PRVI CIKLUS STUDIJA

STUDIJSKI PROGRAM FAKULTET ZA BEZBJEDNOST I ZAŠTITU

NOVČANA KAZNA
Seminarski rad iz Krivičnog prava

Profesor: Student: Dražen Puljić

Prof. dr. Velibor Bajičić Broj indeksa: 2163/21

Banja Luka, 2021.

 SADRŽAJ

UVOD...........................................................................................................................................................3
1.Sistem i vrste kazni...................................................................................................................................4
1.1.Vrste kazni.............................................................................................................................................4
2.Novčana kazna..........................................................................................................................................5
2.1.Oblici i vrste izricanja kazni....................................................................................................................6
ZAKLJUČAK..................................................................................................................................................8
LITERATURA.................................................................................................................................................9
UVOD

Prekršaji su protivpravna djela koja predstavljaju kršenje propisa, javnog poretka, kršenje
propisa u ekonomskom i finansijskom poslovanju. Na počinioca prekršaja primjenjuje se zakon,
odnosno propis koji je važio u vrijeme kada je prekršaj počinjen, u vidu neke krivične kazne
čijim izvršenjem počinioc odgovara za učinjeno djelo. Novčana kazna je jedna vrsta krivične
kazne i o njoj će se u daljem tekstu govoriti.
1.Sistem i vrste kazni

Pod sistemom kazni podrazumijevamo kaznenu politiku krivičnog zakonodavstva neke

zemlje koja se sastoji u propisivanju i izricanju kazni. Prilikom stvaranja sistema kazni, mora se
uvažavati potreba da propisane kazne imaju svoju svrhu. Svrha sistema kazni jeste ostvarivanje
zaštitne funkcije krivičnog prava, odnosno, što efikasnije suzbijanje kriminaliteta.
Da bi sistem kazne ispunio tražena očekivanja, neophodno je izvršiti individualizaciju,
kazni čime se postiže da se svakom učiniocu krivičnog djela izrekne kazna koja na najbolji način
ostvaruje svrhu kažnjavanja. To se postiže propisivanjem više vrsta kazni različitih po obliku i
vrsti. Sistem kazni u našem krivičnom zakonodavstvu obuhvata četiri vrste kazni a to su:
 Kazna doživotnog zatvora,
 Kazna zatvora,
 Novčana kazna, i
 Kazna oduzimanja vozačke dozvole.

1.1.Vrste kazni
Kazne se prema načinu izricanja, propisivanja, vremenskom period na koji se izriču,
dobrima učiniocima koja se oduzimaju ili ograničavaju, dijele na više vrsta. Prema
samostalnosti, prilikom izricanja, kazne mogu biti glavne i sporedne.
Glavne kazne izriču se samostalno, dok se sporedne izriču isključivo uz glavno dokaze.
Glavne kazne u našem krivičnom zakonodavstvu su kazna doživotnog zatvora i kazna zatvora.
Novčana kazna izriče se kao glavna i kao sporedna kazna, dok se kazna oduzimanja vozačke
dozvole izriče samo kao sporedna kazna uz jednu od glavnih kazni. Ako je za to krivično djelo
propisano više kazni koje se mogu izreći kao glavne, izriče se samo jedna glavna kazna. Podijela
kazni na glavne i sporedne je značajna za njihom međusobni odnos prilikom izricanja. Prema
načinu na koji se propisuju, kazne mogu biti alternativne i kumulativne.
Propisivanje kazni alternativno podrazumijeva da se od više propisanih kazni izriče samo
jedna, dok kumulativno propisivanje kazne podrazumijeva da se učiniocu kaznenog djela izriču
sve propisane kazne. Prema period na koji se izriču, kazne mogu biti trajne i vremenski
ograničene.
Trajna kazna u našem krivičnom zakonodavstvu je kazna doživotnog zatvora, vremenske
kazne se izriču na određeni vremenski period (kazna zatvora, oduzimanje vozačke dozvole).
Prema dobrima koja se kaznama oduzimaju i ograničavaju, kazne mogu biti :
 protivživota(smrtna kazna),
 tjelesnog integriteta,,
  slobode i prava (kazna zatvora), i
 imovine (novčana kazna).

Od propisanih zani najviši stepen represije imaju kazne lišenja slobode (kazna
doživotnog zatvora i kazna zatvora). One se ispoljavaju u oduzimanju ili ograničavanju slobode
kretanja učinioca krivičnog djela kome su izrečene i zauzimaju centralno mjesto u sistemu kazni
svih zemalja. Kazne lišenja slobode izdržavaju se u zatvorenim, poluotvorenim i otvorenim
ustnovama, kao i u ustanovama sa posebnim obezbjeđenjem.
Kroz istoriju, kazna lišenja slobode imala je različit značaj od toga da je isključivo služila
da se obezbjedi prisustvo učinioca krivičnog djela vođenju krivičnog postupka, do toga da je u
savremenom krivičnom pravu najvažnija krivična sankcija. Kazna lišenja slobode propisana je za
većinu krivičnih djela i najviše je u funkciji ostvarivanja specijalne i generalne prevencije.
Propisuju se različite kazne lišenja slobode sa različitim rasponima koji ne smiju biti suviše uski
jer utiče na pravilno odmjeravanje kazne, ali ne smiju biti ni suviše široke jer tako krše načelo
zakonitosti propisivanju krivičnoh sankcija.
Prilikom propisivanja kazni lišenja slobode, mora se voditi računa o stvaranju
neophodnih uslova za njihovo izvršavanje, što traži postojanje odgovarajuće infrastrukture, što u
svakom slučaju zavisi od mogućnosti svake zemlje. (Bajičić, 2021)

2.Novčana kazna

Novčana kazna se sastoji u plaćanju određenog novčanog iznosa u korist države i

predstavlja jednu od najstarijih krivičnih sankcija. Radi se o imovinskoj kazni koja se sastoji u
obavezi plaćanja određenog novčanog iznosa u korist države. Novčana kazna se najčešće
primjenjuje za lakša krivična djela, i djela srednjeg kriminaliteta. Izriče se kao glavna i kao
sporedna kazna.
Kao glavna kazna, izriče se ako je alternativno propisana sa kaznom zatvora. Za krivična
djela učinjena iz koristoljublja, novčana kazna kao sporedna kazna može se izreći i kad nije
propisana zakonom ili kada je propisano da će se učinilac kazniti kaznom zatvora ili novčanom
kaznom, a sud kao glavnu kaznu izrekne kaznu zatvora. Novčana kazna se izriče u dva oblika:
 u određenim iznosima, i
 u dnevnim iznosima
2.1.Oblici i vrste izricanja kazni

Prvi oblik podrazumijeva da se novčana kazna izriče u određenom, fiksnom iznosu,

odnosno, rasponu u okviru kojeg se učiniocu odmjerava i izriče kazna u konkretnom iznosu.
Učiniocu krivičnog djela izriče se novčana kazna u tačno određenom iznosu koju on mora da
plati u preeviđenom roku. Prilikom utvrđivanja novčane kazne u određenom iznosu, zakonom je
propisan opšti minimum i opšti maksimum. Prema našem zakonskom rješenju, određeni iznos ne
može biti manji od 350 KM niti veća od 200.000 KM. Od opšteg maksimuma postoji izuzetak u
slučaju da je učinjeno krivično djelo iz koristoljublja, tada je opšti maksimum 2.000.000 KM.

Drugi oblik izricanja novčane kazne podrazumijeva njeno izricanje u dnevnim iznosima.
Ovaj način utvrđivanja i izricanja novčane kazne koristi se pod uslovom da je moguće utvrditi
prihode i rashode učinioca krivičnog djela. Metodologija utvrđivanja dnevnih iznosa vrši se tako
da se prethodno, prema opštim pravilima za odmjeravanje kazna, odmjeri kazna u danima, pri
čemu se uzima težina učinjenog djela i stepen ktivice učinioca. Nakon što se utvrdi kazna u
danima, ona se prema utvrđenom imovinskom stanju učinioca krivičnog djela utvrđuje novčani
ekvivalent jednog dana, pa se množenjem dana i utvrđenih dnevnih iznosa dolazi do visine
izrečene kazne. (Bajičić, 2021)Sud određuje visinu dnevnog iznosa tako što uzima u obzir visinu
dnevnog dohotka učinioca prema iznosu njegove tromjesečne neto plate i njegovih drugih
primanja, ka oi njegove nužne rashode koristeći se, tom ptilikom, podatcima kojinisu stariji od
šest mjeseci. I kod dnevnih iznosa zakonom je propisan i opšti minimum i opšti maksimum.
Novčana kazna u dnevnim iznosima može inositi najmanje deset, a najviše 360 dnevnih iznosa, a
za krivična djela učinjena iz koristoljublja najviše 1.500 dnevnih iznosa. Pored toga, zakonom je
propisan i namjanji i najveći dnevni iznos. Najniži dnevni iznos je 30 KM, a najviši iznosi 1.000
KM. prednost ovog oblika izricanja novčane kazne je potpuno upoznavanje imovnog stanja
učinioca, čime se obezbeđuje da izrečena kazna bude pravična i naplativa.

Prilikom izricanja novčane kazne učiniocu krivičnog djela, sud je dužan da uzme u obzir
sve okolnosti koje su vezane za konkretno krivično djelo, ličnost njegovog učinioca i sve druge
okolnosti vezane za imovinsko stanje učinioca. U tom cilju, zakon ovlašćuje sud da može
zahtjevati podatke od banaka ili drugih finansijskih ustanova, državnih organa ili pravnih lica,
koji su dužni da dostave podatke i ne mogu se pozvati na zaštitu poslovne ili druge tajne.
Ukoliko se ne mogu pribaviti vjerodostojni podatci o prihodima i rashodima učinioca kaznenog
djela ili, ukoliko on ne ostvaruje nikakav prihod, sud će na osnovu raspoloživih podataka po
slobodnoj procijeni visinu jednog dnevnog iznosa novčane kazne. S obzirom na očekivane
probleme u praksi, u vezi sa utvrđivanjem visine jednog dnevnog iznosa novčane kazne, sudu su
data široka ovlašćenja da to može učiniti po slobodnoj procijeni. No, u nekim slučajevima, čak i
pored ovih mogućnosti koje predviđa zakon, neće biti moguće utvrditi visiu dnevnog iznosa
novčane kazne. To je bio razlog što je KZ zadržao stari sistem fiksnih iznosa koji će se
primjenjivati kao supsidijarni, odnosno, “rezervni ” sistem.

Novčana kazna se izvršava na osnovu presude u kojoj sud određuje vremenski rok u
kojem osuđeni mora da plati izrečenu novčanu kaznu. Rok za izvršenje novčane kazne ne može
biti kraći od petnaest dana, niti duži od tri mijeseca. Pored toga ako sud utvrdi da postoje
posebne okolnosti, može dozvoliti da se izrečena novčana kazna plaća u ratama, s tim da rok
isplate može biti duži od jedne godine. Ako osuđeno lice ne plati izrečenu novčanu kaznu u
navedenim rokovima, sud će narediti njeno prinudno izvršenje u odgovarajućem postupku koji je
regulisan zakonom. Ukoliko sud u roku od jedne godine ne uspije naplatiti kaznu prinudnim
putem, donijeće odluku o zamjeni novčane kazne kaznom zatvora (supletorni zatvor). Ekvivalent
koji je u zakonu određen kod zamjene neplaćene novčane kazne iznosi jedan dan zatvora za
svakih započetih 50 KM.

Supletorni zatvor, bez obzira na visinu neplaćene novčane kazne, ne može trajati duže od
dvije godine. U slučaju da osuđeni plati dio novčane kazne, a dio ne plati, ne naplaćeni dio se
ukoliko se ne može napatiti prinudnim putem, srazmjerno pretvara u supletorni zatvor. Ako
osuđeni plati i preostali neplaćeni dio, supletorni zatvor se obustavlja. Kada osuđeno lice kojem
je izrečena novčana kazna nema prebivalište ili boravište u našoj zemlji, novčana kazna se
naplaćuje bez odlaganja. Ukoliko to nije moguće, sud će bez odlaganja neplaćenu novčanu kaznu
zamjeniti kaznom zatvora.
ZAKLJUČAK

Nikome ne može biti izrečena prekršajna sankcija ako nije odgovoran za počinjeni
prekršaj. Prekršaji i prekršajne sankcije mogu se propisivati zakonom, uredbom ili odlukom
Vlade, skupštinom grada, i odlukom skupštine opštine. Opšta svrha propisivanja i izricanja
prekršajnih sankcija je suzbijanje protivpravnih djelovanja kojima se ugrožavaju ili povređuju
vrijednosti zaštićene prekršajnim zakonodavstvom, čime se obezbjeđuje da građani u većoj mjeri
poštuju pravni sistem i ne čine prekršaje.
LITERATURA

Bajičić, P. d. (2021). Krivično pravo opšti dio. Banja Luka: Grafopapir doo.