BIOLOGIA – EWOLUCJA

1) ŹRÓDŁA WIEDZY O EWOLUCJI

Gatunki do siebie podobne (np.: budową ciała) można połączyć w grupy. W ten sposób
wyodrębniono rodziny ssaków, oraz wyższe grupy, gromady typy i królestwa.
Gatunki bardziej do siebie podobne, są ze sobą bliżej spokrewnione, niedawno miały wspólnego
przodka, a większe różnice w gatunkach świadczą o bardziej odległych korzeniach.

Dzięki temu, że wszystkie organizmy wywodzą się od wspólnego praprzodka, od jednej najprostszej
formy życia można powiedzieć że słoń i bakteria są w pewnym stopniu ze sobą spokrewnione.

Na podstawie tego można sformułować wniosek, że wszystkie organizmy podlegają ewolucji.

Jest to proces stopniowych zmian budowy ciała, sposobu życia, upodobań pokarmowych lub innych
cech gatunkowych, prowadzący do powstania nowego gatunku. Zmiany te wynikają ze zmian
zachodzących w środowisku.

Z czasem z gatunku wyjściowego powstaje kilka gatunków potomnych.

Ewolucję potwierdzają bezpośrednie i pośrednie dowody, dostarczane przez różne dziedziny nauki,
m.in. paleontologię, anatomię i genetykę.

DOWODY EWOLUCJI

Bezpośrednie Pośrednie

Pozwalają śledzić kolejność pojawiania się opierają się na analizie

Poszczególnych form organizmów podobieństw oraz różnic

W budowie i sposobie funkcjonowania

Skamieniałości – szczątki i ślady działalności organizmów zachowane w osadach skorupy ziemskiej.

Stanowią ważne źródło wiedzy o przeszłości.

STRUKTURY HOMOLOGICZNE I ANALOGICZNE

Aby sprawdzić czy dwa gatunki są ze sobą blisko czy daleko spokrewnione, porównuje się ich budowę
narządów. U organizmów blisko spokrewnionych narządy mają podobną budowę i pochodzenie.
Takie narządy nazywamy strukturami homologicznymi. Natomiast u organizmów daleko
spokrewnionymi narządy mają odmienną budowę i pochodzenie, nazywamy je wtedy strukturami
analogicznymi.
STRUKTURY HOMOLOGICZNE

Mają wspólne pochodzenie i budowę wewnętrzną, choć często jednak różnią się wyglądem,
ponieważ podczas rozwoju ewolucyjnego zostały przystosowane do pełnienia innych funkcji, np.: koń
i nietoperz

STRUKTURY ANALOGICZNE

Mają do siebie podobny wygląd, ponieważ wykształciły się w zbliżonych warunkach środowiska.
Jednak ich budowa i pochodzenie są różne, co świadczy o braku bliskiego pokrewieństwa gatunków.
Upodabnianie się się do siebie organizmów, pod wpływem podobnych czynników środowiska które
nie są ze sobą blisko spokrewnione nazywamy konwergencją. Przykładem jest opływowy kształt
rekina i delfina, chociaż należą do różnych gromad kręgowców, lecz oboje zostali przystosowani do
życia w wodzie.

Tu się coś zjebało xd

Dobór naturalny

Większość zwierząt wydaje więcej potomstwa niż to konieczne, np. ryba składa tysiące jaj. Jednak
zasoby środowiska są ograniczone i niewystarczające dla wszystkich. Organizmy konkurują więc o
dostęp do pokarmu, wody, miejsca do życia czy partnera do rozrodu. Te konkurencje Darwin nazwał
walką o byt.

Wygrywają ją osobniki najbardziej przystosowane do warunków środowiska, czyli najsilniejsze,

najbardziej odporne na choroby i najskuteczniej zdobywające pożywienie. To one mają szanse dożyć
wieku rozrodczego i przekazać swoje geny następnemu pokoleniu. Mechanizm sprawiający, że
przeżywają osobniki najlepiej przystosowane do środowiska Darwin nazwał doborem naturalnym

Dobór sztuczny

Hodowcy roślin i zwierząt wybierają z każdego pokolenia osobniki o odpowiadającym im cechach i

tylko te przeznaczali do dalszego rozrodu. Z czasem ta selekcja doprowadziła do utrwalenia się
pożądanych cech i powstania nowej rasy zwierzęcia lub rośliny. Takie działanie nazywamy doborem
sztucznym. Gdy mamy do dyspozycji różne rasy zwierząt, możemy je krzyżować i otrzymywać nowe
rasy potomne inne od gatunku wyjściowego. Tak hodowcy uzyskali m.in. odmiany roślin odpornych
na choroby czy rasy krów dających więcej mleka