40 Γυμνάσιο Ανίας Παρασκευής τάξη B' Μάθημα: Ιστορία Καθηγήτρια: Α Λεονάρδου, Ma.Ed.

Όνομα μαθητή/τριας:

Η εξασθένιση του Βυζαντίου και το σχίσμα με τη Δύση (σελίδες 53 — 58)

Η κρίση και οι απώλειες της αυτοκρατορίας κατά τον 110 αιώνα (1025 — 1081)

1. Στην περίοδο 1025 (θάνατος Βασιλείου Β' Μακεδόνα) — 1081 (άνοδος στο θρόνο του Αλεξίου Α'
Κομνηνού), ποιες μορφές πήρε η αποστρατικοποίηση του κράτους και πού οφείλεται;
2. Ποια προβλήματα αντιμετώπισαν οι επαρχιακοί αγροτικοί πληθυσμοί;
3. Γιατί υπήρξε πολιτική αστάθεια; Συμβουλευτείτε τον πίνακα των βυζαντινών αυτοκρατόρων στη σελ.
143.
4. Ποιες ήταν οι συνέπειες από την ανάθεση ανώτερων θέσεων σε ξένους; Να πάρετε στοιχεία και από
το παράθεμα της σελίδας 53.
5. Σχίσμα: Πότε και για ποιους λόγους κορυφώθηκε το σχίσμα μεταξύ των δύο Εκκλησιών (Ρώμης και
Κωνσταντινούπολης); Ποιες υπήρξαν οι συνέπειές του; Να μελετήσετε το παράθεμα της σελ. 58 και
την τελευταία παράγραφο της σελ. 39.
6. Ποια σημαντικά γεγονότα για την αυτοκρατορία συνέβησαν το 1071;
7. Πού οφείλεται η ήττα των Βυζαντινών στο Ματζικέρτ; Να πάρετε στοιχεία και από το παράθεμα της
σελίδας 54.
8. Εργασία συνδυαστική: Ποια υπήρξε η πορεία των βυζαντινών κτήσεων στη Νότια Ιταλία; Να αντλήσετε
στοιχεία από τις σελίδες 45, 46 και 53.

Οι Κομνηνοί και η μερική αναδιοργάνωση της αυτοκρατορίας

Η ενετική οικονομική διείσδυση και το σχίσμα των Εκκλησιών

9. Τι είναι ο θεσμός της Πρόνοιας; Ποιοι επηρεάστηκαν (θετικά και αρνητικά) από τη θέσπισή του;
10. Ποια η διαφορά της Πρόνοιας από το θεσμό των θεματικών στρατών; Να διαβάσετε τις ερωτήσεις 2
και 3 (σελ. 56) του βιβλίου σας και να απαντήσετε γραπτώς. Να αντλήσετε στοιχεία από το βιβλίο
(σελίδες 20, 32, 37 και 55) και από το παρακάτω παράθεμα.

Ο αριστοκρατικός πατριωτισμός των Κομνηνών: Εξυπηρέτησαν και οι δύο περίοδοι ( η εικονομαχική και των
Κομνηνών ) πριν απ΄ όλα την εθνική επιταγή, δηλαδή την αντιμετώπιση του εξωτερικού εχθρού. Και οι δύο...
εξαιτίας της αναγκαιότητας των καιρών, προκάλεσαν την στρατιωτικοποίηση της Αυτοκρατορίας, των θεσμών και
της κοινωνίας της. Κατά τη διάρκεια αυτών των δύο περιόδων έγινε δυνατό να κινητοποιηθεί το έθνος και να σωθεί
η βυζαντινή πατρίδα. Ωστόσο, η εικονομαχία και η περίοδος των Κομνηνών διαφέρουν σένα βασικό σημείο: τους
κοινωνικούς προσανατολισμούς των εμπνευστών τους. Ενώ οι Ίσαυροι στηρίχθηκαν κυρίως στο λαϊκό εθνικό
στοιχείο, οι Κομνηνοί έφεραν σε πέρας την προσπάθειά τους, ευνοώντας κυρίως την αριστοκρατία της χώρας,
δηλαδή τις μεγάλες αστικές και στρατιωτικές οικογένειες, που σφετερίστηκαν τον κρατικό μηχανισμό και έμειναν
πάντα αλληλέγγυες σε μία δράση σχεδόν οικογενειακή, γιατί πολλές από αυτές συνδέονταν μεταξύ τους με
οικογενειακούς δεσμούς, Ε. Γλύκατζη- Αρβελέρ, Η πολιτική ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, μετ. Τ.
Δρακοπούλου, Αθήνα 1977, 83.

11. Αλέξιος Α' Κομνηνός (1081-1118)

11.1 Πώς αντιμετώπισε τους εξωτερικούς εχθρούς στη Μικρά Ασία και τα Βαλκάνια; (σελ. 55)
11.2 Γιατί υπέγραψε το χρυσόβουλο το 1082; Ποιοι ήταν οι όροι του; (σελ, 57)
11.3 Ποια ήταν τοι βραχυπρόθεσμα (στρατιωτικά ) και μακροπρόθεσμα (οικονομικά) αποτελέσματα
αυτής της συμφωνίας με τους Βενετούς;
11.4 Ποιος ήταν ο πρώτος αυτοκράτορας που παραχώρησε προνόμια σε ιταλικές πόλεις και γιατί; (σελ.
46).
12. Να μελετήσετε στον διπλανό χάρτη την
επιθετική πολιτική των Νορμανδών
εναντίον των βυζαντινών κτήσεων.

13. Ιωάννης Κομνηνός (1118 — 1143)

13.1 Πώς αντιμετώπισε τους εξωτερικούς εχθρούς στη Μικρά Ασία και τα Βαλκάνια; (σελ. 55)
14. Μανουήλ Α' Κομνηνός (1143 — 1180)
14.1 Πώς αντιμετώπισε τους εξωτερικούς εχθρούς στη Μικρά Ασία και τα Βαλκάνια; (σελ. 55)
14.2 Πώς χαρακτηρίζεται η εσωτερική του πολιτική; Πώς αυτή αντιμετωπίστηκε από τους ξένους και
τους Έλληνες; Να συγκρίνετε το παράθεμα της σελ. 55 με αυτό της σελ. 53.
14.3 Τι συνέβη στο Μυριοκέφαλο το 1176; Πού οφείλεται το αποτέλεσμα της μάχης;
14.4 Να εντοπίσετε στο χάρτη της Μ. Ασίας το Ματζικέρτ και το Μυριοκέφαλο και να αναφερθείτε στα
αποτελέσματα των δύο αυτών μαχών. Να αντλήσετε στοιχεία και από τα παραθέματα.

Ματζικέρτ και Μυριοκέφαλον: Και στέλνοντας αγγελιαφόρους (ο Μανουήλ Κομνηνός) ανακοίνωσε τα

συμβάντα στους Κωνσταντινουπολίτες, παρουσιάζοντας τον εαυτό του κατά κάποιο τρόπο ομοιοπαθή με
το Ρωμανό Διογένη, καθώς ο αυτοκράτορας εκείνος, όπως και αυτός ο Ιδιος, κήρυξε κάποτε τον πόλεμο
στους Τούρκους, αλλά έχασε το μεγαλύτερο μέρος του στρατού και πιάστηκε αιχμάλωτος.

Οι μικρασιατικοί πληθυσμοί αφανίζονται από τις σφαγές και την πείνα: Από την αρχή της χρονιάς
(1079-1080) η πείνα ερήμωσε τις περιοχές που κατοικούσαν οι Χριστιανοί, οι οποίες είχαν ήδη αφανισθεί
από τις άγριες και φονικές τουρκικές ορδές. Καμιά επαρχία δεν διέφυγε την ερήμωση. Παντού οι
Χριστιανοί είχαν παραδοθεί στην κόψη του σπαθιού ή είχαν σκλαβωθεί με αποτέλεσμα να σταματήσουν
οι καλλιέργειες των αγρών και να υπάρχει έλλειΨη Ψωμιού. οι γεωργοί και οι εργάτες είχαν σφαγεί ή
είχαν οδηγηθεί στην αιχμαλωσία και στη σκλαβιά. Η πείνα είχε απλωθεί παντού. Πολλές επαρχίες ήταν
έρημες από τους κατοίκους τους. Το ανατολικό έθνος (οι Αρμένιοι) δεν υπήρχε πια και η χώρα των
Ελλήνων έκειτο σε ερείπια.