Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 44

J{UV {ejU ‘mM© 2020

A§H$ Xþgam (‘mM© 2020)


J{UV {ejU ‘mM© 2020
J{UV {ejU ‘mM© 2020

^maVr¶ J{UVVk lr lr{Zdmg am‘mZwOZ


¶m§À¶m H$m¶m©g hm A§H$ g‘{n©V
OÝ‘.22{S>g|~a 1887 ‘¥Ë¶y 26 E{àc 1920

1
J{UV {ejU ‘mM© 2020

‘hmamï´> J{UV AܶmnH$ ‘hm‘§S>imMo Ì¡‘m{gH$

J{UV {ejU
df© : 43 do A§H$ Xþgam ‘mM© 2020
* g§nmXH$ / à‘wI :- lr {XZoe {H$. nigH$a
Oo.gr. hm¶ñHy$c, H$ma§Om (cmS>) {O.dm{e‘

* KaMm nÎmm :- Vwfma H$m°cZr {dlm‘J¥hmOdi,


am. H$ma§Om (cmS>) {O.dm{e‘ 444 105
‘mo. H«$. 9423651766
B©-‘oc : ganitshikshan@gmail.com

* à‘wI H$m¶©H$mar g§nmXH$ :- lr ‘moVram‘ Ͷ§. ’$S>Ho$


emioMo Zmd :- dg§Vamd ZmB©H$ {dÚmc¶, {~~r
Vm. cmoUma {O. ~wcT>mUm

* ì¶dñWmnH$ :- lr ‘m{UH$ gmo.Jm¶H$s


emioMo Zm§d :- lr XÎmm̶ ‘hmamO {dÚmc¶,H$gwam
Vm.~mimnya {O.AH$mocm

* àH$meH$ :- lr g§O¶ Zm. ~mOr nmQ>rc


emioMo Zmd :- kmZ A§Hw$a {dÚmc¶, {edmOrZJa
Am¡a§Jm~mX
* Aja OwidUr :- g{MZ ~mago, H$ma§Om
* ‘wÐH$ :- lr JUoe AmQ>©g²,AH$mocm
* àH$meZ :- ‘mM© 2020
* dm{f©H$ dJ©Ur :- 35 é. ’$º$ (XmoZ A§H$)
* ~±H$ ImVo H«$‘m§H$ :- ~±H$ Am°’$ ‘hmamï´>, ImVo H«$.60353452925
IFSC-MAHB0001584

2
J{UV {ejU ‘mM© 2020

AZwH«$‘{UH$m
A.H«$. {ddaU nmZ H«$‘m§H$
1) amÁ¶ñVar¶ àW‘ H«$‘m§H$ àmá {Z~§Y
S>m°. lr. {Jare {dÇ>camd d¡Ú 5
2) g§ñ‘aUr¶ R>acoco 41 do amÁ¶ñVar¶ J{UV A{YdoeZ
lr. ^m½¶{dYmVm ^mñH$a dma§J 18
3) amÁ¶ñVar¶ J{UV àíZ‘§Owfm ñnYm©
lr nwéfmoÎm‘ n§M^mB©, {dÚm g{‘Vr à‘wI 22
4) Hy$Q> àíZ - lr Za|Ð {nnao ga, ZmJnya 28
5) J{UV {df¶ kmZ d J{UVmMr ^mfm 30
lr ZdZmW KwJo ga
6) J{UV nma§JV Z‘wZm CÎman{ÌH$m 2019-20 33

3
J{UV {ejU ‘mM© 2020

g§nmXH$s¶
gào‘ Z‘ñH$ma,
‘hmamï´> J{UV AÚmnH$ ‘hm‘§S>imMo Ì¡‘m{gH$ "J{UV {ejU' Mm 43 ì¶m
dfm©Vrc eodQ>Mm A§H$ Amnë¶mgmR>r KoD$Z Amcmo AmhmoV.
J{UV {ejUÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ {dÚm϶mªMm J{UVr¶ Ñï>rH$moZ {dH${gV ìhmdm
hm CÔoe Va AmhoM ˶mgmo~V Amnë¶m J{UV {ejU ~m§Ydm‘Yrc JwUm§Mm d ˶m§Mo {dMma
gdmªg‘moa ‘m§S>ʶmgmR>r ‘XV H$aUo hm gwÕm Amho. åhUyZM ‘hmamï´> J{UV AÚmnH$ ‘hm‘§S>imV’}$
KoʶmV Amcoë¶m amÁ¶ñVar¶ {Z~§Y ñnY}Vrc S>m°.{Jarf {d.d¡Ú ¶m§Mm àW‘ H«$‘m§H$ àmá {Z~§Y
¶m A§H$mV àH$m{eV H$arV AmhmoV. ˶mM~amo~a ‘§S>im‘m’©$V KoʶmV Amcoë¶m amÁ¶ñVar¶
àíZ ‘§Oyfm ñnY}Mm Ahdmc àH$m{eV H$arV AmhmoV. ˶m‘wio {OëhmñVar¶ {Z~§Y ñnYm© d
àíZ ‘§Oyfm ñnYm© KoʶmgmR>r ‘XV hmoB©c.
g§ñ‘aUr¶ R>acoë¶m ‘hmamï´> amÁ¶ J{UV AÚmnH$ ‘hm‘§S>imMo J{UV {ejH$m§Mo
amÁ¶ñVar¶ A{YdoeZ, lr ^m½¶{dYmVm ^mñH$a dma§J ¶m§À¶m AhdmcmVyZ Amnë¶m cjmV
¶oB©c.
lr ZdZmW Kwco ¶m§Zr Amnë¶m J{UV {df¶mMo kmZ d J{UVmMr ^mfm ¶m
coImVyZ Amnco ‘V ‘m§S>co Amho.
¶m A§H$mV {ejH$m§À¶m coImgmo~VM ‘|Xþcm IwamH$, gwS>moHw$, nÂPc, H$mhr
‘hËËdnyU© gyMZm ¶m§Mm g‘mdoe H$ê$Z A{Ve¶ ‘Zmoa§OH$ d Aä¶mg¶wº$ H$aʶmMm à¶ËZ
Ho$cm Amho. ¶oUmè¶m A§H$m§Zm A{YH$ XO}Xma ~Z{dʶmgmR>r Amnco {dMma,³c¥ß˶m, coI H$moS>r
B˶mXr gm{h˶ nmR>dmdo. Amnë¶m ghH$m¶m©Zo J{UV {ejU ZmdrݶnyU©, cmoH$mon¶moJr d
cmoH${ච~Z{dʶmgmR>r à{VgmXmÀ¶m àVrjoV....
YݶdmX!
g§nmXH$

4
J{UV {ejU ‘mM© 2020

‘mܶ{‘H$ ñVamdarc J{UV {df¶mMo AmYw{ZH$ V§ÌkmZmÛmao


H¥$Vr¶wº$ Aܶ¶Z-AܶmnZ H$mimMr JaO
S>m°. {Jare {dÇ>camd d¡Ú
ghmæ¶H$ {ejH$
gwerc qh‘VqgJH$m {dÚmc¶,dYm©

kmZ¶moJr hmoD$Z Amåhr, gy¶m©cmhr W¸$ H$é &


J{UVmMr H$mg Yé & Xmhr {Xem§Zm qOHy$Z KoD$,
AmH$memcm JdgUr Kmcy, ^ì¶ hr AmñWm &
àñVmdZm :-
‘mZdr OrdZmV J{UVmMo ‘hÎd AZݶgmYmaU Amho. J{UVm{edm¶ Aä¶mg åhUOo
àmUm{edm¶ MoVZo{edm¶ eara, AMoVZ, gm§JmS>m. OrdZmÀ¶m§ gd©M joÌmV J{UVr {dMmam§Zm
‘hÎd Amho. {ddoH$, AMyH$Vm, à‘mU~ÕVm ¶m§gmaIr ‘yë¶o J{UVmÀ¶m Aä¶mgmZo éOVmV.
AW©nyU© d ¶eñdr OrdZ OJʶmgmR>r J{UV {dMmam§Mr ‘hX Amdí¶H$Vm Amho. J{UVr
Ñï>r‘wio gmܶm dmQ>Umè¶m Jmoï>rV, ~mocʶmV, dmJʶmV, narn¹$Vm, g§¶‘rd¥Îmr, {eñV d {Okmgyd¥Îmr
¶oVo. Aer ‘mUgo MwH$m§Mr nwZamd¥Îmr H$arV ZmhrV. ˶m§À¶m {dMmam§Mr {Xem ¶mo½¶ AgVo. ~mocʶm
MmcʶmV {dñH$irVnUm ZgVmo. "ho {dídMr ‘mPo Ka' Aer d¥Îmr AgVo. gd© emóm§Mm nm¶m^yV
AmYma J{UV Amho. ì¶dhmaemó, g‘mOemó, Y‘©emó ¶mV à˶oH$ {dX²dmZmcm AW© àmá hmoVmo Vmo
Ho$di AmYma AgVmZmM, AݶWm Vo AW©eyݶ R>aVo. WmoS>³¶mV ‘mZdr OrdZ AW©nyU© H$aUmao emó
åhUOo J{UV. ˶mMo dU©Z EH$m ícmoH$mV gwaoI Ho$coco Amho.
¶Wm {eIm ‘¶wamUm§, ZmJmZm§ ‘U¶mo pñWV§ && VWm doXm§J emómUm§, J{UVo ‘yYm©Zo pñWV§ &&
IJmocemó, ^yJmoc, ^{dî¶, gm‘m{OH$emó, Y‘©emó ¶m gdm©V H$iV Z H$iV
J{UV Amho. åhUyZ gd© emóm§À¶m erf©ñWmZr Vo {damO‘mZ Amho.
AmOMo ¶wJ ho g§JUH$s¶ ¶wJ Amho. ¶m ¶wJmVrc {dÚmWu hm {ejUmMr doJir
ܶo¶o ~miJUmam Amho. ˶mcm ˶mÀ¶m AmdS>rZwgma {ejU KoVm ¶mdo, ¶m‘wioM AmOÀ¶m
{ejU nÕVr‘ܶo ~Xc Pmcocm {XgyZ ¶oVmo. Aܶ¶Z-AܶmnZ à{H«$¶o‘ܶo {dÚmWu A{YH$
H¥$Vrerc ìhmdm ¶mH$S>o cj {Xco Joco Amho. {dÚm϶mªZr j‘Vm§da nyU© à^yËd {‘idmdo åhUyZ
Aܶ¶Z-AܶmnZmV e¡j{UH$ gm{h˶mMm dmna Ho$cm OmVmo. ‘mܶ{‘H$ ñVamda J{UV ¶m
5
J{UV {ejU ‘mM© 2020

{df¶m‘ܶo àm˶{jH$ H$m¶m©cm {deof ‘hÎd {Xco Amho. nma§nm[aH$ àíZ Am{U CÎmao d
nmR>m§Vamda AmYm[aV CÎmamcm N>oX XoUmè¶m àH$mamnmgyZ ’$maH$V KoD$Z {dÚm϶mªÀ¶m gO©Zerc
A{^ì¶{º$cm MmcZm XoUmè¶m H¥$VtZm ñWmZ XoʶmV Amco Amho. ¶m H¥$VtZm AmYw{ZH$ V§ÌkmZmMr
OmoS> {Xë¶mg Aܶ¶Z-AܶmnZ à{H«$¶m {ZpíMVM AmZ§XXm¶r hmoB©c ¶mV e§H$m Zmhr.
àm˶{jH$mìXmao Ho$coë¶m H¥$Vr‘wio {dÚmWu OmñV à^mdrnUo {eHy$ eH$VmV. ˶m‘wio
{eH$VmZm VmU-VUmdmcm Vm|S> Úmdo cmJV Zmhr. ˶m‘YyZ {‘iUmam Aܶ¶Z AZw^d hm
AmZ§XXm¶r AgVmo. àm˶{jH$mgmo~VM AmYw{ZH$ V§ÌkmZm§VJ©V ¶oUmè¶m "g§JUH$' ¶m gmYZmMm
dmna {dÚm϶mªZm àoaH$ åhUyZ H$aVm ¶oVmo. à˶oH$ {dÚmWu ˶mcm H$amd¶mMo H$m¶© ˶mÀ¶m
JVrZo nyU© H$ê$ eH$Vmo. g§JUH$mMm A{YH$ Mm§Jcm dmna XOm©Ë‘H$ ~m¡pÜXH$ Aܶ¶Z H$m¶©nyVu
H$aʶmgmR>r H$ê$Z KoUo hr ˶m nwT>Mr nm¶ar R>aVo. g§JUH$mMm dmna Aܶ¶ZmgmR>r H$aVmZm
{ejH$m§Zr ghO dmnaVm ¶oUmè¶m gm°âQ>doAg©Mr {ZdS> Ho$ë¶mg {dÚmWu dmnamV Am{U gmononUm
¶oD$ eH$Vmo.
Ho$di emar[aH$ H¥$Vr H$ê$Z Oo gmܶ hmoUma Zmhr Vo ~m¡pÜXH$ {H«$¶oZo gmܶ hmoVo.
{dÚm϶mªÀ¶m A§V‘©ZmV AZoH$ àíZ {Z‘m©U ìhmdoV, Vmo AñdñW ìhmdm Am{U ˶mM~amo~a ˶m
àíZm§Mr CH$c H$aʶmgmR>r Vmo YS>nS>mdm hr AmYw{ZH$ V§ÌkmZmìXmao H¥$[V¶wº$ Aܶ¶Z-
AܶmnZ ¶m ‘mJMr g§H$ënZm Amho. ¶m‘wio {dÚm϶mªMm AmË‘{dídmg Va dmT>VmoM {edm¶
{df¶mMr ê$Mr {Z‘m©U hmoʶmggwÕm ‘XV hmoVo.

{df¶ à{VnmXZ :-
{dÚmWu hm kmZmMm Ho$di ñdrH$maH$Vm© Amho, hr ^y{‘H$m ~Xcë¶m{edm¶
emioVrc Aܶ¶Z ho AmZ§XXm¶r R>aUma Zmhr. dJm©V ‘m{hVrMo EH$V’$s© àgmaU Z hmoVm
H$moU˶mhr XS>nUm{edm¶ {dÚmWu H$go Aܶ¶Z H$aVrc ho nmhUo A˶§V JaOoMo Amho. H$mhr
{dÚmWu J{UV {df¶mMm A{YH$ H§$Q>mim H$aVmV. hm H§$Q>mim Kmc{dʶmgmR>r ghO AܶmnZ
nÕVrMm dmna H$ê$Z AmYw{ZH$ V§ÌkmZmìXmao H¥$VrMm dmna Ho$ë¶mg J{UV{df¶H$ éMr {Z‘m©U
H$aVm ¶oVo. ¶mH$[aVm {ejH$m§Zr ñdV: ZmdrʶmMr H$mg YaUo Ano{jV Amho. ì¶dñWocm Xmof Z
XoVm ñdV:nmgyZ, ñdV:À¶m dJm©nmgyZ {ejUmÀ¶m ~Xcm§Mr gwédmV H$aUo Amdí¶H$ Amho.
AmYw{ZH$ V§ÌkmZmÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ {dÚm϶mªÀ¶m ‘wº$ A{^춺$sMm AmXa d ñdrH$ma
{ejH$m§Zr Ho$cm nm{hOo. H¥$[V¶wº$ Aܶ¶Z-AܶmnZmMm nwañH$ma dJ© AܶmnZmVyZ H$aUo
6
J{UV {ejU ‘mM© 2020
H$mimMr JaO Amho. am‘Xmg ñdm‘r åhUVmV -
‘wcm§À¶m MmcrZo Mmcmdo, ‘wcm§À¶m ‘ZmoJVo ~mocmdo,
V¡go OZmg {eH$dmdo, hiyhiy &
AܶmnZmVrc {d{dY V§Ìm§Mm, H$m¡eë¶m§Mm, à¶moJm§Mm dmna {ejH$mZo Ho$cm
nm{hOo.AܶmnZ H$m¶© A{YH$ à^mdr hmoʶmH$[aVm H$mhr AmYw{ZH$ V§ÌkmZmda AmYm[aV H¥$VtMm
Imcrcà‘mUo AܶmnZm‘ܶo g‘mdoe H$aVm ¶oB©c.
* {ejUmcm nwT>À¶m nm¶arda KoD$Z OmʶmMo H$m‘ {S>OrQ>c V§ÌkmZmZo Ho$co Amho. ³¶y Ama
H$moS> ìXmao ‘mo~mB©cÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ g§nyU© àH$aUmMr ‘m{hVr [ìh{S>AmoìXmao {‘iVo, Á¶m‘wio
àH$aUmVrc {d{dY g§H$ënZm ñnï> hmoVmV.
* J{UVmÀ¶m AܶmnZmgmR>r "{OAmoOo~«m' ho EH$ A˶§V à^mdr gmYZ Amho. J{UVmVrc
{gÜXm§V {eH$dUo ¶m‘wio gwc^ Pmco Amho. Oo H$m‘ nydu nopÝgc Am{U H§$nmgìXmao ìhm¶Mo Vo
AmO g§JUH$mda VmËH$mi hmoVo.¶m‘ܶo {dÚm϶mªZm AmZ§X Va {‘iVmoM {edm¶ doihr dmMVmo.
* J{UV {df¶mV "à˶j H¥$Vr‘YyZ AܶmnZ' øm nÕVrMm dmna H$éZ J{UVmMo n[aUm‘H$maH$
AܶmnZ H$aVm ¶oB©c. CXm.‘mnZmMo AܶmnZ H$aVmZm à˶j EImÚm XþH$mZmcm ^oQ> XoD$Z
à˶j joÌmÀ¶m ^oQ>rVyZ H¥$Vr H$aʶmMr Am{U AZw^d KoʶmMr g§Yr {dÚm϶mªZm àmá Pmë¶mg
J{UV {df¶H$ A{YH$ éMr {Z‘m©U hmoD$ eHo$c.
* {d{dY ZmdrʶnyU© J{UVr¶ Ioim§À¶m ‘mܶ‘mVyZ J{UV {df¶mMo AܶmnZ H$aUo A{YH$
Cn¶wº$, ‘Zmoa§OH$ d n[aUm‘H$maH$ hmoB©c. J{UVr¶ Ioim‘ܶo J{UVr H$moS>çmÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ
{dÚm϶mªZm AܶmnZ H$aUo hr Cn¶moJr AܶmnZ nÕVr R>aoc.
* {OAmoOo~«mÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ H$moZ ‘moOUo, c§~ H$mT>Uo, aofm Xþ^mJUo, {ÌH$moU H$mT>Uo B.H¥$Vr
‘wcm§H$Sy>Z H$adyZ KoVë¶mZ§Va à˶jmV ˶m§Zm dhrda AmH¥$˶m H$mT>md¶mg gm§{JVë¶m Va
˶m§À¶m BVa C{Udm Xÿa H$aVm ¶oVmV. ¶m‘wio {df¶mMr g‘O n¸$s hmoVo.
Aem ghO nÕVrZo J{UVmMo AܶmnZ Ho$ë¶mg {dÚm϶mªZm H$R>rU dmQ>Umam {df¶
ghO H$aVm ¶oB©c Am{U hr AmnUm {ejH$m§Mr ‘hÎdnyU© O~m~Xmar Amho. AmYw{ZH$ V§ÌkmZmìXmao
{d{dY CnH«$‘ H¥$VrÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ H$arV AgVmZm H$m¡eë¶ g§nmXZ, VH©$ cT>{dUo B˶mXr
Jmoï>tda ^a {Xcm nm{hOo. ¶m AZw^dmVyZ {dÚm϶mªMr Bï> {XeoZo àJVr hmoB©c. ¶m AZw^dmVyZM
kmZ, Cn¶moOZ, H$m¡eë¶o B˶mXr C{Ôï>o gmܶ hmoVrc d BVa AZoH$ C{Ôï>o gmܶ hmoʶmg ‘XV
hmoB©c.
7
J{UV {ejU ‘mM© 2020

AmO V§ÌkmZmÀ¶m ¶wJmV Ho$di H$mhr {dÚm϶mªMrM JwUdÎmm dmT>dyZ MmcUma Zmhr
Va g§nyU© dJm©Mm, emioMm e§^a Q>¸o$ {ZH$mc AmOÀ¶m {ejU nÕVrcm Ano{jV Amho. dJm©V
ho gd© gmܶ H$aʶmgmR>r {d{eï> Aer EH$M nÕV qH$dm V§Ì gm§JVm ¶oUma Zmhr qH$~hþZm
à˶oH$ KQ>H$mÀ¶m ñdénmZwgma ˶mV ~Xc H$aUo Amdí¶H$ AgVo. H$moU˶m KQ>H$mgmR>r H$moUVr
nÕV, H$moUVo V§Ì dmnamdo ho R>acoco ZgyZ {ejH$m§ZrM Vo Amnë¶m Aä¶mgmVyZ, AZw^dmVyZ
R>adm¶Mo AgVo. åhUyZM H¥${V¶wº$ AܶmnZmgmR>r AZoH$ nÕVr, V§Ìo Cn¶wº$ R>aVmV ˶mMr
‘m{hVr KoUo d ˶mV ^a KmcUo ¶m XmoÝhr ~m~r gVV Mmcy R>odUo Amdí¶H$ AgVo.
kmZaMZmdmXr Ñï>rH$moZmVyZ AܶmnZ H$m¶© H$arV ‘m{hVr-V§ÌkmZmÀ¶m ¶m ¶wJmV g§JUH$
B§Q>aZoQ>ìXmao ghOnUo kmZ {‘idVm ¶oVo. ˶m‘wio {ejUmÀ¶m, kmZmÀ¶m H$jm é§Xmdë¶m
AmhoV. emim§‘YyZ Ec.gr.S>r. àmoOo³Q>aìXmao kmZmMr XodmU-KodmU H$aʶmMr gmo¶ CncãY
hmoD$ KmVcr Amho. ˶m‘wio {eH$dcoë¶m Aä¶mgH«$‘mMr COiUr H$aUo gmo¶rMo OmVo Am{U
JwUdÎmm {dH$mg ghO e³¶ hmoVmo. kmZaMZmdmX hm Va H¥${V¶wº$ Aܶ¶Z-AܶmnZ nÕVrMm
Jm^m Amho. H¥$VrìXmao Aܶ¶Z hr nÕVr nyU©nUo {dÚmWuH|$Ðr Agë¶m‘wio ˶mnmgyZ hmoUmao
’$m¶Xo nwT>rc AmH¥$Vr‘ܶo Xe©{dco AmhoV.

H¥${V¶wº$ Aܶ¶Z-AܶmnZmMo Cnamoº$ ’$m¶Xo cjmV KoVm {ejH$m§Zr {dÚmWu, H¥$VrìXmam


Aܶ¶ZmV g{H«$¶ gh^mJr hmoVrc ¶mH$S>o cj Úmdo. {dÚm϶mªMm d¶moJQ>, ˶m§À¶m j‘Vm
cjmV KoD$Z ˶m§À¶mgmR>r Aܶ¶Z AZw^dm§Mr ¶moOZm H$amdr. ¶m Aܶ¶Z AZw^dm§V {dÚmWu
ag KoVrc ¶mgmR>r à¶ËZ H$amdo VgoM {‘l ñdénmMo JQ> V¶ma H$éZ {dÚm϶mªZm JQ>mV H$m‘
H$aʶmMr g§Yr Úmdr. EH§$XarV hr H¥$Vr A{daVnUo gwê$ AgUo A˶§V JaOoMo Amho.
8
J{UV {ejU ‘mM© 2020

ñdV:Mo AܶmnZ AZw^d :-


Aܶ¶Z-AܶmnZmÀ¶m àM{cV nÕVr‘ܶo {dÚmWu {ZpîH«$¶ Am{U nmR>m§Vamda
A{YH$ ^a XoVmZm {XgyZ ¶oVmo. {dX¶m϶mªH$Sy>Z H¥$Vr hmoV Zgë¶mZo {dÚm϶mªMo n[aUm‘H$maH$
Aܶ¶Z hmoV Zmhr. {edm¶ emioVrc dmVmdaU, {ejH$mMo gmMo~Õ AܶmnZ, H§$Q>midmUr d
nwaoer H¥$Vr ZgUmar Aܶ¶Z-AܶmnZ à{H«$¶m ¶m‘wio ‘wcm§Zm emioV {eH$ʶmnojm emim
gwQ>ë¶mMm A{Ve¶ AmZ§X hmoVmo.
¶m {dÚm϶mªZm AmYw{ZH$ V§ÌkmZmìXmao H¥${V¶wº$ Aܶ¶ZmgmR>r àd¥Îm Ho$ë¶mg
{dÚmWu A{YH$ Mm§Jë¶m àH$mao {eH$Vrc d emioV a‘Vrc Agm {dMma H$ê$Z ˶m {XeoZo
à¶ËZ gwê$ Ho$co. ¶mH$[aVm g§JUH$mÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ "{OAmoOo~«m' ¶m gmYZmMm Cn¶moJ H$aʶmMo
R>a{dco. J{UVmÀ¶m AܶmnZmgmR>r {OAmoOo~«m ho EH$ A˶§V à^mdr gmYZ Amho. J{UVmVco
{gÜXm§V {eH$dUo ¶m‘wio gwc^ Pmco Amho. ¶mMr Am¶H$m°Ýg AWm©V ~moY{MÝho AmoiIʶmg gmonr
AmhoV. à˶oH$ Am¶H$m°Z‘ܶo Cn{d^mJ AmhoV Á¶m‘wio AmH¥$VrMm Zo‘H$m àH$ma {ZdS>Vm ¶oVmo.
B¶Îmm 9 dr À¶m {dÚm϶mªZm J{UV-2 {df¶mVrc "dVw©i' ¶m àH$aUmVrc n[adVw©i
Am{U A§Vd©Vw©imMr aMZm H$aʶmH$[aVm {dÚm϶mªZm g§JUH$ H$jm‘ܶo ZoD$Z g§JUH$mda
{OAmoOo~«mÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ hr aMZm H$aʶmg {eH${dVmZm nwT>rcà‘mUo H«$‘dma nm¶è¶m§Mm
Adc§~ H$aʶmg gm§{JVcm.

n[adVy©i aMZm :-
n[adV©©yimMr aMZm H$aʶmgmR>r {dÚm϶mªZm nwT>rcà‘mUo H¥$Vr H$aʶmg gm§JʶmV Amco.
1) {ÌH$moUmÀ¶m Am¶H$m°Zda p³cH$ H$ê$Z EH$ {ÌH$moU H$mT>m.
2) E, ~r, gr ho q~Xÿ H$mTy>Z nwÝhm E cm ñne© Ho$ë¶mda {ÌH$moU V¶ma hmoVmo. Vgm {ÌH$moU
V¶ma H$am.
3) c§~Xþ^mOH$mÀ¶m Am¶H$m°Zda p³cH$ H$éZ {ÌH$moUmÀ¶m EH$m ~mOycm ñne© H$aVmM
c§~ Xþ^mOH$ àX{e©V hmoVmo. AgmM c§~Xþ^mOH$ {ÌH$moUmÀ¶m Xþgè¶m ~mOyda V¶ma H$am.
4) ho XmoÝhr Xþ^mOH$ EH$‘oH$mg N>oXVmV ˶m OmJoda q~XÿMm Am¶H$m°Z p³cH$ H$ê$Z
N>oXZq~Xÿ {ZX}{eV H$am. hm dVw©imMm H|$Ðq~Xÿ amhUma.
5) ‘ܶq~XÿnmgyZ {ÌH$moUmÀ¶m ìhaQ>o³g AWm©V {eamoq~Xÿ‘YyZ OmUmao dV©©i y V¶ma H$am.

9
J{UV {ejU ‘mM© 2020
6) ¶mH$[aVm dV©i y© mMm Am¶H$m°Z p³cH$ H$éZ ‘ܶ q~Xÿda Am[U Z§Va {eamoq~Xÿda p³cH$
H$am. n[adV©iy© V¶ma Pmco.
{dÚm϶mªZr n[adV©i © y mMr aMZm Ho$ë¶mZ§Va ˶m§Zm A§Vd©Vi © ©y mMr aMZm H$aʶmg gm§{JVco.
A§Vd©Vw©imMr aMZm n[adV©i y© mà‘mUoM Amho. ‘mÌ ¶m doiog {ÌH$moUmÀ¶m ~mOyMo {d^mOZ Z
H$aVm ˶mEodOr H$moZ Xþ^mJʶmg gm§{JVco. H$moUVohr XmoZ H$moZ Xþ^mOH$ EH$‘oH$m§g N>oXVmV
˶m ‘ܶq~XÿnmgyZ {ÌH$moUmÀ¶m ~mOyn¶ªV dV©i y© V¶ma H$aʶmg gm§{JVco. ¶mH$[aVm dV©i ©y mMm
Am¶H$m°Z p³cH$ H$ê$Z ‘ܶ q~Xÿda Am{U Z§Va H$moU˶mhr EH$m ~mOyda p³cH$ H$aʶmg
gm§{JVco. A§Vd©Vi©y V¶ma Pmco. ¶mà‘mUo {dÚm϶mªZr H¥$Vr Ho$ë¶mZ§Va Imcrcà‘mUo n[adV©i ©y
d A§Vd©Vi ©y V¶ma Pmco.
{OAmoOo~«mÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ n[adV©i y© d A§Vd©Vi ©y mMr aMZm Ho$ë¶m‘wio {dÚm϶mªZm
g§JUH$mÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ ñdV: aMZm Ho$ë¶mMm AmZ§X Va PmcmM {edm¶ kmZaMZmdmXmMr
A§‘c~OmdUr Pmcr. {OAmoOo~«mÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ ^m¡{‘{VH$ aMZoMo g§~moY ñnï> Pmë¶m‘wio
{dÚm϶mªZr doJdoJù¶m {ÌH$moU, Mm¡H$moZ d dV©i y© mg§~§YrÀ¶m aMZm H§$nmgÀ¶m d ñHo$cÀ¶m
gmhmæ¶mZo AMyH$ Ho$ë¶m.
B¶Îmm AmR>drÀ¶m {dÚm϶mªZr Mm¡H$moZ aMZm d B¶Îmm XhmdrÀ¶m {dÚm϶mªZr dV©i y©
ñn{e©H$m,g‘ê$n {ÌH$moU B. ^m¡{‘VrH$ aMZm {OAmoOo~«mÀ¶m ghmæ¶mZo nyU© Ho$ë¶m.
B¶Îmm XhmdrÀ¶m {dÚm϶mªZm J{UV-2 ¶m {df¶m§VJ©V {OAmoOo~«mMm Cn¶moJ A{YH$
Mm§Jë¶m à‘mUmV Pmcm. ‘hÎd‘mnZ ¶m àH$aUmVrc B{ï>H$m{MVr, KZ, Jmoc, X§S>Jmoc, e§Hy$
B. AmH¥$˶m ˶m§Zm {Ì{‘Vr¶ ñdénmV ~KVm Amë¶m d ˶mdéZ ˶m AmH¥$˶m g§X^m©Vrc
g§~moY ñnï> H$aʶmg ‘XV Pmcr. ¶m AmH¥$˶m {OAmoOo~«m‘ܶo Imcrcà‘mUo {XgyZ Amë¶m.
"‘hÎd‘mnZ' ¶m àH$aUm§VJ©V {Ì{‘Vr¶ ñdénmV ¶m AmH¥$˶m ~{KVë¶m‘wio {dÚm϶mªMo,
joÌ’$i, n¥ð>’$i, KZ’$i, H$S>m, {eamoq~Xÿ, EHy$U n¥ð>^mJ, Am¶caÀ¶m gyÌmMm (Euler's
Rule) nS>Vmim B. g§~moY n¸o$ Pmco. VgoM {df¶mMr JmoS>r dmT>cr.
"{OAmoOo~«m' ¶m g§JUH$s¶ gmYZmMm Cn¶moJ Ho$di ^y{‘Vr ¶m {df¶mH$[aVmM hmoVmo Ago
Zmhr, Va ~rOJ{UV ¶m {df¶mH$[aVm gwÕm ˶mMm A{YH$ Mm§Jcm Cn¶moJ H$aVm ¶oVmo.
B¶Îmm 10 dr À¶m {dÚm϶mªZm J{UV {df¶mVrc "XmoZ McmVrc aofr¶ g‘rH$aUo' ¶m
àH$aUmVrc Amco I aMZm H$aʶmH$[aVm g§JUH$ H$jm‘ܶo ZoD$Z g§ JUH$mda {OAmoOo~«mÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ
hr aMZm H$aʶmg {eH${dVmZm nwT>rc à‘mUo H«$‘dma nm¶è¶m§Mm Adc§~ H$aʶmg gm§{JVcm.
10
J{UV {ejU ‘mM© 2020

AmcoI aMZm :-
AmcoImMr aMZm H$aʶmgmR>r {dÚm϶mªZm nwT>rcà‘mUo H¥$Vr H$aʶmg gm§JʶmV Amco.
1) x Am{U y ¶m§Mr ~oarO 9 Amho. BZnwQ> ~m°³g‘ܶo n{hco g‘rH$aU x + 3y = 9 {chm
d EÝQ>a Xm~m. (jUmYm©V AmcoImda aofm àX{e©V Pmcr.)
2) 2x Am{U y ¶m§Mr dOm~mH$s 4 Amho. BZnwQ> ~m°³g‘ܶo Xþgaoo g‘rH$aU 2x - y = 4
{chm d EÝQ>a Xm~m. (jUmYm©V ¶mhr g‘rH$aUmMr aofm AmcoImda àX{e©V Pmcr.)
3) XmoÝhr aofm EH$‘oH$m§Zm N>oXVmV ˶m OmJoda q~XÿMm Am¶H$m°Z p³cH$ H$éZ N>oXZ q~Xÿ
àX{e©V H$am.
4) ¶m N>oXZ q~XÿMo {ZX}eH$ (co-ordinates )AmcoImÀ¶m ~mOycm g‘mgmV {XgVmV.
VoM CÎma Amho.

{dÚm϶mªZr N>oXZq~XÿMo {ZX}eH$ (3, 2) ¶oV Agë¶mMo gm§{JVco. ¶mà‘mUo


{dÚm϶mªZr H¥$Vr Ho$ë¶mZ§Va Imcrcà‘mUo AmcoI aMZm V¶ma Pmcr.
darcà‘mUo AmcoI aMZm Ho$ë¶mZ§Va {dÚm϶mªZr ñdV: H$mhr g‘rH$aUo V¶ma Ho$cr d
N>oXZq~XÿMo {ZX}eH$ emoYyZ H$mT>co. ho {ZX}eH$ åhUOoM g‘rH$aUmMr CH$c Amho ho {dÚm϶mªÀ¶m
cjmV Amco. AemàH$mao {dÚm϶mªZr XmoZ McmVrc aofr¶ g{‘H$aUo ¶m àH$aUmVrc AmcoImd[ac
AmYm[aV ^mJmMm gamd H$ê$Z {df¶ dñVy n¸$s Ho$cr.
WmoS>³¶mV AmOÀ¶m H$mimVrc {OAmoOo~«m ho A˶§V Cn¶wº$ Ago V§ÌkmZ Amho.‘r ñdV:
ho V§ÌkmZ {dÚm϶mªH$[aVm Cn¶moJmV AmUë¶m‘wio ¶mMr Cn¶wº$Vm {dÚm϶mªgmo~VM nmcH$m§Zm
nQ>dyZ XoVm Amcr. {OAmoOo~«m ’«$s S>mCZcmoS>ìXmao ghO CncãY Amho. amÁ¶ ‘§S>imZo V¶ma
Ho$coë¶m gr.S>r.‘ܶo {OAmoOo~«m AmhoM. Q>°~‘ܶo gwÕm AmnU ¶mMm Cn¶moJ H$ê$ eH$Vmo. Q>°~À¶m
ñdénmV {dÚm϶mªZm Bco³Q´>m°{ZH$ nmQ>r nopÝgc {‘imcr Amho Ago åhUʶmg haH$V Zmhr.
11
J{UV {ejU ‘mM© 2020

Zdo V§ÌkmZ : ³¶yAma H$moS>


’$im Am{U ISy> ¶m‘ܶo AS>H$coë¶m na§namJV {ejU àUmcrcm ‘hmamï´> emgZmÀ¶m
{ejU {d^mJmìXmao "³¶yAma H$moS>' À¶m ‘mܶ‘mVyZ d CnH«$‘mVyZ ñ‘mQ>© Am{U {S>OrQ>c ê$n
XoD$Z Zdm e¡j{UH$ Am¶m‘ XoʶmV Amcm Amho. ³¶yAma H$moS>À¶m ‘mܶ‘mVyZ "{S>OrQ>c
EÁ¶wHo$eZ' Mr g§H$ënZm ‘r emioV am~{dcr.
gX¶mpñWVr‘ܶo àmW{‘H$ d ‘mܶ{‘H$ ñVamd[ac gd© ‘mܶ‘m§À¶m nmR>çnwñVH$mVrc
àH$aUm§Zm ³¶yAma H$moS> XoʶmV Amcm Amho. ¶m ³¶yAma H$moS>Mr AmoiI H$ê$Z XoʶmgmR>r ‘r
gd©àW‘ nmcH$m§Mo g‘wnXoeZ Ho$co. ˶mZ§Va {dÚm϶mªZm nmcH$m§À¶m nadmZJrZo EH$ {XdgmH$[aVm
emioV AmUʶmg gm§{JVco. Xþgè¶m {Xder {dÚm϶mªZm ‘mo~mB©c‘ܶo {Xem A°nÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ
³¶yAma H$moS> ñH°$Z H$aʶmg {eH${dco. ³¶yAma H$moS> g‘moa {dÚm϶mªZo Amncm ‘mo~mB©c Yacm
H$s, g§nyU© àH$aUmMr ‘m{hVr ìhrS>rAmo d Am°S>rAmo p³cnìXmao {‘iVo.Aä¶mgmÀ¶m nÕVrVrc
hm ~Xc BVH$m Zì¶m Am{dîH$mamZo ZQ>cocm hmoVm H$s, {dÚm϶mªMr g‘OyZ C‘OyZ KoʶmMr
j‘Vm {H$VrVar nQ>tZr dmT>cr. ¶m{edm¶ ‘mo~mB©c Ho$di JoåggmR>r dmnam¶Mm Zmhr Va
Aä¶mgmgmR>rhr dmnam¶Mm ho XoIrc ‘wcm§Zm g‘Oco. Joë¶mdfunmgyZ hm CnH«$‘ am~{dʶmg
gwédmV Ho$cr. AmVm {dÚmWu ³¶yAma H$moS>Mm dmna H$ê$Z nmcH$m§À¶m ‘XVrZo g§~§YrV àH$aUmMr
‘m[hVr d pìhS>rAmo ~KVmV. ˶m‘wio {df¶mMo AmH$cZ A{YH$ Mm§Jco hmoVo. AmYw{ZH$ H$mimVrc
ho V§ÌkmZ {dÚmWu, {ejH$ d nmcH$ ¶m gdmªgmR>r EH$ nd©UrM R>aco Amho.
EH${dgmdo eVH$ ho ‘m{hVr V§ÌkmZmMo ¶wJ Amho. {dÚm϶mªZm EH${dgmì¶m eVH$mgmR>r
gj‘ ~Z{dʶmH$[aVm AܶmnZmV g§JUH$ d V§ÌkmZmMm dmna hmoUo An[ahm¶© Amho. B§Q>aZoQ>
hr OmXÿMr H$m§S>r {dÚm϶mªÀ¶m hmVr cmJcr Amho. VgoM Mm XoIrc AܶmnZmV dmna gwê$
Pmë¶mZo {dÚmWu B©-‘oc ìXmao nÌ ì¶dhma H$ê$ cmJco AmhoV. {d{H${nS>r¶m, ãcm°J, do~gmB©Q>
d ’o$g~wH$ìXmao kmZmMr H$dmS>o {dÚm϶mªgmR>r Iwcr Pmcr AmhoV. emio‘ܶo {dÚm϶mªZm ho
‘mJ©Xe©Z {‘imco Va Aܶ¶Z-AܶmnZ à{H«$¶m A{YH$ a§OH$ hmoVo.
‘wcm§M§ a§OH$ {díd Oa ˶m§À¶m nmR>çnwñVH$m‘ܶo S>moH$mdc§ Va ‘wco ˶mH$S>o AmH¥$ï>
hmoVmV. AmO {S>OrQ>c H«$m§VrMm àgma ehar ^mJmnmgyZ J«m‘rU ^mJmn¶ªV nmohmoMë¶mZo ‘wcm§À¶m
ñ‘mQ>© ’$moZ hmVmiʶmÀ¶m H$m¡eë¶mMm dmna Oa {ejUmgmR>r Ho$cm Va ˶mMm ’$m¶Xm {ejUmÀ¶m
àJVrgmR>r Z¸$sM hmoVmo. hmM YmJm nH$Sy>Z A‘yV© H$ënZm ‘yV© H$ê$Z XoʶmMo H$m¶© AmYw{ZH$
V§ÌkmZmÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ gwê$ Amho.
12
J{UV {ejU ‘mM© 2020

ñd{Z{‘©Vr d g§emoYZ
dJm©Vrc à˶j Aܶ¶Z-AܶmnZmV Ano{jV j‘Vm {dH${gV H$ê$Z e¡j{UH$ C{ÔîQ>ço
gmܶ H$aʶmgmR>r Aä¶mg {df¶H$ CnH«$‘m§Mo Am¶moOZ H$aUo Amdí¶H$ AgVo. e¡j{UH$
C{ÔîQ>ço gmܶ H$aʶmgmR>r hgVIoiV, a§OH$nUo Am{U AmH¥$VrìXmao {Xë¶m OmUmè¶m d
Aܶ¶Z-AܶmnZmVyZ {eH$Umè¶mcm {eH$ʶmMm Am§V[aH$ AmZ§X XoUmar Am{U Aܶ¶ZmMo
OS>Ëd H$‘r H$aUmao {ejU R>aVo.
{dÚm϶mªZr j‘Vm§da nyU© à^wËd {‘idmdo åhUyZ Aܶ¶Z-AܶmnZmV e¡j{UH$
gm{h˶mMm dmna Ho$cm OmVmo. j‘Vm{Zhm¶ AmH$f©H$ e¡j{UH$ gm{h˶ V¶ma H$éZ ˶mMm
H$ënH$VoZo d AmZ§XXm¶r nÕVrZo dmna H$aUo hm gwÕm e¡j{UH$ V§ÌkmZmMmM EH$ ^mJ Amho.
AmZ§XXm¶r {ejUm‘ܶo e¡j{UH$ gm{h˶ {Z{‘©Vr d dmnamcm ’$ma ‘mocmMo ñWmZ Amho.
AmZ§XXm¶r [ejUm‘ܶo e¡j{UH$ gm{h˶ {Z{‘©Vr d dmnamcm ’$ma ‘mocmMo ñWmZ Amho.
{dÚm϶m©Zo Ho$coë¶m H¥$VrVyZ 95 Vo 100% kmZ J«hU hmoVo. ¶mdéZ e¡j{UH$ gm{h˶ {Z{‘©Vr
dmna ¶mMo AmZ§XXm¶r {ejUmVrc ‘hÎd g‘OVo.
{ejUmVrc e¡j{UH$ gm{h˶mÀ¶m dmnam‘wio {‘iUmao kmZ {Q>H$mdy ñdénmMo AgVo.
dJ© AܶmnZmV e¡j{UH$ gm{h˶mMm dmna Ho$ë¶mg ‘wcm§Mm ~m¡pÜXH$ VmU H$‘r hmoD$Z
‘Zmoa§OZmVyZ kmZJ«hU Ho$co OmVo. hr ~m~ cjmV KoVm H$‘rV H$‘r IMm©V e¡j{UH$ gm{h˶
V¶ma H$aʶmMr g§H$ënZm gwMcr. hr e¡j{UH$ gmYZo V¶ma H$aVmZm nwT>rc e¡j{UH$ C{Ôï¶>o
S>moù¶mg‘moa R>odcr.

e¡j{UH$ C{Ôï¶o :-
1) H$‘rV H$‘r IMm©V e¡j{UH$ gm{h˶mMr {Z{‘©Vr H$aUo.
2) ~hþ^wOmH¥$Vr‘Yrc Am§VaH$moZ ‘moOVm ¶oUo.
3) dVw©imV V¶ma hmoUmè¶m H$moZm§Mo JwUY‘© VnmgUo.
4) g‘m§Va aofm d N>o{XHo$‘wio V¶ma hmoUmao H$moZ Am{U ˶m§Mo JwUY‘© VnmgUo.
5) {ÌH$moU{‘Vr¶ JwUmoÎmam§Mm nS>Vmim KoUo.
6) {ZXoeH$ ^y{‘Vr‘Yrc H$moZ Aä¶mgUo.
7) H$moZm§Mr EH$énVm VnmgUo.
8) ^y{‘Vr¶ JwUY‘© nS>VmiyZ nmhUo.
13
J{UV {ejU ‘mM© 2020
9) {dÚm϶mªZm e¡j{UH$ gm{h˶ ñdV: V¶ma H$aʶmMr AmdS> {Z‘m©U H$aUo.
10) H$moZm§Mo gd© àH$ma, JwUY‘©, à‘o¶ à˶j nS>VmiyZ ~KUo.
11) {dÚm϶mªÀ¶m H¥${VercVocm dmd XoUo.

à˶j H$m¶©dmhr :-
1) {ejH$m§Zr {dÚm϶mªZm Oo e¡j{UH$ gm{h˶ V¶ma H$amd¶mMo Amho ˶m~Ôc dJm©‘ܶo
‘m{hVr gm§Jmdr.
2) e¡j{UH$ gm{h˶ V¶ma H$aʶm‘mJMo CÔoe, ’$c{ZînÎmr ¶m~m~V g{dñVa ‘m[hVr Úmdr.
3) e¡j{UH$ gm{h˶ V¶ma H$aVmZm H$‘rV H$‘r IM© ¶oB©c ¶mMr XjVm ¿¶mdr.
4) e¡j{UH$ gm{h˶ {dÚm϶mªZm ghO hmVmiVm ¶oVrc Ago Agmdo.
5) {dÚm϶mªZm ‘mJ©Xe©ZmImcr e¡j{UH$ gm{h˶ V¶ma H$aʶmMr ‘w^m Úmdr.
6) ñHo$c, H$moZ‘mnH$, dVw©imH$ma H$moZ‘mnH$, Xmoam, Vma B˶mXr gm{h˶mVyZ Imcrcà‘mUo
e¡j{UH$ gm{h˶ V¶ma H$amdo.

e¡j{UH$ ‘hÎd :-
J{UVmMr ‘yc^yV g§H$ënZm ñnï> H$aʶmgmR>r e¡j{UH$ gmYZm§Mr JaO AgVo,
nU Vr CncãY ZgVmV. hr CUrd ^éZ H$mT>ʶmgmR>r H$‘r qH$‘VrV V¶ma hmoUmè¶m ¶m
gmYZm§Mm Cn¶moJ H$aVm ¶oVmo.
kmZaMZmdmXmMm J{UVr¶ {gÕm§VmgmR>r dmna H$aUo e³¶ hmoVo. kmZaMZmdmXmÀ¶m
VÎdm‘ܶo {dÚm϶mªÀ¶m ‘yi g§H$ënZm H¥$VrVyZ ñnï> hmoVmV. {dÚm϶mªZm ñdV:À¶m aMZogmR>r
d {eH$dcoë¶m Jmoï>tÀ¶m dmnamgmR>r ñdmV§Í¶ {‘iVo. {d{dY àH$maMo Aܶ¶Z gm{h˶ {dÚmWu
ñdV: hmVmiVmV. {d{dYm§Jr Aܶ¶ZmMo AZw^d {dÚmWu ñdV: KoVmV. ˶m‘wio J{UVmVrc
‘yi g§H$ënZm {dÚm϶mªÀ¶m ‘Zmda H$m¶‘ H$moaë¶m OmVmV.
"H¥${V¶w³V Aܶ¶Z-AܶmnZmZo, COië¶m {ejUmÀ¶m Á¶moVr
à˶oH$ ‘yc ho Z¸$s KS>UmaM, AerM A‘wÀ¶m emioMr »¶mVr'
¶mAmYr gm§{JVë¶mà‘mUo {dÚm϶mªZm {d{dY ^m¡{‘VrH$ g§H$ënZm ñnï> H$éZ
gm§{JVë¶mZ§Va {ÌH$moU, Mm¡H$moZ, dVw©i, fQ>H$moZ, ¶mVrc g§H$ënZm ñnï> hmoʶmgmR>r ˶m
{d{dY AmH$mam§Mo H$mS>© XmIdyZ ~mOy d H$moZ à˶jmV ‘moOʶmg gm§JyZ {d{dY g§H$ënZm§Mm
nañna g§~§Y ñnï> H$amdm.
14
J{UV {ejU ‘mM© 2020

g§emoYZ :-
{ejU joÌmV AܶmnZ d Aܶ¶Z nÕVrV H$mcnaËdo AZoH$ ~Xc hmoV Joco. J{UV
¶m {df¶m‘ܶogwÕm H¥$Vrcm {deof ‘hÎd {Xco Joco. {dÚmWu H¥${V¶wº$ Pmë¶m‘wio ˶mMr
n§Mo{жo EH$ÌrV kmZ J«hU H$aVmV. {dÚm϶mªZm J{UVr nS>Vmim {‘imë¶m‘wio Vo VH©$~wÕrZo
‘yVm©H$Sy>Z A‘yVm©H$S>o {dMma H$aʶmg àd¥Îm hmoVmV. {ejH$-{dÚmWu AmXmZ-àXmZ à{H«$¶m
dmT>rg cmJVo. e¡j{UH$ gmYZo hm J{UV AܶmnZmVrc ‘hËdmMm ^mJ Amho. à¶moJmVyZ
gO©ZercVm d gO©ZercVoVyZ AmZ§X {‘imë¶mZo AmZ§XXm¶r {ejU à{H«$¶m gmH$maVm ¶oVo.
"J{UVmMr à¶moJemim' hr g§H$ënZm AmVm éT> hmoV Amho. à¶moJemioMo XadmOo,
{IS>³¶m {IS>³¶m§Mr Mm¡H$Q>, nS>Xo ¶m gdmªVyZ J{UVr AmH$ma gmH$maVm ¶oVmV. emio^modVrMo
Hw§$nU, n[aga, ~mJoMr aMZm, à{VH¥$Vr ¶mVyZ J{UVr Ñ[ï>H$moZ gmH$maVm ¶oVmo. J{UV à¶moJemioV
Ho$coco ZmdrʶnyU© à¶moJ åhUOo g§emoYZmË‘H$ H¥$VrM Amho.
dVw©imÀ¶m g§X^m©V (Pie) ¶m pñWam§H$ g§»¶oMm nS>Vmim KoʶmgmR>r Imcrcà‘mUo
à¶moJ {dÚm϶mªH$[aVm H$aVm ¶oVmo.
à¶moJ :- dVw©imÀ¶m n[aKmÀ¶m gyÌmMm nS>Vmim KoUo.
gm{h˶ :- {^Þ {ÌÁ¶oMr dVw©io, ‘rQ>anÅ>r, Xmoam B.
H¥$Vr :- {dÚm϶mªZm {^Þ dVw©imMr {ÌÁ¶m, ì¶mg d n[aK ‘moOʶmg gm§Jmdo. Amcoë¶m
dmMZmMr Zm|X nwT>rc V³Ë¶mV H$aʶmg gm§Jmdo.
A.H«$. narK ì¶mg narK+ì¶mg narK - ì¶mg narK  ì¶mg narK
ì¶mg
1
2
darc V³Ë¶mMo {ZarjU H$éZ {ZîH$f© H$mT>Vm ¶oVmo d gyÌmMm nS>Vmim KoVm ¶oVmo.
n[aK
{ZîH$f© - ì¶mg = pñWam§H$, hr g§»¶m ¶m AjamZo Xe©dy.
AemàH$mao EH$ à¶moJ Pmë¶mZ§Va g§~§{YV gyÌmÀ¶m/{Z¶‘mÀ¶m VÎdmÀ¶m ÑT>rH$aUmgmR>r
àíZmdcr ^éZ ÑT>rH$aU H$aVm ¶oVo.
AmYw{ZH$ V§ÌkmZm§VJ©V g§JUH$mÀ¶m ghmæ¶mZo B.XhmdrÀ¶m {dÚm϶mªgmR>r "g§^mì¶Vm'
H$aʶmMo R>a{dco. {dÚm϶mªZm g§JUH$mda Joåg IoiʶmV A˶§V AmZ§X dmQ>V AgVmo.

15
J{UV {ejU ‘mM© 2020

IoimÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ g§^mì¶Vm øm àH$aUmÀ¶m Aä¶mgmgmR>r EH$ g§JUH$ H$m¶©H«$‘ (Pro-


gram) V¶ma Ho$cm.¶m‘ܶo nÎmo, ZmUo’o$H$, ’$mgo ( Dice) Q>mH$Uo B.Ioim§Mm g‘mdoe Ho$cm.
nζm§Mm Ioi {ZdS>cm Agë¶mg hì¶m Agcoë¶m nζm§Mm àH$ma Mm¡H$Q>r‘ܶo {chÿZ
EÝQ>a hr H$i Xm~ë¶mg AmnU {Xcoë¶m àH$mamMr (Event) g§^mì¶Vm Xe©{dcr OmVo. CXm.
{dÚm϶mªZo 52 nζm§‘YyZ Ho$di "EH$' AWm©V 'A' hm nÎmm {ZKʶmÀ¶m g§^mì¶VogmR>r {Xcoë¶m
Mm¡H$Q>r‘ܶo 'A' {chÿZ EÝQ>a hr H$i Xm~ë¶mg g§JUH$mÀ¶m nS>Úmda Imcrcà‘mUo {MÌ
¶oD$Z ˶mMr g§^mì¶Vm Xe©{dcr OmVo.
52 nζm§n¡H$s 4 nÎmo ho "EH$' AWm©V 'A' Xe©{dUmao AmhoV. g§JUH$mZo nS>Úmda
nwT>rcà‘mUo g§^mì¶Vm Xe©{dcr.
1
P(A) =
13

hm à¶moJ cmc a§JmVrc nÎmo AWdm H$mù¶m a§JmVrc nÎmo ¶mgmR>r gwÕm H$aVm ¶oVmo. 52
nζm§‘Yrc A Vo H«$‘m§H$ 10 VgoM OmoH$a, amOm, amUr ¶m§Mr g§^mì¶Vm, H$mù¶m d cmc
a§JmÀ¶m nζm§Zwgma ¶oUmar g§^mì¶Vm nS>VmiyZ nmhVm ¶oVo.
nζm§À¶m Ioimà‘mUoM ZmUo ’o$H$,’$mgo (Dice)Q>mH$Uo ¶m Ioim‘YyZ gwÕm {dÚm϶mªMm
g§JUH$mÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ g§^mì¶Vm hm g§~moY ñnï> hmoVmo. AemàH$mao ‘m{hVr V§ÌkmZmÀ¶m ¶m
¶wJmV g§JUH$, ‘mo~mB©cMm dmna An[ahm¶© Pmcm Amho. kmZaMZmdmXmcm V§ÌkmZmMr OmoS>
{Xcr OmV Amho. H¥${V¶wº$ Aܶ¶Z-AܶmnZmV {dÚmWu hm H|$Ðq~Xÿ ~Zcm Amho. AܶmnZ
à{H«$¶m XoIrc {dÚmWu H|$Ðr Agmdr, ˶m‘ܶo a§OH$Vm Agmdr, Zmdrʶ Agmdo, CnH«$‘ercVm
Agmdr ˶mM~amo~a {H$Vr {eH${dVmo ¶mnojm H$m¶ {eH${dVmo, H$go {eH${dVmo d {dÚmWu H$m¶
d H$go {eH$Vmo ¶mH$S>ohr cj XoUo JaOoMo Amho.
{ejH$m§Zr Amnë¶m AܶmnZmV AmYw{ZH$ V§ÌkmZmìXmao {dÚm϶mªH$Sy>Z H¥$Vr H$ê$Z
KoVë¶mg {dÚm϶mª‘ܶo Ano{jV dV©Z ~Xc {ZpíMVnUo {XgyZ ¶oVmV. ñdV: Ho$coë¶m H¥$Vr‘wio
AZw^d, qMVZ, AmH$cZ ¶mVyZ {dÚmWr© kmZ{Z{‘©Vr H$ê$ eH$VmV åhUyZ ˶m§Mr YmaUm n¸$s
hmoVo. ¶mV {ejH$m§Mr ^y{‘H$m A{YH$ O~m~XmarMr d ‘hÎdmMr R>aVo. {dÚm϶mªZm ñdV:hÿZ
{eH$ʶmMm AmZ§X {‘idyZ XoUo, ˶m§À¶m {dMma à{H«$¶ocm MmcZm XoUo hm {dYm¶H$ ~Xc
KS>dyZ AmUUo ho AmnUm gd© {ejH$m§Mo AmÚH$V©ì¶ R>aVo. ¶mgmR>r {ejH$m§Zr A˶§V H¥$Vrerc
Am{U g§¶‘r Agmdo. {dÚmWu ho {ejH$m§Mo X¡dV ‘mZyZ AmnU Amnë¶m H$V©ì¶mMr OmUrd
16
J{UV {ejU ‘mM© 2020

R>odyZ AܶmnZmM H$m¶© H$amdo AgoM emgZ d g‘mO ¶m§Zm Ano{jV Amho. Vo Amnco H$V©ì¶hr
Amho. {dÚm϶mª‘ܶo {dYm¶H$ ~Xc KS>dyZ AmUʶmgmR>r AmnU gd© {ejH$ ~§Yy-^{JZr
gj‘ AmhmoV EdT>o ‘mÌ {ZpíMV. eodQ>r AmnUm gdmªgmR>r EdT>oM åhUVm ¶oB©c -
""{Xdg CJdVm ‘mdiʶmAmYr AerM ‘mPr AVrd Vi‘i
gmø^yV ìhmdo g‘ OrdZ EH$‘od BÀN>m {Z àmW©Zm
ñnem©‘YyZr AZ cm^mdo gmø^yV ìhmdo ‘‘ OrdZ
Ag§»¶ {Odm§Zm g§OrdZ ‘mJm©‘ܶo ¶oUmè¶m§Zm.''

BVa g§X^© :-
1) J{UV {ejU (‘mM©-2015), ‘hmamï´> J{UV AܶmnH$ ‘hm‘§S>i (‘hmamï´> amÁ¶)
2) {ejU g§H«$‘U(Am°³Q>mo.-2015),‘hmamï´ > amÁ¶ ‘mܶ{‘H$ d Cƒ ‘mܶ{‘H$ {ejU ‘§ S>i nw Uo.
3) OrdZ {ejU (Am°JñQ>-2018),‘hmamï´ > amÁ¶ e¡j{UH$ g§emoYZ d à{ejU n[afX,nw Uo.
4) OrdZ {ejU (Zmoìh|.-2018),‘hmamï´ > amÁ¶ e¡j{UH$ g§emoYZ d à{ejU n[afX,nw Uo.
5) OrdZ {ejU (’o$~«w.>-2019),‘hmamï´ > amÁ¶ e¡j{UH$ g§emoYZ d à{ejU n[afX,nw Uo.
6) {ejU g§H«$‘U (E{àc>-2019),‘hmamï´ > amÁ¶ ‘mܶ{‘H$ d Cƒ ‘mܶ{‘H$ {ejU
ԤS>i, nwUo
7) J{UV nmR>çnwñVH$ (^mJ-1 d ^mJ-2), B.9 dr. d 10 dr. ‘hmamï´> amÁ¶ nmR>çnwñVH$
{Z{‘©Vr d Aä¶mgH«$‘ g§emoYZ ‘§S>i, nwUo

g§X^© J«§WgyMr :-
1) AmJcmdo, S>m°.àXrn (2000), g§emoYZ nÕVr emó d V§Ìo, {dÚm àH$meZ, ZmJnya.
2) AmoH$, gw‘Z (1984) e¡j{UH$ V§Ì{dkmZ, lr{dÚm àH$meZ, nwUo.
3) Xm§S>oH$a, dm.Zm. (1992) e¡j{UH$ ‘y붑mnZ d g§»¶memó, lr{dÚm àH$meZ,nwUo.
4) OJVmn, h.Zm.(1999) àJV e¡j{UH$ V§Ì{dkmZ, ZyVZ àH$meZ, nwUo.
5) ImZmnwaH$a, h.H¥$. (1978) e¡j{UH$ CnnÎmr, ZyVZ àH$meZ, nwUo
6) nmQ>rc, crcm (1990) AmOMo {ejU AmOÀ¶m g‘ñ¶m, lr{dÚm àH$meZ, nwUo.
7) ndma, àm.Zm.J.(1991) CX¶moÝ‘wI ^maVr¶ g‘mOmVrc {ejU, ZyVZ àH$meZ nwUo.
8) J{UV, B. 8 dr. ‘hmamï´> amÁ¶ ‘mܶ{‘H$ d Cƒ ‘mܶ{‘H$ {ejU ‘§S>i, nwUo.
17
J{UV {ejU ‘mM© 2020

g§ñ‘aUr¶ R>acoco 41 do amÁ¶ñVar¶ J{UV A{YdoeZ

^m½¶{dYmVm ^mñH$a dma§J


B.Sc., M.Ed., Dip. V.G.
Z‘©Xm~mB© AZ§V {edmOr XogmB©
{dÚmc¶, dmcmdc, Vm.Hw$S>mi
{O.qgYwXþJ© (‘mo.Z§.9423213240)

‘hmamï´> amÁ¶ J{UV AܶmnH$ ‘hm‘§S>imMo J{UV AܶmnH$m§Mo, 41 do amÁ¶ñVar¶


A{YdoeZ, {X.10 d 11 OmZodmar 2020 amoOr, qgYwXþJ© {Oëh¶mVrc ViH$moH$UmV, dgw§Yam
{dkmZ H|$Ð, Zoéanma, Vm. Hw$S>mi ¶oWo {X‘mImV g§nÞ Pmco. {ZgJ©aå¶ n[aga, A{YdoeZñWir
{Z‘m©U H$aʶmV Amcoco e¡j{UH$ dmVmdaU {Z{‘©Vr, amÁ¶^amVyZ cm^cocr CnpñWVr,
H$m¶©H«$‘m§Mr d¡Mm[aH$ aocMoc gmWrcm M{dï> ^moOZmMm AmñdmX d qgYwXþJ© J{UV AܶmnH$
‘§S>imMo ZoQ>Ho$ Am¶moOZ AmXr‘wio ho A{YdoeZ g§ñ‘aUr¶ R>aco.
A{YdoeZmMo [aVga CX²KmQ>Z ewH«$dma 10 OmZodmar 2020 amoOr gH$mir 10.00 dm.
amÁ¶mMo ‘mOr {ejU g§MmcH$ ‘hmdra ‘mZo ¶m§À¶mhñVo XrnàÁdcZmZo Pmco. ¶mdoir "am‘ZwOZ'
¶m§À¶m à{V‘ocm nwîn‘mcm An©U H$ê$Z Vwier amonmcm nmUr KmcʶmV Amco. H$m¶©H«$‘mÀ¶m
AܶjñWmZr amÁ¶ J{UV AܶmnH$ ‘hm‘§S>imMo Aܶj gwZrc Am|H$maàgmX lrdmñVd hmoVo.
J{UVmMr JwUdÎmm {Q>H$dm¶Mr Agoc, Va J{UV g§emoYZ H$aUmè¶m {dÚmnrR>m§Mr
{Z{‘©Vr H$aʶmMo H$m¶© ‘hm‘§S>imH$Sy>Z ìhmd¶mg hdo,Ago à{VnmXZ CX²KmQ>H$s¶ ‘ZmoJVm‘ܶo
‘hmdra ‘mZo ¶m§Zr Ho$co. ZdrZ AܶmnZ nÕVr AmË‘gmV H$aʶmMr JaO 춺$ H$aV {dZmnadmZm
emim {ejH$m§Mr n[apñWVr J§^ra Agë¶mMr I§V ˶m§Zr 춺$ Ho$cr. Aܶjr¶ ‘ZmoJVmVyZ
gwZrc lrdmñVd ¶m§Zr ‘hm‘§S>imÀ¶m CnH«$‘m§Mm AmT>mdm KoV, ‘§S>imMo ’o$g~wH$ noO, ‘§S>imMo
H$m¶© ¶m~m~V ‘m{hVr {Xcr.
¶mdoir ì¶mgnrR>mda amÁ¶ ‘hm‘§S>imMo H$m¶©dmh g§O¶ Zmam¶Uamd ~mOrnmQ>rc,
‘mܶ{‘H$ {ejUm{YH$mar AemoH$ H$Sy>g, S>mEQ>Mo àmMm¶© nr.ìhr.OmYd, ‘hmamï´> J{UV AܶmnH$
‘hm‘§S>imMo Cnmܶj Am¡Xþ§~a ^mJdV(qgYwXþJ©), {Oëhm J{UV ‘§S>imMo Aܶj dm‘Z ImoV,
H$m¶©dmh VwH$mam‘ noS>UoH$a, ‘hm‘§S>imMo g„mJma ìhr.ìhr. Am§~moio, ìhr.Eg.qeXo, amÁ¶
18
J{UV {ejU ‘mM© 2020

ghH$m¶©dmh Ec.EZ. cm‘IoS>o (OiJm§d),{XZoe {H$.nigH$a (dm{e‘), amÁ¶ gXñ¶


nr.Ho$.~m|S>(R>mUo), ~r.E.hmdio(~rS>), nr.EZ.nm§T>ao (aËZm{Jar), Ama.nr.H$mdao(A‘amdVr),
Eg.Ho$.{~amOXma (gmocmnya), nr.~r. n§M^mB©(ZmJnya), Ama.E‘.¶odco, {Oëhm {dkmZ ‘§S>imMo
Aܶj nm§Sw>a§J H$mH$VH$a, {Oëhm Cnmܶj AZ§V Om‘g§S>oH$a, {dO¶ JmdH$a, C‘oe dmidoH$a,
ghmH$m¶©dmh {XZH$a nmQ>rc, {H$emoa MìhmU, {dîUy aoS>H$a, ‘hm‘§S>i à{V{ZYr gwZrc Hw§$^ma,
g§^mOr ZcJo AmXrgh amÁ¶ d {Oëhm ‘§S>imMo nXm{YH$mar d gXñ¶ CnpñWV hmoVo.
H$m¶©H«$‘mMo àmñVm{dH$ g§O¶ ~mOrnmQ>rc d dm‘Z ImoV, ñdmJV ñdmJVmܶj Am¡Xþ§~a
^mJdV, gyÌg§MmcZ S>r.Eg.nmQ>rc ¶m§Zr Ho$co. ZaS>do (Vm.H$UH$dcr) Mo {Zd¥Îm ‘w»¶mܶmnH$
‘Zmoha H$mOaoH$a ¶m§Zr J{UV JrV d B©eñVdZ Hw$S>mi hm¶ñHy$cÀ¶m {dÚm϶mªZr gmXa Ho$co.
‘hm‘§S>imÀ¶m dVrZo ‘hmamï´> J{UV ‘hfu nwañH$ma {dcmg Am§~moio (^moJmdVr hm¶ñHy$c,
emhþZJa-H$moëhmnya) d {dÇ>c qeXo (¶ed§V {dÚmc¶, cmVyZ) ¶m§Zm gÝ‘mZnÌmgh àXmZ
H$aʶmV Amcm.
J{UVaËZ nwañH$ma qgYwXþJ© {OëømVrc AZ§V Om‘g§S>oH$a (Hw$S>mi hm¶ñHy$c),‘hoe
gm‘§V (^§S>mar hm¶ñHy$c,‘mcdU), ¶moJoe gm‘§V(Hw$S>mi hm¶ñHy$c), g§Vmof dmcmdcH$a
(Om‘g§S>o hm¶ñHy$c, XodJS>), g§Xrn qeXo (d¡^ddmS>r) ¶m§Zm àXmZ H$aʶmV Amco.
AmXe© J{UV {ejH$ nwañH$ma àH$me Hw$cH$Uu (Ho$iyg-d|Jwc}), VmZmOr nmQ>rc(damS>-
‘mcdU),e‘ewÔrZ AÎmma({eaJm§d Xod JS>),g§^ mOr ZcJo(Vioa o- H$UH$dcr),gwZ rc
Hw§$^ma(H$mo{H$gao- d¡^ddmS>r),Zaqgh JmdS>o(Hw$ S>mi),AOw©Z JmdS>o (XmoS>m‘mJ©),gy¶©H$m§V
^wao(gmd§VdmS>r)¶m§Zm ‘mݶdam§À¶m hñVo XoʶmV Amco.
¶mdoir "J{UV {ejU' Ì¡‘m{gH$mMo {d‘moMZ VgoM XrnH$ eoQ>o (H$moëhmnya) ¶m§À¶m
"J{UV ‘m§S>UrMo ewÕcoIZ' ¶m nwñVH$mMo àH$meZ H$aʶmV Amco.
Xþgè¶m gÌmV {dÚm^maVrMo amï´>r¶ Cnmܶj {Xcrn dg§V ~oVHo$H$a ¶m§Mo "{ejU
~XcV¶§ AmnUhr ~Xcy¶m' ¶m {df¶mda Aä¶mgnyU© ì¶m»¶mZ g§nÞ Pmco. Oyݶm-Zì¶m
g§Kfm©VyZ ZdZdrZ {eH$ʶmMr V¶mar R>odm Agm g§Xoe ˶m§Zr {Xcm.
"J{UV EH$ hmnyg Am§~m' ¶m n[ag§dmXmV gyÌg§MmcH$ adtÐ ‘hmXod ¶odco ¶m§Zr {deof
a§JV AmUV {dÚm϶mªZm ~mocV H$aʶmMo H$g~ XmI{dco. {dÚm϶mªÀ¶m VmH$s©H$ j‘Vm
{dH${gV H$am¶cm hì¶mV ho XmIë¶mgh nQ>dyZ {Xco. ¶m n[ag§dmXm‘ܶo {Oëh¶mVrc nmcH$
gm¡.gwdUm© {dO¶ à^yV|S>mocH$a (Hw$S>mi), {ejH$ gwem§V amdgmho~ nmQ>rc (Agam|S>r-‘mcdU),
19
J{UV {ejU ‘mM© 2020

{dÚmWu H¡$dë¶ {‘gmi, g§ñH¥$Vr gmJa {‘gmi(‘mcdU Q>monrdmcm hm¶ñHy$c)U {^H$mOr


à^yV|S>mocH$a (Hw$S>mi hm¶ñHy$c) àm§Oc ^ynVgoZ gmd§V, Zohm à^yV|S>mocH$a (Hw$S>mi hm¶ñHy$c),
d n[ag§dmXmMo Aܶj åhUyZ VmZmOr nmQ>rc (‘w»¶mܶmnH$ damS> hm¶ñHy$c) ¶m§Zr ^mJ
KoVcm.
"J{UV AܶmnZmV ‘m{hVr V§ÌkmZmMm dmna' ¶m {df¶mda {eaJm§d hm¶ñHy$c XodJS>Mo
V§ÌñZohr {ejH$ e‘ewÔrZ AÎmma ¶m§Zr ‘m¡{cH$ ‘mJ©Xe©Z Ho$co. "JwJc' åhUOo ‘m{hVrMm àM§S>
gmR>m Va "JwéOr' åhUOo ¶mo½¶ H$m¶ Vo ¿¶mdo d V§ÌkmZ H$go dmnamdo hm ‘hÎdmMm ’$aH$ ˶m§Zr
{deX Ho$cm. ñcmB©S>-emo ìXmao ˶m§Zr {d{dY "A°n' ~m~V ‘mJ©Xe©Z Ho$co.
n{hë¶m {Xder amÌr H$moH$UmVrc nma§nm[aH$ "XemdVma' H$cm gmXa Ho$ë¶mZo {deof
a§JV Amcr.
e{Zdma {X.11 OmZodmar amoOr gH$mir {dÚm϶mªMr amÁ¶ñVar¶ J{UV àíZ‘§Owfm
ñnYm© KoʶmV Amcr. ¶m‘ܶo àW‘-AmñWm A§VwaH$a d AU©d nm§S>o(ZmJnya),pìXVr¶-Ho$Xma T>ono,
am¡ZH$ doU©H$a (gmocmnya), V¥Vr¶-{demc ^mH$ao, àU¶ d§JdmS>(cmVya), CÎmoOZmW© åhUyZ
¶eamO KmQ>moi, ew^§H$a aoio(AH$mocm), gmjr R>mHw$a, ‘¥Ê‘¶r Zmd}H$a (Hw$S>mi-qgYwXþJ©) ¶m§Zm
Jm¡a{dʶmV Amco, ¶mMo gyÌg§MmcZ nr.~r. n§M^mB© ¶m§Zr Ho$co.
"‘mܶ{‘H$ ñVamdarc J{UVmMo V§ÌkmZ ¶wº$ AܶmnZ' ¶m {df¶mdarc amÁ¶ ñnY}Vrc
àW‘ H«$‘m§H$ S>m°.{Jare {dÇ>c d¡Ú(dYm©), pìXVr¶-nwîncVm {Xcrn AmS>‘wR>o (gm§Jcr), V¥Vr¶-
ApídZr Mm¡Yar (OiJm§d) ¶m§Zmhr Jm¡a{dʶmV Amco.
"àmMrZ gä¶Vm d g§»¶m{MÝho' ¶m {df¶mda C‘mH$m§V M§ÐH$m§V AmdQ>o ¶m§Zr g{MÌ
Aä¶mgnyU© ‘mJ©Xe©Z Ho$co.
"gdmªgmR>r J{UV' ¶m {df¶mda, Zd{Z{‘©Vr c[ZªJ ’$mC§S>oeZMo S>m°.{ddoH$ ‘m±Q>oamo d
JrVm ‘hmeãXo ¶m§Zr CnpñWVm§er g§dmX gmYcm.
A{YdoeZ g‘mamon H$m¶©H«$‘mÀ¶m nydm©YmV H$moH$U {d^mJ nXdrYa ‘VXma g§KmMo
Am‘Xma A°S>.{Za§OZ S>mdIao ¶m§À¶m hñVo "am‘mZwOZ' ñ‘a{UHo$Mo àH$meZ H$aʶmV Amco.
¶mdoir A°S>.{Za§OZ S>mdIao, dgw§YamMo g§ñWmnH$ gr.~r.ZmB©H$, ñ‘aUrHo$gmR>r CÎm‘ ghH$m¶©
H$aUmao gcr‘ ~¡amJXma (H$moëhmnya) VgoM ì¶m»¶m˶m§Mm gËH$ma H$aʶmV Amcm. OrdZmV
J{UVmcm Iyn ‘moR>o ñWmZ Amho. {ejH$m§Zm Aem Aä¶mgnyU© A{YdoeZmgmR>r CnpñWV amhVm

20
J{UV {ejU ‘mM© 2020

¶mdo ¶mgmR>r gmoB© gw{dYm CncãY H$éZ XoD$ Ago AmídmgZ A°S>.S>mdIao ¶m§Zr {Xco. R>mUo
{Oëh¶mV Ago A{YdoeZ ¿¶mdo Agohr ˶m§Zr gm§{JVco.
A{YdoeZ g‘mamonmÀ¶m CÎmamYm©V H$m¶©H«$‘mgmR>r H$moH$U {d^mJ {ejH$ Am‘Xma ~mimam‘
nmQ>rc CnpñWV hmoVo. g§emoYZ joÌmMm AmO {dñVma hmoVmo¶ ¶m‘wio JwUdÎmm dmT>ʶmgmR>r
Aer A{YdoeZo ‘hÎdmMo H$m¶© H$aVmV, {Xem XoVmV Ago ˶m§Zr gm§{JVco. A{YdoeZmÀ¶m
¶eñdr Am¶moOZm~Ôc ˶m§Zr qgYwXþJ© VgoM amÁ¶ H$m¶©H$m[aUrMo A{^Z§XZ Ho$co. J{UV-
{dkmZ gma»¶m A{YdoeZmgmR>r {ejH$m§Zm CnpñWV amhVm ¶mdo ¶mgmR>r emgZ ñVamdéZ
¶mo½¶ ݶm¶ XoʶmV ¶oB©c, Agohr ˶m§Zr gm§{JVco.
¶mdoir Am‘Xma nmQ>rc ¶m§Mm gËH$ma H$aʶmV Amcm. J{UV àkm narjoV {deof ¶e
{‘idcoë¶m {dX²¶m϶mªMm ¶mdoir Am‘Xmam§À¶m hñVo ñ‘¥{V{MÝh XoD$Z gËH$ma H$aʶmV Amcm.
B¶Îmm 10 dr J{UV {df¶mV n¡H$sÀ¶m n¡H$s JwU {‘idcoë¶m {dÚmWu d ˶m§À¶m {ejH$m§Zmhr
¶mdoir Jm¡adʶmV Amco. ¶m H$m¶©H«$‘mMo gyÌg§MmcZ g˶dmZ cmS> d àgmX Hw$~c ¶m§Zr
Ho$co.
nwT>À¶m dfuMo 42 do A{YdoeZ A‘amdVr ¶oWo hmoUma Agë¶mMo ¶mdoir Omhra H$aʶmV
Amco.
A{YdoeZ ¶eñdr hmoʶmgmR>r amÁ¶ H$m¶©H$m[aUrÀ¶m nXm{YH$mè¶m§gh qgYwXþJ© J{UV
AܶmnH$ ‘§S>imMo Am¡Xþ§~a ^mJdV (‘w»¶mܶmnH$, {edS>md ‘mܶ{‘H$ {dÚmc¶, {edS>md
Vm. H$UH$dcr - amÁ¶ nwañH$ma àmá ‘w»¶mܶmnH$), Aܶj dm‘Z ImoV (^§S>mar hm¶ñHy$c,
‘mcdU), H$m¶©dmh VwH$mam‘ noS>UoH$a (H$migo hm¶ñHy$c), ¶m§À¶mgh nXm{YH$mar VgoM g˶dmZ
cmS>, Ym|S>r JmdS>o, àgmX Hw$~c, Xe©Zm gm‘§V, amOmam‘ ’$O©X, g§Vmof ‘oWo, ^mD$gmho~ Mdao,
XeaW l¥§Jmao, {edmOr T>mH$Uo, ZmJoe {daH$a, XodmZ§X MìhmU, {dO¶Hw$‘ma amR>moS>, g§Xrn qeXo,
‘hoe MìhmU, ZaqgJ JmdS>o, gw‘wI Omoer, S>r.Eg.nmQ>rc AmXtZr ‘ohZV KoVcr.
A{YdoeZmgmR>r amÁ¶^amVyZ 300 À¶mda Va {Oëhm^amVyZ {ejH$-{dÚmWu-nmcH$
{‘iyZ 400 Aer 700 À¶mda CnpñWVr hmoVr.
EHy$UM ‘hmamï´> J{UV AܶmnH$ ‘hm‘§S>imMo 41 do amÁ¶ñVar¶ J{UV A{YdoeZ
qgYwXþJ© {Oëh¶mÀ¶m B{VhmgmV XIcZr¶ R>aco EdT>§ ‘mÌ {ZpíMV !
YݶdmX !

21
J{UV {ejU ‘mM© 2020

amÁ¶ñVar¶ J{UV àíZ‘§Owfm ñnYm© g§nÞ


‘hmamï´> amÁ¶ J{UV AܶmnH$ ‘hm‘§S>i, {dÚm g{‘VrV’}$ ‘mܶ{‘H$ emim§Vrc
B¶Îmm 9 dr d 10 dr À¶m {dÚm϶mªgmR>r J{UV àíZ‘§Owfm ñnYm© Am¶mo{OV H$aʶmV Amcr.
hr ñnYm© XmoZ Q>ß߶mda KoʶmV Amcr. n{hcm Q>ßnm åhUOo {OëhmñVa Am{U Xþgam amÁ¶ñVa.
ñnY}Mm H$m¶©H«$‘ {Z¶‘, AQ>r d eVu~m~V ‘m{hVrnÌH$ {dÚmg{‘VrV’}$ gd© {Oëhm J{UV
AܶmnH$ ‘§S>im§Zm nmR>{dʶmV Amco. {Oëhm ‘§S>imZo Zmoìh|~a AIoa n¶ªV ñnYm© Am¶mo{OV
H$ê$Z {OëhmñVamda àW‘ H«$‘m§H$ àmá d amÁ¶ñVar¶ ñnY}gmR>r nmÌ R>acoë¶m M‘yMo Zmd
(XmoZ {dÚm϶mªMm gh^mJ Agcocr M‘y) {dÚm g{‘VrH$S>o {S>g|~a AIoa n¶ªV nmR>{dʶmMo
AmdmhZ H$aʶmV Amco hmoVo. ˶mZygma amÁ¶mVrc ’$º$ gmV {Oëhm J{UV AܶmnH$ ‘§S>im§Zr
{OëhmñVamda ñnYm© KodyZ amÁ¶ñVar¶ ñnY}gmR>r M‘y§Mr Zm|XUr Ho$cr. ˶m‘ܶo ZmJnya, Jm|{X¶m,
cmVya, qgYwXþJ© d AH$mocm, dm{e‘ d gmocmnya {OëømMm g‘mdoe hmoVm.
amÁ¶ñVar¶ J{UV àíZ‘§Owfm ñnYm© ‘hm‘§S>imMo amÁ¶ñVar¶ A{YdoeZ àg§Jr Am¶mo{OV
H$aʶmV ¶oB©c VgoM ñnY}Mm H$m¶©H«$‘m~m~V g§~§{YV gd© [Oëhm J{UV AܶmnH$ ‘§S>im§Zm
H$i{dʶmV Amco. ¶mdfu ‘hmamï´> J{UV AܶmnH$ ‘hm‘§S>imV’}$ J{UV {ejH$m§Mo 41 do
amÁ¶ A{YdoeZ qgYwXþJ© {Oëhm J{UV AܶmnH$ ‘§S>imMo nwT>mH$mamZo d gm¡OݶmZo, dgw§Yam
¶oWo H$moH$UmVrc {ZgJ©aå¶ñWir ewH«$dma {X.10 d e{Zdma {X.11 OmZodmar 2020 amoOr
Am¶mo{OV H$aʶmV Amco.
ewH«$dma {X.10 OmZodmar amoOr amÁ¶ñVar¶ ñnY}gmR>r CnpñWV {Oëhm M‘y§Zm Zm|XUr H$aʶmMo
AmdmhZ H$aʶmV Amco d àmW{‘H$ ’o$arMm (coIr n[ajm) H$m¶©H«$‘ Omhra H$aʶmV Amcm. ñnY}V
gh^mJ KoVcoë¶m gmV {Oëhm M‘y§n¡H$s ’$º$ nmM {Oëhm M‘y§Zr Zm|XUr Ho$cr d àW‘ ’o$argmR>r
CnpñWVr Xe©{dcr. ˶m‘ܶo ZmJnya, gmocmnya, AH$mocm, cmVya d qgYyXþJ© {Oëhm M‘y§Mm gh^mJ
hmoVm. A§{V‘ ’o$argmR>r ’$º$ nmM M‘y§Mr {ZdS> H$am¶Mr hmoVr d nmMM M‘y CnpñWV Agë¶m‘wio
coIr narjm Z KoVmM gd© nmMhr M‘y§Zm A§{V‘ ’o$arV àdoe XoʶmV Amcm.
e{Zdma {X.11 OmZodmarcm amÁ¶ñVar¶ J{UV àíZ‘§Owfm ñnY}Mr A§{V‘ ’o$ar KoʶmV
Amcr. ¶m àg§Jr amÁ¶mVrc {d{dY {OëømVyZ Amcoco J{UV {ejH$ ~§Yy-^{JZr g^mJ¥hm‘ܶo
‘moR>çm g§»¶oZo CnpñWV hmoVo. àofH$m§À¶m CX§S> à{VgmXmV d ñnY©H$ {dÚm϶mªÀ¶m CÎm‘
gmXarH$aUm‘wio A§{V‘ ’o$ar ’$maM CËH§$R>mnyU© a§OH$XmanUo g§nÞ Pmcr. ñnY}À¶m eodQ>r
22
J{UV {ejU ‘mM© 2020

{ZH$mc Omhra H$aʶmV Amcm. ˶m‘ܶo àW‘ H«$‘m§H$ : ZmJnya {Oëhm M‘y (1) Hw$.AmñWm
A§VwaH$a d (2) AU©d nm§S>o, pìXVr¶ H«$‘m§H$ : gmocmnya {Oëhm M‘y (1) Ho$Xma T>ono d (2) am¡ZH$
doU©oH$a, V¥Vr¶ H«$‘m§H$ : cmVya {Oëhm M‘y (1) {demc ^mH$ao d (2) àU¶ d§JdmS> ¶m§Mm
g‘mdoe hmoVm.
A{YdoeZ g‘mamon àg§Jr {dYmZ n[afX gXñ¶ ‘m. Am‘Xma {Za§OZ S>mdIao
¶m§Mo hñVo {dOo˶m M‘yVrc {dÚm϶mªZm nXH$, à‘mUnÌ d amoI a¸$‘ ~jrg XoD$Z Jm¡a{dʶmV
Amco. AH$mocm d qgYwXþJ© {Oëhm M‘y§Zm gh^mJm~Ôc àmoËgmhZna à‘mUnÌ XoʶmV Amco.
{dÚm g{‘Vr à‘wI nwéfmoÎm‘ n§M^mB© ¶m§Mo ZoV¥ËdmV AO¶ nm§S>o, Za|ÝÐ {nnao,
‘hoÝÐ Qw>co, d¡^d PmS>o ¶m§Zr A§{V‘ ’o$arMo CÎm‘[a˶m g§MmcZ Ho$co. {Xcrn ‘olm‘, O¶Kmof
dmcXoH$a d JmodY©Z nmQ>rc ¶m§Zr ñH$moAaa åhUyZ H$m‘ Ho$co. g‚mZ nmQ>rc, ‘YwH$a amD$V d
XeaW Q>|^yU} ¶m§Zr ñnY}À¶m Am¶moOZmgmR>r ghH$m¶© Ho$co. ‘hm‘§S>imMo Aܶj gwZrc lrdmñVd
d g{Md g§O¶ ~mOr nmQ>rc ¶m§Mo ‘mJ©Xe©ZmImcr ñnYm© Am¶mo{OV H$aʶmV Amcr.

nwéfmoÎm‘ n§M^mB©
{dÚm g{‘Vr à‘wI, ZmJnya

23
J{UV {ejU ‘mM© 2020
Class : IX
Subject :- Math I Max. Marks 40
Q. 1 (A) Imcrc àíZm§gmR>r ~hþn¶m©¶r CÎmam§Vrc AMyH$ n¶m©¶ {ZdS>m. (4)
(1) 4 d 25 ¶m§Mo ‘ܶ‘ à‘mUnX Imcrcn¡H$s H$moUVo?
[A] 6 [B] 8 [C] 10 [D] 12
(2) 25-35 øm dJm©Mm dJ© ‘ܶ H$moUVm ?
[A] 25 [B] 35 [C] 60 [D] 30
(3) 3x + 5y = 9 Am{U 5x + 3y = 7 Va x + y Mr qH$‘V Imcrcn¡H$s H$moUVr Amho?
[A] 2 [B] 16 [C] 9 [D] 7
(4) EH$m ì¶{º$Zo 2018-19 ‘ܶo {‘i{dcoë¶m CËnÞmMo H$a AmH$maUr df© Imcrcà‘mUo H$moUVo?
[A] 2017-2018 [B] 2018-2019 [C] 2020-2021 [D] 2019-2020

Q. 1 (B) Imcrc àíZ gmoS>dm. (4)


1) 81 dfu¶ lr‘Vr gwZ§Xm H$mio ¶m§Mo H$anmÌ CËnÞ é. 4,89,000 Agë¶mg, ˶m§Zm Am¶H$a
^amdm cmJoc qH$dm Zmhr ?
2) EH$m hm°H$s IoimSy>Zo 9 gm‘ݶmV Ho$coco Jmoc Imcrcà‘mUo AmhoV. 5, 4, 0, 2, 2, 4, 4, 3, 3
¶mdéZ ~hþcH$ H$mT>m.
3) x + y = 5 ¶m g‘rH$aUmÀ¶m XmoZ CH$cr {chm.
4) {Xcoë¶m ametn¡H$s n{hë¶m amerMo Xþgè¶m amerer Agcoco JwUmoÎma g§{já énmV {chm.
3 df} 4 ‘{hZo, 5 df} 8 ‘{hZo.

Q. 2 (A) nwT>rcn¡H$s H$moU˶mhr XmoZ H¥$Vr nyU© H$éZ {chm. (4)

1) Imcrc gmaUr nyU© H$am.


dJ© (d¶ df}) 12-13 13-14 14-15 15-16
Vmù¶mÀ¶m IwUm IIII IIII IIII IIII IIII
dma§dmaVm (f)({dÚmWu g§»¶m) 04 N = 35
2) ¶ed§VZo 35000 én¶m§n¡H$s H$mhr a¸$‘ 4% d Cacocr a¸$‘ 5% ì¶mOmZo d EH$m dfm©gmR>r Jw§Vdcr.
˶mcm EHy$U ì¶mO 1530 {‘imco, Va ˶mZo doJdoJù¶m ì¶mOmZo Jw§Vdcocr a¸$‘ H$mT>m.
3) nwT>o {Xcoë¶m JwUmoÎmam§À¶m OmoS>çm§‘Yrc chmZ ‘moR>onUm R>adm. 5 , 3
3 7
H¥$Vr 5 x 7 = ; 3 x 3=9

... 35 81 ... 5 3
3 7

24
J{UV {ejU ‘mM© 2020
Q. 2 (B) nwT>rcn¡H$s H$moUVohr Mma CnàíZ gmoS>dm. (8)
(1) EH$m Q>moncrVrc 10 Q>mo‘°Q>moMo dOZ J«°‘‘ܶo à˶oH$s 60, 70, 90, 95, 50, 65, 70,80,
85, 95 Aer AmhoV. ¶mdéZ Q>mo‘°Q>m|À¶m dOZm§Mm ‘ܶH$ H$mT>m.
(2) g‘W©Mo d¶ Xodm§eÀ¶m d¶mÀ¶m {Zå¶mnojm 23 dfmªZr OmñV Amho. nmM dfmªnydu ˶m§À¶m
d¶m§Mr ~oarO 55 df} hmoVr, Va ˶m§Mr AmOMr d¶o H$mT>ʶmgmR>r g‘rH$aUo V¶ma H$am.
4 a + 7b
(3) Oa a = Va ho JwUmoÎma H$mT>m.
b 3 7b
(4) Imcrc àíZm§Mr CÎmao Úm.
1) Am¶H$a H$c‘ 80G AÝd¶o n§VàYmZ ‘XV{ZYr {Xë¶mg Am¶H$amV {H$Vr gyQ> {‘iVo.
2) gm‘mݶV: EHy$U Jw§VdUyH$s¨da 80C ¶m H$c‘mÝd¶o {d{dY àH$maÀ¶m Jw§VdUwH$sn¡H$s
OmñVrV OmñV {H$Vr én¶mn¶ªV dOmdQ> {‘iVo.
(5) 9, 12 d 16 ¶m g§»¶m na§n[aV à‘mUmV AmhoV H$m Vo R>adm.

Q. 3 (A) nwT>rcn¡H$s H$moUVrhr EH$ H¥$Vr nwU© H$éZ {chm. (3)


1) Imcrc gmaUr‘ܶo ^maVmVrc n³³¶m añ˶m§Mr d H$ƒm añ˶m§Mr ‘m{hVr {Xcr Amho. ˶mdéZ
{d^{OV d eV‘mZ ñV§^mcoI H$mT>m. (eV‘mZo OdiÀ¶m nyUmªH$mn¶ªV ¿¶m.)

df} 2000-2001 2001-2002 2003-2004 2007-2008


n¸o$ añVo (cj {H$.‘r.) 14 15 17 20
H$ƒo añVo (cj {H$.‘r.) 10 11 13 19

2) Imcrc AmH¥$VrV ~mUmOdi H$mhr gwMZm {chrë¶m AmhoV. ˶mdéZ {‘iUmao g‘rH$aU
~mUm§nwT>rc Mm¡H$Q>tV {chm.
‘m¶m cm§~rÀ¶m XþnQ>rVyZ é§Xr dOm Ho$ë¶mg 25 {‘iVmV.
‘r Am¶V
‘m¶m cm§~r d é§Xr ¶m§Mr ~oarO 40 Amho.
Amho.‘mPr
‘m¶m cm§~r d é§XrVrc ’$aH$ 12 Amho.
cm§~r x
‘mPr é§Xr cm§~rÀ¶m 3/5 nQ> Amho.
d é§Xr y
‘m>Pr cm§~r d é§XrMr ~oarO 50 Amho.
Amho.
‘m¶m cm§~rÀ¶m XþnQ>rV é§XrMr {Z‘nQ> {‘idcr Va 64 {‘iVmV.

Q. 3 (B) nwT>rcn¡H$s H$moUVohr XmoZ CnàíZ gmoS>dm. (6)


1) {Xcocr EH$gm‘m{¶H$ g‘rH$aUo gmoS>dm. 2x - 3y = 10; 4x - 5y = 15
2) ¶oWo 10 àmám§H$ MT>˶m H«$‘mZo ‘m§S>coco AmhoV. 2,3,5,9,x +1,x + 3, 14,16,19,20 Oa
˶m§Mm ‘ܶH$ 11 Amho Va x Mr qH$‘V H$mT>m.
3) gmoS>dm.

25
J{UV {ejU ‘mM© 2020

4) H¡$cmgÀ¶m CËnÞmÀ¶m 85% BVH$m IM© hmoV Ago. ˶mMo CËnÞ 36% dmT>co Voìhm ˶mMm IM© nyduÀ¶m
IMm©À¶m 40% dmT>cm. Va ˶mMr AmVm hmoUmar eoH$S>m ~MV H$mT>m.
Q. 4 ) nwT>rcn¡H$s H$moUVohr XmoZ CnàíZ gmoS>dm. (8)
1) 40 {dÚmWug§»¶m Agcoë¶m dJm©‘ܶo 16 ‘wco AmhoV. ‘wcm§À¶m àmá JwUm§Mr gamgar 33 Amho d
‘wctÀ¶m àmá JwUm§Mr gamgar JwU 35 Amho. gd© {dÚm϶mªMr àmá JwUm§Mr gamgar H$mT>m.
2) 3 nwñVHo$ Am{U 10 noZm§Mr EH$ÌrV qH$‘V é.300/- Amho d 2 nwñVHo$ Am{U 3 noZm§Mr EH${ÌV qH$‘V
é.145/- Amho. Va 1 nwñVH$mMr Am{U 3 noZm§Mr EH$ÌrV qH$‘V H$mT>m.
x y z
3) Oa b+ c - a = a+ c - b = a+ b - c

Va {gÜX H$am H$s x (b-c) + y(c-a) +z(a-b) = 0


Q. 5 ) nwT>rcn¡H$s H$moUVmhr EH$ CnàíZ gmoS>dm. (3)
1) {Xcoë¶m gmaUrdéZ Imcrc àíZm§Mr CÎmao {chm.
dJ© (JwU) 0 - 10 10 - 20 20 - 30 30 - 40
dma§dmaVm ({dÚmWr© g§»¶m) 2 12 20 16 EHy$U N = 50
i) 20 nojm H$‘r JwU {‘idUmao {dÚmWu {H$Vr ?
ii) 30 nojm H$‘r JwU {‘idUmao {dÚmWu {H$Vr ?
iii) 40 nojm H$‘r JwU {‘idUmao {dÚmWu {H$Vr ?
2) 53 dfu¶ lr XodrXmg nmQ>rc ¶m§Mo EHy$U dm{f©H$ CËnÞ é. 1080000/- Amho. ˶m§Zr Imcrcà‘mUo
Jw§VdUyH$ Ho$cr. ˶mdéZ H$anmÌ CËnÞ d Am¶H$a H$mT>m.
i) {d‘m hám é.80000/- ii) ^{dî¶ {Zdm©h {ZYr é.25000/-
iii) gmd©O{ZH$ ^{dî¶ {Zdm©h {ZYr é.12000/- iv) amï´>r¶ ~MV à‘mUnÌ ¶moOZm é.13000/-

‘mJrc A§H$mVrc CÎmao :
nmZ H«$. 18 :- Q>o~c Mr C§Mr = nmZ H«$. 20 :- J{UVr¶ H$moS>o H«$‘m§H$ 1
let's assume height of the table is T and
cat is C and R of tortoise.
let's write down the equations
T + C - R = 170cm.
T + R -C = 130cm add both the equations
2T + C - R + R - C = 170 + 130 cm
2T = 300cm T= 150cm.

26
J{UV {ejU ‘mM© 2020

nmZ H«$. 40 :- gmoS>dm. nmZ H«$. 23 :- Oam S>moHo$ Mmcdm.

4 2 3
5 5 3
+ 2 3 5
1 2 1 1

nmZ H«$. 20 :- J{UVr¶ H$moS>o H«$‘m§H$ 2


24 29 22
23 25 27
nmZ H«$. 24 d 25 28 21 26
àíZ H«§$. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
CÎma b c c b b c b a c b b a c b a
àíZ H«§$. 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
CÎma b a d b c a a d c a d c c b c
lr ^aV ‘wº$mOr gmoZdUo (ghm.{ejH$) ‘hmamï´> {dÚmc¶ {Zc§Jm, Vm.{Zc§Jm {O.cmVwa

MwH$sMr XþéñVr
nmZ H«$. 12
EHy$U ‘yi g§»¶m cjmV R>odm ¶m H$moS>À¶m ‘XVrZo (4422322321)
4 4 2 2 3 2 2 3 2 1
1 Vo 10 11 Vo 20 21 Vo 30 31 Vo 40 41Vo 50 51Vo 60 61Vo 70 71Vo 80 81Vo 90 91 Vo 100

1 Vo 100 n¶ªV OmoS> ‘yi g§»¶m§À¶m 8 OmoS>çm AmhoV.


3-5, 5-7, 11-13, 17-19, 29-31, 41-43, 59-61 d 71-73.

‘mhrV Amho H$m ?


à˶oH$ g‘ g§»¶m hr XmoZ ‘yi g§»¶m§Mr ~oarO AgVo.
4 = 2+2, 6 = 3+3, 8 = 3+5, 10 = 3+7.........,

27
J{UV {ejU ‘mM© 2020
Hw$Q> àíZ - lr {nnao ga ZmJnya
1) amYmOdi EHy$U 70 é.Amho. {VÀ¶mOdi 25 n¡go, 50 n¡go d 1 én¶mMr g‘mZ ZmUr
AgVrc Va {V˦mOdi EHy$U [H$Vr ZmUr AmhoV ?
2) H$mhr ‘mUgm§Zr 24 {Xdgm§V {Zå‘o H$m‘ Ho$co. Z§Va 18 ‘mUgo nwÝhm H$m‘mda ~mocmdcr Va
~mH$s H$m‘ 16 {Xdgm§V nyU© Pmco Va gwédmVrcm {H$Vr ‘mUgo H$m‘mda hmoVr?
3) gwhmgMo c¾ ghm dfm©nydu Pmco. ˶mMo AmOMo d¶ ho ˶mÀ¶m c¾mÀ¶m doioÀ¶m 5/4nQ>
Amho. gwhmgMr ~hrU gwhm{gZr ˶mÀ¶mnojm 2 dfmªZr chmZ Amho. Va gwhmgÀ¶m c¾mÀ¶m
doir gwhm{gZrMo d¶ {H$Vr hmoVo ?
4) 2423 + 25321 + 381234 À¶m CÎmamÀ¶m EH$H$ ñWmZr H$moUVm A§H$ ¶oB©c ?
5) EH$m {MëS´>Ýg nmH©$‘ܶo {V{H$Q>rMm Xa 25 é. Amho. ~mcH$ {Xdgm{Z{‘ζmZo 20% gwQ>
Omhra Ho$cr. n[aUm‘ ñdén AmYrnojm 44% A{YH$ a¸$‘ O‘m Pmcr. Va nmH©$‘ܶo
¶oUmè¶m ‘wcm§À¶m g§»¶oV {H$Vr Q>¸o$ dmT> Pmcr ?
6) EH$m ^m§S>çmV 100 {cQ>a XyY Amho. ˶mVrc 10 {cQ>a ~mhoa H$mT>co d ˶mOmJr VodT>oM
nmUr KmVco. Va ˶m ^m§S>çmV {H$Vr {cQ>a ewÕ XyY {e„H$ am{hco?
7) EH$ a¸$‘ 5 dfm©gmR>r CYma {Xcr OmVo. Oa gai ì¶mOmMm Xa dm{f©H$ 3% A{YH$ AgVm
Va 1830 é. OmñV àmá Pmco AgVo. Va CYma {Xcocr a¸$‘ {H$Vr?
8) 12 nwéf qH$dm 15 {ó¶m EH$ H$m‘ 14 {Xdgm§V nyU© H$aVmV. Va 7 nwéf Am{U 5 {ó¶m
{‘iyZ VoM H$m‘ {H$Vr {Xdgm§V nyU© H$aVrc ?
9) 19 gwVma 19 {Xdgm§V 19 {IS>³¶m ~ZdVmo Va 1 gwVma 19 {IS>³¶m {H$Vr {Xdgm§V ~Zdoc?
10) Aer chmZmV chmZ g§»¶m emoYm H$s {Ocm 15 Zo ^mJë¶mg 5, 21 Zo ^mJë¶mg 11 d 28
Zo ^mJë¶mg 18 ~mH$s CaVo.
11) EH$m {nedrV 20 gmoSy>Z ~mH$s cmc, 23 gmoSy>Z ~mH$s {ndio, 18 gmoSy>Z ~mH$s {hado, 14
gmoSy>Z ~mH$s {Zio M|Sy> AmhoV Va ˶m {ne{dV EHy$U {H$Vr M|Sy> AmhoV ?
12) EH$m {dÚm϶mªcm n[ajoV 20% JwU {‘imco Am{U Vmo 5 JwUm§Zr Zmnmg Pmcm. Xþgè¶m EH$m
{dÚm϶m©cm 30% JwU {‘imco nU ˶mcm nmg hmoʶmgmR>r Amdí¶H$ JwUm§nojm 20 JwU
OmñV {‘imco. Va CÎmraU© hmoʶmgmR>r {H$Vr Q>¸o$ JwU Amdí¶H$ Amho ?
13) aoVr Am{U nmʶmÀ¶m {‘lUmÀ¶m dOZmV 20% aoVr Amho. {‘lUmcm VmndyZ 12 {H$J«°.
nmUr H$‘r Ho$ë¶mg {‘lUmV AmVm 30% aoVr Amho. Va ‘yi {‘lUmV nmUr d aoVr {H$Vr
{H$J«°. Agoc?
14) "A' 3 Vmgm§V OodT>§ H$m‘ H$aVmo VodT>§ "~' 4 Vmgm§V H$aVmo. "H$' 5 VmgmV OodT>§ H$m‘ H$aVmo
VodT> "~' 6 Vmgm§V H$aVmo. "A' g§nyU© H$m‘ 18 Vmgm§V H$ê$ eH$Vmo. "H$' Zo EH$Q>çmZo 11
Vmg H$m‘ Ho$co Va {e„H$ H$m‘ "A' {H$Vr Vmgm§V nyU© H$aoc?
15) 1 Vo 150 n¶ªVÀ¶m g§»¶m§Mm JwUmH$ma Ho$ë¶mg ¶oUmè¶m CÎmamÀ¶m eodQ>r {H$Vr eyݶ ¶oVrc?
28
J{UV {ejU ‘mM© 2020

J{UVmMo O¶JmZ ‘oI


aMZm... ‘Zmoha H$mOaoH$a g§»¶o‘ܶo n{hcm ‘r
qhXþ^y{‘Mo gwnwÌ Amåhr ‘Zr Yê$ A{^‘mZ & Hw$R>ohr cncocm AgVmo ‘r
EH$‘wImZo JmD$ gmao J{UVmMo O¶JmZ &&Y¥.&& A§emV-N>oXmV ZgyZ Amho
Am¶©^Å> ^mñH$amMm¶© Vo gdmªÀ¶m Im§Úmda ~gyZ Amho
damh{‘{ha ~«÷Jwá Vo
am‘mZwOZ{h Xo{V OJmcm EH$ Zdo AmhdmZ &&1&& ‘mPm JwUmH$ma ‘m¶mer ‘rM Amho
eyݶ EH$ Vo AmR> ZD$ Iao Xþgè¶mer JwUë¶mg dmT> Hw$R>o Amho ?
Xe‘mZmMo KQ>H${M gmao ‘cm ‘r ^mJë¶mg ‘rM Amho
^maVr¶m§Mo ¶m {dídmcm Ago Zdo daXmZ &&2&& Xþgè¶mg ^mJë¶mg ‘r Hw$R>o Amho ?
¶moJ-{d¶moJ-JwUZ-^mOZ ¶m
‘yc^yV AmhoV à{H«$¶m ‘m¶mVyZ ‘r dOm Jmoc Amho
ñdm‘r hmoD$Z ¶m gdmªMo C^dy Anwcr emZ &&3&& ~Km Ago ‘mPo ‘moc Amho
J{UVm‘Yë¶m J‘Vr O‘Vr ‘m¶mda gdmªMo ào‘ Amho
H$midoi {dgéZr a§JVr n¡emda nQ>dʶmMm Zo‘ Amho
H$m Km~aVm CJm ? ˶mH$S>o didm Anwco ܶmZ &&4&& gm§Jm nmhÿ....
J{UVm‘YwZr OrdZ ’w$cVo AmoiIc§ H$m ‘cm ?
àJVrMo ‘J nmD$c nS>Vo ‘r Amho EH$
‘mZd{Z{‘©V emó ! nar ˶m AJ«nyOoMm ‘mZ &&5&& gd© g§»¶m§Mr ‘oI

- à.{d.Kmoa~m§S>
(J{UV AܶmnH$)
‘hmË‘m ’w$co hm¶ñHy$c,
~m~mZJa, Zm§XoS>

29
J{UV {ejU ‘mM© 2020

J{UV {df¶ kmZ d J{UVmMr ^mfm


g§H$cZ - lr ZdZmW KwJo (ga)
E‘.Eñgr.~r.ES>.(J{UV)
Z¥qgh ‘mܶ.{dÚmc¶,^mVmoS>r,Vm.{O.Ah‘XZJa
g§nH©$ -9421770606
{dÚm϶mªZm J{UV hm {df¶ AdKS> dmQ>Vmo, H$maU ˶mcm J{UVmMr ^mfm g‘Ococr ZgVo
J{UV ho EH$ emó Amho. emómcm Oer ˶mMr emór¶ ^mfm Amho VerM J{UVmcmhr ˶mMr EH$
{d{eï> ^mfm Amho. hr ^mfm ‘m{hV Agë¶mIoarO {dÚmWu J{UVmV àJVr H$ê$ eH$Uma Zmhr
åhUyZM J{UVmMr ^mfm H$er AgVo ho nmhÿ¶m.
J{UV hm eãX "JU' ¶m ‘yi g§ñH¥$V YmVwnmgyZ V¶ma Pmcm Amho. ¶m "JU' YmVwMm AW©
‘moOUo Agm Amho. åhUyZ J{UV åhUOo ‘moO‘mnmMo emó.
’$ma àmMrZ H$mir ‘mZdmcm JUZm H$aʶmMr JaO ^mgy cmJcr Voìhm Vmo ghO CncãY
Am{U AmoiIrÀ¶m dñVwMo gmhmæ¶ KodyZ EH$mg EH$ g§JVr cmdyZ ‘moOXmX H$ê$ cmJcm. na§Vw hr
nÕV à˶oH$ doir dmnaUo p³cï> Agë¶mZo {VMm {dH$mg hmoD$ eH$cm Zmhr. ˶mZ§Va H$mhr H$mimZo
‘mZdmZo A§H$ emoYyZ H$mT>co AgVm A§H$ åhUOo Var H$m¶ ? Á¶mà‘mUo AmnU {cnrgmR>r dJm©Mm
qH$dm Ajam§Mm AmYma KoVmo ˶mMà‘mUo J{UV ¶m emóm‘ܶo qH$dm ‘moO‘mnZm‘ܶo AmnU Or
{MÝho dmnaVmo Vr {MÝho åhUOo J{UVmMr ^mfmM hmo¶.
J{UVmÀ¶m ^mfo‘ܶo àW‘ {dH$mg Pmcm Vmo A§H$mMm. ho ‘yi A§H$ 1 Vo 9 AmhoV. nydu ’$º$
1 Vo 9 n¶ªVM A§H$ àMmamV hmoVo. Bgdr gZmnydu H$mhr df} EH$m ^maVr¶mZoM eyݶ (0) ¶m {MÝhmMm
emoY cmdcm Am{U ‘J J{UV ¶m emómcm nwU©Ëd àmá hmoD$Z ¶m emómV àM§S> H«$m§Vr Pmcr.
JQ>mÀ¶m g§»¶oZo JUZm H$aUo hmM A§H$ nÕVrMm ‘yi nm¶m Amho. darc 1 Vo 9 {MÝho d
Z§VaMm eyݶmMm emoY ¶m§À¶m gmhmæ¶mZo Xhm {MÝhm§À¶m àVrH$mMm EH$ EH$ JQ> V¶ma H$aʶmV ¶odyZ
¶m A§H$mÀ¶m ñWmZmdéZ ˶mMo ‘wë¶ R>a{dʶmV ¶ody cmJco. ¶m nÕVrg Xe‘mZ nÕVr åhUVmV. hm
emoY ^maVr¶M Amho. Xe‘mZ nÕVr ¶m J{UVr ^mfo‘wioM g§»¶mMm AW© g‘Oy cmJcm Ogo 666
‘ܶo à˶oH$ 6 ¶m A§H$mMr qH$‘V doJir Amho. åhUOo g§»¶oVrc A§H$m§Zm {d{eï> ñWmZ {Xco AgVm
˶mMr qH$‘V {H$Vr ho H$iVo. ¶m ñWmZm§Mr EH$H$, XeH$, eVH$ AmXr Zmdo åhUOo J{UVmMr ^mfmM
hmo¶.
30
J{UV {ejU ‘mM© 2020

OgOgm J{UVr ^mfoMm {dH$mg hmoV Jocm VgVgo A§H$mMo dJuH$aU H$aʶmV Amco
d ˶m ˶m JQ>mMo J{UVr ^mfoVrc eãXmZo à{V{Z[YËd Ho$co.
Ago J{UVr ^mfoVrc àm{Y{Z{YH$ eãX d ˶m§Mo AW©
J{UVr ^mfoVrc eãX ñnï>rH$aU
1) ‘moOg§»¶m 1, 2, 3, 4, ..............
2) nyU© g§»¶m 0, 1, 2, 3, 4, ..............
3) nyUm§©H$ g§»¶m .........-3, -2, -1, 0, 1, 2, 3, 4, ..............
4) g‘ g§»¶m 2, 4, 6, 8 ..............
5) {df‘ g§»¶m 3, 5, 7, 9 ..............
6) ‘yi g§»¶m 2, 3, 5, 7, 11 ..............
7) g§¶wº$ g§»¶m 4, 6, 8, 9, 10, 12 ..............
g§»¶màUmcrMm {dH$mg hmoʶmg A§H$mdarc {H«$¶m H$maUr^yV R>aë¶m. A§H$mdarc
{H«$¶m‘ܶo Mma ‘yc^yV {H«$¶m ‘mZë¶m OmVmV.
1) ~oarO 2) dOm~mH$s 3) JwUmH$ma 4) ^mJmH$ma ho eãX {d{eï> {H«$¶ogmR>r
dmnaco Agë¶mZo ho J{UVr ^m{fH$ eãX AmhoV. ¶m J{UVr ^mfoVrc eãXmMo AW© nwT>rc à‘mUo
1) ~oarO :- EH$mhÿZ AZoH$ g§»¶m EH$‘oH$mV {‘idyZ AIoarg EH$m g§»¶oV
énm§Va H$aUo.
2) dOm~mH$s :- {Xcoë¶m XmoZ g§»¶m§‘Yrc ’$aH$
3) JwUmH$ma :- {Xcoë¶m g§»¶oMr {Xcoë¶m nQ>rVrc ~oarO hmo¶.
4) ^mJmH$ma :- {Xcoë¶m g§»¶oVyZ {Xcocr Xþgar g§»¶m {H$Vr doim dOm OmD$
eH$Vo ho nmhʶmMr {H«$¶m.
darc {H«$¶m‘ܶo {H«$¶m§gmR>r AZwH«$‘o + , - , ,  hr J{UVr ^mfoVrc {MÝho
dmnaë¶mZo ‘moR>m eãX O§Omi Q>miVm ¶oVmo. Amnco åhUUo WmoS>³¶mV AMyH$ d ‘wÔogyX ‘m§S>Vm ¶oVo.
gd©M J{UVr ^mfoVrc {MÝho d eãX ¶m§Mo AW© qH$dm ñnï>rH$aU Z XoVm Aem J{UVr ^mfoVrc {MÝho
d eãX ¶m§Mr ¶mXr {Xcr Amho.
* J{UV ^mfoVrc {MÝho :-
+ , - , ,  , < , >, = ,  , , 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9,......

31
J{UV {ejU ‘mM© 2020

* J{UVmMr nmM joÌo :-


1) g§»¶mkmZ, 2) g§»¶mdarc {H«$¶m, 3) ‘mnZ, 4) AnyUmªH$, 5) ^y{‘Vr

* J{UV ^mfoVrc g§~moYXe©H$ eãX :-


joÌ’$i, KZ’$i, n[a{‘Vr, narK, n¥ð>’$i, {ÌH$moUmMr C§Mr, {eamoc§~, ‘ܶJm,
EH$ gnmQ> aofm, aofmI§S>, {H$aU, A§Ë¶q~Xÿ, {eamoq~Xÿ, {ÌÁ¶m, ì¶mg, AY©dVw©i, n[aH|$Ð, {ÌH$moUmMo
Am§VadVw©i, d{hdVw©i, ñn{e©H$m, N>o{XH$m, àmám§H$, ‘ܶ‘mZ, MaU, {ZX}eH$, Mc, ghJwUH$,
KmVm§H$, EH$nXr, ~hþnXr, Xþ^mOH$, Am§VaI§S>rV H§$g, Am§Va{c{IV H$moZ, H|$Ðr¶ H$moZ hr ¶mXr
AmnU AmUIr dmT>dy eH$Vmo.
darc {MÝho d J{UVr ^mfoVrc g§~moY {dÚm϶mªZm g‘OmdyZ gm§{JVë¶mg, ˶mMo
AW© dmMʶmMr nÕV d dmna {dÚm϶mªH$Sy>Z Pmë¶mg Vmo J{UVmMr ^mfm g‘Ooc d ˶mcm J{UV
{df¶ gmonm dmQ>oc d AmnUmg {H$‘mZ C{Ôï>o JmR>Vm ¶oVrc.
- g§H${cV
""én¶o H$m B{Vhmg'' Adí¶ nT>|-àmMrZ ^maVr¶ ‘wÐm
~ƒm| H$mo ^r Oéa nT>m¶|...
* ’y$Q>r H$m¡S>r go H$m¡S>r 256 X‘S>r = 192 nmB© = 128 Kocm =
* H$m¡S>r go X‘S>r 64 n¡gm (Old ) = 16 AmZm = 1 én¶m
* X‘S>r go Kocm 1) 3 ’w$Q>r H$m¡S>r = 1 H$m¡S>r
* Kocm go nmB© 2) 10 H$m¡S>r = 1 X‘S>r
* nmB© go n¡gm 3) 2 X‘S>r = 1 Kocm
* n¡gm go AmZm 4) 1.5 nmB© = 1 Kocm
* AmZm go én¶m ~Zm 5) 3 nmB© = 1 n¡gm (nwamZm)
6) 4 n¡gm = 1 AmZm
7) 16 AmZm = 1 én¶m
àm{MZ ‘wÐm H$s BÝht B©H$mB¶m| Zo h‘mar ~moc-Mmc H$s ^mfm H$mo H$B© H$hmdV| Xr h¡ &
1) EH$ ’y$Q>r H$m¡S>r ^r Zht Xÿ§Jm & 2) Koco H$m H$m‘ Zht H$aVr h‘mar ~hþ &
3) M‘S>r OmE na X‘S>r Z OmE & 4) nmB©-nmB© H$m {hgm~ aIZm &
5) gmoch AmZo gM&

32
J{UV {ejU ‘mM© 2020
J{UV nma§JV Z‘wZm CÎma n{ÌH$m 2019-20

33
J{UV {ejU ‘mM© 2020

34
J{UV {ejU ‘mM© 2020

35
J{UV {ejU ‘mM© 2020

36
J{UV {ejU ‘mM© 2020

37
J{UV {ejU ‘mM© 2020

38
J{UV {ejU ‘mM© 2020

39
J{UV {ejU ‘mM© 2020

40
J{UV {ejU ‘mM© 2020
J{UV {ejU ‘mM© 2020

You might also like