Volume 14, Issue 13
Our Words
Weekly Issue
“ N E W
SPECIAL
POINTS OF PSA
INTEREST: Megjithse jetoj lar pertej oqeanit atllantik
gjithmone vendlindja me theret.Ajo eshte
 Public announce- brenda vetes sime.Isha ne vere ne Shqiperi
pas me shume se 7 vjetesh pas vdekjes se
ment babait.Me dhimbje ju them dhe shume
sinqerisht cdo gje ishte bastardu-
 No Sided articles ar.Vendlindja ime kish humbur identitetin
and no restriction dhe Tirana kryeqyteti i vendit tim gjithashtu
ishte asfiksuar nuk kish oksigjen.Po e bej
for our members, kete statement sot duke mare shkas nga
our guest and our debati per Elbasanin qytetin tim te
vendlindjes.Elbasan qytet i bukur ne kerthiz
friends. te Shqiperise bijt e tu porsi flutur arrin
librate diturise.Sa bukur e ka thene Po sot
 Latest needs for our elbasan si me je porsi ai lisi i rrzuem perd-
he.Tek degjoja ministrene arsimit me vinte
community and the kew se sa injorante ishte .Sa keq kushe
latest resolutions drejton arsimine vendit.Elbasani moj zonje e
pashe vete ishte katandisur shuke keq.ne
 Our Free Voice qender kur i thoshim dikur tek 5 maji e deri
tek dera e babait tim rruga e pashtruar gropa
through our words. gropa.Qyteti i mbuluar me nje mjergull tymi
saqe une u semura vetem uje pija nga ajri i
ndotur.Blihej uji kur elbasani ka pasur uje
me bollek.Papunesia ishte ne kulm .te gjithe
te rinjte donin te largoheshin se nuk ka
I N S I D E T H I S pune.Kur futeshe neper dyqane kishte mall
I S S U E : po nuk kishte blerje.saqe disa i kishin mbyl-
lur dyqanet e i kishin hapur ne Tirane.Kur
Faqe
AMANETI IM QE DUA TE TE LE ...HISTORIA NE DIKTATURE PERBALLJA
PSA 1
AMANETI IM QE DUA TE TE
LE ...HISTORIA NE DIKTATURE PER-
Faqe BALLJA E TE BURGOSURIT ME VEL-
Amaneti 1 LAIN QE E BRAKTISI.PER 11VITE
BURG NUK ME SHKROVE DY GISHT
LETER , AS KUR ME VDIQ GRUAJA
DHE VAJZA, PERSE TANI?
Faqe RESHAT KRIPA
Andi 5-7
9, 12 Memorie Nga Reshat Kripa
Pjesa e shtatëmbëdhjetë
Faqe
-“Njerëzit që kurrë nuk e kanë njohur diktat-
6-7
Raimonda moisiu 7,-9,
urën dhe tiraninë, e kanë të lehtë të jepen pas
retorikës për lirinë, duke harruar fare realitetin
10-14 e thjeshtë e të tmerrshëm, të shtypjes së
njëmendtë atje ku ekziston përnjëmend”.-
Declasified, Agim Memorie.al/ Robert Krasta, e kishte bërë zakon
Hamiti, Janulla që në çdo përvjetor të prindërve, të shkonte në
varreza dhe të vendoste një tufë me lule, mbi
rrapi varrin e tyre. Vështronte fotografinë e stampo-
sur në porcelan dhe fillonte bisedën me ta.
Këtë zakon, kishte kohë që e kishte bërë.
Adresa Faqe Biseda sikur i qetësonte shpirtin. U tregonte
për gjithçka kishte ndodhur në familje.
Anetaresimi 36 Ndonjëherë, kur gjente vështirësi në ndonjë
gjë, u kërkonte ndihmë atyre dhe i dukej sikur
ata i përgjigjeshin. Ndoshta kjo, mund të ishte
ndonjë hamendje e tij, megjithatë ai e besonte.
L I F E ” J E T A E
PSA
shkova ne varreza tek mama shikoje
plehrat tek lumi shkumbin.Dhe ato fugona
qe ishin ku familjaret ushqenin familjet
me ardhjene rames ne fuqi i hoqi u hoqi
pra bukene gojes elbasanllinjve dhe pse
protestuan ai si arrogant qe eshte nuk pyeti
fare.teatrin skampa e kane ,bullyr si treater
se na tregonte kjo ministrja qe ka aktivitet
por teater profesionist nuk ka moj zonje se
e mbylli edi Rama por ka aktiviteti qe
vijne nga te gjitha anet i ftojne qe te mos
rri salla bosh.Por populli i elbasanit nuk
shkon te
Ethnic Albania
shohe se eshte shume shtrenjte.Fola me
dike sot e me tha ato 50 mije leke qe na
April 24, 2023
R E
dha si penskion bleva dicka per shtepine se
pensioni nuk na del pe rushqimNje shoqe
tjeter me ate pension te vogel burre e grua
nuk jetonin me dhe u larguan jasht tek femi-
jet.E keni lene elbasanin si mos me keq.E
bete ju socialistet me qazim sejdinin ne krye
vendine droges e te prostitucionit.Prandaj dhe
u kjijuan grupet e krimit ju i krijuat.Se ne fakt
te themio realitetin ne kohe te Berishes( ai ka
kusuret e tij dhe per ato kusure dha
dorheqjen) nuk kish elbasani grupe kriminale
i krijoi Edi rama me Qazim sejdinin me
grupet e droges dhe e kthyen qytetin e elbasa-
nit qytet te krimit.E kthyet qytetine elbasanit
qytetin e pashprese ku cdo njeri mendon te
largoi nje pjestar te familjes jasht se nuk kane
buke ne tavoline.Ky llatja asgje nuk
beri.Vecse e degjeneroi qytetin .Prandaj i bej
thirrje bashkqytetareve te mij te votojne
kandidatin Luciano Boci nje intelektual qe e
njeh qytetin ia di te mirat dhe te keqiat .Po te
rikthehesh ne Tirane nuk mbushesh me
ajer.Nuk ka oksigjen nuk ka gjelberim ka vec
kulla.belind Kellici duhete beje nje gare te
forte ti tregoi dhembet hajduttit Veliaj jo me
delikatese por me nerv sepse paguhen milina
cdo dite si km dhe kryetari i bashkise per
inceneratoret kur nuk ka.Ti kujtoi djalin 17
vjecar ne sharre qe e vrau Veliaj.Djemte e
tjere naten qe i vrau bashkia e veliajt se doli
Vijon nga
numri kaluar
Atë mbrëmje Roberti pothuajse nuk fjeti fare.
Mendime të ndryshme i silleshin rrotull në
mendje. Inxhinier elektrik që punonte punëtor
dhe as që e përmendte ndonjëherë. Dhjetë vjet
burg, bërë në kushte aq të vështira. I akuzuar
nga shokët për spiun. Gruaja dhe vajza të
vdekura në kushte aspak të qarta. E pra, të
gjitha këto e kishin një shkak që Roberti nuk
mundej t’i jepte përgjigje.
Një ditë ndërsa pinin kafe, ai i tha:
– Agron, afrohu me njerëzit. Shikomë mua.
Mos të dukem si ndonjë njeri që nuk ka patur
halle. Edhe unë kam qenë në burg. Edhe unë i
kam bërë ballë halleve të jetës. Pasi u lirova, u
martova me një vajzë me të cilën u dashu-
ruam. Më lindi edhe një djalë. Por gruaja më
braktisi, harroi dashurinë, duke marrë me vete
edhe djalin, të cilin kam disa vite që nuk e
shoh.
Ata jetojnë diku në një cep të vendit, në një
qytet që unë as që ia di emrin. Për këtë më
dhemb zemra. Megjithatë, nuk e lëshova
veten. U martova përsëri dhe tani kam dy
fëmijë, një vajzë dhe një djalë. Besimi më
përmendi fjalët që i kishe thënë ti në kamp:
“Jeta vjen vetëm një herë dhe atë duhet të dish
ta ruash”. Tani këto fjalë, po t’i përsëris unë
 P a g e 2 O u r W o r d s

Nga Nebil Çika KADAREJA, JA PSE REAGOVA NË PREMIERËN E DOKUMENTARIT PËR BILAL
Nga Nebil Çika persekutimi i tij me që e dija që autorët fëmijë e dinte pikërisht tek simboli i regjimit komunist në art e letërsi, Ismail Kadare.
KADAREJA, JA PSE REAGOVA NË kishin pasur në dispozicion dosjen e shumë mirë Pikërisht këtë regjimi nuk mund ta pranonte, gjë që del edhe nga dosja e
PREMIERËN E DOKUMENTARIT Sigurimit të Shtetit, për Bilal Xhaferin . biografinë e Sigurimit për të. Pikërisht ajo mbledhje e Lidhjes së Shkrimtarëve dhe
PËR BILAL XHAFERIN Fatmirësisht dosjen e tij të sigurimit e kam tij politike, Artistëve ku Bilali kritikoi veprën e Kadaresë u kthe në gjyq linçues për
lexuar edhe un . por donte që të ,gjë që i kushtoi jo vetëm të drejtën e botimit por edhe internimin ,
Sot pata një reagim të fortë e të pa talentin e tij të arratisjen e përndjekjen pa mëshirë, deri në fund të jetës.
natyrshëm për mua, pasi nuk e kam zakon Jo vetëm ata që e kanë lexuar dosjen, por jashtëza-
të flas në vende e ngjarje ku nuk jam gjithkush që ka dijeni për Bilal Xhaferin e konshëm si Se Kadare ishte “vija e partisë në letërsi”- thoshte Mehmet Shehu për
planifikuar apo ftuar për një gjë të tillë.di që persekutimi dhe linçimi i tij kishte shkrimtar ta këtë rast .
vetëm një shkak madhor, Ismail Ka- përdorte për
Isha i ftuar në Kuadrin e ” Javës Çame” në darenë . interesa të tij . Asnjë gjë nga këto nuk kishte në dokumentar. Autorët ishin kujdesur që
premierën e një fillimi dokumentar kush- të zhduknin çdo gjurmë të Kadaresë në persekutimin e Xhaferit ndërkohë
tuar shkrimtarit dhe poetit antikomunist, Në dosjen e tij të sigurimit Kadare Ata prisnin që që ai është strumbullari motivi i madh politik i persekutimit barbar të
Bilal Xhferi . përmendet me shumë se kushdo tjetër. Bilal Xhaferi Bilalit. Procesverbale e dëshmi raporte të bashkëpunëtoreve, porosi e
të bëhej letra të drejtuese të lartë të shtetit deri tek kryeministri terrorist, komunist
Filmi, prodhim i Institutit “Lumo Bilal Xhaferi edhe pse ishte djali i një të konformist e Shehu apo diktatori Hoxha që kërkonin arrestimin e dënimin e tij pse
Skëndo”, me skenar të Bashkim Kuçukut pushkatuari politik nga komunistët, falë ti nënshtrohej kishte kritikuar Kadarenë si dhe raporteve të sigurimit të Shtetit ku
dhe regji të Admirina Peçit nën kujdesin e talentit të tij, u lejua të botonte letërsi deri rregullave të përmendej ky fakt ishin retushuar ose nuk ishin paraqitura fare në doku-
Uran Butkës, kishte subjekt të tij jetën dhe në momentin që kritikoi Kadarenë ose më regjimit, gjë mentar .
veprën, veçanërisht persekutimin politik të saktë romanin e tij “Dasma”, roman që që ai nuk e
Bilal Xhaferit nga komunistët . edhe vet Kadaresë i vjen turp ta përmendë bëri . Më shumë se një dokumentar për Bilal Xhaferin , ngjante si një doku-
sot . mentar që synonte të pastronte Kadarenë nga mëkati, si shkak e motiv i
Së pari dua t’iu them që un jam një ad- Si njeri i lirë e persekutimit të tij . Kadare vazhdon të jetë i paprekshëm dhe pa-
mirues i thekur i Bilal Xhaferit dhe prisja Regjimi komunist që sipas dosjes së me dinjitet ai kritikueshëm edhe sot, simbol i regjimit, njësoj si atëherë kur linçohej
me kureshtje të madhe se si do të trajtohej Sigurimit e kishte ndjekur Bilalin, që i goditi ata kritikuesi i tij Bilal Xhaferi.

Many shadow accounts in UK islands have been used since the 70’s for Albanian dictators...

Albanian history fighting from Fought and died for

Isa Boletini has roots for the a free Chameria an
little ones...In a free Albanian Albanian region
lands since in 1912 that is currently on
different hands...
Euro With
trip ofthe right
roots forsupport
the US everything
president inis
possible in America….True
2023 common
American fighters...

An example for Albanians from Albin

Kurti to show how to organize locals to
stand up to the world interest to split
Albanian lands...
A hero in the ground!!!
Shembull per rinine te trokasin daullet Why no one speaks about
se historia e 1912 po troket ne trevat
shqiptare si kurr me... him and his friends...

Nga Nebil Çika KADAREJA, JA PSE REAGOVA NË PREMIERËN E DOKUMENTARIT PËR BILAL
Për këto arsye në fund të
premierës u çova dhe iu
drejtova të pranishme se :
Nuk kishin si mund të
duartrokisnin për një
falsifikim kaq të turpshëm
të historisë si ky . Turp
t’iu vijë që vazhdoni të
falsifikoni historinë duke
fshehur krimet e komuniz-
mit dhe duke u munduar te
pastroni gjakun e
pisllëkun nga duart e
fytyra e Kadaresë .
Çfarë kuptimi ka të flisni
për persekutimin e Billal
Xhaferin pa përmendur
shkakun dhe motivin
kryesor të këtij persekuti-
mi Ismail Kadarenë – iu
thash publikisht, auto-
rëve të filmit . Me që
ishte në kuadër të “Javës
Çame” iu drejtova edhe
kryetarit të PDIU,
Shpëtim Idrizit i pran-
ishëm në salle : Zotri
Shpëtim, nuk mund ta
zgjidhim dot çështjen
çame duke falsifikuar
kështu historinë.
Tani për ata që nuk kanë
shumë informacion po ju
sjelle vetëm një provë,
nga ë më të qartat të
persekutimit të Bilal
Xhaferit, për shkak të
Ismail Kadresë.
Letër nga Mehmet Shehu sulm i egër, i shfrenuar 15 vjet burg, ose ta cilin ne e kemi pushkatuar si
dhe i hapët kundër vijës së internojmë në fermën kriminel lufte, ka bërë shkollë
Shoku Enver, Partisë në art e letërsi dhe e Lushnjës, ku të vetëm 7-vjeçaren a të mesmen,
kundër vetë Partisë. Qani punojë me kazmë. pastaj organet tona nuk e kanë
Më ranë në dorë këto dy materiale, Çollaku është armik i Është jashtëzakonisht lejuar të vazhdonte më tej studi-
të cilat po jua dërgoj që ti lexoni, po njohur i Partisë. Ka qenë i poshtër! met dhe tash punon si punëtor
patët kohë. mësues, është demaskuar krahu në fermën e Sukthit. Ka
e hequr nga puna si “Diskutimi” i Bilal talent si shkrimtar, ka studiuar
Një “artikull” me titull “Luftëtarë mësues në Berat, por tash Xhaferit është vetë dhe gjuhë të huaja, shkruan
artizanë të artit”, shkruar nga Qani na qenka prapë mësues në gjithashtu një sulm shumë, i ka dërguar Lidhjes së
Çollaku (i vëllai i Reshit Çollakut) Pogradec! Thuhet se ka kundër Partisë, por i Shkrimtarëve shumë shkrime, por
dërguar redaksisë së “Zërit të hedhur votën kundër tërthortë – godet egër nuk i janë botuar, si bir armiku
popullit” për botim. Frontit në zgjedhjet e dhe në mënyrë të dhe sepse shkrimet e tij kanë
Një material “Diskutim mbi fundit. Mendoj që, duke poshtër Ismail Ka- përmbajtje armiqësore. Më kanë
romanin “Dasma”, që është diskuti- përdorur këtë material, të darenë drejtpërdrejt thënë se i kanë botuar një roman
mi i Bilal Xhaferrit në mbledhjen që mbledhim mësuesit e dhe nëpërmjet tij dhe e kanë popullarizuar bile dhe
u organizoi këto ditë Lidhja e Pogradecit, ta godet rëndë dhe vijën me fletë volante në stadium në një
Shkrimtarëve për të marrë në shqyr- demaskojmë gjer në fund e Partisë në art e lojë futbolli dhe se Dhimitër
tim romanin e Ismail Kadaresë me dhe ta çojmë në gjyq (me letërsi. Ky Shuteriqi e paska propozuar për tu
titull “Dasma”. dyer të mbyllura), sepse “shkrimtar” është i futur në Lidhjen e Shkrimtarëve,
“Artikulli” i Qani Çollakut është një me këtë material i ha gjer biri i një çami, të ku u shqyrtua romani i Ismail
 V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 3 P a g e 3

Shqiptaret ne Kosove nga te tere anet per te mbrojtur te drejtat e tyre

How can a simple solar farm on empty lands fund a major economy in Albania for the Whole
EU...farms...2023...why no one is funding this to sell to Govt grid and power a rush of economy?

PSA

ne darke ku policia e tij merrej me biznes droge.Le ti keto mafioze qe na shkaterruan

bej pyetjet pse rama dhe veliaj i kane shtepite jasht
tirane e popullit i asfiksoi oksigjenin.Ku gjenden
paratee ketyre kullave pra jane paratee krimit qe pas-
trohen ne tirane.Le tu premtoi popullit qe do ta ndaloje
kete bum kullash.le te ndertohen jasht tiranes por jo ne
qender qe po zhdukin identitetine kryeqytetit shqip-
tar.ne durres akoma me keq socialistat keto hajna te
paskrupullt duhete ndeshkohen me vote seps eme
sjellejene arabeve do ti debojne durrsaket nga
vendlindja e tyre sepse do te vijne mafia te jetoi ne ato
kulla qe don te beje drogaxhiu ku ne fakt jane paratee
tij te droges qe do ti pastroi e keshtu te blei te gjithe
shqipwerine e ne fund ta shpale vetemn mbret.Prfandaj
o shqiptare tirane durres elbasan fier shkoder kudo
largojini keto komuniste keto maskarenj qe na shak-
terruan vendin na veshen nenat me te zeza ku u vriten
djemte e tyre se skizofreni i dergon neper bote si
manaxhere droge.eshte momenti qe ju o shqiptare
mendoni per femijet tuaj.Vota eshte e fshehte.Mos ua
tregoni as atyre qe ju pyesin ne sondazhe por vetem aty
tek kutia e votimit ti largoni njehere e pergjithn=mone
vendin rinine identitetin tone kom-
betare.Le te jete vota juaj fuqia e
madhe per ta larguar deshtakun
hajdutin velia, llatja etj nga bashkite
e le te filloi demokracia si ne
1990,Frika e paniku qe e ka kap
ramen saqe ka vendosur kudo
fytyrene tij sikur ai po garon per
bashki.E kuptoni sa ne panik eshte
sepse po humbi ku do ti astroi
paratee krimit ai?Prandaj behuni te
mencur.Une tek isha ne vere atje u
shqetesova per vendin tim si per
elbasanin qe eshte vendindja ashtu
dhe per Tiranen qe eshte vendbani-
mi.Te gjithe duhete mbeshtesim
kandidatet e koalicionit me e lar-
guar rilindjen pergjithmone.Eshte
momenti juaj historik. SIc thote i
madhi Ukshin Hoti beje ose
vdis.Flutur Zavalina USA
 P a g e 4 O u r
AMANETI IM QE DUA TE TE LE ...HISTORIA NE DIKTATURE PERBALLJA E TE BURGOSURIT
ty, se e di që ke nevojë për to. Martou
dhe jetoje jetën tënde.
Agroni sikur u ngroh nga këto fjalë.
Krijoi bindjen se kishte të bënte me një
mik të vërtetë. Me një mik, të cilit mund
t’i besonte gjithçka. Por përsëri nuk
guxonte. Guximi kishte fluturuar nga ai.
Si u mendua pak, i tha:
– Sikur të kisha forcë të tillë! E ku ta
gjejë atë? Kush është ai burrë që do të
më japi atë forcë? Vështirë, shumë
vështirë të gjejë një burrë të tillë. Të
ligën e kam brenda vetes time, në
ndërgjegje. Ndoshta ndonjë ditë mund të
ta tregojë. Jeta ime është vetëm varri.
AMANETI IM QE DUA TE TE LE ...HISTORIA NE DIKTATURE PERBALLJA E TE BURGOSURIT
kishte telefon dhe lajmëroi Robertin.
Nuk kishte kë të lajmëronte tjetër. Ai
erdhi së bashku me të shoqen. Ajo e
rregulloi nënë Gjylon ashtu si i takonte.
Pastaj Roberti shkoi në postë dhe
lajmëroi me telefon Skënderin.
E varrosën të nesërmen. Në varrim nuk
ishin më shumë se dyzet vetë, shumica
shokët e brigadës, me përjashtim të
Yllit. As Astriti nuk erdhi. Druhej se
mos e pushonin prej pune. Midis tyre
Skënderi, Besimi dhe Syrjau. Trupin e
së ndjerës e vendosën pranë Iridës dhe
Lumtos. Si mbaroi ceremonia, Agroni
u gjunjëzua dhe vështronte pllakën, ku
ishin vendosur fotografitë e së shoqes
dhe të bijës. Nga sytë filluan t’i
rridhnin lot. Ato e vështronin
nëpërmjet fotografive dhe dukej sikur i
thonin:
– Eja Agron. E shikon? Ne u bëmë tre,
kurse ti je vetëm.
Roberti e la të shfrente dhe pastaj duke
i futur krahun i tha:
– Eja të ikim tani.
U larguan nga ai vend i trishtuar.
Në mbrëmje kishin mbetur vetëm
Agroni, Skënderi, Syrjau, Roberti dhe
Besimi. Si më i vjetri në moshë, Syr-
jaut i binte barra t’i mbante me kurajo.
– E përcollëm edhe Gjylon, or djem, –
tha ai.
– Kush e ka radhën tani? – pyeti Agro-
ni.
– Natyrisht ne pleqtë, – vazhdoi Syrjau.
– Dëgjoni, more djem. Njeriu duhet të
jetë i fortë. Duhet t’i dalë zot vetes në
çdo situatë. Dikur një trimi i vdiq djali
i vetëm. Qyteti i tërë mori pjesë në
varrim. Të gjithë e ngushëllonin: – Të
Nuk biseduan më. Secili shkoi në punë të
vetë, duke menduar ato që kishin thënë.
Që nga ajo ditë u bënë më të afërt me njëri
-tjetrin. Bisedonin për gjëra të
shumëllojshme. Filluan të shkëmbejnë
vizita në familje. Fëmijët e Robertit, sikur
e qetësonin Agronin. Sa e shihnin, ata i
hidheshin në qafe duke bërtitur.
– Xhaxhi Goni, xhaxhi Goni!
Ai i ngrinte lart në krahët e tij, duke u
thënë:
– Kapeni qiellin. Ai është juaji.
Në ato çaste i kujtohej Irida. Edhe asaj
kështu ia bënte kur ishte e vogël. Roberti
Biggest Heist on private land continues to
happen in Albania...How can they, the Alba-
nian politicians sell someone else’s land??
rroni vetë! – dhe ai përgjigjej – Shëndoshë
miqtë! – A e kuptoni rëndësinë e këtyre
fjalëve? Trimi vinte miqtë në një radhë me
djalin e vetëm. Ky është motivi që duhet të
udhëheqë njerëzit.
– Po unë ku t’i gjejë miqtë? Ata më janë
larguar si djalli nga tehmjanit, sikur të kisha
lebrën?
– Ne a nuk jemi miqtë e tu? – Foli Syrjau.
– Ne do jemi gjithmonë miqtë e tu, –
ndërhyri Roberti aty për aty
– Ashtu si gjithmonë, – e plotësoi Besimi.
– Ju faleminderit.
Në bisedë ndërhyri Skënderi:
– Rrofshi, or miq. Bashkë sot po njihemi.
Por jam i qetë se te ju gjeta miqtë e vërtetë
të tim vëllai. Pikërisht për të tillë miq ka
nevojë ai.
– Ne do të jemi gjithmonë pranë tij, – e
siguroi Roberti.
– Në një gjë ka të drejtë Agroni, – ndërhyri
Syrjau. – Jetojmë në një situatë të vështirë.
Por le të kthehemi në plagët tona. Agron,
më fal që po ta them. Ndoshta sonte nuk
është rasti, por unë do ta them. Mos bëjë
gabimin tim. Martou dhe fillo një jetë të re.
– Martesa ime e vetme është varri.
– Jo, Agron, – ndërhyri Roberti. – vetmia
nuk është rruga që duhet të ndjekë njeriu.
– Të lumtë, – foli Skënderi. – Ke folur si
mik i vërtetë.
– Ku ta gjejë atë forcë? – pyeti Agroni. –
Cili është ai burrë që do më jap forcën, për
të mposhtur vetminë?
– Ne do ta japim, – ndërhyri Besimi. – Je
priste dita-ditës që Agroni t’i tregonte të
fshehtën e tij. Por kjo nuk po ndodhte.
Megjithatë, ai e kishte durimin për të
pritur.
Nënë Gjyla, kishte disa ditë që nuk e
ndiente veten mirë. Kishte një dobësi të
theksuar. Tensionin e gjakut e kishte
shumë të ulët. Mundohej të qëndronte më
këmbë dhe të bënte ndonjë punë, por
lodhej shpejt dhe detyrohej të ulej. Të birit
nuk i thoshte gjë. Nuk donte ta shqetëson-
te. Por një ditë ndjeu një marrje mendsh
dhe gati u rrëzua. Shkoi dhe u shtri në
shtrat. Në mbrëmje kur u kthye Agroni
dhe pa t’ëmën të shtrirë në shtrat, u
shqetësua dhe i tha:
miku ynë dhe duam të bëhesh si ne.
– Po Astriti pse nuk erdhi? – ndërroi
bisedën Agroni.
– Ti e di, ai është përgjegjës sektori dhe
ardhja e tij mund t’i shkaktonte humbjen e
vendit të punës. – u përgjigj Roberti –
Megjithatë, më porositi që t’ju përcjell
ngushëllimet e tija.
– Po Ylli. As vdekja e nënës time nuk e
theu?
– Ti e njeh shumë mirë Yllin. Por mos u
mërzit. Do të vijë koha kur ai do ta kuptojë
gabimin që ka bërë. Koha i zbut zemrat.
– Ngrehuni djema të ikim, – foli Syrjau –
Le t’i lëmë vëllezërit në botën e tyre.
Mirupafshim nesër!
U takuan me njëri-tjetrin dhe u larguan.
Agroni mbeti vetëm me Skënderin. Dy
vëllezërit kishin shumë për të biseduar
ndërmjet tyre. Kishin më shumë se dhjetë
vjet që nuk ishin takuar. Skënderi ishte
drejtor ndërmarrje, ndërsa Agroni një
punëtor i thjeshtë, ish-i dënuar politikë. Një
dukuri që, ndonëse nuk ishte e vetmja, ishte
rast që mund të quhej i veçantë. Ishin të
pakta rastet kur një person të mund të
ushtronte detyrën e drejtorit, në një kohë që
i vëllai i tij të ishte një ish i burgosur poli-
tikë. Regjimi nuk e pranonte një
mospërputhje të tillë. Vetëm ata lart e dinin
psenë…!
Por kjo kishte ndodhur edhe për shkak të
rrethanave të krijuara. Skënderi ishte
shkëputur plotësisht nga vëllai i tij. E kishte
mohuar atë botërisht. Nuk kishte guxuar të
merrte pjesë as në varrimin e gruas dhe të
vajzës së tij dhjetë vjet më parë. Në bio-
grafinë e tij nuk ekzistonte vëllai. Ai ishte
shuar bashkë me arrestimin e tij. Por vdekja
e nënës e kishte detyruar të vinte në
shtëpinë e tij.
W o r d s
– Nënë, pse je shtrirë kaq herët?
– Erdhi fundi, more bir.
– Mos e lësho veten nënë. Ti je e fortë. Ti më
ke dhënë edhe mua forcë.
– E fortë jam, bir…! Por jam tetëdhjetë vjeç
dhe në këtë moshë njeriu duhet të përgatitet për
gjithçka…! Kam kaluar një jetë të vështirë,
ashtu si edhe ti. Por kam ditur t’i bëjë ballë…!
Këtë porosi po të le edhe ty. Mos mendo për
vdekjen. Sido që të vijë, jeta është e bukur dhe
ia vlen ta jetosh. Shijoje atë. Ky është amaneti
im që dua të lë…!
Pas disa orësh i mbylli sytë, ashtu e qetë, pa
shqetësuar njeri. Agroni shkoi te një gjiton që
E kishte thirrur ndjenja e gjakut.
– Përse erdhe pikërisht tani? – e pyeti Agroni
– Sepse jam biri i saj, – u përgjigj ai
– Je kujtuar shumë vonë. A nuk ishe edhe
xhaxhai i Ridës dhe kunati i Lumtos? Pse nuk
erdhe për to, por le vetëm një plakë të gjorë t’i
bënte ballë dallgëve të jetës. Po mua pse më
braktise. Për njëmbëdhjetë vjet nuk më shkrove
as dy gisht letër. Thua se je biri i saj. Ajo nuk
të dëgjon më.
– Agron dëgjomë. Këto që do të të them nuk
janë hipokrizi. Po të flas me zemër në dorë.
Jemi vëllezër, por nuk jemi njësoj. Unë nuk
jam si ti. Për këtë ta kam zili. Ti je i fortë. U
bëre ballë të gjitha vështirësive e fatkeqësive që
të dolën përpara. Ndërsa unë u tregova i dobët,
sikur të mos isha i një brumi me ty. Nuk e di
nëse do të më falësh, por unë jam ky që jam,
“njeriu i ri“ i socializmit, njeriu servil dhe i
dobët, njeriu pa personalitet që është i detyruar
të veprojë si manekin në duart e të tjerëve.
– Kështu do të vazhdosh edhe paskëtaj?
– Nuk kam rrugë tjetër. Kam hyrë në këtë valle
dhe nuk dal dot. Ti je krijuar për të fluturuar si
zog i lirë, ndërsa unë për t’u zvarritur si krimb
në batakun tim.
Agroni e dëgjonte kokëvarur dhe thoshte me
vete:
“Mos vallë edhe me mua po tregohet servil e
hipokrit”?
– O vëlla, si nuk gjen forca për t’u shkëputur
nga kjo gjendje?
– Nuk mundem, Është e para herë që flas pa
maskë.
– Hidhe poshtë atë maskë. Do të shohësh që do
të marrësh frymë lirisht.
– Agron, mos më pyet më gjatë.
 V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 3 P a g e 5

Nga Nebil Çika KADAREJA, JA PSE REAGOVA NË PREMIERËN E DOKUMENTARIT PËR BILAL
Kadaresë. Është enigmë: ai dihej se
ishte bir armiku dhe vetë me
qëndrim të poshtër, por ja që mori
pjesë në diskutim para qindra intel-
ektualëve dhe foli kundër vijës së
Partisë! Në atë mbledhje ndodhej
edhe Thoma Deliana, Fadil Paçrami
e të tjerë, dhe Fadili, Dhimitri e
shumë të tjerë e goditën si provoka-
tor. Por fakti është që ai mundi të
fliste. Kush e pruri në mbledhje?
Nuk dihet! Dihet që dhe Qamil
Buxheli “ka punuar” për shumë
kohë në Sukth.
Është interesant se si Qani Çollaku,
ashtu dhe Bilal Xhaferi, megjithëse
njëri në Pogradec e tjetri në Sukth,
në ato që shkruajnë të dy u refero-
hen: Majakovskit, Kafkës dhe
Heminguejit. Mejtoj që çështjen e
Bilal Xhaferit ta çojmë gjer në fund
për të gjetur dhe shokët e tij midis
Lidhjes së Shkrimtarëve, pastaj ta
demaskojmë si duhet po në atë
mbledhje ku ka folur e ta inter-
nojmë.
më 8.4.1968
Mehmeti
Shtegtimi i këngës përtej kufijve
të kombit
LUAN RAMA
Beqir Resulin e takova në restoran-
tin e tij në Milano, jo larg Stazione
Centrale. Nuk ishte ende koha e
drekës dhe mund të zinim një cep të
lokalit, poshtë, ku ai ka dëshirë të
presë miqtë e afërt Ishte hera e dytë
që e takoja këtë njeri që buronte
mirësi, gëzim dhe vitalitet në gjithë
portretin e tij. Kisha dëshirë të
dëgjoja përsëri këngët e tij, pasi ato
këngë më kujtuan fëmijërinë.
Papritur ai hap një raft të vogël dhe
më tregon një mori shishesh të
ndryshme rakie ku sipër ishin
shënuar “raki rrushi”, “raki dardhe”,
“raki manash”, “kumbullash” e
“manaferrash”… etj, varietete të
ndryshme që miqtë e tij shqiptarë që
i vinin shpesh në lokal, kur iknin, i
linin nga një shishe rakie. Bashkë
me mikun tim Alban Gjata, kthejmë
gotën e rakisë në tryezën e Beqirit
dhe ai menjëherë ia merr këngës.
Janë këngë të vjetra came që nuk
mund ti kesh dëgjuar gjetiu, këngë
familjare, të vjetra rreth dy shekujsh
e që tregojnë histori të jetës së
përditëshme të Çamërisë, këngë
dashurie, historike, ngjarjesh
dramatike. Ai këndon dhe unë pyes
veten se si është e mundur që këto
këngë kaq të vjetra të kenë mbijetuar
gjer në ditët tona, ti kenë shpëtuar
kaosit të madh dhe të kenë sht-
egëtuar pastaj në këto kohë moderne
në kufijtë e Europës e më larg. Por
ajo që bën përshtypje në këto qindra
vargje që dëgjojmë është jo vetëm
besnikëria ndaj këngës së origjinës
por besnikëria veçanërisht ndaj
gjuhës, një gjuhë disi arkaike që
dregon thelbin e vet autokton dhe
tradicional.
“Fri moj erë, as frin moj erë / të
ngos (mbushë) Hankua një bucelë /
Ti lash jaranit një fanellë/ O jeran të
përgjërohem /në vdeksha të mos
martonesh / e në u martofsh të
marrtë lumi /…”
Kur e pyes se ku i ka mësuar gjithë
këto këngë, ai më flet për xhaxhin e
tij dhe historinë e familjes, e cila nga masakrat
greke në vitin 1944-1945 u detyrua të largohej nga
Filati për tu vendosur në Konispol, në tokën tjetër
shqiptare ku nga gjithë pasuria që kishin, vetëm
kënga, vallet, kujtimet dhe ritet u mbetën, pas të
cilave çamët u kapën fort për të ruajtur identitetin e
tyre.
Në fillimin e vitit 1991 Beqiri me gruan e tij të re
Anila, çame dhe ajo, punonte në punishten e
këpucëve në Vlorë ku ishte një mjeshtër duarartë.
Punën e donte. Një ditë po kthehej në shtëpi kur një
shok që takoi i tha me nxitim: “Eja me mua!
Rimorkiatori është në port gati për tu nisur”.
Atëherë ishte ethja e madhe për të parë Europën. E
kështu nga puna ai shkoi drejt e në Triport ku bash-
kë me 740 vetë u nisën me anije drejt Italisë. Anila
sapo kishte lindur, por shpresa për një jetë tjetër e
bëri Beqirin të shkonte. Iku Beqiri dhe Anilës që
mbeti në Vlorë nga trishti i madh iu pre qumështi.
Emigrantët mbërritën në Bari më 15 mars të vitit
1991 dhe të gjithë i vendosën ato ditë në një hotel
lluksoz, por të shkretët shqiptarë kërkonin veçse
bukë. Nga mesi i prillit, kur i çuan nëpër tenda,
Beqiri ia mbathi në Lugano të Zvicrës por atje i
kthyen mbrapsht. Shkoi në Ventimilie dhe që andej
me këmbë provoi të shkojë deri në Marsejë. “Jemi
shqiptarë! – u thanë ata policëve, por francezët i
kthyen përsëri në Itali. Shkoi sërish në Monopoli në
jug të Italisë e pastaj u nis në Peruxhia në një kolezh
suorash. Filloi të punonte në “Hotel Garden”. Men-
jëherë mori patentën dhe nisi të punonte në guzhinë,
por si tip i gëzuar i pëlqente të komunikonte me
njerëzit dhe kështu filloi të punojë si kamarier. Por
më pas u detyrua të shkojë në Norçia ku nisi të
punonte në ndërtim. Gjithë ditën duart në llaç dhe
në mbrëmje kthehej i vdekur nga lodhja. Zemra i
digjej për familjen në Shqipëri. Atëherë nisi të
mbledhë para dhe më së fundi, në korrik të vitit
1992, u nis drejt Shqipërisë. Malli për familjen e
kaploi. Anilën e kishte tek prindërit e saj në Durrës.
Bruno, djali ishte rritur. Ditën që do të kthehej në
Itali, Anila i tha : « Do vij me ty në Itali”. - “Po
fëmijën?” – “Do ta mbajnë prindërit”. Në momentin
e fundit që po hipte në traget, Anila vrapoi pas tij,
çau turmën dhe arriti të hipte dhe ajo. Më së fundi
ishin bashkë. Por shpejt malli për fëmijën i bëri të
vuajnë. Më së fundi një çift kosovarësh që kishte
një fëmijë në moshën e djalit të tyre i ndihmoi. Ata
zbarkuan në Shqipëri pa fëmijën e tyre dhe në kthim
morën fëmijën e Beqirit dhe Anilës. Një aventurë
humane që ndodh rrallë, por familja më së fundi u
bashkua. Një histori romani por që ishte një realitet
përvëlues.
Dëgjoj Beqirin që këndon dhe pyes veten për çamët,
këtë farë vitale, epirote, që një erë e marrë në mesin
e shekullit XX e mori dhe e hodhi fillimthi në jugun
shqiptar dhe më pas, në dekadën e viteve ’90 bëri që
të marrin udhët e Europës. Por varret mbetën pas, të
parët, shtëpitë e rrënuara, jeta e një populli, historia,
një popull i ndaluar për tu kthyer në trojet e tij
historike.
Prej shumë vitesh Beqiri është këtu në Milano. Ishte
biri i tyre, Bruno, që i detyroi të vinin nga Venecia
deri këtu. Një djalë i bukur që pëlqehej si model në
botën moderne milaneze të sfilatave por shpejt dhe
ai ndoqi shëmbullin e Beqirit duke drejtuar sot një
restorant. Në Venecie ka mbetur ati i tij me dy
vëllezërit e po kështu kushërinjtë, farefisi, çamë të
gjithë çka kanë krijuar një komunitet më vete në
Venecie. Gjithnjë bashkë ky grup epirot i lidhur
ngushtë me historitë e të parëve, me gjuhën, ritet e
zakonet, ku ëndrra e kthimit në Çamëri u nderet
gjithnjë para syve, natën, në ëndrrat e tyre. Eshtë
toka dhe varret e të parëve atje, muret e shtëpive të
rrënuara që jetojnë gjithnjë brenda tyre, Shqipëria,
ajo që ishte në zanafillën e saj. “Babai im këndon
gjithnjë, - tregon Beqiri, madje më shumë se unë.
Kur mblidhen bashkë e këndojnë çamiko, dy
vëllezërit e mi marrin ison e këngës.”
Pastaj Beqir ia merr përsëri këngës pa patur nevojë
ti them që merrja edhe një. “ Të pashë moj kur
fshije shtëpinë / moj kur fshije shtëpinë/ garafula
(karafilë) plot gjinë/ kanellë plot kutinë/ Të pashë
kur fshije voruan…” Apo : “O te rrapi i madh degë
mbëdhé/ Ah, të keqen motra Xhemil bej /O se ç’të
binin plumbat di e nga tre/ Të keqen motra Xhemil
bej/ Ah, se ç’të vate gjaku pëllëmbë rrëke / O të
keqen motra Xhemil bej / Ah, që ta mbledh motra
gjakun o me disheme (një lloj brezi në
mes)/
Misioni i shenjtë i këngës
Ishte xhaxhai im në Selenicë që e këndonte
këtë këngë, një këngë ku motra i këndon
vëllait të saj të vrarë. Kur jetoja tek xhaxhai,
ku dhe u rrita, që adoleshent e dëgjoja dhe
në heshtje mësoja këngët që këndonte ai.
Dhe këngët mbeten tek unë. Janë ngjizur në
kujtesën time. E pamundur ti harroj. Beqiri
vazhdon të jetojë me këngët, sikur të ketë
marrë mbi vete një mision të shenjtë: atë që
të ruajë traditën. Eshtë një kohë tjetër që
jeton brenda tij, jeta dhe historia, fatet
njerëzore të një populli të vuajtur. Kur
shpirti i popullit prekej, atëherë kënga
lindëte menjëherë, historia kthehej në
këngë, ngjarjet, dashuria, vdekjet. Qindra
këngë që nuk u tretën në harresë. “Ra një
stil (rreze) e diellit, ra stil moj qaj, aman,
aman / mbi këpucët e dhëndrit ra stil moj
qaj, aman, aman…” Dhe kështu kënga
vazhdon gjatë me ritmin e kësaj rrezeje
dielli që në ditën e dasmës, kur dhëndri vjen
të marrë nusen, njerëzit e nuses i këndojnë
asaj rrezeje të bukur që bie mbi fytyrën e tij:
në fillim tek këpucët, pastaj tek fustanella,
gjoksi e pastaj mbi fytyrë. Kënga e bën
madhështor këtë çast festiv duke i dhënë
tone sublime. Eshtë dielli që u ndriçon
jetën.
Beqiri këndon e unë papritur kujtoj mikun
tim të vjetër Mero Rrapaj, mbledhësin e
madh të folklorit çam, atë burrë të shkurtër,
gjithë ndroje e mirësjellje që më vinte
shpesh në shtëpi e në Kinostudio. E unë e
ndihmoja Mero labin, që ishte një rojtar
deposh por që kishte marrë përsipër një
mision të madh: kishte nevojë për letra të
bardha, letra kopjativë, shirita për makinë
shkrimi apo shiritat e regjistrimit në man-
jetofon të cilat i kishim në Kinostudio për
aparatet e zërit “Nagra”. Ia jepja dhe ai ikte
i lumturuar nga unë dhe një muaj më vonë
vinte prapë e gjithnjë më uronte. Mero
s’është më por vepra e tij e madhe jeton në
kulturën e popullit. Natë e ditë mblidhte
këngët e përrallat në zonën e Vlorës, Lush-
njës, Fierit e Durrësit ku jetonin shumë
çame. Shkonte fshatrave të largët, hipur në
kamionë, me aparatin e tij të regjistrimit, me
pallton e vjetër dhe këpucët e ngrëna. Pasu-
ria e tij ishin këngët e legjendat. . Kështu e
ngriti Mero monumentin e folklorit çam ku
në një nga këngët e mbledhura këndohej: “-
O ti diell e ti hënë /që ndriçoni gjithë vëndë/
mo’ e patë babën tënë? / - E pamë, qysh nuk
e pamë:/ në Skelë të Nartës / ja kish hipur
varkës /dhe udhën ka marrë për Prevezë e
Pargë / - O ti diell e ti hënë /që ndriçoni
gjithë vëndë /t’u pyesim për xhain tënë /
andeja nga shkuat / e patë, e takuat? /- E
pamë, qysh nuk e pamë: /e pam’ në Janinë /
xëgjaste florinë/ dhe u nis tërthoreve…”
Janë këngë intime ku shpirti nuk stepet të
këndojë dhe diçka të ndaluar. Beqirit i
pëlqen ta këndoj këngën “Botile Korfuzi,
balle kollonate”. Njëra këngë e çon men-
jëherë tek tjetra, por e pamundur ta ndalojë
këngën:
“Të ftova për drekë, por ti erdhe për darkë/
më ngjite shkallët porsi patë/ përpara
zotrote/ Të dija kunatë si motra/ ah që s’të
putha dot: ty të puthte bota/ ah më rraftë
pika!”…
Më së fundi Beqiri ndalon dhe kthen një
gotë verë. – Ke shkuar në Camëri? – e pyes.
– Si nuk kam shkuar? Shkova bashkë me
Anilën. Gjeta shtëpitë me harqe guri. Qava,
qava shumë dhe zera mu mblodh grusht…
Oh ç’trishtim. Ishte jeta e të parëve tanë.
Shkuam dhe në Plataria, në fshatin e të
parëve të Anilës nja 25 km nga Parga. Në
plazh kemi miq. Shkuam përsëri dhe vite
më vonë. Bëmë plot miq. Një natë u
mblodhëm në klub dhe filluam të pimë,
çamë dhe grekë. Kur njëri nga miqtë e
trapezit u deh pakëz, papritur u hodh mbi
tavolinë dhe tha me zë të lartë : - Po edhe unë
jam çam ! Të gjithë u habitëm, se e kishim
pandehur grek. - Miqësia vazhdon, - thotë
Beqiri me mirësinë e tij. – Edhe një këngë të
fundit, - i them dhe ai ia fillon këngës së Jusufit
të cilin siç thotë kënga, babai e donte shumë
por që 11 vëllëzërit e tjerë, nga xhelozia,
vendosën ta vrasin duke e hedhur në pus… Por
më pas pusi shteroi, se Jusufi ishte i zgjedhur i
Zotit dhe ishte i shenjtë. Eshtë një këngë e gjatë
me një dramacitet të jashtëzakonshëm që
meriton një studim të veçantë. Kush vallë tjetër
e di këtë këngë ?
Duke dalë atë ditë nga restoranti, shoh një
fotografi të tenismenit të famshëm Boris Beker
në lokalin e tij… - Po Bekeri çdo këtu i them ?
Por ai qeshi. - Eh, edhe mua miqtë këtu më
thonë Beker… Ma sollën disa miq të mi ital-
ianë, njerëz të nderuar. Atë ditë në Milano u
takuan dy Beker!
Largohem nga Beqiri dhe Anila dhe ndjej
zemrën që gufon nga kënga. E habitshme
vërtet : si është e mundur që ky njeri dhe
familja e tij, që ndërtoi një jetë kaq të bukur,
me plot vila në Venecie e kur dikur shërbente
në restorantin më të famshëm « Burchielo », e
që gjithë këto vite larg Shqipërisë, nuk e kishte
ndarë shpirtin nga kënga e të parëve edhe pse
në këtë botë moderne plot strese, shqetësime,
gëzime e punë të jashtëzakonshme. Gëzohem
që janë të lumtur dhe që gjithçka e kanë ndërtu-
ar me djersë e mund të madh. Por kënga,
gjithnjë e më shumë, i bën të kthejnë sytë pas,
të shohin e të shkojnë drejt Shqipërisë e
Çamërisë, pasi lumturia e tyre nuk mund të
kuptohet pa këtë lidhje jetësore dhe ekzsisten-
ciale. Jo më kot dhe vajza e tyre studente në
Amerikë në krahun e saj ka një tatuazh të
vockël : « Jam çame !... »
“Pasi bëri 12 vite burg në shtëpi gjeti vetëm
nënën e tij të paralizuar dhe një letër
lamtumire nga gruaja”, ngjarja tronditëse e
kohës së diktaturës
RESHAT KRIPA
Mpb
-“Njerëzit që kurrë nuk e kanë njohur diktat-
urën dhe tiraninë, e kanë të lehtë të jepen pas
retorikës për lirinë, duke harruar fare realitetin
e thjeshtë e të tmerrshëm, të shtypjes së
njëmendtë atje ku ekziston përnjëmend”.-
Robert Krasta, e kishte bërë zakon që në çdo
përvjetor të prindërve, të shkonte në varreza
dhe të vendoste një tufë me lule, mbi varrin e
tyre. Vështronte fotografinë e stamposur në
porcelan dhe fillonte bisedën me ta. Këtë
zakon, kishte kohë që e kishte bërë. Biseda
sikur i qetësonte shpirtin. U tregonte për
gjithçka kishte ndodhur në familje.
Ndonjëherë, kur gjente vështirësi në ndonjë
gjë, u kërkonte ndihmë atyre dhe i dukej sikur
ata i përgjigjeshin. Ndoshta kjo, mund të ishte
ndonjë hamendje e tij, megjithatë ai e besonte.
Më në fund, pas dhjetë vjetësh, tre muajsh dhe
dymbëdhjetë ditësh, erdhi dita e lirimit për
Agron Canajn. Ishte dënuar dymbëdhjetë vjet.
Ato që kishte fituar nga puna, bënë që të lirohej
përpara plotësimit të vuajtjes së dënimit. Atë
ditë, e kishin lajmëruar të mos dilte në punë. Po
priste ta lajmëronin për të dalë. Priste dhe
kujtonte. Kujtonte dhjetë vitet e kaluar në burg
Kujtonte kampin e parë, Spaçin. Dy vjet para
se të shkonte ai, atje kishte ndodhur një revoltë
e madhe. Për herë të parë në historinë e
kampeve të punës së detyruar, ishte ngritur
flamuri pa yllin e komunizmit. Ai kishte valuar
për tre ditë. Por egërsia e autoriteteve, e kishte
shtypur me dhunë këtë revoltë. Katër djem të
rinj ishin pushkatuar dhe dhjetëra të tjerë kishin
marrë dënime të rënda.
Së bashku me të, në kamp kishin sjellë edhe
Yllin, Gazmendin dhe Përparimin. Gjergjin e
kishin dërguar në burgun e Burrelit. Agroni u
mundua të afrohej me ta, por ata i qëndruan
 P a g e 6 O u r
AMANETI IM QE DUA TE TE LE ...HISTORIA NE DIKTATURE PERBALLJA E TE BURGOSURIT ME
E mbyllën bisedën. Nuk
vazhduan më. Të nesër-
men që me mëngjes ai u
nis për në kryeqytet,
ndërsa Agroni mbeti në
vetminë e tij. Kur po
ndaheshin, te dera e
shtëpisë, Skënderi deshi ta
përqafonte të vëllanë, po
sikur ngriu para një
trungu të tharë. Ftohtësia
e Agronit e vuri në
mendime.
Ditët rridhnin njëra pas
tjetrës dhe bashkë me to
edhe muajt dhe vitet.
Kishin kaluar dy vjet nga
dita kur Agroni ishte
njohur me Robertin.
Tashmë kishin formuar
një shoqëri të vërtetë.
Takoheshin çdo ditë, herë
në shtëpinë e njërit dhe
herë të tjetrit. Natyrisht
takimet zhvilloheshin më
shumë në shtëpinë e
Agronit, sepse atje ishin
më të lirshëm për të
biseduar, pasi nuk i
shqetësonte njeri. Za-
konisht më tepër bisedat
W o r d s
zhvilloheshin për te “Viti 93” i frikë t’i nxirrte, se të tëra, për temat ndërruari ngjyrën ideve moderne shohim vendin të lirë?
letërsinë, që e kishin Hygoit, që nga ruhej nga ndonjë e këtyre librave. sipas oreksit të dhe e anarkisë së
të dy për zemër. katër volumet e kontroll i beftë i Pasi diskutonin pushtetarëve. tyre të pa shfa- – Ti me siguri po, ndërsa unë
Agroni tregonte se “Lufta dhe paqja” Sigurimit të për vlerat, kalonin Këta janë të qur”. nuk e di në se do ta kem atë
kur kishte mbaruar të Tolstoit, deri te Shtetit. në brendinë e ashtuquajturit fat. Kam disa kohë që ndiej
shkollën e mesme, tragjeditë e mendimeve që ‘njerëz të rinj’ të Kjo sentencë një dobësi të madhe. Dua të rri
kishte kërkuar të famshme të Midis këtyre lidheshin me krijuar nga sis- është karakteristi- shtrirë dhe të ëndërrojë. Kur
studionte për letërsi, Shekspirit, që nga librave, gjeje aktualitetin, me temi për të ruajtur kë e shoqërisë së lëviz lodhem shpejt. Të gjitha
por i kishin akorduar veprat e Dikensit vepra që në atë gjendjen në të pozitat e tij, që sotme shqiptare. këto më bëjnë të mendoj, se
për inxhinieri el- deri te “Tre kohë nuk cilën ndodhej kanë filluar të nuk do ta kem të gjatë.
ektrike, ndërsa shokët“ të Re- gjendeshin në vendi, me mung- lëkunden. Këta – A thua do të
Robertit nuk kishin markut. treg, por që ai i esën e shprehjes janë pjella më e vazhdojë gjatë? – Fillove nga përrallat ti?
denjuar t’i akordon- kishte siguruar së vullnetit të lirë. keqe e këtij Kalove nëpër shkallët e ferrit
in të drejtë studimi. Aty gjeje edhe nëpërmjet Kishin besuar se sistemi. Më vjen – Nuk e di. Diçka dhe dorëzohet tani, që i
letërsi shqipe që shoqërisë së tij. me vdekjen e pështirë kur jam i ka filluar të kapërceve ato. Ku është ajo
Në shtëpi Agroni nga “Historia e Këtu bënin pjesë diktatorit, diçka detyruar t’i takoj lëvizë. Europa forcë që të mbajti gjallë në ato
kishte një etazher Skënderbeut” e veprat e Niçes, do të ndryshonte apo t’i Lindore ka dhënë vite?
shumë të pasur. Naimit, deri te Frojdit, Konicës, në vend, por përshëndes. A e shenja se së
Librat, e ëma kishte “Albumi” i Nolit, Fishtës, Lumo shpejt ky iluzion di se çfarë ka shpejti mund të Agroni nuk u përgjigj. Edhe
mundur t’i ruante, që nga “Vargjet e Skëndos dhe të ishte shuar. thënë Niçja: ndryshojë. Kurse Roberti e mbylli bisedën kur
duke i fshehur nën lira” të Migjenit, tjerëve. Ishte një Pasardhësi i tij po ne vazhdojmë me vuri re se ajo mori një rrugë të
dërrasat e te “Për mbrojtjen bibliotekë e ndiqte të njëjtën
“Socializmi, si frymën e vjetër. padëshirueshme. Ndenji edhe
dyshemesë, gjatë e atdheut” të vërtetë, brenda së rrugë. tirani finale e më Tri here erdhi pak dhe pastaj u largua.
dhjetë viteve që ai Foqion Postolit, cilës ndieje një të vegjëlve dhe Shtrausi dhe të tri
ishte në burg. Aty që nga “Qyteti i kënaqësi të – Jetojmë në një më budallenjve, herët iku i – Takohemi nesër te puna, – i
gjeje libra në gjuhën fundit” i Petro madhe në ato botë absurdi, – domethënë e të zhgënjyer. tha.
shqipe, si dhe në Markos, te roma- kohë të zymta. tha një ditë Agro- sipërfaqshmëve, Shqipëria nuk diti
disa gjuhë të tjera, net e Kadaresë. ni. – Ngado jemi smirëzinjve dhe të përfitojë nga Punonin në suvatimin e një
sidomos në anglisht. Librat në gjuhë të Kështu, të dy të rrethuar nga një komedianëve për shansi i krijuar. magazine. Brenda këtyre dy
Midis tyre aty gjeje huaja vazhdonin miqtë mblidhesh- mori kamele- pesë para, është viteve, me ndihmën e Robertit
që nga “Prometeu i të qëndronin nën in atje dhe onësh, që nuk në realitet – Si mendon a do dhe Astritit, ai kishte mundur
lidhur“ i Eskilit deri dysheme. Kishte diskutonin me orë rreshtin së konsekuenca e të mundemi ta të fitonte dy kategori si mura-
 V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 3 P a g e 7

Mafia po konkurron si dërgatë e qeverisë në zgjedhjet lokale të 14 majit

Mafia po konkurron si dërgatë e
qeverisë në zgjedhjet lokale të 14
majit
Tritoli ndaj Bernard Ndrecës, kreut
të Partisë Demokratike në Vaun e
Dejës, është tregues se mafia nuk
do të dorëzojë pushtet me votë.
Kanosje për shkak të detyrës poli-
tike, tha Ndreca para kamerave,
duke mohuar të ketë telashe indi-
viduale, ndërsa policia, prokuroria,
ende nuk janë marrë vesh me
pushtetin për versionet e tyre. Kjo
është qeverisje me kapuç, një
ngjashmëri çetash hajdute,
plaçkitëse, pengmarrëse,
gjobëvënëse, duke mos
njohur ndalesë para etjes
së pushtetit. Lufta nuk
është thjesht zgjedhore,
elektorale, alternativash,
votash, demokracie. Jo.
Ne gjendemi në zgripin e
pahasur asnjëherë në këto
3 dekada. Jemi në shtegun
e përballjes për të mos
vdekur nga mafia. Ajo
është në garë. Ajo kandi-
don. Ka përfaqësuesit e
saj, paratë e saj, inves-
timet e saj, njerëzit e saj.
Në Kuvend, drejtësi,
qeveri, media, fundja kjo një betejë e domosdoshme për të ndaj administratës po bëhet pushtetmbajtëse nga vitit
është forma e Mafias së mundësuar ekzistencën dhe dhunë e përditshme, hedhja 2013-të.
Re. Nxirr në fasadë zhvillimin e zgjedhjeve, ndarjen në terren për blerjet e
përfaqësues të ‘pastër’, nga emërimet, përpjekje për të opozitarëve janë shënjestra Në një biznes shfaqet vëllai i
dërgoji në zyra publike, votuar dhe mos prekur vullnetin të çdo ore. Gjoba ndaj Edi Ramës, në një tjetër
se i mbajnë në këmbë e qytetarëve. Agresiviteti i bizneseve jo sevdallinj të baxhanaku, pak më tutje
paratë e pista. Ndaj qeverisë-parti është në rritje, PS, janë kërcënime të vajza zonjës së tij, diku
mesazhet me eksploziv, duke dëshmuar rrezikun serioz të hapura thuajse çdo ditë. matanë djali, më pas struktura
me rrezik jete, janë një fotokopjes elektorale, nga të Paraja kriminale, e trafikut vijon me lidhje të së
leje e Don Kryeministrit, njëjtët administratorë të pro- të drogave, korrupsionit, shkuarës, rrethuese të këtij
të cilin ata nuk e lënë të ceseve të këtyre 10 viteve, ku call-centerave, off-shoreve, grupimi. Nuk mungon nxjerr-
ikë, sepse rregullat e pjesa më e madhe janë emra është me prani të shtuar në ja e kandidatëve teorikisht
Omerta-s, e dinë gjuhën dosjesh hetimore. Tenderët me qarkullim, me synim përfiti- djathtas, të punësuar majtas,
e mospranimit. porosi e fitues të përcaktuar janë mi me çdo kusht të mbajtjes si skemë e vjetër në kohë të
14 maji me këtë hartë shtuar më shumë se trafiku i së qyteteve të pushtuar nga reja. Paratë për të mbuluar
ngjarjesh, është së pari makinave në Tiranë, presioni organizata kriminale, shpenzimet e përfitimet nuk

Dead in kavaja Albania

Erion Veliaj responsible for the death of Ardit

gjoklajt

What has been done in 2022 for them?

Mafia po konkurron si dërgatë e qeverisë në zgjedhjet lokale të 14 majit

kursehen. Organizata ka mjaftueshëm, për në dukje se ekzistenca e saj nuk varet nga penale, vizitorë çdo javë në prokurori.
të vetët dhe kundërshtarët e sajuar. të ardhurat e shumta nga veprimtaritë e saj Ndërtim, turizëm, industri e lehtë, lojëra
ilegale, por nga bashkëpunëtorët që kanë, fati, janë adresat e pastrimit ku paratë e
pozita në institucione të ndryshme sht- organizatave kriminale gjejnë strehë.
Pyetja thelbësore me dukshmëri të madhe etërore, sidomos politikanë. Natyrisht investitorë strategjikë ku bën
është: pjesë bashkëshorti ministres Xhaçka, apo
Dosjet të Krimeve të Rënda dje, e të privatizimet e bazave detare në Sarandë e
A po konkurron mafia në zgjedhjet e 14 Prokurorisë së Posaçme sot, flasin Shëngjin, ku sërish zonja ministre është
majit??!! Fakte, dëshmi, ndodhi, emra, qartësisht se po. Ne kemi mafia. Dhe ajo duke dhënë hesape në SPAK, nuk janë
qarkullime parash, lidhjet, mënyra se si po po konkurron në zgjedhje. tërësisht rastësi. Ministrat Tahiri, Koka, e
sillet, reagon e vepron pushteti, e kanë deputeti Bllako në qeli, deputeti ish-
përgjigjen pohuese thuajse të panegociuesh- Kemi një organizatë kriminale, mafioze, si zëvendëskryeministër Arben Ahmetaj në
me. ajo e inceneratorëve, me një dëm 1 mil- prag arresti, ish-ministri Ilir Beqja e ish-
iardë dollarë, ku ka ministra, sekretar të ministri Damian Gjiknuri në hetime.
Qasja e institucioneve nuk është aq e fortë, përgjithshëm të Këshillit të Ministrave, ku Gjashtë kryebashkiakë konkurrues
drejtpërdrejtë, sa realiteti kërkon. Kreu i është firmëtar edhe kryeministri, kur ka përsëritës për 14 majin me telashe të vjetra
SPAK, Altin Dumani, në një intervistë për deputetë në qeli, disa zyrtarë të tjerë të e të reja penale në botën e krimit, kanë
medien italiane ndër të tjera deklaroi se në arrestuar. Ato para janë përdorur nga mundur Ramën për të qenë aty ku ishin.
10 vitet e fundit ka një rritje të trafikut të zgjedhjet e 2017 e sërish nuk reshtin. Aty Humbja e 120 milionë eurove në arbitrazh
kokainës në Shqipëri, si pasojë e lidhjeve të është kryebashkiaku Erion Veliaj, me Beketin, dosje të shumta në miliarda
forta që organizatat kriminale shqiptare çuditërisht ende kandidat, por si pjesë e në radhë në këtë gjykatë, ku paguajnë
kanë vendosur me kartelet e drogës nga kësaj dosje. Gjendet diku, dikush qytetarët, padia e re e gjermanëve, për
Ekuadori, Kolumbia, Peruja, Brazili dhe urdhërues për moshetimin, e mosmarrjen e Portin e Durrësit, janë një faliment institu-
Meksika. Pyetjes nëse kemi mafia shqip- tij të pandehur, ashtu si faktet përcaktojnë cionesh përballë mafias. Të gjithë
tare, zoti Dumani duke marrë si model të kundërtën. Janë sërish Veliaj dhe Rama marrëzitë e mazhorancës kanë një
krahasues atë italiane, si Cosa Nostra, të përmendur në dosjen e Ndranghetës, përgjigje. Mafia po konkurron përsëri me
Ndrangheta, Camorra apo Sacra Corona procedimin penal nr 17 të vitit 2020, ku 14 maj për të mos lëshuar pushtetin!!!
Unita, shprehet se ne nuk gjendemi në këtë Mafia e Ndrangheta-s, matanë detit, Kush qëndron pranë, në prehër, në krah,
natyrë dhe përmasë. Megjithëse ka një kërkonte dhe kishte ujdisur ndërtimin e në errësirë, apo portofol, është çirak i saj
shpërthim territorial, financiar, ekonomik, pallateve shumëkatëshe në qendër të për llogari të saj...
sërish kreu i Prokurorisë së Posaçme ndan Tiranës, ku lejet mundësohen nga Rama
mendimin se nuk kemi banda në dimen- dhe Veliaj. Janë ministra e kryebashkiakë
sionet e mafia-s. Studiuesit e cilësojnë sërish garues me 14 maj, si Durrës, Krujë,
mafien si "organizatë pushteti", duke vënë Fier, Mallakastër, me dosje të rënda
 P a g e 8 O u r W o r d s

AMANETI IM QE DUA TE TE LE ...HISTORIA NE DIKTATURE PERBALLJA E TE BURGOSURIT

tor dhe tani kishte kategorinë e
tretë. Roberti kishte shkuar në
zyrat e sektorit për të mbyllur
borderotë e muajit me Astritin.
Kur u kthye nuk e gjeti Agro-
nin. Shokët i thanë se nuk e
kishte ndierë veten mirë dhe
kishte shkuar në shtëpi. U
shqetësua. Iu kujtua biseda që
kishte bërë një natë më parë.
Shkoi menjëherë në shtëpinë e
tij dhe e gjeti në shtrat.
– Ngrehu të shkojmë te
doktori.
– Përse? shkruar urgjent? Mos vallë – Duhet të vini nesër në
– Jo, jo nuk kam gjë. Vetëm Të nesërmen bëri analizat. vuante nga ndonjë sëmundje mëngjes, pasi duhet të
kam dobësi. Do të pushoj Përgjigjen e mori pasdite. – Dua të bindem që nuk e rëndë dhe doktorit i vinte jeni esëll.
dhe do të më kalojë. Nesër Doktor Arqilea e kishte është bërë ndonjë gabim. rëndë t’ia thonte?
do të jem përsëri në punë. mbaruar orarin e shërbimit. Kësaj radhe do t’i bësh në Të nesërmen shkoi që me
Kështu që përgjigjen ia spital. – Përse jeni munduar? – i tha mëngjes. Laboratori hapej
Roberti nguli këmbë dhe më shpuri ditën tjetër. Sa i pa, mjeku i laboratorit. në orën tetë. I duhej të
në fund e bindi. Shkuan në doktori u zbeh në fytyrë. Agroni mori fletën e priste. Deri sa të vinte ora,
poliambulancë. Doktor analizave dhe shkoi në – Më ka dërguar doktor vendosi të shëtiste në
Arqilea, një mik i vjetër i – Si kanë dalë? – pyeti spital. E lexoi. Në një cep Arqilea për të bërë këto lulishten e spitalit. Duke
Agronit e vizitoi me kujdes. Agroni. doktori kishte shkruar analiza. kaluar u ndesh ballë për
“urgjent”. Gjatë gjithë ballë me Robertin dhe
– Duhen bërë analizat, – tha – Duhet t’i përsërisim rrugës mendonte përse Doktori lexoi fletën e analiza- Syrjaun, që po vinin drejt
duke i dhënë raport për tre analizat. doktori i kishte përsëritur ve dhe i tha: tij.
ditë pushim. analizat. Përse kishte

Ku eshte sherbetori tani te fusi keto dy llume neper burgje per krimet e tyre apo ka neoje per ndonje shtytje dhune
si ne kohen e diktatures se 1945….a mjere ai popull dhe per ato njerez atje...
Ina Rama—-Adriatik Llalla Nga nje e pa-afte tek nje sherbetor shkon Prokuroria e Shqiperise….presim nqs ka
ndryshim...filloi dhe llalla nga shkelja ligjit tek Marku , qe I thone njerezve qe nuk duam tja dijme per ASNJE.
Veglat e mafies ne Shqiperi

Çfarë i shkruan së bijën, Lieserl, gjeniu i shkencës Albert Ajnshtajn në një nga 1400 letrat mbajtur sekret për
Çfarë i shkruan së bijën,
Lieserl, gjeniu i shkencës
Albert Ajnshtajn në një
nga 1400 letrat mbajtur
sekret për dy dekada
Albert Vataj pregatiti
Në vitin 1896, Ajnshtajni
hoqi dorë nga shtetësia e
tij gjermane dhe u
regjistrua në Shkollën e
Zvicrës, Federal
Politeknik, në Zyrih. Atje,
ai u përfshi në një histori
dashurie pasionante me
Mileva Mariç, një vajzë
me origjinë nga Serbia.
Çifti pas diplomimit u
martua dhe kishte dy djem
Eduard dhe Hans Albert.
Por një vit para kësaj
lidhje fizikanti kishte
patur një tjetër lidhje, nga
e cila pati një vajzë të
paligjshme me emrin
Lieserl. Ajnshtajn nuk foli
në familje për këtë fëmijë,
dhe biografët nuk ishin as
në dijeni të ekzistencës së
saj, deri në shqyrtimin e
letrave të tij private në
fund të viteve 1980. Fati i
saj mbetet një mister sot e
kësaj dite. Disa dijetarë
mendojnë se Lieserl vdiq
nga fruth i keq në vitin
1903, ndërsa të tjerë
besojnë se ajo i mbijetoi
sëmundje dhe i është
dhënë për adoptim serbes,
Mileva Mariç.
Eduard, Hans Albert dhe
Liesersl ishin tre fëmijët
që kishte Albert
Ajnshtajn. Vetëm një nga
dy djemtë mundi të ishte
ndjekës i gjurmëve të të
atit, por pa mundur të
ngjitet aq lart sa babai i tij. Ekziston një forcë kaq e fuqishme May be an image of 2 “Nëntori”: botimi i ciklit
Djali i tij më i vogël u pranua sa deri sot shkenca nuk ka arritur Nëse duam mbijetesën e people, people standingme poezi, i vetmi aq i
në një azil pleqsh. Por ajo që t’i gjejë një shpjegim. Është një specieve, nëse duam të and outdoors plotë, ku u ndjeva i përfa-
ka ngjallur interes dhe ka forcë që përfshin dhe i sundon të gjejmë kuptimin e jetës, May be an image of 1 qësuar.) Ta kam shprehur
përfshirë një shtjellë debatesh gjithë; që fshihet pas çdo fe- nëse duam të shpëtojmë person, sitting and indoor
dhe herë tjetër këtë
familjen e fizikantit të madh nomeni në univers. Kjo forcë botën dhe çdo gjallesë që e mirënjohje, po e përsëris,
është “letërsia epistolare” e është dashuria. popullon atë, dashuria është
Nuk është në zakoni tim të këtë radhë dhe duke e
gjeniut të shkencës, një përgjigjja e vetme. shkruaj letra, por, ne të shpjeguar arsyen. Ato
letërkëmbim që zbulon va- Kur shkencëtarët kërkonin për një letrave, nëse pretendojmë kohë, kisha çuar për të
jzën që trashëgoi ai nga një teori të unifikuar të universit Mbase nuk jemi ende gati të se kemi një mendje të tretën herë në shtëpinë e
lidhje jashtëmartesore. Jo pak harruan më të fuqishmen forcë të shpikim një bombë me hapur, edhe letrat duhet t`i vetme botuese dorëshkri-
por bëhet fjalë për 1400 letra padukshme. Dashuria është dritë dashuri, një pajisje të kemi të hapura. (Letra të min me poezi, ku mora
që ai i ka dërguar asaj. Ndaj që ndriçon ata që e japin dhe e fuqishme që të shkatërrojë hapura shkruheshin dhe në këtë përgjigje: “Sikur dhe
këtij letërkëmbimi u ngritën marrin. Dashuria është gravitet, urrejtjen, egoizmin dhe kohën e “gojës së kyçur”, një cikël me poezi të
shumë dilema dhe dyshime sepse i bën disa njerëz të tërhiqen lakminë që po gërryejnë në dukje se po hapeshin zgjidhnim prej teje, ato
mbi autorësinë, gjë e natyrsh- nga të tjerë. Dashuria është planetin. Megjithatë, çdo qiejt, por në fakt, po i qendrojnë më poshtë nga
me për mjeshtrat e pështjelli- pushtet, sepse shumëfishon më të individ mbart një hapej gropa dikujt. poezia e të rinjëve, që
meve, të cilët janë më shumë mirën tonë dhe i bën njerëzit mos “gjenerator” të vogël, por të Gropaxhinjtë kujtojnë se çajnë me talent.” Pa ditur
të prirur të vënë pikëpyetje të humbasin në egoizmin e verbër. fuqishëm dashurie, energjia janë në muajin e asgjë, thjesht nga dasha-
rreth këtyre ngjarjeve se sa të e të cilit pret të çlirohet. pyllëzimit.) E hoqa zarfin, mirësia juaj, në kohën e
shprehin afirmim dashamirës. Dashuria shpaloset dhe zbulon. s`besoj se të kujton ky duhur, me botimin e ciklit,
Për dashurinë jetojmë dhe vdesim. Atëherë kur të mësojmë të gjest telebingon, mbyllja e mora një mbështetje të
Në fund të viteve 1980, Dashuria është Zoti dhe Zoti është japim dhe marrim këtë mendimeve në zarf apo lartë morale. Një xhaketë
Lieserl Ajnashtajn, e bija e dashuri. energji universale, e doras, nuk i nderojnë e dhuruar në dimër vlen
gjeniut famshme, i ka dhuruar dashura ime Lieserl, do të njerëzit e letrave. Pasi më shumë nga një pallto
Universitetin Hebraik në Kjo forcë jep shpjegimin e konfirmojmë se dashuria lexova librin tuaj me në verë. (Redaktori i librit
Jeruzalem, koleksionin prej gjithçkaje, i jep kuptim jetës. sundon mbi gjithçka; dashu- kujtime për Kadarenë, e mbylli jetën ne shtëpinë
1,400 letrash, të cilat i ka Është pikërisht ajo që kemi anash- ria është e aftë të kapërcejë sidomos kujtimet e botuese, ndërsa ti s`e pate
shkruar Ajnshtajni asaj. E kaluar për kaq shumë kohë, mbase mbi çdo gjë, sepse dashuria Beratit, ku në një postim të gjatë. Një shembull ky
bija kishte ruajtur amanetin e sepse kemi frikë nga dashuria, është jetë. të radhës do ndalem tek për të dalluar konformistin
të atit që të mos e publikuar sepse është e vetmja energji në historia e “letrave nga ai që guxon. Shqipëria
këtë letërkëmbim për një univers që njeriu nuk ka mësuar Jam thellësisht i penduar që erotike”, radha i erdhi është mësuar të hedhë atë
periudhë jo më pak se 20- ende ta manipulojë. nuk kam qenë i aftë të librit me poezi i përkthyer që i duhet.) Natyrën e
vjeçare pas vdekjes së tij. shpreh çfarë kam në zemër, dhe në greqisht “Një inkonformistit ti e shfaq
Për t’i dhënë dashurisë vendin që që ka rrahur për ty gjatë balenë e largët erdhi nga dhe tek e përditshmja,
Kjo është një prej tyre, për meriton bëra një ndryshim të gjithë jetës sime. Mbase deti” dhe në fund përm- sikurse citon një poet dhe
Lieserl Einstein. thjeshtë në ekuacionin tim më të është vonë për të të kërkuar bledhja me tregime “Porta në tregimin tuaj: “Unë
famshëm. ndjesë. Por, meqë koha e qiellit”, sikurse më the: jam me demin.” Gjithë
“Kur propozova teorinë e është relative, dua të të ia kishe dhuruar një lush- stadiumi bënte tifo për
relativitetit shumë pak njerëz Nëse në vend të E = mc2 të them se të dua. Falë teje njari. (I bashkohem toreadorin, i strukur midis
më kuptuan. Ajo çfarë do të pranojmë se energjia që shëron kam gjetur përgjigjen mendimit të Skënder ulërimave, ndërsa poeti
zbuloj tani për njerëzimin botën mund të përftohet nga themelore. Mehmet Buçpapajt, i cili bënte tifo për demin e
gjithashtu do të pritet me shumëzimi i dashurisë me shpe- ka bindjen se për poetët gjorë.” Kujto shprehjen e
keqkuptim dhe paragjykim. jtësinë e dritës në katror do të Babai yt, dhe shkrimtarët nuk mund zyrtarëve prepotent:
arrinim në përfundimin se dashu- të shkruajë tjetër më mirë “Thirreni atje ku tridhen
Po të kërkoj të ruash letrat e ria është forca më e fuqishme që Albert Ajnshtajn” nga ata vetë për njeri- demat!” (I bashkohem
mia për sa kohë të jetë e ekziston… sepse nuk njeh limite. tjetrin. Duket si qark i vlerësimit të Moikom
nevojshme: vite, dekada, FATBARDH AMURSI mbyllur, por, nëse thuhen Zeqos bërë librit tuaj
derisa shoqëria të ketë bërë Pas dështimit të njerëzimit në Një letër pa zarf shkrim- “fjalë shpirti”, ustai “Porta e qiellit”. Ai për të
aq progres sa të arrijë të shfrytëzimin e forcave të universit tarit Sulejman Mato zbërthen ustain. Me gjithë shokët ka shkruar
pranojë çfarë do të shpjegoj që na janë kthyer kundër është e -Ese- Skënderin më lidh dhe një miqësisht. “Si tregimtar,
më poshtë. rëndësishme që të ushqejmë një May be an image of tree mirënjohje ndaj jush, kur Mato, i ka ngritur kuotat e
tjetër lloj energjie. and outdoors ishit redaktor në revistën krijimit vetjak. Ai është
 V o l u m e 1 4 , Is s u e
NAFI ÇEGRANI
SFIDË PRANGAVE TË UDB-
ZHGËNJIMI I SHQIPTARËVE
MISTERI I LIKUIDIMIT TE HASAN
REMNIKUT
UDB-ja LIKUIDON KRERËT E FRONTIT
“KOMBËTAR SHQIPTAR”
për veprimtari sçiunazhi e punë andej kufirit.
Sigurimi i Tiranës, përgatiste kontingjente
agjentësh,duke u futur në Jugosllavi në pika
sekrete si në Korçë, Tropojë dhe Shkodër, duke
nxjerrë në “frontin” e luftës së ftohtë, taborë të
tëra njerëzish nga më të ndryshmit. Pra, edhe të
atillë të formatit dhe stilit kalorsjan, siç bënin
me Olloman Selën, Hashim Toplicën, Shibrit
Kicën dikur, madje deri te Kabila e të tjerë. Po
kështu, me stil të njëjtë, nga ana tjetër vepronin
edhe UDB-ja dhe KOS-i gjatë kohës së
Rankoviçit dhe pas tij., duke dhënë këtu si
shembull veprimtarinë e Mahir Zherovjanit, me
pseudonimin “Majeri”. Veprimtari të tillë
informative dhe spiunazhi UDB-ja zhvilloi
ndaj shqiptarëve jo vetëm në kohën e
Rankoviçit, por edhe pas tij, duke lançuar
agjentë nga jashtë, nga radhët e emigracionit
shqiptar në Austri, Turqi, Greqi, Itali dhe duke
shfrytëzuar madje, edhe qendrën e bazës ush-
tarake anglo-amerikane “4000” në Kajzerslau-
tern të Gjermanisë etj..
Në Kosovë, në intervale të caktuara, deri në
kohën e Mehmet Shoshit dhe Xhevdet Hamzës
vepronte edhe Spasojeviçi, sidomos përmes
linjeve udbashiane që i kishin në relacionet e
Prizrenit, Pejës dhe Gjakovës.
KUSH ISHTE TITO I VËRTETË?
E vërteta për Titon, ose misteri për Titon sozi,
mbahet si një ndër sekretet më të mëdha dhe të
kodifikuara, që nga koha e Stalinit e deri sot.
Kjo çështje delikate, që ka një histori si pronë e
sovranit të Sektorit të posaçëm të KGB-së,
UDB-së dhe KOS-it, mbahet si mister nën
rregulla të veçanta të mbylljes hermetike nga
Moska në Beograd. Për Titon, shumë historianë
e publicistë, në vite kanë shkruar shumë libra.
Biografë jugosllavë dhe të huaj e kanë
përshkruara atë si personalitet të shquar dhe
veteran luftërash dhe kthesash kominterniste, si
politikan dhe diplomat të kohës, si burrë shteti i
pranueshëm dhe i kontestueshëm për dekada
gjatë sundimit të tij në Jugosllavinë komuniste-
titiste! Të tjerë janë ndalur në faktin se si i tha
“Jo” Stalinit gjatë Informbyrosë dhe
“konfliktit” të 1948, dhe tek ajo që bëri pas
vdekjes së Stalinit në “shtigjet e arsimit
marksist” dhe të “Botës së mosinkuadrimit”,
duke luajtur një politikë diplomatike dhe
strategjike, disi ndryshe të organizuar, për
tejkalimin dhe “zgjidhjen e konfliktit” në
marrëdhëniet njerëzore dhe ndërkombëtare, e
sidomos në analet e historisë së Mosinkuad-
rimit. Por, që në fillim vjen pyetja: vallë, ka
pasur kush aq forcë që në atë kohë shumë
delikate (siç ka qenë viti 1948) ti thoshte
Stalinit “Jo”? Si mundi një Tito (nëse ishte ai
Jozheku i Kumrovçit, ai punëtor) ose ai Tito i
Karpateve, kur “baba” i tyre ishte vetë Stalini!?
Këto dhe shumë pyetje të tjera mbeten pa
përgjigje. Megjithatë mendoj se një e vërtetë
tjetër mbetet si fshehtësi efikase dhe e rrezik-
shme edhe sot (ose ka mundësi që e tërë ajo
histori të zhduket pas dy dekadash, sipas
ndonjë rregulli e parimi të pranishëm në analet
sekrete të KGB-së dhe UDB-së).
Ndoshta e tëra kjo ka qenë “punë interesi”
strategjik e shtetëror i një politike dhe ide-
ologjie në Gadishullin e Ballkanit dhe më gjerë
në rajon, ku vetëm Stalini ka pasur të drejtë ta
“luaj gishtin”, e kjo ka ndodhur pikërisht
atëherë kur edhe është bërë marrëveshja që
vendet e Europës e Lindore të mbeten nën
ideologjinë bolshevike të “draprit dhe çekanit”.
1 3
NAFI ÇEGRANI SFIDË PRANGAVE TË UDB-
Thuhet se këto vende ia shiti
Perëndimi (Amerika, Anglia,
Franca dhe Gjermania, edhe pse
këtë të fundit e ndanë më dysh
me murin e Berlinit). U reali-
zuan edhe shumë plane të tjera,
nga të cilat fituan financime
organizata të padukshme, të cilat
eksportonin fantazma frike e
tmerri, luftërash, konflikte
shtetesh dhe popujsh. Në to u
përfshinë politikanë, afaristë,
grupe ideologjike dhe mafioze,
disa prej tyre të dirigjuara nga
shërbime sekrete botërorë si dhe
ato nga i ashtuquajturi “Komiteti
botëror 300” dhe “Këshilli
Suprem Islamik”.
Duke iu kthyer të vërtetës për
Titon dua të them se kur isha
duke u përgatitur si punonjës i
SDB-së në Batajnicë të Be-
ogradit, e cila zhvillohej dhe
mbahej nën patronazhin e
Shërbimit Federativ të Jugosllav-
isë, pata rastin të lexoja nga
arkivi sekret i UDB-së së
Rankoviçit (pasi një gjë e tillë na
lejohej vetëm neve që ishim të
dërguar në këtë shkollim). Atje
hasa materiale interesante opera-
tive dhe shumë sekrete edhe nga
“çështja dhe problematika shqip-
tare”, gjëra që ta mbushin
mendjen. Gjëra të kodifikuara, të
cilat edhe sot mbahen si “çështje
sekrete”. Kishte edhe dosje të
veçanta të shifruara, të radhitura
me një pedanteri të paparë, në
një skedar të gjatë ku shkruhej
në serbokroatisht: “Dosje të
fazës së hershme, tepër delikate
dhe të rrezikshme”. Ishin mate-
riale të VOS-it, të KOS-it, të
OZN-së dhe UDB-së para dhe
pas ardhjes së Rankoviçit. Atje
lexova edhe për të vërtetën e
historisë së Titos, analiza të
veçanta dhe elaborate të tëra të
KGB-së dhe të Stalinit të
ardhura nga Moska dhe të
përkthyera në serbisht, apo
urdhëresa dhe referate të Komin-
ternit dhe NKVD. Ato ishin
materiale shumë interesante që
kishin të bënin me çështje të
historisë, luftërave dhe ide-
ologjive të popujve, me çështje
të mëdha historike mbi Ballkan-
in, e fate personalitetesh, të cilat
kurrë nuk kam mundur ti lexoja
në ndonjë libër historie ose diku
tjetër. Dhe, nuk e di, pse edhe
sot e kësaj dite mbahen aq të
fshehta nga njerëzit, larg syve të
historianëve, apo ndonjë
shkencëtari e shkrimtari..?!
Aty, në një material të ardhur
nga Moska (me përkthim në
serbisht), që mban shifrën 02-41-
009/43, “Svarc”, shkruhej se
Tito i vërtetë, ai Jozhekut, i
Kumrovcit, u vra në Zelengore
në grykën e Sutjeskës, ose u
plagos rëndë nga një bombardim
i tmerrshëm nga aviacioni gjer-
man më 9 qershor të vitit 1943.
Në dokument thuhej që më pas
duke e tërhequr “spitalin lëvizës”
me urdhër të Shtabit Suprem në
afërsi të fshatit Tjentishtë, Tito
vdes nga plagët e rënda. Sipas
disa të dhënave sekrete që ende
mbahen të fshehta në relacionin
Moskë - Beograd, supozohet se
varri i Titos së Kumrovcit,
gjendet pranë një dushkaje e
shkëmbinjsh të thepisur
rrëzë maleve të Zelen-
gorës. Gjatë përleshjeve
në këtë betejë të tmerrsh-
me (e njohur edhe në
histori si Beteja e Sut-
jeskës), vritet edhe ko-
mandanti legjendar Sava
Kovaçeviç, duke luftuar
që të bënte të mundur
tërheqjen e forcave të
Shtabit Suprem me Titon
e “Plagosur”. Gjatë tërë
natës së 10 qershorit të atij
viti përmes radiolidhjeve
të posaçme dhe telegrafike
është njoftuar për atë që
ndodhi Shtabi Suprem i
Armatës së Kuqe, pra
edhe Stalini. Me urdhër të
tij, divizionet e Armatës së
Kuqe dhe shërbimit in-
formative sovjetike
ndërmorën masa të reja
strategjike - luftarake
kundër Gjermanisë.
Njëkohësisht, Stalini i dha
urdhër të prerë Shtabit
Suprem të LNÇ-së ju-
gosllave, që vrasja dhe
varri i Titos të mbeten një
e fshehtë shekullore, duke
përhapur lajmin se Tito u
plagos, dhe se vetëm
komandanti legjendar
Sava Kovaçeviçi u vra në
atë betejë! Nga fundi i
qershorit të vitit 1943, me
aeroplan special të Ar-
matës së Kuqe, në aero-
portin e Sarajevës zbret
një mareshal i ri, ashtu si
në legjenda, me një fytyrë
krejtësisht identike me
Titon, edhe theksi i të
folurit të tij të një
serbokroatishte dhe ru-
sishte të kulluar, e fliste
ngjashëm me Tito-
Jozhekun. U vendos për
tërë natën në krye të
Shtabit Suprem të LNÇ-së
jugosllave po me urdhrin e
Stalini dërguar këtij
Shtabi.
Kjo gjë e çuditshme
mbetet ende sot një mister,
e më shumë ngjan me si
një legjendë. Por, ja që ka
mundësi, dhe ku ta dish se
ç’mistere të tjera ka në
këtë botë, që edhe sot
mbahen larg syve të
njerëzve të zakonshëm,
kur është fjala për “lojëra”
të mëdha të interesave
globale apo komploteve
botërore aq delikate dhe të
rrezikshme. Për këtë rast
kanë dijeni gjeneralët e
Stalinit dhe të KGB-së,
apo edhe gjeneralët e VOS
-it, UDB-së dhe KOS-it
jugosllav.
Tito “fals”, dallonte nga
Tito i vërtetë i Kumrovcit
jo vetëm në faktin se ky
ishte 2-3 vjet më i ri dhe 2
-3 cm më i shkurtër, por
edhe pasi i “rremi” kishte
qenë gjeneral në Shtabin e
Kominternit dhe të Stalin-
it, diplomat dhe ekspert
për çështjet ballkanike, i
cili përkrah rusishtes ka
njohur bukur edhe 5-6
gjuhë të huaja. Gjatë
komunikimit, lëvizjeve në
punë dhe gjatë jetës së përditshme,
në mënyrë të perfeksionuar i ka
përdorur, shprehjet, gjestet
origjinal me ato të Titos së vërtetë.
Titoja rus, ka qenë pak më verd-
hacuk se Jozheku!
Edhe martesa e tij me Javonkën
është bërë me urdhër të Stalinit,
dhe e vetmja ishte ajo, që e dinte
saktësisht emrin prej kozaku të
mareshalit Tito. Ky ishte kozak
me prejardhje, dhe me tru e zemër
kominternist dhe revolucionar i
Stalinit. Prandaj, i vetëdijshëm në
teorinë dhe praktikën e konspira-
cionit të asaj makinerie të madhe,
që nuk përshkruhet lehtë, sundonte
bindja dhe “Zakletva” (betimi) i tij
komunist, që do ta ruanin gjer në
vdekje historinë e fshehtë si pronë
e sovranit të Moskës dhe hier-
arkisë sovjetike. Gjithçka ndodhi
me Informbyronë dhe “konfliktin”
e 1948, kur Tito kishte “guxim” e
ti thoshte Stalinit “JO”, ishte
vetëm një manovër, vetëm një lojë
pas së cilës fshiheshin plane
strategjike dhe interesa të tjera që i
di vetëm Kremlini dhe krerët në
“Lublanka”. Në lëmshin e kësaj
historie të mistershme, pështillen
edhe shumë histori e mistere të
tjera. Rrota e madhe e historisë
merr çdo gjë më vete, bile edhe
misteret, por kompetentët dhe ata
të cilët ndaj njerëzimit duan të
mbeten të denjë, sidomos për
zhvillimet enigmatike të kom-
ploteve botërore, duhet ta thonë të
vërtetën. Ndodhitë u bënë tepër
delikate në fazën e dytë, për faktin
se në pranverë të vitit 1980 në
Lubjanë vdiq Josif Broz Tito.
Përse u shpall se gjoja vdekja e tij
ndodhi në fund të prillit apo fillim
të majit të atij viti? Përse u organi-
zua tërë ai funeral i imagjinuar në
Beograd dhe varri i tij në Delinjë.
Edhe sot ai varr mbahet nën roje të
vazhdueshme, e brenda nuk ka
asnjë kufomë, veç një skulpturë
prej gipsi dhe plastmasi. Kufoma e
Titos u varros në Verona të Italisë,
pasi këtë vetë ai e ka lënë amanet!
Lind edhe pyetja, pse?
Kush duhet të shkruaj për Titon e
Kumrovçit, për atë Jozhekun e
Zagorjes dhe për varrin e tij në
Grykën e Sutjesskës në Zelen-
gorë? Po për atë punëtorin e
thjeshtë, që mbetet, ndoshta,
vetëm si legjendë, kush duhet ta
thotë të vërtetën mbi këtë? Si do të
veprohet tashme që kanë kaluar
vite të tëra nga kjo histori, apo
duhet të mbetet në heshtje për
shkaqe politike ose të ndonjë
interesi tjetër global (siç ka
ndodhur me pazarllëqet e fuqive të
mëdha kur vendet e Evropës së
Lindjes me Ballkanin iu shitën
Stalinit). Kjo mbetet temë in-
teresante për t’u trajtuar, por
njëkohësisht e rrezikshme për
trajtesë, delikate e lënë me bindje
mes komplotit dhe historisë, që
ditën ta shkruajnë për veten e tyre
Hitleri, Stalini, edhe Çurçilli e De
Goli, ose Ruzvelti e Hrushovi,
Grandi, Naseri, Brezhnjevi,
Kenedi, Regani e të tjerë, dhe
vazhduan jetën politike me
kundërthëniet e veta. Ndoshta,
edhe më tej e tërë kjo, për botën,
tokën, ideologjinë në emër të
njeriut dhe për njeriun, duhet të
mbetet komplot konspirativ i një
P a g e 9
fuqie të padukshme e cila
kontrollon tërë botën.
Sidoqoftë, kjo është e vërteta për
Titon. Për të gjitha këto kishte
dijeni CIA amerikane dhe disa
shërbime inteligjente të
Perëndimit. Ndoshta ndonjë
ekspert i tyre do t’i zbërthejë në
mënyrë brilante të gjitha këto
aspektet e errëta të historisë. Ata
duhet të shkruajnë për dy figura
për dy Tito, për punëtorin e
Kumorvcit dhe por Titon ushta-
rak, politikan, diplomat, burrë
shteti me prejardhje nga Rusia.
Sigurisht do të shkruhet për atë
themelues të Bllokut të Shteteve
të Pavarura për atë që i tha “Jo”
Stalinit. Ata duhet të sqarojnë
oratorinë e tij dhe miqësitë që
kishte me Gandin e Indisë,
Naserin e Arabisë, Nehrun e
Kastron, Çurçillin dhe Ahmet
Sukarnin, De Golin e Kendein,
Hurshovin dhe Shtrausin, etj.
Po një gjë është e vërtetë, nuk e
dimë se çdo të bënte Tito i
Kumrovcit, por ai Jozheku, që
sundoi në vitet 1944-1980 bëri
diçka për shqiptarët e Kosovës,
ndaj dhe do të mbahet mend
gjatë për këtë. Në të vërtetë ai i
ndihmoi shqiptarët të jetonin në
trojet e tyre etnike, i ndihmoi të
kishin gjuhën e tyre dhe të kishin
një farë autonomie të nivelit me
njësitë e tjera federale të Ju-
gosllavisë.
PLANI SEKRET PËR LIKUI-
DIMIN E SULË HOTLËS
“PRITA NË PELISTER”
Shërbimet e fshehta të zbulimi
dhe kundërzbulimit jugosllav,
tanimë kishin fituar përvojë në
metodat e tyre për t’u bërë
kurthe shqiptarëve. Ata
shfrytëzonin mosmarrëveshjet
mes grupeve të krerëve të
nacionalizmit shqiptar. Por të
mos harrojmë se UDB-ja nuk
mund të kryente asnjë kombi-
nacion pa ndihmën e njerëzve të
shitur brenda këtyre grupeve.
OZNA dhe UDB-ja kishin
piketuar të eliminonin Xhemë
Simnicën e Gostivarit, disa krerë
të grupeve guerile shqiptare nga
Anamorava dhe Drenica e deri
në sukat e Sharit dhe Tetovës, e
me radhë. (Shqiptarët nuk mund
t’i merrnin me mend këto kom-
binacione, pasi ata nuk e kanë
zakon që të vrasin pas shpine, në
prita tinëzake, tradhtare,
djallëzore e në forma çnjerëzore)
Disa nga krerët e rezistencës
shqiptare së bashku me shokët e
tyre më të afërt kishin dalë
përmes rreziqeve matanë kufirit
dhe ishin vendosur në kampet e
Greqisë. Kishin realizuar
largimin Luan Gashi, Tahir
Zajmi, Hisen Terpeza, Xhelë
Kalishti, Neshat Gora, Mu-
harrem Bajraktari, Qenam
Zhupani i Çegranit, Kalosh
Hamdi Reçani dhe të tjerë.
Ndërsa disa si Bajram Mahmudi,
i njohur në popull si Bajram
Dobërdolli, Azir Tenova, Qail
Fazli Çegrani, Hashim Toplica
etj., kishin mbetur matanë
maleve të Sharrit, në Shqipërinë
e Mesme.
Guerilët e armatosur shqiptare
 P a g e 1 0 O u r W o r d s

“T’i pritet koka Selman Rizës”/ Historia e gjuhëtarit të famshëm që u burgos nga tre regjime: “Me porosi të
“T’i pritet koka Selman Rizës”/ Historia e gjuhëtarit të kalon fshehurazi kufirin
famshëm që u burgos nga tre regjime: “Me porosi të shqiptaro-jugosllav dhe vjen
kreut të Komitetit Manush Myftiu u vu fletë-rrufeja…” më këmbë në Tiranë. Me
ENGJELL ANGONI bursë shtetërore, mbaron
shkëlqyeshëm shkollën 6-
104058 vjeçare “Naim Frashëri”, në
Prof. Dr. Selman Riza, zotërues i 12 gjuhëve, studiues i Tiranë në tre vjet dhe nëntë
përkushtuar dhe i pasionuar i gjuhës amtare, zë vend klasat e Liceut Kombëtar të
ndërmjet gjuhëtarëve shqiptarë më në zë, si një ndër Korçës, në 6 vjet. Me
themeluesit e gjuhësisë së re shqiptare. Bir i denjë i Koso- përfundimet unikale në
vës kreshnike, i rezistoi haptazi e me vendosmëri pushtimit mësime dhe sjelljen shem-
fashist, punoi e luftoi me të gjitha forcat për lirinë dhe të bullore, meritoi vlerësimet
drejtat e shqiptarëve në trojet e tyre etnike, për bashkimin më të larta nga kolektivi i
kombëtar të shqiptarëve, për lirinë e mendimit dhe demo- shkollës.
kratizimin e jetës në vendin tonë. Bash për këto, u përndoq
gjatë gjithë jetës, u internua e u burgos disa herë nga tri prej Drejtori teknik i saj, Leon
regjimeve më totalitare: regjimi fashist italian, regjimi Perre, më 25.06.1931, në
komunist i Enver Hoxhës dhe regjimi komunist i Josif Broz përfundim të provimeve të
Titos. pjekurisë, ku u diplomua
shkëlqyeshëm për matemat-
Nxënës dhe student i shkëlqyer, antifashist i vendosur ikë, do t’i shkruante minis-
trit të Arsimit: “Selman
Selman Riza lindi më 21.12.1909, në qytetin e Gjakovës. U Riza është një i ri tepër i
rrit në një familje të thjeshtë qytetare. Që i vogël dallohej talentuar, shumë serioz, i
për zgjuarsi dhe interes të veçantë për dije, të cilën nuk cili do të mundë me të
mund ta merrte në shkollat serbe, prandaj në vitin 1922, pa njëjtën lehtësi, të kryejë çdo
mbushur 13 vjeç, bashkë me një grup të rinjsh kosovarë, degë të studimeve universi-
tare dhe unë nuk dyshoj që
ai, të mos i bëjë më vonë
nder atdheut me emrin e
tij”. Jeta dhe vepra e
Selman Rizës ia vërtetuan
parashikimin. Po me bursë
shteti, ai ndjek studimet e
larta në Francë, në Univer-
sitetin e Tuluzës. Në tre
vjet, 1933-1935, mbaron
shkëlqyeshëm dy fakulte-
te, të Letërsisë dhe të
Drejtësisë, dhe kryen po
me atë sukses specializ-
imin në gjuhën gjermane,
në qytetin Hajdelberg, të
Gjermanisë. Emërohet
mësues i frëngjishtes dhe i
shqipes, më vonë dhe i
latinishtes dhe i gjerman-
ishtes, në Liceun
Kombëtar të Korçës.
Pa dyshim, pushtimi i
atdheut tonë nga fashizmi
italian, më 7 prill 1939,
ishte një ngjarje e hidhur,
ashtu si për gjithë popullin
shqiptar, edhe për Selman
Rizën. Ndërmjet profesorëve
të Liceut, ai ka qenë njëri nga
demonstruesit më të ekspozu-
ar dhe qëndrestarët më
konsekuentë, kundër push-
tuesit. Jo rastësisht, në
mbledhjen që u organizua ato
ditë në Bashkinë e qytetit,
Selman Riza, u zgjodh
sekretar i Komitetit të
Shpëtimit Publik për Korçën,
me kryetar Fazlli Frashërin,
me qëllim që të regjistrohesh-
in dhe të dërgoheshin vull-
netarë në Durrës, ku do të
organizohej qëndresa e arma-
tosur kundër pushtuesit
Italian, edhe në Korçë. Ja si
vlerësohet qëndrimi antifash-
ist i Selman Rizës, brenda e
jashtë shkolle, nga organet e
policisë: “Selman Riza, është
kundërshtar i vendosur
kundër politikës italiane.
Propagandist i zoti ndërmjet
elementit studentor. I rre-
zikshëm” (Arkivi Qendror i
Shtetit, Dosja 312, f. 408).
Sipas Prof. Abaz Ermenjit,
“Në demonstratën e madhe
antifashiste të 28 nëntorit
1939, Selman Riza ishte në
rreshtin e parë bashkë me
organizatorë të tjerë të saj”.
Natën e asaj dite, karabi-
nierët e arrestuan Selman
Rizën. Do të ishte takimi
dhe njohja e tij e parë me
burgun, fillimi i përn-
djekjeve politike të
shumëllojshme, që do ta
shoqëronin gjatë gjithë
jetës. Më 08.12.l939, Sel-
man Riza, transferohet në
gjimnazin e Tiranës nga
prefekti i Korçës, Anton
Kosmaçi “në marrëveshje të
plotë me Komandën e
Grupit të Karabinierëve në
Korçë” dhe duke njoftuar
njëherazi me shkresë nr.

Skerdilajd Konomi, the face of Hope in Albania...( never will he be forgotten)

Përballje dashurie -Tregim nga E. Sina-

Përballje dashurie se të largohehej.. “Lenca..Desi jam. Para një vishemi..Bukur...Tani po më e qetë dhe e qeshur. Kjo qiellit do kenë të tyre lirinë
-Tregim nga E. Sina- “Ky është lajm..Ja më në javë, nëse të kujtohet më bëj një dush që të jem është shumë e rëndësish-
fund do të dëgjojmë muzikë pëlqeu ajo piktura, me një gati..Ti shtrihu pak.. me..Edhe Ylli kish qenë i
jetonte jetën. dhe do të ndjejmë ajrin e vajzë , fëmijë që mbante një Denada po dëgjonte martuar, kish dhe një
Desit iu desh të vonohej për të freskët të mbrëmjes, u kokërr mollë në dorë. Më curilën e ujit të dushit kur djalë..Kaq dinte dhe asgjë më
shkuar në shtëpi. Denada po e shpreh e qeshur Denada. duhet t’ja bëj dhuratë veshi i kapi tingullin e shumë…E ëma nuk i kish
priste. Sapo kish dalë nga dushi “S’kam përgatitur shoqes sime të punës…Po celularit mbi tavolinë. folur asgjë më tepër edhe në
dhe po tregonte se si mësuesja dhuratën.. s’e pate vështirë, ma paketo “Mami, celulari, thirri atë natë kur shoqja e
e saj e fizkulturës ishte martuar “Kemi kohë deri në orën se po kaloj aty në mbrëmje Denada. fëmijnisë e përgojojë për
me një inxhinier dymbëdhjetë tetë… ta marr..Pas një përshëndet- “Përgjigju!.. lidhjen e saj.Në fund të fundit
vite më të vogël në moshë.. “Jo, duhet të jemi në shtëpi. je u përball me vështrimin e Denada e hapi celularin përse duhej të dinte më
“E vërtetë?, kish pyetur e Po vjen Ylli të na marrë… ngrohtë të së bijës. dhe dëgjon:”Desi, pas një shumë? Ato fjalë përcjellëse
habitur Desi. Pastaj, si për tu Denada buzëqeshi..Ishte e “Mami, ti je shumë e zon- ore më ke aty para para mirëupafshim, “mos u
kujtuar se me atë pyetje ishte para herë që Desi nuk po ja..Do të desha të bëhesha pallatit..Mos më ler të bëj shumë e bukur” tregonin
kthyer në rolin e një adolesh- thosh shefi, por e thirri në sa gjysma jote.. pres..dhe mos u bëj shumë se në një farë mënyre ai e
enteje u ul përkundrejt të bijës emër. Kjo tregonte se ai “E ke gabim…Ti që sot je e bukur..Mirupafshim. dëshironte shoqërinë me
dhe i tha: duhej të ishte njeri i mirë, më e ditur dhe më e zonja Desi doli me flokët e të..Por, le të nxitonin në atë
“Ndodhin dhe këto..Kanë ose mes nënës dhe shefit se unë…Koha ecën dhe mbështjellë me peshqir. mbrëmje festive dhe ajo do të
ndodhur edhe kur unë isha ishte krijuar një linjë e ecën për ju,. të rinjtë… “Kush ishte?.. njihnte të tjera momente
fëmijë..Por, nuk i mendoj se bukur shoqërore apo mi- Desi hyri në dhomën e “Më duket shefi yt.. miqësore dhe emocionale të
janë të regullta.. qësore. Minutat kalonin. gjumit dhe pa se mbi krevat “Kur do të vijë.. nënës së saj.
“Dashuria nuk përmban as Desi u kujtua se një Denada kish hedhur fusta- “Pas një ore..
arsyetim dhe as regull…Sikur kushërirë e saj ishte nin portokalli të së jemës, “Atëhere të nxitojmë… LERMË TË QETË…
të ndodhte kështu, askush nuk punësuar në tregtimin e që ishte veshja më e bukur e Pse më shikon si e
do të ishte i dashuruar… pikturave të një nga saj dhe fustanin që ia kish shashtisur…Regullohu! Do qeshin fëmijët nëpër
Desi i tha se në mbrëmje ishin piktorëve të njohur.Ngriti sjell daja për tetëmbëdhjetë Denada buzëqeshi. Desi parqe e zogjtë mbushur
të ftuara në ditëlindjen e receptorin dhe formoi vjetorin. prej kohës që kish filluar cicërim’
Manjolës.E kish telefonuar vet numrin e saj: “E paske vendosur si të punë në atë firmë dukej Njerëzit e zogjtë e gjithë
ajo por dhe shefi ia kujtoi para
 V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 3 P a g e 1 1

AMANETI IM QE DUA TE TE LE ...HISTORIA NE DIKTATURE PERBALLJA E TE BURGOSURIT ME

– E more bir, a i bëre analizat? –
pyeti Syrjau.
– Ende se laboratori hapet në
orën tetë.
– Eja futemi këtu dhe pimë një
kafe.
– Jo, se doktori më këshilloi që
duhet të jem esëll.
U ulën në një stol dhe po
bisedonin. Robertit nuk i pëlqeu zë që dukej sikur mezi i
kur mori vesh, se doktori i kishte dilte – Keni nevojë për një me sukses tentakulat e tij në
përsëritur analizat. Por nuk e dha ekzaminim më të hol-
veten. Ndërkohë ora kishte
kaluar nga teta. Shkuan në
laborator dhe Agroni bëri anali-
zat. Përgjigjen e mori pas dy
orësh.
– Si kanë dalë doktor? – pyeti.
– Shpjerja doktor Arqilesë. Ai
është specialisti për këtë gjë.
Në poliambulancë, porsa e pa
doktor Arqilea e futi në vazhdojnë të shohin ëndrra me në dy shtetet ballkanike të për avancimin në plan të
Entusiazmi qeveritar është i
dhomë. Roberti me Syr- sy hapur sikur po ia marrin NATO-s shihet një dobësim parë politik të partive
madh në Serbi dhe në Rusi,
jaun mbetën përjashta. Serbinë nga shtrati presidentit i pozitave politike dhe proruse. Me zgjedhjet e
sepse ata e kurorëzuan me
Doktori pa përgjigjen dhe rus Putin, Rusia ka hyrë dhe po strategjike të atlantizmit dhe tanishme parlamentaresukses dhe e mbyllën ciklin
i tha infermieres: iu merrr prapavijat dalëngadalë të europeizmit në rajon, Moska siguroi që partia ruse
antiatlantik, duke instaluar
në shtetet anëtare të NATO-s shoqëruar me një forcim të “Vazrazhdenia” të dalë
edhe qeverinë, edhe presidentin
– Dilni dy minuta për- në Ballkan. filorusizmit. forca e tretë politike në
të orientuar nga Serbia dhe
jashta, ju lutem. Bullgari. Rusia. I gjithë ky operacion
Diversioni elektoral antiatlan- Në dy shtetet e NATO-s në strategjik antiperëndimor u
Ajo doli. tik rus, që u shfaq i suksesshëm rajon diversioni elektoral Suksesi i diversionit el- realizua nëpërmjet instrumen-
në zgjedhjet presidenciale rus punoi me dy skema. Në ektoral rus është kaq publik, talizimit të kishës ortodokse
– Duhet të shkoni urgjent amerikane të 2016 dhe në Malin e Zi, pasi kishte sa që edhe gazeta ruse serbe dhe rrjetit të shërbimit
në Tiranë, – i tha me një referendumin për Brexit-in në siguruar instalimin e “Vzgljad” afishonte qysh në sekret serb në Malin e Zi.
Britaninë e Madhe, shtriu më qeverisë proserbe dhe titull për zgjedhjet presiden-
proruse në zgjedhjet par- ciale malazeze se “Rënia e Janë forcat politike serbe në
shtetet ballkanike anëtare të lamentare të vitit 2020, NATO-s fillon nga Mali i udhëheqje të ndryshimit qever-
lësishëm. Memorie.al NATO-s. Në 2 prill diversioni inxhinjeringu elektoral dhe Zi”. Radio shtetërore ameri- itar dhe presidencial antiatlan-
elektoral rus në prapavijat subversiv serbo-rus siguroi kane “Svoboda” në 2 prill e tik në Malin e Zi. Janë forcat,
Kush i fitoi zgjedhjet në atlantike në Ballkan shënoi tani edhe bastionin e fundit cilësonte Jakov Milatoviçin që kanë në programin e tyre
Malin e Zi dhe erozioni sukses të ri me zgjedhjet presi- të pushtetit me presidentin e “kandidati i forcave pro- politik daljen e vendit nga
elektoral rus në prapavi- denciale në Malin e Zi dhe me ri. serbe dhe proruse”. Ndërsa NATO, ç’njohjen e shtetit të
jat ballkanike të NATO- zgjedhjet parlamentare në media ukrainase pavarur të Kosovës dhe heqjen
s Bullgari. Në Bullgari skema ruse “Europejskaja pravda” e sanksioneve ndaj Rusisë.
ishte në kahun e kundërt, ku shtronte në 3 prill pyetjen: Kushdo që ishte i pranishëm në
Nga Shaban Murati Të gjithë ekspertët seriozë të pasi inxhinjeringu elektoral “A do të bëhet presidenti i ri festimet e bujshme të fitores së
analizës dhe të diplomacisë rus siguroi instalimin e i Malit të Zi” kali i Trojës i presidentit të ri Jakov Mila-
Ndërsa disa qeveri dhe janë të detyruar të pohojnë se presidentit prorus Rumen Putinit?”. toviç në natën e 2 prillit në
diplomaci të Perëndimit me rastin e këtyre zgjedhjeve Radev në 2016, tani punoi Malin e Zi, i dukesh sikur ishte

Albania heading toward a

new Dictatorship where the
parliament commits fraud
the president follows and
the premier orders it….
(we’ll See what’ll happen to
freedom in 2016-2018) If
the past is forgotten than DEAD
it’ll be repeated!! A look into the past shadows
Youth’s energy while AKZ robbed
it!!!

Shkrime nga Nafi Cegrani

duke u vënë përballë një
kuçedre të madhe me kokë
komuniste zhvilluan
beteja heroike për të
mbijetuar dhe mos u thyer.
Këtë e dinin mirë
shërbëtorët e OZNA-s dhe
UDB-së serbo-sllave dhe
sllavo-maqedonase, ndaj
dhe kishin kohë që për-
gatisnin skenarë tradhtie
dhe kurthe, me konsultën
e Beogradit e sipas po-
rosisë së tij, me ndihmën e
shqiptarëve “të ndershëm”
dhe të tipit “jugosllav”.
Kështu u veprua në kapjen
dhe eliminimin e Mulla
Idriz Gjilanit, Gjon Serre-
çit, Ibrahim Lutfiut, Hasan
Remnikut, Xhemë Gos-
tivarit, Arif Kapetanit e
Glloboçicës e të tjerëve.
Ideja ishte që ashtu siç
ishte vepruar me ta do të
përgatitej një plan elimini-
mi edhe për Sulë Hotlën, i
cili luftonte në malet e
Karadakut të Shkupit dhe
Kumanovës. Dhe kjo
tregonte edhe njëherë fatin
individual dhe kolektiv të shqip-
tarëve, mbi të cilët UDB-ja bënte
eksperimente të vazhdueshme
duke zhvilluar kundër tyre
kombinacione nga më të gjatët e
më të dhunshmit. Hapi i parë që
ndërmori UDB-ja kundër Sulë
Hotlës ishte kombinacioni për
vrasjen e djalit të tij të vetëm,
duke dashur që ta thyejnë moral-
isht komandantin e Rezistencës
Nacionaliste Shqiptare. Edhe pse
i dërmuar moralisht nga ajo që i
ndodhi, Sulë Hotla e vazhdoi
qëndresën e tij në malet e Kara-
dakut. Hoqi keq maleve, i
pangrënë i paveshur, por përsëri
nuk pranoi të dorëzohej. Madje,
ai nuk u largua edhe pse Mu-
harrem Bajraktari dhe Bajram
Mahmuti –Dobërdolli i kishin
dërguar fjalë që së bashku me
grupin e tij të gjente mundësinë
të arratisej në Greqi, pasi atje
kishin shkuar një pjesë e mirë e
nacionalistëve të Kosovës dhe
Maqedonisë. I njëjti njoftim i
kishte shkuar edhe Ali Stanecit
nga Hysen Terpeza dhe Luan
Gashi, pasi e dinin që edhe ai i ishte
bashkëngjitur Sulë Hotlës në malet e
Karadakut. Njëkohësisht, UDB-ja kishte
vepruar duke infiltruar në çetën e Sulë
Hotlës edhe njerëzit e saj dhe dinte
thuajse të gjitha lëvizjet e tij. Në konsul-
tim me Beogradin ishte vendosur organ-
izimi i një kombinacioni të madh për
kapjen ose likuidimin e Sulë Hotlës me
shokë, i njohur me emrin e koduar “Prita
në Pelister”. Në tërë këtë operacion duket
qartë roli i personave të infiltruar në
grupin e Sulë Hotlës. Ata, të ngarkuar me
detyra tepër të veçanta, ishin të koduar
nën emrat e “Kapedan Karadaku”,
“Kaloshi”, “Murati”, “Sedeku”,
“Shahini” që i korenspodonin oficerit të
UDB-së, Doro Dushkarit,
“Abazi” (Cvetko Uzunovski),
“Marçe” (Arizan Nestgerovski, ky një
shqiptar ortodoks nga Beliçica e Gos-
tivarit), “Marko” (Elisie Popovski) etj.
Kurse, Abdulla Osmani, “Dulla” nga
Mateqi, dhe disa të tjerë si ai, e luajtën
më së miri rolin e tradhtarit në kombi-
nacionin e realizuar atë vjeshtë të vonë të
vitit 1947. Ky operacion, për nga mënyra
e organizimit dhe veprimit, ngjante
shumë më atë që u realizua për elimini-
min e Hasan Remnikut dhe grupit të tij
që në dosjen e UDB-së është shënuar
me emrin “Prita në Bistricë”. Skenari
i këtyre operacioneve kishte në thelb
përgatitjen e gjoja arratisjes së
grupeve për në Greqi, që në të vërtetë
ishte dërgimi i tyre në pritë në vendet
e caktuara që më parë. Gjatë realiz-
imit të kombinacionit për eliminimin
e Sulë Hotlës, Arizan Nesterovski
“Marçe” dhe “Kaloshi” ishin veshur
mirë me tirqe dhe gajtanë, me opinga
lëkure dhe xhamadanë, veshje këto
tradicionale të shqiptarëve. Ishin
pikërisht ata që do të udhëhiqnin drejt
shpateve thepore të Malit të Thatë,
nga Karadaku përmes Grykës së
Dervenit, më tej ndër gërmusha në
pyllin e Merovës dhe Llërcës, krah
Malit të Thatë mbi Çegran dhe For-
inë, duke dalë në lindje të Bukovikut
mbi Kërçovë, në drejtim të fshatrave
malorë të Brodit. Duke qenë se grupi
ishte i rraskapitur ndalimi do të bëhej
në shpatet e Pelisterit, si në legjendë.
Kjo rrugë maleve, luginave dhe
gërxheve të atyre anëve do ta shpinte
grupin drejt kufirit me Greqinë.
Udhëtonin vetëm natën, ndërsa ditën
flinin e pushonin të fshehur në mal
ose në ndonjë “strofull” në shpella.
Udhëtimi zgjati plot 27 ditë. Kurse për
ushqime dhe medikamente që duheshin
kujdesej “Organizata”, e cila nuk ishte
gjë tjetër veçse UDB-ja. Gjatë gjithë këtij
udhëtimi më të mërziturit ishin “Asani”,
“Mahmti”, “Lila”, “Ibrahimi”, “Kapidan
Karadaku” ose Dulla i Mateqit, Abdullah
Osmani, “Murati”, gjoja lidhja e Bajram
Dobërdollit, etj., etj.
Prita në Pelister ishte përgatitur mirë dhe
me kujdes sipas skenarit të specialistëve
të UDB-së, të agjenturave të Shkupit dhe
Beogradit. Gjithçka u realizua në një
godinë tipike, model i një moteli malor,
në një grykë të Pelisterit. Ajo godinë
ishte improvizuar mirë të jepte
përshtypjen e një pike kalimi e kufirit
grek. Ishin vendosur flamuj dhe simbole
të tjera të shtetit fqinjë, madje edhe disa
pllakate të shkruara në gjuhën greke.
Edhe më e besueshme dukej ajo kur
shikoje edhe ushtarët e veshur me uni-
forma të Greqisë. Kur mbërrije atje të
dukej se e kishe lënë pas kufirin e Ju-
gosllavisë, e kishe hyrë në tokën greke.
(Aty, sipas rregullit të gjithë duhet të
dorëzonin armët dhe të ishin më pas në
duar të sigurta të ushtarëve dhe oficerëve
grekë, që do ti vendosnin më pas në
kampet e pritjes së refugjatëve. Deri atje
 P a g e 1 2 O u r W o r d s

Shkrime nga Nafi Cegrani

gjithçka kishte shkuar sipas planit.
Por vetëm plaku Sulë Hotla nuk
mund të jepej aq kollaj pasi kishte
dyshime për atë që po ndodhte. Ai
edhe pse ishte i këputur nga ajo që i
ishte ndodhur, pra vrasja e djalit të
vetëm, Mehxhitit, kishte menduar
se gjithçka mund të ndodhte, ndaj
dhe kishte mbështjellë si një kokërr
mollë në brez një granatë dore.
Municionin ia kishte vënë re vetëm
Arizan Nesterovski “Marçe”, i cili
udhëhiqte grupin që duhej të ar-
ratisej për në Greqi, sipas urdhrit të
“Organizatës”. Teksa ishin bërë gati
të flinin në ndërtesën e improvizuar
si postë greke, Arizan e kishte
pyetur me dinakëri plakun Sulë, se
mos do t’u prishte punë me grekët
ajo “mollë” që mbante në brez.
Plaku, që e besonte Arizanin si
njeriun që ishte i dërguari i organi-
zatës që do të udhëhiqte arratis-
jen, iu përgjigj se nuk e kishte
harruar atë, por mendonte se ajo
mund t’u hynte në punë në një
situatë të vështirë që mund të
krijohej. “Marçre” mori përsipër
t’i thoshte rojës se gjoja e kishte
harruar ai granatën në brez dhe
kështu do të dorëzohej ajo. Sulë
Hotla u bind dhe nuk e kuptoi
kurthin e oficerit të UDB-së, i
cili ua dorëzoi kolegëve të tij
granatën, të cilët e luanin shumë
bukur rolin e tyre, e kuptohej që
ishin përgatitur gjatë për ta
kryer atë detyrë.
Pasi bënë disa orë gjumë, sepse
kishin qenë të lodhur dhe të
rraskapitur nga ai marshim i
gjatë, u gdhi mëngjesi i freskët i
asaj vjeshte të vonë të vitit
1947. Në dhomën ku flihej
rëndë hyri gjoja oficeri grek
dhe bërtiti që grupi të zgjohej
dhe të bëhej gati se do të nisej
pjesë - pjesë për në Athinë.
Të gjithë u përgatitën shpejt,
duke dhënë për shtypjen se
ishin ushtarë me përvojë.
Kaluan nëpër korridorin e
ngushtë të katit të poshtëm të
ndërtesës dhe plotësuan më
radhë formularin me gjeneral-
itete. I pari ishte “Asani”, pas
tij Ali Staneci dhe, kështu me
radhë. Kur të gjithë kishin
ikur në sallë kishin ngelur
vetëm Sulë Hotla dhe disa
ushtarakë. Atëherë dy prej
tyre e kapën dhe i vunë
prangat, ndërsa oficeri Boro
Çushkar i tha: “Eh, Sulo,
Sulo! Nisi u Grçkoj, nego u
Jugosllavia”. (Eh, Sulo, Sulo!
Nuk je në Greqi, por në
Jugosllavi). Sulë Hotla u
shtang nga ajo që kishte
ndodhur ndaj dhe duke tun-
dur kokën ngadalë kishte
thënë: “Bravo! Ç’tradhti të
çuditshme dhe me shqiptarë
keni përgatitur”. Nga aty Sulë
Hotlën e dërguan në Burgun e
Shkupit, ndërsa të tjerë edhe
në Idrizovë”, ku më pas i
vranë një e nga një, pas
torturash çnjerëzore, e madje
as varri nuk u dihet.
PS.
UDB-ja ka shpërblyer për
merita të veçanta në
mbledhjen e informacioneve
në lidhje me “bandat nacion-
aliste” në zonën e Karadakut
Jezdimir Bogdanski, Kiro
Koshtanov, Evzi Mehmetin, dhe disa të tjerë
nga Mateqi i Kumanovës.
DALLGË DINJITETI DHE QËNDRESE
Në këtë kontekst, për t’u kuptuar më mirë
fenomenet e sotme dhe rruga në të cilën ka
ecur dhe po ecën shqiptari, gjithsesi, duhet
kundruar rrethanat historike e politike, duke u
kthyer disa dekada pas, një gjysmë shekulli
prapa. Pa i bërë një retrospektivë të gjerë
historisë së shqiptarit të mohuar në tokë të vet,
nuk mund të flitet për enigmat zigzaget, baticat
e zbaticat e njeriut të trojeve tona kreshnike.
Kjo do të thotë, pra, se duhet të shkruhet më
hollësisht për disa çështje, për ato ndodhi e
gjëra për të cilat shqiptarët ishin të detyruar t’u
nënshtroheshin shërbimeve të fshehta ju-
gosllave në hapësirë e kohë të ndryshme. Të
shkruhet pra, për fenomenet kontradiktore të
jetës dhe rrugës në të cilën çaponte populli ynë
i ngërthyer në gracka e kurthet që të rrëqethin.

“T’i pritet koka Selman Rizës”/ Historia e gjuhëtarit të famshëm që u burgos nga tre regjime: “Me porosi të
Ndërkaq, ka përshëndetur theksohej: “Në Kosovë e këpunuar me pushtuesit…!
235 XVII rez. 07.12.1939, Ministrinë e Truri i vërtetë i lëvizjes irredentiste antifash-
çdo përpjekje a kërkesë të Metohi, shumicën e popull- Ne disa herë kemi
Punëve të Brendshme (AQSh, fondi nr. iste rëndësishme të cilësdo sisë e përbëjnë shqiptarët që mundësuar kontakte me të,
252/2, dosja nr. 2, 1939, f. 897). Pa kaluar force politike shqiptare, kanë dëshirue e dëshirojnë por pa bereqet, ngase po i
dy muaj, ndëshkohet përsëri: e arrestojnë Në këto rrethana të vështira, por i shqetësuar për lirinë dhe bashkimin bashkimin me Shqipërinë”. shtruam çështjet mbi bazën
dhe internojnë në ishullin Ventotene të edhe për gjendjen dhe të ardhmen e Kosovës, kombëtar të shqiptarëve, e ‘Kartës së Atlantikut’, nuk
Italisë, bashkë me antifashistë të tjerë Selman Riza, vendoset familjarisht në Prizren, siç ishte, ndër të tjera, pika Duke ndjekur nga afër plat- kemi mundësi të arrijmë
“duke marrë parasysh personalitetin dhe ku punon si avokat, por në radhë të pare, 2 e “Dekalogut”, programi formën dhe veprimtarinë e gjë.
të kaluarën e tyre politike, veprimtarinë e
merret me veprimtari politike. Shquhet si një 10 pikash i organizatës së Lëvizjes Irredentiste Anti-
zhvilluar dhe rrezikshmërinë e tyre”, nga drejtuesit kryesorë të Lëvizjes Irredentiste Ballit Kombëtar, ku thuhet fashiste dhe peshën e Selman Ai është kundër bash-
Komisioni i Internimeve, i internon 3 vjet,
Antifashiste. Majori Piter Kemp, njëri nga shkurt, por qartë: Rizës si udhëheqës politik i këpunimit me Luftën
për t’i vuajtur në Itali (AQSh, fondi nr. përfaqësuesit kryesorë të misioneve angleze “Luftojmë për një saj, komunistët jugosllavë, Nacionalçlirimtare Ju-
253, dosja nr. 312, 1943, f.408). në Shqipëri, gjatë Luftës së Dytë Botërore, e Shqipëri të lirë, etnike, sidomos, u rrekën shumë që gosllave dhe P.K. Ju-
quan Selman Rizën “truri i vërtetë i Partisë së demokratike, me bazë ta afronin dhe ta bënin për gosllave, dhe gjithashtu
Më 4 tetor 1941, Selman Riza lirohet nga Irredentistëve”. Veprimtarët e kësaj lëvizjeje, shoqërore moderne”, çka vete, për të arritur synimet e thotë se nuk dëshiron të
internimi, por qysh një muaj më parë, më kërkonin që synimi i drejtpërdrejtë dhe i përkonte me synimet tyre. Ja si e informon lidhet as me PK Shqiptare
3 shtator 1941, Mëkombësia e Përgjith- ngutshëm i luftës për çlirim nga fashizmi, të themelore të Lëvizjes Komiteti Qendror të Partisë dhe LNÇL të Shqipërisë. Ai
shme në Shqipëri, i kërkon Komandës së lidhej pandërmjetshëm me moskthimin e Irredentiste Antifashiste. Komuniste Jugosllave, më dëshiron njëfarë pavarësie
Lartë të Karabinierisë “gjurmim dhe sundimit jugosllav në Kosovë, me luftën e Për të njëjtën çështje, 31.01.1944, Pavle Javiçeviç, qysh sot, që Kosmeti të
vigjilencë për Selman Rizën”. Gjendja e mëtejshme për bashkimin e shqiptarëve të është mbajtur i njëjti sekretar i Komitetit Krahinor shkëputet nga Jugosllavia,
Selman Rizës në vitin 1942, u vështirësua Kosovës, me popullin dhe shtetin shqiptar. qëndrim vlerësues edhe të P.K. Jugosllave: “Lëvizja megjithëkëtë qëndrim të tij
shumë, jo vetëm për arsye ekonomike, Selman Riza, ishte kundër bashkëpunimit me ndaj një dokumenti tjetër Irredentiste, është më dhe bisedim pa fryt, ne
por edhe të përndjekjeve të vijueshme nga Partitë Komuniste në Shqipëri dhe në Ju- të rëndësishëm dhe pozitivja nga të gjitha rrymat vazhdojmë të mbajmë lidhje
të gjitha kuesturat e Shqipërisë dhe gosllavi, si dhe me Lëvizjet Nacionalçlirimta- pikërisht ndaj rezolutës së e tjera, por për ne, më e me të, ngase ka ndikim të
Drejtoria e Përgjithshme e Policisë re në to. Ai nuk u bashkua as me forca të tjera Konferencës së Bujanit, rrezikshmja, sepse në krye të madh” (Arkivi i IRPS, nr.
(AQSh, fondi nr. 2253, dosja nr. 275, politike. 31.12.1943 – 02.0l.1944, saj, është avokati Selman Regj. 4319). Siç pohon vetë
1942, f.58). ku, ndër të tjera, Riza, i cili nuk ka bash- Selman Riza, nuk kanë
 V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 3 P a g e 1 3

KLODI STRALLA
KLODI STRALLA disa bashkëatdhetarë të
“Barbaritë greke në Shqipëri” - nga Costa P. Tomori Leusa tjerë, u kthye në atdhe,
Përshkrimi i fotografisë nuk është i disponueshëm. fillimisht në Vlorë ku
Dy ditë më parë, në një bisedë të këndshme në kafen e takuan Ismail Qemalin
mëngjesit, ish nxënesja ime e viteve të gjimnazit, Zhaneta dhe, disa ditë më vonë
Vreto (Prifti), një specialiste shumë e aftë dhe e përkushtuar edhe në vendlindje, në
e Silvikulturës (Pylltarisë), tashmë edhe ajo si unë në pen- Leusë të Përmet, për t’iu
sion, më dhuroi me kënaqësi një libër të vogël nga formati gëzuar nga afër mëvetësië
por shumë me vlera nga përmbajtja, me kujtime të gjyshit të aq të pritur prej shekuj.
saj nga nëna - Costa P. Tomori Leusa, botuar ne Journal Këtu zenë fill edhe refimet
press Framingham Mass (SHBA), në 1917 interesante të tij, rëfime të
Ai në kohën e shpalljes të Pavarësisë ishte emigrant në një njeriu që i përjetoj ato
Amerikë dhe, në ditët e para të gushtit 1913, së bashku me ngjarje nga afër, si
dëshmitar okular që pa me sytë e
tij masakrat çnjerëzore të an-
dartëve greke dhe gjakprishurve
shqiptarë ndaj vëllezërve të tyre të
besimit musliman.
Jemi në periudhën gusht 1913 -
qershor 1914. Si rezultat i Luftës
ballkanike grekët kishin pushtuar
gjithë Shqipërinë e jugut dhe
ndonse Konferenca e Ambasa-
dorëve në Londër kish vendosur
që ato troje i takonin Shqipërisë,
ata bënin të gjitha përpjekjet,
hapur dhe fshehtas, që të mos i
lëshonin. Për këtë, përmes
Kishës filogreke, nxitnin shqip-
tarët e krishterë të rebeloheshin
ndaj vendimit të Fuqive të
mëdha, për të kërkuar Autono-
mi. Këtu zen fill edhe ajo ngjar-
je që Historia e njeh si shpallja e
Autonomisë të Vorio Epirit në
Gjirokastër në shkurt 1914,
krijimi i qeverisë të Zografosit,
dhe që kulmoj me ‘Protokollin e
Korfuzit’ midis qeverisë shqip-
tare të Wid-it dhe
Autonomistëve vorio
-epirote, në qershorin
e 1914-es.
Autori, me një gjuhë
shqipe të kohës, na
pershkruan me hol-
lësi dhe me persona-
zhe reale mizoritë e
panumurta që bënë
andartët greke dhe
veglat e tyre në viset

Shkrime nga Nafi Cegrani

Se, frika shpesh vdiste
para tmerrit. Edhe babal-
larët tanë, si edhe brezat
pas tyre, i nënshtroheshin
procesit të tmerrshëm
bolshevik dhe detyro-
heshin t'i thoshin të
bardhës e zezë, e anas-
jelltas! Kjo nuk ndodhte
vetëm në trojet shqiptare
në Maqedoni. Në fshatrat
e varfra shqiptare të
bjeshkëve thepore të
Malit të Thatë apo të
Sharrit kreshnik, në
shpatet e Lubotenit e të
Korabit, torturave të
UDB-së, proceseve të
tmerrshme bolshevike të
saj, u nënshtroheshin
edhe kosovarët, siç i
nënshtroheshin në
Shqipëri, regjimit të
Enver Hoxhës dhe
Partisë së Punës, e for-
muar me direktivën e
KOMINTERNIT dhe
sipas shijes së Stalinit, që
bënin kërdi në mesin e
popullit të vuajtur. Ç’bën
UDB-ja më fatin e shqip-
tarëve në Jugosllavi dhe
ç’bëri Sigurimi i Enverit
në bashkëpunim me të,
do të bëjmë fjalë në
vazhdim të këtij libri.
Po, ç’ndodh me fatin e
njerëzve dhe kombeve të
vogla? Ç’ndodh me lirinë
e tyre? Ç'ndodh me
shqiptarët në trojet e tyre
etnike në kohën e
sulmeve të reaksionit
fashist? Populli, si
popull, kalamendej si një
tojë e madhe, si tufa e
deleve duke bredhur
shpateve dhe sukave te
jetës plot vuajtje e
mjerim, plot dhembje e
frikë, nga skëterra që
vinte nga të gjitha anët.
Në këtë situatë, duke
lindur nga gjiri i popullit
si Feniksi nga hiri,
pushkën e parë kundër
padrejtësive sociale dhe
për liritë e vërteta të
njeriut në Shqipëri, si
dhe për dinjitetin e plotë
kombëtar, e krisi kolone-
li, Abaz Kupi. Pushka e
tij ishte kushtrim për liri
të vërtetë kombëtare,
kundër makinerisë fash-
iste që kishte robëruar
ekonomikisht dhe politi-
kisht vendet e Europës
Juglindore.
Me okupimin italian, në
pranverë të vitit 1939, Shqipëria
u gjend në rendin e ditës të planit
që duhej ta nënshkruanin Molo-
tovi e Rubentropi (pak midis
Bashkimit Sovjetik dhe Gjer-
manisë), në ç’ka kishte gisht
edhe KOMINTERNI, që ve-
pronte përmes rrjetit nga Ju-
gosllavia. Aksione direkt kundër
Shqipërisë u ndërmorën nga
Kosova. Me këtë rast, për-
katësisht me rastin e formimit të
Partisë Komuniste të Shqipërisë,
në nëntor të vitit 1941, u vu në
veprim një makineri e tërë e stilit
bolshevik, në të cilën, përveç
Miladin Popoviçit dhe Dushan
Mugoshës, rol të rëndësishëm
kishin edhe Fadil Hoxha dhe
shumë të tjerë dhe, si rezultat, u
vendos një front ideologjik
stalinist kundër frontit kombëtar
shqiptar, që dy vjet më parë ishte
organizuar si Fronti i Bashkimit
Kombëtar, prej të cilit, më vonë
u krijuan edhe disa organizata të
tjera, si Balli Kombëtar, Lidhja e
Prizrenit, Organizata e Rinisë
Shqiptare etj., për të cilat do të
flasin historianët. Gjatë
periudhës 1939-1941, krahas
lëvizjes për bashkimin e të gjitha
forcave demokratike e pro-
gresive në të gjitha trojet etnike
shqiptare, në Shqipëri zhvillohej
edhe një lëvizje tjetër e kundërt,
që vinte nga Jugosllavia me
instruksione dhe direktiva të
VOS-it Kominternist dhe të vetë
Stalinit. Ndërkohë, nisi një
rezistencë e madhe kundër
okupimit italian nga guerilët
shqiptarë të udhëhequr nga Abaz
Kupi, të cilit në atë kohë i
kundërshtonin forcat e organi-
zuara komuniste të Kominternit,
të udhëhequra nga Miladin
Popoviçi, i cili e koordinonte
edhe punën e disa Grupeve të
vogla Komuniste Shqiptare, si ai
i Shkodrës dhe i Korçës, në krye
të të cilit qëndronte Xhevdet
Doda. Nga Jugosllavia (sigurisht
përsëri më direktiva të VOS-it
Kominternist) erdhi në atë kohë
në Shqipëri edhe emigranti
Myslim Peza, i cili u vu në krye
të çetës së tij, kinse për t’i bërë
rezistencë italianëve. Ardhja e
tij, kishte për qëllim që ta
zvogëlonte rolin e çetave shqip-
tare të udhëhequra nga Abaz
Kupi dhe Mujo Ulqinaku dhe ata
të trajtoheshin si banda bashibo-
zukësh dhe ballistësh, pa ndonjë
rol të rëndësishëm për bashkimin
e kombit në një front demokratik
gjithëshqiptar.
Se ç’rol kishte Kominterni,
shihet edhe nga fakti se Myslim
Peza, ndonëse kurrë
s'kishte qenë komunist,
me direktivë të mision-
arëve sekretë, kthehet nga
Jugosllavia në Shqipëri,
ku ia formuan çetat dhe e
vunë në kontakt me Mila-
din Popoviçin dhe Qemal
Stafën. Në këtë kohë,
filluan edhe përpjekjet e
drejtpërdrejta të Shërbimit
Sekret informativ VOS
(Vojna Obaveshtajna
Sluzhba) të Kominternit
që, në Shqipëri të vihej në
krye të Partisë Komuniste
të porsaformuar, arsimtari
i gjuhës frënge nga
Gjirokastra, Enver Hoxha
(i cili më vonë i kreu
kurset speciale dhe
shkollat më të larta ush-
tarake të Kominternit, në
Bashkimin Sovjetik). Për
ardhjen e Enver Hoxhës
në krye të PPSH-së, kishin
ndikim vendimtar Miladin
Popoviçi, Fadil Hoxha,
Dushan Mugosha, Sveto-
zar Vukrnanoviç-Tempo
etj., edhe pse kishte shumë
më të aftë se Enveri, si për
shembull Sejfulla
Malëshova, Qemal Stafa
etj.. Pas formimit të PKSH
-së, komunistët nisën t’u
kundërviheshin lëvizjeve
ekzistuese të Ballit
Kombëtar dhe të Legal-
itetit, të cilat vepronin si
organizata të veçanta për
liri dhe çlirim kombëtar
dhe për bashkimin e
tokave shqiptare prej
Tivari, me Sanxhakun e
Kosovën dhe Maqedoninë
Perëndimore, e deri në
Çamëri, përkatësisht në
brigjet e Korfuzit, deri ku
shtrihet kufiri i vërtetë i
Shqipërisë etnike. Ky
program buron nga plat-
forma e Lidhjes së Prizre-
nit, që nga viti 1878, kur
edhe u mbajt Kongresi, si
përgjigje ndaj Kongresit të
Berlinit, në të cilin u
miratuan shumë vendime
që shkonin në dëm të
shqiptarëve dhe të
Shqipërisë në përgjithësi;
të përmendim si shembull
vetëm humbjen e vila-
jeteve të Janinës,
Manastirit, Kosovës dhe
Shkodrës, që janë tempulli
ynë kombëtar, prej nga
vazhdimisht çohen dallgë
dinjiteti, qëndrese e re-
zistence, që historia ta
njohë jo vetëm fatin tragjik të
kombit shqiptar, por edhe krenar-
inë dhe dinjitetin e popullit tonë të
shumëvuajtur. Ndaj historia jonë
duhet rishkruar për të nxjerrë në
sheh të vërtetën.
***
Gjatë shtatorit të vitit 1942, me
iniciativën e PKSH-së u mbajt
Konferenca e Pezës, e cila kishte
për qëllim bashkimin e të gjitha
forcave antifashiste shqiptare,
përkatësisht formimin e një fronti
të përbashkët, në të cilin do të
merrnin pjesë të gjithë, pa dallim
feje, krahine apo ideje. Në të u
ftuan edhe përfaqësues të partive
dhe të organizatave të tjera shqip-
tare, si Abaz Kupi, Mit’hat
Frashëri e të tjerë. Mit’hati nuk
shkoi në këtë konferencë, por
dërgoi si përfaqësues Halim
Begenë, i cili ishte edhe
udhëheqës i Rinisë së Ballit
Kombëtar. Meqë e përmenda
Halim Begenë, duhet të theksoj, se
shok i ngushtë i vëllait të tij, ka
qenë edhe Ramiz Alia, i cili në
librin me titull “Unë, Ramiz Alia”
i hiperbolizon ca gjëra, kur bën
fjalë për rolin e tij dhe të Enver
Hoxhës apo të Partisë, për çështjet
kombëtare dhe e injoron, e mohon
kontributin dhe rolin e Abaz Kupit
e Mit’hat Frashërit dhe, në
përgjithësi, të “Bashkimit
Kombëtar”, “Lidhjes së Prizrenit”,
“Legalitetit”, “Ballit Kombëtar”,
më vonë edhe të “Lidhjes Koso-
vare”, “Partisë Agrare”, “Besës”,
(të mos i përmendim emrat e Ali
Këlcyrës, Ismail Vërlacit, Kadri
Cakranit, Mustafa Gjinishit e të
tjerëve).
Në prag të kapitullimit italian,
përkatësisht në fillim të shtatorit të
vitit 1943, në Prizren u mbajt
Kuvendi për formimin e Lidhjes
së Dytë të Prizrenit, në të cilin rol
vendimtar luajti Xhafer Deva dhe
Ministria e Punëve të Jashtme, e
asaj kohe, e Gjermanisë. Statuti
dhe programi i kësaj organizate,
mbronte Kosovën dhe trojet e tjera
shqiptare dhe kërkonte bashkimin
e Tetovës e të Gostivarit me
Kosovën dhe të trojet e tjera
shqiptare në Mal të Zi e të Sanx-
hakut, më shtetin shqiptar të vitit
1913.
Mbledhja gjenerale e “Lidhjes së
Dytë të Prizrenit”, u mbajt nga
mesi i janarit të vitit 1944, në të
cilën kryetar i Komitetit Qendror u
zgjodh Musa Shehu, ndërsa
sekretar Sulejman Aliu. Në këtë
mbledhje u formua edhe një
nënkomitet i përbërë nga Bedri
Pejani, Rexhë Meta, Sulejman
Riza, Sokol Dobroshi, Tahir përveç të tjerëve,
Zajmi, Kolë Margjini etj., të edhe Xhafer Deva,
cilët parashtruan për aprovim, sepse në të bëhej
listën e anëtarëve të fjalë për bashkimin e
prefekturave. Anëtarë të Kosovës dhe të
Prefekturës së Prizrenit, me këtë trojeve të tjera shqip-
rast u zgjodhën Musa Shehu dhe tare me Shqipërinë,
Kolë Margjini, të prefekturës së kurse Mustafa Gjin-
Prishtinës, Sulejman Aliu dhe ishi dhe Ymer Dish-
Mahmut Bej Pasha, të nica, të cilët i
prefekturës së Mitrovicës, përkrahte Miladin
Asllan Boletini, të Pejës, Bedri Popoviçi, kishin rol
Pejani, të Dibrës, Ekrem Jegeni shkatërrues. Por, kjo
dhe Adem Sabriu, të Shkupit, është histori e gjatë...
Esad Berisha, kurse të Për çështjet e
prefekturës së Tetovës dhe Marrëveshjes së
Gostivarit, u zgjodh Kadri Saliu. Mukjes, mundohet të
Statutin e kësaj organizate flasë edhe Ramiz
kombëtare shqiptare, e aprovoi Alia në librin
dhe e urdhëroi zbatimin e tij, “Dëshmoj për his-
Këshilli i Lartë i Shtetit Shqip- torinë”, ku disi me
tar, me Aktin Nr. 324, të datës qëllim u ikën ca
14 mars 1944, në Tiranë, të fakteve dhe së vër-
nënshkruar nga anëtarët Anton tetës dhe vihet në
Arapi dhe Lef Nosi dhe nga mbrojtje të ca tezave
kryetari Mehdi Frashëri e të partisë komuniste
kryeministri, z. Rexhep Mitrovi- të Enverit, e cila
ca. vepronte me direk-
Këto të dhëna dhe fakte, i nxjerr tiva të KOMINTER-
nga argumente të ndryshme të NI-t, pasi ajo edhe e
arkivit sekret të UDB-së dhe kishte vënë Enverin
nga bisedat që kam pasur gjatë në krye të saj. Ramiz
viteve 1974-1976 në Amerikë, Alia, në kujtimet e
me prof. Rexhep Krasniqin, veta thotë se në
Anton Arapin. Hasan Dostin, vendimin për
Qazim Prodanin në Turqi etj., të prishjen e
cilët më flisnin hollësisht për Marrëveshjes së
qëllimet e mbrapshta të Kon- Mukjes, kinse ka
gresit të Londrës. ndikuar edhe kërkesa
Kështu më fliste edhe profesori i për Shqipëri etnike e
famshëm Arshi Pipa në krerëve të Ballit
Amerikë, pastaj Sami Repishti e Kombëtar, të Legal-
Namik Resuli dhe shumë të itetit dhe të Lidhjes
tjerë, për të cilët do të bëjmë se Prizrenit.
fjalë më vonë në faqet e këtij Po, ç’të thuhet për
libri, prandaj, lirisht mund të vendimet e Bujanit,
them se ata kishin bindje, siç kur dihet se Enver
kanë sot të gjithë shqiptarët, se Hoxha me agjentët e
Kosova dhe pjesa shqiptare e Stalinit rreth tij në
Maqedonisë do të bashkohen më Tiranë, me aq
Shqipërinë, natyrisht, me mjeshtëri hidhte
përkrahjen dhe ndihmën e mollën e sherrit që t’i
faktorit të jashtëm, të instituci- përçante e t’i fuste në
oneve ndërkombëtare të Bash- konflikt dy forcat më
kësisë Europiane dhe të të mëdha antifashiste
Amerikës, Anglisë, Francës, shqiptare, e pastaj të
Gjermanisë dhe të gjithë botës sundonte në mënyrë
së civilizuar. sovrane.
Por, t'u kthehemi prapë ngjar- Sido që të jetë,
jeve të vitit 1943 në Kosove dhe ndonëse kam lexuar
në Shqipëri, përkatësisht rrëfi- shumë materiale
meve të kryetarit të Legalitetit, historike nga Shërbi-
z. Abas Kupi, i cili vetëm disa mi Sekret Jugosllav,
ditë para se të vdiste në disa çështje ende s’i
Amerikë, më rrëfente për kam të qarta, siç kanë
rrethanat në të cilat ishte formu- mbetur të paqarta
ar kjo organizatë dhe për edhe vrasja enig-
prishjen e Marrëveshjes së matike e Mustafa
Mukjes. Marrëveshjen e Muk- Gjinishit dhe masat
jes,- më thoshte ai,- e mbronte, kundër Ymer Dish-
 P a g e 1 4 O u r W o r d s

“T’i pritet koka Selman Rizës”/ Historia e gjuhëtarit të famshëm që u burgos nga tre regjime: “Me porosi të
munguar as kërcënimet. Sipas tij,
“Udhëheqësit shqiptarë të LNÇL të
Kosovës, si Xhavit Nimani etj., e
njoftojnë se LNÇL Jugosllave, do të
luftonte si armike çdo organizatë
jashtë saj, qoftë edhe sikur të luf-
tonte në mënyrë konsekuente
kundër okupatorit” (Arkivi i Minis-
trisë së Brendshme, “Dosje përpuni-
mi” Tiranë, 07.12.1955, f. 16).
I burgosur nga dy regjime
komuniste
Më 12.01.1945, vetëm disa ditë pas
kthimit të tij në Shqipëri, për-
katësisht më 12 dhjetor 1944, për
t’iu shmangur rrezikut të xhelatëve
titistë “si kosovar anti jugosllav”,
burgoset nga forcat e Sigurimit të
Shtetit Shqiptar, me urdhër të Koçi
Xoxes, me kërkesën e jugosllavëve,
të cilët e akuzuan si: “udhëheqësbanologjik të Prishtinës. Kosovë. Ja pse, gjuhëtarët tutin e Historisë dhe të Gjuhësisë në Tiranë.
të Lëvizjes Irredentiste Anti- Selman Riza, iu rivu me kosovarë e vlerësuan Selman Këtij emërimi, i prin letra që ish-ministri i
fashiste”. Pas tre vjetësh burg, sukses të plotë punës studi- Rizën, si: “mbjellës i farës së Punëve të Brendshme, Kadri Hazbiu, i dërgon
pa u gjykuar, më 11 janar 1948, more, që e kishte filluar qysh albanologjisë në Koso- Enver Hoxhës, në të cilën, ndër të tjera, e
Selman Rizën ua dorëzuan në vitin 1944 me botimin në vë” (Hilmi Agani, Besim informon se, nga hetimet që kanë bërë organet
autoriteteve jugosllave, që e Tiranë, të veprës “Tri mono- Bokshi, Rexhep Ismajli, e Sigurimit, “arrijmë në konkluzionin se,
mbajtën të burgosur në Prizren, grafinë albanologjike”, ku me Parathënie, f. VII, Prof. Selman Riza është njeri me kulturë të lartë, i
më se tre vjet e gjysmë, deri në të dhëna e me ndihmesa të Selman Riza, “Studime dhënë shumë pas studimeve shkencore, veça-
gusht 1951, përsëri pa u shumta vetjake, trajton Albanistike”, “Rilindja”, nërisht në fushën e gjuhësisë, është shovinist,
gjykuar. E internojnë në Sara- probleme të rëndësishme të Prishtinë, 1979). luftëtar i rreptë kundër Jugosllavisë, e urren
jevë, përkohësisht i papunë. Në gjuhës letrare shqipe. Brenda komunizmin, por gjatë luftës nuk rezulton të
vitet 1952-1953, shërben si 5 vjetësh, shkroi përveç disa Selman Riza, ndonëse edhe i ketë punuar me okupacionin. Mendojmë të
lektor i frëngjishtes në universi-
artikujve edhe disa vepra të kërcënuar, nuk pranoi të lejohet me banim në qytetin e Tiranës dhe t’i
tetin e këtij qyteti. Shquhet si rëndësishme (“Gramatikë e mohonte nënshtetësinë shqip- jepet mundësia të punojë në Institutin e Shken-
një nga profesorët më të mirë në serbo-kroatishtes”, 1952; tare, në këmbim të nënsht- cave, siç ka deklaruar dhe kërkuar”.
tërë trupën mësimore. “Fillimet e gjuhësisë shqip- etësisë jugosllave. Si
tare”, 1952; “Diftorët e rrjedhim, organet e UDB-së Gjithnjë duke qenë punonjës shkencor në
Në tetor 1954-1955, me interesi- shqipes dhe historiati i tyne”, më 12.12.1955, e rikthejnë në Institutin e Historisë dhe të Gjuhësisë, ai dha
min e autoriteteve shkencore 1953 etj.), me të cilat dha një Shqipëri, si i padëshiruar nga disa vjet radhazi, në Fakultetin e Historisë dhe
kosovare, shërbeu si punonjës ndihmesë të çmuar që studi- regjimi i tyre. Në janar të vitit të Filologjisë të Universitetit të Tiranës, lëndën
shkencor dhe shef i seksionit met albanologjike të marrin 1956, Selman Riza, emërohet e Morfologjisë, një kurs special për gjuhën e
gjuhësor në Institutin Al- një zhvillim të mbarë në punonjës shkencor në Insti- autorëve të vjetër të shqipes, si dhe lëndën

Shkrime nga Nafi Cegrani

nicës, si nënshkrues të Marrëveshjes së
Mukjes. Enveri më hipokrizi, në librin e
tij “Rreziku anglo-amerikan për
Shqipërinë”, mundohet të hedhë baltë mbi
figurën e Gjinishit kur thotë se ai gjoja
ishte lidhur me anglezët. Identike janë
edhe komplotet enveriste kundër Koçi
Xoxes, Sejfulla Malëshovës, Ramadan
Çitakut etj. Dihet që Enveri ishte nën
influencën e Velimir Stojniçit, i deleguari
jugosllav pranë udhëheqjes komuniste të
Shqipërisë, në vend të Miladin Popoviçit,
ndërsa në Beograd ishin si ambasadorë
Hysni Kapo, Tuk Jakova dhe Ramadan
Çitaku.
Është interesant edhe fakti, se Nako
Spiru, në atë kohë ishte bashkuar me
jugosllavet, në kohën kur Rankoviçi e
kishte nën mbikëqyrje tërë situatën dhe
politikën e Shqipërisë. Nga ana tjetër,
derisa Mehmet Shehu i shkruante letra
Dushan Mugoshës, Koçi Xoxe i rapor-
tonte Rankoviçit, Fadil Hoxha dhe ca të
tjerë nga Kosova, me direktiva të Be-
ogradit, (dis) informonin tek Enveri.
Kështu edhe krijoheshin atmosfera të
çuditshme në analet e shërbimeve sekrete, të Ballkanit. jarani më atë enverist, në djekje të mëdha, afera të
cilat arritën kulmin, në periudhën e Informby- Jugosllavia komuniste Jugosllavi janë vrarë e masa- trilluara, burgosje, dënime,
rosë më 1948... ishte Siberi për popullin kruar afro 48 mijë shqiptarë operacione fantastike të
Të gjitha këto, mbetën në dosjet sekrete, që shqiptar. Vetëm për një të pafajshëm. Pasojnë mandej Shërbimeve të Sigurimit të
nuk do të hapen ndoshta edhe për shumë numër të vogël sulltanësh epoka e Informbyrosë Tiranës e të Beogradit...
dekada, prandaj u mbetet detyrë historianëve dhe vasalësh shqiptarë të famëkeqe dhe periudha e Ndaj, me të drejtë pyet në
që t’i shtjellojnë gjërat në dritën e së vërtetës,
regjimit të kuq monist, ajo gjatë e Rankoviçit, kurse në librin e tij Arif Demolli: Si
për të mirën e historiografisë sonë kombëtare. ishte parajsë. Dhe, sipas Shqipëri ajo e Mehmet mbetën gjallë shqiptaret?!
shablloneve kominterniste Shehut dhe Kadri Hazbiut, Vallë kjo është saga jonë??
*** dhe marrëveshjeve stalin- Hekuran Isait, kur andej e (Me instruksione të veçanta
Për shqiptarin dhe fatin e tij ndër shekuj e iste ndërmjet Enver Hox- këndej kufirit ushtrohej e perfide të SDB-së ju-
dekada, ka çka të shkruhet e të meditohet. Mbi hës dhe Titos, bashkëjete- dhunë dhe terror shtetëror gosllave, Sinan Hasani pas
fytyrën e tij plot rrudha vuajtjesh e kala- sa e shqiptarëve në Ju- mbi shqiptarët Sigurimi dhe vitit 1981 shkroi librin
mendje peripecish, kanë lëne gjurmë të thella gosllavi me sllavët ishte UDB-ja, si shtete brenda konfuz “Kosova - të vërtetat
aq stuhi të tmerrshme, por kurrë nuk u thye diçka e imponuar, që shtetit, me metoda të per- e mashtrimet”, të cilin e
shqiptari. Mbeti si një Promete, u përlind si rrënjët i kishte diku më feksionuara dhe djallëzore, botoi “Rilindja” e Prisht-
Feniksi me një madhështi e forcë të kulluar larg, më thelle, aty nga viti bënin kërdi të tmerrshme inës, me redaktor Nazmi
shpirtërore, si qenie e kalitur kombëtare dhe 1878. Që atëherë shtetet duke ndjekur e duke vrarë Rrahmanin dhe recensues
duke çapuar ndër shekuj, me tërë forcën e sllave janë ngritur mbi popullsinë e pafajshme. Se, Rrahman Dedajn dhe ca
gjakut, të racës dhe dinjitetit, këndoi këngën e shqiptarët si “Ferri” i shqiptari duhej të vdiste për serbë. Ky libër, duket se e
hyjnisë njerëzore, te drejtësisë dhe mbi ballë i Dante Aligierit të së gjalli! paraqet qartazi karakterin e
mbeti dielli, në sy malet dhe qielli, mbi supe famshëm, duke mbjellë Pasoi periudha e Plenumit të tyre antishqiptar dhe të
trasta dhe pushka. Eci e eci monopateve të tokën e përgjakur me Brioneve, për të arritur më ndyrë.... Jeta e tyre është
jetës, gjithnjë në rrezik ekzistence dhe i kafka shqiptarësh. Gjatë pastaj viti 1981 dhe ajo që plot paradokse dhe
poshtëruar e i rebeluar, shkroi dramën e Luftës së Dytë Botërore ndodhi në Kosovë, kur hipokrizi! Po si këta, nga
përgjakur dhe historinë e vet më tragjike se të dhe më pastaj, kur regjimi bëheshin diferencime UDB-ja (SDB-ja) në Koso-
çdo populli tjetër, sikur të ishim ne kurban të komunist serbosllav bënte tmerruese ideopolitike, përn- vë gëzonin privilegje të
 V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 3 P a g e 1 5

Shkrime nga Nafi Cegrani

veçanta edhe të tjerë si; Faredin Gunga, Agim Zatriqi, Riza Ata survejoheshin dhe
Alaj, Fadil Bujari, Jusuf Buxhovi, Fehim Rexhepi, Nuhi përndiqeshin në mënyrë
Vinca, Bashkim Hisari, Zenel Zeneli, Mustafa Rushiti etj., sistematike, u ngrinin
etj..) kurthe, i futnin, siç thotë
populli, nëpër “nëntë gurë
*** mulliri”. Sistemi enverist
kaherë e kishte anatemuar
Stuhitë dhe rrebeshet e sulmeve antishqiptare në Jugosllavi, Gjergj Fishtën. “Fatin” e
bëheshin gjithnjë edhe më të ashpra. Shqiptari etiketohej, Fishtës e kishin edhe
vritej në shpirt. Aparatet e shërbimeve sekrete të Shqipërisë e Lasgush Poradeci e eru-
të Jugosllavisë, mbanin nën mbikëqyrje plejada të tëra bur- ditë të tjerë, si Hasan
rash eruditë të rrallë, veteranë të Luftës së Spanjës, patriotë e Dosti, Sami Repishti,
guximtarë, shkrimtarë e intelektualë, popullin në përgjithësi. profesor Vasil Andoni,
Arshi Pipa, Hivzi Sulejmani,
Hysni Lepenica, Safet Butka,
Sejfullah Malëshova, Maliq Ko-
shena, Hasan Sharra, Luan Gashi,
Tahir Zajmi, Ernest Koliqi,
Xhevat Korça, Nexhat Peshkopia,
profesor Selman Riza, Rexhep
Krasniqi, Skënder Luarasi, Gani
Kryeziu, Mustafa Gjinishi, Zyhdi
Morava, Xhafer Kodra, Gafur
Paçuku, Gafur Jegeni, Sali Lisi,
Amet Pera, Mehmet Shkupi, Haki
Kodra, Tefik Shehu, Fadil Dizdari
etj., ndërkohë që në sistemin
“vetëqeverisës” jugosllav, UDB Fetahajt, madje dhe
-ja survejonte dhe kontrollonte disa profesorë si
në mënyrë permanente, lëvizjet Tahir Zajazit, Xhemil
dhe veprimtarinë e poetit dhe Idrizit, Adnan dhe
shkrimtarit Abdylazis Islami, Kimete Agajt, Ali
Murat Isakut, Ibrahim Veliut, Aliut, Rexhep
Daut Gurres, Shaban Prevallës, Qosjes, dhe të shumë
Teki Dervishit, Jusuf Gërvallës, e shumë emrave të
Nexhmedin Sobës, Agim Vin- tjerë të shquar të
cës,Alush Kamberit, Shefki kulturës e të arsimit
Alitit, Masar Kodrës, Mahmut shqiptar në ish-
Hysës, Xheladin Muratit, Jonuz Jugosllavi, trajto-

Shkrime nga Nafi Cegrani

heshin në raportet zyrtare
të SDB në Shkup,duke
ua sajuar në vazhdimësi
dosiet personale, dhe të
ndara në kasafortet e
sektorëve për zbulim dhe
kundërzbulim; aty mba-
nin mbyllur dy kategori
dosjesh sekrete: të atyre
që i konsideronte “armiq
të popullit”, “irredentistë
e nacionalistë”, “të
rrezikshëm” për shtetin
socialist, dhe të bash-
këpunëtorëve të anga-
zhuar dhe “rekrutuar” të
saj, të cilët gjithashtu i
survejonte, i mbante nën
kontroll dhe i eviden-
tonte me shifra të
veçanta, me pseudonime
dhe emra të koduar.
Kështu, për shembull,
“Profesori” ishte lidhja e
Nexhat dhe Idriz Idrizit
nga Tetova, që shërbenin
si rezidentë, me SHSSH-
në dhe Bedri Sinanin;
Fadil Ramadani nga
Çajla e Gostivarit, i cili
mbante lidhje bash-
këpunimi me Despot
Aleksovskin, Temelko
Boshkovskin etj., që
mbante pseudonimin e
evidencuar “Doktor
Zhivago”. Mulla Shaipi,
Riza Bunjaku, Latif
Kurti dhe ca të tjerë nga
Shkupi, mbanin me
dekada lidhje të ngushta
bashkëpunimi me
SHSSH-në dhe Evzi
Memetin, i cili para dhe
pas vitit 1981 ishte
komandant i Milicisë dhe
zëvendëssekretar i
Sekretariatit të Punëve të
Brendshme të
Maqedonisë, dhe njihet
si antishqiptari i përbetu-
ar i formatit të Sefedin
Sulejmanit, Muhamer
Vishkos,Agim Nuriut,
Nijazi Limanovskit,
Refet Bafqarit, Saqip
Kollarit, Haki Fejzullait,
Lutfi Turkeshit, Harjush
Toskës, etj... Gjatë një
bisede që kam patur
herët me Prof. Petro
Janurën, duke e pyetur se
cila kishte qenë arsyeja
që Evzi Mehmetit i ishte
dhënë diploma e Al-
banologjisë, kur ai nuk
kishte kurrfarë lidhje me
Albanologjinë, e për më
tepër shqipen e fliste
shumë keq, njësoj si të
ishte turk. Janura m’u përgjigj se
ashtu kishte qenë urdhri i UDB-
së dhe CK-së, për zbatimin këtij
urdhri ishin interesuar Koço
Bitoljani, Jezdimir Bogdanski
dhe të tjerë.
Ndërsa rasti i Nehat Sopaj është
histori tjetër...si vktimë e Dr.
Sejfedin Sulejmanit dhe vetë
Evzi Memetit. Kurse, sipas
instruksioneve të SHSSH-së,
bashkëpunëtori “Pravnik”
mbante në lidhje sistematike
Vait Emini, Murat Isakun,
Nurije Rushitin (Selimin),
Menduh Ajdinin, Abdullah
Kalishtin etj. Po me të njëjtat
metoda si “Pravniku” vepronin
edhe bashkëpunëtorë të tjerë me
emra të koduar, si “Karadaku”,
“Vata”, “Luboteni”, “Karoja”,
“Isidori”, “Dafina”, “Leka”,
“Federiko Amati”, “Razani”,
“Jabllani”, “Samoili”, “Musa”,
“Majeri”, “Mark Korabi”,
“Orienti”, “Lisi”, “Xhevahiri”,
“Kurshumlia”, “Kastroja”,
“Sulltani”, “Studenti”, “Dani”,
“Çermenika”, “Istanbulli”,
“Sllavi”, “Murat Xana”,
“Putniku”, “Shahini”,
“Marçeja”, “Emigranti”,
“Ateshi”, “Veziri” e shumë të
tjerë.
Në kasafortat e Sektorit të II dhe
IV, me kode të shifruara ishin të
radhitura edhe qindra e qindra
dosje sekrete Lëndësh të Punës
Paraprake, si “Besa”, “Atlantik”,
“Shijak”, “Knizhara”, “Dolina”,
“Eribeg”, “Lekar”, “Raketa”
“Trigllav”, “Zhiçara”,
“Novinar”, “Pllava reka”,
“Anadoll”, “Turist”,
“Numërator”, “Pollog”, “Lisica”,
“Kosova Trans”, “Radika”,
“Korzika”, “Jupiter”, “Gazella”,
“Bukovik”, “Fllamango” etj.,
ishin dosje të evidentuara dhe të
shifruara dhe të quajtura PPR.
Përveç këtyre dosjeve sekrete
dhe LPP-ve që përmendëm,
nëpër raporte mijëra faqesh, që
mbajnë lart në këndin e djathtë,
shënimin “Strogo POV” (Sekret
i Thellë) ose “Slluzhbena
tajna” (Sekret Zyrtar) gjenden
edhe me qindra e mijëra emra
personash të evidentuar me
numra të veçantë, kryekëput
shqiptarë. Mirëpo, të shpalosësh
këto dosje e faqe të shkruara të
këtij shërbimi të zbulimit dhe
kundërzbulimit (UDB-së), nuk
ishte gjë e lehtë, sepse kjo do të
thoshte t’ia shkelësh bishtin një
gjarpri të rrezikshëm, apo të
gjendesh si peshku në det, ku
lehtë mund të gëlltisë pesh-
kaqeni i tërbuar. Prandaj,
zbërthimin e tyre dhe
detaje më të hollësishme
nga ky aspekt, është punë
tejet e rrezikshme, sepse
Shërbimet e fshehta
jugosllave, UDB-ja dhe
KOS-i, gjatë gjithë
ekzistencës së tyre mbetën
të tmerrshëm për shqip-
tarët. Që pas Luftës së
Dytë Botërore e deri në
kohën e Millosheviçit,
operacione të ndryshme
janë organizuan mbi
shqiptarët dhe kundër
shqiptarëve. Në operacio-
net plot kode, shifra dhe
rrjete agjenturore, prita e
pushkatime u asgjësuan
me mijëra shqiptarë,
krime këto që edhe sot e
kësaj dite ruhen sekrete në
arkivat e UDB-së.
VITE TË STUHISHME
Ironia e fatit të shqiptarit
si në aspektin individual
njashtu edhe në aspektin
kolektiv është si një tojë e
gërshetuar në kohë dhe
hapësirë me të kaluarën
tonë historike të tragjedisë
dhe sagës ballkanike.
Mynxyra pushtuesish të
huaj janë vërtitur trojeve
etnike dhe vatrave të
stërlashta të popullit tonë,
që nga kohërat e Skën-
derbeut, Karamahmud
Pashë Bushatit të
Shkodrës (i cili para mëse
220 vjet e shpalli
Shqipërinë si shtet, e që
Europa plakë nuk deshi ta
njihte botërisht), Ali Pashë
Tepelenës, Ismail Qemalit
e Isë Boletinit dhe deri në
ditët e sotme mbi kombin
shqiptar në përgjithësi u
ushtrua një politikë bar-
bare dhe kolonizuese.
Shqiptari mbijetoi mes
luftërash gjëme tmerri, me
mynxyra e prapavija
tragjike. Ai ndër shekuj
mbeti gjallë, duke kapër-
cyer maja e kreshta të
thepisura, gryka e pellgje
dhe u bëri ballë të gjitha
furtunave dhe dekaadave
të stuhishme.
Amerika dhe Europa e
dinë mirë se edhe me
shpalljen e Kosovës shtet i
pavarur nuk është bërë
zgjidhje definitive në
dramën e madhe të kombit
tim. Ende trojet etnike të
Shqipërisë së vërtetë
mbetën të ndara ose të gjymtuara.
Ende trojet tona janë të okupuara,
Ilirida mbeti nën Maqedoni pas
shpalljes nga Tito të Republikës
socialiste të Maqedonisë dhe
komunizmi me 1945, ndërsa
Çamëria ka një tjetër histori më të
dhimbshme.
Shumë enigma mbetën të pan-
driçuara me mjaft paradokse!
Historianët duhet të merren me
historiografinë reale shqiptare, që
nga lashtësia ilire, para pushtimit
romak, e që kur helenët themeluan
Greqinë e lashtë. Më pas duhet
zbritur te hapësirat ilire që nga
brigjet e Adriatikut drejt Dalma-
cisë dhe Epirit e deri në epokat e
Dardanisë, të Shkodrës nën drejti-
min e Agronit dhe Teutës, dhe gjer
në Apoloni e Ulpianë, në Butrint e
Nish. Duhet shkruar gjithçka për
një komb me traditë e histori të
madhe, për një popull me një jetë
të gjallë e të larmishme, që ne fakt
duket si një tojë shfaqjesh e seri-
alësh jete në amfiteatrin e madh
njerëzor ballkanik. Është fakt se të
parët tanë nuk mundën dhe nuk e
kishin të lehtë të kapërcenin
barrikadat, gardhet e ndarjeve dhe
të përçarjeve të fiseve, të poli-
tikave krahinore, të principatave
dhe mbretërive të vogla, e të
bashkoheshin në një shtet të
fuqishëm iliro-arbanas ose gjithë
shqiptar dhe tu bënin ballë uraga-
neve dhe sulmeve barbare të të
huajve. Dhe, nëse hapen e gjurmo-
hen dosje dhe arkiv i kahershëm i
shërbimeve të fshehta serbo-sllave
-malazeze dhe serbo-sllave-
maqedonase e bullgare nga
Shkupi, Prishtina, Podgorica,
Beogradi e Sofja e gjer në Moskë,
historianëve u mbetet një punë e
madhe për të bërë. Ata duhet të
shkruajnë realisht historinë
gjithëshqiptare, duke filluar që nga
kohërat e sundimit osman, gjatë
okupimit bullgar dhe atij serbo-
madh, e që do të vazhdojë madje
edhe në vitet e rezistencës së
grupeve të armatosura, duke
përfshirë këtu edhe kryengritjen e
Elez Isufit me dibranë të tjerë,
Lëvizjen e kaçakëve në krye me
Kalosh Danin-Zajazin, të cilëve
populli u këndon edhe sot këngë.
Të shpalosen dosje e arkiva të
fshehta në relacionin Beograd-
Sofie-Bukuresht-Stamboll dhe
Moskë, ku bëhet fjalë mbi grupet
dhe lëvizjet e tyre të gjithëmbarsh-
me shqiptare, gjatë viteve të
Luftës së Parë dhe të Dytë
Botërore e më gjer në territorin e
Ballkanit. Nëpërmjet dokumente-
ve të këtyre arkivave do të hidhet
dritë mbi rezistencën e shqiptarëve
ndaj regjimit komunist jugosllav fisnikërisë, besës dhe
dhe më gjerë, duke përfshirë trimërisë që i karak-
këtu edhe angazhimet dhe terizonte si popull si
udhëheqjen e grupeve guerile si komb në tërë Ga-
Gani Butka, Gani Kryeziu e dishullin e Ballkanit
Ahmet Selacit, Ukshin Ko- ku mjerisht edhe sot,
vaçicës-Bajgora dhe të tjerëve. si duket, sundon ligji
Këta të fundit organizonin i xhunglës, ku më i
fronte rezistence shqiptare pas fuqishmi e ha më të
ripushtimit sllavokomunist në dobëtin. Fqinjët
Kosovë, në anët e Shalës së sllavë, me ardhjen
Bajgorës. Madje, arkivat e nga Rusia dhe
këtyre shteteve mund të Karpatet e largëta,
zbulojnë vitet e rëna të luftërave duke përdorur ndër
të Sulë Otlës nga Karadaku i shekuj atë thënien
Kumanovës dhe Shkupit, ato të latine (Divide et
Xhemë Gostivarit, Arif Impera), na futën
Kapedanit të Glloboçicës, të thikat e ndarjeve dhe
Memish Kapetanit të Bukovikut të përçarjeve duke
të Derdenit, të Molla Idriz sajuar shkaqe nga më
Gjilanit me shokë e të Hasan djallëzorët. Serbo-
Remnikut, të Ismet Berishës, sllavët, po edhe
Gjon Serreçit, Mehmet Gradicës sllavo-maqedonasit,
e Ajet Gërgurit, të Shaban sidomos gjatë
Polluzhës në Drenicë dhe bur- sundimit komunist,
rave të Lleshëve të Dibrës e gjer por edhe para dhe pas
te dy Mefailat e Zajazit etj., etj. Luftës së Dytë
Kanë për çka të gjurmojmë, Botërore, në mënyrë
shpalosin e shkruajnë historia- perfide dhe me
nët, njerëzit e shkencave histori- dinakëri e futën
ografike, sociologjike e filozof- grindjen, përçarjen,
ike, të letërsisë dhe diplomacisë, vëllavrasjen dhe
të publicistikës dhe politikës. hakmarrjen mes
Mund të shkruhet për dramën e shqiptarëve, duke e
madhe, për golgotën dhe sagën përdorur vetë shqip-
shqiptare, për fatin tragjik të tarin kundër shqip-
këtij kombi, për atë të vërtetë tarit. Gjatë dekadave
ende të pazbuluar dhe të pash- komuniste shoviniz-
kruar sa duhet dhe si duhet, e që mi serbo-malazez
me shekuj mbahet e konservuar, dhe sllavo-
sepse të huajt e ardhur nga maqedonas, shërbëto-
Lindja dhe Karpatet, Shqiponjës rët e Komuniteteve
me dy kokë, njërën të kthyer Qendrore dhe të
dhe që simbolizon Kosovën e UDB-së bënin kërdi
tjetra Çamërinë, janë munduar me shqiptarët duke i
me shekuj që t’ia shtypin fare, ta futur në lojërat dhe
zhdukin nga viset e veta etnike analet e spiunazhit, të
shqiptarin si racë! Edhe kjo ka antagonizmave dhe
qenë dhe është një luftë tjetër likuidimeve po të
për Ballkanin, e sidomos ajo e shqiptarëve, si në
gjenocideve ndaj shqiptarëve në Falangën e tra-
përgjithësi, Iliridë dhe Çamëri dhtarëve, të cilët i
në veçanti! E shqiptarët jetojnë përdori Dushan
me shekuj në trojet dhe vatrat e Mugosha, Tempo,
tyre etnike në Gadishullin e Milladin Popoviçi,
Ballkanit dhe gjer lart në brigjet Spasoje Gjakoviqi,
e Adriatikut me Plavë, Hot, Mehmet Maliqi-
Grudë e Guci, me Shkodër e Cukolli i Prizrenit,
Ulqin gjer në Tivar. Atje janë Uzunovi dhe Ilisie
raca jonë dhe mbetemi gjallë, Popovski-Marko, e
falë Perëndisë! Jemi atje si gjer te Milloshmoti
Anteu në tokën tonë ilire. Ndaj dhe Llazar Kolishev-
dhe duhet shkruar për të vër- ski, Krste Cerven-
tetën e shqiptarizmit dhe figurat kovski e Angel
emblematike të kombit, të Çemerrski, te
atdheut, i cili gjeografikisht Mlladiçat e Karax-
ndodhet midis Lindjes dhe hiçat, te Arkanët dhe
Perëndimit! Darko Ashaninat, te
Shqiptarët u bënë viktimë e Dushko Zgonjaninat,
virtytshmërisë, bujarisë, të Mikoliçat e Stane
P a g e 1 6 O u r W o r d s

Dead Albanians due to Current Dictatorship in Albania will they get a resolution? (not done yet)

Lirak Bejko Dead

I vdekur nga Diktatori dhe
vjedhjet e familjes se tij,
Berisha

One last dictator

in Albania Left to
be judged!!!
Not done Yet!!
BURG
V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 3 P a g e 1 7

A truth and a crime that Albanian Ismail Kadare did to this young man & no one is held accountable
P a g e 1 8 O u r W o r d s

Vrasjet e pazgjidhura ne Shqiperi ——presim rezultatet shpejt….

Deputeti Fatmir Xhindi

Gentian Zguri….rezultatet???
V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 3 P a g e 1 9

Vrasjet e pazgjidhura ne Shqiperi—-presim rezultatet shpejt...

Isa Copa duke hetuar pronat ne Gjirin e Lalzit te familjes Konomi —— presim rezultatet
 P a g e 2 0 O u r W o r d s

Ngjarjet e pazgjidhura ne Shqiperi——presim burgimin e perjetshem te familjes diktatoriale Berisha!!

Kush e Organizoi Protesten? Ku ishin Organizatoret?

4 Fajtore pa Faj gjenden vdekjen ne 21 Janar 2011

Kush drejton forcat shteterore mbrojtese? Cilat jane procedurat e Policise para se te vrase?

Pronare banke ne Shqiperi, e papune!! Si te behesh Bilionere ne 3 muaj!!! Elvana Hana mbesa e
L.Berisha..Burg
V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 3 P a g e 2 1

Vrasjet e krime te ndryshme te pazgjidhura ne Shqiperi….Burg...

The Blair Connection

Vjedhja e lejuar ne Shqiperi e pronave per tu nder-

tuar rezervat ashtu dhe e mineralit te brendshem ne
Shqiperi.
FLuturime Falas me urdher te
….

Hilja e Investimeve te huaja ne Shqiperi!!! Si pastroen parate nga peshku qe eshte qelbur nga koka!!! Burg

Spitalet e Ndertuara me leke nga Tirana

ne Qipro, Ishujt Keimen nepermjet nje
grup manaxhimi ne New Jersey, USA.
Keshtu jane pastruar shume para te
vjedhura ndaj popullit SHqiptare.

Si mund te pastrosh parate e vjedhura

nga viti 96-2005 nepermjet llogarive pa
emer ne ishujt jasht Shqiperise...
 P a g e 2 2 O u r W o r d s

Disa Ngjarje e pazgjidhura ne Shqiperi nga Prokuroria...Kur vete Ina Rama ka frike per Femijet e saj!!

?
Duet nje Kryeprokuror allcak qe te
zbardhi ceshtjet te pazgjidhura qe nga vi- Perse nuk u pane dokumentat qe verifikonin
tet 1944!! fjalet e Albana Vokshit dhe e dergonin te qeli
ate me bashkepunetoret?

Disa nga ceshtjet qe kane kaluar pa hetuar ne Shqiperi!!

So far in Albania the only way to make it is to keep

your promises and Ilir Meta and spouse is an ex-
ample of it….Will everyone else learn from it or
shatter in the high cliffs….the only victor in the Perse nuk u hetua shkelja e kushtetutes Shqiptare
election battles!!!! nga Prokuroria? A thua ka marr fund drejtesia?

Bilioneret e Rinj te pa Prekur ne Shqiperi qe bejn hesapet me $$$ e popullit me keq se S. Berisha...te shohim
ndryshimin dhe per A. Xhillarin (burg apo jo)

The leader of Opposition before now Premier in Albania

rather spend $$ on luxury vacations in US rather than face
the facts and reality in Albania!! Could it be that he’s so
implicated with the GOV. that he can end up serving life
sentences? Time will tell

Njerezit vdesin ne Shqiperi sepse Sekseri I lejeve

te ndertimit ne tirane Alban Xhillari me E.ramen
nuk cajn koke perhapesira midis ndertesave qe te
kalojn makinat e urgjences. Me ato ne Shqiperi, A pyet njeri ku eshte burimi I
kercenimet dhe blerjet ecin, po jo me ne pertej milionave $$ qe ky njeri eshte
Oqeanit. kukull?
Alban Xhillari Sekseri I
Lejeve te ndertimit tani kush
eshte se E.Rama iku?
V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 3 P a g e 2 3

Vjedhja e Mineraleve, Pergjegjesit!!!!Burg...

Mineralet ne very te shqiperise te

monopolizuara!!! Perse?

Floriri nepermjet mineraleve

Vdesin njerezit per tu pasuruar njerezit e Kryem-

inistrit Shqiptare bashk me Fatos Nanon si sekretar
PD’s ne Washington DC. USA

Fluturime me parate e mineria-

ve te populit Shqiptare...

Hilja e Investimeve te huaja ne Shqiperi!!! Njerezit pergjegjes...Burg...

Stream Oil Albania has a direct connec-

tion to Shkelzen Berisha as well as to his
sister Argita Berisha...te tjeret kane vec
1% si kukull qe jane...

Si mund te vjedhesh token parate e prona- Argita & SHkelzen Berisha Pergjegjes per
rit te tokes me ane te kompanive nafte fan- vjedhjen e naftes nga pronaret….
tazme nderkoh fshiet nga pas vete KM.
 P a g e 2 4 O u r W o r d s

Disa mbikqyrje nga pertej Oqeanit mbi familjen Balliu!!!! BURG

Fahri Balliu I paprekshem ne
abuzime ndaj popullit te el-
basanit!!! Ta kthej koken pas
te shohi rrobat e grisura qe ka
pas...
Henris Balliu Guilty as part of
Gerdec Tragedy as well as be-
ing part of it!!!

A ka burra me ne ate vend???

700 Punetore te firmes Kurum ne
Elbasan ne proteste!

Kush nga keta nuk ka Ilegalisht Perfituar Financiarisht ne kurriz te popullit Shqiptare??? Te tere fajtore!!!

Human Right Violators as an inheritance from the so

called bearded man Tos Nano in Albania!!
V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 3 P a g e 2 5

Lidhja Vokshi—Xheka —-Spahiu—-klani Berisha ...BURG

Albana Vokshi Florentia Xheka Arjan tartari

cfare kane keto te tre te perbashket/?
Jane kukuallat e Klanit Berisha duke mbajtur kompani
ne emer te tyre por qe gjenden Berishat nga pas

Kumbaret qe kane interesa financiare te perbashketa me opoziten e

Rames qe pagoi $$$ Fatos Nanos per postin e kryetarit!!!

Fatos Nano u debua nga posti Kryeministrit nga nderkombetaret Amerikane!!! Burg per vrasjen e Hajdarit

MIHAL DEDJA

Azem Hajdari I
vrare nga bash-
kepunimi Nano- Import Export I Droges ne kohen
Berisha!!! e Fatos Nanon ne Shqiperi ishte ne
kulm te larte te Europes...

Kryengritje
nga njerez Koha kur Ishte Fatos Nano ne pushtet ne
me arme per Shqiperi , kur krimi dhe rrembimi ishte 1
parate e mij perqind lart
vjedhura ne kohen piramidale
& ate qe vijoi me pas me fatosin
 P a g e 2 6 O u r W o r d s

Media, korrupsioni ne Shqiperi nga Berisha tek basha tek rama nuk ndeshkojn asnje ne RAPISCAN Scandal
A do e ndoshkoj njeri Rapis-
can dhe njerezit e tyre ne
shqiperi ne burgjet Ameri-
kane? A jane institucionet
Amerikane ok me korrup-
Sold billions of shares of con- sionin? SEC?
tract of Rapiscan for 50 cents
USD.

Vrasesi ne 21 janar tani ne krah te Edi Rames, vrasesit bashk ne zgjedhje, ai qe I nxorri dhe ai qe I qelloi...
V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 3 P a g e 2 7

Te perziet mafia e naftes dhe tere diplomatet pjese e tyre...

Dritan prifti u Aktivizua per te prishur leket e naftes qe Meta do jepte me

urdher nga kompanite e naftes offshore qe moren urdher nga Berisha.

Urdheri jepet dhe prifti helmoet dhe vdes me pas….kush ka helmin dhe ku
po mbaet qe po vdesin shume me Lukemia...po perdoret stili Putin ne 20
vjetet e fundit ne Shqiperi per te helmuar njerezit…
Patozi pjese e droges me Edi Ramen...

Minatoret e shtypur dhe perse nuk investoet ne fabika ne shqiperi...

Minatoret ne MIHAL DEDJA

Shqiperi vdesin
se Saimir Mane
do te shkeli mbi
kafka njerezisht Droga qe filloi biznesin e pastrimit
per te pastruar te parave ne Shqiperi...perse nuk
parate e mafias... investoet ne fabrika por ne droge?

\
Lavatricja e parave te balkanit…
Escobar 2021
 P a g e 2 8 O u r W o r d s

A Funksionon Kontrolli Shtetit ne Shqiperi

Shembujt e Parave qe vijn

drejt SHBA nga vendi me I
Varfer ne Europe... Perse?
Poverty….

Berisha & Podesta group looses Albanian Americans oust the premier SB Jail & restitution for Podesta

The Albanian Mafia Lobbies

against the rest of Albanian Ameri-
cans!!! The Global War Continues..
Nje vrime ne uje me keshillat Will it escalate into world conflicts?
drejt Shqiperise….zvogelimi I
reputacionit te Podesta
Group per hir te familjes Ber-
isha… SO far no more Prem-
ier...how do you like those
apples?

Same status Quo as before, what’s

Is the money being diverted to the Podesta group
for retaliatory against those that tell the truth
outside of Albania? So far YES...the war goes on..
hiding behind AMB. LU in Alba-
nia? Who is controlling our US em-
bassy since its not our state dept…
Two embassies inside one in Alba-
nia: one that sells everything for a
price and is governed by local mafia
not our state dept, another who
deals in apps current rate 30k USD
a person...Time to clean house in
Albania
V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 3 P a g e 2 9

Kosovo Border giving land to Montenegro, why?

Ghost salaries with foreign corp. in Albania… How EDVIN Rama launders money for the world in 2022
P a g e 3 0 O u r W o r d s

Declassified (continues)
V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 3 P a g e 3 1

Declassified pg2
P a g e 3 2 O u r W o r d s

Declassified 3
V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 3 P a g e 3 3

Declassified 4
 P a g e 3 4 O u r W o r d s

2nd New Pipeline in the hands of the Mafia in the Balkans...Will USAID Fund Mobsters or Freedom?

Sokol Olldashi the opposition inside the GOP in Albania gets assassinated and no one investigates...Suspect one ?
V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 3 P a g e 3 5

Balkans 2 New Pipelines in the hands of the Mafia, Cold War? (land grab ownership Nazi style)

Vjollca Mece & Dritan Shtylla kidnapping/killing children in communism era in Albania now heading NGO!!!
 WE ARE ALSO ON THE WEB
WWW.NEWLIFEAACO.ORG

Non Profit Charitable

Organization

Cdo njeri mund te behet anetare dhe te bashkoet

“ N E W L I F E ” J E T A E R E me misionin tone per te krijuar nje shtet te vogul
ketu ne kete continent te madh. Te ndihmojme
njeri tjetrin qoft dhe me nje keshille te thjeshte.
1774 - 76 street
Suite D3 Kjo eshte nje thirrje per te informuar njeri
Brooklyn, New York tjetrin plus dhe per projekte te ardhshme qe jane
11214
ne pune e siper. Se shpejti nje Shkolle Shqipe
Phone: 718-594-0511
Fax: 201-795-4795
Anglishteje dhe nje vend ku te gjith njerezit te
E-mail: Endri@newlifeaaco.org gjejn nje strehim nga cdo hall apo nevoje. Bash-
kimi ben fuqi dhe Zemra e Vullnetarit nuk ka
cmim.
Building a Future One Person At a Time...

“T’i pritet koka Selman Rizës”/ Historia e gjuhëtarit të famshëm që u burgos nga tre regjime: “Me porosi të
“Histori e gjuhës së shkruar shqipe”. Selman Riza është shquar edhe si Popullit”, në fillim të vitit 1967. Në ne zyrtare, madje edhe partie, duke Me gjithë vështirësitë dhe
gjuhëtar kritik. Shkolla shqiptare e të ai kritikonte dobësitë e theksuara, qenë, si rregull, anëtarë të byrosë së pengesat që iu krijuan,
Ndihmesat kryesore në fusha të kritikës shkencore, po të flitet për një që vëreheshin në punën e përditshme organizatës-bazë të partisë, sepse vuajtjet e përndjekjet që
ndryshme të shkencës të tillë te ne, pa dyshim fillon me në Institut, shumë nga të cilat, përf- qëndrimi i tyre në një dorë të vetme, siç s’iu ndanë gjatë gjithë jetës,
Selman Rizën, si themelues i saj. Ai shirë edhe ato për drejtuesit, ai i ndodhte në të vërtetë edhe në Institutin vetminë e plotë, moshën e
Në një periudhë të shkurtër 11- kritikon me ashpërsi të pashembullt kishte shfaqur edhe më parë në e Historisë dhe Gjuhësisë, dëmtonte thyer dhe sëmundjet, Sel-
vjeçare, 1956-1967, si punonjës diletantizmin, mediokritetin, mbledhjet e ndryshme në qendrën e punën dhe krijonte mundësi për man Riza, nuk e ndërpreu
shkencor dhe pedagog, Selman Riza, përshkrimin e thjeshtë e të pa thell- punës, bashkë me mënyrën e shpërdorime. Për të njëjtat arsye, ai nuk veprimtarinë krijuese dhe
zhvilloi veprimtarinë shkencore më të uar, konformizmin, vetëkënaqësinë e zgjidhjes, por kurrë nuk ishin marrë e shikonte me vend që drejtuesit e nuk hoqi dorë nga bindjet
gjerë e më të suksesshme, tepruar e të pambështetur në studi- parasysh. organizatës-bazë të partisë, të zinin dhe qëndrimet e tij
përfundimet e së cilës i siguruan një met për gjuhën shqipe. Në themel të doemos edhe vende drejtuese në in- parimore, nga idealet
vend nderi në gjuhësinë shqiptare. kritikës së tij gjuhësore, qëndron Meqë gazeta nuk ia botoi letrën, stitucion. demokratike dhe atdhetare,
Duke rrokur veprimtarinë shkencore zbulimi i së vërtetës shkencore. Selman Riza, pati guximin dhe Filozofia marksiste nuk mund të zbato- çka të bën ta duash, ta
të Selman Rizës, në tërësinë e saj, të vendosmërinë që ta vendoste në hej në gjuhësi. Në përfundimet që dha çmosh e nderosh edhe më
bie në sy jo vetëm puna Thirrja e Komitetit Partisë: “T’i “Këndin e fletë-rrufeve”, që ishte sekretari i Komitetit të Partisë të rrethit, shumë.
këmbëngulëse dhe kultura e gjerë, pritet koka Selman Rizës” ngritur, sipas shembullit kinez, edhe njëherazi i deleguar i Komitetit
përkushtimi i jashtëzakonshëm në Institut, si kudo në vendin tonë. Qendror të Partisë, si dhe drejtuesit Pas një veprimtarie më se
shkencor dhe logjika e argumentimit, Gjatë periudhës Por, përsëri, menjëherë dhe me forcë shtetërorë e partiakë të Institutit, Sel- 50-vjeçare, tejet të
forca krijuese dhe origjinaliteti i njëmbëdhjetëvjeçare, 1956-1967, të llahtarshme, u shfaq atmosfera man Riza u godit, ndër të tjera, për lodhshme, të dendur e me
spikatur, qëndrimi kritik e parimor, Selman Riza nuk u shqua vetëm për mbytëse për mendimin e lirë dhe të “shfaqje të huaja e armiqësore dhe për peshë të madhe për të
gjerësia e thellësia e të menduarit, veprimtarinë e tij aq të gjerë, të pavarur. Sipas shembullit kinez, pikëpamje të papranueshme”. Ndësh- ndriçuar çështje nga më të
mprehtësia dhe aftësia për të depërtu- larmishme e të frytshme në fushën e vërshuan fletë-rrufetë, strumbullari i kimi nuk vonoi. Më 22.4.1967, e rëndësishmet e më të
ar në thellësinë e problemeve, por shkencës dhe të kulturës. Ai u shqua të cilave ishte fletë-rrufeja zyrtare, syrgjynosën në Berat, ku u detyrua të vështirat të gjuhës shqipe
edhe shtrirja e interesave shkencore po në atë shkallë edhe si njeri me vënë e para me mbështetjen e punonte ciceron në Muzeun lokal, dhe dhe të gjuhësisë së përgjith-
në shumë fusha të rëndësishme, siç karakter të pastër e të fortë, me sekretarit të Komitetit të Partisë së aty nga fundi, në Bibliotekën e qytetit. shme, por edhe si atdhetar,
janë gramatika, historia e gjuhës, guxim qytetar e ideale demokratike. Rrethit, në të cilën u lëshua thirrja Pas një vetmie të rëndë, në kushte të sidomos për lirinë e Koso-
gjuhësia e përgjithshme, tekstologjia, Në çdo rrethanë, ai nuk hoqi dorë makabre: “T’i pritet koka Selman vështira jetese dhe i mbikëqyrur si vës dhe bashkimin mba-
kritika gjuhësore, terminologjia, nga bindjet dhe qëndrimet e tij Rizës”, e zëvendësuar pas pak, me gjithmonë në çdo hap nga agjentura e rëkombëtar të shqiptarëve,
gjuha letrare etj. Por fushat kryesore, parimore, nga përpjekjet thirrjen “T’i çirret maska Selman Sigurimit të Shtetit, rikthehet si pen- Selman Riza, u nda
ku ka dhënë ndihmesat më të këmbëngulëse, për një shkencë e Rizës”. sionist, pranë familjes në Tiranë. përgjithmonë prej nesh, më
çmueshme dhe ka lënë gjurmë të kulturë plotësisht të lirë e të pa Po sipas shembullit kinez, u organi- Ndonëse në gjendje pune, me arritje të 16.12.1988. Vdekja u dha
pashlyera janë: 1. Morfologjia e politizuar. zuan pa vonesë mbledhje mëdha në fushën e shkencës, me gradat fund vuajtjeve të tij fizike e
gjuhës së sotme shqipe dhe morfolo- “demaskuese” para kolektivit, në të dhe titujt më të lartë shkencorë e peda- shpirtërore dhe njëherazi
gjia historike e saj, 2. Gjuha e Edhe në vitin 1967, kur në vendin vërtetë gjyqe politike inkuizicionale, gogjikë, nxituan ta nxirrnin në pension përndjekjeve që e shoqëru-
shkrimtarëve të vjetër shqiptarë dhe tonë flitej me të madhe për të ash- që zgjatën dy ditë, deri në orët e jo të plotë dhe ia mbyllën të gjitha an gjatë gjithë jetës.
arbëreshë. tuquajturin “Revolucioni kulturor vona të natës, të përgatitura në rrugët, për veprimtari shkencore e
kinez i 100 shkollave dhe i 100 hollësi.Dy ishin konceptet kryesore pedagogjike. Punimet e përgatitura për Vazhdimisht “nën kontrol-
Një vend të rëndësishëm në veprimta- luleve” dhe gjoja nxitej kritika e që kishte guxuar të shprehte Selman botim, u lanë në harresë, si vepra të lin agjentural”
rinë shkencore të Selman Rizës zë hapur dhe pa druajtje, Selman Riza, Riza, me shkrim e me gojë, rreth të ndaluara. Nuk u lejua të merrte pjesë
edhe studimi i gjuhës së shkrimtarëve u tregua njeri me karakter. cilave u kërkua që; punonjësit e në asnjë kuvend a tubim shkencor, Që të kuptohet dhe të
tanë të vjetër shqiptarë dhe arbëreshë: Qëndrimet e tij kritike, në opozitë Institutit të shfaqnin “lirisht” brenda e jashtë vendit, madje as në vlerësohet drejt jeta dhe
Gjon Buzukut, Pjetër Budit, Frang me stilin dhe metodat thellësisht mendimet: Kongresin e Drejtshkrimit (Tiranë, 20- vepra e profesorit tonë të
Bardhit, Pjetër Bogdanit, Lek politike e klasore në Institut, ishin të 25 nëntor 1972), ku do të mund të nderuar, rrethanat tejet të
Matrëngës. hapta e të drejtpërdrejta, parimore Nuk ishte e drejtë dhe e volitshme jepte, si gjithmonë, ndihmesat e tij të vështira në të cilat ka jetuar
dhe për të mirën e punës edhe në që, drejtuesit e institucioneve sht- çmuara. e punuar, po ndalemi,
Në gjithë veprimtarinë shkencore, letrën e dërguar gazetës “Zëri i etërore, të visheshin me disa funksio- sadopak, edhe në përn-