Professional Documents
Culture Documents
J (Uv (Eju MM© 2020: A H$ Xþgam ( MM© 2020)
J (Uv (Eju MM© 2020: A H$ Xþgam ( MM© 2020)
1
J{UV {ejU ‘mM© 2020
J{UV {ejU
df© : 43 do A§H$ Xþgam ‘mM© 2020
* g§nmXH$ / à‘wI :- lr {XZoe {H$. nigH$a
Oo.gr. hm¶ñHy$c, H$ma§Om (cmS>) {O.dm{e‘
2
J{UV {ejU ‘mM© 2020
AZwH«$‘{UH$m
A.H«$. {ddaU nmZ H«$‘m§H$
1) amÁ¶ñVar¶ àW‘ H«$‘m§H$ àmá {Z~§Y
S>m°. lr. {Jare {dÇ>camd d¡Ú 5
2) g§ñ‘aUr¶ R>acoco 41 do amÁ¶ñVar¶ J{UV A{YdoeZ
lr. ^m½¶{dYmVm ^mñH$a dma§J 18
3) amÁ¶ñVar¶ J{UV àíZ‘§Owfm ñnYm©
lr nwéfmoÎm‘ n§M^mB©, {dÚm g{‘Vr à‘wI 22
4) Hy$Q> àíZ - lr Za|Ð {nnao ga, ZmJnya 28
5) J{UV {df¶ kmZ d J{UVmMr ^mfm 30
lr ZdZmW KwJo ga
6) J{UV nma§JV Z‘wZm CÎman{ÌH$m 2019-20 33
3
J{UV {ejU ‘mM© 2020
g§nmXH$s¶
gào‘ Z‘ñH$ma,
‘hmamï´> J{UV AÚmnH$ ‘hm‘§S>imMo Ì¡‘m{gH$ "J{UV {ejU' Mm 43 ì¶m
dfm©Vrc eodQ>Mm A§H$ Amnë¶mgmR>r KoD$Z Amcmo AmhmoV.
J{UV {ejUÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ {dÚm϶mªMm J{UVr¶ Ñï>rH$moZ {dH${gV ìhmdm
hm CÔoe Va AmhoM ˶mgmo~V Amnë¶m J{UV {ejU ~m§Ydm‘Yrc JwUm§Mm d ˶m§Mo {dMma
gdmªg‘moa ‘m§S>ʶmgmR>r ‘XV H$aUo hm gwÕm Amho. åhUyZM ‘hmamï´> J{UV AÚmnH$ ‘hm‘§S>imV’}$
KoʶmV Amcoë¶m amÁ¶ñVar¶ {Z~§Y ñnY}Vrc S>m°.{Jarf {d.d¡Ú ¶m§Mm àW‘ H«$‘m§H$ àmá {Z~§Y
¶m A§H$mV àH$m{eV H$arV AmhmoV. ˶mM~amo~a ‘§S>im‘m’©$V KoʶmV Amcoë¶m amÁ¶ñVar¶
àíZ ‘§Oyfm ñnY}Mm Ahdmc àH$m{eV H$arV AmhmoV. ˶m‘wio {OëhmñVar¶ {Z~§Y ñnYm© d
àíZ ‘§Oyfm ñnYm© KoʶmgmR>r ‘XV hmoB©c.
g§ñ‘aUr¶ R>acoë¶m ‘hmamï´> amÁ¶ J{UV AÚmnH$ ‘hm‘§S>imMo J{UV {ejH$m§Mo
amÁ¶ñVar¶ A{YdoeZ, lr ^m½¶{dYmVm ^mñH$a dma§J ¶m§À¶m AhdmcmVyZ Amnë¶m cjmV
¶oB©c.
lr ZdZmW Kwco ¶m§Zr Amnë¶m J{UV {df¶mMo kmZ d J{UVmMr ^mfm ¶m
coImVyZ Amnco ‘V ‘m§S>co Amho.
¶m A§H$mV {ejH$m§À¶m coImgmo~VM ‘|Xþcm IwamH$, gwS>moHw$, nÂPc, H$mhr
‘hËËdnyU© gyMZm ¶m§Mm g‘mdoe H$ê$Z A{Ve¶ ‘Zmoa§OH$ d Aä¶mg¶wº$ H$aʶmMm à¶ËZ
Ho$cm Amho. ¶oUmè¶m A§H$m§Zm A{YH$ XO}Xma ~Z{dʶmgmR>r Amnco {dMma,³c¥ß˶m, coI H$moS>r
B˶mXr gm{h˶ nmR>dmdo. Amnë¶m ghH$m¶m©Zo J{UV {ejU ZmdrݶnyU©, cmoH$mon¶moJr d
cmoH${ච~Z{dʶmgmR>r à{VgmXmÀ¶m àVrjoV....
YݶdmX!
g§nmXH$
4
J{UV {ejU ‘mM© 2020
{df¶m‘ܶo àm˶{jH$ H$m¶m©cm {deof ‘hÎd {Xco Amho. nma§nm[aH$ àíZ Am{U CÎmao d
nmR>m§Vamda AmYm[aV CÎmamcm N>oX XoUmè¶m àH$mamnmgyZ ’$maH$V KoD$Z {dÚm϶mªÀ¶m gO©Zerc
A{^ì¶{º$cm MmcZm XoUmè¶m H¥$VtZm ñWmZ XoʶmV Amco Amho. ¶m H¥$VtZm AmYw{ZH$ V§ÌkmZmMr
OmoS> {Xë¶mg Aܶ¶Z-AܶmnZ à{H«$¶m {ZpíMVM AmZ§XXm¶r hmoB©c ¶mV e§H$m Zmhr.
àm˶{jH$mìXmao Ho$coë¶m H¥$Vr‘wio {dÚmWu OmñV à^mdrnUo {eHy$ eH$VmV. ˶m‘wio
{eH$VmZm VmU-VUmdmcm Vm|S> Úmdo cmJV Zmhr. ˶m‘YyZ {‘iUmam Aܶ¶Z AZw^d hm
AmZ§XXm¶r AgVmo. àm˶{jH$mgmo~VM AmYw{ZH$ V§ÌkmZm§VJ©V ¶oUmè¶m "g§JUH$' ¶m gmYZmMm
dmna {dÚm϶mªZm àoaH$ åhUyZ H$aVm ¶oVmo. à˶oH$ {dÚmWu ˶mcm H$amd¶mMo H$m¶© ˶mÀ¶m
JVrZo nyU© H$ê$ eH$Vmo. g§JUH$mMm A{YH$ Mm§Jcm dmna XOm©Ë‘H$ ~m¡pÜXH$ Aܶ¶Z H$m¶©nyVu
H$aʶmgmR>r H$ê$Z KoUo hr ˶m nwT>Mr nm¶ar R>aVo. g§JUH$mMm dmna Aܶ¶ZmgmR>r H$aVmZm
{ejH$m§Zr ghO dmnaVm ¶oUmè¶m gm°âQ>doAg©Mr {ZdS> Ho$ë¶mg {dÚmWu dmnamV Am{U gmononUm
¶oD$ eH$Vmo.
Ho$di emar[aH$ H¥$Vr H$ê$Z Oo gmܶ hmoUma Zmhr Vo ~m¡pÜXH$ {H«$¶oZo gmܶ hmoVo.
{dÚm϶mªÀ¶m A§V‘©ZmV AZoH$ àíZ {Z‘m©U ìhmdoV, Vmo AñdñW ìhmdm Am{U ˶mM~amo~a ˶m
àíZm§Mr CH$c H$aʶmgmR>r Vmo YS>nS>mdm hr AmYw{ZH$ V§ÌkmZmìXmao H¥$[V¶wº$ Aܶ¶Z-
AܶmnZ ¶m ‘mJMr g§H$ënZm Amho. ¶m‘wio {dÚm϶mªMm AmË‘{dídmg Va dmT>VmoM {edm¶
{df¶mMr ê$Mr {Z‘m©U hmoʶmggwÕm ‘XV hmoVo.
{df¶ à{VnmXZ :-
{dÚmWu hm kmZmMm Ho$di ñdrH$maH$Vm© Amho, hr ^y{‘H$m ~Xcë¶m{edm¶
emioVrc Aܶ¶Z ho AmZ§XXm¶r R>aUma Zmhr. dJm©V ‘m{hVrMo EH$V’$s© àgmaU Z hmoVm
H$moU˶mhr XS>nUm{edm¶ {dÚmWu H$go Aܶ¶Z H$aVrc ho nmhUo A˶§V JaOoMo Amho. H$mhr
{dÚmWu J{UV {df¶mMm A{YH$ H§$Q>mim H$aVmV. hm H§$Q>mim Kmc{dʶmgmR>r ghO AܶmnZ
nÕVrMm dmna H$ê$Z AmYw{ZH$ V§ÌkmZmìXmao H¥$VrMm dmna Ho$ë¶mg J{UV{df¶H$ éMr {Z‘m©U
H$aVm ¶oVo. ¶mH$[aVm {ejH$m§Zr ñdV: ZmdrʶmMr H$mg YaUo Ano{jV Amho. ì¶dñWocm Xmof Z
XoVm ñdV:nmgyZ, ñdV:À¶m dJm©nmgyZ {ejUmÀ¶m ~Xcm§Mr gwédmV H$aUo Amdí¶H$ Amho.
AmYw{ZH$ V§ÌkmZmÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ {dÚm϶mªÀ¶m ‘wº$ A{^춺$sMm AmXa d ñdrH$ma
{ejH$m§Zr Ho$cm nm{hOo. H¥$[V¶wº$ Aܶ¶Z-AܶmnZmMm nwañH$ma dJ© AܶmnZmVyZ H$aUo
6
J{UV {ejU ‘mM© 2020
H$mimMr JaO Amho. am‘Xmg ñdm‘r åhUVmV -
‘wcm§À¶m MmcrZo Mmcmdo, ‘wcm§À¶m ‘ZmoJVo ~mocmdo,
V¡go OZmg {eH$dmdo, hiyhiy &
AܶmnZmVrc {d{dY V§Ìm§Mm, H$m¡eë¶m§Mm, à¶moJm§Mm dmna {ejH$mZo Ho$cm
nm{hOo.AܶmnZ H$m¶© A{YH$ à^mdr hmoʶmH$[aVm H$mhr AmYw{ZH$ V§ÌkmZmda AmYm[aV H¥$VtMm
Imcrcà‘mUo AܶmnZm‘ܶo g‘mdoe H$aVm ¶oB©c.
* {ejUmcm nwT>À¶m nm¶arda KoD$Z OmʶmMo H$m‘ {S>OrQ>c V§ÌkmZmZo Ho$co Amho. ³¶y Ama
H$moS> ìXmao ‘mo~mB©cÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ g§nyU© àH$aUmMr ‘m{hVr [ìh{S>AmoìXmao {‘iVo, Á¶m‘wio
àH$aUmVrc {d{dY g§H$ënZm ñnï> hmoVmV.
* J{UVmÀ¶m AܶmnZmgmR>r "{OAmoOo~«m' ho EH$ A˶§V à^mdr gmYZ Amho. J{UVmVrc
{gÜXm§V {eH$dUo ¶m‘wio gwc^ Pmco Amho. Oo H$m‘ nydu nopÝgc Am{U H§$nmgìXmao ìhm¶Mo Vo
AmO g§JUH$mda VmËH$mi hmoVo.¶m‘ܶo {dÚm϶mªZm AmZ§X Va {‘iVmoM {edm¶ doihr dmMVmo.
* J{UV {df¶mV "à˶j H¥$Vr‘YyZ AܶmnZ' øm nÕVrMm dmna H$éZ J{UVmMo n[aUm‘H$maH$
AܶmnZ H$aVm ¶oB©c. CXm.‘mnZmMo AܶmnZ H$aVmZm à˶j EImÚm XþH$mZmcm ^oQ> XoD$Z
à˶j joÌmÀ¶m ^oQ>rVyZ H¥$Vr H$aʶmMr Am{U AZw^d KoʶmMr g§Yr {dÚm϶mªZm àmá Pmë¶mg
J{UV {df¶H$ A{YH$ éMr {Z‘m©U hmoD$ eHo$c.
* {d{dY ZmdrʶnyU© J{UVr¶ Ioim§À¶m ‘mܶ‘mVyZ J{UV {df¶mMo AܶmnZ H$aUo A{YH$
Cn¶wº$, ‘Zmoa§OH$ d n[aUm‘H$maH$ hmoB©c. J{UVr¶ Ioim‘ܶo J{UVr H$moS>çmÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ
{dÚm϶mªZm AܶmnZ H$aUo hr Cn¶moJr AܶmnZ nÕVr R>aoc.
* {OAmoOo~«mÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ H$moZ ‘moOUo, c§~ H$mT>Uo, aofm Xþ^mJUo, {ÌH$moU H$mT>Uo B.H¥$Vr
‘wcm§H$Sy>Z H$adyZ KoVë¶mZ§Va à˶jmV ˶m§Zm dhrda AmH¥$˶m H$mT>md¶mg gm§{JVë¶m Va
˶m§À¶m BVa C{Udm Xÿa H$aVm ¶oVmV. ¶m‘wio {df¶mMr g‘O n¸$s hmoVo.
Aem ghO nÕVrZo J{UVmMo AܶmnZ Ho$ë¶mg {dÚm϶mªZm H$R>rU dmQ>Umam {df¶
ghO H$aVm ¶oB©c Am{U hr AmnUm {ejH$m§Mr ‘hÎdnyU© O~m~Xmar Amho. AmYw{ZH$ V§ÌkmZmìXmao
{d{dY CnH«$‘ H¥$VrÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ H$arV AgVmZm H$m¡eë¶ g§nmXZ, VH©$ cT>{dUo B˶mXr
Jmoï>tda ^a {Xcm nm{hOo. ¶m AZw^dmVyZ {dÚm϶mªMr Bï> {XeoZo àJVr hmoB©c. ¶m AZw^dmVyZM
kmZ, Cn¶moOZ, H$m¡eë¶o B˶mXr C{Ôï>o gmܶ hmoVrc d BVa AZoH$ C{Ôï>o gmܶ hmoʶmg ‘XV
hmoB©c.
7
J{UV {ejU ‘mM© 2020
AmO V§ÌkmZmÀ¶m ¶wJmV Ho$di H$mhr {dÚm϶mªMrM JwUdÎmm dmT>dyZ MmcUma Zmhr
Va g§nyU© dJm©Mm, emioMm e§^a Q>¸o$ {ZH$mc AmOÀ¶m {ejU nÕVrcm Ano{jV Amho. dJm©V
ho gd© gmܶ H$aʶmgmR>r {d{eï> Aer EH$M nÕV qH$dm V§Ì gm§JVm ¶oUma Zmhr qH$~hþZm
à˶oH$ KQ>H$mÀ¶m ñdénmZwgma ˶mV ~Xc H$aUo Amdí¶H$ AgVo. H$moU˶m KQ>H$mgmR>r H$moUVr
nÕV, H$moUVo V§Ì dmnamdo ho R>acoco ZgyZ {ejH$m§ZrM Vo Amnë¶m Aä¶mgmVyZ, AZw^dmVyZ
R>adm¶Mo AgVo. åhUyZM H¥${V¶wº$ AܶmnZmgmR>r AZoH$ nÕVr, V§Ìo Cn¶wº$ R>aVmV ˶mMr
‘m{hVr KoUo d ˶mV ^a KmcUo ¶m XmoÝhr ~m~r gVV Mmcy R>odUo Amdí¶H$ AgVo.
kmZaMZmdmXr Ñï>rH$moZmVyZ AܶmnZ H$m¶© H$arV ‘m{hVr-V§ÌkmZmÀ¶m ¶m ¶wJmV g§JUH$
B§Q>aZoQ>ìXmao ghOnUo kmZ {‘idVm ¶oVo. ˶m‘wio {ejUmÀ¶m, kmZmÀ¶m H$jm é§Xmdë¶m
AmhoV. emim§‘YyZ Ec.gr.S>r. àmoOo³Q>aìXmao kmZmMr XodmU-KodmU H$aʶmMr gmo¶ CncãY
hmoD$ KmVcr Amho. ˶m‘wio {eH$dcoë¶m Aä¶mgH«$‘mMr COiUr H$aUo gmo¶rMo OmVo Am{U
JwUdÎmm {dH$mg ghO e³¶ hmoVmo. kmZaMZmdmX hm Va H¥${V¶wº$ Aܶ¶Z-AܶmnZ nÕVrMm
Jm^m Amho. H¥$VrìXmao Aܶ¶Z hr nÕVr nyU©nUo {dÚmWuH|$Ðr Agë¶m‘wio ˶mnmgyZ hmoUmao
’$m¶Xo nwT>rc AmH¥$Vr‘ܶo Xe©{dco AmhoV.
n[adVy©i aMZm :-
n[adV©©yimMr aMZm H$aʶmgmR>r {dÚm϶mªZm nwT>rcà‘mUo H¥$Vr H$aʶmg gm§JʶmV Amco.
1) {ÌH$moUmÀ¶m Am¶H$m°Zda p³cH$ H$ê$Z EH$ {ÌH$moU H$mT>m.
2) E, ~r, gr ho q~Xÿ H$mTy>Z nwÝhm E cm ñne© Ho$ë¶mda {ÌH$moU V¶ma hmoVmo. Vgm {ÌH$moU
V¶ma H$am.
3) c§~Xþ^mOH$mÀ¶m Am¶H$m°Zda p³cH$ H$éZ {ÌH$moUmÀ¶m EH$m ~mOycm ñne© H$aVmM
c§~ Xþ^mOH$ àX{e©V hmoVmo. AgmM c§~Xþ^mOH$ {ÌH$moUmÀ¶m Xþgè¶m ~mOyda V¶ma H$am.
4) ho XmoÝhr Xþ^mOH$ EH$‘oH$mg N>oXVmV ˶m OmJoda q~XÿMm Am¶H$m°Z p³cH$ H$ê$Z
N>oXZq~Xÿ {ZX}{eV H$am. hm dVw©imMm H|$Ðq~Xÿ amhUma.
5) ‘ܶq~XÿnmgyZ {ÌH$moUmÀ¶m ìhaQ>o³g AWm©V {eamoq~Xÿ‘YyZ OmUmao dV©©i y V¶ma H$am.
9
J{UV {ejU ‘mM© 2020
6) ¶mH$[aVm dV©i y© mMm Am¶H$m°Z p³cH$ H$éZ ‘ܶ q~Xÿda Am[U Z§Va {eamoq~Xÿda p³cH$
H$am. n[adV©iy© V¶ma Pmco.
{dÚm϶mªZr n[adV©i © y mMr aMZm Ho$ë¶mZ§Va ˶m§Zm A§Vd©Vi © ©y mMr aMZm H$aʶmg gm§{JVco.
A§Vd©Vw©imMr aMZm n[adV©i y© mà‘mUoM Amho. ‘mÌ ¶m doiog {ÌH$moUmÀ¶m ~mOyMo {d^mOZ Z
H$aVm ˶mEodOr H$moZ Xþ^mJʶmg gm§{JVco. H$moUVohr XmoZ H$moZ Xþ^mOH$ EH$‘oH$m§g N>oXVmV
˶m ‘ܶq~XÿnmgyZ {ÌH$moUmÀ¶m ~mOyn¶ªV dV©i y© V¶ma H$aʶmg gm§{JVco. ¶mH$[aVm dV©i ©y mMm
Am¶H$m°Z p³cH$ H$ê$Z ‘ܶ q~Xÿda Am{U Z§Va H$moU˶mhr EH$m ~mOyda p³cH$ H$aʶmg
gm§{JVco. A§Vd©Vi©y V¶ma Pmco. ¶mà‘mUo {dÚm϶mªZr H¥$Vr Ho$ë¶mZ§Va Imcrcà‘mUo n[adV©i ©y
d A§Vd©Vi ©y V¶ma Pmco.
{OAmoOo~«mÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ n[adV©i y© d A§Vd©Vi ©y mMr aMZm Ho$ë¶m‘wio {dÚm϶mªZm
g§JUH$mÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ ñdV: aMZm Ho$ë¶mMm AmZ§X Va PmcmM {edm¶ kmZaMZmdmXmMr
A§‘c~OmdUr Pmcr. {OAmoOo~«mÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ ^m¡{‘{VH$ aMZoMo g§~moY ñnï> Pmë¶m‘wio
{dÚm϶mªZr doJdoJù¶m {ÌH$moU, Mm¡H$moZ d dV©i y© mg§~§YrÀ¶m aMZm H§$nmgÀ¶m d ñHo$cÀ¶m
gmhmæ¶mZo AMyH$ Ho$ë¶m.
B¶Îmm AmR>drÀ¶m {dÚm϶mªZr Mm¡H$moZ aMZm d B¶Îmm XhmdrÀ¶m {dÚm϶mªZr dV©i y©
ñn{e©H$m,g‘ê$n {ÌH$moU B. ^m¡{‘VrH$ aMZm {OAmoOo~«mÀ¶m ghmæ¶mZo nyU© Ho$ë¶m.
B¶Îmm XhmdrÀ¶m {dÚm϶mªZm J{UV-2 ¶m {df¶m§VJ©V {OAmoOo~«mMm Cn¶moJ A{YH$
Mm§Jë¶m à‘mUmV Pmcm. ‘hÎd‘mnZ ¶m àH$aUmVrc B{ï>H$m{MVr, KZ, Jmoc, X§S>Jmoc, e§Hy$
B. AmH¥$˶m ˶m§Zm {Ì{‘Vr¶ ñdénmV ~KVm Amë¶m d ˶mdéZ ˶m AmH¥$˶m g§X^m©Vrc
g§~moY ñnï> H$aʶmg ‘XV Pmcr. ¶m AmH¥$˶m {OAmoOo~«m‘ܶo Imcrcà‘mUo {XgyZ Amë¶m.
"‘hÎd‘mnZ' ¶m àH$aUm§VJ©V {Ì{‘Vr¶ ñdénmV ¶m AmH¥$˶m ~{KVë¶m‘wio {dÚm϶mªMo,
joÌ’$i, n¥ð>’$i, KZ’$i, H$S>m, {eamoq~Xÿ, EHy$U n¥ð>^mJ, Am¶caÀ¶m gyÌmMm (Euler's
Rule) nS>Vmim B. g§~moY n¸o$ Pmco. VgoM {df¶mMr JmoS>r dmT>cr.
"{OAmoOo~«m' ¶m g§JUH$s¶ gmYZmMm Cn¶moJ Ho$di ^y{‘Vr ¶m {df¶mH$[aVmM hmoVmo Ago
Zmhr, Va ~rOJ{UV ¶m {df¶mH$[aVm gwÕm ˶mMm A{YH$ Mm§Jcm Cn¶moJ H$aVm ¶oVmo.
B¶Îmm 10 dr À¶m {dÚm϶mªZm J{UV {df¶mVrc "XmoZ McmVrc aofr¶ g‘rH$aUo' ¶m
àH$aUmVrc Amco I aMZm H$aʶmH$[aVm g§JUH$ H$jm‘ܶo ZoD$Z g§ JUH$mda {OAmoOo~«mÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ
hr aMZm H$aʶmg {eH${dVmZm nwT>rc à‘mUo H«$‘dma nm¶è¶m§Mm Adc§~ H$aʶmg gm§{JVcm.
10
J{UV {ejU ‘mM© 2020
AmcoI aMZm :-
AmcoImMr aMZm H$aʶmgmR>r {dÚm϶mªZm nwT>rcà‘mUo H¥$Vr H$aʶmg gm§JʶmV Amco.
1) x Am{U y ¶m§Mr ~oarO 9 Amho. BZnwQ> ~m°³g‘ܶo n{hco g‘rH$aU x + 3y = 9 {chm
d EÝQ>a Xm~m. (jUmYm©V AmcoImda aofm àX{e©V Pmcr.)
2) 2x Am{U y ¶m§Mr dOm~mH$s 4 Amho. BZnwQ> ~m°³g‘ܶo Xþgaoo g‘rH$aU 2x - y = 4
{chm d EÝQ>a Xm~m. (jUmYm©V ¶mhr g‘rH$aUmMr aofm AmcoImda àX{e©V Pmcr.)
3) XmoÝhr aofm EH$‘oH$m§Zm N>oXVmV ˶m OmJoda q~XÿMm Am¶H$m°Z p³cH$ H$éZ N>oXZ q~Xÿ
àX{e©V H$am.
4) ¶m N>oXZ q~XÿMo {ZX}eH$ (co-ordinates )AmcoImÀ¶m ~mOycm g‘mgmV {XgVmV.
VoM CÎma Amho.
ñd{Z{‘©Vr d g§emoYZ
dJm©Vrc à˶j Aܶ¶Z-AܶmnZmV Ano{jV j‘Vm {dH${gV H$ê$Z e¡j{UH$ C{ÔîQ>ço
gmܶ H$aʶmgmR>r Aä¶mg {df¶H$ CnH«$‘m§Mo Am¶moOZ H$aUo Amdí¶H$ AgVo. e¡j{UH$
C{ÔîQ>ço gmܶ H$aʶmgmR>r hgVIoiV, a§OH$nUo Am{U AmH¥$VrìXmao {Xë¶m OmUmè¶m d
Aܶ¶Z-AܶmnZmVyZ {eH$Umè¶mcm {eH$ʶmMm Am§V[aH$ AmZ§X XoUmar Am{U Aܶ¶ZmMo
OS>Ëd H$‘r H$aUmao {ejU R>aVo.
{dÚm϶mªZr j‘Vm§da nyU© à^wËd {‘idmdo åhUyZ Aܶ¶Z-AܶmnZmV e¡j{UH$
gm{h˶mMm dmna Ho$cm OmVmo. j‘Vm{Zhm¶ AmH$f©H$ e¡j{UH$ gm{h˶ V¶ma H$éZ ˶mMm
H$ënH$VoZo d AmZ§XXm¶r nÕVrZo dmna H$aUo hm gwÕm e¡j{UH$ V§ÌkmZmMmM EH$ ^mJ Amho.
AmZ§XXm¶r {ejUm‘ܶo e¡j{UH$ gm{h˶ {Z{‘©Vr d dmnamcm ’$ma ‘mocmMo ñWmZ Amho.
AmZ§XXm¶r [ejUm‘ܶo e¡j{UH$ gm{h˶ {Z{‘©Vr d dmnamcm ’$ma ‘mocmMo ñWmZ Amho.
{dÚm϶m©Zo Ho$coë¶m H¥$VrVyZ 95 Vo 100% kmZ J«hU hmoVo. ¶mdéZ e¡j{UH$ gm{h˶ {Z{‘©Vr
dmna ¶mMo AmZ§XXm¶r {ejUmVrc ‘hÎd g‘OVo.
{ejUmVrc e¡j{UH$ gm{h˶mÀ¶m dmnam‘wio {‘iUmao kmZ {Q>H$mdy ñdénmMo AgVo.
dJ© AܶmnZmV e¡j{UH$ gm{h˶mMm dmna Ho$ë¶mg ‘wcm§Mm ~m¡pÜXH$ VmU H$‘r hmoD$Z
‘Zmoa§OZmVyZ kmZJ«hU Ho$co OmVo. hr ~m~ cjmV KoVm H$‘rV H$‘r IMm©V e¡j{UH$ gm{h˶
V¶ma H$aʶmMr g§H$ënZm gwMcr. hr e¡j{UH$ gmYZo V¶ma H$aVmZm nwT>rc e¡j{UH$ C{Ôï¶>o
S>moù¶mg‘moa R>odcr.
e¡j{UH$ C{Ôï¶o :-
1) H$‘rV H$‘r IMm©V e¡j{UH$ gm{h˶mMr {Z{‘©Vr H$aUo.
2) ~hþ^wOmH¥$Vr‘Yrc Am§VaH$moZ ‘moOVm ¶oUo.
3) dVw©imV V¶ma hmoUmè¶m H$moZm§Mo JwUY‘© VnmgUo.
4) g‘m§Va aofm d N>o{XHo$‘wio V¶ma hmoUmao H$moZ Am{U ˶m§Mo JwUY‘© VnmgUo.
5) {ÌH$moU{‘Vr¶ JwUmoÎmam§Mm nS>Vmim KoUo.
6) {ZXoeH$ ^y{‘Vr‘Yrc H$moZ Aä¶mgUo.
7) H$moZm§Mr EH$énVm VnmgUo.
8) ^y{‘Vr¶ JwUY‘© nS>VmiyZ nmhUo.
13
J{UV {ejU ‘mM© 2020
9) {dÚm϶mªZm e¡j{UH$ gm{h˶ ñdV: V¶ma H$aʶmMr AmdS> {Z‘m©U H$aUo.
10) H$moZm§Mo gd© àH$ma, JwUY‘©, à‘o¶ à˶j nS>VmiyZ ~KUo.
11) {dÚm϶mªÀ¶m H¥${VercVocm dmd XoUo.
à˶j H$m¶©dmhr :-
1) {ejH$m§Zr {dÚm϶mªZm Oo e¡j{UH$ gm{h˶ V¶ma H$amd¶mMo Amho ˶m~Ôc dJm©‘ܶo
‘m{hVr gm§Jmdr.
2) e¡j{UH$ gm{h˶ V¶ma H$aʶm‘mJMo CÔoe, ’$c{ZînÎmr ¶m~m~V g{dñVa ‘m[hVr Úmdr.
3) e¡j{UH$ gm{h˶ V¶ma H$aVmZm H$‘rV H$‘r IM© ¶oB©c ¶mMr XjVm ¿¶mdr.
4) e¡j{UH$ gm{h˶ {dÚm϶mªZm ghO hmVmiVm ¶oVrc Ago Agmdo.
5) {dÚm϶mªZm ‘mJ©Xe©ZmImcr e¡j{UH$ gm{h˶ V¶ma H$aʶmMr ‘w^m Úmdr.
6) ñHo$c, H$moZ‘mnH$, dVw©imH$ma H$moZ‘mnH$, Xmoam, Vma B˶mXr gm{h˶mVyZ Imcrcà‘mUo
e¡j{UH$ gm{h˶ V¶ma H$amdo.
e¡j{UH$ ‘hÎd :-
J{UVmMr ‘yc^yV g§H$ënZm ñnï> H$aʶmgmR>r e¡j{UH$ gmYZm§Mr JaO AgVo,
nU Vr CncãY ZgVmV. hr CUrd ^éZ H$mT>ʶmgmR>r H$‘r qH$‘VrV V¶ma hmoUmè¶m ¶m
gmYZm§Mm Cn¶moJ H$aVm ¶oVmo.
kmZaMZmdmXmMm J{UVr¶ {gÕm§VmgmR>r dmna H$aUo e³¶ hmoVo. kmZaMZmdmXmÀ¶m
VÎdm‘ܶo {dÚm϶mªÀ¶m ‘yi g§H$ënZm H¥$VrVyZ ñnï> hmoVmV. {dÚm϶mªZm ñdV:À¶m aMZogmR>r
d {eH$dcoë¶m Jmoï>tÀ¶m dmnamgmR>r ñdmV§Í¶ {‘iVo. {d{dY àH$maMo Aܶ¶Z gm{h˶ {dÚmWu
ñdV: hmVmiVmV. {d{dYm§Jr Aܶ¶ZmMo AZw^d {dÚmWu ñdV: KoVmV. ˶m‘wio J{UVmVrc
‘yi g§H$ënZm {dÚm϶mªÀ¶m ‘Zmda H$m¶‘ H$moaë¶m OmVmV.
"H¥${V¶w³V Aܶ¶Z-AܶmnZmZo, COië¶m {ejUmÀ¶m Á¶moVr
à˶oH$ ‘yc ho Z¸$s KS>UmaM, AerM A‘wÀ¶m emioMr »¶mVr'
¶mAmYr gm§{JVë¶mà‘mUo {dÚm϶mªZm {d{dY ^m¡{‘VrH$ g§H$ënZm ñnï> H$éZ
gm§{JVë¶mZ§Va {ÌH$moU, Mm¡H$moZ, dVw©i, fQ>H$moZ, ¶mVrc g§H$ënZm ñnï> hmoʶmgmR>r ˶m
{d{dY AmH$mam§Mo H$mS>© XmIdyZ ~mOy d H$moZ à˶jmV ‘moOʶmg gm§JyZ {d{dY g§H$ënZm§Mm
nañna g§~§Y ñnï> H$amdm.
14
J{UV {ejU ‘mM© 2020
g§emoYZ :-
{ejU joÌmV AܶmnZ d Aܶ¶Z nÕVrV H$mcnaËdo AZoH$ ~Xc hmoV Joco. J{UV
¶m {df¶m‘ܶogwÕm H¥$Vrcm {deof ‘hÎd {Xco Joco. {dÚmWu H¥${V¶wº$ Pmë¶m‘wio ˶mMr
n§Mo{жo EH$ÌrV kmZ J«hU H$aVmV. {dÚm϶mªZm J{UVr nS>Vmim {‘imë¶m‘wio Vo VH©$~wÕrZo
‘yVm©H$Sy>Z A‘yVm©H$S>o {dMma H$aʶmg àd¥Îm hmoVmV. {ejH$-{dÚmWu AmXmZ-àXmZ à{H«$¶m
dmT>rg cmJVo. e¡j{UH$ gmYZo hm J{UV AܶmnZmVrc ‘hËdmMm ^mJ Amho. à¶moJmVyZ
gO©ZercVm d gO©ZercVoVyZ AmZ§X {‘imë¶mZo AmZ§XXm¶r {ejU à{H«$¶m gmH$maVm ¶oVo.
"J{UVmMr à¶moJemim' hr g§H$ënZm AmVm éT> hmoV Amho. à¶moJemioMo XadmOo,
{IS>³¶m {IS>³¶m§Mr Mm¡H$Q>, nS>Xo ¶m gdmªVyZ J{UVr AmH$ma gmH$maVm ¶oVmV. emio^modVrMo
Hw§$nU, n[aga, ~mJoMr aMZm, à{VH¥$Vr ¶mVyZ J{UVr Ñ[ï>H$moZ gmH$maVm ¶oVmo. J{UV à¶moJemioV
Ho$coco ZmdrʶnyU© à¶moJ åhUOo g§emoYZmË‘H$ H¥$VrM Amho.
dVw©imÀ¶m g§X^m©V (Pie) ¶m pñWam§H$ g§»¶oMm nS>Vmim KoʶmgmR>r Imcrcà‘mUo
à¶moJ {dÚm϶mªH$[aVm H$aVm ¶oVmo.
à¶moJ :- dVw©imÀ¶m n[aKmÀ¶m gyÌmMm nS>Vmim KoUo.
gm{h˶ :- {^Þ {ÌÁ¶oMr dVw©io, ‘rQ>anÅ>r, Xmoam B.
H¥$Vr :- {dÚm϶mªZm {^Þ dVw©imMr {ÌÁ¶m, ì¶mg d n[aK ‘moOʶmg gm§Jmdo. Amcoë¶m
dmMZmMr Zm|X nwT>rc V³Ë¶mV H$aʶmg gm§Jmdo.
A.H«$. narK ì¶mg narK+ì¶mg narK - ì¶mg narK ì¶mg narK
ì¶mg
1
2
darc V³Ë¶mMo {ZarjU H$éZ {ZîH$f© H$mT>Vm ¶oVmo d gyÌmMm nS>Vmim KoVm ¶oVmo.
n[aK
{ZîH$f© - ì¶mg = pñWam§H$, hr g§»¶m ¶m AjamZo Xe©dy.
AemàH$mao EH$ à¶moJ Pmë¶mZ§Va g§~§{YV gyÌmÀ¶m/{Z¶‘mÀ¶m VÎdmÀ¶m ÑT>rH$aUmgmR>r
àíZmdcr ^éZ ÑT>rH$aU H$aVm ¶oVo.
AmYw{ZH$ V§ÌkmZm§VJ©V g§JUH$mÀ¶m ghmæ¶mZo B.XhmdrÀ¶m {dÚm϶mªgmR>r "g§^mì¶Vm'
H$aʶmMo R>a{dco. {dÚm϶mªZm g§JUH$mda Joåg IoiʶmV A˶§V AmZ§X dmQ>V AgVmo.
15
J{UV {ejU ‘mM© 2020
hm à¶moJ cmc a§JmVrc nÎmo AWdm H$mù¶m a§JmVrc nÎmo ¶mgmR>r gwÕm H$aVm ¶oVmo. 52
nζm§‘Yrc A Vo H«$‘m§H$ 10 VgoM OmoH$a, amOm, amUr ¶m§Mr g§^mì¶Vm, H$mù¶m d cmc
a§JmÀ¶m nζm§Zwgma ¶oUmar g§^mì¶Vm nS>VmiyZ nmhVm ¶oVo.
nζm§À¶m Ioimà‘mUoM ZmUo ’o$H$,’$mgo (Dice)Q>mH$Uo ¶m Ioim‘YyZ gwÕm {dÚm϶mªMm
g§JUH$mÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ g§^mì¶Vm hm g§~moY ñnï> hmoVmo. AemàH$mao ‘m{hVr V§ÌkmZmÀ¶m ¶m
¶wJmV g§JUH$, ‘mo~mB©cMm dmna An[ahm¶© Pmcm Amho. kmZaMZmdmXmcm V§ÌkmZmMr OmoS>
{Xcr OmV Amho. H¥${V¶wº$ Aܶ¶Z-AܶmnZmV {dÚmWu hm H|$Ðq~Xÿ ~Zcm Amho. AܶmnZ
à{H«$¶m XoIrc {dÚmWu H|$Ðr Agmdr, ˶m‘ܶo a§OH$Vm Agmdr, Zmdrʶ Agmdo, CnH«$‘ercVm
Agmdr ˶mM~amo~a {H$Vr {eH${dVmo ¶mnojm H$m¶ {eH${dVmo, H$go {eH${dVmo d {dÚmWu H$m¶
d H$go {eH$Vmo ¶mH$S>ohr cj XoUo JaOoMo Amho.
{ejH$m§Zr Amnë¶m AܶmnZmV AmYw{ZH$ V§ÌkmZmìXmao {dÚm϶mªH$Sy>Z H¥$Vr H$ê$Z
KoVë¶mg {dÚm϶mª‘ܶo Ano{jV dV©Z ~Xc {ZpíMVnUo {XgyZ ¶oVmV. ñdV: Ho$coë¶m H¥$Vr‘wio
AZw^d, qMVZ, AmH$cZ ¶mVyZ {dÚmWr© kmZ{Z{‘©Vr H$ê$ eH$VmV åhUyZ ˶m§Mr YmaUm n¸$s
hmoVo. ¶mV {ejH$m§Mr ^y{‘H$m A{YH$ O~m~XmarMr d ‘hÎdmMr R>aVo. {dÚm϶mªZm ñdV:hÿZ
{eH$ʶmMm AmZ§X {‘idyZ XoUo, ˶m§À¶m {dMma à{H«$¶ocm MmcZm XoUo hm {dYm¶H$ ~Xc
KS>dyZ AmUUo ho AmnUm gd© {ejH$m§Mo AmÚH$V©ì¶ R>aVo. ¶mgmR>r {ejH$m§Zr A˶§V H¥$Vrerc
Am{U g§¶‘r Agmdo. {dÚmWu ho {ejH$m§Mo X¡dV ‘mZyZ AmnU Amnë¶m H$V©ì¶mMr OmUrd
16
J{UV {ejU ‘mM© 2020
R>odyZ AܶmnZmM H$m¶© H$amdo AgoM emgZ d g‘mO ¶m§Zm Ano{jV Amho. Vo Amnco H$V©ì¶hr
Amho. {dÚm϶mª‘ܶo {dYm¶H$ ~Xc KS>dyZ AmUʶmgmR>r AmnU gd© {ejH$ ~§Yy-^{JZr
gj‘ AmhmoV EdT>o ‘mÌ {ZpíMV. eodQ>r AmnUm gdmªgmR>r EdT>oM åhUVm ¶oB©c -
""{Xdg CJdVm ‘mdiʶmAmYr AerM ‘mPr AVrd Vi‘i
gmø^yV ìhmdo g‘ OrdZ EH$‘od BÀN>m {Z àmW©Zm
ñnem©‘YyZr AZ cm^mdo gmø^yV ìhmdo ‘‘ OrdZ
Ag§»¶ {Odm§Zm g§OrdZ ‘mJm©‘ܶo ¶oUmè¶m§Zm.''
BVa g§X^© :-
1) J{UV {ejU (‘mM©-2015), ‘hmamï´> J{UV AܶmnH$ ‘hm‘§S>i (‘hmamï´> amÁ¶)
2) {ejU g§H«$‘U(Am°³Q>mo.-2015),‘hmamï´ > amÁ¶ ‘mܶ{‘H$ d Cƒ ‘mܶ{‘H$ {ejU ‘§ S>i nw Uo.
3) OrdZ {ejU (Am°JñQ>-2018),‘hmamï´ > amÁ¶ e¡j{UH$ g§emoYZ d à{ejU n[afX,nw Uo.
4) OrdZ {ejU (Zmoìh|.-2018),‘hmamï´ > amÁ¶ e¡j{UH$ g§emoYZ d à{ejU n[afX,nw Uo.
5) OrdZ {ejU (’o$~«w.>-2019),‘hmamï´ > amÁ¶ e¡j{UH$ g§emoYZ d à{ejU n[afX,nw Uo.
6) {ejU g§H«$‘U (E{àc>-2019),‘hmamï´ > amÁ¶ ‘mܶ{‘H$ d Cƒ ‘mܶ{‘H$ {ejU
ԤS>i, nwUo
7) J{UV nmR>çnwñVH$ (^mJ-1 d ^mJ-2), B.9 dr. d 10 dr. ‘hmamï´> amÁ¶ nmR>çnwñVH$
{Z{‘©Vr d Aä¶mgH«$‘ g§emoYZ ‘§S>i, nwUo
g§X^© J«§WgyMr :-
1) AmJcmdo, S>m°.àXrn (2000), g§emoYZ nÕVr emó d V§Ìo, {dÚm àH$meZ, ZmJnya.
2) AmoH$, gw‘Z (1984) e¡j{UH$ V§Ì{dkmZ, lr{dÚm àH$meZ, nwUo.
3) Xm§S>oH$a, dm.Zm. (1992) e¡j{UH$ ‘y붑mnZ d g§»¶memó, lr{dÚm àH$meZ,nwUo.
4) OJVmn, h.Zm.(1999) àJV e¡j{UH$ V§Ì{dkmZ, ZyVZ àH$meZ, nwUo.
5) ImZmnwaH$a, h.H¥$. (1978) e¡j{UH$ CnnÎmr, ZyVZ àH$meZ, nwUo
6) nmQ>rc, crcm (1990) AmOMo {ejU AmOÀ¶m g‘ñ¶m, lr{dÚm àH$meZ, nwUo.
7) ndma, àm.Zm.J.(1991) CX¶moÝ‘wI ^maVr¶ g‘mOmVrc {ejU, ZyVZ àH$meZ nwUo.
8) J{UV, B. 8 dr. ‘hmamï´> amÁ¶ ‘mܶ{‘H$ d Cƒ ‘mܶ{‘H$ {ejU ‘§S>i, nwUo.
17
J{UV {ejU ‘mM© 2020
20
J{UV {ejU ‘mM© 2020
¶mdo ¶mgmR>r gmoB© gw{dYm CncãY H$éZ XoD$ Ago AmídmgZ A°S>.S>mdIao ¶m§Zr {Xco. R>mUo
{Oëh¶mV Ago A{YdoeZ ¿¶mdo Agohr ˶m§Zr gm§{JVco.
A{YdoeZ g‘mamonmÀ¶m CÎmamYm©V H$m¶©H«$‘mgmR>r H$moH$U {d^mJ {ejH$ Am‘Xma ~mimam‘
nmQ>rc CnpñWV hmoVo. g§emoYZ joÌmMm AmO {dñVma hmoVmo¶ ¶m‘wio JwUdÎmm dmT>ʶmgmR>r
Aer A{YdoeZo ‘hÎdmMo H$m¶© H$aVmV, {Xem XoVmV Ago ˶m§Zr gm§{JVco. A{YdoeZmÀ¶m
¶eñdr Am¶moOZm~Ôc ˶m§Zr qgYwXþJ© VgoM amÁ¶ H$m¶©H$m[aUrMo A{^Z§XZ Ho$co. J{UV-
{dkmZ gma»¶m A{YdoeZmgmR>r {ejH$m§Zm CnpñWV amhVm ¶mdo ¶mgmR>r emgZ ñVamdéZ
¶mo½¶ ݶm¶ XoʶmV ¶oB©c, Agohr ˶m§Zr gm§{JVco.
¶mdoir Am‘Xma nmQ>rc ¶m§Mm gËH$ma H$aʶmV Amcm. J{UV àkm narjoV {deof ¶e
{‘idcoë¶m {dX²¶m϶mªMm ¶mdoir Am‘Xmam§À¶m hñVo ñ‘¥{V{MÝh XoD$Z gËH$ma H$aʶmV Amcm.
B¶Îmm 10 dr J{UV {df¶mV n¡H$sÀ¶m n¡H$s JwU {‘idcoë¶m {dÚmWu d ˶m§À¶m {ejH$m§Zmhr
¶mdoir Jm¡adʶmV Amco. ¶m H$m¶©H«$‘mMo gyÌg§MmcZ g˶dmZ cmS> d àgmX Hw$~c ¶m§Zr
Ho$co.
nwT>À¶m dfuMo 42 do A{YdoeZ A‘amdVr ¶oWo hmoUma Agë¶mMo ¶mdoir Omhra H$aʶmV
Amco.
A{YdoeZ ¶eñdr hmoʶmgmR>r amÁ¶ H$m¶©H$m[aUrÀ¶m nXm{YH$mè¶m§gh qgYwXþJ© J{UV
AܶmnH$ ‘§S>imMo Am¡Xþ§~a ^mJdV (‘w»¶mܶmnH$, {edS>md ‘mܶ{‘H$ {dÚmc¶, {edS>md
Vm. H$UH$dcr - amÁ¶ nwañH$ma àmá ‘w»¶mܶmnH$), Aܶj dm‘Z ImoV (^§S>mar hm¶ñHy$c,
‘mcdU), H$m¶©dmh VwH$mam‘ noS>UoH$a (H$migo hm¶ñHy$c), ¶m§À¶mgh nXm{YH$mar VgoM g˶dmZ
cmS>, Ym|S>r JmdS>o, àgmX Hw$~c, Xe©Zm gm‘§V, amOmam‘ ’$O©X, g§Vmof ‘oWo, ^mD$gmho~ Mdao,
XeaW l¥§Jmao, {edmOr T>mH$Uo, ZmJoe {daH$a, XodmZ§X MìhmU, {dO¶Hw$‘ma amR>moS>, g§Xrn qeXo,
‘hoe MìhmU, ZaqgJ JmdS>o, gw‘wI Omoer, S>r.Eg.nmQ>rc AmXtZr ‘ohZV KoVcr.
A{YdoeZmgmR>r amÁ¶^amVyZ 300 À¶mda Va {Oëhm^amVyZ {ejH$-{dÚmWu-nmcH$
{‘iyZ 400 Aer 700 À¶mda CnpñWVr hmoVr.
EHy$UM ‘hmamï´> J{UV AܶmnH$ ‘hm‘§S>imMo 41 do amÁ¶ñVar¶ J{UV A{YdoeZ
qgYwXþJ© {Oëh¶mÀ¶m B{VhmgmV XIcZr¶ R>aco EdT>§ ‘mÌ {ZpíMV !
YݶdmX !
21
J{UV {ejU ‘mM© 2020
{ZH$mc Omhra H$aʶmV Amcm. ˶m‘ܶo àW‘ H«$‘m§H$ : ZmJnya {Oëhm M‘y (1) Hw$.AmñWm
A§VwaH$a d (2) AU©d nm§S>o, pìXVr¶ H«$‘m§H$ : gmocmnya {Oëhm M‘y (1) Ho$Xma T>ono d (2) am¡ZH$
doU©oH$a, V¥Vr¶ H«$‘m§H$ : cmVya {Oëhm M‘y (1) {demc ^mH$ao d (2) àU¶ d§JdmS> ¶m§Mm
g‘mdoe hmoVm.
A{YdoeZ g‘mamon àg§Jr {dYmZ n[afX gXñ¶ ‘m. Am‘Xma {Za§OZ S>mdIao
¶m§Mo hñVo {dOo˶m M‘yVrc {dÚm϶mªZm nXH$, à‘mUnÌ d amoI a¸$‘ ~jrg XoD$Z Jm¡a{dʶmV
Amco. AH$mocm d qgYwXþJ© {Oëhm M‘y§Zm gh^mJm~Ôc àmoËgmhZna à‘mUnÌ XoʶmV Amco.
{dÚm g{‘Vr à‘wI nwéfmoÎm‘ n§M^mB© ¶m§Mo ZoV¥ËdmV AO¶ nm§S>o, Za|ÝÐ {nnao,
‘hoÝÐ Qw>co, d¡^d PmS>o ¶m§Zr A§{V‘ ’o$arMo CÎm‘[a˶m g§MmcZ Ho$co. {Xcrn ‘olm‘, O¶Kmof
dmcXoH$a d JmodY©Z nmQ>rc ¶m§Zr ñH$moAaa åhUyZ H$m‘ Ho$co. g‚mZ nmQ>rc, ‘YwH$a amD$V d
XeaW Q>|^yU} ¶m§Zr ñnY}À¶m Am¶moOZmgmR>r ghH$m¶© Ho$co. ‘hm‘§S>imMo Aܶj gwZrc lrdmñVd
d g{Md g§O¶ ~mOr nmQ>rc ¶m§Mo ‘mJ©Xe©ZmImcr ñnYm© Am¶mo{OV H$aʶmV Amcr.
nwéfmoÎm‘ n§M^mB©
{dÚm g{‘Vr à‘wI, ZmJnya
23
J{UV {ejU ‘mM© 2020
Class : IX
Subject :- Math I Max. Marks 40
Q. 1 (A) Imcrc àíZm§gmR>r ~hþn¶m©¶r CÎmam§Vrc AMyH$ n¶m©¶ {ZdS>m. (4)
(1) 4 d 25 ¶m§Mo ‘ܶ‘ à‘mUnX Imcrcn¡H$s H$moUVo?
[A] 6 [B] 8 [C] 10 [D] 12
(2) 25-35 øm dJm©Mm dJ© ‘ܶ H$moUVm ?
[A] 25 [B] 35 [C] 60 [D] 30
(3) 3x + 5y = 9 Am{U 5x + 3y = 7 Va x + y Mr qH$‘V Imcrcn¡H$s H$moUVr Amho?
[A] 2 [B] 16 [C] 9 [D] 7
(4) EH$m ì¶{º$Zo 2018-19 ‘ܶo {‘i{dcoë¶m CËnÞmMo H$a AmH$maUr df© Imcrcà‘mUo H$moUVo?
[A] 2017-2018 [B] 2018-2019 [C] 2020-2021 [D] 2019-2020
... 35 81 ... 5 3
3 7
24
J{UV {ejU ‘mM© 2020
Q. 2 (B) nwT>rcn¡H$s H$moUVohr Mma CnàíZ gmoS>dm. (8)
(1) EH$m Q>moncrVrc 10 Q>mo‘°Q>moMo dOZ J«°‘‘ܶo à˶oH$s 60, 70, 90, 95, 50, 65, 70,80,
85, 95 Aer AmhoV. ¶mdéZ Q>mo‘°Q>m|À¶m dOZm§Mm ‘ܶH$ H$mT>m.
(2) g‘W©Mo d¶ Xodm§eÀ¶m d¶mÀ¶m {Zå¶mnojm 23 dfmªZr OmñV Amho. nmM dfmªnydu ˶m§À¶m
d¶m§Mr ~oarO 55 df} hmoVr, Va ˶m§Mr AmOMr d¶o H$mT>ʶmgmR>r g‘rH$aUo V¶ma H$am.
4 a + 7b
(3) Oa a = Va ho JwUmoÎma H$mT>m.
b 3 7b
(4) Imcrc àíZm§Mr CÎmao Úm.
1) Am¶H$a H$c‘ 80G AÝd¶o n§VàYmZ ‘XV{ZYr {Xë¶mg Am¶H$amV {H$Vr gyQ> {‘iVo.
2) gm‘mݶV: EHy$U Jw§VdUyH$s¨da 80C ¶m H$c‘mÝd¶o {d{dY àH$maÀ¶m Jw§VdUwH$sn¡H$s
OmñVrV OmñV {H$Vr én¶mn¶ªV dOmdQ> {‘iVo.
(5) 9, 12 d 16 ¶m g§»¶m na§n[aV à‘mUmV AmhoV H$m Vo R>adm.
2) Imcrc AmH¥$VrV ~mUmOdi H$mhr gwMZm {chrë¶m AmhoV. ˶mdéZ {‘iUmao g‘rH$aU
~mUm§nwT>rc Mm¡H$Q>tV {chm.
‘m¶m cm§~rÀ¶m XþnQ>rVyZ é§Xr dOm Ho$ë¶mg 25 {‘iVmV.
‘r Am¶V
‘m¶m cm§~r d é§Xr ¶m§Mr ~oarO 40 Amho.
Amho.‘mPr
‘m¶m cm§~r d é§XrVrc ’$aH$ 12 Amho.
cm§~r x
‘mPr é§Xr cm§~rÀ¶m 3/5 nQ> Amho.
d é§Xr y
‘m>Pr cm§~r d é§XrMr ~oarO 50 Amho.
Amho.
‘m¶m cm§~rÀ¶m XþnQ>rV é§XrMr {Z‘nQ> {‘idcr Va 64 {‘iVmV.
25
J{UV {ejU ‘mM© 2020
4) H¡$cmgÀ¶m CËnÞmÀ¶m 85% BVH$m IM© hmoV Ago. ˶mMo CËnÞ 36% dmT>co Voìhm ˶mMm IM© nyduÀ¶m
IMm©À¶m 40% dmT>cm. Va ˶mMr AmVm hmoUmar eoH$S>m ~MV H$mT>m.
Q. 4 ) nwT>rcn¡H$s H$moUVohr XmoZ CnàíZ gmoS>dm. (8)
1) 40 {dÚmWug§»¶m Agcoë¶m dJm©‘ܶo 16 ‘wco AmhoV. ‘wcm§À¶m àmá JwUm§Mr gamgar 33 Amho d
‘wctÀ¶m àmá JwUm§Mr gamgar JwU 35 Amho. gd© {dÚm϶mªMr àmá JwUm§Mr gamgar H$mT>m.
2) 3 nwñVHo$ Am{U 10 noZm§Mr EH$ÌrV qH$‘V é.300/- Amho d 2 nwñVHo$ Am{U 3 noZm§Mr EH${ÌV qH$‘V
é.145/- Amho. Va 1 nwñVH$mMr Am{U 3 noZm§Mr EH$ÌrV qH$‘V H$mT>m.
x y z
3) Oa b+ c - a = a+ c - b = a+ b - c
26
J{UV {ejU ‘mM© 2020
4 2 3
5 5 3
+ 2 3 5
1 2 1 1
MwH$sMr XþéñVr
nmZ H«$. 12
EHy$U ‘yi g§»¶m cjmV R>odm ¶m H$moS>À¶m ‘XVrZo (4422322321)
4 4 2 2 3 2 2 3 2 1
1 Vo 10 11 Vo 20 21 Vo 30 31 Vo 40 41Vo 50 51Vo 60 61Vo 70 71Vo 80 81Vo 90 91 Vo 100
27
J{UV {ejU ‘mM© 2020
Hw$Q> àíZ - lr {nnao ga ZmJnya
1) amYmOdi EHy$U 70 é.Amho. {VÀ¶mOdi 25 n¡go, 50 n¡go d 1 én¶mMr g‘mZ ZmUr
AgVrc Va {V˦mOdi EHy$U [H$Vr ZmUr AmhoV ?
2) H$mhr ‘mUgm§Zr 24 {Xdgm§V {Zå‘o H$m‘ Ho$co. Z§Va 18 ‘mUgo nwÝhm H$m‘mda ~mocmdcr Va
~mH$s H$m‘ 16 {Xdgm§V nyU© Pmco Va gwédmVrcm {H$Vr ‘mUgo H$m‘mda hmoVr?
3) gwhmgMo c¾ ghm dfm©nydu Pmco. ˶mMo AmOMo d¶ ho ˶mÀ¶m c¾mÀ¶m doioÀ¶m 5/4nQ>
Amho. gwhmgMr ~hrU gwhm{gZr ˶mÀ¶mnojm 2 dfmªZr chmZ Amho. Va gwhmgÀ¶m c¾mÀ¶m
doir gwhm{gZrMo d¶ {H$Vr hmoVo ?
4) 2423 + 25321 + 381234 À¶m CÎmamÀ¶m EH$H$ ñWmZr H$moUVm A§H$ ¶oB©c ?
5) EH$m {MëS´>Ýg nmH©$‘ܶo {V{H$Q>rMm Xa 25 é. Amho. ~mcH$ {Xdgm{Z{‘ζmZo 20% gwQ>
Omhra Ho$cr. n[aUm‘ ñdén AmYrnojm 44% A{YH$ a¸$‘ O‘m Pmcr. Va nmH©$‘ܶo
¶oUmè¶m ‘wcm§À¶m g§»¶oV {H$Vr Q>¸o$ dmT> Pmcr ?
6) EH$m ^m§S>çmV 100 {cQ>a XyY Amho. ˶mVrc 10 {cQ>a ~mhoa H$mT>co d ˶mOmJr VodT>oM
nmUr KmVco. Va ˶m ^m§S>çmV {H$Vr {cQ>a ewÕ XyY {e„H$ am{hco?
7) EH$ a¸$‘ 5 dfm©gmR>r CYma {Xcr OmVo. Oa gai ì¶mOmMm Xa dm{f©H$ 3% A{YH$ AgVm
Va 1830 é. OmñV àmá Pmco AgVo. Va CYma {Xcocr a¸$‘ {H$Vr?
8) 12 nwéf qH$dm 15 {ó¶m EH$ H$m‘ 14 {Xdgm§V nyU© H$aVmV. Va 7 nwéf Am{U 5 {ó¶m
{‘iyZ VoM H$m‘ {H$Vr {Xdgm§V nyU© H$aVrc ?
9) 19 gwVma 19 {Xdgm§V 19 {IS>³¶m ~ZdVmo Va 1 gwVma 19 {IS>³¶m {H$Vr {Xdgm§V ~Zdoc?
10) Aer chmZmV chmZ g§»¶m emoYm H$s {Ocm 15 Zo ^mJë¶mg 5, 21 Zo ^mJë¶mg 11 d 28
Zo ^mJë¶mg 18 ~mH$s CaVo.
11) EH$m {nedrV 20 gmoSy>Z ~mH$s cmc, 23 gmoSy>Z ~mH$s {ndio, 18 gmoSy>Z ~mH$s {hado, 14
gmoSy>Z ~mH$s {Zio M|Sy> AmhoV Va ˶m {ne{dV EHy$U {H$Vr M|Sy> AmhoV ?
12) EH$m {dÚm϶mªcm n[ajoV 20% JwU {‘imco Am{U Vmo 5 JwUm§Zr Zmnmg Pmcm. Xþgè¶m EH$m
{dÚm϶m©cm 30% JwU {‘imco nU ˶mcm nmg hmoʶmgmR>r Amdí¶H$ JwUm§nojm 20 JwU
OmñV {‘imco. Va CÎmraU© hmoʶmgmR>r {H$Vr Q>¸o$ JwU Amdí¶H$ Amho ?
13) aoVr Am{U nmʶmÀ¶m {‘lUmÀ¶m dOZmV 20% aoVr Amho. {‘lUmcm VmndyZ 12 {H$J«°.
nmUr H$‘r Ho$ë¶mg {‘lUmV AmVm 30% aoVr Amho. Va ‘yi {‘lUmV nmUr d aoVr {H$Vr
{H$J«°. Agoc?
14) "A' 3 Vmgm§V OodT>§ H$m‘ H$aVmo VodT>§ "~' 4 Vmgm§V H$aVmo. "H$' 5 VmgmV OodT>§ H$m‘ H$aVmo
VodT> "~' 6 Vmgm§V H$aVmo. "A' g§nyU© H$m‘ 18 Vmgm§V H$ê$ eH$Vmo. "H$' Zo EH$Q>çmZo 11
Vmg H$m‘ Ho$co Va {e„H$ H$m‘ "A' {H$Vr Vmgm§V nyU© H$aoc?
15) 1 Vo 150 n¶ªVÀ¶m g§»¶m§Mm JwUmH$ma Ho$ë¶mg ¶oUmè¶m CÎmamÀ¶m eodQ>r {H$Vr eyݶ ¶oVrc?
28
J{UV {ejU ‘mM© 2020
- à.{d.Kmoa~m§S>
(J{UV AܶmnH$)
‘hmË‘m ’w$co hm¶ñHy$c,
~m~mZJa, Zm§XoS>
29
J{UV {ejU ‘mM© 2020
OgOgm J{UVr ^mfoMm {dH$mg hmoV Jocm VgVgo A§H$mMo dJuH$aU H$aʶmV Amco
d ˶m ˶m JQ>mMo J{UVr ^mfoVrc eãXmZo à{V{Z[YËd Ho$co.
Ago J{UVr ^mfoVrc àm{Y{Z{YH$ eãX d ˶m§Mo AW©
J{UVr ^mfoVrc eãX ñnï>rH$aU
1) ‘moOg§»¶m 1, 2, 3, 4, ..............
2) nyU© g§»¶m 0, 1, 2, 3, 4, ..............
3) nyUm§©H$ g§»¶m .........-3, -2, -1, 0, 1, 2, 3, 4, ..............
4) g‘ g§»¶m 2, 4, 6, 8 ..............
5) {df‘ g§»¶m 3, 5, 7, 9 ..............
6) ‘yi g§»¶m 2, 3, 5, 7, 11 ..............
7) g§¶wº$ g§»¶m 4, 6, 8, 9, 10, 12 ..............
g§»¶màUmcrMm {dH$mg hmoʶmg A§H$mdarc {H«$¶m H$maUr^yV R>aë¶m. A§H$mdarc
{H«$¶m‘ܶo Mma ‘yc^yV {H«$¶m ‘mZë¶m OmVmV.
1) ~oarO 2) dOm~mH$s 3) JwUmH$ma 4) ^mJmH$ma ho eãX {d{eï> {H«$¶ogmR>r
dmnaco Agë¶mZo ho J{UVr ^m{fH$ eãX AmhoV. ¶m J{UVr ^mfoVrc eãXmMo AW© nwT>rc à‘mUo
1) ~oarO :- EH$mhÿZ AZoH$ g§»¶m EH$‘oH$mV {‘idyZ AIoarg EH$m g§»¶oV
énm§Va H$aUo.
2) dOm~mH$s :- {Xcoë¶m XmoZ g§»¶m§‘Yrc ’$aH$
3) JwUmH$ma :- {Xcoë¶m g§»¶oMr {Xcoë¶m nQ>rVrc ~oarO hmo¶.
4) ^mJmH$ma :- {Xcoë¶m g§»¶oVyZ {Xcocr Xþgar g§»¶m {H$Vr doim dOm OmD$
eH$Vo ho nmhʶmMr {H«$¶m.
darc {H«$¶m‘ܶo {H«$¶m§gmR>r AZwH«$‘o + , - , , hr J{UVr ^mfoVrc {MÝho
dmnaë¶mZo ‘moR>m eãX O§Omi Q>miVm ¶oVmo. Amnco åhUUo WmoS>³¶mV AMyH$ d ‘wÔogyX ‘m§S>Vm ¶oVo.
gd©M J{UVr ^mfoVrc {MÝho d eãX ¶m§Mo AW© qH$dm ñnï>rH$aU Z XoVm Aem J{UVr ^mfoVrc {MÝho
d eãX ¶m§Mr ¶mXr {Xcr Amho.
* J{UV ^mfoVrc {MÝho :-
+ , - , , , < , >, = , , , 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9,......
31
J{UV {ejU ‘mM© 2020
32
J{UV {ejU ‘mM© 2020
J{UV nma§JV Z‘wZm CÎma n{ÌH$m 2019-20
33
J{UV {ejU ‘mM© 2020
34
J{UV {ejU ‘mM© 2020
35
J{UV {ejU ‘mM© 2020
36
J{UV {ejU ‘mM© 2020
37
J{UV {ejU ‘mM© 2020
38
J{UV {ejU ‘mM© 2020
39
J{UV {ejU ‘mM© 2020
40
J{UV {ejU ‘mM© 2020
J{UV {ejU ‘mM© 2020