KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Specifični tipovi hardvera i softvera se zahtjevaju za

računarski orijentirani pristup ka procesu dizajniranja i
proizvodnje, koji je ilustriran u prethodnom poglavlju –
Uvoda. Interaktivna manipulacija oblikom dijela je bila ključ
tog procesa, tako ne treba da iznenadi da hardver i sofver
koji omogućavaju interaktivnu manipulaciju oblikom će biti
glavne komponente od kojih se sastoje CAD/CAM/CAE
sistemi. Odatle, kao što je pokazano i na narednoj slici,
grafički uredjaji i njihovi periferali za operacije ulaza i izlaza,
uz normalne i standardne PC računare, čine hardver za ove
CAD/CAM/CAE sisteme. Ključne softverske komponente su
paketi koji manipuliraju ili analiziraju oblike u skladu sa
korisničkim interakcijama sa njima, bilo u dvije ili tri
dimenzije, i ažuriraju bazu podataka. Ove hardverske i
1
sofverske komponente su objašnjene u nastavku
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Komponente CAD/CAM/CAE sistema

2
 KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
HARDVERSKE KOMPONENTE
Kao što je ilustrirano na prethodnoj slici, grafički uredjaj je
sastavljen od jedinice procesiranja displeja, od monitora, i
jednog ili više ulaznih uredjaja. Monitor funkcionira kao
ekran na kojem se pojavljuju grafičke slike, ali generisanje
specifične slike na ekranu je funkcija procesne jedinice.
Drugim riječima, displej procesna jedinica prihvata signale
koji korespondiraju sa grafičkim komandama, proizvodi
binarnu sliku u video memoriji koja se onda prenosi na ekran
CRT ili LCD displeja.
Grafičkom uredjaju je obićno pridružen jedan ili više ulaznih
jedinica. Ove uključuju miš, kuglu, ili tablet podataka, sa
perom za pisanje po površini, pored standardne tastature.
Ove ulazne jedinice olakšavaju interaktivnu manipulaciju
oblicima, omogućavajući korisniku da obezbjedi direktno
grafičke ulaze u računar. Svaka grafička jedinica je obićno
takodjer povezana sa izlaznim jedinicama kao što su ploteri3
 KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
i kolor laserski printeri i 3D printeri. Ove izlazne jedinice
mogu biti dijeljene sa drugim grafičkim stanicama. Sa ovim
izlaznim jedinicama bilo koja slika na displeju se može
prebaciti na papir ili neki drugi medij. Naredna slika pokazuje
tri ulazne jedinice a slika koja slijedi iza nje tri izlazne
jedinice.

Primjeri ulaznih uredjaja: a) miš, b) tablet sa pakom i

olovkom (puck and stylo) i c) prostorna kugla 4
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Primjeri izlaznih uredjaja: a) ploter b) kolor laserski štampač

c). 3D printer firme Z Corporation 5

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Primjeri 3D printanja u oblasti arhitekture i dizajna

6
 KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Primjeri 3D printanja u oblasti arhitekture kod rekonstrukcije

7
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Proces 3D printanja koji uključuje tri faze (preprocesiranje,

procesiranje, postprocesiranje)
8
 KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
Vektorski osvježavajući grafički uredjaji
Vektorski refreširajući uredjaji, koji su uvedeni sredinom 60-
ih, se sastoje iz displej procesne jedinice, baferske memorije
i CRT monitora, kao što je pokazano na narednoj slici:

9
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
Displej procesna jedinica čita displej listu, koja se može
posmatrati kao lista kodova koji odgovaraju grafičkim
komandama koje se šalju od strane aplikacionog programa.
Displej lista je pohranjena u dijelu memorije koji se naziva :
displej bafer. Procesna jedinica takodjer puni displej listu u
displej bafer. Nakon toga, kao što je prikazano na narednoj
slici, displej procesna jedinica generira odgovarajuće
napone na otklonskim pločicama horizontalnim i vertikalnim
tako da elektroni emitirani sa katode udaraju u korektnu
lokaciju na unutarnjoj površini CRT.

10
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
Lokacija odgovara tački slike koju treba kreirati na monitoru.
Unutrašnjost cijevi je premazana fosforom i kada je
pogodjen elektronom on će emitirati svjetlost jedno kratko
vrijeme. Na ovaj način elektronski snop putuje ekranom i
slika generisana u displej listi u displej baferu će se pojaviiti
na ekranu.
Zbog kratkog trajanja emisije fosfora, slika se mora ponovno
iscrtavati i to sa velikom brzinom da korisnik ne bi primjetio
treperenje slike i time zamarao oči. Slika traje u očima(video
memoriji) otprilike 1/30 sekunde, pa je potrebno sa ovom
učestanošću da bude ponovno iscrtavana. Ovaj proces se
naziva refreširanje i sastoji se u iščitavanju displej bafera od
vrha do dna. Dakle displej bafer je isključivo potreban zbog
refreširanja. Nedostak osjećaja treperenja slike se ne može
upotpunosti izbjeći, ali se sa CRT može postići vrlo velika
rezolucija i do 4096 x 4096, tako da prave linije mogu biti 11
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
prikazane bez iskrzanog izgleda.
Nadalje, moguć je dinamički displej za animaciju. Dinamički
displej se dobija modificirajući sadržaj displej bafera, dok
displej procesna jedinica iščitava svaku liniju bafera i radi na
njenom refreširanju. Sadržaj displej bafera se modificira
prijemom grafičkih komandi iz aplikacionog programa, tj u
ovom slučaju animacionog programa.

Raster grafički uredjaji

Raster grafički uredjaji su uvedeni sredinom 70-ih, kao
rezultat široke raspoloživosti televizijske tehnologije. Od
njihovog pojavljivanja, postali su glavni tipovi grafičkih
uredjaja zbog visoke performanse i odnosa
performansa/cijena.
12
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
Osnovni princip rada je slijedeći: Displej procesor prima
grafičke komande od aplikacionog programa, konvertuje ih u
tačka po tačka predstavu, ili tkz. raster sliku ( raster image), i
pohranjuje ove raster slike u dio memorije koje se naziva
bafer okvira ( frame buffer), kao što je prikazano na narednoj
slici:

13
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
Pažljivo posmatrajući sliku na TV ekranu, moguće je uočiti
ovu tačkastu predstavu svake slike. Slika je aproksimacija
grafičke predstave ( image) sa grupom tačaka ili piksela.
Velićina tačaka korespondira željenoj rezoluciji. Raster slika
se pohranjuje u memoriji raster grafičkog uredjaja, dok
displej lista kod prvog tipa displej uredjaja, koja odgovara
grafičkim komandama, se pohranjuje u uredjaju za vektorsko
osvježavanje.
Zbog toga su memorijski zahtjevi i metodi refreširanja
različiti za ova dva tipa uredjaja.
Dok displej procesor generiše i pohranjuje raster sliku u
bafer okvira, on takodjer iščitava sadržaj bafera i izbacije
elektronske snopove na ekranu, reproducirajući sliku iz
bafera okvira ( frame buffer).
Kao i kod uredjaja sa vektorskim refreširanjem, emisija 14
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
svjetla traje vrlo kratko vrijeme, i potrebno je osvježavati.
Jedina razlika je u putanji koji će elektronski mlaz prelaziti za
ovo refreširanje. Naredna slika pokazuje kako se elektronski
mlaz stalno vraća na desnu stranu , sa linijama skaniranja
koje idu prema dole u zatvorenoj petlji.

15
 KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
Vrijeme potrebno za osvježavanje je konstantno i ne zavisi
od kompleksnosti slike koja se treba iscrtati. Ustvari, vrijeme
osvježavanja je ono vrijeme koje je potrebno da se skanira
mlaz od najgornje do najdonje linije skaniranja – obićno 1/30
sekunde kod normalnih televizorskih monitora odnosno
1/100 sekunde kod rasterskih uredjaja veće klase.
Medjutim bafer okvira kod rasterskih uredjaja zahtjeva
mnogo više memorije nego displej bafer kod vektorski
osvježavanih uredjaja.
Rasterska slika pohranjena u baferu okvira sadrži takodjer i
informaciju o boji na taj način što se za svaku tačku ( piksel)
ekrana dodjeli više bita u raster slici. Posmatrajmo slučaj
kada koristimo tri bita za svaki piksel. Kao što je prikazano
na narednoj slici, bafer okvira u ovom slučaju se može
predstaviti sa tri ravni, od kojih svaka obezbjedjuje po jedan
16
 KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
bit za sve piksele i time se za bafer okvira kaže da ima 3 bitne
ravni.

Sa tri bita za svaki piksel, prvi se može koristiti da prestavlja

on/off stanje za crvenu boju, drugi bit za zelenu i treči bit za
plavu. Na taj način osam boja pokazanih u narednoj tabeli se
može definisati i simulatano prikazivati na displej uredjaju. 17
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
DAC ( digital analog converter) pokazan na narednoj slici je
onaj koji generiše analogni signal koji kontroliše svaki
pojedinačni elektronski top za boju u skladu sa on/off
signalom za svaki bit boje.

18
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
Zbog stalno opadajuće cijene memorijskih čipova, raster
grafički uredjaji sa i do 24 bitnim ravnima ( po osam za
crvenu, zelenu i plavu) postaju standardni. Kod ovih uredjaja
256 ( 28 ) različitih nivoa se može definisati za svaku boju i
time ukupno 16,777,216 ( 224) boja se deifiniše i simulatano
prikazuje na displej uredjaju. Naredna slika ilustrira kako
svaka specifična boja se može pohraniti u baferu okvira.
DAC sa ove slike imaju istu funkciju kao i oni sa prethodne,
izuzev što DAC ima rezoluciju od osam bita umjesto od
jednog bita.
Kada je boja definisana za tačku bafera okvira,
odgovarajuća lokacija na monitoru se boji kao i kod
normalnih TV ekrana. Proces se ukratko može opisati kako
slijedi:
19
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

20
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
Unutrašnjost cijevi monitora je presvućena sa tri različita
sloja fosfora: prvi sloj emitira crveno svjetlo kada je aktiviran
od strane njemu pridruženog el. topa, drugi sloj emitira
zeleno, i treči plavo. Ovo fosfori se tako rasporedjuju da
formiraju trougao, kao što je prikazano na narednoj slici:

21
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
Svaki od ovih trouglova korspondira jednoj tačci u baferu
okvira. Svaki fosfor u trokutu prima kolićinu energije iz
pridruženog topa proporcionalnu analognom signalu iz DAC-
a, i emitira svjetlo odgovarajuće boje sa intenzitetom koji
odgovara primljenoj energiji. Svjetlost različitih boja iz
svakog fosfornog sloja je pozicionirana u trouglu ali će se
kombinirati u oku posmatraća i pojaviti one boje koja je i
definirana da bude u baferu okvira. Moguće je da elektronski
mlaz utiče i na fosfor koji nije pridružen tom topu. Naprimjer,
top pridružen sa crvenim fosforom može da pogodi i zeleni
fosfor. Da bi se spriječilo da se ovo dešava, maska se
postavlja kako je to vidljivo na narednoj slici. Ova maska (
shaddow mask) obezbjedjuje da svaki elektronski mlaz će
pogoditi samo svoj pridruženi sloj fosfora.
22
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Izgled maske ( shadow mask )

23
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
HARDVERSKE KONFIGURACIJE
Grafički uredjaji opisani u prethodnom poglavlju se obićno ne
koriste kao samostalni uredjaji, najčešće su povezani tako
da formiraju grozd ( cluster) da bi mogli da podržavaju
višestruke korisnike.
Postoje u suštini tri moguće konfiguracije:
Prva konfiguracija je sastavljena od mainframe računara i
više grafičkih uredjaja, kao što je prikazano na narednoj slici.
Grafički uredjaji se povezuju na mainframe računar slićno
načinu kako su alfanumerički terminali spojeni na mainframe
kod sistema za procesiranje podataka. Neki izlazni uredjaji
kao što su ploteri se takodjer povezuju na mainframe kao i
printeri. Pošto se ovakva konfiguracija smatra kao normalno
proširenje postojećih računarskih konfiguracija, prihvaćena
je od strane mnogih kompanija koje su već imale mainframe 24
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

računare. Ovaj pristup povezivanju je još uvjek prisutan kod

kompanija koje se bave proizvodnjom automobila i brodova,
čije se velike baze podataka centralno vode i obradjuju.
Medjutim, postoje i neki nedostaci ovakve arhitekture.
Potrebna je velika početna investicija i za hardver i softver, a
i održavanje je skupo. Održavanje mainframe-a uvjek
zahtjeva ekspanziju i sistemske memorije i hard diskova što
25
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
mnogo skuplje za velike mainframe nego za manje mašine.
Nadalje, ažuriranje operativnog sistema nije jednostavan
zadatak. Često CAD/CAM/CAE softver se mora zamjeniti
bilo zbog toga što je uveden mnogo moćniji softver, ili zbog
toga što početna selekcija softvera nije bila adekvatna.
CAD/CAM/CAE softver koji se izvršava na mainframe
računaru je mnogo skuplji nego isti softver na manjim
mašinama, tako da je zamjena softvera na velikim
mašinama uvjek mnogo skuplja. Drugi ozbiljan nedostatak
sa pristupom sa mainframe računarom je sistemsko vrijeme
odziva. Kod mainframea svi aplikacioni programi u svakom
grafičkom uredjaju se natječu medjusobno da bi dobili
računarske resurse mašine. Zbog toga odziv sistema za bilo
koji grafički uredjaj varira , zavisno od taska koji je zatražen
od drugog grafičkog uredjaja. Ponekada odziv sistema 26
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
može biti isuviše spor za interaktivan grafički rad, naročito
kada se javlja vrlo obimno računanje kao što je analiza
konačnim elementima kada se izvršava od strane nekog
drugog korisnika na sistemu.
Drugi tip topologije sistema se sastoji od inženjerskih stanica
( radnih stanica) povezanih u mrežu, kao što je pokazana na
narednoj slici:

27
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
Izlazni uredjaji kao što su ploteri se takodjer povezuju u
mrežu. Inženjerska radna stanica se može posmatrati kao
grafički uredjaj sa svojim vlastitim računarskim resursima.
Ovaj pristup se široko koristi zbog vrlo brzog progresa u
tehnologiji izrade radnih stanica i trenda ka distribuiranom
računarstvu. Ustvari, performansa inženjerskih radnih
stanica se udvostručuje svake godine a cijena ostaje ista.
Ovakav pristup ima nekoliko prednosti: Korisnik može
izabrati računarsku moć svake radne stanice u mreži, i da
koristi najadekvatniju stanicu za svaki zadatak, i sa odzivom
sistema koji ne zavisi koliko drugih korisnika radi na sistemu.
Druga prednost je izbjegavanje velikih iznosa početnih
investicija. Broj radnih stanica zajedno sa instalacijom
softvera se može kasnije povećavati kako aktivnosti vezane
za CAD/CAM/CAE inžinjering se povećavaju. Ovo je zaista
velika prednost jer cijene hardvera neprekidno padaju.
28
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
Treča konfiguracija je ista kao druga, izuzev što su
specijalizirane inženjerske radne stanice zamjenjene sa
standardnim PC računarima, pod Windows operativnim
sistemima. PC bazirana konfiguracija je popularna kod malih
kompanija, naročito ako proizvod koji se proizvodi se sastoji
od malog broja dijelova sa ne prevelikom komlikovanošću.
Ova konfiguracija je takodjer popularna kod kompanija kod
kojih je glavna aktivnost u generisanju crteža sa njihovim
CAD/CAM/CAE sistemima.
Kako razlike izmedju personalnih računara (PC) i
inženjerskih radnih stanica blijede, tako polako blijedi i
razlika izmedju druge i treće konfiguracije.

29
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
SOFTVERSKE KOMPONENETE
Kao što je definirano u ranijem poglavlju, svaki softver koji
se koristi u ciklusu proizvoda da bi se smanjilo vrijeme i
trošak razvoja proizvoda kao i povećala produktivnost i
kvalitet proizvoda se može klasificirati kao CAD/CAM/CAE
softver.
Specifično, glavni CAD softver dozvoljava dizajneru da kreira
i manipulira sa oblikom interaktivno na monitoru, i pohranjuje
svaku verziju u bazu podataka. Ipak, u opštem slučaju, svaki
softver koji olakšava proces dizajna, može na odredjeni
način biti klasifikovan kao CAD softver. Naprimjer,
kastomizirani aplikacioni program za automatizaciju dizajna
nekog specifičnog dijela ili mehanizma se takodjer smatra
CAD softverom. Naredna slika pokazuje mašinski crtež ,
arhitektonski crtež i dijagram električnog kola generisan 30
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
pomoću računarski podržanog crtanja, koji je tipičan
predstavnik CAD softvera.

31
primjer 2D mašinskog crteža
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

primjer 3D mašinskog crteža

32
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

dnevni boravak

kuhinja s trpezarijom

hodnik
podest

kupatilo

djecija soba

spavaca soba

primjer arhitektonskog crteža 33

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

primjer crteža djagrama električnog kola 34

KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
Naredna slika pokazuje puni ( solid ) model kreiran pomoću
sistema geometrijskog modeliranja, koji je još jedan primjer
CAD softvera.

35
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
Naprimjer, softver koji generiše plan procesa da bi se
proizveo neki dio je tipičan CAM softver. Drugi primjer je
softver koji generiše program dijela, simulira kretanje alata, i
vodi alat NC mašine da bi se izradile vanjske površine na
nekom dijelu. Naredna slika prikazuje simulaciju putanje
alata na NC strugu ( milling machine), koja je generisana od
CAM softvera a nakon što je geometrija dijela već bila
kreirana korištenjem CAD softvera.

36
 KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
Kako smo vec pomenuli u uvidu, CAE softver se koristi da
analizira geometriju dizajna, dozvoljavajući dizajneru da
simulira i studira kako će se proizvod ponašati. Tipičan primjer
CAE softvera je program konačnih elemenata (FE) koji se
koristi da se izračunaju elementi kao što su stres deformacija, i
prenos toplote na dijelu nekog sklopa. Naredna slika ilustrira
konturne plotove stresa na dijelu koji je pod opterećenjem:

37
 KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
Oblik koji je kreiran sa CAD sistemom se može koristiti za
primjene kao što je generacija putanje za NC alat, i
trodimenzionalna analiza stresa, samo ako je oblik kreiran u
tri dimenzije. Ovo objašnjava praksu dizajnera da počinju
svoj dizajn u tri dimenzije koristeći geometrijsko modeliranje.
Neki komercijalni softveri koji se široko koriste za
CAD/CAM/CAE su prikazani u narednoj tabeli. Integrirani
sistemi u desnoj koloni obezbjedjuju CAD/CAM i CAE
mogućnosti preko svojih opcionalnih modula. Osim ovih
softverskih paketa prikazanih u tabeli, nekoliko softverskih
kitova za modeliranje su postali popularni pošto obezbjedjuju
fleksibilno okruženje za modeliranje koje može biti
prilagodjeno za svaku aplikaciju. Svaki specifični aplikacioni
program koji uključuje kreiranje i manipuliranje sa
trodimenzionalnim likovima se može konstruisati
skupljanjem 38
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
samo nužnih alata za modeliranje iz kita. Rezultat ovoga je
kompaktan aplikacioni program koji je skrojen precizno
prema zahtjevanim funkcijama.

Oblast Softver Integrirani sistem

aplikacije
CAD – 2D AutoCAD, CADAM, Pro/Engineer
crtanje MicroCADAM,
VersCAD
CAD – Puno Autocad, 3ds Max, CATIA
3D modeliranje Maya, Inventor,
SolidWorks,
SolidDesigner,
39
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA

Oblast Softver Integrirani

aplikacije sistem
CAM BravoNCG, I-DEAS
VERICUT, DUCT, I/EMS
Camand, Mestercam, EUCLID-IS
PowerMILL
CAE MSC/NASTRAN,
ANSYS, PATRAN,
DADS,ADAMS, C-
MOLD, MOLDFLOW
, DesignWorks

40
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
WINDOWS BAZIRANI CAD SISTEMI
Kako je sazrijevalo tržište CAD/CAM/CAE softvera, stvari su
se radikalno mjenjale. Prvo, arhitekti, inženjeri i proizvodjači
su se navikli na ideju da su im potrebni mocniji softverski
programi nego samo alati za dvodimenzionalno crtanje.
Oni su priželjkivali raznovrsni trodimenzionalni CAD sistem
koji može podržati dizajn i voditi od dizajna direktno na
proizvodnju i to na računarskim platformama koje oni mogu
priuštiti tj. na standardnim PC racunarima.
Do nedavno, industrijske aplikacije su dominirale u korištenju
skupih CAD alata. Srećom PC hardver je postao
nevjerovatno brz i moćan, i mnoge firme koje su razvijale
softver su počele da proizvode dobre softverske proizvode
koji su koristili grafičke mogućnosti koje je nudila Windows
familija Operativnih sistema na PC računarima. 41
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
Ovi proizvodi imaju slijedeće zajedničke karakteristike. Prvo,
razvijenI su koristeći maksimalno mogućnosti Windows OS i
na taj način njihov korisnički interfejs je vrlo slićan ostalim
Windows aplikacijama. Nadalje ove aplikacije imaju
mogućnosti povezivanja i uranjanja objekata ( object linking
and embedding – OLE ) , ako i druge Microsoft Office
aplikacije ( Word , Excel, Access , Project etc.).
To znači da svaka slika trodimenzionalnog dijela ili sklopa
kreirana pomoću ovih sistema može biti dijeljena sa drugim
Microsoft programima. Zamislimo da koristimo ovu
mogućnost da generišemo upustvo za rukovanje uredjajem.
To realizujemo sa cat & paste mogućnostima u Windows
baziranim programima tako što ćemo uzeti uvećani (
exploded ) pogled na sklop iz CAD sistema i uljepiti ga na
odgovarajuću lokaciju u tekst fajlu koji kreiramo i editiramo
sa procesorom teksta. Ova OLE mogućnost je proširena da
čak i tro-dimenzionalne podatke , što čini prenos podataka42
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
izmedju različitih CAD sistema lakšim.
Nadalje, ovi sistemi uključuju korištenje pristupa koji se
naziva komponentna tehnologija ( component technology),
kod koje se biraju najbolji softverski elementi iz raspoloživog
softvera. Nakon toga, sistemski inženjer može asamblirati
one tehnologije koje su provjerene i dokazane, i fokusirati se
na njihove mogućnosti koje direktno olakšavaju proces
dizajna. Naprimjer, sistem inženjer razvoja može koristiti
ACIS od Spatial Technology, Parasolids od Unigraphics
Solutions, ili Designbase od Ricoh-a , kao kernel za
modeliranje ( softver za rad i manipulaciju sa oblicima u tri
dimenzije), a Constraint Solver od D-cubed za parametarski
dizajn. Na ovaj način vrijeme i trajanje razvoja se može
smanjiti i samo one mogućnosti koje direktno olakašavaju
zadatak dizajna će se koristiti. Neki sistemi takodjer koriste
43
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
programe razvijene od drugih softverskih kuća za
management baza podataka, i za rad sa jednačinama krivih i
površina.
Treče, ovi sistemi koriste objektno orijentisanu tehnologiju, za
koju treba razmatrati tri važna aspekta. U terminologiji
programiranja, objektno orijentirana tehnologija znači
modularizaciju programa u skladu sa njegovim različitim
funkcijama tako da svaki modul se može ponovno kasnije
nezavisno koristiti.
Tipičan programski jezik koji podržava modularno
programiranje je C++. Sa C++, svaka funkcija se može
programirati tako da djeluje kao nezavisna programska
jedinica. Objektno orijentirana tehnologija takodjer se
primjenjuje na intefejs sistema sa korisnikom. Kada sistem
ima objektno orijentirani korisnički interfejs, svaka ikona koja
predstavlja intefejs se programira da propozna tekuću
situaciju i odziv da ga uspostavi kada je izabrana. Na ovaj.44
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
način, sistem vodi korisnika da da potreban ulaz u program.
Ova tehnologija vodjenja pomaže korisniku da se osjeća
mnogo udobnije i sigurnije kada radi sa sistemom. Objektno
orijentirana tehnologija se takodjer koristi za efikasno
pohranjivanje podataka. U konvencionalnim CAD sistemima,
podaci pridruženi sa dijelom se obićno pohranjuju u nekoliko
fajlova: fajl za pohranjivanje geometrijskog modela, drugi fajl
za mrežu njegove analize konačnim elementima, i još jedan
fajl za putanju NC alata, itd.
Medjutim, ukoliko koristimo objektno orijentirani pristup, svi
podaci pridruženi dijelu se pohranjuju u jedan fajl. Zajednički
podaci koji su redundantno pohranjeni u nekoliko fajlova,
kod konvencionalnih sistema, , se pohranjuju samo
jedanput u objektno orijentiranom sistemu, što značajno
smanjuje potrebnu memoriju za podatke. 45
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
Četvrto, sistemi obezbjedjuju mogućnosti ili parametraskog
modeliranja, ili varijacionog modeliranja. Obadva pristupa
dozvoljavaju korisniku da definira oblik koristeći ograničenja
umjesto da direktno manipulira elementima oblika. Jedina
razlika je da li ograničenja se riješavaju sekvencijalno ili
simultano. Definirajući pravougaonik kao dva seta paralelnih
linija odvojenih egzaktnim distancama, je primjer direktnog
manipuliranja elementima oblika. Medjutim, ako isti
pravougaonik definiramo specifirajući ograničenja kao što
su: vertikalnost izmedju susjednih linija i distanca izmedju
paralenih linija, je primjer definisanja oblika koristeći
ograničenja. Mnogi sistemi koji podržavaju mogućnosti
parametarskog ili varijacionog modeliranja , podrazumjevaju
samo-evedentna ograničenja kao što je okomitost (
perpendicularity) , i paralelizam za inicijalni skeč korisnika,
da bi minimizIrali obim unosa od strane korisnika. 46
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
U ovom slučaju, od korisnika se zahtjeva da unese samo
dimenzije i dozvoljeno mu je da promjeni oblik mjenjajući
vrijednost dimenzija. Tada, mi nazivamo ove mogućnosti :
modeliranje vodjeno dimenzijom ( dimension-driven
modeling). Ovo znači da je geometrija dijela odredjena
dimenzijama dijela, i da se njegova geometrija može lako
modificirati mjenjajući vrijednosti dimenzija.
U ovim sistemima, korisnik može takodjer specificirati
relacije izmedju dimenzija tako da geometrija se može
modificirati dok se održavaju medjusobni odnosi. Ovo je
jedan od mehanizama koji se može koristiti da se pohrane
namjere dizajnera kao dio finalnog dizajna. Medjutim,
obezbjedjujući sva ograničenja koja su potrebna da se
definira kompletna geometrija može biti prilićno teško,
naročito za komplikovani dio. 47
KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
U ovom slučaju, sistemi koji podržavaju parametarsko i
varijaciono modeliranje, još uvjek trebaju više inteligencije
da pogodno isporuče dizajn dijela.
Konačno, današnji CAD/CAM/CAE sistemi imaju i podršku
Interneta za kolaborativni inženjering. Ova podrška
dozvoljava daljinski locirane korisnike da komuniciraju o
istom dijelu online dok markiraju model dijela na svojim
ekranima. Dizajner može takodjer provjeriti dio, fitujući
njegov model sa onim koje su dizajnirali drugi dizajneri. Da
bi se omogućile ove mogućnosti, pisanje dijela fajla u VRML
(Virtual reality modeling language) odnosno XML formatu je
minimalni zahtjev.
U okviru Autodeskove familije CAD/CAM softverskih paketa
program Vault se koristi za realizaciju kolaborativnog dizajna
izmedju clanova projektnog tima. 48
 KOMPONENTE CAD/CAM/CAE SISTEMA
Topologija mrezne arhitekture Vault softvera za kolaborativni
rad je prikazana na slijedecoj slici:

49