Αν και κανένα κύκλωμα συναισθημάτων δεν έχει ερευνηθεί μέχρι

σήμερα πλήρως, το νευρωνικό κύκλωμα του φόβου έχει χαρτογραφηθεί από τους
νευρολόγους με σχετική επάρκεια. Η ιδιαιτερότητα αυτού του συναισθήματος σε
σχέση με τα υπόλοιπα έγκειται στο ότι είναι σημαντικό για την επιβίωση. Ο
τρόπος με τον οποίο ενεργοποιείται είναι ο ακόλουθος : Ένας ήχος είναι αρκετός
για να θέσει σε συναγερμό το κύκλωμα του εγκεφάλου, το οποίο συνδέει το αφτί
με τον θάλαμο. Από τον θάλαμο ξεκινούν δύο διακλαδώσεις που καταλήγουν
στην αμυγδαλή και στον ιππόκαμπο. Ένας άλλος δρόμος οδηγεί στον φλοιό,
όπου αναλύονται και διαχωρίζονται οι ήχοι. Αφού αναγνωριστεί ο ήχος,
μεταβιβάζεται στην αμυγδαλή και στον ιππόκαμπο που λειτουργεί ως
αποθηκευτικός χώρος μνήμης και συσχετίζεται με ανάλογες αναμνήσεις. Αν
πρόκειται για απλό ήχο, ο συναγερμός σταματάει εκεί. Σε αντίθετη περίπτωση
γίνεται προσπάθεια λεπτομερέστερης ανάλυσης και αν δεν προκύψει
αποτέλεσμα, δέσμες νευρώνων που βρίσκονται στην αμυγδαλή ενεργοποιούν
μέσω δεκτών διαφορετικούς νευροδιαβιβαστές. Μέσω των προβολών που
συνδέουν την αμυγδαλή με τον εγκέφαλο ενεργοποιούνται ορμόνες όπως η
κορτικοτροπίνη που προκαλεί αντίδραση μάχης ή φυγής και η νορεπινεφρίνη ή
νοραδρεναλίνη που διαχέεται στον εγκέφαλο και τον θέτει σε κατάσταση
υπερδιέγερσης. Τότε προκαλείται και η κραυγή του φόβου με το σφίξιμο των
φωνητικών χορδών. Σε αυτή τη φάση δεν υπάρχει ακόμη συνειδητοποίηση του
φόβου. Καθώς όμως σταδιακά ο φόβος γίνεται αισθητός, η αμυγδαλή στέλνει
μηνύματα στον εγκέφαλο για να εκδηλωθεί ο φόβος στο πρόσωπο, να
παγώσουν οι κινήσεις, να επιταχυνθούν οι καρδιακοί παλμοί, να ανεβεί η πίεση,
να επιβραδυνθεί η αναπνοή. Ταυτόχρονα εκκρίνεται ντοπαμίνη που προκαλεί
καθήλωση της προσοχής στην εστία του φόβου και θέτει σε ετοιμότητα
αντίδρασης τους μυς. Παράλληλα κινητοποιείται η όραση και τα συστήματα
μνήμης για να αναγνωριστεί ή να ανακληθεί άμεσα η γνώση ή η ανάμνηση του
ερεθίσματος. Αυτή είναι και η κορύφωση του φόβου που εκδηλώνεται με σφίξιμο
στο στομάχι, ταχυκαρδία, σφίξιμο μυών, τρεμούλιασμα άκρων. Αποτέλεσμα :
ακινητοποίηση, εστίαση προσοχής, αναζήτηση τρόπων αντίδρασης.

Πηγές

Daniel Goleman, Η Συναισθηματική Νοημοσύνη, Πεδίο, 2011

Sarah Stanley, Ένας νευρικός διακόπτης για το φόβο,

https://www.scienceinschool.org/el/content/%CE%AD%CE%BD%CE%B1%CF%82-%CE%BD
%CE%B5%CF%85%CF%81%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE
%BA%CF%8C%CF%80%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF-
%CF%86%CF%8C%CE%B2%CE%BF

Βιολογία Α΄ Λυκείου, http://ebooks.edu.gr/