WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

WYDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ

INSTYTUT POJAZDÓW I TRANSPORTU

ZAKŁAD SILNIKÓW I INŻYNIERII EKSPLOATACJI

Instrukcja do zajęć laboratoryjnych z przedmiotu:

Metrologia wielkości geometrycznej

Temat ćwiczeń laboratoryjnych nr 3:

Pomiary mikroskopami pomiarowymi

Opracował:
Mgr inż. Wojciech Chrzanowski

Do użytku wewnętrznego
Warszawa 2022

1
 1. Wprowadzenie
Zawarta w instrukcji treść oraz metodyka i sposób przedstawienia zadania będą pomocne
w zrozumieniu istoty ćwiczenia, jako podstawy do samodzielnego wykonania na zajęciach
pomiarów oraz właściwego doboru przyrządów pomiarowych do mierzonej wielkości
geometrycznej (przemiotu). Student przygotowany do zajęć powinien znać ogólną zasadę
i sposób wykonywania zadania oraz podstawowe zagadnienia merytoryczne.
Studenci bezwzględnie powinni przestrzegać ogólnych zasad BHP i PPOŻ oraz
szczegółowych obowiązujących na stanowiskach pomiarowych. Ww. zasady zostaną
przypomiane/przedstawione przez prowadzącego zajęcia przed przystapieniem do zajęć.
Atrybutem wszystkich pomiarów są błędy, które zawsze występują. Dlatego świadome
stosowanie narzędzi pomiarowych oraz krytyczny stosunek do uzyskanych wyników pomiarów
powinny cechować każdego przyszłego inżyniera.
Celowe będzie przypomienie o zachowaniu dbałości o narzędzia i urządznia pomiarowe.
Sprzęt pomiarowy chwilowo nie używany powinien znajdować się na czystym podłożu, należy
go chronić przed wszelkimi uszkodzeniami (upadkami, uderzeniami, zarysowaniami), wilgocią,
zanieczyszczeniem, namagnesowaniem lub zbytnim nagrzaniem. Po zakończeniu pomiarów na
stanowisku należy pozostawić je włączone, w razie jakichkolwiek wątpliwości lub zauważonych
uszkodzeń urządzeń proszę natychmiast ten fakt zgłosić prowadzącemu zajęcia.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące podstawowe umiejętności:

 umiejętność posługiwania się mikroskopami pomiarowymi,
 umiejętność wykonywania pomiarów wielkości geometrycznych mierzonych przedmiotów,
 umiejętność racjonalnego doboru przyrządu pomiarowego do wielkości mierzonej,
 umiejętność wykorzystania nabytej wiedzy teoretycznej,
 umiejętność pracy w zespole.

Zabezpieczenie materiałowe:
a) mikroskop narzędziowy szkolny,
b) mikroskop warsztatowy duży BMJ,
c) długościomierz pionowy (Abbego),
d) długościomierz poziomy (Abbego)
e) suwmiarka z wyświetlaczem cyfrowym, suwmiarka z noniuszem, mikromierz
z wyświetlaczem cyfrowym o zakresie pomiarowym 0-25 mm,
f) pryzmy pomiarowe,
g) elementy przeznaczone do praktycznego wykonania pomiarów: zawory, wałki, itp.

2. Mikroskopy optyczny pomiarowy

Jest to przyrząd, służący do uzyskiwania powiększonych obrazów małych przedmiotów.
Mikroskop zbudowany jest z tubusu, zawierającego na swoich końcach okular i obiektyw (oba
działające jak soczewki skupiające). Ponadto mikroskop optyczny posiada układ oświetlenia
i stolik.
Mikroskopy optyczne wykorzystywane podczas zajęć zbudowane są z:
 układu optycznego zamocowanego na kolumnie z regulacją wysokości,
 stolika krzyżowego o zakresie 25 mm,
 układu pomiarowego przesunięcia stolika o dokładności odczytu 0,01 i 0,005 mm,
 oświetlacza.
2
 Mikroskop narzędziowy szkolny (MNS) przedstawiony na (rys. 1) ma stolik krzyżowy z
podziałką noniuszową o dokładności odczytu 0,01 mm. Skok gwintu śruby mikrometrycznej
wynosi 1 mm tzn. jeden obrót powoduje przesunięcie stolika o 1 mm.
Przykład odczytu wartości dla MNS przedstawiono na rys. 2. Na tulei mamy tylko
podziałkę liniową, dotyczącą tylko całych mm. Na bębnie jest podziałka odnosząca się do
wartości po przecinku (dziesiąte i setne części mm). Obwód bębna (360 stopni) został
podzielony na 100 równych części i tyle kresek zostało umieszczonych na nim. Oznacza to, że
wartość działki elementarnej (odległość pomiędzy dwoma liniami na bębnie) odpowiada
wartości 0,01 mm.

Kolumna

Układ optyczny
Regulacja
wysokości

Źródło
oświetlenia

Mierzony element

Stolik krzyżowy z
podziałką noniuszową

Śruby mikrometryczne o
Korpus skoku 1 mm

Rys. 1. Mikroskopu narzędziowy szkolny (MNS) z opisem budowy

Dziesiąte i setne
części milimetra
7

Milimetry Znacznik 0,55

odniesienia

Rys. 2. Widok śrub mikrometrycznych z MNS: odczyt: 7,55 mm

3
 Mikroskop warsztatowy duży BMJ (MWD) przedstawiony na (rys. 3) ma stolik
krzyżowy z podziałką noniuszową o dokładności odczytu 0,005 mm. Skok gwintu śruby
mikrometrycznej także wynosi 1 mm, tzn. jeden pełny obrót powoduje przesunięcie stolika
o 1 mm.
Przykład odczytu wartości dla MWD przedstawiono na rys. 4. Na tulei mamy podziałkę
dotyczącą całych mm. Na bębnie jest umieszczona podziałka odnosząca się do wartości po
przecinku (dziesiąte, setne i tysięczne części mm). Obwód bębna (360 stopni) został podzielony
na 200 równych części i tyle kresek zostało umieszczonych na nim. Oznacza to, że wartość
działki elementarnej (odległość pomiędzy dwoma liniami na bębnie) odpowiada wartości
0,005 mm.

kolumna

układ optyczny

regulacja
wysokości

mierzony
przedmiot
stolik krzyżowy
z podziałką
noniuszową

śruba mikrometryczna
z podziałką

Rys. 3. Widok mikroskopu warsztatowego dużego z uproszczonym opisem budowy

16 0,105

dziesiąte, setne i
tysięczne części
milimetra

Milimetry

Rys. 4. Przykład odczytu: wartość 16,105 mm

4
 Pomiar na mikroskopie narzędziowym szkolnym (MNS) oraz mikroskopie
warsztatowy duży BMJ (MWD) :
 sprawdzić stan techniczny sprzętu pomiarowego (prowadzący zajęcia),
 włączyć oświetlenie mikroskopu (prowadzący zajęcia),
 zamocować nieruchomo na stoliku mierzony przedmiot,
 przesuwając układ optyczny w kierunku pionowym wyregulować ostrość krawędzi
mierzonego przedmiotu (pokrętło „Regulacja wysokości” rys. 1 i rys. 3),
 przesuwając stolik pomiarowy w kierunkach poprzecznym i wzdłużnym, wprowadzić
mierzony przedmiot w pole widzenia okularu obserwacyjnego, a następnie doprowadzić do
pokrycia się którejś z linii pomiarowych umieszczonych w obiektywie z tworzącą lub
krawędzią przedmiotu (czasem punktem), który mierzymy. Schematycznie przedstawiono to
na rys. 5a,
 odczytać wartość ze śruby mikrometrycznej, wyposażonej w podziałkę z noniuszem (np. jak
to pokazano na rys. 2 i 4,
 należy przesuwać stolik pomiarowy w kierunkach poprzecznym lub/i wzdłużnym tak, aby
wybrana linia odniesienia (pomiarowa) pokrywała się z tworzącą lub krawędzią przedmiotu
(czasem punktem) po drugiej stronie mierzonej wielkości, którą mierzymy. Schematycznie
przedstawiono to na rys. 5c,
 odczytać wartość ze śruby mikrometrycznej, wyposażonej w podziałkę z noniuszem,
 obliczyć wartość mierzoną wg poniższego wzoru, schematycznie zobrazowano to na rys. 6.

a b c d

Mierzony przedmiot:
Mierzony przedmiot Odczyt: 16,105 mm Odczyt: 8,19 mm
położenie „B”

Rys. 5.: a) widok obrazu w okularze dla przykładowego pomiaru w położeniu „A”, b) widok
wskazania jednej z osi stolika w położeniu „A”, c) widok obrazu w okularze dla przykładowego
pomiaru w położeniu „B”, d) widok wskazania jednej z osi stolika w położeniu „B”

Długość odcinka AB (z rys. 6), którego końce oznaczymy współrzędnymi: A (X1, Y1),
B (X2, Y2), możemy obliczyć ze wzoru (który bezpośrednio wynika z twierdzenia Pitagorasa):

5
 B (X1;Y1)
Wartość odczytu z osi y [mm]

A (X2 ;Y2)

Wartośd odczytu z osi X [mm]

Rys. 6. Wizualizacja wyników uzyskanych podczas pomiaru

3. Długościomierz pionowy i poziomy (Abbego)

Typową cechą długościomierzy jest wykorzystanie wzorca kreskowego oraz spełnienie

przez konstrukcję przyrządu postulatu Abbego („oś wzorca i mierzony wymiar leżą na jednej
prostej”). Długościomierze przeznaczone są do przeprowadzenia bezpośrednich pomiarów
długości metodą różnicową, zawsze jako różnica położenia wzorca [6].
Budowę klasycznego długościomierza pionowego firmy Zeiss przedstawiono na rys. 7.
Wzorzec kreskowy (1) o długości 100 mm i wartości działki elementarnej 1 mm jest wbudowany
w trzpień pomiarowy (2). Przemieszczenie trzpienia pomiarowego mierzy się za pomocą
zamocowanego w korpusie przyrządu mikroskopu odczytowego ze spiralą Archimedesa (3).
Nacisk pomiarowy wynika z różnicy ciężarów połączonych cięgnem elementów ruchomych
znajdujących się po przeciwnych stronach krążków stałych. Prędkość, z jaką trzpień pomiarowy
jest doprowadzany do styku ze stolikiem pomiarowym (6) lub ze znajdującym się na nim
przedmiotem, jest stała dzięki zastosowaniu tłumika hydraulicznego (7). Oświetlenie
mikroskopu pochodzi z układu zasilania (8) oraz żarówki umieszczonej w obudowie
oświetleniowej (9). Przesuw trzpienia pomiarowego blokujemy śrubą blokującą (10).
Do obserwacji położenia wzorca kreskowego służy mikroskop odczytowy z noniuszem
spiralnym (Spiralą Archimedesa) o działce elementarnej 0,001 mm. Noniusz mikroskopu składa
się z dwóch płytek szklanych, z których jedna, obrotowa ma nacięte 10 zwojów podwójnej linii
spirali Archimedesa o stałym skoku 0,01 mm i obwodową podziałkę kreskową podzieloną na
100 równych części, a druga ma nacięte dwie kreski równoległe zakończone przeciw
wskaźnikiem i podziałkę wzdłużną odpowiadającą wartości skoku spirali Archimedesa
(0,1 mm).
W polu widzenia okularu (12) na tle elementów noniusza spiralnego widoczne są kreski
milimetrowego wzorca szklanego. Do obrotu noniusza spiralnego służy pokrętło (13).
Sposób pomiaru na długościomierzu pionowym Abbego schematycznie przedstawiono
na rys. 9. Mierzony przedmiot (11) należy ułożyć na stoliku pomiarowym i opuścić trzpień
pomiarowy (luzując śrubę blokującą – 10). Po zetknięciu się końcówki pomiarowej
umieszczonej na końcu trzpienia pomiarowego z przedmiotem odczytujemy wartość
z mikroskopu odczytowego (3).
Sposób odczytu wartości z układu optycznego ze spiralą Archimedesa przedstawiono
na rys. 8. Przed przystąpieniem do odczytu wskazania należy nastawić mikroskop do odczytu
6
poprzez obrót za pomocą pokrętła 13 (rys. 7) noniusza spiralnego, aż do symetrycznego ujęcia
kreski milimetrowej wzorca szklanego w bisektorze linii spirali ograniczonym dwoma
równoległymi kreskami przeciw wskaźnika rys. 8. [6].

4
5

3
10
8
12 2

13

6 11

Rys. 7. Budowa długościomierza pionowego ABBEGO: 1 - wzorzec kreskowy, 2 - trzpień

pomiarowy, 3 - mikroskop pomiarowy, 4 - cięgno, 5 - kolumna, 6 - stolik pomiarowy,
7 - tłumik, 8 - układ zasilania, 9 - oświetlenie, 10 - śruba blokująca przesuw trzpienia
pomiarowego, 11 - mierzony przedmiot, 12 - okular, 13 – pokrętło do obrotu noniusza spiralnego
(kolorem czerwonym oznaczono przedmiot, pokrętła i śruby mikrometryczne, które student
może przesuwać/regulować/obracać)

Odczytanie wskazania (wg rys. 8):

 liczba całkowitych milimetrów jest umieszczona pod kreską wzorca głównego (53 mm), który
znajduje się pomiędzy liniami spirali;
7
 cyfry przy podwójnych liniach przeciw wskaźnika podają dziesiąte części milimetra (0 –
odczyt z rysunku 8);
 setne i tysięczne części milimetra określa wskazówka na tle obwodowej podziałki kreskowej
(0,043 mm odczyt z rysunku 8);
 szacunkowo przez interpolację można jeszcze określić dziesięciotysięczne części milimetra z
dokładnością do 0,0001 mm (0,0005 mm odczyt z rysunku 8);
 łącznie wskazanie jest następujące: 53,043(5) mm.

Linie spirali Archimedesa

Wzorzec główny
Podziałka kreskowa

Dwa równoległe linie

wskaźnik przeciw wskaźnika

Bisektor linii spirali

Rys. 8. Sposób odczytu wartości z układu optycznego z podwójną spiralą Archimedesa:, wartość
odczytu 53,043(5)

Sposób pomiaru na długościomierzu pionowym ABBEGO:

1. Powierzchnie mierzonego elementu powinny być czyste i suche.
2. Delikatnie i powoli unieść trzpień pomiarowy w górę.
3. Zablokować ruch trzpienia pomiarowego śrubą blokującą 10 (rys. 7).
4. Umieścić mierzony przedmiot na stole pomiarowym.
5. Opuścić trzpień pomiarowy (odkręcając śrubę blokującą 10) aż do zetknięcia z mierzoną
powierzchnią.
6. Patrząc w okular mikroskopu odczytowego nastawić noniusz i odczytać wskazanie
z dokładnością do 0,0001 mm, (wskazanie A)
7. Unieść trzpień pomiarowy do góry, wyjąc przedmiot mierzony i zgodnie z pkt. 5 i 6
zmierzyć wysokość stolika (wskazanie B).
8. Od wartości „wskazania A” odjąć wartość „wskazania B”, uzyskana wartość jest wynikiem
pomiaru.
9. Pomiar powtórzyć i ewentualnie określić niedokładność pomiarową, która w przybliżeniu
wynosi +/-(1,5+L/100) [µm].

8
Rys. 9. Przykład pomiaru na długościomierzu pionowym ABBEGO (zetkniecie się końcówki
pomiarowej umieszczonej na końcu trzpienia pomiarowego z mierzonym przedmiotem)

8
1
2
3
9

10 4
5

7
Rys. 10. Uproszczony opis budowy długościomierza pionowego ABBEGO: 1 - mikroskop
pomiarowy, 2 - trzpień pomiarowy, 3 – trzpień oporowy, 4 - stolik do zamocowania próbki,
5 - korpus, 6 – śruba mikrometryczna do przesuwu stolika w osi poprzecznej do trzpienia
pomiarowego, 7 – regulacja położenia stolika w osi pionowej, 8 - oświetlenie, 9 - okular,
10 – pokrętło do obrotu noniusza spiralnego (kolorem czerwonym zaznaczono elementy które
student/studentka może obracać/przesuwać)

9
 Sposób pomiaru na długościomierzu poziomym ABBEGO:
1. Powierzchnie mierzonego elementu powinny być czyste i suche.
2. Umieścić mierzony przedmiot na stoliku pomiędzy trzpieniem oporowym i pomiarowym
(rys. 11.a) .
3. Patrząc w okular mikroskopu odczytowego nastawić noniusz (pokrętłem nr 10 z rys. 10) i
odczytać wskazanie z dokładnością do 0,0001 mm, (wskazanie A).
4. Przesuwając stolik w poziomie i/lub pionie ustawić kolejne położenie przedmiotu do
pomiaru. Zmianę położenia w osi poziomej można rejestrować (jeśli jest to potrzebne)
poprzez odczyt z śruby mikrometrycznej (oznaczenie nr 6).
5. Patrząc w okular mikroskopu odczytowego nastawić noniusz i odczytać wskazanie
z dokładnością do 0,0001 mm, (wskazanie B).
6. Zdjąć przedmiot ze stolika.
7. Po zetknięciu się trzpienia pomiarowego z trzpieniem oporowym odczytać wskazanie
analogicznie jak w pkt. 3. Uzyskujemy wartość „wskazania bazy” (rys. 11.b).
8. Od wartości „wskazania A, B….” odjąć wartość „wskazania bazy”, uzyskana wartość jest
wynikiem pomiaru.

a) b)

Rys. 11. Przykład pomiaru na długościomierzu poziomym ABBEGO: a) pomiar wskazania A, B

itp., b) pomiar „wskazania bazy”

10
 4. Samodzielne wykonywanie pomiarów przez studentów
Studenci w podgrupach od jedno do trzyosobowych (w zależności od liczby osób
w grupie), otrzymają rysunek wykonawczy elementu do pomiaru (np. zaworu) oraz element
(zawór) do wykonania na nim pomiarów. Każda z podgrup powinna mieć szablon
sprawozdania. Pomiary należy wykonywać zgodnie z dostarczonym rysunkiem technicznym i
ustaleniami z Nauczycielem prowadzącym zajęcia (wielkości geometryczne do mierzenia są
każdorazowo ustalane przez studentów z prowadzącym zajęcia, ich ilość zależy od stopnia
trudności pomiaru oraz czasu przewidzianego na pomiary).
Wybrane wielkości geometryczne studenci mierzą na czterech stanowiskach pomiarowych.
Po zakończeniu pomiarów studenci w podgrupach powinni porównać rozrzut otrzymanych
wyników w dwóch aspektach:
a) wyniki otrzymane dla jednej mierzonej wielkości geometrycznej np. „średnicy zaworu” na
jednym przyrządzie pomiarowym,
b) średnie wyników otrzymane dla jednej mierzonej wielkości geometrycznej np. „średnicy
zaworu” na wszystkich przyrządach pomiarowych.

Sprawozdanie musi kończyć się wnioskami z uzyskanych wyników oraz zajęć.

Na zajęcia przygotowano następujące stanowiska pomiarowe:

 stanowisko 1: Mikroskop narzędziowy szkolny,
 stanowisko 2: Mikroskop warsztatowy duży BMJ,
 stanowisko 3: długościomierz pionowy ABBEGO,
 stanowisko 4: długościomierz poziomy ABBEGO.

Pomiary każda grupa rozpoczyna od stanowiska odpowiadającego numerowi podgrupy.

Uzyskane wyniki pomiarów oraz nazwy i dokładności odczytu przyrządów pomiarowych
użytych do pomiaru należy zanotować na arkuszu sprawozdania (dane dostępne na tabliczkach).
Po kilkunastu minutach pracy nastąpi zmiana miejsc pomiaru na stanowisko mające nr o 1
wyższe w porównaniu do aktualnego stanowiska pracy z wyjątkiem podgrupy pracującej na
stanowisku 4, która przechodzi na stanowisko 1. Po kilkunastu kolejnych minutach nastąpi
kolejna zmiana stanowisk pomiarowych według ww. sposobu tak, aż każda podgrupa wykona
pomiary na każdym z przygotowanych stanowisk. O tym kiedy nastąpi zmiana stanowiska
pracy każdorazowo decyduje Nauczyciel prowadzący zajęcia.
Po zakończeniu pomiarów nastąpi sprawdzenie sprzętu pomiarowego przez prowadzącego
zajęcia, a studenci w tym czasie obliczą wartości średnie i wyciągną wnioski z pomiarów oraz
zajęć, które umieszczą w sprawozdaniach. Etap ten zakończy złożenie sprawozdań przez każdą
z grup. W przypadku, gdy grupa nie zdąży wykonać obliczeń lub/i napisać wniosków to
sprawozdanie musi być uzupełnione w późniejszym terminie i dostarczone do prowadzącego
zgodnie z terminem podanym przez Nauczyciela Akademickiego prowadzącego zajęcia.

Do uzyskania pozytywnej oceny z zajęć laboratoryjnych należy:

- znać podstawy teoretyczne pomiarów na mikroskopach pomiarowych, tj. zapoznać się z ich
opisem zawartym w instrukcji,
- opanować manualnie wskazane urządzenia i przyrządy pomiarowe,
- zrealizować wszystkie punkty ćwiczenia laboratoryjnego,

11
- mieć na zajęciach szablon sprawozdania (jeden na podgrupę tj. 1-3 osoby), wzór
wypełnienia szablonu sprawozdania dostępny jest w załączniku nr 1 do niniejszej instrukcji,
- przekazać kompletne sprawozdanie do oceny prowadzącemu nie później niż 14 dni od dnia
wykonania ćwiczenia, nie później jednak niż do dnia zakończenia zajęć w semestrze, w którym
realizowane były zajęcia.

Przypomnienie
Z urządzeniami i narzędziami pomiarowymi należy obchodzić się ostrożnie i zgodnie z ich
przeznaczeniem. O ich uszkodzeniu lub zaginięciu trzeba niezwłocznie zawiadamiać
prowadzącego zajęcia. Szczególnie ostrożnie trzeba posługiwać się ciężkimi narzędziami
i mierzonymi przedmiotami, które mogą stoczyć się ze stołu. Zabrania się dokonywania wpisów
do dokumentów znajdujących się na stanowisku, a które są własnością uczelni. Formularze
należy wypełniać długopisem wyraźnym pismem.
W czasie trwania zajęć student przebywa tylko w pobliżu wyznaczonego stanowiska i nie
może dotykać innych przedmiotów i urządzeń znajdujących się w pracowni.
Ze względu na możliwy kontakt z substancjami ropopochodnymi, po zakończeniu
ćwiczenia należy starannie umyć ręce.

Literatura:
[1] Józef ZAWADA: Materiały pomocnicze do wykładów przedmiotu: metrologia wielkości
geometrycznych, Łódź, 2013 r.
[2] Mirosław Falkowski: Regulamin ćwiczeń laboratoryjnych z metrologii warsztatowej
[3] http://www.samochodowka.koszalin.pl/warsztaty/inne/metro/passametr.htm
[4] W. Jakubiec, J. Malinowski: Metrologia wielkości geometrycznych, WNT, Warszawa 2007 r.
[5] Mitutoyo KOMPENDIUM METROLOGII w zakresie precyzyjnych przyrządów pomiarowych
[6] M. Gabrylewski, J. Gasienica-Samek, I. Łosik: Mechaniczna technologia metali, Warszawa
1994.

12
 SPRAWOZDANIE Z ZAJĘĆ LABORATORYJNYCH wzór wypełnienia

Wojskowa Akademia Techniczna Data: wpisać datę odbywania się zajęć

Wydział Inżynierii Mechanicznej
Instytut Pojazdów i Transportu
Nazwa przedmiotu:
Metrologia wielkości geometrycznych
Kierunek studiów: wpisać kierunek studiów.
Forma studiów: stacjonarne/niestacjonarne
niewłaściwe skreślić
Rodzaj studiów: studia I stopnia
Semestr: wpisać nr semestru
Grupa: wpisać nr grupy.
Podgrupa: wpisać nr stanowiska od
którego rozpoczęto pomiary
Prowadzący zajęcia:
mgr inż. Wojciech Chrzanowski
tel. 261-83-70-89
e-mail: wojciech.chrzanowski@wat.edu.pl

Temat ćwiczeń laboratoryjnych:

Pomiary mikroskopami pomiarowymi

CEL: wpisać cel…

…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………

Ocena Ocena
Imię i nazwisko Ocena Sprawdził/
Lp. z z zajęć i
wykonawców łączna ocenił
teorii sprawozdania
1. Wpisać imię i nazwisko

2. Jw.

3.

4.

13
 1. Opis wielkości geometrycznych zaznaczonych na rysunku, które należy zmierzyć
na zajęciach (spośród podanych prowadzący zajęcia wskaze od dwóch do 5,
wybrane zaznaczyć w kwadracie „X”).

Oznaczenie na Opis Wybrane do

rysunku pomiaru”X”
A Średnica trzonka zaworu Zaznaczyć X
wskazane przez
prowadzącego
wielkości do
pomiaru
B Srednica grzybka zaworu
C Kąt przylgni zaworowej
D Wysokość zaworu
E Średnica wewnątrz rowku na zamek
F Głębokość rowka na zamek
G Odległość między osiami dla rowka 1-2
H Odległość między osiami dla rowka 1-3
I Odległość rowka od powierzchni
czolowej trzonka zaworu

2. Wyniki pomiarów na stanowiskach 1-2

Oznaczenie Dokładność Uzyskane wartości odczytu / pomiaru [mm]
mierzonego Nazwa przyrządu odczytu
wymiaru z pomiarowego przyrządu
punkt A punkt B Odległość
pkt. 1
pomiarowego X1 Y1 X2 Y2 A-B
Litera od Wpisać
Wartość z Wartość z Wartość z Wartość z
A do I Wpisać nazwę dokładność Wynik
śruby śruby śruby śruby
oznaczając przyrządu odczytu
mikrometr mikrometr mikrometr mikrometr obliczenia
e mierzoną pomiarowego przyrządu
ycznej X ycznej Y ycznej X ycznej Y
wielkość pomiarowego

Np.
Mikroskop
C narzędziowy 0,01 mm 14,65 13,51 10,13 13,51 4,14
szkolny

14
3. Wyniki pomiarów na stanowiskach 3-4

Oznaczenie Dokładność Uzyskane wartości pomiaru Wynik pomiaru

mierzonego Nazwa przyrządu odczytu [mm] („wskazanie A” –
wymiaru z
pkt. 1
pomiarowego przyrządu „Wskazanie A” „Wskazanie „Wskazanie
pomiarowego bazy” bazy”
Litera od Wpisać Wartość Wartość
A do I Wpisać nazwę dokładność wskazania A wskazania
oznaczając przyrządu odczytu Wynik obliczenia
e mierzoną pomiarowego przyrządu
bazy
wielkość pomiarowego

nb
Długościomierz
C poziomy 0,0001 13,2119 8,0011 5,2108
ABBEGO

4. Analiza wyników i wnioski

Tu wpisać analizę wyników oraz wnioski z zajęć.

15