Buod ng Noli Me Tangere (Kabanata 1 – 5)

Kabanata 1 – Isang Pagtitipon

Isang marangyang salu-salo ang ipinag-anyaya ni Don Santiago de los Santos na higit na
popular sa taguring Kapitan Tiago. Ang handaan ay gagawin sa kanyang bahay na nasa daang
Anluwage na karatig ng Ilog-Binundok.

Ang paayaya ay madaling kumalat sa lahat ng sulok ng Maynila. Bawat isa ay gustong
dumalo sapagkat ang mayamang Kapitan ay kilala bilang isang mabuting tao, mapagbigay at
laging bukas ang palad sa mga nangangailangan. Dahil dito, ang iba ay nababalino kung ano
ang isusuot at sasabihin sa mismong araw ng handaan.

Nang gabing iyon dagsa ang mga panauhin na gaya ng dapat asahan. Puno ang
bulwagan. Ang nag-iistima sa mgta bisita ay si Tiya Isabel, isang matandang babae na pinsan
ng may-bahay. Kabilang sa mga bisita sina Tinyente ng guardia civil, Pari Sibyla, ang Kura
paroko ng Binundok, si Padre Damaso na madaldal at mahahayap ang mga salita at dalawang
Paisano. Ang isa ay kararating lamang sa Pilipinas.

Ang kararating na dayuhan ay nagtatanong tungkol sa mga asal ng mga katutubong

Pilipino. Ipinaliwanag niya na ang pagpunta niya sa bansa ay sarili niyang gastos. Ang pakay
ng kanyang paglalakbay ay upang magkaroon ng kabatiran tungkol sa lupain ng mga Indiyo.

Nagkaroon ng mainitang balitaktakan ng mabanggit ng dayuhan ang tungkol sa

monopolyo ng tabako. Nailabas ni Pari Damaso ang kanyang mapanlait na ugali. Nilibak niya
ang mga Indiyo. Ang tingin niya sa mga ito ay hamak at mababa. Lumitaw din sa usapan ang
panlalait ng mga Espanyol tungkol sa mga Pilipino noong mga nakalipas na araw. Mapanlibak
si Pari Damaso. Kung kaya’t iniba ni Pari Sibyla ang usapan.

Napadako ang usapan tungkol sa pagkakalipat sa ibang bayan ni Padre Damaso

pagkatapos ng makapagsilbi sa loob ng 20 taon bilang kura paroko ng San Diego. Sinabi niya
kahit na ang hari ay hindi dapat manghimasok sa pagpaparusa ng simbahan sa mga erehe.

Pero, ito ay tinutulan ng Tinyente ng Guardia Civil sa pagsasabing may karapatan ang
Kapitan Heneral sapagkat ito ang kinatawan ng hari ng bansa.

Ipinaliwanag pa ng Yinyente ang dahilan ng pagkakalipat ni Pari Damaso. Ito, umano

ang nag-utos na hukayin at ilipat ang bangkay ng isang marangal na lalaki na napagbintangang
isang erehe ng pari dahil lamang sa hindi pangungumpisal.

Ang ginawa ay itinuturing na isang kabuktutan ng Kapitan Heneral. Kung kaya inutos
nito ang paglilipat sa ibang parokya ang paring Pransiskano bilang parusa. Nagpupuyos sa
galit ang pari kapag naaalala niya ang mga kasulatang nawaglit.

Iniwanan na ni Tinyente ang umpukan, pagkatapos nitong makapagpaliwanag. Sinikap

ni Pari Sibyla na pakalmahin ang loob ni Pari Damaso. Lumawig muli ang talakayan.
Dumating ang ilan pang mga bagong panauhin. Ilan sa mga ito ay ang mag-asawang sina Dr.
de Espadaña at Donya Victorina.

Kabanata 2 – Si Crisostomo Ibarra

Dumating si Kapitan Tiyago at si Ibarra na luksang-luksa ang kasuotan. Binating lahat

ni Kapitan ang mga panauhin at humalik sa kamay ng mga pari na nakalimot na siya ay
bendisyunan dahil sa pagkabigla. Si Pari Damaso ay namutla ng makilala si Ibarra.

Ipinakilala ni Kapitan Tiyago si Ibarra sa pagsasabing ito ay anak ng kanyang kaibigang

namatay at kararating lamang niya buhat sa pitong taong pag-aaral sa Europa. Malusog ang
pangangatawan ni Ibarra, sa kanyang masayang mukha mababakas ang kagandahan ng ugali.
Bagamat siya ay kayumanggi, mahahalata rin sa pisikal na kaanyuan nito ang pagiging dugong
Espanyol.

Tinangkang kamayan ni Ibarra si Pari Damaso sapagkat alam niyang ito ay kaibigang
matalik ng kanyang yumaong ama. Ngunit, ito ay hindi inamin ng Pari. Totoo, siya ang Kura
sa bayan. Pero, ikinaila niyang kaibigan niya ang ama ni Ibarra.

Napahiya si Ibarra at iniatras ang kamay. Dagling tinalikuran niya ang Pari at
napaharap sa Tinyenteng kanina pa namamasid sa kanila. Masayang nag-usap sina Tinyente at
Ibarra. Nagpapasalamat ang Tinyente sapagkat dumating ang binata ng walang anumang
masamang nangyari. Basag ang tinig ng Tinyente ng sabihin niya sa binata na nasa nito ay higit
na maging mapalad sa kanyang ama. Ayon sa Tinyente, ang ama ni Ibarra ay isang taong
mabait. Ang ganitong papuri ay pumawi sa masamang hinala ni Ibarra tungkol sa kahabag-
habag na sinapit ng kanyang ama.

Ang pasulyap ni Padre Damaso sa tinyente ay sapat na upang layuan niya ang binata.
Naiwang mag-isa si Ibarra sa bulwagan ng walang kakilala.

Tulad ng kaugaliang Aleman na natutuhan ni Ibarra buhat sa kanyang pag-aaral sa

Europa, ipinakilala niya ang kanyang sarili sa mga nanduruong kamukha niyang panauhin.
Ang mga babae ay hindi umimik sa kanya. Ang mga lalaki lamang ang nagpapakilala rin sa
kanya. Nakilala niya ang isang binata rin na tumigil sa pagsusulat.

Malapit ng tawagin ang mga panauhin para maghapunan, nang lumapit si Kapitan
Tinong kay Ibarra para kumbidahin sa isang pananghalian kinabukasan. Tumanggi sa anyaya
ang binata sapagkat nakatakda siyang magtungo sa San Diego sa araw na naturan.

Kabanata 3 – Ang Hapunan

Isa-isang nagtungo ang mga panauhin sa harap ng hapagkainan. Sa anyo ng kanilang

mga mukha, mahahalata ang kanilang pakiramdam. Siyang-siya si Pari Sybyla samantalang
banas na banas naman si Padre Damaso. Sinisikaran niya ang lahat ng madaanan hanggang sa
masiko niya ang isang kadete. Hindi naman umiimik ang Tinyente. Ang ibang bisita naman ay
magiliw na nag-uusap at pinupuri ang masarap na handa ni Kapitan Tiyago. Nainis naman si
Donya Victorina sa Tinyente sapagkat natapakan ang kola ng kanyang saya habang tinitignan
nito ang pagkakulot ng kanyang buhok.

Sa may kabisera umupo si Ibarra. Ang magkabilang dulo naman ay pinagtatalunan ng

dalawang pari kung sino sa kanila ang dapat na lumikmo roon.

Sa tingin ni Pari Sibyla, si Pari Damaso ang dapat umupo roon dahil siya ang padre
kumpesor ng pamilya ni Kapitan Tiyago. Pero, si Pari Sibyla naman ang iginigiit ng Paring
Pransiskano. Si Sibyla ang kura sa lugar na iyon, kung kaya’t siya ang karapat-dapat na
umupo.

Anyong uupo na si Sibyla, napansin niya ang tinyente at nagkunwang iaalok ang
upuan. Pero, tumanggi ang Tinyente sapagkat umiiwas siyang mapagitnaan nang dalawang
pari.

Sa mga panauhin, tanging si Ibarra lamang ang nakaisip na anyayahan si Kapitan

Tiyago. Pero, kagaya ng may karaniwang may pahanda, magalang na tumanggi ang Kapitan
sabay sabing huwag mo akong alalahanin.

Sinimulan ng idulot ang pagkain. Naragdagan ang pagpupuyos ng damdamin ni Pari

Damaso nang ihain ang Tinola. Paano puro upo, leeg at pakpak ng manok ang napunta sa
kanya. Ang kay Ibarra ay puro masasarap na bahagi ng tinola. Hindi alam ng pari, sadyang
ipinaluto ng Kapitan ang manok para kay Ibarra.

Habang kumakain, nakipag-usap si Ibarra sa mga ibang panauhin na malapit sa

kinaroroonan niya. Batay sa sagot ng binata sa tanong ni Laruja, siya ay mayroon ding pitong
taong nawala sa Pilipinas. Bagamat, wala siya sa bansa, hindi niya nakakalimutan ang kanyang
bayan. At sa halip, siya ang nakalimutan ng bayan sapagkat ni wala man lang isang taong
nakapagbalita tungkol sa masaklap na sinapit ng kanyang ama. Dahil sa pahayag na ito ni
Ibarra, nagtumibay ang paniniwala ng tinyente na talagang walang alam ang binata sa tunay na
dahilan ng pagkamatay ng kanyang amang si Don Rafael.

Tinanong ni Donya Victorina si Ibarra na bakit hindi man lang ito nagpadala ng hatid-
kawad, na kagaya ng ginawa ni Don Tiburcio nang sila ay magtaling-puso.

Nasa ibang bayan ako nitong mga huling dalawang taon, tugon naman ni Ibarra.

Nalaman ng mga kausap ni Ibarra na marami ng bansa ang napuntahan nito at marami
ng wika ang kanyang alam. Ang katutubong wikang natutuhan niya sa mga bansang
pinupuntahan niya ang ginagamit niya sa pakikipagtalastasan. Bukod sa wika, pinag-aaralan
din niya ang kasaysayan ng bansang kanyang pinupuntahan partikular na ang tungkol sa
Exodo o hinay-hinay na pagbabago sa kaunlaran.
Kabanata 4: Erehe at Pilibustero

Naglakad na si Ibarra na hindi batid ang destinasyon. Nakarating siya hanggang sa

may Liwasan ng Binundok . Sa maraming taong pagkakawala niya sa bayan,wala pa ring
pagbabago sa kanyang dinatnan. Sa paggala-gala ng kanyang paningin, naramdaman niyang
may dumantay na kamay sa kanyang balikat. Si Tinyente Guevarra, na sumunod sa kanya
upang paalalahanan na mag-ingat din sapagkat nangangamba siyang baka matulad siya
(Ibarra) sa sinapit ng kanyang ama. Nakiusap si Ibarra na isalaysay ng Tinyente ang tungkol sa
buhay ng kanyang ama sapagkat tunay na wala siyang nalalaman dito.

Sinabi ni Ibarra na sumulat and kanyang ama sa kanya may isang taon na ang
nakakalipas. Nagbilin si Don Rafael (ama ni Ibarra) na huwag nitong ikagugulat kung sakali
mang hindi siya makasulat sapagkat lubha siyang abala sa kanyang mga gawain.

Ganito ang salaysay ng Tinyente: Si Don Rafael ay siyang pinakamayaman sa buong

lalawigan. Bagamat siya ay iginagalang, may ilan din namang naiinggit. Ang mga nuno nila
ay mga Kastila. Ang mga Kastila dahil sa kasawian ay hindi gumagawa ng mga nararapat.
Ang masasama sa Espanya ay nakakarating sa Pilipinas. Si Don Rafael ay maraming mga
kagalit na mga Kastila at pari. Ilang buwan pa lamang nakakaalis sa Pilpinas si Ibarra, si Don
Rafael at Pari Damaso ay nagkasira. Diumano, di nangungumpisal si Don Rafael.

Nabilanggo si Don Rafael dahil sa pagkakaroon ng mga lihim na kaaway.

Pinagbintangan pa siya ang pumatay sa isang mangmang at malupit na artilyerong naniningil
ng buwis ng mga sasakyan. Pero hindi naman totoo.

Isang araw may isang grupo ng mga bata na sinigawan ang Artilyero ng ba be bi bo bu
na labis na ikinagalit nito. Pinukol ng kanyang tungkod ng Artilyero ang mga bata. Isa ang
sinampalad na tinamaan at nabuwal. Pinagsisipa niya ito. Napatiyempo namang nagdaraan si
Don Rafael. Kinagalitan niya ang Artilyero. Pero, ito ay lalong nagpuyos sa galit at si Don
Rafel ang kanyang hinarap. Walang nagawa si Don Rafael kung hindi ipagtanggol ang sarili.

Sa hindi malamang dahilan, bigla na lamang sumuray-suray ang artilyero at dahan-

dahang nabuwal. Terible ang kanyang pagkakabuwal sapagkat ang kanyang ulo ay tumama sa
isang tipak na bato. Nagduduwal ito at hindi nagkamalay hanggang sa tuluyang mapugto ang
hininga.

Dahil dito, nabilanggo di Don Rafael. Pinagbintangan siyang erehe at pilibustero.

Masakit sa kanya ang ganito sapagkat iyon ang itinuturing na pinakamabigat na parusa.

Pero, lalong nadagdagan ang bigat sa kanyang dibdib. Pinaratangan din siyang
nagbabasa ng mga ipinagbabawal na aklat (El Correo de Ultramar) at diyaryo, nagtatago ng
larawan ng paring binitay, isinakdal sa salang pangangamkam ng lupain at nagbibigay ng
tulong sa mga tulisan.

Gumawa siya (ang Tinyente) ng paraan para tulungan si Don Rafael at sumumpang ito
ay marangal na tao. Katunayan, siya ay kumuha ng isang abugadong Pilipino na si G.A. at
G.M. Ito ay pagkaraang lumitaw sa pagsusuri na ang ikinamatay ng artilyero ay nag pamumuo
ng dugo sa ulo nito.
Kabanata 5: Isang Bituin sa Gabing Madilim

Sakay ng kalesa, dumating si Ibarra sa Fonda de Lala (ito ay isang uri ng panuluyan, na
tinutuluyan niya kapag siya ay nasa Maynila). Kaagad na nagtuloy si Ibarra sa kanyang silid at
naupo sa isang silyon. Sa sinapit ng ama, gulong-gulo ang isip nito. Maya-maya ginala ang
paningin sa kalawakan ng himpapawid.

Mula sa bintana, natanaw niya ang isang maliwanag na bahay sa kabila ng ilog.
Naririnig niya ang kalansing ng mga kubyertos at pinggan. Dinig din niya ang tugtugin ng
orkestra.

Kung nagmasid lamang ng husto sa bahay na iyon si Ibarra, makikita niya kung sinu-
sino ang naroroon. May isang magandang binibini na nababalot ng manipis na habi,may suot
na diyamante at ginto. Sa likuran naman may mga anghel, pastol at dalagang nag-aalay ng
bulaklak. Ang mga umpukan naman ng mga Kastila, Pilipino, pari, Intsik, militar ay nakatuon
lahat sa kagandahan ni Maria Clara. Giliw na giliw silang nakatingin sa dalaga, maliban sa
isang batang Pransiskano na payat at putlain. Iba ang kanyang nadarama. Si Pari Sibyla ay
siyang-siya sa pakikipag-usap sa mga dilag samantalang si Donya Victoria ay matiyagang
inaayos ang buhok ng dalagang hinahangaan ng lahat.

Dahil sa pagal ang isip at katawan ni Ibarra sa paglalim ng gabi, madali siyang
nakatulog at nagising kinabukasan na. Ang tanging hindi inabot ng antok ay ang batang
Pransiskano.