ANG KWENTONG MAKABANGHAY

1.1 TAHANAN NG ISANG SUGAROL
Tahanan Ng Isang Sugarol
I. May – Akda (AUTHOR)
- Isinulat ni WONG MENG VOON
II. Isinalin ni RUSTICA CARPIO
A. PAMAGAT – ANG TAHANAN NG ISANG SUGAROL
B. TAGPUAN
1. SA TAHANAN NG MAGKAKAPAMILYA
2. HSIANG CHI COFFEE SHOP – kung saan dito lagi si li hua, pasugalan na
pinupuntahan ni li hua
3. HOSPITAL – dito dinala ni lihua ang manganganak na asawa ni si lian
chiao gamit ang kotse na nirentahan
C. TAUHAN
1. LI HUA – ang sugarol na ama at asawa
2. LIAN-CHIAO – kaawa-awang asawa ni li hua (ipinagkasundo ng
kaniyang pamilya noong siya ay labinlimang taong gulang (15 years
old) sa pamilya ni lihua sapagkat sila ay mayaman noon
3. AH YUE – panganay na anak nina li hua at lian-chia. Siya ang madalas
na katulungan ni li hua sa mga gawaing bahay.
4. SIAO IAN – ang tatlong taong gulang na anak nina li hua at lian-chiao
5. YING – sa kanya nag order si lian chia ng dalawampung itlog para sa
pagbubuntis nito
6. MATABANG BABAE – ang asawa ng may-ari ng sugalan, sya rin ang
nagmamay-aro ng kotseng nirentahan ng mag-asawa
7. LUMPING CHIN – sugarol na kalaro ni li hua
ANG KUWENTONG MAKABANGHAY ay nagbibigay-diin sa banghay o maayos na
daloy ng mga pangyayari
Ang BANGHAY ay ang maayos o masinop na daloy o proseso ng magkakaugnay na
pangyayari sa akdang tuluyan tulad ng maikling kwento, anekdota, mito, alamat,
at nobela.
KARANIWANG BALANGKAS NG AKDANG PASALAYSAY
PANIMULANG PANGYAYARI: Pagpapakilala ng tauhan, tagpuan, at suliraning
kahaharapin
PAPATAAS NA PANGYAYARI: Sa bahaging ito nagkakaroon ng pagtatangkang
malutas ang suliraning magpapasidhi sa interes o kapanabikan
KASUKDULAN: Pinakamasidhing bahagi kung saan haharapin ng pangunahing
tauhan ang kanyang suliranin
PABABANG PANGYAYARI: Makakamit ng pangunahing tauhan ang layunin
RESOLUSYON: Magkakaroon ang kwento ng isang makabuluhang wakas
MGA HALIMBAWA NG MGA GINAGAMITAN NG BANGHAY
- Kwento o mga Panitikan
- Sa pagluluto
- Sa paliligo
- Sa paliligo
- Sa pagbuo ng banghay aralin o Lesson plan atbp.
MGA SALITANG HUDYAT NG PAGKAKASUNOD-SUNOD NG MGA PANGYAYARI
PAMILANG – Kapag ang mga pinagsusunod-sunod ay pangngalan, gumamit ng
mga pang-uring pamilang na pununuran o ordina. Ang mga bilang na ito ay
magpapakita ng pagkaka-sunod sunod ng mga tao, bagay, hayop, at lugar
HAL: Una si Doris, Pangalawa si Mario

PANG-UGNAY – Mga salitang nagpapakita ng relasyon ng dalawang yunit sa

pangungusap.

HAL: PAGKATAPOS, BAGO, HABANG, KAPAG, KAUNG KAYA, atbp.

1.2 TIMAWA
Timawa: Isang Nobela
By: AC FABIAN
SETTINGS: Sa Ameriak sa Pilipinas taong 1940 hanggang 1945. Ikalawang
Digmaang Pandaigdig (Allid Vs. Axis)
TAUHAN:
A. ANDRES (ANDY) – Isang matangkad, matipuno at kayumangging Filipino,
Siya ay isang mahirap na Filipino anak ng isang magbubukid na
nagsumikap upang maabot nag kanyang mga pangarap.
B. ALICE – Isang maganda at maputing Amerikana. Siya ay isang Mabuti
ngunit mahirap na amerikana. Nagtatrabaho upang makapag-tapos ng
paaaral. Kasintahan ni Andres na ipinaglaban ang kanilang pagmamahalan
sa kabila ng pagtutuliga ng kanyang mga kadugo
C. BILL – Isang mahirap na Amerikano. Kaibigan ni Andres na nagging
katuwang niya sa mga problema. Asawa ni Estrella
MGA NAGINg HANAP BUHAY NI ANDRES:
i. PAGHUHUGAS NG PINGGAN – Unang naging hanap buhay
ii. MANGGAGAWA SA IBANG IBANG BAYAN NG CALIFORNIA
iii. NAMITAS NG MANSANAS SA OREGON AT WASHIGTON
iv. DALANGHITA SA FLORIDA
v. TANIMAN NG KAMATIS, LETSUGAS, REPOLYO AT IBA PANG GULAY
vi. SERBIDOR SA MGA RESTAWRAN
vii. NAGING UTUSAN
viii. NAGLILINGKOD SA ALASKA
ix. NAGPATAG NG BATO SA DAANG TREN SA NEVADA
TEMA: Hindi hadlang ang kahirapan upang maabot ang ating mga pangarap
TAO VS SARILI – Panloob na tunggalian. Pinapakita rito ang paglalaban ng
desisyon at pakiramdam ng tauhan
TAO VS TAO – Kasawian ng isang tao ay dulang ng kanyang kapwa
TAO VS LIPUNAN – Ipinapakita naman sa magiting na pakikibaka ng tauhan sa
mga kasawiang dulot ng panlipunang kanyang kinabibilangan
TAO vS KALIKASAN – Mga tauhan ay direktang naaapetuhan ng mga pwesa ng
kalikasan
KAHULUGAN AT MGA TUNGGALIAN SA NOBELA
NOBELA - Ang nobela ay isang mahabang likhang sining na nagpapakita ng mga
pangyayariing pinagdikit sa pamamagitian ng balangkas. ito ay hindi natatapos sa
isang upuan lamang dahil ito ay may mahabang kwento na may iba’t ibang tagpo.
ELEMENTO NG NOBELA
1. TAUHAN - Binibigyang-buhay ng manunulat sa kaisipan ng mga
mambabasa. Dapat gumagalaw nang alinsunod sa hinihingi ng tunay na
buhay.
2. TAGPUAN - Tumutulong sa pagbibigay ng linaw sa paksa, sa banghay at sa
tauhan. Hal.: barong-barong sa gilid ng estero maharlikang palasyo ng
hari
PANANAW - panauhang ginagamit ng may-akda
I. una - kapag kasali ang may-akda sa kwento
II. pangalawa - ang may-akda ay nakikipag-usap
III. pangatlo - batay sa nakikita o obserbasyon ng may- akda
TEMA - paksang-diwang binibigyan ng diin sa nobela
DAMDAMIN – Nagbibigay kulay sa mga pangyayari
PAMAMARAAN – Istili ng manunulat
PANANALITA – Diyalogong ginagamit sa nobela
SIMBOLISMO – Nagbibigay ng mas malalim na kahulugan sa tao, bagay, at
pangyayarihan
1.3 PUTTING KALAPATI LIBUTIN ITONG SANDAIGDIGAN
Isinulat ni: USMAN AWANG
TULA – Pinakamaikling uri ng panitikan
SUKAT – Tawag sa bilang ng pantig sa bawat taludtod ng tula
SAKNONG – Tawag sa grupo ng mga salita na may dalawa o higit pang taludtod na
bumubuo sat ula
MGA ELEMENTO NG TULA
1. TAGAPAGSALAYSAY (SPEAKER) – Tagapagsalita o nagsasalaysay ng tula
2. TAGAPAKINIG (AUDIENCE) – Tao o mga taong kinakausap ng nagsasalita
3. PAKSA (TOPIC) – Ang pangkalahatan o tiyak na paksa ng tula
4. TONO (TONE) – Tumutukoy sa saloobin ng may akda ukol sa paksa ng tula
5. TEMA (THEME) Tumutukoy sa pahayag ng may akda hinggil sa paksa ng
tula
 6. DIKSYON (DICTION) – Pagpili ng may-akda ng mga salitang gagamitin sa PANGATNIG - Ang bahagi ng pananalita na nag-uugnay ng salita,parirala, sugnay
tula at pangungusap.
7. SINTAKS O PALAUGNAYAN (SYNTAX) – Pagsasa-ayos ng mga salita, PANG-ANGKOP - ay nag-uugnay sa isang salita at sa salitang tinuturingan.
parirala at mga sugnay na ginamit sat ula
8. MATALINHAGANG PAGLALARAWAN (IMAGERY) – Mga salita o 1.5 MAKAKAPAGHINTAY ANG AMERIKA
pariralang ginamit ng may-akda upang matulungan ang mambabasa na
mailarawan sa isip ang mga sumusunod na pandama: pang-amoy, MAKAKAPAGHINTAY ANG AMERIKA
paningin, panlasa, pandinig at pandamdam (ni Dionisio S. Salazar)
9. TAYUTAY – (FIGURES OF SPEECH) - Tumutukoy sa mga patulang salita na
ginagamit upang ang dalawang bagay o larawan ay mapagtulad upang TAUHAN
gawing kawili-wili at makahulugan ang pananalita. 1. LIGAYA ABAD CORTEZ – Ang dalubguro
10. TUNOG (SOUND) - Ang paggamit ng mga patinig, katinig, diin at 2. DR. FIEDL CORTEZ – Ang kanyang bana
kombinasyon ng tatlo.
3. NORA MARTA – I n ani fidiel
11. RITMO (RHYTM) – Pag uulit ng diin sat ula.
4. ROSA AT BOY – Mga anak nina Fidel at Ligaya
DALAWANG URI NG TULA
TRADISYUNAL - sumusunod sa itinakdang panuntunan ng wika at sintaks. Ito ay TAGPUAN: Sa tirahan ng mga cortez, sa Maynila
may ritmo at tugma.
MAKABAGO - may sariling paraan ng pagpapahayag. Hindi ito gumagamit ng ANG TAUHAN BILANG ELEMENTO NG AKDANG PASALAYSAY
tugma, ayos at ritmo. TAUHAN - isang mahalagang elemento ng akdang pasalaysay tulad ng maikling
kuwento, epiko, parabula, pabula, at alamat.
IBA’T IBANG ANYO NG TULA
CINQUAIN – Binubuo ng limang liny ana may itinakdang bilang ng pantig o salita.
URI NG TAUHAN
Hindi magkakatugma ang mga salita rito
PANGUNAHING TAUHAN - Pinakamahalagang tauhan sa akda
HAIKU - Isang uri ng tulang binubuo ng 17 pantig
KATUNGGALING TAUHAN - sumasalungat o kalaban ng pangunahing tauhan
DIAMONTE - Isang tulang may hugis diamonte. Madaling isulat ang tulang ito.
PANTULONG NA TAUHAN - Ang pangunahing tungkulin nito sa akda ay ang
TULANG LIRIKO – May sukat at tugma
maging kapalagayang-loob o sumusuporta sa tauhan
- SUKAT: bilang ng pantig sa bawat taludtod na bumubuo ng saknong.
ANG MAY-AKDA - Sinasabing ang pangunahing tauhan at ang awtor ay lagi nang
- TUGMA: mga salitang magkakasing-tunog sa isang taludtod ng tula.
magkasama ng loob ng katha o kuwento

1.4 TATLONG MUKHA NG KASAMAAN IBA’T IBANG URI NG TAUHAN

Tatlong Mukha ng Kasamaan ni U Nu (Isinalin ni Gng. Salvacion M. Delas ROUND CHARACTER - may katangiang tulad ng isang totoong tao; nagbabago ang
Alas) kanyang katauhan sa kabuoan ng akda
1. Kasakiman 2. Galit 3. Kamangmangan
FLAT CHARACTER - tauhang hindi nagbabago ang pagkatao mula simula hanggang
sa katapusan ng akda.
MGA PANG-UGNAY
PANG-UKOL- ay nagdurugtong ng pangngalan sa iba pang mga salita sa
pangungusap.