KONU: : NEZAKET ZİYARETİ - SEKTÖR DURUMUNA GENEL BAKIŞ
KATILIMCILAR: : GÜYAD, CEM ÖZKÖK, KÜRŞAT KEZKAN BERKE AYGÜN
Gündeme getirilen konular ve alınan geri bildirimler aşağıda sunulmuştur.
A- ARZ GÜVENLİĞİNİN SAĞLAMASI
Arz güvenliğinin sağlanması ve kapasite problemlerinin büyüyerek devam edeceğinin öngörüldüğü özellikle yaz döneminde gerekli tedbirlerin alınması. Bunun için de sisteme bağlı olmasına rağmen devrede olmayan tüm kapasitelerin/santrallerin (lisanssız veya lisanslı ve kaynak farkı olmaksızın) devreye alınması için gerekli işlemlerin yapılması a. Lisanssız atıl kapasitelerin devreye alınması EİGM: Lisanssız projelere çok dikkatli yaklaşılmasının gerektiği, izin verilmesi halinde bunun suiistimale açık noktalarının olabileceği, kurumsal yatırımcılarda bu tip işlemlerin olmayacağının bilinmesine rağmen kötü niyetli yatırımcıların olabileceği kaygısının taşındığı örneğin bu tip bir izin verilmesi halinde panel sayısının arttırılarak mekanik kapasitenin artırılması yoluna gidilebileceği, vurgulanmıştır. Konunun EPDK ile ilgili olduğu ifade edilmiştir. GÜYAD: 1MW için verilen alan sabit olduğu, bu alanın büyütülemeyeceği ve bu alana kurulabilecek olan mekanik gücün/ elektriksel gücün en fazla 1.2 oranında olabileceği; bunun yanı sıra panel eklemek isteyen olsa bile piyasada panel de bulunmadığı; özellikle klima yükünün en üst noktada olduğu anda atıl üretim olduğu, zaten bazı santrallerde invertörlerin değişmesi gerekebileceğinden fazla üretim de yapamayacağı, ancak mevcut atıl duran kapasitenin arz güvenliği nedeniyle kullanılmasının ülke
ENERJİ YATIRIMCILARI DERNEĞİ
Aziziye Mahallesi Piyade Sokak No:19 Çankaya/Ankara Tel 0312 438 11 50 Hitit Vergi Dairesi 4330481940 www.guyad.org menfaatine olduğu ifade edilerek, KURUMSAL YAPILARIN KÖTÜ NİYETLİ ÖRNEKLERE feda edilmemesi gerektiği vurgulanmıştır. b. Sisteme bağlı olmasına rağmen devrede olmayan tüm santrallerin yatırımcı rızasına bağlı olarak kiralanarak EÜAŞ tarafından işletilmesi ve devreye alınması EİGM: Konu ile ilgili olarak bu santrallerin kapasite miktarları ve verimlilik oranlarının toplanarak, varsa teklif edilen modelle birlikte sunulması talep edilmiştir. c. Acilen GES projelerinin devreye alınabilmesi için panel tedariki terminlerinin hızlandırılması amacıyla gerekli çalışmaların yapılması GÜYAD: Hibrit santrallerin ivedilikle yapılması arzu ediliyorsa, gelecek sene ile ilgili olarak yerlilik oranlarına ilişkin belirleme yapılırken panel üretim kapasitesinin dikkate alınması talep edilmiştir. (Yerlilik oranlarının aynı kalması talep edildi) EİGM: Yerlilik oranlarında değişiklik olabilmesinin bugünkü şartlarla öngörülmediği ifade edilmiştir.
B- YATIRIMCILARI ENDİŞELENDİREN UYGULAMALARDAN
KAÇINILARAK, YATIRIM İKLİMİNİN KORUNMASI a. Geçmişe dönük uygulama yapılmaması (bağlantı kapasitesi üzerinde verilen miktarın geri istenmesi) Fizibiliteleri bozucu, öngörülemeyen veya hesaplanamayan işlemlerden kaçınılması Piyasa enstrümanları dışında piyasalara müdahalelerden kaçınılması Konu detaylı olarak aktarılmıştır. Dava konusu yapılan uygulamanın yatırımcıların iştahını kaçırıcı ve tedirgin edici bir uygulama olduğu ifade edilerek, yatırımcının birden fazla kez bu konuda cezalandırıldığı ifade edilmiştir. b. YEKA sözleşmelerinde yapılan değişiklikle piyasaya satış yapılabilir olunan dönemde arz güvenliği maddesinin uygulanmaması EİGM: Uygulamanın geçici olduğu, uzun vadede devam etmeyeceğinin düşünüldüğünü ifade etmiştir. GÜYAD: Arz güvenliği maddesinin kısa süreli olduğu ifade edilmesine rağmen, en iyi ihtimalle 2 sene sonra devreye girecek olan
ENERJİ YATIRIMCILARI DERNEĞİ
Aziziye Mahallesi Piyade Sokak No:19 Çankaya/Ankara Tel 0312 438 11 50 Hitit Vergi Dairesi 4330481940 www.guyad.org projelerin bundan muaf tutulmamasının uygulamanın kısa süreli olmayacağını gösterdiği ifade edilmiştir. Diğer taraftan bir kısım yatırımcının bu uygulamanın varlığını dikkate alarak işlem yaparken bir kısım yatırımcının uygulamanın olmayacağına ilişkin hesap yapmakta olduğu belirtilmiştir. Bu durumun da adaletsizlik yaratmakta olduğu vurgulanmıştır. EİGM: Şu andaki enflasyonla fiyatlarla 1200 rakamının aşağı gelmeyeceği ifade edilmiştir.1200 rakamının ihaleli satış rakamları ile karşılaştırıldığında çok iyi olduğu vurgulanarak, bankalardan kredi bulunması yönünde sıkıntı olmayacağı zira finans kuruluşları karlarına bakıldığında hepsinin krizde bile çok kar elde eden kuruluşların başında geldiği vurgulanmıştır. c. Hibrit projelerde santral sahası limitinin fizibil noktaya çekilmesi GÜYAD: Özellikle JES’lerde hibrit yapılabilmesi için santral sahası tanımının ruhsat sahası olarak değiştirilmesinin, hibrit projelerin önünü açacağı vurgulanmıştır. EİGM: Bu şekilde işlem yapılması halinde hat çekme gerektiği durumda dağıtım şirketi münhasır bölgesine girmesi nedeniyle hat çekilemeyeceği ifade edilmiştir. Bunun da kanunun lafsına aykırı olduğu zira alt yapının yeni yatırım gerektirmeden kullanılacağına ilişkin gerekçede ifade olduğu vurgulanmıştır. d. Hibrit projelerde Tarım ve Orman Bakanlığı izinlerinin hızlandırılması ve engellerin kaldırılması EİGM: Arz güvenliği toplantısında bu problemlerin dile getirildiği belirtilmiştir.
C- YENİ PROJELER İÇİN GEREKLİ ADIMLARIN ATILMASI
a. İletim – dağıtım hatlarının güçlendirilmesi GÜYAD - Sistem alt yapısının çok ciddi olarak rehabilite edilerek ivedilikle geliştirilmesinin gerektiği vurgulanmıştır Özellikle dağıtım bölgelerinden, arz güvenliği amacıyla elektriksel gücün üzerinde enerji verilmesi için talep edilen miktarların oransal ve miktarsal olarak çok küçük olmasına rağmen, sistemin uygun olmaması nedeniyle izin verilmediği belirtilmiştir.
ENERJİ YATIRIMCILARI DERNEĞİ
Aziziye Mahallesi Piyade Sokak No:19 Çankaya/Ankara Tel 0312 438 11 50 Hitit Vergi Dairesi 4330481940 www.guyad.org EİGM: Konuya ilişkin hangi projelerde/bölgelerde sıkıntı yaşandığının bildirilmesi talep edilmiştir. a. YEKA ihalelerinde ETKB tarafından gerekli ölçüm ve alt yapının sağlanarak ihalelere çıkılması GÜYAD: İlgili ihale bölgesinde tüm izinler alınmış olarak ihaleye çıkılması talep edilmiş, ve projelerin hızlandırılması adına doğru bir yöntem olabileceği belirtilmiştir. EİGM: Tüm izinlerin alınması için gerekli yardımlarda ve hatta devreye girip girişimlerde bulundukları ifade edilmiştir. b. YEKA ihaleleri dışındaki kapasite tahsisleri yöntemlerinin de kullanılması, MW başına verilecek bir ödeme planı üzerinden de projelerin yarıştırılması GÜYAD: MW başına verilecek bir ödeme planı yönteme ile projelerin hızla devreye girmesinin sağlanabileceği ifade edilmiştir. EİGM: YEKA modeli ile daha ucuz enerji sağlandığı belirtilmiştir. c. OSB’lerin yakınında yenilenebilir enerji sanayi bölgeleri tesis edilerek yerinden tüketim ve üretimin teşvik edilmesi EİGM: Bu konu üzerinde çalışmalarının olduğu ifade edilmiştir. d. Kararsız yenilenebilir enerji kaynaklarından kararlı üretim yapacak olan yatırımcılara ihalesiz olarak alım garantisi verilerek kapasite tahsisi yapılması (depolamanın teşvik edilmesi) GÜYAD: Depolama konusunun teşvik edilerek, farklı teknolojiler için farklı destekleme rakam ve modellerinin geliştirilmesi talep edilmiştir. Depolama gibi projelerde, piyasa fiyatları üzerinden proje finansmanı yapılması halinin kredi maliyetlerini yükselttiği göz önüne alınarak döviz endeksli taban getirilerek destekleme sağlanması talep edilmiştir. EİGM: Bu konu üzerinde halen çalışmalarının olduğu, çalışmalar gelişince yatırımcılarla konunun detaylarının paylaşılacağı belirtilmiştir.
D- Yeni YEKDEM bedel ve sürelerinin ivedilikle ve günün şartlarına uygun
olarak projelerin yapılabilirliğini sağlayıcı şekilde belirlenmesi
ENERJİ YATIRIMCILARI DERNEĞİ
Aziziye Mahallesi Piyade Sokak No:19 Çankaya/Ankara Tel 0312 438 11 50 Hitit Vergi Dairesi 4330481940 www.guyad.org İvedilikle yeni YEKDEM rakamlarının kaynak farklılıkları dikkate alınarak daha uzun süre için belirlenmesi gerektiği ifade edilmiştir. Ayrıca arz güvenliği için belirlenmiş olan 1200 TL limitinin farklı kaynaklar için aynı rakam olmasının (özellikle YEKDEM’den çıkacak olanlar, 1.YEKDEM’e giremeyen ve kaynak maliyeti olanlar ve işletme maliyeti yüksek olan tesislerin işletilmesi kararı alınırken) doğru bulunmadığı ifade edilmiştir. Saygılarımızla. GÜYAD
ENERJİ YATIRIMCILARI DERNEĞİ
Aziziye Mahallesi Piyade Sokak No:19 Çankaya/Ankara Tel 0312 438 11 50 Hitit Vergi Dairesi 4330481940 www.guyad.org