliştirilen finans teknolojileri, geleceğin iş modellerini inşa ederken
eski iş modellerinin çağı yakalamasına da katkıda bulunuyor. Fintech
olarak da anılan bu teknolojik çözümler, işletme ve kullanıcılara
sağladığı avantajların yanı sıra dünya ekonomisinin şekillenmesinde de
rol oynuyor.
Tespit
• 1) Ekonomik büyüme
• Finansal okuryazarlığın artmasında ve dijital dönüşümün yaygınlaşmasında
önemli ölçüde etkisi olan ödeme teknolojilerinin ülkelerin ekonomik
kalkınmasında da söz sahibi olduğunu savunmak yanlış olmaz. Hatta 2011-
2015 yılları arasında 70 ülkede gerçekleştirilen bir araştırma, fintech’in
ekonomik büyümedeki rolünü çarpıcı bir şekilde gözler önüne seriyor.
• Bu araştırmaya göre, elektronik ödeme ürünlerinin kullanımı 70 ülkenin

gayri safi yurt içi hasılasına 296 milyar dolar katkıda bulundu. Bu tutarın,
küresel GSYİH’nin yüzde 95’ini oluşturduğunu da belirtmekte fayda var.
Tespit
• 2) Teknolojik gelişmeler
• Fintech, sektörel ihtiyaçlar odağında diğer teknolojik gelişmelerden
beslenen bir alan olduğundan yeni çözümlerin geliştirilmesinde de
önemli bir çıkış noktası olarak görev alıyor. Farklı kesimlerden
tüketicilerin yeni nesil finans çözümleri sayesinde teknolojiye
katılımını destekleyen fintech, iş yerlerinin de müşterilerine teknolojiyi
kullanarak daha iyi bir alışveriş deneyimi yaşatabilmelerine katkıda
bulunuyor.
Tespit
• 3) İnovasyon
• Yeni nesil ödeme teknolojileri, ödeme ve bankacılık sektöründeki
rekabetin artması ile daha yenilikçi çözümlerin geliştirilmesini
tetiklerken geleneksel yöntemlerin de ileriye taşınmasını destekliyor.
Böylece pazarda benimsenmiş olan ödeme yöntemleri, hem kullanıcı
hem de işletmeler açısından daha avantajlı hale getirilebiliyor.
Tespit
• 4) Sürdürülebilirlik
• Fintech sayesinde hız kazanan finansal süreçleri; lojistik, ürün tedariği
gibi ticari operasyonların da pratikleşmesini sağlıyor. Bu da
kaynakların daha doğru yöne aktarılmasına ve verimli kullanılmasına
ortam hazırlıyor. Sonuç olarak, iş süreçlerini iyileştiren işletmelerin
sürdürülebilirlik kazanmaları da mümkün olabiliyor.
Tespit
• 5) Dönüşüm
• Fintech alanında yaşanan gelişmeler, iş modellerinin de
çeşitlenmesine katkıda bulunuyor. Farklı teknolojilerle finans
hizmetlerinin genişletilmesine olanak sağlayan fintech; yapay zeka
programcılığı, arayüz tasarımcılığı gibi yeni pozisyonların doğmasına
ön ayak oluyor. Bu şekilde yepyeni meslek tanımlarının ortaya çıkması
ise finans sektörünün sürekli bir dönüşüm içinde olduğunun bir kanıtı
niteliğinde.
Tespit
• 6) Yeni teknoloji merkezleri
• Yerel pazarların ihtiyaçları doğrultusunda yeni finans çözümleri
kurgulamaya odaklanan firmalar, kendi teknoloji üslerini inşa
ediyorlar. Bu gelişme de yeniliklerin yalnızca Silikon Vadisi’nden değil,
dünyanın pek çok farklı noktasından çıkabileceğine işaret ediyor.
Tespit
• 7) Şeffaflık
• Fintech, firmaların ve müşterilerin finansal işlemlerin maliyetleri
hakkında fikir sahibi olmaya imkan yaratıyor. Çünkü bu alanda
geliştirilen ve kullanıma sunulan çözümler ile performans takibi
yapmak mümkün olabildiğinden alışılagelmiş yöntemlerle de kıyas
yapmak söz konusu olabiliyor. Finans teknolojilerinin izlenebilirlik
özelliği, finansal hizmetlerin hem daha şeffaf hem de daha pratik
olmasını sağlıyor.
Tespit
• 8) İş birliği
• Fintech’in doğası gereği, ödeme ve bankacılık alanında faaliyet
gösteren kurumların hizmetlerini çeşitlendirebilmelerinde diğer
bilişim firmaları ile yarattıkları sinerjinin etkili olduğunu savunmak
mümkün. Öte yandan normal koşullarda pazarda birbiri ile rekabet
eden firmaların da hizmet alanlarını geliştirebilmek adına iş birliği
yoluna gittikleri rahatlıkla gözlemlenebilir. Sektörlerin gelişmesi ve
pazarların büyümesi anlamında yürütülen bu iş birliği stratejisi,
yerelde ve küresel ölçekte önemli adımlar atılabilmesinin önünü
açabiliyor.
Tespit
• 9) Fiziksel sınırların ortadan kalkması
• İnternetin yaygınlaşmasıyla çizgileri giderek belirsizleşen coğrafi
sınırlar, fintech çözümleri ile daha önceden hayal bile edilemeyecek
kolaylıkların mümkün hale gelmesiyle iyiden iyiye yok oluyor. Örneğin,
İstanbul’da bulunan birinin Tokyo’daki biri ile sosyal ağlar üzerinden
iletişime geçebilmesi gibi kredi almak-vermek, para transferi yapmak
da aynı şekilde gerçekleşebiliyor. Bu tür gelişmeler, fintech
girişimlerinin dünya çapında ilgi ve destek görmesini sağlıyor.
Tespit
• 10) Sektör büyüklüğü
• Geçtiğimiz 10 yıl içinde fintech alanına yapılan yatırımların miktarı katlanarak
büyüdü ve büyümeye de devam ediyor. 2010 yılında 1,8 milyar dolar olan fintech
yatırımlarının 2015’e gelindiğinde 19 milyar doları bulması da bunun en açık
göstergelerinden.
• Rakamlardan da anlaşılacağı gibi fintech girişimlerinin ve ödeme kuruluşlarının

giderek önem kazanıyor oluşu, fintech’in finans sektörünün büyümesinde ne
kadar etkin bir rol üstlendiğini açıkça ortaya koyuyor.
• İşletmelerin ve müşterilerin ihtiyaçlarından yola çıkılarak geliştirilen ve

yaygınlaşmaya devam eden yeni nesil ödeme çözümleri, fintech’in gelecekte
günlük hayatın içinde çok daha sağlam bir yere sahip olacağına işaret ediyor.
DERS SONU

Finansal Hizmetler Sektörünün Gelişimi Ve Finans Dünyasında Yaşanan Değişim

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Finansal Hizmetler Sektörünün Gelişimi Ve Finans Dünyasında Yaşanan Değişim

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Finansal Hizmetler Sektörünün

Gelişimi ve Finans Dünyasında

• 1. Teknoloji ve regülasyonların finansal hizmetler sektörü üzerindeki

2 Finansal Teknolojiler: Fırsatlar ve Tehditler, Finansal Teknolojilerin Gelişimi ve FinTech’in Doğuşu

3 Siber Güvenlik ve Bilişim Etiği, Tehditler, Riskler, Önlemler

4 Teknolojik Trendler, EMVCo Yeni Standartlar

12 FinTech Ekosisteminde Rekabet ve Oyuncular

14 FinTech Şirket Örnekleri

Finansal sektör içerisindeki ayrımlar belirgin değildir. Örneğin, emlak

Finansal hizmetler sektöründeki şirketler para yönetimi işindedir.

Global olarak, finansal hizmetler endüstrisi, kazanç ve hisse senedi

Bu konu ile ilgili dört geniş kategori bulunuyor.

• 1. Teknoloji ve regülasyonların finansal hizmetler sektörü üzerindeki

2 Finansal Teknolojiler: Fırsatlar ve Tehditler, Finansal Teknolojilerin Gelişimi ve FinTech’in Doğuşu

3 Siber Güvenlik ve Bilişim Etiği, Tehditler, Riskler, Önlemler

4 Teknolojik Trendler, EMVCo Yeni Standartlar

12 FinTech Ekosisteminde Rekabet ve Oyuncular

14 FinTech Şirket Örnekleri

Finansal sektör içerisindeki ayrımlar belirgin değildir. Örneğin, emlak

Finansal hizmetler sektöründeki şirketler para yönetimi işindedir.

Global olarak, finansal hizmetler endüstrisi, kazanç ve hisse senedi

Bu konu ile ilgili dört geniş kategori bulunuyor.

• Mobil internet kullanımı son birkaç yıldır masaüstünü aştı ve hayatımızı

Şekil 2. Neden Fintechler ile Çalışılıyor? (Kaynak: KPMG)

• FinTech, finansal hizmet şirketlerinde en çok kar marjı baskısı yaratıyor…

• Katılımcılara FinTech şirketleriyle iş yaparken karşılaştıkları zorluklar sorulduğunda, yüzde

• Siber güvenlik kavramını; bilişim sistemlerinde insanlarla veya

• Hackerler bilgisayar dünyasında genelde “üstat” olarak tanımlanan,

• Bilişim sistemlerine sızan, zarar veren, bilgileri çalan veyahut illegal

• Genel olarak tanımlar birbirlerine benzer ancak önemli farklılıklarla

• Güvenlik zafiyetlerine karşı sistemlerini taramak ve güncel tutmak,

• Veri hırsızlığına karşı kontrol mekanizmaları geliştirmek, log sistemleri tutmak ve ağ

• Kurum, kuruluş ve kullanıcıların varlıkları, bilgi işlem donanımlarını, personeli,

• Kurum, kuruluş ve kullanıcıların varlıkları, bilgi işlem donanımlarını, personeli,

Elektronik Finans Sistemi Siber Güvenlik Riskleri

Şekil. İnternet Bankacılığı Güvenlik Elementleri

Tablo 1. Siber Güvenlik Şirketleri

• Tedarik Zinciri Yönetimi

Sektörde farklı uygulama örnekleri şimdiden görülebilir olmakla birlikte,

Küresel sigortacılık pazarının büyüklüğü 1,2 trilyon dolar…

• Tedarik Zinciri Yönetimi

Sektörde farklı uygulama örnekleri şimdiden görülebilir olmakla birlikte,

Küresel sigortacılık pazarının büyüklüğü 1,2 trilyon dolar…

• Kimlik doğrulama birçok alan ile ilgilidir. Sanatta, antika eserlerde ve

• Masaüstü bilgisayarlardan uzaklaştıkça ve giderek daha fazla kullanıcı

• Mobil cihazlar her an her yerde kullanıcıların yanında. Bu nedenle,

• Buna karşılık, mobil uyumlu e-ticaret siteleri kendilerini kendilerini

• Kullanıcıların e-ticaret sitenizi keşfetmesi, ilgi çekici ürünlerle

• Mobil uyumlu e-ticaret siteleri, artık bu uyumu henüz tamamlamamış

• Mobil stratejiler kurmak ve e-ticaretteki başarınızı mobil uyum

• Sanal Pos Entegrasyonu Nedir?

• Bazı çalışmalar harika sonuçlar verirken, süreci iyi yönetemeyen takımların

• Görüş ve önerilerin daha hızlı alınması, şikayetlerin çok daha kısa

• Deniz Bank ve Garanti gibi aktif olmasa da Akbank da bu alanları önemsiyor

• Mobil uygulamalarını hızlıca çıkararak akıllı TV’lerde bile herkesten önce

• Firma, Facebook’ta “İnternet Şubesi” kavramını hayata geçirerek 100.000

• Bitcoin (sembolü: ฿, kısaltma: BTC) herhangi bir merkez bankası,

• Para yaratma işlemine madencilik (mining) denilmektedir. Madencilik, hesaplama yetkisini ve

• Ödeme hizmeti sağlayıcıları

• Kimlik doğrulama birçok alan ile ilgilidir. Sanatta, antika eserlerde ve

• Masaüstü bilgisayarlardan uzaklaştıkça ve giderek daha fazla kullanıcı

• Mobil cihazlar her an her yerde kullanıcıların yanında. Bu nedenle,

• Buna karşılık, mobil uyumlu e-ticaret siteleri kendilerini kendilerini