DERSİN KAPSAMI

1. HAFTA
FİBER OPTİĞE GİRİŞ

1hft
1
Dünyada ve Türkiye’ de Fiber Optiğin Tarihi Gelişimi

İlk olarak hafif kablo olarak 1842’ de kullanılmıştır. Kablonun yansımalar yaparak bir kablo içerisinden gitmesidir.
1884 yılında Collado’ nun hazırladığı bir makalede geçmektedir. Işığın haberleşmede kullanılması çok eskiye
dayanmaktadır. İlk çağlarda itibaren kullanılmaya başlanmıştır.

Kızılderililerin dumanla haberleşmesi bir optik haberleşme yöntemidir. 18.yy sonlarına gelindiğinde Avrupa’da,
semafor denilen işaret kollarından yararlanılan optik, telgraf sistemleri kullanılmaya başlanmıştır. Modern
anlamıyla ışığın iletiminden yararlanarak haberleşme sağlama çalışmaları eskiye dayanmaktadır.

A. Graham Bell, ses işretlerinin ışık aracılığıyla iletildiği cihaz geliştirmiştir, ancak bu buluş hava koşullarının ışık
üzerindeki olumsuz etkisinden dolayı pek uygulanamamıştır. 1870 gösterdiğinde İngiliz Fizikçi John Tyndall,
akarsularda tam yansımadan yararlanılarak ışık iletiminin yapılabileceğini göstermiştir.
1hft
2
1880 yılında, Alexander Graham Bell fotofon adını verdiği bir aygıtla çeşitli deneyler yapmıştır. Fotofon, ses
dalgalarını bir ışık büzmesi üzerinden ileten, aynalardan ve selenyumlu detektörlerden yapılmış bir aygıttı.
Fotofon kullanışsızdı, güvenilir değildi ve gerçek bir pratik uygulaması olmayan bir aygıttı. Aslında, elektronik
iletisim ortaya çıkmadançok önce, görünen ısıktan yararlanmak iletişim kurmanın önde gelen yollarından biriydi.
Asırlar önce, kısa, basit mesajları aktarmak için duman sinyalleri ve aynalar kullanılmaktaydı. Buna karsın Bell’in
düzeneği, bilgi taşımak için bir ışık huzmesi kullanma yolundaki ilk girişimdi.

Işık dalgalarının yeryüzü atmosferinde ise yarar bir mesafeye iletimi pratikte mümkün değildir, çünkü su buharı,
oksijen ve havadaki küçük parçacıklar ultra yüksek ışık frekanslarını soğurarak zayıflatırlar. Dolayısıyla,
kullanışlı olan tek optik iletişim sistemi türü, fiber kılavuz kullanan bir sistemdir. 1930 yılında, İngiliz bilim adamı
J. .L. Baird ile Amerikalı bilim adamı C. W. Hansell, kaplamasız fiber kablolar aracılığıyla televizyon görüntülerini
tarayarak ve ileterek patent aldılar. Birkaç yıl sonra Alman bilim adamı H. Lamm, tek bir cam fiberden görüntüleri
başarılı bir biçimde iletti.
1hft
3
O zamanlar, insanların çoğu fiber optiği daha çok bir oyuncak ya da bir laboratuvarın sınırları içinde sergilenen
bir hüner gösterisi olarak değerlendiriyordu, dolayısıyla fiber optik alanında esaslı bir atılım ancak 19501i yılların
ilk yarısında gerçekleştirilebildi.
1951 yılında, Hollanda’dan A. C. S. Van Heel ile İngiltere'den H. H. Hopkins ve N. S. Kapany, fiber demetleri
aracılıgıyla ısık iletimi üzerine deneyler yaptılar. Bu bilim adamlarının araştırmaları, tıp alanında geniş bir
kullanıma sahip olan esnek fiberskopun geliştirilmesine olanak sağladı. 1956 yılında Kapany, "fiber optik"
terimini üretti.
1960’da lazer (uyarılmış yayılım emisyonu ile ışık yükseltmesi) icat edildi. Nispeten yüksek çıkıs gücü, yüksek
çalışma frekansı ve aşırı geniş bant genişliğine sahip sinyalleri tasıma yeteneği, lazeri yüksek kapasiteli iletisim
sistemleri için çok uygun kılmaktadır.
Lazerin bulunması, fiber optik iletisimle ilgili araştırma çabalarını geniş ölçüde hızlandırdı; bununla birlikte fiber
optik iletişimde ilk önemli asama, ancak 1967 yılında, İngiltere'deki Standart Telekomünikasyon
Laboratuarı’ndan K. C. Kao ile G. A. Bockham’ın koruyucu zarflı fiber kabloların kullanıldığı yeni bir iletişim
1hft
ortamını
4 önermesiyle gerçekleşti.
1960’1ı yıllarda kullanılan fiber kablolar aşırı kayıplıydı (1000 dB/km’den fazla); bu da optik iletimleri kısa
mesafelerle sınırlıyordu. 1970 yılında, New York eyaletinin Corning kentindeki Corning Glass Works’den
Kapron, Keck ve Maurer, 20 dB/km’den daha az kaybı olan bir fiber optik geliştirdiler. Bu, kullanışlı fiber optik
iletisim sistemleri olusturmak için gerekli olan “büyük” adımdı. 1970’den bu yana, fiber optik teknolojisi
olaganüstü gelişmeler kaydetti. Yakınlarda Bell Laboratuarları, yeniden üreteç kullanmaksızın 1 milyar bps’yi bir
fiber kablo üzerinden 120 kilometrelik mesafeye iletmeyi basardı. AT&T, Atlantik Okyanusu’nun iki yakası
arasında iletişimi sağlayan ve 1988 yılında çalısır duruma geçen bir fiber kablo projesi oluşturmuştur.

1970’lerin son yılları ile 1980lerin ilk yıllarında, daha iyi optik kabloların üretilmesi ve yüksek kaliteli, çok pahalı
olmayan ışık kaynaklarının ve detektörlerinin geliştirilmesi, yüksek kaliteli, yüksek kapasiteli ve verimli fiber optik
iletişim sistemlerinin geliştirilmesine imkân saglamıstır.

1hft
5
Türkiye’ de 3 Mayıs 1909 yılında ilk manuel telefon santrali olarak hayatımıza girmiştir. O günden bugüne birçok
yol kat ederek hızla dünya standartlarına göre şekillenmiştir. 2000' lere gelirken Türkiye' de alt yapı bazında fiber
kullanımı artmaya başlamıştı.

2004' ten 2012 kadar resmi kurum ve kuruluşlar ile kurumsal müşterilerin yurt çapındaki birimlerinin noktadan
noktaya data transferlerini sağlamak için noktadan noktaya DSL hizmetleri verilmeye başlandı.

2016 da GSM şirketleri 4.5G hızında interneti, fiber optik alt yapısı ile vermektedir.

Günümüzde, dünyada bireysel ve kurumsal haberleşmede giderek daha yüksek hızda haber iletimi talebi
devam edecektir. Elektronik sistemlerin bant genişlikleri artık yetersiz duruma gelmiştir. Geniş kapasitelere
cevap verebilecek ve yüksek kalitede hizmet sağlayabilecek ekonomik iletişim sistemlerinin gerekli olduğu
açıkça ortadadır. Bu yüzden yüksek hızda veri haberleşmesi talebinin karşılanması ancak fiber optik
1hft
haberleşme alt yapı sistemleri ile olacaktır.
6
Fiber Optiğe Giriş
Fiber Optik haberleşme sistemlerinde iletim için metal iletkenlere alternatif olarak geliştirilmiştir. Ses,
veri ve görüntü iletişimindeki hızlı ve büyük değişim daha ekonomik, yüksek kalitede ve geniş
kapasiteli sistemlere talebi arttırmıştır. Mikrodalga sistemleri ve uydu sistemleri artan talebe ancak
geçici bir rahatlama getirmektedir. Bilgi taşıyıcısı olarak ışığın kullanıldığı sistemler son zamanlarda
oldukça ilgi görmektedir.

Işık çok yüksek frekanslı bir elektromanyetik sinyaldir. Işık dalgalarını yeryüzü atmosferinde iletmek
zor ve verimsizdir. Dolayısıyla ışığı bir kaynaktan bir varış yerine iletmek amacıyla güdümlü cam ya
da plastik malzemeli fiberler kullanılarak bu amaç gerçekleştirilebilir. Güdümlü bir fiber kablo ile bilgi
taşıyan iletişim sistemlerine fiber optik sistemler adı verilmektedir.

1hft
7
Bir iletişim sisteminin bilgi tasıma kapasitesi bu sistemin bant genişliğiyle doğru orantılıdır; bant
genişliği ne kadar fazla olursa sistemin bilgi tasıma kapasitesi de o kadar fazla olur. Karşılaştırma
amacıyla bir sistemin bant genişliğini bu sistemin taşıyıcı frekansının bir yüzdesi seklinde ifade
etmek yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Örneğin, 100 MHz’de çalışan bir VHF radyo
sisteminin bant genişliği 10 MHz’dir. (Yani taşıyıcı frekansının %10’udur.) Bant genişliği taşıyıcı
frekansının %10’una eşit 6 GHz’de çalışan bir mikrodalga radyo sisteminin bant genişliği 600 MHz
olur. Dolayısıyla, taşıyıcı frekansı ne kadar yüksek olursa, o kadar fazla bant genişliği mümkün olur.
Bunun sonucu olarak da, bilgi tasıma kapasitesi o kadar büyük olur. Fiber optik sistemlerde
kullanılan ısık frekansları 1014 Hz ile 1015 Hz arasındadır (100.000 GHz ile 1.000.000 GHz arası).
1.000.000 GHz’in %10’u 100.000 GHz’dir. Bugünün ya da yakın geleceğin gereksinimlerini
karşılamak için 100.000 GHz aşırı bir bant genişliğidir. Ancak, bu sayı fiber optik sistemlerin
kapasitesini
1hft
ortaya koymaktadır.
8
Fiber optik kablonun kullanılma alanları arasında telefon haberleşmesi, LAN, MAN, WAN network ağları, tıp,
endüstriyel uzaktan kontrol, internet, kablolu TV, uçak ve füze sistemleri, gizli haberleşme ve bilgisayarlar
sayılabilir.

1hft
9
Frekans tayfının, ses altı frekanslardan kozmik ısınlara uzandığı görülebilir. Fiber optik sistemlerde kullanılan
frekanslar, yaklaşık 1014 Hz ile 1015 Hz aralığında (Kızılaltından Morötesine) uzanır. Bu frekans tayfı, insan
gözünün gerçek duyarlığının altında bir frekansla üstünde bir frekans aralığını kapsamasına karsın, görünür
ışık olarak adlandırılır. Bir periyodik işaretin aldığı yola dalga boyu denir. Birimi metredir.
λ= c / f
Işık hızının değeri 3×108 m/s’dir. (Boşlukta ve yaklaşık olarak havada) Optik spektrumda Fiber Optik
haberleşme aralığı {600 – 1600 nm} dalga boyları arasındadır. En fazla kullanılan Fiber Optik dalga boyu 1300
nm’dir. Görünür ışık dalga boyu aralığı {400 nm - 700 nm} dalga boyları arasındadır.
Işık gibi ultra yüksek frekanslı elektromanyetik dalgalarla ilgili hesaplamalar yapılırken, genelde frekansa dayalı
birimler yerine dalga boyuna dayalı birimler kullanılır. Işık frekanslarının dalga boyları aşağıdaki şekilde
gösterilmiştir. Dalga boyu için yaygın olarak kullanılan iki birim vardır:
nanometre (nm) ve angstrom (A°)
Bir nanometre 10-9 metredir; 1 angstrom ise 10-10 metredir. Dolayısıyla, 1 nanometre 10 angstroma esittir.
1hft
10
1hft
11
Fiber Optik Nedir?
Fiber optik, ışığı kılavuzlayıp çok uzun mesafelere iletilmesini sağlayan cam veya plastik gibi
malzemelerden yapılan bir transmisyon ortamıdır.
Bilgi taşıyıcısı olarak ışığın kullanıldığı iletişim sistemleri, son zamanlarda oldukça ilgi
görmektedir. Işık dalgalarını yeryüzü atmosferinde yaymak zor ve elverişsizdir. Bundan dolayı,
günümüzün önde gelen çeşitli ve geliştirme laboratuvarlarında, bir ışık dalgasını ve bu dalgayı bir
kaynaktan bir varış yerine göndermek üzere cam ya da plastik fiber kabloların kullanıldığı
sistemlerle ilgili araştırmalar yapılmaktadır. Güdümlü fiber optik aracılığıyla bilgi taşıyan iletişim
sistemlerine fiber optik sistemler denir.

1hft
12
Fiber Optik Haberleşme Sisteminin Temel Elemanları
Fiberin çalışma prensibi temel optik kurallarına dayanır. Bir ışın demeti az yoğun bir ortamdan daha
yoğun bir ortama geçerken geliş açışına bağlı olarak yansıması (tam yansıma) ya da kırılarak ortam
dışına çıkması mantığına dayanmaktadır.
1. Işık Dalgası
Işık dalgası çok yüksek frekanslı bir elektromanyetik sinyaldir. Fiber optiğin performansı, Maxwell
denklemlerini uygulamak sureti ile tamamıyla analiz edilebilse de, bu oldukça karmaşık bir yöntemdir.
Maxwell denklemleri, yerine geometrik ışın izleme yöntemi de kullanılabilir.

Işık, nüve içinde dereceli indis fiber gibi sinüs dalgaları çizmek yerine tam yansıma kurallarına bağlı
zikzaklar çizerek ilerlemektedir.
Işık dalga sistemlerinde, ışık frekansındaki elektromanyetik dalgalar fiber optik kablo içerisinden bilgi
1hft
13
taşır.
 Fiber Optik Spektrumda Haberleşmesinin Yeri
Optik spektrumda fiber optik haberleşme aralığı (1,6 μm-0.6μm) dalga boyları arasındadır.
En fazla kullanılan fiber optik dalga boyu 1,3 μm’dir. Görünür ışık dalga boyu aralığı (700
nanometre – 400 nanometre) dalga boyları arasındadır.

1hft
14
1hft
15
Işığın Dalga Boyu
Dalga boyu, bir dalga örüntüsünün
tekrarlanan birimleri arasındaki
mesafedir.
Yaygın olarak Yunanca lamda (λ)
harfi ile gösterilmektedir. Dalga boyu
frekans ile ters orantılıdır, dolayısıyla
dalga boyu uzadıkça frekans azalır.

1hft
16
Işık Kanunları
Işık iletim ortamında ilerken belirli kurallara göre hareket eder. Bu kurallar ışığın davranışına göre kablo
özelliklerini ve hat özelliklerini belirlememizi sağlar.

Işığın kanunları;
v Işık düz çizgiler hâlinde doğru yolla hareket eder.
v Işık bir cisme çarptığında, çarptığı cismin özelliğine oranla bir yansıma (reflection) yapar.
v Parlak ve düzgün yüzeylerden daha fazla yansır.
v Saydam cisimlerden ışık geçer.
v Işık elektromanyetik bir dalgadır.
v Işığın hızı 3x108 m/s'dir.
v Işık en hızlı havada, sonra sıvıda en yavaş saydam olmayan katıda yayılır.
1hft
17
1hft
18
Kaynaklar

Fiber Optik Notları (Kocaeli Ağ ve Fiber Optik Uzmanı Eğitim Merkezi)

Işık parçacık mı yoksa dalga mı? (04’:13’’)

https://www.ted.com/talks/colm_kelleher_is_light_a_particle_or_a_wave/transcript?language=tr#t-37743

1hft
19
 DERSİN KAPSAMI

2. HAFTA
IŞIK KANUNLARI-FİBER OPTİK KABLOLAR

2hft
1
Işık Kanunları

Her saydam nesne bir kırılma indisine sahiptir. Her saydam cisim içinden geçen ışık ışınları bütün saydam
cisimlerde aynı oranda kırılmaya uğramaz. Işığın kırılma oranı kırıldığı maddenin yoğunluğuna bağlıdır.

Işık, bir enerji türü olup hem boşlukta hem de hava, su, cam gibi maddesel ortamlarda dalgalar hâlinde
yayılmaktadır. Örnek olarak ışık yaklaşık 300000 km/s, su içinde ise yaklaşık 225000 km/s hızla yayılır. Işığın
tanecik gibi davrandığını kabul eden optiğin dalına geometrik optik denir.

Geometrik optikte ışığın doğrular boyunca ışınlar hâlinde yayıldığı kabul edilmektedir. Işığın yayılma yollarını
belirten bu doğrulara ışık ışınları denir.

1hft
2
1. Yansıma Kanunu
Işığın bir yüzeye çarpıp geri dönmesine yansıma denir. Yansıtıcı parlak bir yüzeyde ışığın gelme
açısı, yansıma açışına eşittir.
Normal (N) : Yüzeye dik olarak geldiği var sayılan doğrudur.

Yansıma Yasaları
1- Gelen ışın, yansıyan ışın ve yüzeyin normali aynı düzlemde bulunur.
2- Gelen ışının normalle yaptığı açı, yansıyan ışının normalle yaptığı açıya eşittir.
1hft
3 3- Normal doğrultusunda gelen ışınlar, geldikleri doğrultuda geri yansırlar.
Işığın Kırılmasıyla İlgili Kavramlar
Normal (N) : Yüzeyleri birbirinde ayıran yüzeye dik olarak indirilen hayali çizgidir.” N” harfi ile gösterilir.
Gelen ışın- Gelme açısı : Ortamları ayıran yüzeye gönderilen ışına gelen ışın, gelen ışın ile normal
arasında kalan açıya gelme açısı denir.
Kırılan ışın -Kırılma açısı : Ortam değiştirirken doğrultu değiştiren ışına kırılan ışın, kırılan ışın ile
normal arasındaki açıya kırılma açısı denir.
Sapma Açısı : Yüzeye gelen ışının uzantısıyla kırılan ışının arasında kalan açıya sapma açısı denir.

1hft
4
 2. Kırılma Kanunu
Işık, çok yoğun (kırılma indisi daha büyük olan) bir ortamdan az yoğun (kırılma indisi daha küçük
olan) bir ortama geçerken, normal çizgisi denilen düzleme dik çizgiden uzaklaşarak yoluna devam
eder. Ortamın kırılma indisi (n) ışığın ortamdaki hızı ile ters orantılıdır.
Işık, bir saydam ortamda hareket ederken, başka bir saydam ortamın ara yüzüne geldiğinde
ışığın bir kısmı bu ara yüzeyden yansır, bir kısmı da bu ikinci ortama girer. İkinci ortama giren ışık
ışını doğrultusunu değiştirmiştir. Işığın doğrultusunu değiştirerek başka bir saydam ortama
geçmesine kırılma denir. Kırılan bir ışık ışını için ışığın izlediği yol tersinirdir. Işığın değişik ortamlarda
geçerken kırılması, hızında da değişikliğe neden olur. Işığın boşluktaki hızı diğer saydam
ortamlardaki hızından
büyüktür. Belli bir ortam için ışık hızı sabittir. Bir ortam için kırılma indisi n; ışığın boşluktaki hızının o
ortamdaki
1hft
hızına oranıdır. n birden büyük ve boyutsuz bir sabittir.
5
Kırılmanın büyüklüğü geliş açısına ve ortamların kırılma indisleri oranına bağlıdır. (n1/n2 )
Kırılma açısı, kırılan demetin yüzey normali ile yaptığı açıdır. Gelme açısı büyüdükçe kırılma açısı da
büyür.
• Gelen ışın, yansıyan ışın ve kırılan ışın aynı düzlemde yer alır.
• Gelme açısının sinüsünün, kırılma açısının sinüsüne oranı, bir sabittir. Bu oran ortamların bağıl
kırılma indisini verir. Bu kanun Snell Yasası olarak bilinir.
Snell’in kırılma yasası şu şekilde verilir;
n1Sinθ1 = n2Sinθ2

!"# $% '&
=
!"# $& '%

1hft
6
3. Kritik Açı
Çok yoğun ortamdan az yoğun ortama giden ışığın kırıldıktan sonraki yansıma açışının 90⁰ derece
olduğu gelme açışına kritik açı denir.

1hft
7
4-Tam Yansıma
Kritik açıdan daha büyük bir gelme açısı ile çok yoğun ortamdan az yoğun ortama giden ışık ikinci
ortama geçemez. Bu durumda gelme açısı yansıma açışına eşit olur ve tam yansıma gerçekleşir.

1hft
8
 Kırılma, kritik açı ve tam yansımanın bir arada gösterimi

1hft
9
5- Kırılma İndisi
İndis, bir ışık ışınının madde içerisinde ilerlemesine gösterilen zorluk katsayısıdır. Işığın boşluktaki
hızının madde içeresindeki ışık hızına oranına kırılma indisi denir. N harfi ile gösterilir ve aşağıdaki
formül ile gösterilir.

(
N=
)
c : Boş alanda ışık hızı
V : Belli bir ortamda ışık hızı

1hft
10
Fiber Optik Kablo ve Çalışma Sistemi
Fiberin çalışma prensibi, temel optik kurallarına dayanır. Bir ışın demeti az yoğun bir ortamdan daha
yoğun bir ortama geçerken geliş açışına bağlı olarak yansıması (tam yansıma) ya da kırılarak ortam
dışına çıkması mantığına dayanır.
Fiber optik haberleşme için kullanılan başlıca aşağıdaki ışık kaynakları kullanılmaktadır.
v Lazer Diyot, çok eklemli (heterojunction) biçimlendirilmiş yarı iletken diyottur.
v LED (Light-Emitting Diode), ışık yayan diyottur.
Böylelikle kullanılan ışık demeti;
► Yeterli çıkış gücü,
► Doğrudan modüle edilebilme,
► Yüksek verim,
1hft ► Optik fiberle uyumlu boyut karakteristiklerinden dolayı kullanılır.
11
LED ve Lazer diyotlar arasındaki temel farklar ise;
► LED, lazer diyottan alınan optik sinyal koherent ışıktır.
► Koherent kaynak optik sinyal, bir optik rezonatör (optical cavitiy) içerisinde üretilir.
(Spektral genişliği dar olan ışımadır)
Fiber optik haberleşme uygulamalarında kullanılan LED’ ler:
► Yüksek radyan çıkış açışına,
► Yüksek tepki hızına,
► Yüksek kuantum verimine sahip olmalıdır.

1hft
12
Verici şunlardan oluşur: Alıcı şunlardan oluşur:
• Analog ya da sayısal arabirim • Fiberden ışık detektörüne bağlaşım aygıtı
• Gerilim-akım dönüştürücüsü • Foto dedektör
• Işık kaynağı • Akım-gerilim dönüştürücüsü
• Kaynaktan - fibere ışık bağlayıcı • Analog ya da sayısal arabirim
Fiber optik bir iletişim hattının basitleştirilmiş blok diyagramını göstermektedir. Hattın üç asal öğesi, verici, alıcı
ve fiber kılavuzdur.

1hft
13
2hft
14
Fiber Optiğin Yapısı
Fiber optik kablo, optik fiberler, iç kılıflar, kabloyu sağlamlaştıran malzemeler ve bir dış kılıftan oluşur. Kabloların
kullanım yerine ve kullanım amacına göre değişik kablo tasarımları yapılmaktadır. Kaplamalar ve kılıflar, optik
fiberi kırılmalardan korur ve mikro bükümlerin neden olduğu kayıpları önler. Fiberin çekilmesi sürecinde camın
aşınmasını önlemek ve yüzey kirliliğinden korumak için bir koruyucu kaplama yapılır. Fiberin daha iyi korunması
ve iç dayanıklılığının artırılması için üreticiler ilave kılıf malzemesi kullanırlar.

3 tip fiber optik kaplama tekniği bulunmaktadır. Bunlar;

1. TIGHT-BUFFERED, (sıkı kılıflı)

2hft
15

2. LOOSE-TUBE, (serbest tüp)

3. GEL-FILLED LOOSE-TUBE (jel dolgulu serbest tüp)

1. Sıkı kılıflı fiberler genellikle bina içlerinde, serbest tüplü fiberler de açık ortamlarda kullanılırlar.

Sıkı kılıflı fiberlerde kılıf malzemesi doğrudan fiberin üzerine kaplanmıştır. Tek fiberli sıkı kılıflı kablolar, bir
şebekedeki cihazları bağlamak ya da harici kabloları bina içindeki terminallere bağlamak amacıyla üretilen kısa
atlama kabloları için uygundur.
Çok fiberli sıkı kılıflı kablolar ise site ya da kampüs benzeri yerleşimlerde binalar arası bağlantılarda kullanılır.
Fiberin sıkı kılıf yöntemi ile kılıflanması, her bir fiberin yerleştirilmesi, konnektörlenmesi vb. işlemlerde fiberi
koruyan bir kablo yapısı sağlamaktadır.

2. Serbest tüplü kablo tasarımında, optik fiberler plastik tüplerin içinde yer almaktadır. Fiberin uzunluğu tüpün
uzunluğunda daha fazla olmakta, böylece fiber, kablonun döşenmesi sırasındaki gerilmelerden ve çevresel
yüklerden korunmaktadır. Bu kabloları sağlamlaştırmak için tüpler ya bir yalıtkan malzeme ile sarılmakta ya da
bükülmeyi engellemek üzere kablonun merkezinde çelik bir tel bulunmaktadır.
1hft
16
3. Jel dolgulu serbest tüplü kablolarda, tüp, içine su girmemesi için bir jel ile doldurulmuştur. Jel yerine özel
tozların kullanıldığı kablolar da bulunmaktadır.

1hft
17 Kılıflama Teknikleri
Fiber kablolar, fiber sayısına ve kullanım yerine göre de değişik tiplere ayrılır.

Fiber sayısına göre kablolar; tek fiberli (simplex), çift fiberli (duplex), çok fiberli (multifiber),
konektörlü (patch cord) ve çıplak fiber olarak gruplanabilir.

Üreticiler maliyetleri de göz önünde bulundurarak uygulamaya özel kablo tasarımı yapmaktadırlar.
Kablonun kullanım yeri (iç ortam, dış ortam, yeraltı, denizaltı, havai vb.) ve amacına (ticari, askeri)
göre kablo üretiminde kullanılan malzemeler değişmektedir.

1hft
18
 İç ve dış ortamlarda kullanılabilecek bir kablonun kesiti.

Tipik Bir Fiber Optik Kablo Kesiti Sağlamlaştırılmış Bir Fiber Optik Kablo Kesiti

1hft
19
Çekirdek (Core) Öz - Nüve
Fiber içinde en içte yer alan ve saf camdan yapılmış olan, ışığı taşıyan kısımdır. Belirli sınırlar içinde
eğilmesi için esnek yapılmıştır. Çalışma moduna göre 8 mikrometre ile 100 mikrometre arasında
kalınlığı değişmektedir.
Yansıtıcı (Cladding) Örtü-Yelek
Tipik olarak 125 mikrometre çapında nüveyi saran ve fibere enjekte edilen ışının nüveden çıkmasını
engelleyen kısımdır, aynı nüve gibi camdan yapılmıştır. Fakat indis farkı olarak yaklaşık %1 oranında
daha azdır bu indis farkından dolayı ışık ışını nüveye enjekte edildikten sonra kılıfa geçmez.
Işın kılıf nüve sınırından tekrar nüveye döner. Yansımalar dizisi hâlinde nüve içerisinde ilerler.
Kılıf (Coating) Koruyucu - Kaplama
Optik bir özelliği olmayan kaplama polimer veya plastik olabilir. Bir veya birden fazla katmanı olabilir.
Optik bir özelliği yoktur sadece fiberi darbe ve şoklardan korur.
1hft
20
Bazı kablo tipleri ve özellikleri aşağıda verilmiştir.

Simplex and Zip Cord: Simplex kablolar, bir fiberli, 900 micron kılıflı, kevlar ile güçlendirilmiş, iç ortam
kablolarıdır. Dış kılıf 3mm çapındadır. Zipcord, 2 tane simplex kablonun ince bir ağla bir araya getirilmesi ile
oluşur. Bu kablolar genellikle patch cord ve backplane uygulamalarında kullanılmaktadır. Zipcord kablolar
masaüstü uygulamalarda da kullanılabilinir.

Distribution Kablolar :Bu kablolar bir dış kılıfın içine yerleştirilmiş, kevlarla güçlendirilmiş, bazen bir
fiberglas çubukla da kuvvetlendirilmiş ve bükülmesi önlenmiş, birden fazla sıkı kılıflı fiberden oluşmaktadır. Bu
kablolar boyut olarak küçüktür. Fiberler iki kez kılıflanmıştır ve doğrudan sonlandırılabilirler. Ancak her bir fiber
ayrıca güçlendirilmediği için bir dağıtım ya da bağlantı kutusunda ya da panelinde sonlandırılmalıdırlar.
1hft
21
Breakout Kablolar : Bir miktarm simplex kablonun bir demet halinde bir araya getirilmesi ile oluşur. Bu kablolar
daha kalın daha sağlam ancak distribution kablolara göre daha pahalıdır. Her bir fiber ayrıca sağlamlaştırılmıştır
ve dağıtım kutusu ya da paneline gerek olmadan konnektörlemesi yapılabilmektedir. Bu kablolar fiber sayısının
fazla olmadığı, uzun mesafeli uygulamalarda, daha az sonlandırma işçiliği gerektirdiğinden daha ekonomik
olmaktadır.

Serbest Tüplü Kablolar : Bu kablolarda birkaç fiber bir arada küçük bir plastik tüp içine yerleştirilmekte ve
tüplerin kablonun ortasında yer alan bir sağlamlaştırıcı malzemenin etrafına sarılmakta ve en dışta da bir dış kılıf
bulunmaktadır. Bu tip kablo dış ortam uygulamaları için idealdir. Fiberin sudan zarar görmesini engellemek üzere
tüplerin içi jelle ya da su tutan bir tozla doldurulmaktadır. Bu kablolar, kablo kanallarında veya yere doğrudan
gömülerek kullanılabilinir. Fiberler, ince bir kılıfı olduğundan işlemler sırasında dikkatli olmak ve zarar görmesini
engelemek üzere korunmalıdır.

Ribbon Kablolar : Bu kablolarda fiberler bir sıra oluşturacak şekilde yan yana ve üst üste dizilirler. Böylece en
yoğun kablo paketlemesi elde edilir. Örneğin 12×12 olarak dizilmiş 144 fiberli bir kablonun kesiti 6mm olmaktadır.
Bazı kablo üreticileri 144 fiberli 6 sıra oluşturarak bir kablonun içine 864 fiberi yerleştirebilmektedir. Ribbon
kablolar dış ortam kablolarıdır ve su geçirmemek üzere jel ile doldurulmuşlardır. Ancak bükülmelere karşı
dayanıksızdır.

1hft
22
Zırhlı Kablolar : Toprağa doğrudan gömülen kabloların kemirgenlerden korunması için iki kılıf arasına zırh
konulmaktadır. Bu zırh nedeni ile kablo iletken hale geldiğinden topraklamanın doğru şekilde yapılması
gerekmektedir.

Havai Kablolar : Direklere monte edilen kablolardır. Bu kablolar ya zaten direklere daha önce çekilmiş olan
kablolara bağlanmaktadır ya da bu kabloların kendini taşıması için metal ya da aramid bir taşıyıcı kablonun içine
yerleştirilmiş olmaktadır.

1hft
23
Fiber Optik Kablo Renk Kodları

Optik fiber çeşitliliğinden kaynaklanan, fiberlerin hatalı sonlandırılması, testlerindeki zorluk vb.
nedenlerle, kablo renklerinin kodlanması ihtiyacı oluşmuştur. Bu konuda TIA-598C no'lu standart
hazırlanmıştır. Referans olarak kullanılabilecek ve uyarlanabilecek standartın tavsiyeleri aşağıda
verilmiştir.

Renklendirilmiş dış kılıflar ya da kılıf üzerine basılmış terimler, dahili dağıtım kablolarında, dahili ara
bağlantı kablolarında, dahili breakout kablolarda sınıflandırma ve fiberin boyutunu belirlemek üzere
kullanılabilir.

Tek tip fiber bulunduran bir kabloda, dış kılıf fiber tipini belirlemek üzere kullanılacaksa renkler Tablo-
3'de belirtildiği gibi kullanılmalıdır. Dış kılıfın üzerine basılacak olan diğer renkler, standardın 4.4.3
maddesinde belirtildiği şekilde kullanılabilinir. Üretici ve kullanıcı renkler konusunda anlaşma
sağlamalıdır.

Başka şekilde tanımlanmadığı sürece, birden fazla kablo içeren dahili kablolara fiber sayısını ve tipini
gösteren bir terim basılır. Tablo-3'de çeşitli fiber tipleri için tercih edilen terimler yer almaktadır.
Örnek : 12 Fiber 8 x 50/125, 4 x 62,5/125.
1hft
24
2hft
25
 Kaynaklar:

Fiber Optik Notları (Kocaeli Ağ ve Fiber Optik Uzmanı Eğitim Merkezi)

https://antrak.org.tr/genel/fiber-optik-kablo-ve-iletim-sistemleri-2/

Işık parçacık mı yoksa dalga mı? (04’:13’’)

https://www.ted.com/talks/colm_kelleher_is_light_a_particle_or_a_wave/transcript?language=tr#t-37743

Görünür ışık (06’:17’’)

https://www.youtube.com/watch?v=LFqKe5-GTMw

Thomas Young'ın Çift Yarık Deneyi (09’:31’’)

https://www.youtube.com/watch?v=VYPOW_spxJI
2hft
26
 DERSİN KAPSAMI

3. HAFTA
FİBER OPTİK KABLOLAR

3hft
1
Bazı fiber optik kablo tipleri ve özellikleri

Simplex and Zip Cord: Simplex kablolar, bir fiberli, 900 micron kılıflı, kevlar ile güçlendirilmiş, iç ortam kablolarıdır.
Dış kılıf 3mm çapındadır. Zipcord, 2 tane simplex kablonun ince bir ağla bir araya getirilmesi ile oluşur. Bu kablolar
genellikle patch cord ve backplane uygulamalarında kullanılmaktadır. Zipcord kablolar masaüstü uygulamalarda da
kullanılabilinir.

Distribution Kablolar :Bu kablolar bir dış kılıfın içine yerleştirilmiş, kevlarla güçlendirilmiş, bazen bir fiberglas
çubukla da kuvvetlendirilmiş ve bükülmesi önlenmiş, birden fazla sıkı kılıflı fiberden oluşmaktadır. Bu kablolar
boyut olarak küçüktür. Fiberler iki kez kılıflanmıştır ve doğrudan sonlandırılabilirler. Ancak her bir fiber ayrıca
güçlendirilmediği için bir dağıtım ya da bağlantı kutusunda ya da panelinde sonlandırılmalıdırlar.

3hft
2
3hft
3
3hft
4
Zırhlı Kablolar : Toprağa doğrudan gömülen kabloların kemirgenlerden korunması için iki kılıf arasına zırh
konulmaktadır. Bu zırh nedeni ile kablo iletken hale geldiğinden topraklamanın doğru şekilde yapılması
gerekmektedir.

Havai Kablolar : Direklere monte edilen kablolardır. Bu kablolar ya zaten direklere daha önce çekilmiş olan
kablolara bağlanmaktadır ya da bu kabloların kendini taşıması için metal ya da aramid bir taşıyıcı kablonun içine
yerleştirilmiş olmaktadır.

3hft
5
Fiber Optik Kablo Renk Kodları

Optik fiber çeşitliliğinden kaynaklanan, fiberlerin hatalı sonlandırılması, testlerindeki zorluk vb.
nedenlerle, kablo renklerinin kodlanması ihtiyacı oluşmuştur. Bu konuda TIA-598C no'lu standart
hazırlanmıştır. Referans olarak kullanılabilecek ve uyarlanabilecek standartın tavsiyeleri aşağıda
verilmiştir.

Renklendirilmiş dış kılıflar ya da kılıf üzerine basılmış terimler, dahili dağıtım kablolarında, dahili ara
bağlantı kablolarında, dahili breakout kablolarda sınıflandırma ve fiberin boyutunu belirlemek üzere
kullanılabilir.

Tek tip fiber bulunduran bir kabloda, dış kılıf fiber tipini belirlemek üzere kullanılacaksa renkler Tablo-
3'de belirtildiği gibi kullanılmalıdır. Dış kılıfın üzerine basılacak olan diğer renkler, standardın 4.4.3
maddesinde
3hft belirtildiği şekilde kullanılabilinir. Üretici ve kullanıcı renkler konusunda anlaşma
sağlamalıdır.
6

Başka şekilde tanımlanmadığı sürece, birden fazla kablo içeren dahili kablolara fiber sayısını ve tipini
gösteren bir terim basılır. Tablo-3'de çeşitli fiber tipleri için tercih edilen terimler yer almaktadır.
Örnek : 12 Fiber 8 x 50/125, 4 x 62,5/125.
3hft
7

Tablo-3
Kablo Sınıfları ve Markalama :
Bütün fiber kablolar National Fire Protection Association (NFPA) Paragraf 770'e göre markalanmış
olmalıdır. Kabloların sınıfını belirtmek üzere kullanılan kodlar aşağıda verilmiştir.

3hft
8
Fiber Optik Kabloların Sınıflandırılması
1. Malzemesine Göre Fiber Optik Kablolar
1.1 Cam Fiberler
Nüvesi ve kılıfı camdan imal edilir. Veri iletimi açışından en iyi performansı gösterir.
Yapımında kullanılan cam ultra saf silikon dioksit veya kuartz kristalidir. İmalat aşamasında indisi
azaltmak için, flor veya bor, indisi artırmak için, germanyum veya fosfor ile katkılanır.
1.2. Plastik Kaplı Silisyum Fiber
Cam nüveye plastik kılıfa sahiptirler. Fiyat olarak cam fiberlere göre daha ucuz ama performans
açışından daha verimsizdir.
3hft
9
1.3. Plastik Fiber
Nüvesi de kılıfı da plastiktir. En ucuz fiber tipidir. Performansı en zayıf fiyatı en uygun fiberdir.
Genelde kaplamaları yoktur. Kısa mesafe iletişimi için uygundur.
2. İndise Göre Fiber Optik Kablo Çeşitleri
2.1. Basamak İndisli Kablo (Step - İndex Kablo)
Basamak indisli fiber, sabit kırılma indisli merkezi bir çekirdeğe sahiptir. Nüvenin çevresi, sabit ve
merkezi nüvenin kırılma indisinde daha düşük bir kırılma indisine sahip, harici koruyucu zarfla
sarılmıştır.

3hft
10
2.2. Dereceli İndisli Kablo (Graded - Index Kablo)
Aynı kesit dereceli indis fiberden alınacak olursa nüvenin dışa doğru tıpkı bir dış bükey mercek gibi
yay çizdiği görülür. Nüvenin çok sayıda farklı yoğunluklarda cam tabakadan oluşmasıdır. İndis
katsayısı dışa doğru azalmaktadır. Bu durumda ışık nüve içerisinde kabaca bir sinüs dalgası çizerek
ilerler.

3hft
11
3. Fiber Optik Işık Moduna Göre:
3.1. Single Mod (Tekli Mod)
Tekli moda ek bir ışık ışını ile bilgi gönderilir. 10μm nüve çapına ve 125μm yelek çapına sahiptir. Bu tip
kabloyu kullanan haberleşme sistemlerinin çoğunda tekrarlama ihtiyacı duyulmadan 500 km’ye kadar
1Gbit/sn hızla bilgiler iletilebilir. Single mod fiberler için ortalama zayıflatma 0,25 dB/km dir. Özelliği ise
kablonun nüve çapı küçüktür.

3hft
12
3.2. Multi Mod (Çoklu Mod)
Çoklu mod da birden fazla ışık bilgi gönderilir. 50μm nüve çapına ve 125μm yelek çapına sahiptir.
Bu tip kabloyu kullanan haberleşme sistemlerinin çoğunda tekrarlama ihtiyacı duyulmadan 50 km’ye
kadar 300 Mbit/sn hızla bilgiler iletilebilir. Multi mod fiberler için ortalama zayıflatma 2,5 dB/km’dir. İki
tip optik fiber vardır.
3.2.1. Multi Mode Fiber (Step-Index Tipi)
Işığın tümü tek bir yol üzerinde hareket eder. En yüksek kapasitedeki bilgi multi mode fiberden daha
iyi iletir. Çünkü sinyalin yayılması ve clad’ a çarparak ilerlemesi yoktur.

3hft
13
3.2.2. Multi Mode Fiber (Graded Index Tipi)
Işık çoklu yol üzerinden hareket eder. Veri alma ve gönderme tekli mod da fibere göre daha yavaş ve
kısa mesafelidir.

1.8. Fiber Optik Kablonun Bakır Kablolara Olan Üstünlükleri

3hft
1) Fiber optik yüksek bant genişliği kapasitesine sahiptir.
14 2) Fiber optik kablolarda sinyal zayıflaması daha azdır.
3) Fiber optik kablolar hafif ağırlığa sahiptir.
4) Fiber optik kablonun malzemesi cam ve plastiktir. Dolayısıyla bakır kablolardan çok
daha hafiftir.
5) Fiber optik kablo boyutu küçüktür.
6) Fiber optik kablonun çapı elektrik kablosundan kat kat küçüktür.
7) Fiber optik kablo çapı yaklaşık 100 mikro metredir.
8) Fiber optik kablo çapı, insan saç telinin çapından yaklaşık 2 kat büyüktür.
9) Fiber optik kablo bilgi iletiminde daha güvenlidir. Fiber optik kabloda bilgi kolayca yakalanamaz.
10) Fiber optik kablo gürültüden ve elektromanyetik dalgalardan etkilenmez.
11) Elektrik akımı taşımadığı için çarpılma tehlikesi yoktur.
1.9. Fiber Optik Kablonun Dezavantajları
q Uzun mesafe irtibatlarında ise fiber optik sistemler konvansiyonel fiber ve bakır kabloların
ekonomik karşılaştırılmasında bant genişliği veya kanal maliyeti de dikkate alınmalıdır.
3hft
15 q Lokal şebekelerde fiber optik kabloya olan ihtiyaç fazla olmadığından lokal şebekede
kullanılacak teçhizat geliştirme çalışmaları yavaş yavaş yürütülmektedir. Mevcut
teçhizatlar ise çok pahalıdır.
1.9. Fiber Optik Kablonun Teknik Özellikleri
1.9.1. Semboller
F:Fiber O:Optik Y:Yeraltı H:Havai R:Ribon K:Karma PE: Polietilen
MD: Orta yoğunluk HD: Yüksek Yoğunluk

1.9.2. Fiber Optik Kablo Tipleri

3hft
1.9.2.1.
16 Yer altı Tip
4 FO-Y, 6 FO-Y, 12 FO-Y, 24 FO-Y, 36 FO-Y, 48 FO-Y, 48 RFO-Y, 48 KFO-Y, 60 FO-Y,
60 RFO-Y, 60 KFO-Y, 96 FO-Y, 96 RFO-Y, 96 KFO-Y, 144 FO-Y, 144 RFO-Y, 144 KFO-Y, 192
FO-Y, 192 RFO-Y,192 KFO-Y
1.9.2.2 Havai Tip
4 FO-H, 6 FO-H, 12 FO-H, 24 FO-H, 36 FO-H,48 FO-H
1.10. Fiber Optik Kablo Elyafın Özellikleri
1.10.1. Fiber Optik Kablonun Özellikleri
Optik iletimi sağlayacak fiber, tek modlu (single mode) olacaktır.
FİBER TÜP:

3hft
17
3hft
18
1.10.1.2. ITU-T G 652 ve G 655 Fiber Optik Kablonun Teknik Özellikleri

3hft
19
3hft
20
DFO (Denizaltı Fiber Kablo)
Su altı uygulamalarında
kullanılır. Kablo özünde su
geçirmezlik için jel ile kaplıdır.
Su Altı yaşamdan
etkilenmemesi için çelik zırh ile
kaplanarak koruma katmanları
artırılmıştır. Kıtalar arası
haberleşme, internet vs. deniz
21
altı fiber kablolar ile hem
maliyeti azaltıyor hem de hızlı
ve güvenli veri trafiği sağlıyor.
3hft
22
1.11. Fiber Optik Kablonun Kullanılma Alanları
§ Zayıflamanın az, bant genişliğinin büyük, kanal başına düşen maliyetin düşük olması nedeni ile
uzun mesafeli büyük kapasiteli haberleşme sistemlerinde ve orta mesafeli küçük kapasiteli
sistemlerde,
§ Hem örneksel hem sayısal iletime olanak sağlaması ve geniş bantlı servis verebildiğinden
özellikle santraller arası (jonksiyonlu) bağlantıda,
§ Düşük kayıp, yüksek hız nedeni ile bina içlerindeki iletim sistemlerinde (plastik fiberlerle),
§ Kapalı devre televizyon, kamera sistemlerinde,
§ Veri iletiminde,
3hft
23 § Elektronik aygıtların birbirleriyle bağlantısında,
§ Havacılık alanında (radar), yüksek hız gerektiren aygıtlar arası ve uçak iç donanımlarında,
§ Demiryolu elektrifikasyon ve sinyalizasyon uygulamalarında,
§ Yüksek gerilim iletkenlerinin içine fiber damarlar yerleştirilerek iletkenlerin, enerji taşırken aynı
anda haberleşmeyi de sağlamasında,
§ Trafik kontrol sistemlerinde,
§ Reklam panolarında,
§ Tıp alanında kullanılan aygıtlarda,
§ Nükleer enerji santrallerin ve radyo aktif ışınların iletişimi bozduğu yerlerde kullanılırlar.

3hft
24
Telefon hatlarında kullanımı;
Fiber optik hatlar telefon hatlarında daha hızlı veri iletimi sağlayan ve yaşanan gecikmeleri en aza
indirerek kaliteli bir ses iletimi sağlar. Fiber optiğin öncelikli kullanıldığı telefon hatları ile bant genişliği
artırılmış, hem maliyet azaltılmış hem de uzun mesafelere hatlar çekilmiştir. Kapsama alanları
genişleyen cep telefonlarının sinyal azalması gibi sorunları zamanla azalacaktır. Havai tip zırhlı fiber
optik kablolar ile güvenilir ve çevre koşullarından etkilenmeyen yapısı ile telefon, Telekom alt yapısında
kullanılan, 216 fibere kadar üretilebilen bu kablolar uluslararası standartlara uygundur.

3hft
25
3hft
26
Televizyon Yayınlarında kullanımı;
Veri iletim kalitesi ve hızı fiber optik kablolar ile daha da arttı. Fiber optik kablolar elektrik yerine ışık
kullandığı için yüksek bant genişliği ile HD yayınların iletimi hem daha ucuz hem daha kalitelidir. Hava
olaylarına karşı daha dayanıklı olan fiber optik kablo, çanak anten kullanımında daha verimlidir.
Yayında kesilme, bozuma gibi durumlar en aza iner. Havai tip zırhlı fiber optik kablolar kullanılarak
yüksek kaliteli görüntü sinyallerini ulaştırır.

3hft
27
İnternet bağlantısında kullanımı;
Fiber optik kablolar daha esnek ve daha güçlü yapısıyla çok yüksek hızlarda daha fazla veri
taşıyabilmektedir. Elektriksel gürültüden etkilenmeyen fiber optik kablolar ile uzun mesafelere veri
iletimi mümkündür. 10000 Mbps hızında veri iletimi yapabilen fiber optik kablolar ile çevrimiçi
oyunlarda, videolarda yavaş yüklenme, takılma gibi sorunlar nerdeyse yok oluyor. DFO (denizaltı fiber
kablo) , havai fiber optik, yer altı fiber optik kablolar kullanarak internet bağlantı hızı ve verimliliği
artırılmış olur.
Dünyadaki İnternet Erişimini Sağlayan Su Altı Kabloları
Günümüzde kullanılan verilerin %99'u okyanus ve denizlerin altındaki iletişim kabloları aracılığıyla
3hft
28
sağlanıyor. İnternet hızını sürekli yükseltmeye yönelik projelerle birlikte bu kabloların sayısı
giderek artıyor.
3hft
29
İnternet bağlantılarının çoğu yüksek hızdaki su altı kablolarıyla yapılıyor. Bazıları doğrudan uydu
bağlantısını kullanacak kadar şanslı. Gerçek şu ki, bu kabloların günümüzün sürekli iletişim halindeki
dünyasının belkemiği olduğudur. Su altı kablolarının önemini ancak bir ülkedeki kablolar
arızalandığında, internet kesildiğinde, internet üzerinden yapılan online işler durduğunda, internet
üzerinden yapılan yüklemeler yavaşladığında anlayabiliriz.

3hft
30
Su altı kablolarının toplam uzunluğu şaşırtıcı bir şekilde 885.000 kilometre civarındadır. Bu uzunluk su
altı kablolarının dünyanın etrafında 22 defadan daha fazla dolaşabileceği anlamına geliyor. Sosyal
medya haber başlıklarından, en kritik askeri bilgilere kadar dünyada neredeyse %99 veri akışı
sağlanıyor.
Su altı kablolarıyla ilgili önemli bilgilere bakacak olursak; Atlantik Okyanusu üzerindeki ilk kablo
Kanada'ya bağlı Newfoundland adası ile İrlanda arasındaki telgraf iletişimini sağlamak için 1850
yılında okyanusun altına yerleştirildi. Günümüzde yaklaşık 300'ün üzerinde su altı kablosu bulunuyor.
38.624 km uzunluğundaki en uzun kablo ise 39 ülkeden geçerek Almanya'dan Kore'ye ulaşıyor.
Kablolardan bazıları okyanusun 7.620 metre kadar altında yer alıyor. 8 cm'den daha ince olan
3hft
31
kablonun bir okyanusa yerleştirilmesi bir kaç ay sürüyor ve yüzlerce milyon dolara mal oluyor.
3hft
32
 https://www.elektrikport.com/teknik-kutuphane/fiber-
optik-kablo-kullanim-alanlari/16989#ad-image-0

3hft
33
Kaynaklar:

Fiber Optik Notları (Kocaeli Ağ ve Fiber Optik Uzmanı Eğitim Merkezi)

Mobil İletişim Cihazlarına Giriş.pdf MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ
PROJESİ)
https://www.elektrikport.com/teknik-kutuphane/fiber-optik-kablo-kullanim-alanlari/16989#ad-image-0

https://antrak.org.tr/genel/fiber-optik-kablo-ve-iletim-sistemleri-2/

Denizler altında 468 kablo - İNTERNETİN %99’U (11’:02’’)

https://www.youtube.com/watch?v=cUHbcVwLmv4

Fiberoptik Kablo Nasıl Yapılır? (4’:47’’)

https://www.youtube.com/watch?v=xR3p9Ku7AJ8

3hft
Fiber Optik Nasıl Çalışır? Fizik Deney Video (2’:00’’)
34 https://www.fencebilim.com/deney_video/fiber-optik-nasil-calisir.html

Fiberoptik Teknolojiler - Fiber Optik Kablo - Fiber İnternet (47’:00’’)

https://www.youtube.com/watch?v=ZGiwEc0YL4A
 DERSİN KAPSAMI

4. HAFTA
FİBER OPTİK KABLO KULLANIM ALANLARI
ÜÇ TÜR FİBER OPTİĞİN KARŞILAŞTIRILMASI, FİBER OPTİK KABLOLARDA KAYIPLAR

4hft
1
Fiber Optik Kablo Kullanım Alanları

Telefon;

Fiber optik hatlar telefon hatlarında daha hızlı veri iletimi sağlayan ve yaşanan gecikmeleri en aza
indirerek kaliteli bir ses iletimi sağlar. Fiber optiğin öncelikli kullanıldığı telefon hatları ile bant genişliği
artırılmış, hem maliyet azaltılmış hem de uzun mesafelere hatlar çekilmiştir. Kapsama alanları
genişleyen cep telefonlarının sinyal azalması gibi sorunları zamanla azalacaktır. Havai tip zırhlı fiber
optik kablolar ile güvenilir ve çevre koşullarından etkilenmeyen yapısı ile telefon, Telekom alt yapısında
4hft
kullanılan, 216 fibere kadar üretilebilen bu kablolar uluslararası standartlara uygundur.
2
Televizyon Yayınları;
Veri iletim kalitesi ve hızı fiber optik kablolar ile daha da arttı. Fiber optik kablolar elektrik yerine ışık
kullandığı için yüksek bant genişliği ile HD yayınların iletimi hem daha ucuz hem daha kalitelidir. Hava
olaylarına karşı daha dayanıklı olan fiber optik kablo, çanak anten kullanımında daha verimlidir.
Yayında kesilme, bozuma gibi durumlar en aza iner.Havai tip zırhlı fiber optik kablolar kullanılarak
yüksek kaliteli görüntü sinyallerini ulaştırır.
İnternet;
Fiber optik kablolar daha esnek ve daha güçlü yapısıyla çok yüksek hızlarda daha fazla veri
taşıyabilmektedir. Elektriksel gürültüden etkilenmeyen fiber optik kablolar ile uzun mesafelere veri
4hft
iletimi mümkündür. 10000 Mbps hızında veri iletimi yapabilen fiber optik kablolar ile çevrimiçi
3

oyunlarda, videolarda yavaş yüklenme, takılma gibi sorunlar nerdeyse yok oluyor. DFO , havai fiber
optik, yer altı fiber optik kablolar kullanarak internet bağlantı hızı ve verimliliği artırılmış olur.
Bilgisayar Ağları;
Tek bir binada veya yakındaki yapılar arasında bilgisayarlar arasında bağlantı hızlı fiber optik
kabloların kullanımı ile kolay yapılır. Kullanıcılar ağlar arasında dosya ve bilgi aktarımı için gereken
sürede belirgin bir azalma görür. Merkezi tüplü zırhlı tek kılıf fiber optik kablolar ile bina içi ağ
bağlantılarında performans ve dayanıklılık için tercih edilir.

Cerrahi ve Diş Hekimliği;

Fiber optik kablolar yaygın olarak tıp ve araştırma alanlarında kullanılmaktadır. Optik haberleşme, halk
4hft
arasında endoskopi olarak bilinen cerrahi yöntemlerin önemli bir parçasıdır. Bu tür uygulamalar bir
4

dakika içinde, parlak ışıkla kesiklerin sayısını ve vücut içinde cerrahi işlem görecek alanı aydınlatmak
için kullanılır. Fiber optik mikroskopi ve biyomedikal araştırmalarda da kullanılmaktadır.
Otomotiv Sanayi;

Fiber optik kablolar günümüz otomobil aydınlatma ve güvenlik özelliklerindeçokça kullanılan bir
sistemdir. Araçların iç ve dış aydınlatmasında kullanılmaktadır.Fiber optik, yerden tasarruf ve üstün
aydınlatma yeteneğiyle her geçen gün araçlarda daha fazla kullanılır. Ayrıca, fiber optik kablolar
yıldırım hızıyla aracın farklı parçaları arasındaki sinyalleri iletebilir. Bu tür çekiş kontrolü ve hava
yastıkları gibi güvenlik uygulamalarında, araçta ki sensörler de ve bunların iletişiminde çok önemli
bir yer tutar. Sürücü ve yolcu güvenliğinin üst seviyelerde tutulduğu için fiber optik kablolar ile bu
güvenlik artırılmış olur.
4hft
5
Askeri;

Askeri titizlikle kablolar test edilmiş ve birçok uygulamada kullanma kararı alınmıştır. Düşük maliyetle
daha fazla performans, daha fazla bant genişliği ve daha fazla güvenlik sunuyor. Güçlü ve daha
önemlisi hafif, üstelik açık havada zorlu şartlarda kullanılabiliyor. Böylece askeri uygulamalarda
mükemmel bir seçim oldu. Füze rampaları ve radar sistemleri de bu avantajları kullanmaya başlandı.
Kontrol sitemlerinin çoğunda tek bir kalem büyüklüğündeki fiber optikle bakır kablolamadan daha iyi
özellikler sunar. Çok özel ve kapsamlı projeler gerektiren askeri uygulamalar, fiber optik tasarımında
zorlu
4hftşartlara uygun olarak üretim yapılır. Hassasiyeti yüksek konnektörler kullanılarak fiber optik
6
işlemde daha verimli sonuçlar alınır.
4hft
7
Ulaşım;

Hızlı tempolu taşıma sistemi fiber optik kullanımı için büyüyen bir pazar haline gelmiştir. Trafik ve
verimlilik için daha fazla talebin artması ile birlikte, "akıllı karayolları" otomatik gişeleri, trafik
sinyalleri ve değiştirilebilir mesaj işaretleri fiberi benimsemeye başlamışlardır. Yer altına gömülen
fiber optik kablolar ile bölgelerin durumuna göre istenilen fiber sayısı belirlenir.
Elektrikli trenlerin kullanımı bir örnektir. Fiber elektrik sistemleri ve tahrik motorlarında doğru frekans
ve gerilimi oluşturmak için, dönüştürücülerle yarı iletkenlerinin anahtarlama kontrol iletim ortamı
olarak
4hft kullanılır. Mesafe arttıkça fiber kablolamadan daha iyi çözüm sağlar.
8
Şehir Ağları;

Bir çok şehir kendi iletişim ağları içine fiber optiği dahil etmişlerdir. İtfaiye, polis, hastane, trafik
yönetimi, mobese, gb. Kamu hizmetlerini birbirine bağlayan fiber optik hatlarıdır. Şehir içi kurulum
maliyetlerinden tasarruf ve verimlilik sağlanmış olur. Havai Tip Zırhlı Fiber Optik Kablolar kullanılarak
son derece güvenilir endüstriyel uygulamalar gerçekleştirilir.

4hft
9
4hft
10
IHA/Uçaklar;

Fiber optik için oldukça yeni ve hızla büyüyen uygulama İnsansız Hava Araçları (İHA) 'dır .Uzun
mesafelere hızlı ve etkin bir şekilde veriyi iletmek için fiber, İHA ve zemin kontrolü arasındaki ana
iletişim kanalı olarak kullanılmaktadır. Maksimum performans ve dayanıklılık gerektiren ortamlarda
kullanılan iha ve uçaklar fiber optik kullanılarak daha hafif ve daha kullanışlı hale gelmiştir. Askeri ve
savunma alanında kullanımı çok olduğu için hassas ve titizlikle üretilen fiber optik kablolar kullanılır.

Sanayi;

Endüstriyel ortamda, elektromanyetik girişim (EMI), genellikle büyük bir sorundur. Motor, işlem
tezgâhları, kaynak makinaları, otomatik kontrol sistemleri, panolar ve diğer endüstriyel ekipmanlar
elektriksel
4hft gürültü üretir. Aynı zamanda kullanılan bakır kablolar ile bu gürültü daha da artar. Fiber
optik11 kablo elektriksel gürültüyü en aza indirir ve esnek, kullanım kolaylığı, kolay montaj gibi özellikleri

ile sanayide kullanım bakımından bakır kablolara göre daha avantajlıdır. Zorlu sanayi koşulları için
özel tasarlanmış fiber optik kablolar ortamdaki nem, sıcaklık, titreşim, sensör verileri, sürücü bilgisi vs.
kontrol cihazlarıyla haberleşme için son derece sağlam ve güvenilir haberleşme sağlanmış olur.
Petrol & Gaz Üretimi,Boru Hatları ve İletim

Petrokimya rafineri, dağıtım, petrol ve doğalgaz arama şirketleri arasında önemli olan üretim
sürecinin her aşamasında ürünün güvenilir ve kesintisiz veri akışı olmasıdır. SCADA (Denetleyici
Kontrol ve Veri Toplama) kontrol ve yüksek hacimli rafinaj ve boru hattı/dağıtım uygulamaları
izlenmesi için fiber optik kablolama sistemleri yoğun şekilde kullanılır.
4hft
12
 Diğer Kullanım Alanları;
►Tek modlu fiberler 3GHz fazla bant genişliği vardır ve çoğunlukla denizaltı kablo ağında
kullanılır.
►Analog veya dijital telekomünikasyon sistemleri
►Santraller arası bağlantılarda
►Kapalı devre kamera sistemlerde
►Elektronik aygıt bağlantılarında
►SCADA sistemlerde
►Yüksek iletişim hızı gerektiren radarlarda
4hft
13
►Uçak içi donanımlarda
►Demiryolu sinyalizasyonlarında ►Reklam panolarında
►Nükleer enerji santrallerinde ►Kimya sektöründe
►Biyomedikal ►Aydınlatma ve dekorasyon
Üç Tür Fiber Optigin Karsılastırılması
Tek Modlu Kademe İndeksli Fiber
Avantajları
Minimum ayırma söz konusudur. Fiberde yayınım yapan bütün ısınlar yaklaşık aynı yolu izledikleri
için, kabloyu yaklaşık aynı sürede kat ederler. Dolayısıyla kabloya giren bir ışık darbesi, alma ucunda
başlangıçtakine çok yakın bir biçimde tekrar oluşturulabilir.
Gönderilen darbeler alma ucunda yüksek bir doğrulukla tekrar oluşturulabildiği için, öteki tür fiberlere
oranla tek modlu kademe indeksli fiberlerde daha geniş bant genişlikleri ve daha yüksek bilgi iletim
hızları mümkündür.
4hft
14
Dezavantajları
Merkezi çekirdek çok küçük oldugu için, ısıgı kaynaktan bu tür fibere ve fiberden ışık detektörüne
bağlamak güçtür. Kaynak fiber açıklıgı en küçük olan fiber türü budur.
Yine küçük merkezi çekirdeği nedeniyle, ısıgı tek modlu kademe indeksli fibere bağlamak için lazer
gibi oldukça yönlü bir ışık kaynağı gerekmektedir.
Tek modlu kademe indeksli fiberler pahalıdır ve imal edilmeleri zordur.
Çok Modlu Kademe İndeksli Fiber
Avantajları
Çok modlu kademe indeksli fiberler ucuzdur ve imal edilmeleri kolaydır. Işığı çok modlu kademe
4hft
15
indeksli fiberlere ve bu fiberlerden ısık dedektörüne bağlamak kolaydır; bu fiberlerin nispeten geniş
kaynak fiber açıklıkları vardır.
Dezavantajları
Işık ısınları fiberde çok farklı yollar izler; bu da yayınım süreleri arasında büyük farklılıklara neden olur.
Bu nedenle, bu tür fiberlerde ilerleyen ısınlar dağılarak yayılma eğilimi gösterirler. Dolayısıyla, çok modlu
kademe indeksli bir fiberde yayınım yapan bir ışık darbesi, öteki tür fiberlerde olduğundan daha fazla
bozulmaya uğrar.Bu tür kabloda bant genişliği ile bilgi aktarım hızı, öteki tür fiberlere oranla daha azdır.
Çok Modlu Dereceli İndeksli Fiber
Temel olarak, bu tür fiberin çok önemli avantajları ya da dezavantajları yoktur. Çok modlu dereceli
indeksli fiberlerde ışığı kaynaktan fibere ve fiberden varış yerine bağlamak, tek modlu kademe indeksli
fiberlerden daha kolay, ancak çok modlu kademe indeksli fiberlerden daha zordur. Çok sayıda yayınım
yolu bulunmasının
4hft neden olduğu bozulma, tek modlu kademe indeksli fiberlerden daha fazla, ancak çok
16
modlu kademe indeksli fiberlerden daha azdır. Dereceli indeksli fiberlerin imalatı, tek modlu kademe
indeksli fiberlerden daha kolay, ancak çok modlu kademe indeksli fiberlerden daha zordur. Çok modlu
dereceli indeksli fiberler, öteki fiber türlerine kıyasla bir ara fiber türü olarak değerlendirilir.
FİBER OPTİK KABLOLARDA KAYIPLAR

Fiber optik kablolarda iletim kayıpları, fiberin en önemli özelliklerinden biridir. Fiberdeki kayıplar, ışık gücünde bir
azalmaya neden olur ve böylece sistem bant genişliğini, bilgi iletim hızını, verimliliği ve sistemin genel kapasitesini
azaltır. Başlıca fiber kayıpları şunlardır:

• Soğurma kayıpları
• Malzeme ya da Rayleigh saçınım kayıpları
• Renk ya da dalga boyu ayrılması
• Yayılım kayıpları
• Modal yayılma
• Bağlaşım kayıpları

1. SOĞURMA KAYIPLARI

Fiber 4hft
optikteki soğurma (yutma) kaybı, bakır kablolardaki güç kaybına benzer; fiberin saf olmaması nedeniyle
17
fiberde bulunan maddeler, ışığı soğurur ve ısıya dönüştürür. Fiber optikleri imal etmede kullanılan aşırı saf cam,
yaklaşık %99.9999 saftır. Gene de, 1 dB/km arasındaki soğurma kayıpları tipik değerlerdir.

Fiber optikteki soğurma kayıplarına yol açan üç faktör vardır: morötesi soğurma, kızılaltı soğurma ve iyon rezonans
soğurması.
1.1. Morötesi soğurma
Morötesi soğurmaya, fiberin imal edildiği silika malzemesindeki valans elektronları neden olur. Işık, valans
elektronlarını iyonize ederek iletkenlik yaratır. İyonizasyon, toplam ışık alanındaki bir kayba eşdeğerdir ve bu
nedenle fiberin iletim kayıplarından birini oluşturur.

1.2. Kızılaltı soğurma

Kızılaltı soğurmaya, cam çekirdek moleküllerinin atomları tarafından soğurulan ışık fotonları neden olur. Soğurulan
fotonlar, ısınmaya özgü rastgele mekanik titreşimlere dönüştürülür.

1.3. İyon rezonans soğurması

İyon rezonans soğurmasına, malzemedeki OH-iyonları neden olur. OH-iyonlarının kaynağı, imalat sürecinde camın
içinde sıkışıp kalan su molekülleridir. İyon soğurmasına demir, bakır ve krom molekülleride neden olabilir.

2.MALZEME YA DA RAYLEIGH SAÇINIM KAYIPLARI

İmalat sürecinde, cam çekilerek çok küçük çaplı uzun fiberler haline getirilir. Bu süreç esnasında, cam plastik
haldedir(sıvı
4hft ya da katı halde değil). Bu süreç esnasında cama uygulanan germe kuvveti, soğuyan camda
18
mikroskopla görülmeyecek kadar küçük düzensizliklerin oluşmasına neden olur; bu düzensizlikler fiberde kalıcı
olarak oluşur. Işık ışınları, fiberde yayınım yaparken bu düzensizliklerden birine çarparsa kırınım meydana gelir.
Kırınım, ışığın birçok yönde dağılmasına ya da saçılmasına yol açar. Kırınım yapan ışığın bir kısmı fiberde yoluna
devam eder, bir kısmı da koruyucu zarf üzerinden dışarı kaçar. Kaçan ışık ışınları, ışık gücünde bir kayba karşılık
gelirler. Buna Rayleigh saçınım kaybı denir.
3. RENK YADA DALGA BOYU AYRILMASI

Daha önce de belirtildiği gibi, bir ortamın kırılma indisi dalga boyuna bağlıdır. Işık yayan diyodlar (LED
ler) çeşitli dalga boylarını içeren ışık yayarlar. Bileşik ışık sinyalindeki her dalga boyu farklı bir hızda
ilerler. Dolayısıyla, bir LED den aynı zamanda yayılan ve fiber optikte yayınım yapan ışık ışınları,
fiberin en uç noktasına aynı anda ulaşmazlar. Bunun sonucu olarak, alma sinyalinde bozulma
meydana gelir; buna kromatik bozulma denir.

4. YAYILIM KAYIPLARI

Yayınım kayıplarına, fiberdeki küçük bükümler ve burulmalar neden olur. Temel olarak, iki tür büküm
vardır: mikro büküm ve sabit yarıçaplı büküm. Mikro büküm, çekirdek malzemesi ile koruyucu zarf
malzemesinin ısıl büzülme oranları arasındaki farktan kaynaklanır. Mikro büküm, fiberde Rayleigh
4hft
saçınımının
19 meydana gelebileceği bir süreksizlik oluşturur. Sabit yarı çaplı bükümler, fiberin yapımı ya
da monte edilmesi sırasındaki bükülmeler sonucu meydana gelir.
5. MODAL YAYILMA

Modal yayılmanın ya da darbe yayılmasının nedeni, bir fiberde farklı yollar izleyen ışık ışınlarının
yayınım sürelerindeki farktır. Modal yayılmanın yalnızca çok modlu fiberlerde meydana gelebileceği
açıktır. Dereceli indeksli fiberler kullanılmak suretiyle modal yayılma önemli ölçüde azaltılabilir; tek
modlu kademe indeksli fiberler kullanıldığında ise hemen hemen bütünüyle bertaraf edilebilir.

Modal yayılma, bir fiberde yayınım yapmakta olan bir ışık enerjisi darbesinin yayılarak dağılmasına
neden olabilir. Eğer darbe yayılması yeterince ciddiyse, bir darbe bir sonraki darbenin tepesine
düşebilir(bu, semboller arası girişime bir örnek oluşturmaktadır). Çok modlu kademe indeksli bir
fiberede, doğrudan fiber ekseni üzerinden yayınım yapan bir ışık ışını, fiberi bir ucundan diğer ucuna
en kısa sürede kat eder. Kritik açıyla çekirdek/koruyucu zarf sınırına çarpan bir ışık ışını, en çok
sayıda
4hft dahili yansımaya maruz kalacak. Dolayısıyla fiberi bir ucundan diğer ucuna en uzun sürede
20
kat edecektir.
6. BAĞLAŞIM KAYIPLARI
Fiber kablolarda, şu üç optik eklem türünden herhangi birinde bağlaşım kayıpları meydana gelebilir:
ışık kaynağı-fiber bağlantıları, fiber-fiber bağlantıları ve fiber fotodedektör bağlantıları. Eklem
kayıplarına çoğunlukla şu ayar sorunlarından biri neden olur: yanal ayarsızlık, açısal ayarsızlık, aralık
ayarsızlık ve kusursuz olmayan yüzey.
6.1. Yanal Ayarsızlık
Yanal ayarsızlık, bitişik iki fiber kablo arasındaki yanal kayma ya da eksen kaymasıdır. Kayıp miktarı,
bir desibelin beş ila onda biri ile birkaç desibel arası olabilir. Eğer fiber eksenleri, küçük fiberin çapının
yüzde beşi dahilinde ayarlanmışsa, bu kayıp ihmal edilebilir.
4hft
21
6.2. Açısal Ayarsızlık
Açısal ayarsızlığa bazen açısal yer değiştirmede denir. Açısal ayarsızlık ikiden az ise, kayıp 0.5
desibelden az olur.
6.3. Aralık Ayarsızlığı
Aralık ayarsızlığına bazen uç ayrılması da denmektedir. Fiber optiklerde ekler yapıldığında, fiberlerin
birbiri ile temas etmesi gerekir. Fiberler birbirinden ne kadar ayrı olursa, ışık kaybı o kadar fazla olur.
İki fiber birbirine bağlantı parçasıyla birleştirilmişse, uçlar temas etmemelidir. Bunun nedeni, iki ucun
bağlantı parçasında birbiri ile sürtünmesinin fiberlerden birine ya da her ikisine birden hasara yol
açabilecek olmasıdır.

6.4. Kusursuz Olmayan Yüzey

İki 4hft
bitişik
22
kablonun uçlarının bütün pürüzleri giderilmeli ve iki uç birbirine tam olarak uymalıdır. Fiber
uçların dikey çizgiden açıklıkları 3 den az ise kayıpların 0.5 desibelden az olur.
https://www.elektrikport.com/teknik-kutuphane/fiber-optik-kablo-kullanim-alanlari/16989#ad-image-0
http://fiberkon.com.tr/pages.php?url=fiber-optik-temel-kavramlar

4hft
23
Kaynaklar:

Fiber Optik Notları (Kocaeli Ağ ve Fiber Optik Uzmanı Eğitim Merkezi)

Mobil İletişim Cihazlarına Giriş.pdf MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ
PROJESİ)
https://www.elektrikport.com/teknik-kutuphane/fiber-optik-kablo-kullanim-alanlari/16989#ad-image-0

https://antrak.org.tr/genel/fiber-optik-kablo-ve-iletim-sistemleri-2/

Fiberoptik Teknolojiler - Fiber Optik Kablo - Fiber İnternet (47’:00’’)

https://www.youtube.com/watch?v=ZGiwEc0YL4A

4hft
24
 DERSİN KAPSAMI

5. HAFTA
FİBER OPTİK KABLOLARDA KAYIPLAR / KABLOLARA UYGULANAN MEKANİK TESTLER

5hft
1
FİBER OPTİK KABLOLARDA KAYIPLAR devam…
6. BAĞLAŞIM KAYIPLARI
Fiber kablolarda, şu üç optik eklem türünden herhangi birinde bağlaşım kayıpları meydana gelebilir:
ışık kaynağı-fiber bağlantıları, fiber-fiber bağlantıları ve fiber fotodedektör bağlantıları. Eklem
kayıplarına çoğunlukla şu ayar sorunlarından biri neden olur.
FO ek noktalarında ek işlemi yapılırken iki optik fiber ucunun bir biri ile bağlantı noktasında oluşan
kayıplardır. Bu kayıplar yanal ayarsızlık, aralık ayarsızlığı, açısal ayarsızlık ve kusursuz olmayan
yüzey olarak sınıflandırılabilmektedir.
İki ayrı fiber optik kabloyu birleştirmek için kablolar birbirine ek yapılır ya da konnektörler kullanılır. Bir
5hft
kablo 2füzyon eki yapıldığında veya mekanik ekler yani konnektörlerle birleştirildiğinde kablo üzerinde
saçılımlar ve frensel yansımalar artacağından kablonun iletim kalitesi de düşmektedir. Konektör,
sinyal kaybını önlemek için fiber ucunu ışık kaynağı veya alıcı ile tam olarak hizalaması
gerekmektedir.
5hft
3

Ek ve Konnektör Kayıpları
6.1. Yanal Ayarsızlık
Yanal ayarsızlık, bitişik iki fiber kablo arasındaki yanal kayma ya da eksen kaymasıdır. Kayıp miktarı,
bir desibelin beş ila onda biri ile birkaç desibel arası olabilir. Eğer fiber eksenleri, küçük fiberin çapının
yüzde beşi dahilinde ayarlanmışsa, bu kayıp ihmal edilebilir.
6.2. Açısal Ayarsızlık
Açısal ayarsızlığa bazen açısal yer değiştirmede denir. Açısal ayarsızlık ikiden az ise, kayıp 0.5
desibelden az olur.

5hft
4
6.3. Aralık Ayarsızlığı
Aralık ayarsızlığına bazen uç ayrılması da denmektedir. Fiber optiklerde ekler yapıldığında, fiberlerin
birbiri ile temas etmesi gerekir. Fiberler birbirinden ne kadar ayrı olursa, ışık kaybı o kadar fazla olur.
İki fiber birbirine bağlantı parçasıyla birleştirilmişse, uçlar temas etmemelidir. Bunun nedeni, iki ucun
bağlantı parçasında birbiri ile sürtünmesinin fiberlerden birine ya da her ikisine birden hasara yol
açabilecek olmasıdır.

6.4. Kusursuz Olmayan Yüzey

5hft
İki bitişik kablonun uçlarının bütün pürüzleri giderilmeli ve iki uç birbirine tam olarak uymalıdır. Fiber
5

uçların dikey çizgiden açıklıkları 3 den az ise kayıpların 0.5 desibelden az olur.
Çekme Gerilmesi Dolayısıyla Oluşan Zayıflamalar
Fiber optik kablolar sahaya uygulanırken fazla gerilirler ve durumda ışık iletiminde kayıplar
meydana gelebilmektedir. Gerilme esnasında kablo içerisinde mikro bükülmeler meydana
gelebilmektedir.
İklim Koşulları Dolayısıyla Oluşan Zayıflamalar
Bir fiber optik kablo kurulumdan sonraki ve öncesindeki zamanlarda etrafındaki sıcaklık
değişiklikleri performansında önemli etkilere yol açabilir. Sıcaklık değişimleri makro yayılmaya ve
mikrobüküm kaybına neden olan kablo malzemelerinin farklılaşmasına ve daralmasına neden olur.
Kablodaki sıcaklık değişimlerinin etkileri, kablo çekme testinde üretilen etkilerle benzerdir.
5hft
Fiber6 optik kablolar kullanılacağı ortama göre farklı performanslarda çalışabilirler.
Genellikle ortalama bir fiber optik kablo -40°C ile +80°C arasında çalışır. Kablo tipine göre kablonun
çalışacağı sıcaklık aralığı değişmekte ve bu aralığın dışına çıkıldığında çok daha yüksek
zayıflamalar oluşabilmektedir.
Fiber Optik Kabloların Kalite Parametreleri
Fiber optik kablolar günümüz elektronik ve haberleşme teknolojilerinde ortaya çıkan ihtiyaçlara
cevap verebilmektedir. Bu nedenle bakır kabloların yerini hızla almakta ve yaygınlaşmaktadır.
Sadece internet servisi için değil baz istasyonları, otomobil, uçak, uzay araçları, askeri uygulamalar,
tıbbi uygulamalar, akustik algılama ve izleme gibi pek çok alanda sağladığı avantajlardan ötürü
kullanılmaktadır.
Ülkemizde fiber optik kablolara artan ihtiyaç sonucu fiber optik kablolar üretilmeye başlanmıştır.
Haberleşme endüstrisinde çeşitli ortamlar ve amaçlar için farklı tiplerde fiber optik kablolar
üretilmekte ve kullanılmaktadır. Üretilen fiber optik kablolar farklı çevresel ve mekanik şartlar altında
5hft
7
farklı verim ve dayanım gösterebilmektedir.
Bu durumun sebebi kablo imalatında kullanılan malzemenin kalitesi, miktarı ve üretim kusurları
olabilmektedir. Fiber optik kabloların üretilirken ve kullanılacağı ortama göre belirli uluslararası kalite
standartlarını sağlaması gerekmektedir.

Kablonun özelliklerinin tasarımına göre optimize edilebilmesi için testler uygulanması ve test
sonuçlarının analiz edilmesi gereklidir. Bu sayede kablonun sahada kullanılırken göstereceği
çevresel ve mekanik performans belirlenmiş olur.

5hft
8
Kablolara Uygulanan Mekanik Testler
Kabloların kullanım alanları göz önünde bulundurulduğunda, olası bir riske karşı sağlayacakları
dayanıklılık oldukça önemlidir. Bu sebeple kablolar üzerinde yapılan testler en doğru dayanıklılık
sonucunu verir.
Kablolar, binalar, hastaneler, sinemalar, tiyatrolar, okullar, alışveriş merkezleri, havaalanları,
fabrikalar, tüneller vb. yaşamın merkezi olan yerlerde kullanılacakları için alevi iletmeme, yaymama,
kopmama, düşük duman yoğunluğu, zehirli ve aşındırıcı gaz içermeme gibi özelliklere sahip
olmalıdır. Bu özelliklerine ancak üzerlerinde yapılan testler sonucunda emin olunabilir.
Burada laboratuvarlarında yapılan mekanik testlerden:
5hft
9
§ UV Yaşlandırma,
§ Hot Set,
§ Çekme Dayanımı & Kopma Uzaması, testlerinin nasıl yapıldığını inceleyeceğim.
UV Yaşlandırma Testi
Kabloların güneş ışığı, kar-yağmur suyu veya neme karşı dayanımı test edilir. Ultraviyole ışını yayan
floresan lambalar ile güneş ışığı, su püskürten spreyler ile yağmur-kar suyu, yoğunlaştırmayla
kablonun maruz kaldığı nem laboratuvar ortamında oluşturulur. Test sonucunda renk değişimi, çatlama
gibi gözle görülebilen karşılaştırmalar yapılır. Numune parçası çekme-kopma testine tabi tutulur.

Hot Set Testi

Hot Set testi çapraz bağlı plastiklere uygulanır. Plastik 20 mm aralıklarla işaretlenir. Kablo, fırının içinde
200-250 °C sıcaklıkta 15 dakika boyunca bekletilir. Ağırlık bağlı iken uzama yaptığı değer ölçülür ve
5hft
yüzdesel
10 değişim hesaplanır. Ağırlık kesilerek plastiğin kendini toparlaması sağlanır. İşaretli kısımlar
tekrar ölçülerek yüzdesel değişim hesaplanır. Sonuçların standartlarda belirtilen toleranslarda olması
gerekir.
Çekme Dayanımı & Kopma Uzaması Testi
Bu test ile, kabloyu oluşturan malzemelerin dayanabilecekleri maksimum kuvvette uzama yüzdeleri
görülmektedir. Numune çekme kopma makinasına yerleştirilerek test başlatılır. Ekranda gerilme-şekil
değiştirme grafiği oluşur. Bu grafikte test numunesinin moleküler bağlarının kopmaya başladığı nokta
çekme noktasıdır. Grafiğin bittiği nokta ise numunenin kopma noktasıdır. Test bitiminde ekranda
çekme mukavemeti ve şekil değiştirme değerleri görülür.

VİDEO …

5hft
11
5hft
12
 TEKRAR SORULARI
1. Aşağıdakilerden hangisi ışık dalgasının tanımıdır?

a) Çok yüksek frekanslı bir elektro magnetik sinyaldir.

b) Dalgalı bir sinyaldir.
c) Yüksek akımlı bir iletişim sinyalidir.
d) Işık kaynağından çıkan mor ötesi bir sinyaldir.

2. Bir ışık ışınının madde içersinde ilerlemesine gösterilen zorluk katsayısına ne denir?
5hft
13
a) Yansıma
b) Kırılma
c) İndis
d) Kritik nokta
3. Kritik açıdan daha büyük bir gelme açısı ile çok yoğun ortamdan az yoğun ortama giden ışık
ikinci ortama geçemez bu yansıma aşağıdakilerden hangisidir?

a) Tam yansıma
b) Yarı yansıma
c) Yansıma
d) Kırılma
4. Fiber optik iletişim hattı içindeki verici aşağıdakilerden hangisini içermez?
a) Analog yada sayısal arabirim
5hft
14 b) Gerilim-akım dönüştürücüsü
c) Işık kaynağı
d) Yükseltici devresi
5. Aşağıda bir fiber optik kablonun yapısı görülmektedir. Aşağıdakilerden hangisi soru işareti yerine
gelmelidir?
a) İletken
b) Kaplama
c) Kılıf
d) Bakır
6. Yandaki şekil fiber optiğin hangi tipini göstermektedir?
A.) Single mod (Tekli mod)

5hft
B.) Multi Mode Fiber (Step-Index Tipi)
15
C.) Multi Mode Fiber(Graded Index Tipi)
D.) Dereceli İndisli Kablo
7. Aşağıdakilerden hangisi fiber optik kablonun kullanılma alanlarından değildir?

a) Telefon haberleşmesinde,
b) Uçak ve füzelerde
c) Kablolu TV’de
d) Motor yol verme devrelerinde

8. Aşağıdakilerden hangisi fiber optik kablonun geleneksel (bakır) kablolara olan üstünlüklerinden
değildir?
5hft
16 a) Ekonomiktir.
b) Yüksek bant genişliği kapasitesine sahiptir.
c) F/O kablolarda sinyal zayıflaması daha azdır.
d) F/O kablonun malzemesi cam ve plastiktir.
9. Aşağıdakilerden hangisi multi mode fiber (graded ındex tipi) in özelliklerindendir?
a) Yolculuk eden ışık çoklu yol üzerinden hareket eder
b) Işık tek yol üzerinden hareket eder
c) Işık demeti tek açıyla yansıma yapar
d) Fiber optiğin temel yapısıdır.

10. Aşağıdaki şekil fiber optiğin hangi tipini göstermektedir?

a) Single mod (Tekli mod)
b) Multi Mode Fiber (Step-Index Tipi)
5hft
17 c) Multi Mode Fiber(Graded Index Tipi)
d) Hiçbiri
 Optik Fiber Çeşitleri

5hft
18
 FİBER OPTİK
Öğr.Gör. Nazan DİNÇ

Optik Fiber Çeşitleri

5hft
19
Şekilde görüldüğü gibi fiber optik kablolar
iletim modlarına göre tek modlu ve çok
modlu olmak üzere iki gruba ayrılır. Tek
modlu fiber optik kablolarda nüvenin çapı
dar olduğu için ışık tek bir doğrultuda
ilerler. Çok modlu fiberler, basamak indisli
ve derece indisli fiberler olmak üzere ikiye
ayrılır. Çok modlu fiber optik kablolar daha
geniş bir nüve çapı ile ışık birden fazla
5hft
doğrultuda fiber içerisinde ilerler. Uzun
20

mesafelerde kayıp daha fazla olacağı için

çok modlu fiberler yerine tek modlu fiberler
tercih edilir.
Çok Modlu Fiber
Çok modlu fiber optik kablolar ışığın birden fazla yol ile iletilmesine izin verir. Çok modlu fiberler
genellikle daha geniş bir çekirdek çapına sahiptir.Kısa mesafeli iletişim bağlantıları ve yüksek gücün
iletilmesi gereken uygulamalar için kullanılır.
Tek Modlu Fiber
Tek modlu fiber optik kablolar ışığın tek bir yoldan ilerlemesine izin verir. Çok modlu fiber optik
kablolarda ışığın birden çok yol kullanmasından kaynaklanan yüksek miktarlı dağılmalar tek modlu
fiberlerde daha az görülür. Tek modlu fiber optik kablolar çok modlu fiber optik kablolara göre daha
büyük bant genişlikleri gerektirir. Daha uzun ve daha yüksek data iletim sistemlerinde kullanılır.
5hft
21
Tek Modlu ve Çok Modlu Fiberlerin Karşılaştırılması
Tek modlu fiberi çekirdek çapı sadece yaklaşık 7-8 µm, multimode fiberin çekirdek çapı ise 50 µm
civarıdır. Tek modlu fiber optik kablolar iletişimde dalga boyu olarak 1310 nm ve 1550 nm’yi
kullanırken çok modlu fiber optik kablolar 850 nm ve 1300nm dalga boyunu kullanırlar.

Tek modlu ve çok modlu optik fiberler arasında geometrik boyut farklılıkları mevcutur.

5hft
22
5hft
23
Fiber Optik Sensör Nasıl Çalışır?
Fiber optik sensörler, ışık enerjisini elektriksel sinyallere dönüştüren geliştirilmiş cihazlardır. Fiber
optik kablo ise ışığı uzak yerlere taşıyan mekaniksel bir komponenttir. Fiber optik sensör sistemi ise
uzaktaki bir sensöre veya yükseltece bağlı fiber optik kablodan oluşur.

5hft
24
Fiber optik kablonun içinde ışığın iletimi tam yansıma prensibine dayanır ve bu sayede ışık enerjisi
kayba uğramadan uzak mesafeler kat edebilir. Tam yansıma prensibi kısaca ışığın geldiği açıyla geri
yansımasıdır. Bu prensibin sağlanması için 2 koşul vardır:

5hft
25
Fiber optik kablonun içinde ışığın iletimi tam yansıma prensibine dayanır ve bu sayede ışık enerjisi
kayba uğramadan uzak mesafeler kat edebilir. Tam yansıma prensibi kısaca ışığın geldiği açıyla geri
yansımasıdır. Bu prensibin sağlanması için 2 koşul vardır:
Ø Kritik açı gelme açısından küçük olmalıdır. (Kritik açı fiberin kılıf ve çekirdek maddelerine bağlıdır.)
Ø Kılıf maddesinin yoğunluğu çekirdek maddesinin yoğunluğundan az olmalıdır.
Fiber optik iletim sisteminin performansı, temel olarak kullanılan optik elemanların kalitesine bağlıdır.

5hft
26
Yukarıdaki şekilde temel bir fiber optik iletim sisteminin algoritması görülmektedir. Fiber optik sensör bu
algoritmada 'Sinyal İşleyici' kısmında yer almaktadır. Fiber optik kabloda elektrik sinyalinin optik sinyale dönüşmüş
şekli
5hftiletilerek kablonun sonunda, yani alıcı uçta yarı iletken elemanlar (fotodiyot veya fototransistör, PIN diyot,
27
avalanche diyot veya photomultiplier) kullanılarak tekrar optik formdan elektriksel sinyal şekline dönüştürülür. Bu
şekilde hem sayısal hem de analog sinyaller taşınabilir. Fiber optik sistemlerde sinyal kaynağı olarak led veya
lazer diyotlar kullanılır ve bu sayede veri minimum güç kaybı ve bozulma ile taşınmış olur.
Fiber Optik Sensörlerin Avantaj ve Dezavantajları
Fiber optik sensörlerin sağladığı avantajlar: küçük boyutları, gerçek zamanlı gösterimleri, hızlı
cevapları, geniş menzilleri, dengelilikleri ve uzaktan erişim kolaylıklarıdır.
Fiber optik sensörün çalışmasının çevresel parametrelere bağımlı olması ise en önemli
dezavantajlarından biridir. Işığın genlik, frekans, faz ve polarizasyonu gibi fiziksel özellikleri
sensörün duyarlı kısmını saran çevredeki değişikliklerden etkilenebilir.

5hft
28
Kaynaklar:

Fiber Optik Notları (Kocaeli Ağ ve Fiber Optik Uzmanı Eğitim Merkezi)

Mobil İletişim Cihazlarına Giriş.pdf MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ
PROJESİ)
https://www.elektrikport.com/teknik-kutuphane/kablolara-uygulanan-mekanik-testler/16591#ad-image-0

http://acikerisim.nku.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/20.500.11776/3551/0064097.pdf?sequence=1&isAllowed
=y

Fiberoptik Teknolojiler - Fiber Optik Kablo - Fiber İnternet (47’:00’’)

https://www.youtube.com/watch?v=ZGiwEc0YL4A

5hft
29
 DERSİN KAPSAMI

6. HAFTA
FİBER OPTİK KABLO ÇEŞİTLERİ(TEKRAR) / FİBER OPTİK TEST CİHAZLARI İLE
ZAYIFLAMA ÖLÇÜMÜ VE YÖNTEMLERİ
FİBER OPTİK SENSÖR

6hft
1
 Optik Fiber Çeşitleri

6hft
2
Optik Fiber Çeşitleri

6hft
3
Şekilde görüldüğü gibi fiber optik kablolar
iletim modlarına göre tek modlu ve çok
modlu olmak üzere iki gruba ayrılır. Tek
modlu fiber optik kablolarda nüvenin çapı
dar olduğu için ışık tek bir doğrultuda
ilerler. Çok modlu fiberler, basamak indisli
ve derece indisli fiberler olmak üzere ikiye
ayrılır. Çok modlu fiber optik kablolar daha
geniş bir nüve çapı ile ışık birden fazla
doğrultuda
6hft fiber içerisinde ilerler. Uzun
4

mesafelerde kayıp daha fazla olacağı için

çok modlu fiberler yerine tek modlu fiberler
tercih edilir.
Çok Modlu Fiber
Çok modlu fiber optik kablolar ışığın birden fazla yol ile iletilmesine izin verir. Çok modlu fiberler
genellikle daha geniş bir çekirdek çapına sahiptir.Kısa mesafeli iletişim bağlantıları ve yüksek gücün
iletilmesi gereken uygulamalar için kullanılır.
Tek Modlu Fiber
Tek modlu fiber optik kablolar ışığın tek bir yoldan ilerlemesine izin verir. Çok modlu fiber optik
kablolarda ışığın birden çok yol kullanmasından kaynaklanan yüksek miktarlı dağılmalar tek modlu
fiberlerde daha az görülür. Tek modlu fiber optik kablolar çok modlu fiber optik kablolara göre daha
büyük bant genişlikleri gerektirir. Daha uzun ve daha yüksek data iletim sistemlerinde kullanılır.
6hft
5
Tek Modlu ve Çok Modlu Fiberlerin Karşılaştırılması
Tek modlu fiberi çekirdek çapı sadece yaklaşık 7-8 µm, multimode fiberin çekirdek çapı ise 50 µm
civarıdır. Tek modlu fiber optik kablolar iletişimde dalga boyu olarak 1310 nm ve 1550 nm’yi
kullanırken çok modlu fiber optik kablolar 850 nm ve 1300nm dalga boyunu kullanırlar.

Tek modlu ve çok modlu optik fiberler arasında geometrik boyut farklılıkları mevcutur.

6hft
6
6hft
7
Fiber Optik Test Cihazları ile Zayıflama Ölçümü ve Yöntemleri
Fiber optik kablo ortamında içerisinde ışık ilerlerken sürekli olarak kayba uğrar. Bu kayıp değeri fiber
optik hattın kalitesini belirler. Bu nedenle bu kayıp değerinin ölçülebilmesi gerekmektedir.
Zayıflama ölçüm teknikleri temel olarak güç ölçüm tekniği ve geri saçınım yöntemidir. Optik test
cihazları ve kayıp ölçüm birimleri bu metodlara dayanmaktadır.
1. Ekleme Kaybı (Insertion Loss) Güç Ölçüm Tekniği
Insertion Loss yani ekleme kaybı fiber optik kablo içerisindeki toplam kaybı ifade etmektedir. Birimi
desibel ile gösterilir. Ölçüm sonucuna göre 1 dB değerindeki bir kayıp, % 20 oranında bir kayıp
değerine denk gelir. Ölçüm yöntemi olarak bir lazer kaynağı ve güçölçer kullanılmaktadır. Fiber optik
kablonun
6hft bir ucundan sürekli modda (continious wave) gönderilen ışığı karşı uçtan powermetre
8
cihazları ile okunur. Okunan bu değer başlanğıçtaki güç değeri ile kıyaslanır ve kayıp oranı desibel
cinsinden hesaplanır.
Loss(%)=Pin/Pout
Loss(dB)=10log10(Pin/Pout)
2. Geri Dönüş Kaybı (Optical Return Loss)
ORL fiber optik kablodan geri yansıyan ve gönderilen ışığın birbirine oranı şeklinde ifade edilir. ORL
yani geri dönüş kaybı yaygın olarak OTDR ve OCWR yöntemleri ile ölçülebilmektedir. Birimi desibel
olarak ifade edilir. Kaynağa geri saçılım ve frensel yansımalar tekrar ulaşır ve ölçülür.

6hft
9
ORL ölçümü için OCWR Metodu:
Aşağıdaki şekilde ORL ölçümü için OCWR metodunun çalışma prensibi anlatılmaktadır. Lazer
continuous wave (cw)y yani sürekli modda gönderilmekte ve hattan geri yansıyan sinyaller directional
coupler yani doğrusal kuplör ile ayırılarak power metre yani güç ölçer cihazı ile okunmaktadır. OCWR
metodunda referans bir bağlantı ve ölçüm gerekmektedir.
OCWR ölçümünün OTDR ölçümüne göre avantajları arasında doğruluk oranının +- 0.5 dB gibi yüksek
olması, ölçümün hızlı olması, gerçek zamanlı sonuçlar ve basit yorumlanması yer almaktadır.

6hft
10
ORL Ölçümü için OTDR Metodu:
Şekilde ORL ölçümü için OTDR metodunun çalışma prensibi anlatılmaktadır. Işık darbeleri test edilen
fiber hattı boyunca ilerlemekte ve hat üzerindeki geri saçılma bilgisi ve frensel yansımalar directional
coupler
6hft yani doğrusal kuplör ile ayırılarak power metre yani güç ölçer cihazı ile okunmaktadır.
11
OTDR ölçümünün OCWR ölçümüne göre avantajları arasında bölgesel olayların ve bağlantı
noktalarının tesbit edilebilmesi, tek bir uçtan ölçüm işleminin gerçekleştirilebilmesi, referans ölçümün
gerekmemesi yer almaktadır.
3. OTDR Yöntemi ve OTDR Çalışma Prensibi
OTDR (Optical Time Domain Reflectometer- Optik Zaman Boyutlu Yansıma metre), fiber kabloların
toplamsal kaybını, uzunluğunu kopukluğunu ek zayıflamalarını ve bağlantı zayıflamalarını ölçmek için
kullanılan bir cihazdır. OTDR cihazı, fiber optik kabloya dalga boyu, darbe genişliği ve toplam süresi
ayarlanabilen bir laser ışığı gönderip, hattın sonunda ve hat boyunca oluşan yansımalardan yararlanır
Rayleigh saçılımı ve frensel yansımalardan faydalanır. OTDR hat boyunca meydana gelen olayların ve
hattın toplam kaybını dB cinsinden hesaplar. OTDR eğrilerinde bu durumların tümünü görebilmek
mümküdür.OTDR ayarlarında belirteceğiniz dalga boyu, darbe genişliği (pulse) ve test süresi ile OTDR
ışık darbeleri yollayarak iletim sağlar ve fiber hattınızın sonundan OTDR'a geri yansıyan ışıktan bilgileri
6hft
toplayarak
12
sonuçları hesaplar.
Darbe genişliği, ölü bölgenin boyutunu ve test edilebilecek maksimum uzunluktaki fiberin miktarını
belirler. Darbe genişliği doğru ayarlanmışsa, eğri fiber optik bağlantının sonuna kadar pürüzsüz
kalacaktır.
4. Optik Güç Ölçer(Power Metre) ve Çalışma Prensibi
Optik powermetre fiber optik kablo hattı üzerinden gönderilen ışığın hat sonundaki optik gücünü
kaybını tespit etmek için kullanılan bir cihazdır. Ölçüm birimi olarak dBm ya da Watt kullanılmaktadır.
Optik powermetre cihazları genellikle bir lazer kaynağı ile birlikte çift şeklinde kullanılmaktadır. Bir
fiber optik kablo hattı haberleştiği dalga boylarına göre farklı performans sergileyebilmektedir. Lazer
kaynağından gönderilen ışığın ve power metreden okunan ışığın dalga boyları aynı olmalıdır.
Fiber optik power metre cihazları çeşitli formlarda tasarlanıp üretilmekte fiber optik saha üretim ve
laboratuvar uygulamalarında sıklıkla kullanılmaktadır. Fiber optik power metre cihazlarında ekran
üzerinden ölçüm sonuçları gözle okunabilmektedir. Usb bağlantısı ve ilgili haberleşme protokolleri ile
6hft
ölçüm13 sonuçları bilgisayarlar tarafından okunabilmektedir. Aşağıdaki resimde bir power metre ölçüm
kit görülmektedir.
 Fiber Optik OTDR Kullanımı CLR-OTDR-SM (30’:00)

https://www.youtube.com/watch?v=V5T2IZxnKkM

6hft
14
Fiber Optik Sensör Nedir? Nasıl Çalışır?
Fiber optik sensörler, ışık enerjisini elektriksel sinyallere dönüştüren geliştirilmiş cihazlardır. Fiber
optik kablo ise ışığı uzak yerlere taşıyan mekaniksel bir komponenttir. Fiber optik sensör sistemi ise
uzaktaki bir sensöre veya yükseltece bağlı fiber optik kablodan oluşur. Sensör ışığı alır, yayar ve ışık
enerjisini elektriksel sinyale dönüştürür. Kablo, sensöre uzak olan ya da sensörün girmesinin
mümkün olmadığı yerlerde ışığı taşıyan mekanik bir sistemdir.

6hft
15
Fiber optik kablonun içinde ışığın iletimi tam yansıma prensibine dayanır ve bu sayede ışık enerjisi
kayba uğramadan uzak mesafeler kat edebilir. Tam yansıma prensibi kısaca ışığın geldiği açıyla geri
yansımasıdır. Bu prensibin sağlanması için 2 koşul vardır:

6hft
16
Fiber optik kablonun içinde ışığın iletimi tam yansıma prensibine dayanır ve bu sayede ışık enerjisi
kayba uğramadan uzak mesafeler kat edebilir. Tam yansıma prensibi kısaca ışığın geldiği açıyla geri
yansımasıdır. Bu prensibin sağlanması için 2 koşul vardır:
Ø Kritik açı gelme açısından küçük olmalıdır. (Kritik açı fiberin kılıf ve çekirdek maddelerine bağlıdır.)
Ø Kılıf maddesinin yoğunluğu çekirdek maddesinin yoğunluğundan az olmalıdır.
Fiber optik iletim sisteminin performansı, temel olarak kullanılan optik elemanların kalitesine bağlıdır.

6hft
17
Yukarıdaki şekilde temel bir fiber optik iletim sisteminin algoritması görülmektedir. Fiber optik sensör bu
algoritmada 'Sinyal İşleyici' kısmında yer almaktadır. Fiber optik kabloda elektrik sinyalinin optik sinyale dönüşmüş
6hft
şekli 18
iletilerek kablonun sonunda, yani alıcı uçta yarı iletken elemanlar (fotodiyot veya fototransistör, PIN diyot,
avalanche diyot veya photomultiplier) kullanılarak tekrar optik formdan elektriksel sinyal şekline dönüştürülür. Bu
şekilde hem sayısal hem de analog sinyaller taşınabilir. Fiber optik sistemlerde sinyal kaynağı olarak led veya
lazer diyotlar kullanılır ve bu sayede veri minimum güç kaybı ve bozulma ile taşınmış olur.
Fiber Optik Sensörlerin Avantaj ve Dezavantajları
Fiber optik sensörlerin sağladığı avantajlar: küçük boyutları, gerçek zamanlı gösterimleri, hızlı
cevapları, geniş menzilleri, dengelilikleri ve uzaktan erişim kolaylıklarıdır.
Fiber optik sensörün çalışmasının çevresel parametrelere bağımlı olması ise en önemli
dezavantajlarından biridir. Işığın genlik, frekans, faz ve polarizasyonu gibi fiziksel özellikleri
sensörün duyarlı kısmını saran çevredeki değişikliklerden etkilenebilir.

6hft
19
Kaynaklar:

http://acikerisim.nku.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/20.500.11776/3551/0064097.pdf?sequence=1&isAllowed
=y

Dijital Fiberoptik Sensör (Coşkunöz Eğitim Vakfı) panasonic-sunx-Fx301-Digital fiber optic sensor (08’:50’’)
https://www.youtube.com/watch?v=LW4zP9qoTPU

http://ssdergilik.com/tr/HaberDergilik/Fiber-Optik-Dagitik-Akustik-Algilayici-MiDAS (02’:00)

6hft
20