ISTANBUL

SANAYİ
r ODASI
DERGİSİ 9 0
15 AĞ USTO S 1973 # Y IL 8 # 5 L İR A
i s o : 2966 > İlâncılık : 2306
SA N A Yİ
mv,9 0
Dergiye gönderilen yazılar
yayınlansın veya yayınlanmasın
iade edilmez. Yazıların
D E R G İS İ sorumluluğu yazar'a aittir.
Dergimizde neşrolunan
m akaleler ancak kaynak
Yıl 8 15 Ağustos 1973 gösterilerek iktibas e d ile b ilir

-■--------- m------

İÇİN DE Kİ LER
1U0 büyük sanayici
Dergiden mektup
firmayı açıklarken ........... Sayfa 3
ERTUĞRUL SOYSAL
1972 ciroları üzerine ....... Sayfa 7
u sayımız’da Türkiye'nin ilk 100 sanayici firmasının
ORHAN ÇİMENOĞLU
isim lerini vermekteyiz. Yönetim Kurulu Başkanımız
Değer artışlarının
vergilendirilmesi ........... Sayfa 10
Ertuğrul Soysd düzenlediği basın toplantısında 100
HAKKI MUSABALLI firm ayı kamu oyuna açıklamış bulunmaktadır. Türk Sa­
Özel dış krediler ............... Sayfa 15 nayiinin dev firm aları diye adlandıracağımız bu sanayi kuruluş­
MEMDUH COŞKUNER ları gerçek yüzleri ile kamu nun gözleri önüne serilm iş bulun­
Gümrük bağışıklığının maktadır. Son zamanlarda Türk Sanayii kuruluşları, kapalılık'tan
uygulanması ....................... Sayfa 20 kurtularak güçleri, kullandıkları işçi sayısı ve ücretleri, elde e t­
MUHTAR BARUTER
tikleri kazançları ve ödedikleri vergilerle açık bir şekilde kamu­
Amerika’nın yeni
nun önüne çıkmışlardır. Fahiş kâr yerine makûl kâr listeler te t­
ticaret kanunu ........... Sayfa 23
ŞEVKİ DORSAY kik edilince açıkça görülecektir.
Para sisteminde reform ... Sayfa 27 İç sayfalarımızda, Ertuğrul Soysal'ın ilk 100 sanayici fir­
TURCAN ÖZBEK mayı açıklayan takdim yazısını dikkatle okuyanlar, Türk Sanayii­
Enerji kıtlığı ............... Sayfa 29 nin nekadar haksız ve isnadsız hücumlara uğradığını bir kere
Alışkanlik ....................... Sayfa 39 daha hissedeceklerdir .
SEMİH MALTA
Yönetim Kurulu Başkanımız sanayi kuruluşlarının açıklığa
kavuşmasının nekadar büyük faydalar ortaya koyduğuna işaret
etm ekte ve şöyle demektedir :
İLAN TAflİFEMlZ : — « Kim ne derse, desin Endüstrimiz büyük istihdamı, üre­
Arka Kapak (Renkli Ofset) : 2000. f! tim i, mütevazi kârları ile Türk ekonomisine en büyük katkıda bu­
On vo arka kapak içleri : 15U0 TL. lunmaktadır.»
İç sayfalar : 100 firmayı inceleyen Orhan Çimenoğlu’nun bir tetkik yazı­
Tam : 1000 TL. sını da yine iç sayfalarımızda sizlere sunmaktayız.
Yarım : 500 1l * * *

Başbakan Naim Talû ve M aliye Bakanı Sadık Tekin Müftüoğ-

lu Odamızı ziyaret ederek, konuşmalar yaptılar. Başbakanın ve
İMTİYAZ SAHİBİ M aliye Bakanının konuşmalarını bu sayımızda bulacaksınız.
İstanbul Sanayi Odası adına
İhsan VARDAL
Sorumlu Genel Yayın Müdürü Saygılarımızla
Babür ARDAHAN
Telefonlar : 49 18 93 — 45 41 30
Adres: Tepebaşı M eşrutiyet C. 116
P. K .476 Beyoğlu
Basıldığı yer : YENİLİK BASIMEVİ
Telefon 27 11 53
teknik gelişmede öncü
40 ilâ 20 0 0 0 k V A ta katinde arzu edilen her gerilim ve tipte
transform atörler imal ediyoruz.
1- M em leketim izde ilk 4 0 0 0 /5 0 0 0 kVA
takatinde 3 0 /6 ,3 kV'luk c e b rî soğutm alı
transform atör fabrikam ızda
imal olunarak 9.2.1970 ta rih in d e
ETİBANK'a teslim edilm iştir.
2 - M em leketim izde ilk 4 0 0 0 kVA
taka tind e 30/10 kV'luk yük altında
otom atik gerilim ayarlı transform atör
fa b rikam ızda imal olunarak
20.1.1971 ta rih in d e ARÇELİK A.Ş.’ne
teslim edilm iştir.
SO : 2989
Her türlü b ilg i için aşağıdaki adreslere
m üracaat edebilirsiniz:
AEG-TELEFUNKEN GENEL ELEKTRİK T.A.Ş.
Karam ustafapaşa Cad. 203, Nesli Han, Kat 3
P.K. 7 9 0 -K a ra k ö y , İSTANBUL
Tel.: 49 20 5 6 - 4 9 28 04
ve
Atatürk B ulları 69/7-8 And Apt.
P.K. 205-Y en işehir, ANKARA
Tel.: 12 23 4 2 -1 2 07 90
AEG E T İ
Teknik üstünlük Sembolü
Manajans : 1963
 İ O O b ü y ü k

< y • •

f i r m a y ı
p |
g g / • ! /m * I g g ğ * ğ m g * ğ ğ

B M
brtuğrui SOYSAL

Yönetim Kurulu Başkanı

: ' ■

damız bu yıl da en büyük ciro­ ınayesinin yüzde 49 una sahip olduğu hal­ vergi ödemektedir. 80 firmadan alınan bil­

O yu yapan İlk 100 sanayici fir.

mayı açıklamaktan şeref duy­
maktadır. Bu yıl açıklamamıza
ciro ve öz sermayenin yanında net kârları
da kattık. Bu suretle kamu oyu, Türk sınaî
potansielinin yaklaşık olarak yüzde 25 ini
temsil eden, bize göre dev firmaların ger­
çek yüzleri hakkında fikir sahibi olacaktır.
Görüldüğü gibi Türk Sanayii ve iş ha­
yatı giderek kapalılığını gidermekte, po.
tansiel gücü ile, istihdam ve ücretlerile,
kazancı ve vergilerile kamu oyunun malı
olmaktadır. Bu açıklık sanayie heves eden
yeni girişimcilere ışık tuttuğu gibi, halkta
Tiirk Sanayiinin fâhiş kârlar elde ettiği
kanısını yaymaya çalışan mesnetsiz ve
hissî iddiaları da yalanlamaktadır. Kim ne
derse desin endüstrimiz büyük istihdamı,
üretimi, mütevazı kârları ile Türk ekono­
misine en büyük katkıda bulunmaktadır.
1972 yılının faaliyetini belirten bu
açıklamamızda dikkat çekici gelişmeler
bulunacaktır.
İlk büyük 100 firmamızda adının açık­
lanmasını istemiyenler bu yıl 14 dür. Kâr.
•arı da açıkladığımız halde bazı rakamları­
nın verilmemesini isteyenlerle bu toplam
19 u geçmemektedir.
Özel kesim kamuya oranla yine randı­
manlı çalışmasını sürdürmektedir. Kamu,
100 firma istihdamının yüzde 43 ve öz ser.
de ciroda yüzde 29 ve kârda yüzde 29 u
geçmemektedir. 100 firma arasına giren
21 kamu kuruluşunun öz sermayeleri
milyara yaklaşmakta ve 10 milyara yakın
9
ciro ile, sermayelerini ancak 1.1 kere çevi­
rebilmektedir. Özel kesimde kalan 79 fir.
ma ise 9 milyarlık öz sermayeslle 24 mil­
yar ciro yaparak, sermaye devir hızını 2.6
ya çıkarmış bulunmakadır.
1972 de ilk 100 firma arasına giren yüzde 5.40 ve öz sermayeden
sonuncu firmanın cirosu 109,178 milyon­
dur, geçen yıl bu rakam 84,844 milyondu.
Cirolarda toplam artış yüzde 55 i geçmek,
tedir. Bunda fiat artışlarının rolü hemen
akla gelebilir. Fakat 72 yılında sınaî ma­
mul fiatlarında ortalama artış yüzde 15 i
geçmemiştir. Esas artış üretim ve büyü­
meden gelmektedir.
Her yıl azalan İstanbul sanayiinin nis.
bî ağırlığı 1972 de de devam etmiş ve ge­
çen klâsmana giren 57 İstanbul firması
bu yıl 54’e düşmüş, Tarsus, Tekirdağ gibi
şehirlerde gelişen sanayi firmaları ilk ve fâhiş kâr elde ettiklerini iddia edenler
100’e ayağını atmıştır.
Kârlarını da bildiren 79 büyük firma­
mızın ciro ve öz sermayelerine göre net
kârlılıkları sırasile yüzde 5.97 ve yüzde
10.47 den ibarettir. Bu ortalamada kamu
kesimi dahildir ve kamu, kurum . mali
denge olarak yüzde 39, özel kesim, kurum
- stopaj - malî denge olarak yüzde 43
gilere göre, kamunun net kârı (dağıtılabi­
lir) 475 milyon, özel kesimin 1 milyar 140
milyon dolaylarındadır. Kamu kesiminin
ödediği kurum ve malî denge vergisi 338
ve özel kesimin 858 milyon liradır.
Şubat 1973 ayında İstanbulda 704 sı­
naî müessesenin net kârlarını açıkladığı,
mız zaman kamu oyunda doğan tepkiyi ve
şüpheciliği hatırlamalıyız. Cirodan net
yüzde 11.90
kâr rakamına sanayicilerden başkaları
inanmak istememişlerdi. 100 büyük firma­
mızın 79 undan derlediğimiz yüzde 5.97 ve
yüzde 10.47 kârlar, verdiğimiz rakamlarımı­
zı doğrulamaktadır. Arada görülen küçük
farklar kamu kesiminin vergisinin düşüklü,
ğünden ve öz sermayeye oranla kârlılıkla­
rının azlığından doğmaktadır. Gerek ka­
mu, gerek özel kesimde zarar edenleri or.
talamaya dahil etseydik şüphesiz kârlar
daha da düşerdi. Bu dev firmalarımızın da
sıhhatli hesap tuttuğundan şüphe edenler
varsa, ortaya çıkmalıdır.
Sonuç olarak, Türk sanayiinin hızlı bir
tempoda büyüdüğünü prodüktivitesini art­
tırdığını ve sanayicilerin kamu hizmeti
görmenin kıvancına vardıklarını ifade
eder, kamu olsun, özel olsun milletimizin
endüstrimizle iftihar etmesini ve onu des.
teklemesini bekleriz.

3
 ¡Türkiye'nin lOOBüyük f t a a s ı

Türkiye Sanayi Odalarına, bazı Ticaret ve Sanayi

Odalarına ve Kamu teşekküllerine bağlı sanayici
firma ve müesseselerin ilk 100 ünün 1972 yılı Cirolarına
9öre sıraları, istihdam, öz sermaye ve kâr durumları
«
Bağlı
olduğu Ciro TL Vergiden
Sıra oda veya Ü N V A N (Satış Öz Sermaye sonraki net
No. teşekkül hasılâtı) (TL) Kâr (TL) İstihdam
1 K. T. Türkiye Demir ve Çelik İşit. 2.568.321.645 2.457.029.669 280.856.959 11.723
2 Ankara Ereğli Demir ve Çelik Fab. T. A. Ş. 1.860.804.005 912.551.913 130.695.693 5.268
3 Kocaeli İpraş İstanbul Petrol Rafinerisi A. Ş. 1.775.282.166 930.582.230 — 553
4 K. T. Türkiye Sel. ve Kâğıt Fb. İşit. 1.377.000.000 652.300.000 — 54.190.000 9.212
5 Bursa Tofaş Türk Otomobil Fb. A. Ş. 976.912.433 310.360.572 52.069.949 1.495
6 KT. Etibank Etibank Genel Müdürlüğü (1) 841.478.410 1.773.539.000 70.538.762 4.012
7 K. T. Türkiye Çimento Sanayii T. A. Ş. 836.949.202 603.864.577 52.256.211 5.972
8 İstanbul — — — — —
9 » Otosan Otomobil San. T. A. Ş. 737 857.008 149.641.166 31.028.140 1.922
10 » Türkiye Şişe ve Cam Fb. A. Ş. 710.200.000 249.739.000 22.134.810 5.141
11 K. T. Petkim - Petro - Kimya A. Ş. 614.630.000 700.000.000 45.849.662 2.533
12 İstanbul Arçelik A. Ş. 610.042 180 259.236.249 — 2.186
13 K. T. Azot Sanayii T. A. Ş. 574.436.323 818.899.593 12.271.872 4.259
14 Adana Bossa Tic. ve San. İşit. T. A. Ş. 565.166.800 147.001.800 31.363.623 5.100
15 İstanbul — — — — —
16 Adana Güney San. ve Tic. İşit. A. Ş. 537 394.724 164.019.400 33.274.262 4.152
17 İstanbul Mensucat Santral T. A. Ş. 500.074.880 134.311.683 13.280.745 3.446
18 Ege BMC San. ve Tic. A. Ş. 446.516.008 132.563 284 — 1.186
19 Ankara Türk Traktör ve Zir. Mak. A. Ş. 441.463.941 120.292.738 12.025.981 826
20 Bursa Oyak - Renault Oto Fb. A. Ş. 414.410.444 196.267.348 — 1.064
21 İstanbul Rabak-Elektrolitik Bakır ve mamûlleri A. Ş. 407.334.217 183.571.831 21.150.312 793
22 » Uniroyal End. Türk A. Ş. 390.736.779 233.721.730 29.165.497 797
23 M Türk Pirelli Lâstikleri A. Ş. 369.844.309 252.706.915 16.845.122 851
24 » Goodyear Lâstikleri T. A. Ş. 359.552.269 175.418.873 25.408.414 932
25 KT. Sümerb. İzmir Basma San. Mües. (2) 346.955.000 90.000.000 — 3.608
26 » » Kayseri Pamuklu San Mües. (3) 329.449.000 160.000.000 — 4.134
27 Bursa Sifaş - Sentetik İp. Fb. A. Ş. 324.257.206 155.166.842 35.755.806 1.022
28 İzmit Mannesman - Sümerbank boru End. 321.807.931 139.437.098 24.330.880 616
29 Ege Turyağ T. A. Ş. 313.846.948 122.530.906 — 987
30 Adana Sasa sun’i ve sentetik elyaf Sanayii A. Ş. 301.371.269 156.575.784 42.629.160 752
31 Tarsus Çukurova Sanayi İşit. A. Ş. 296.468.033 60.931.922 4.028.455 3.894
32 İstanbul Profilo San. ve Tic. A. Ş. 282.534.259 93.684.025 20.460.831 1.583
33 » Paktaş Pamuk Tic. ve San. A. Ş. 274.804.144 123.947.300 16.235.807 2.433
34 İstanbul Borusan Boru San. A. Ş. 274.319.666 80.437.815 13.929.555 616
35 Ege Birleşik San. ve Tic. A. Ş. 257.140.780 8.730.250 — 240
36 İstanbul Aksu İplik Dokuma ve Boya Apre Fb. T.A.Ş. 253.472.000 105.709.000 9.297.156 2.319
37 K. T. Sümerb. Merinos Yünlü San. Mües. 253.226.000 40.000.000 — 3.207
38 K. T. Sümerbank Malatya Pamuklu Şan.
Müessesesi (4) 249.878.000 110.000.000 — 3.538
39 İstanbul Otomarsan - Otobüs ve Motorlu
Araçlar San. A. Ş. 243.487.902 92.333.418 29.360.121 806
40 ' Ege Metaş T. A. Ş. 237.685.835 105.462.223 — 921
41 İstanbul Koruma - Tarım İlâçları A. Ş. 234.524.501 70.389.552 15.414.461 775
42 » MAN Kamyon ve Otobüs San. A. Ş. 232.391.384 51.076.815 — 642
43 K. T. Etibank Ergani Bakır İşit. 230.079.473 420.699.241 7.027.517 2.896
44 İstanbul Chrysler San. A. Ş. 226.787.487 96.008.732 6.879.990 498
45 K. T. Sümerb. Defterdar Yünlü San. Mües. 216.043.000 60.000.000 — 2.654
! 46 İstanbul —
47 » Hürriyet Gazetecilik ve matbaa. A. Ş. 207.823.288 77.866.347 10.260.577 539
{ 48 » Ayeks Yağ San. ve Tic. A. Ş. 207.311.552 18.333.109 — 155
49 » Akçimento Ticaret A. Ş. 197.203.445 160.461.063 27.751.645 616
j 50 » —
51 » Türk Demir Döküm Fb. A. Ş. 195.109.519 90.282.247 — 2.601.138 2.164
52 Tekirdağ Trakya Yağ Sanayii A. Ş. 194.932.852 24.450.069 1.967.235 248
53 İstanbul Türk Otomotiv End. A. Ş. 193.996.827 99.020.493 8.658.346 821
54 K. T. Yem Sanayii T. A. Ş. 188.876.000 66.538.000 3.111.126 642
55 İstanbul Bozkurt Mensucat San. A. Ş. 187.346.491 56.343.276 — 1.399
56 » —
57 K. T. Etibank Murgul Bakır İşit. 185.663.644 388.364.090 38.348.574 1.693
58 Adana Marsa Margarin San. A. Ş. 185.650.450 32.755.154 — 487
59 İstanbul —
60 » — —
61 K. T. Sümerb. Bakırköy Pamuklu San. Mües. 181.579.000 35.000.000 1.811
62 Ege İzmir Pamuk Mensucat T. A. Ş. 178.751.756 56.075.449 — 1.518
63 İstanbul Gübre Fabrikaları T. A. Ş. 168.922.351 132.154.336 12.689.565 641
64 İstanbul Ülker Gıda San. ve Tic. A. Ş. 166.942.074 55.539.530 — 834
65 Ege Kula Mensucat Fb. T. A. Ş. 166.614.640 103.587.493 — 2.125
66 İstanbul Alarko San. ve Tic. A. Ş. 163.581.139 35.471.520 13.125.934 830
67 » -
68 » Trakya Sanayi ve Tic. A. Ş. 158.740.460 20.836.116 4.298.583 192
69 » Veb Ofset İleri Matbaacılık A. Ş. 157.353.035 46.121.964 7.902.184 416
70 » — — — 4.784.115 831
71 K. T. Sümerb. Eskişehir Basma San. Mües. 155.481.000 110.000.000 — 1.426
72 İstanbul İmsa-İst. Meşrubat San. A. Ş. 153.737.801 70.640.181 — 694
73 Adana Çukurova Çimento San. T. A. Ş. 153.644.039 103.287.677 14.572.818 684
74 K. T. Sümerb. Nazilli Basma San. Mües. 149.550.000 35.000.000 — 1.933
75 İstanbul ÇBS Boya Kim. San. ve Tic. A. Ş. 148.425.657 24.771.742 1.782.768 450
76 Adana Çukurova Makina İmalât ve Tic. A. Ş. 144.792.469 34.528.485 17.243.244 375
77 İstanbul —
78 Ege Dyo ve Sadolin Sentetik selülozik
Boya ve Vernik Fb. A. Ş. 141.592.850 24.458.971 _ 454
79 K. T. Etibank Antalya Ferro Krom ve Karpit İşit. 139.646.928 79.911.612 19.073.707 436
80 İstanbul Çanakkale Seramik Fb. A. Ş. 138.140.839 106.630.116 15.775.953 1.649
81 » —
82 1» Altınyıldız Mensucat Fb. A. Ş. 134.430.064 88.558.167 13.040.475 1.292
83 K. T. Sümerb. Beykoz Deri ve Kundura San Müessesesi 128.791.000 36.500.000 — 1.875
84 İstanbul Marshall Boya ve Vernik San. A. Ş. 128.381.900 17.964.699 2.676.900 411
85 Ankara Nuh Çimento San. A. Ş. 128.061.553 89.040.504 17.813.914 417
86 İstanbul Çelik Montaj Tiç. ve San. A. Ş. 126.291.864 53.985.711 5.671.638 291
87 K. T. Sümerb. Gemlik Sunğipek San. Mües. 126.185.000 250.000.000 — 587
88 İstanbul —
89 B Fruko-Tamek Meyva Suları San. A. Ş. 124.915.210 17.919.302 — 922.307 1.006
90 » —
91 n Islon Sentetik İplik San. A. Ş. 122.635.168 57.483.269 16.796.655 304
92 » Anadolu Çimentoları T. A. Ş. 122.292.661 49.963.908 5.001.760 427
93 1» Deva Holding A. Ş. 120.485.372 107.575.845 15.802.019 517
94 » Türk Kablo A. O. 117.627.000 69.757.000 5.730.210 301
95 » İktisadî ve Sınaî tesisat ve İşit. A. Ş. 116.657.064 53.960.680 1.989.970 322
96 » Mutlu Akü ve Malzemeleri San. A. Ş. 116.302.260 53.063.662 4.829.478 1.034
97 Adana Paksoy Tic. ve San. A. Ş. 113.449.158 16.626.813 1.151.953 350
98 İstanbul Aslan ve Eskişehir Müttehit Çimento ve 112.702.239 63.753.196 7.373.197 466
99 » Su kireci Fb. A. Ş.
100 K. T. Sümerb. Ereğli Pamuklu San. Mües. 109.178.000 90.000.000 _ _
1.757
Toplam... 627.262.425 18.150.033.914 1.617.056.148 159.212

Not : I İzmir Basma Sanayii Müessesesine Denizli Bez Fabrikası

Net Kâr : Bilânço kârından Kurumlar vergisi, stopaj ve malî dahil.
denge vergisi indirilerek hesaplanmıştır.
K.T. : Kamu Teşekkülü 3) Kayseri Pamuklu Sanayii müessesesine Adana bez fabrikası,
Maraş pamuklu fabrikası dahildir.
1) Etibank Genel Müdürlüğü hükmü şahsiyeti altında :
Keban Simli Kurşun işletmesi 4) Malatya Pamuklu Sanayi Müessesesine Erzincan bez
Konya Civa İşletmesi fabrikası dahildir.
Kırka Sodyum Tuzu tesis Müdürlüğü
Milâs Boksit İşletmesi Şantiye Şefliği faaliyet göstermekte­ 5) Defterdar Yünlü Sanayi Müessesesine, Hereke, Diyarba­
dir. kır ve Bünyan fabrikaları dahildir.

ŞİRKET MERKEZİ:
R A B A K A .Ş .
Gümüşsüyü Cad. 9 0 /5 -6 Taksim
İstanbul. Telefon: 45 68 35
K A Ğ IT H A N E F A B R İK A S I :
Silahtar Cad. 37 Kağıthane
İstanbul. Telefon: 46 70 30
K A B L O F A B R İK A S I:
Köseköy - İzmit Tel: 1408
İS T A N B U L S A T IŞ M A Ğ A Z A S I :
Yem eniciler, Köseoğlu iş Hanı
Karaköy. Telefon: 44 8113
İZ M İR S A T IŞ M A Ğ A Z A S I :
Anafartalar Caddesi 143
Telefon: 34 2 2 0 -İZM İR
İSO : 2969
ELEKTROLİTİK b a k i r ve m a m u ller i î\
İMALİNDE TEK İSİM
R A B A K
Rabak Tesislerinde Tütk ve yabancı standartlara uygun olarak
yapılan mumûller emsalinden üstündür.
MAMÛLLERİMİZ : ( e l e k t r o ü t î k b a k ir d a n )
T.S. 2 ve T.S. 18 Standartlarına uygun evsafta:
SERT ÇEKİLMİŞ VEYA TAVLANMIŞ SOM BAKIR TELLER
0 2 mm
T.S.3. Standardına uygun evsafta ÖRGÜLÜ BAKIR İLETKENLER
1 0 -1 6 -2 5 -3 5 -5 0 -7 0 -9 5 -1 2 0 -1 5 0 mm
ELEKTROLİTİK BAKIRDAN MAMUL; LAMA, ÇUBUK ve BORULAR
ALÜMİNYUM İLETKENLER VE ÇELİK ALÜMİNYUM İLETKENLER
M.S. 58 PİRİNÇ : Yuvarlak. Dört ve Altı köşe çekme çubuklar.
M.S. 63 PİRİNÇ : Borular, Teller
YATAKLIK BRONZ ÇUBUKLAR : (İçi dolu-İCİ bos)
KÜLÇE ALÜMİNYUM ALAŞIMLAR (Her nevi)
HADDE MAMÛLÜ ALÜMİNYUM LEVHA ve DİSK
(M uhtelif kalınlıkta ve çapta)
GÖZTAŞI: BAKIR SÜLFAT

1972Ciroları üzerinde bir çalışma
Orhan ÇİMENOĞLU
damız tarafından her sene ha­
zırlanan ve neticeleri kamu o-
Sermaye oranları, Personel başına ciro ve
öz sermaye miktarları Kamu teşekkülleri
ve Odalara göre şöyledir :
1971 yılında Personel başına ciro (Sa­
tış hasılâtı) 144.317 TL Personel başına öz
sermaye 89877 TL ve 100xCiro/Öz Serma­
ye oranı ise 160 idi.
Bu sene ilk defa firma ve müessese,
lerden brüt kârları sorulmuş, ilk 100 ara­
100 firmasının satış hasılâtına kıyasla %
sına girenlerden 79 u bu soruya cevap ver­
55,88 oranında 11.990.145.177 TL artmıştır.

O yuna arzedilen ciro, öz serma­

ye ve istihdam anketine bu se­
Ve Odamıza bağlı 54 firmanın satış hasıla­
tı bu meblağın % 38,54 ünü teşkil etmek­
mişlerdir.
Kârlarını bildiren 79 büyük firmamızın,
ödedikleri kurum stopaj ve malî denge
ne kâr da ilâve edilmiş, oldukça müspet tedir. % 29,31 i ise Kamu teşekküllerine
neticeler elde edilmiştir. aittir. vergileri düşürülerek net kârları hesap­
öz Sermayede ise 1971 yılına kıyasla lanmıştır.
Anketimize Etibank, Sümerbank, Tür.
kiye Demir ve Çelik İşletmeleri, Türkiye % 36,02 oranında 4.813.774.495 TL lık bir (Not : Kamu teşekküleri kârlarından
Selüloz ve Kâğıt Fabrikaları İşletmesi, Tür­ artış olmuştur. % 39 unu, özel teşebbüsler ise % 43 ünü
kiye Çimento Sanayii T.A.Ş. Yem Sanayii 1971 yılında ilk sırayı alan 100 firma­ kurum, stopaj ve malî denge vergisi olarak
ve Pektim gibi Kamu teşekkülleri iştirak nın öz sermaye toplamı 13.363.469.109 TL, ödemektedirler.)
etmiş olup, bunlardan 21 teşekkül ve mü­ 1970 senesinde ise 9.356.858.804 TL idi. Kârlarını bildiren 79 firma ve müesse.
essese ilk 100 firma arasına girmiştir. B j öz Sermaye toplamının % 49,39 u Kamu senin kamu teşekkülleri ve Odalara görs
21 teşekkül ve müesseseden 11 Sümer­ teşekküllerine, % 27,11 i ise Odamıza ciro, öz sermaye ve net kâr durumları, net
bank müessesesinin kârları hakkında ma. bağlı 54 firmaya aittir. kâr/Ciro ve net kâr/Öz Sermaye oranları
lümat alınamamıştır. istihdamda ise 1972 de 1971 e kıyasla aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Sözü geçen ankete Odamıza bağlı bü­ % 7,08 oranında 10.526 kişilik bir artış o1- 79 firma ve müessesenin ortalama
yük cesametteki firmalardan 172 firma iş­ muştur. 1971 in ilk 100 sırasını teşkil eden net kâr ciro oranı % 5,97 öz sermaye ora­
tirak etmiş ve ilk 100 arasına giren firma firmalarda istihdam edilenlerin sayısı nı ise % 10,47 dir.
sayısı 54 dür. Bunlardan 14 firma verdik­ 148.686, 1970 de ise 140.205 kişi idi. Kamu kesiminde bu oranlar % 6,29
leri bilgilerin yayınlanmasına müsaade et. 1972 senesinin ilk 100 sırasını teşkil ve % 5,97 iken özel kesimde % 5,85 ve
memişlerdir. Ayrıca 5 firma da yalnız kâr­ eden firmalar ve müesseselerde Ciro-Öz % 15,25 dir.
larının yayınlanmasını istememektedir.
Diğer Sanayi Odaları ve Ticaret ve Sa­ Ciro/Personel Öz Sermaye/Personel 100xCiro/Öz Sermaye
nayi Odaları anketimize müsbet anlayış TL TL
göstererek kendi bünyelerinde yaptıkları Kamu Teşekkülleri 140.233 128.421 109,19
derlemeleri Odamıza intikal ettirmişlerdir. Adana 157.987 54.049 292,30
ilk 100 firmayı ihtiva eden listeye Adana Ankara 373.265 172.306 216,63
Sanayi Odasından 8, Ankara Sanayi Oda­ Bursa 479.078 184.807 259,23
sından 3, Bursa Ticaret ve Sanayi Oda­ Ege 234.443 74.473 314,80
sından 3, Ege Bölgesi Sanayi Odasından 7. İstanbul 247.265 94.663 261,58
İzmit Ticaret ve Sanayi Odasından 2, Tar­ İzmit 1.793.912 915.329 195,99
sus ve Tekirdağ’dan birer firma girmiştir. Tarsus 76.135 15.648 486,55
Ege Bölgesi Sanayi Odasına bağlı firmalar Tekirdağ 786.020 98.589 797,26
kâr rakamlarını vermemişler ve Kayseri ORTALAMA 210.085 114.170 184,01
Sanayi Odası anketimize iştirak etmemiş­
Vergilerden Netkâr/ Netkâr/
tir.
Ciro Öz: Sermaye sonraki net Ciro Öz Ser.
1972 senesinde en büyük ciro
Adet TL TL kâr TL % %
2.568.321.645 TL ile Türkiye Demir ve Çe­
Kamu Teşek. 10 7.577.081.625 7.961.145.782 475.234.390 6,29 5,97
lik İşletmeleri-Karabük’e aittir.
Adana 7 2.090.622.603 745.987.259 156.470.867 7,48 20,97
1972 senesi toplam satış hasılâtı, Öz
Ankara 3 2.430.329.499 1.121.885.156 160.535.588 6,61 14,31
Sermaye ve Personel sayısının Kamu te­
şekkülleri ve Odalara bağlı firma ve mü. Bursa 2 1.301.169.639 465.527.414 87.825.755 6,75 18,87
esseseler arasında dağılımı aşağıdaki tab­ Ege — — — — --- ---
loda görüldüğü gibidir. İstanbul 54 12.891.845.485 4.928.365.597 706.662.978 5,48 14,33
1971 senesinde yayınlanan ilk 100 İzmit 1 321.807.931 139.437.096 24.330.880 7,56 17,45
büyük firmanın satış hasılâtı 21.457.919.367 Tarsus 1 296.468.033 60.931.922 4.028.455 1,36 6,61
TL ve 1970 de 17.607.201.897 TL idi. 1972 Tekirdağ 1 194.932.852 24.450.069 1.967.235 1,01 8,04
senesinin ilk 100 sırasını teşkil eden fir­ Toplam ve
maların satış hasılâtı, 1971 senesinin ilk Ortalama 79 27.084.257.667 15.447.730.296 1.617.056.148 5,97 10,47

Satış Hasılâtı Öz Sermaye

Adet (TL) % (TL) % İstihdam %

Kamu Teşekkülleri 21 9.803.396.625 29,31 8.977.645.782 49,39 69.908. 43,91

Adana San. Odası 8 2.276.273.053 6,81 778.742.413 4,28 14.408 9,05
Ankara San. Odası 3 2.430.329.499 7,26 1.121.885.155 6,17 6-511 4,09
Bursa Tic. ve San. Od. 3 1.715.580.083 5,13 661.794.762 3,64 3.581 2,25
Ege Bölgesi San. Od. 7 1.742.148.817 5,21 533.408.576 3,04 7.431 4,67
İstanbul San. Od. 54 12.891.845.485 38,54 4.928.365.597 27,11 52.062 32,73
İzmit Tic. ve San. Od. 2 2.097.090.097 6,27 1.070.019.328 5,89 1.169 0,73
Tarsus Tic. ve San. Od. 1 296.468.033 0,89 60.931.922 0,34 3.894 2,45
Tekirdağ Tic. ve San. Od. 1 194.932.852 0,58 24.450.069 0,14 248 0,12
TOPLAM : 100 33.448.064.544 100,00 18.177.243.604 100,00 159.212 100,00

7
ağır sanayiive mühendisliği
birleştiren ve başlatan firma
KURDUĞUMUZ KOMPLE
TESİSLER
IS I SANTRALILARI
SU HAZIRLAMA T E S İS L E R İ
KLİMA T E S İS L E R İ
SOĞUTMA KU LELER İ
NEBATİ YAĞ M EYVE SUYU
M A K A R N A ,S Ü T ,Y E M FABRİKALARI
İS P İR T O , G Ü B R E ,G ftE S YAGl İST İH SA Lİ FAB
K İR E Ç YAKMA VE SÖNDÜRME FAB.
ÇİM EN TO FABRİKALARI
TUZ TEM İZ LE M E T E S İS L E R İ
ARK OCAKLARI T E S İS L E R İ
PETROKİM YA T E S İS L E R İ

y mı M
AKARYAKIT DEPOLAMA VE POMPALAMA
İSTASYONLARI
D Ö N E R FIR IN LA R
ÇOP YAKMA FIR IN LA R I
LİMAN VİN ÇLER İ
DALAMAN FUEL OIL

16
KAZANI 85 ton/^aat 67atü Ç E L İK KONSTRÜKSİYON İŞL E R İ

AJANSI
H ERTÜRLÜ KURUMA FIR IN LA R I
GAZOM ETRELER GAZ JEN ARA TÖRLERİ
Buhar santral lannızda MÜNFERİT
emniyet ve yüksek verim İMALATLARIMIZ

REKLAM
SU BORULU KAZANLAR

BAŞKENT
KALORİFER KAZANI A R I
SKOÇ T İP İ KAZANLAR
RADYASYON KAZANLARI
K IZ G IN YAĞ KAZANLARI
SICAK HAVA KAZANLARI
EŞA N JÖ R LER
HAVA APAREYLERİ
STO K ER L E R
OTOKLAVLAR
G R E S KAZANLARI
ELEVATÖRLER
KONVEYÖRLER

AKDENİZ GÜBRE FAB. BACALAR DEGAZÖRLER LPG KÜRE TANKLAR

SU BORULU PAKET KAZANI 25 ton/feaat 67atü
5000 m1 kadar
HER ,ÇEStT ““ Y* d e p o l a m a t a n k l a r i
SIN A İ ASPİRATÖR V E VANTİLATÖRLERİ
L PG TANKLARI (KÜRESEL- S İL İN D İR İR )
SU F İL T R E L E M E CİHAZLARI «HİDROFORLAR
SU YUMUŞATMA CİHAZLARI »BO Y LERLER
H ERTÜRLÜ ÖZEL CİHAZLAR (PASLANMAZ - ALÜMÜNYUM)

Kazan dairesi kuracaksanız önce bize danışın

BOĞAZKESEN CAD. 63. SUNGURLAR HAN TOPHANE - İSTANBUL ANKARA: ATATÜRK BULVARI - KINACl APT. 107/4 YENİŞEHİR - ANKARA
TELEFON: 45 51 2 4 - 8 TELEFON: 12 80 34
FABRİKA: KEMERBURGAZ CAD. ÇOBANÇEŞME MEVKİİ SİLAHTAR 12 96 07
TELEFON Md.. 21 53 08 • İSTANBUL İZM İR : ATATÜRK CAD. 3 50 /A BİRİNCİ KORDON ALSANCAK - İZMİR
SANT. 23 22 5 0 -1 T#lw : SUNAŞ İST. 137 ANK. 117 TELEFON : 26020

İSO : 3001 Başkent reklâm : 160

 böyle adık

IO yılda buraya geldik

g e liş m e y e d e v a m e d iy o r u z
TÜRKKABLO 1963 yılında kuruldu. D iğeri ise inşaat v e otomotiv sanayii ile çeşitli
İlk mamulü alüminyum iletkendi. Dünyada d iğer imalat kollarında kullanılan alüminyum profiller.
iletken m alzem enin yerini alan alüminyum iletken Bir d e kablo v e iletkenler için ek m alzem eleri
T ürkiye'de ilk defa imal ed ilm eye başlıyordu, var.
b öylece.İşte başarılı bir on yılın eserleri.
Kuruluştan bu yana 10 yıl geçti. TÜRKKABLO alü G elişm esine devam ed iyor TÜRKKABLO, aynı
minyum iletkenin plastik izolelisini de yaptı, g e hızla. 10. yılında tamamladığı, en son otomatik
liştirdi. Bugün yine alüminyum iletken yapıyor. makinalarla donatılmış yep yen i bir telefon kablo
Hem d e çok miktarda. Fakat iki büyük mamul fabrikasıyla. Devamlı artan telefon
grubu daha var artık. kablosu ihtiyacını tamamiyle
Biri T ürkiye'de ilk defa TÜRKKABLO tarafından karşılayabilm ek için.
yapılan plastik izoleli m odern
^>>1 telefon kabloları.
İlk. .

Ö TÜRKKABLO A.O.
M e r k e z : G ü m ü ş s ü y ü C a d . 6 9 T a k s im İSTAN BU L
T e te fo n .4 5 52 3 8 - 3 9 T e le k s : 2 6 6 -İSTAN BU L
F a b rlk a : İZ M İT

ISO : 3000 Adm ar reklâm : 73386


Değer
Artışlarının
Vergilendirilmesi
Hakkı M U SA BA LLI
âliyemizde değer artışı ko­
M nusu gayri menkuller ile
menkul sermayeler, maddî
ve fikrî haklar üzerindeki
spekülatif kazançların vergilendirilme­
si bakımından, gelir vergisi kanuniyle
ele alınmıştır.
Gerçekten, gelir vergisi kanunu­
nun 80. maddesiyle, 1) Satın alınan, in­
şa edilen veya trampa suretiyle ikti­
sap olunan gayrimenkullerin, gayri­
menkul olarak tescil edilen hakların,
gemi ve gemi paylarının alım, inşa,
trampa tarihlerinden başlayarak dört
yıl içinde satılması, trampa veya is­
10
timlâk edilmesi halinde elde edilen ve
yılda 10 bin lirayı aşan kazançlar, 2)
Satınalınan menkul kıymetlerin bir yıl
içinde veya iktisaptan evvel satılma­
larından elde edilen ve yılda bin lirayı
aşan kazançlar 3) İmtiyaz, ihtira, telif,
işletme, ticaret ünvanı ve alâmeti fa­
rika gibi sınaî ve ticarî haklarla maden
arama ve işletme haklarının satışından,
devir ve temlikinden elde edilen ve yıl­
da 5 bin lirayı aşan kazançlar, 4) Or­
taklık haklarının veya hisselerinin de­
vir ve temlikinden, faaliyeti durduru­
lan işletmelerin kısmen veya tamamen
satılmasından doğan kazançlar vergiye
tabi tutulmuştur.
Bu konuda ikinci adım 1970 yılında
atılmıştır. Değer artışlarında oldukça
yüklü bir vergi potansiyeli bulunduğu
iddialarından hareket eden hükümet
tarafından son derece gizlilik ve ace­
lelikle hazırlanıp yasama Meclislerin­
den geçirilen 29.7.1970 tarih ve 1318
sayılı finansman kanununda yer alan
bir seri vergi ve vergi tadilleri ara­
sında gayrimenkul kıymet artışı ver­
gisi de yer almıştır.
Verginin konusu, arazi, arsa veya
bunların üzerindeki binaların ivazlı ve­
ya ivazsız devir ve temlikinden (vera­
set yolu hariç), trampa edilmesinden
doğan değer farklarıdır.
Matrah, devir ve temlik karşılığın­
da iktisap olunan değerlerle bunların
iktisap maliyetleri arasındaki farktır.
Devir ve temlik karşılığında iktisap o-
lunan değerler beyan tarihindeki rayiç
bedelden aşağı olamaz. İvazsız temlik­
le de bedel rayiç değerdir. İktisap ma­
liyeti /gayrimenkullerin vergi değeri,
bunlardan yüksek bir değer varsa, o
değerdir.
Nisbet,
na göre, ilk
dilimli müterakkilik esası­
10 bin lira için % 15, son­
ra gelen 50 bin lira için 20, sonra ge­
len 200 bin lira için 30, müteakip 300
bin lira için 40 ve 600 bin liradan iti­
baren % 50 dir.
Mükellefler devir ve temlik sıra­
sında devir ve temlik dolayısiyle ken­
dilerine ödenecek bedelin % 3 ünü
avans olarak bir beyanname ile vergi
dairesine yatırırlar. Vergi, tapuya tes­
cil tarihinden itibaren bir ay içerisinde
verilecek nihaî beyanname üzerine
tarhedillr.
Gayrimenkullerle ilgili muameleler
gelir veya kurumlar vergisi kanunları­
nın kapsamına giriyorsa, ayrıca değer
artışı vergisi alınmaz. Bu cihet % 3 le-
rin (takas-mahsubu) yoliyle temin edil­
miştir.
Emlâk alım vergisi kanununun ra­
yiç bedel, bildirilen bedellerin rayiç
bedelle mukayesesi ve bu konularda
vergi dairelerinin yapacağı muamele­
lerle ilgili hükümleri değer artışı ver­
gisinde de uygulanacaktır.
Değer artışlarının vergilendirilme­
sinde üçüncü adım 1973 yılında parle-
mentoya sevkedilen ve gelir vergisin­
deki değişiklikleri kapsayan kanun ta­
sarısıyla atılmıştır.
Tasarının gerekçesinde, «bu güne
kadar gelir vergisi kanununda bir kav­
ram olarak açıkça yeralmamış bulunan
değer artışı kazançlarının bu defa vergi
teorisindeki yeri ile orantılı bir şekilde
ve açık bir takım temel ilkelere dayan­
dırılmak suretiyle vergi sistemine ithal
edildiği, gerçekten, zamanla değişen
koşulların doğal sonucu olarak, yalnız
spekülâtif kazançların vergilendirilmesi
prensibinin gücünü büyük ölçüde yitir­
diği, günümüzde değer artışı kazançla­
rının bambaşka bir anlam taşıdığı, ko­
nunun bir yeni eğilim ve anlam içinde
yeniden ele alınmasının gerçek bir re­
form teşkil ettiği» ifade edilmektedir.
Ayrıca, 1973 yılı bütçe gerekçesin­
de belirtilen hükümet müşahade ve
mülâhazalarına göre, son 20 yılda
enfrastürüktür yatırımları dolayısiyle
gayrimenkul sahiplerinin elde ettikleri
değer artışı kazançlarının hemen tama­
mı vergi dışı kalmış, bu durum bu çeşit
faaliyetleri teşvik ettiğinden, ekonomi­
de kaynak israfına yol açtığı gibi, ver­
gi adaleti bakımından da sakıncalı ol­
muştur. Şu halde, söz konusu değer
artışlarının vergilendirilmesi yoliyle bir
yandan, bu artışlar kısmen kamuya
maledilmeli, diğer yandan da, kaynak
dağılımına belli ölçüde yön verilmeli­
dir.
İdarenin buraya kadar özetlenen
kanaat ve eğilimlerine göre, değer ar­
tışlarının gelir vergisi kapsamına alın­
masındaki esaslar şöyledir.
— İktisap şekli ne olursa olsun
arazi, bina, maden suları, menba sula­
rı, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl
istihsal yerleri, tuğla ve kiremit har­
manları, tuzlalar ve bunların mütem­
mim cüzleri ve teferruatı, dalyanlar ve
voli mahalleri, gayrimenkul olarak
tescil edilen haklar, gemi ve gemi pay­
ları ile bütün motorlu yükleme ve bo­
şaltma araçlarının elden çıkarılmasın­
dan doğan kazançların 20 bin lirayı,
Menkul kıymetlerin elden çıkarıl­
masından doğan kazançların 10 bin li­
rayı aşan kısımları,
Telif haklarının ve ihtira beratları­
nın müellifleri, mucitleri ve bunların
kanunî mirasçıları dışında kalan kim­
seler tarafından elden çıkarılmasından
doğan kazançların 5 bin lirayı aşan kıs­
mı,
Ortaklık haklarının veya hisseleri­
nin elden çıkarılmasından doğan ka­
zançlar,
Faaliyeti durdurulan bir işletmenin
kısmen veya tamamen elden çıkarılma­
sından doğan kazançlar değer artışı
kazancı sayılmıştır.
— Verginin dışında bırakılan de­
ğer artışı kazançları şunlardır: Ferdî bir
işletmenin sahibinin ölümü halinde ka­
nunî mirasçılar tarafından işletmenin
faaliyetine devam olunması ve miras­
çılar tarafından işletmeye dahil İktisadî
kıymetlerin kayıtlı değerleriyle aynen
devir alınması, kazancı bilanço esasına
göre tespit edilen ferdî bir işletme­
nin bilançosunun bir ticaret şirketine
aktif ve pasifiyle bütün halinde devro-
lunması, devralan şirketin bilançosuna
aynen geçirilmesi ve devredilen ferdî
işletmenin sahip veya sahiplerinin şir­
ketten, devir bilânçosuna göre hesap­
lanan öz sermayesi tutarında ortaklık
payı veya hissesenedi alması, bu mua­
melelerin yapılması vesilesiyle kollek-
tif ve adi komandit şirketlerin nevi de­
ğiştirerek anonim, limited veya serma­
yesi paylara bölünmüş komandit şirket
haline dönüşmesi, kollektif veya adi ko­
mandit şirketlerin infisah ederek, sayı­
lan muameleler vesilesiyle diğer bir
ticaret şirketine deviredilmesi veya sa­
tılması, değer artıklarının br işletme­
ye iktisap bedeliyle sermaye olarak
konulması.
—• Safi değer artışı şu şekilde he­
saplanacaktır.
Değer artışlarında safi kazanç, el­
den çıkarılan mal ve hakların iktisap
bedeli ile, elden çıkarma karşılığında
alınan para ve ayınlarla, sağlanan ve
para ile temsil edilebilen her türlü
menfaatlerin tutarı arasındaki farktır.
Bina, arazinin temlikinde sağlanan de­
ğerler Emlâk Alım Vergisi matrahından
düşük olamaz. İktisap bedeli, her türlü
ödemelerle bunlara ilişkin vergi, resim
ve harçların toplamını ifade eder. Bina
ve arazide iktisap bedeli, bunların ik­
tisabı dolayısiyle tesbit edilen Emlâk
Alım Vergisi matrahına, yapılan gider­
lerle, ödenen ayni vergilerin, resim ve
harçların eklenmesi suretiyle hesapla­
nacak, ayrıca, iktisap tarihinden baş­
lamak üzere her yıl için, iktisap mali­
yetine bu bedelin % 3 ü oranında bir
ilâve yapılacaktır.
Arazi, bina, maden ve menba su­
ları, madenler, taş ocakları, kum ve ça­
kıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit
harmanları, tuzlalar ve bunların mütem­
mim cüzüleri ve teferruatı, dalyanlar
ve voli mahallesi, gayrimenkul olarak
tescil edilen haklar, gemi ve gemi pay­
ları ile bütün motorlu yükleme ve bo­
şaltma araçlarının elden çıkarılmasın­
dan doğan kazançların vergilendirilme­
sinde iki yol izlenecektir.
1) Bu değerler, iktisap tarihlerin­
den itibaren 4 yıl içinde elden çıkarılır­
sa, gelir vergisi kanununun genel nis­
pet tarifesi uygulanacaktır.
2) Söz konusu değerler,
5-8 yıl içinde elden çıkarılırsa % 30
9-12 yıl içinde elden çıkarılırsa % 25
12 yıldan sonra elde çıkarılırsa % 20
nispet üzerinden vergilendirilecektir.
Ayrıca, ikinci kategori vergilendir­
mede toplama yapılmayacak, değer ar­
tışı kazançları ayrı beyanname ile bil­
dirilecektir.
Gayrimenkul değer artışı vergisi,
uygulamada, önemli aksaklıklar göster­
miştir. Meselâ, tapu muamelesi sıra­
sında beyan edilen kıymete istinaden
% 3 nispetinde alınan ilk verginin ke­
sin vergiye dönüştürülmesi mümkün
olamamış, bu suretle onbinlerce mü­
kellefin hakları asıntıda bırakılmıştır.
Diğer taraftan, muameleden itibaren
bir ay zarfında ikinci bir beyanname
verilmesinin ikinci bir mecburiyet ol­
duğu, mükelleflerce anlaşılamamış, bu
suretle yine onbinlerce beyanname ver­
miş duruma düşen mükellef hakkında
takdir muamelesine tevessül edilmiş­
tir. Vergicilikte beyan esasının her ele
alınışında cemiyetin kültür seviyesi,
sosyal ve İktisadî yapısı vesaire gibi
noktalar düşünülürken, değer artışı
vergisi (pek tabii olarak Emlâk Vergisi)
gibi bütün kişileri ilgilendirecek bir
konuda yalın bir beyan sisteminin mü-
nakaşasız ve istisnasız kabul edilmesi,
isabetli bir davranış olarak nitelendiri­
lemez.
Yeni tasarı ile ihdas edilen değer
artışı vergilendirilmesinde değinilecek
hususlar şunlardır.
Değer artışlarının daimî olarak
vergilendirilmesi suretiyle, bir sistem
değişikliği getirilmektedir.
Teoride değer artışlarının vergi­
lendirilmesi, harpler, ihtilâller, büyük
sosyal yıkıntılara sebep olan şumüllü
enflasyonlar ve İktisadî depresyonların
vukuu veya düşünülmesi vesilesiyle
ele alınmıştır.
Ayrıca, son bir kaç asırdır, dünya
konjonktür seviyesinin bünyevî olarak,
devamlı bir surette yükselmesi sebe­
biyle, bilhassa, gayrimenkul kıymet­
lerindeki geleneksel ve kararlı yükse­
lişlerin daimî surette ve ağır şekilde
vergilendirilmesini veya, yalnızca gay­
rimenkul değer artışına istinad eden
tek vergili bir finans sisteminin uygu
lanmasını savunan aşırı eğilimli batılı
yazarlar görülmüştür.
Literatür bu yazarlara yapılan iti­
razların çeşitli örnekleriyle doludur.
Her halde, spekülatif mahiyette olma­
yan değer artışlarının devamlı vergile­
meye alınması, üzerinde birleşilmemiş
bir konudur.
Türkiye’ye gelince, ülkemizde yu­
karıda sayılan ağır sosyal ve ekonomik
hastalıklar söz konusu değildir. Bunun­
la beraber, ikinci dünya harbinden son­
ra, devletçe, spekülatif kazançların pe­
şine düşülmüş ve bunların gelir vergi­
sinin kapsamına alınması sağlanmıştır.
Daimilik karakteri arzetmeyen ve
İktisap maliyetine % 3 eklenmesine
rağmen, sahibinin ikame ihtiyacına an­
cak yetişen ve hatta bu ihtiyacın altın­
da seyreden değer artışlarının daimî
surette vergilendirilmesi, Türk ekono­
misinin yatırımcı karakterine asla uy­
gun olmayacaktır.
Ekonomide toptan bir yeniden de­
ğerleme yapmanın analiz ve tartışma­
sını ilerideki bir yazımıza bırakıyoruz.
11
 GÜRÜL GÜRÜL SU

P İ M y t Ş
BASINÇLI
TEMİZ SU
BORULARI
buz g ib i p ın a r s u la rın ı
k ö yü m ü ze, k e n tim iz e ,
e v im izin m u slu ğ u n a kad ar g e tir ir.

basınçlı temiz su boruları bütün isale hatla­

rında ve su getirme işinde kolaylık, sağlamlık ve ucuzluk
sağlar # 1 0 mm. den 280 mm. ye kadar her çapta ve 6 -1 0 -
16-24 atmosferlik işletme basınçlarına dayanacak şekilde,
4 ayrı et kalınlığında imal edilirler. P İ I H ^ Ş temiz su
borularının Standard boyları 6 m. dir.
P İM /İŞ temiz su boruları her türlü arazide toprak al­
tında ve üstünde kolaylıkla döşenir 0 Çürümez, paslanmaz,
conta ve yapıştırma sistemleriyle kolayca birbirine eklenir,
sızdırma yapmaz.

P İ M A Ş H e r p la s tik boru
PLASTİK İNŞAAT MALZEMELERİ A .Ş .^ d e ğ ild ir

S A T IŞ : Buyukdere Cad. No. 33 Şişli-İstanbul Tel 46 70 75-76-77 FA B R İK A : Çayırova-Gebze Tel: 166-196-112

İSO : 2994
 EL E K T R O L İT İK
G A L V A N O C İH A Z L A R I M A K İN A
ve B A N Y O L A R I F A B R İK A L A R I

E L E K TR O L İTİK
K A PL A M A L A R
S A R I - N İK E L - B A K IR
A LTIN - K A D M İY U M
G ÜM ÜŞ - KURŞUN
Ç İN K O - D E M İR
K A L A Y - K R O M - V. B.

FABRİKALAR
ATÖLYELER
LABORATUARLAR
İÇİN
M E T A L ve P L A S T İK Ü Z E R İN E
H E R T Ü R L Ü S A N A Y İ - G A L V A N O K A PLA MA
M A K İ N ALARI C İ H A Z ve B A N Y O L A R

F A B R İ K A İm A l v e s a t i ş Y E R İ: TOPKAPI - M ALTEPE
Gümüşsüyü Cad. Sanayi Çarşısı No. 3/8
İSTANBUL • S > : 21 7 2 79

ISO : 3005 Mena Reklâm : 390

 EL A L E T L E R İN D E
GÜVENLE
KULLANACAĞINIZ MARKA

KANCA

K A N C A EL ALETLERİ S A N A Y İ
İM A LÂ T ÇEŞİTLERİ
1 - M arangoz işkenceleri 9 - M arangoz tezga h mili
2 • Ray işkenceleri 10 - Çember makinesi
3 - Küçük boy işkenceler 11 - Balyoz
4 - H er boy çekiç 12 - Madırga
5 - Bombe başlı çekiç 13 - Keski ve murç
6 - Testere çaprazı 14 - T E Z G A H M ENGENELERİ
7 - De m ir testere kolu 15 - M A S A T İ P İ M E N G E N E L E R
8 - Kıl testere kolu

KANCA EL ALETLERİ SANAYİ veTİCARET koll.sti.

m

S a tış : T a h ta k a le P a ç a c ı sokak 3 T e l:2 2 6 5 5 8 - 2 2 3 1 3 0

Fab: G üm üşsüyü Fazıl paşa cad . 5 /| Topkapı Tel 2 3 3371
İSO : 2984

ÖZEL DIŞ KREDİLER
- II
« Türkiye’deki gelişimi
ve
ve satıcı kredileri»
Menduh COŞKUNER
I - Türkiye'deki gelişme
y* V Ikemizde 1950’lerde başlayan
t ; dışa açılma ve liberasyon
l J tecrübesi, günün yaygın satıcı
kredilerinden de geniş ölçüde
faydalanmayı gerekli kılmıştır. Bu kredi­
ler, 1951’lerde 21 Milyon dolarla başla­
mış, dış ticaret tıkanıklıklarının had saf­
haya ulaştığı 1955 yılında 127 milyon do­
lara yükselmiştir.
Bu dönemde, dış ticaret rejimlerinde
geniş ölçüde kredili ithalâta imkân veril­
mesi, dış borçların ticari kredilerden, da­
ha açık deyişle ihracat kredileri ve kredili
ithalâttan oluşmasına yol açmış; ancak,
kredi şartlarının ağırlığı ve pahalılığı hızla
kendisini hissettirerek bunların geriye ö-
denmesi, ödemeler dengesi üzerinde bü­
yük bir yük olarak ortaya çıkmıştır.
Ülkeyi maliye tarihinde üçüncü genel
borç ertelenmesine sürükliyen bu borçlar,
1958 stabilizasyon programı çerçevesinde
konsolide edilmiş ve 1959 Paris Anlaşma­
sı ile 12 yıllık bir devreye yayılmıştır. Bu­
nu takip eden devrede, bir yandan konso­
lide borçların ödenmesine devam edilir­
ken, öte yandan kamu sektörüne ilişkin
birkaç büyük proje dışında satıcı kredileri
sistemine son verilmiştir.
Bu geçmiş uygulamanın kötü tecrü­
besinin yanısıra, Birinci Beş Yıllık Plân
döneminde bu kredilere itibar edilmeme­
sinin ana nedeni, Türkiye'nin henüz büyük
kısmı itibariyle fiat hususunda pazarlık
edecek durumda bulunmaması ve toplam
dış kredi yükünün de sorumsuz bir şekil­
de artmasına mani olmak kaygusudur (6).
Ancak, yıllık programlarla gerçekleş­
tirilmesi öngörülen özel sektör yatırımla­
-
rının finansmanında ciddi dar boğazların
ortaya çıkması karşısında, uluslararası
sermaye akımlarında önemli bir yeri bulu­
nan özel borçlanma imkânlarından özel
kuruluşların da faydalandırılması zorunlu
görülmüş ve 1963 yılında 17 sayılı karara
ek 6/2231 sayılı kararla dış kredi imkânı
getirilmiştir.
Dış ticaret rejiminin bütünlüğünün
bozulmaması ve kredili ithalâta müncer
olunmaması endişesi ile, yalnızca nakdi
borçlanmayı mümkün kılan bu Karar’la,
gerçek niyetin bu şekilde yapılacak istik­
razlara imkân sağlamak değil, bunları,
bazı haller dışında, mümkün olduğu kadar
kısıtlamak, hatta imkânsız hale getirmek
olduğu da ifade edilmiştir (7).
Zira, bu kredilerin örtülü kaynaklarla
beslenmesini önleyici disiplin hükümleri­
nin mevcudiyeti bir yana, «bir takım ma­
ceraperestlerin milletlerarası mali müna­
sebetlerimizi ifsat etmemeleri için mua­
melenin ciddiyetine medar olacak kayıt­
lar» (8) aranması zorunlu görülmüştür.
Gerçekten, 1953-1958 dönemindeki geliş­
me dikkate alınırsa, devletin dahi ancak
siyasi nedenlerle kredi alabildiği günler­
de, ihracat kredilerindeki sorumsuzca ar­
tış ihtiyatlı davranmanın gerekliliğini da­
ha açık ortaya koymaktadır.
Bu karar ve buna ilişkin olarak
2.1.1964 günlü Resmî Gazetede yayımla­
nan tebliğ çerçevesinde, plân hedeflerine
uygun ve projeye bağlı yatırımlara öncelik
verilerek, kredilerde aranacak genel ve
özel şartlar tesbit edilmiş, vade, ödeme­
siz devre ve faiz nisbetleri hükme bağlan­
mış ise de yukarıda belirtilen gerekçeler­
le tatbik imkânı bulunamamıştır.
ikinci Beş Yıllık Plân döneminde ise,
satıcı kredileri konusunda özellikle kamu
sektöründe güdülen katı politika yavaş
yavaş terkedilmiş ve 1967 yılından itiba­
ren bazı yeni krediler kabul edilmiştir. Bu­
nun başlıca nedeni, Konsorsiyum üyele­
rinden beklenen ve yıllık programlarda
öngörülen program ve proje kredilerinin
zamanında tam olarak alınamamasıdır.
Bu dönemde özel sektörün dış finans­
man imkânlarının bu şekilde kısıtlanması­
na karşı, 6224 sayılı kanun hükümlerine
tabi yabancı sermayeli kuruluşlara bu ka­
nun dahilinde kolaylıkla dış kredi temin
imkânı tanınması, yerli firmalar aleyhine
fırsat eşitsizliğine yol açmıştır.
Özellikle 1970 devalüasyonu ile dış
ödeme imkân ve şartlarında sağlanan iyi­
leştirmeyi takiben, 6224 sayılı kanunun
10'uncu maddesinde ifade edilen espri da­
hilinde, yerli firmaların da dış krediden
yararlanmasını mümkün kılmak üzere 1970
yılında 7/1121 sayılı karar çıkarılmıştır.
Özel dış kredilerin genellikle ağır
borç servis yükü getirmeleri dikkate alı­
narak, borç servis oranını düşük tutabil­
mek amacı ile, 7/1121 sayılı kararda yal­
nızca döviz kazandırıcı nitelikteki yatırım­
ların dış finansmanı için kredi kullanılma­
sı kabul edilmiş ve ihracat garantili yatı­
rım kredilerine öncelik verilmiştir.
Kararname ile ilgili sistem geliştiril­
meden, 6224 sayılı kanunla Bakanlar Kuru­
luna tanınan yetkinin Devlet Plânlama Teş­
kilâtınca kullanılmasının kanuna aykırı o-
luşu nedeni ile, 1971 yılında söz konusu
karar 7/3264 sayılı kararla iptal edilmiş,
ancak aynı esaslar çerçevesinde her kredi
için ayrı kararname istihsal edilmek kaydı
ile kredi kullanılmasına devam edilegel-
miştir.
Halen satıcı kredilerden yararlanma.
6224 sayılı kanunun 1'nci maddesindeki
«dışardan yapılacak istikraz»lara ait hük­
mün «yerli teşebbüslere» de uygulanabi­
leceği yorumuna dayanmaktadır.
Bu yorumun gerekçesi ise, «6224 sa­
yılı kanunun 10’uncu maddesi ile vaz’edi-
len yerli sermayeye ve teşebbüslere ta­
nınan bütün haklar, muafiyetler ve kolay­
lıklardan aynı sahalarda çalışan yabancı
sermaye ve teşebbüslerin de istifade e-
deceği» şeklindeki hükmün mefhumu mu­
halifinden, yerli sermayeli firmaların da
mutlak surette dış kredilerinden istifade­
sinin gerekli olduğu, aksi halde bu defa
yerli firmaların yabancı sermayeye karşı
fırsat ve rekabet eşitliğinin kısıtlanmış o-
lacağı görüşüdür (9).
Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Plânının
Temel Hedefler ve Stratejisinde, plânlar
ve programlar uyarınca hızla kurulmaları
gereken sanayi birimlerinin yapımında,
özel teknoloji gerektiren konularda ve iç
tasarruf açıklarının zorunlu kıldığı zaman­
larda, kalkınma hızını düşürmemek ve iç fi­
at istikrarını bozmamak için bağlantı yön­
temleri önceden belirlenmek şartıyla, dış
imalâtçı kredilerinden yararlanılması öngö­
rülmüştür. Üçüncü Beş Yıllık Plâna görede,
bu kredilerin kullanımında, öncelikli yatı­
rımlara yönelmesi, teknoloji ihtiyacının
15
karşılanması ve dünya ticari kredi şartları
ile sağlanması prensipleri gözönünde bu­
lundurulacaktır.
Ancak, bu döneme girişle, bir yandan
satıcı kredilerinin iç kredi ve faiz politika­
larında önemli ölçüde sapmalara yol aç­
ması, öte yandan döviz birikiminin «re­
zerv» niteliğini kaybederek «stok» haline
dönüşmesi karşısında bu kaynakların âtıl
bırakılmasına meydan verilmemesi endi­
şesi ile kredi kullanımı bir süre durdurul­
muş ve konunun yeniden düzenlenmesine
çalışılmıştır.
Nihayet 3 Ocak 1973 günlü Resmî Ga­
zetede yayımlanan 7/5399 sayılı kararla
nakdi borçlanmalar, 1963 yılında yürürlüğe
konulan 6/2231 sayılı karar iptal edilerek,
yeniden hükme bağlanmış, fakat satıcı kre­
dileri karar kapsamı dışında bırakmıştır.
Mezkûr karar ve buna ilişkin olarak
4 Ocak 1973 günlü Resmî Gazetede ya­
yımlanan tebliğ hükümlerine göre, «Ge­
nel Teşvik Tablosu»nda yer alan sektör­
lerde yapılacak yatırımlar için özel dış
kredi kullanılması mümkün olup alınacak
dış kredi faizleriyle uygulanan cari faiz
nisbetleri arasındaki fark, «Faiz Eşitlendir­
me Fonu Hesabı» na yatırılacaktır. Ancak,
projenin düşük reeskont tatbik edilen kre­
di nev’ileriyle finanse edilmesi ve faiz
farkı iadesi suretiyle teşviki öngörülen
sektörlere dahil olması halinde, faiz far­
kının müstakrize risturn olarak iadesine
imkân tanınmıştır.
Bu sistem, nakdi kredi kullanımının
yaygın olmaması nedeni ile daha ziyade
dövize çevrilebilir Türk Lirası mevduat
hesaplarının kullanımında getirilen sınır­
lamalar yönünden anlam taşımaktadır.
Bilindiği üzere, Türk Parası Kıymetini
Koruma hakkındaki 17 sayılı kararda 1967
yılında 37 sayılı tebliğle yapılan değişik­
likle, gerek Türkiye’de gerekse dışarıda
mukim şahıslar lehine «dövize çevrilebilir
Türk Lirası mevduat hesabı» açılması
mümkün kılınmış; bilâhare 1970 yılında
bu sistem geliştirilerek yurt dışındaki fir­
malardan ya da aracı mail kuruluşlardan
sağlanan kredilerle dahili bankalarda açtı­
rılan dövize çevrilebilir mevduat hesapla­
rına dayalı olarak yerli firmalara hesabın
% 80 ile sınırlı olarak düşük faizli, ödeme­
siz devreli ve uzun vadeli kaynak sağlan­
mıştır .
Ancak, 1972 yılından itibaren artan
döviz rezervlerinin baskısı karşısında sis­
temin cazibesini önlemek İçin çeşitli sı-
nırlandırılmalara gidilmiş; faiz oranların­
da, karşılıklarda, vadede ve kredi limitle­
rinde teşviki ortadan kaldırıcı kayıtlar ge­
tirilmiştir.
Özel dış kredilerin düzenlenmesinde
sistem yeniden ele alınmış ve 3.1.1973
günlü Resmî Gazetede yayımlanan 17 sa­
yılı karara ilişkin 105 sayılı tebliğ ile, ha­
riçte mukim gerçek ve tüzel kişiler adına
dövize çevrilebilir Türk Lirası mevduat he­
sabı açılması imkânı ortadan kaldırılmış­
tır. Söz konusu tebliğe göre, bu kişiler
adına münhasıran faizsiz döviz tevdiat he­
16
sabı açtırılabilir ve hesaplardan dahildeki
firmalar adına kredi kullandırılamaz.
Bilâhare çıkarılan 106 sayılı tebliğle
de, daha önce açtırılan mevduat hesapla­
rının temdit edilmeleri 3 Nisan 1973 tarihi
ile sınırlandırılmış, ancak vadeleri içinde
7/5399 sayılı karar hükümleri dahilinde
özel dış krediye dönüştürülebilmesine im­
kân tanınmıştır.
Son defa çıkarılan 112 sayılı tebliğle
bu hesapların tasfiyesinin yaratacağı fi­
nansman güçlükleri gözetilerek, 3 Ocak
1973 tarihinden önce bu şekilde açtırılan
hesaplar karşılığında verilen Türk Lirası
kredilerin:
a) Genel teşvik tablosundaki s e k t ö r ­
lere sabit sermaye yatırımı maksadı ile
verilmiş ise 3.4.1976,
b) Bu sektörlere işletme kredisi ola­
rak verilmiş ise 3.4.1975,
c) Genel teşvik tablosu dışındaki sek­
törlere yatırım maksadiyle verilmiş ise
3.4.1974,
d) Yukarıda sayılanlar dışında kalan­
lar ise 3.7.1973, tarihlerine kadar temdit
olunabileceği kabul edilmiş bulunmakta­
dır.
Öte yandan bu tebliğ uyarınca vadesi
uzatılacak kredilerin dayanağı olan döviz
mevduat hesapları için tanınan kambiyo
garantileride kaldırılmıştır.
Yukarıda belirlenen şekillerde sağla­
nacak dış kredilerin 17 sayılı karara ek
6/4160 sayılı karar ve buna ilişkin tebliğ
uyarınca. Maliye Bakanlığında tutulan borç
kütüğüne tescil ettirilmesi zorunlu olup
geri ödeme işlemleri bu kütükten takip
ve kontrol edilmektedir.
II ' Satıcı kred ileri
Satıcı kredileri, başlangıçta dış firma­
larla yakın münasebetleri bulunan ve iti­
bar kazanmış müesseselere sağlanan va­
deli satışlar şeklinde başlamış, giderek
sermaye ve mal ihraç eden ülkenin kamu
sektörü tarafından sağlanan ihracat kre­
dileri ve sigortalan ile desteklenmek su­
retiyle yaygınlaşmıştır. Diğer bir ifade
ile gelişmiş ülkeler, bir yandan ihracat si­
gorta sistemleri, öte yandan imalâtçı ihra­
catçılara tanınan orta ve uzun vadeli kre­
di imkânları ile satıcı kredileri sistemini
geliştirmişlerdir.
Bu şekli ile bu krediler, gelişmiş ül­
kelerin himayesi öngörülen sınai mamul
ihracatını teşvik gayesi ile kurdukları ga­
ranti müesseselerince sigorta edilmekte
ve imalâtçı firmalarca yüklenilecek siya­
si ve ticari risklerin tümü ya da çok bü­
yük bir kısmı ortadan kalkmakta; ayrıca
garanti altına alınan işlemler bankalar
tarafından da başkaca bir teminat aran­
maksızın finanse edilmektedir.
Bugün satıcı kredilerinin % 90’ı Av­
rupa ülkeleri ve Japonya, % 10’u ise
Amerika tarafından verilmekte olup, son
yıllarda Doğu Bloku ülkeleri de bu kredi
imkânlarını geliştirmeye başlamışlardır.
Bu ülkelerde satıcıya teminat ver­
mek üzere kurulan ve genellikle yarı ka­
mu kurumu statüsündeki (Ingiltere’de
Export-Credit Guarantees Department,
Fransa'da COFACE, Almanya’da Credit
Anshtalt, İtalya'da institute Nazional della
Assucurazioni, Amerika’da Export-İmport
Bank ve Japonya Resmi Kredi Kurumu
gibi) kuruluşlar yapılan kredi işlemlerin­
deki % 80 veya 90 riski üzerine almak­
ta, kalan riskte satıcı firma tarafından
üstlenilmektedir. (10)
Satıcı kredileri çoğunlukla ödemesiz
devre ihtiva etmeksizin 5-7 yıl vadeli ve
uzun vadeli yatırım kredilerine kıyaslada
daha yüksek faizlidir.
Bugün dünyadaki dış finansman akım­
larının 1/6 sı ihracat, diğer adı ile satıcı
kredileri vasıtasiyle yapılmaktadır ve bu­
nun miktarı 1966 yılı sonunda 7 Milyar do­
lara varmıştır. Buna karşı 1965 yılında az
gelişmiş ülkelerden yapılan borç ödemele­
rinin 2 Milyara yakın kısmı ihracat kredi­
leri taksitlerinden ileri gelmektedir ki top­
lam borç ödemelerinin 4,3 Milyar lira ol­
duğu düşünülürse bunun ne kadar önem­
li bir yer tuttuğu dahi iyi değerlendirile­
bilir. (11)
Ancak, bu kredilerin bir yandan «bağlı
krediler» in ortaya koyduğu pazarlık imkân­
larını ve teknoloji seçimini kısıtlama, risk
marjını ve sigorta yüklerini ve kapsayan
yüksek maliyet sorunlarını taşıması, öte
yandan devletçe taahhütte bulunma-
(transfer, ödeme ve kur garantileri gibi)
ve borç yüklenimine karşı kontrol edeme­
meden ileri gelen kaynak israflarına yol
açması gibi mahzurları dikkate alınarak
kredi kullanımında ihtiyatlı davranma ge­
reği duyulmuştur.
Çeşitli uluslararası kuruluşlarca da
karşı çıkılan satıcı kredilerinin belirtilen
bu mahzurlarının giderilebilmesi amacı ile
yeni sistemler geliştirilmesi yoluna gidil­
miştir ki, buna Fransada uygulanan «alıcı
kredileri» örnek gösterilebilir.
Bu sistemde kredi, yerli imalâtçı- ih­
racatçı firmaya değil, doğrudan doğruya
dış alıcıya açılmakta ve alıcı bu kredi kar­
şılığında mail, belirli bir satıcıya bağlan-
maksızın, peşinen alabilmektedir. Bu kre­
dide, satıcı imalât safhasındaki riski, kre­
diyi açan kuruluş ta borcun ödenmeme
riskini COFACE’a sigorta ettirebilmekte­
dir.
Buna karşı, borçlu ülkelerin başvurdu­
ğu tedbirlere de, Yugoslavya’da uygulanan
sistem örnek verilebilir. Bu sistemde alıcı
firma, kredi kullanmadan önce, en az üç
satıcıdan fiat aldığını ve bunların en uy­
gununun tercih edildiğini hükümete belge
lemek mecburiyetindedir. (Ülkemizde de
kredili ithalât sisteminde benzer bir usul
uygulanmıştır.)
Yukarıda II. bölümde belirtildiği üze
re, ülkemizde özel sektörce satıcı kredisi
kullanımına 1970 yılında imkân tanınmış
ve 1971 ve 1972 yılında uygulama gelişti­
rilmiştir. Başlangıçtan 1972 yılı sonuna ka­
dar büyük bir çoğunluğu dokuma ve giyim
sektöründe olmak üzere 12 yatırım proje
si İçin 34,2 Milyon dolar tutarında satıcı
kredisi sağlanmıştır.
Kararnameye bağlanan bu kredilerin
kullanımı 6224 sayılı kanun hükümlerine
tabi olup geri ödemeleri, 17 sayılı karara
ilişkin Sermaye Hareketleri Tebliğinin 7
nci maddesine göre M aliye Bakanlığının
talimatı üzerine M erkez Bankasınca yapıl­
maktadır.
Bu kredilerde çoğu zaman satıcı fir­
malar yalnızca banka tem inatı veya kefale­
ti ile yetinmekte, peşin ödeme öngörülme­
si halinde de öz kaynaklardan karşılanan
bu kısımların satıcı firm a adına transferi
ve peşin ödenmesinin yapılabilmesi için
Merkez Bankasına 17 sayılı karara ilişkin
İthalât Tebliğinin 8 nci maddesi uyarınca,
hariçteki muteber bir bankanın kontrga-
rantisine müstenit yetkili bir bankanın ve­
receği teminat mektubunun tevdii gerek­
mektedir.
Önümüzdeki dönemde satıcı kredile­
rinin, plân ve programlarda öngörülen ted­
birler de gözetilerek «özel dış kredi» lerle
ilgili karar ve tebliğ paralelinde yeni bir
sisteme bağlanması muhtemel görülmek­
tedir.
III - Sonuç
Günümüzdeki Türk ekonomisinin en
belirgin özelliği, döviz rezervlerindeki artı­
şın sağladığı imkânlarla yüksek düzeyde
bir ithal kapasitesi yaratılmasının yanısı-
ra özel dış kredi imkânlarının da giderek
gelişmesidir.
BALLY
S a n a y ii Y a p ış tırıc ıla rı F a b rik a s ı F e d o n S a n d u k a ve O rı
E rişte cı S o k a k N o . 6/1 K a ra k ö y
is o : 2975
Bu gelişim, geçen dönemlerin «borca Kaldıki, satıcı kredilerinde sigorta
muhtaç» psikolojisinin yarattığı «ne paha­ masrafları, risk karşılıkları ve vade fark­
sına olursa olsun borçlanma» günlerinin ları gibi unsurlarında satış flatına aksetti-
geride bırakıldığını gösterirken dış finans­ rilmesi ile pahalı mal alma ihtimalinin
mana başvurmaktaki temel tercihlerin de mevcut olduğu da gözden kaçırılmamalı­
ortaya konulmasına imkân ' sağlamıştır. dır.
Diğer bir deyişle, bu gün yatırımcılar için
Öte yandan, bu şekilde yurt dışından
önemli olan kaynak bulmak değil, çeşitli
sağlanan krediler için 7/5822 sayılı karar
dış finansman imkânları arasında tercih
uyarınca faiz farkı iadesi yapılması söz
yapabilmektedir.
konusu olmamakla beraber 7/5821 sayılı
Daha çok bir iç finansman sorunu karar ve buna ilişkin 1 sıra nolu tebliğ
olarak ele alınması gereken «orta vadeli uyarınca ihracat garantili yatırım projele­
kredi-yatırım kotalar» sistemi bir yana bı­ ri İçin kullanılacak dış proje kredilerinde
rakılırsa, bu gün için tercih, satıcı kredile­ de vergi, resim, harç istisnası uygulan­
ri ile proje kredileri arasında yapılacaktır. ması mümkün bulunmaktadır.
Yatırımcıların bu seçimde, mali külfet
açısından hareket etmekle beraber yalnız­ (6) D.P.T. Müsteşarı Memduh Aytür’ün
ca faiz haddi faktörünü gözeterek karar Proje Kredileri Koordinasyon Komis­
verme eğiliminde oldukları görülmektedir. yonunu 16.6.1965 günlü açış konuş­
Oysa, kredi maliyetleri, faiz hadleri dışın­ ması.
da kredinin ödemesiz devresi, vadesi ve
(7) Erhan Bener, Türkiye’de Para ve
teminatı gibi diğer temel mali şartlara
Kambiyo Denetimi, sahife 260-261.
bağlı olduğu gibi tercihte, teknoloji, tes­
(8) 1964 Sanayi Kongresine Maliye Ba­
lim süresi, kalite ve kapasite garantisi gi­
bi çok çeşitli faktörlerle vergi problemle­ kanlığı Müsteşarı Memduh Aytür’ün
verdiği tebliğ.
rinin de dikkate alınması gerekmektedir.
(9) T. Güngör Uras, Dış Firma Kredileri­
Bu bakımdan tercih konusu krediler­ nin Kullanımıyla ligili Sorunlar, 16
de, ancak bu unsurların tümü gözetilerek Kasım 1972 günlü Türkiye İktisat Ga­
yapılacak kıyaslama ve önceliklere göre zetesi
bir karara varılması en uygun finansman (10) Cahit Kayra, a. g. e, sahife 87
kaynağının seçilmesini mümkün kılabilir. (11) Cahit Kayra a. g. e. sahife 89
1973 Y IL I Y E N İ İ M A L Â T P R O G R A M I M IZ
B A L L Y S ta ııd a rt- N
B A L L Y S ta n d a r t-G K u n d u r a ve sa ra c iy e y a p ış tırm a işle rin d e k u lla n ılır
B A L L Y C M -4 3 (U z u n ve k ısa k u r u m a s ü re li, ç e ş itli v isk o z ite le rd e o lu p 1
<5
B A L L Y 44-T h a ra re te m ü te h a m m il d e ğ işik k a lite le r d e d ir.) J
B A L L Y S o lü sy o n 3
B A L L Y T h e rm o fix ,
B A L L Y M E -G M M a d en i le v h a la r ü z e rin d e h e r tilrlü k a p la m a la r d a b a ş a rılıd ır <
BALLY S üper O to k a p o r ta ,c a m ve to z fitille rin i ve c o n ta la r ı y a p ış tır ır.
B A L L Y 45 M a ra n g o z lu k işleriy le f o rm ik a ve y er k a r o la r ın d a k u lla n ılır
B A L L Y 38-H E m p rim e ve se rig ra fi işler için ö /e l y a p ış tır ıc ıd ır
B A L L Y 270-H 130/150* h a r a r e te m u k a v im özel işler iç in d ir.
B A L L Y T A N 100 D e n iz tu tk a lı o lu p su y a ve r u tu b e te m u k a v im d ir
B A L L Y P-14 S e rt P V C b o r u ve a k s e s u a r la r için y e g â n e y a p ış tır ıc ıd ır
B A L L Y N -56 Y u m u şa k P V C m a d d e le rin i m a d e n i yü zey lere y a p ış tır ır
B A L L Y E-83 Y u m u şa k P V C ’leri d e ri,k ö s e le b ez ve k a u ç u ğ a y a p ış tır ır
B A L L Y 60 F ib e r le v h a la rın y a p ış tır ılm a s ın d a b a ş a rılıd ır
R A L L Y S T -S P R A Y S ty ro p o r le v h a la rın ı ç eşitli y ü zey lere y a p ış tır ır
BALLY FO R T E K ırta siy e tip i k u v v e tli b ir y a p ış tır ıc ıd ır
BALLY H U N K ırta siy e tip i ş e ff a f b ir y a p ış tır ıc ıd ır
BALLY G LY TO D u v a r k â ğ ıd ı y a p ıştırıcı« ! ve p la s tik b a d a n a k a tığ ıd ır
Ç e şitti y a p ış tırm a p ro b le m le rin iz i h alled ecek dzel y a p ış tırm a ilâ ç la rım ı! d a v ard ır
K oli Ştı
T el 44 66 31
17
 İN
ÇAĞRISI
SAYIN M İM ARLAR D EK O R A TÖ R LER S A N A Y İC İL E R
M Ü H E N D İS L E R İN ŞA A T S A H İP L E R İ M Ü T E A H H İT LE R

A LÜ M İN Y U M , KULLANIM AVANTAJLARI BÜYÜK OLAN BİR MALZEMEDİR

İşte Bazıları:

05
■ Demirden tasarruf

75
49
■ İşçilikten tasarruf

REKLÂM
■ Ucuz nakliye
■ Manipülasyon ve işleme kolaylığı

LİR
■ Korozyona yüksek m ukavem et , uzun öm ür
■ Yüksek izolasyon gücü
■ Kırılm a,çatlam a ve kazalara karşı ta m em niyet

NASAŞ, OLUKLU,DÜZ ve GOFRAÜLI DEKORATİF

Alüminyum Levhalarını çatı,tavan ve yan kaplama
malzemesi olarak ekonominin emrine arzediyor.
Detaylı bilgi için teknik elemanlarımız hizmetinizdedir

NASAŞ ALÜMİNYUM SANAYİİ ve TİCARETİ A. S.

Emirler Sokak,No.3/1 Kat 6 Sirkeci-İSTANBUL Telefon =26 3 6 1 4 - 2 6 5 0 0 6
FABRİKA^ GEBZE,Dilovası Telefon 4 8 6 - 4 8 7
 BEYNELMİLEL NORMLARA UYGUN
YÜKSEK KALİTELİ
MUHTELİF TİP VE ÇAPLARDA ■

devlet,
milli bankalar ve halk
iştirakinin kurduğu bir
sanayi müessesesi

CEIİKHALATV
E
c e n a ja n s

tELSANAYİİA.S. ■

• m u h t e l i f t i p v i n ç » a s a n s ö r » s o n d a j » h a v a i n a k l i y a t teleferik -telesİe j -telesk.

• m a d e n ih ra ç • d o z e r - s k r a y p e r - e k s k a v a t ö r • d e n iz c ilik - b a lık ç ılık
• e l e k t r i k n a k i l l e r i , t o p r a k l a m a • t e l e v i z y o n a n t e n l e r i g e r m e HALATLARI
• y a t a k - k o l t u k yaylarında v e b i s i k l e t j a n t TELLERİNDE
ve h e r t ü r lü yay im a lin d e
• y ü k s e k r e z i s t a n s l ı ÇELİK TELLER
ADRES: ._______________________ —---- ---------- —--------------------------
FAB İZMİT- KÖSEKÖY TEL. 1158 TELEX. 1
UM. MÜD. GÜMÜŞSÜYÜ CAD. 69-71 AYAZPAŞA İST. TEL. 454103-04 TELEX. 279

İSO : 2985 Cen ajans : 252

 «5383 sayılı Gümrük Kanununa Bağlı Gümrük Tarife Ced-
velinin değiştirilmesi hakkında Kanun» adını taşıyan 474 sayılı
kanun, gümrük bağışıklığına ait bugünkü önemli uygulamaların
kaynağını ve temel yapısını sağlamaktadır.
474 sayılı Kanun esasında, gümrük giriş tarife cedvelini
yeniden düzenlemiş ve daha önce 197 sayılı kanunla yürürlüğe
konulmuş bulunan tarife cedveline yeni bir görünüş kazandır­
Gümrük
mıştır. Ancak, Kanun bu arada, gümrük vergilerinin ödenmesi
ve vergi uygulama politikasına ait yeni bazı esaslarıda yürürlü­
ğe getirmiştir:
— Yatırım maddelerinin ithalinde gümrükte alınan vergi­
lerin taksite bağlanarak ödenebilmesi,
Bağışıklığının
— Yurt içinde üretilen yatırım mallarına ait istihsal ver­
gisinin taksite bağlanabilmesi,
— Ve, gümrük giriş tarife cedvelinin malî ve koruyucu et­
kisini ulusal ekonomiye en uygun nitelikte tutmak ama­
cı ile gümrük Giriş Tarife Cedvelinde yer alan vergi
Uygulama
oranları ve hadlerinde ve tarifede yer alan notlar da,
belirli koşullara bağlı olarak. Bakanlar Kurulu tarafın­
dan gerekli değişikliklerin yapılabilmesini kabul etmiş
ve bu değişikliklerin uygulanmasına ilişkin yöntem ve
Sınırındaki
koşulların saptanmasında da, Bakanlar Kuruluna yetki
vermiştir.
Hatırlanacağı gibi, 1964 yılında yürürlüğe giren 474 sayılı
Kanun'dan sonra 1967 yılında literatürümüze, 933 sayılı «Kalkın­
ma Plânının Uygulanması Esaslarına Dair Kanun» adını taşıyan
Değişiklikler
ve gümrük bağışıklığı konusunuda kapsayan yeni bir kanun, ka­
tılmıştır.
933 sayılı kanunla beraber, gümrük bağışıklığı uygulaması­
na ait önemli Kanunların sayısı ikiye çıkmış oldu.
474 sayılı kanun oldukça geniş hükümler taşımasına rağ­
men, bağışıklık konusunun uygulanmasında kazandığı ağırlık,
genel düzeyde ve madde esasına göre Gümrük Giriş Tarife Ced-
velindeki vergi oran ve hadlerinin. Bakanlar Kurulu kararı ile
ve belirli koşullara göre, değiştirilmesi veya bağışıklığa sokul­
ması biçiminde, gelişmiştir.
933 sayılı Kanun ise, Plân ve Proğramın hedeflerine uygun Muhtar BARUTER
deki gümrük vergilerinin kısmî veya tam bağışıklığa sokulması
olan yatırımın projelerine ait yatırım malı ve ham maddelerin-
biçimindc, bir uygulamayı esas almıştır.
Bu durum ve uygulama, 25.10.1969 tarihine kadar sürmüş Ancak, 5 ay sonra, 2.Mayıs.1973 tarihinde yürürlüğe konu­
ve 933 sayılı Kanun’un bazı maddeleri ve bu arada, gümrük ba­ lan 7/6271 sayılı kararname esasları ile durum yeniden değiş­
ğışıklığına ait hükümleri de Anayasa Mahkemesi tarafından ip­ tirilmiş ve başlangıçtaki statünün aynı olmamakla beraber, ol­
tal edilince, proje esasına göre yatırım malı ve ham madde­ dukça olumlu yeni bir uygulamaya girilmiştir.
lere uygulanan gümrük bağışıklığı işlemleri, 25.10.1969 tarihin­ 6/12585 sayılı kararnamenin uygulaması ile ilgili olarak
den sonra durmuş oldu.
üzerinde durmak istediğimiz ikinci değişiklik konusu da, 7/6271
Ortaya çıkan boşluğu giderebilmek üzere 474 sayılı Kanun’ sayılı kararnamenin 2 ’nci maddesinde yer alan hükümle ilgili­
un hükümlerinde yer alan olanaklardan yararlanılma yoluna gi­ dir.
dilmiş ve bugünkü uygulamayı da düzenliyen 6/12585 sayılı Taşıdığı önem neden ile bu madde hükmünü aynen kayde­
kararname, 1.11.1969 tarihinde yürürlüğe konulmuştur. diyoruz; «Gümrük Giriş Tarife Cedvelinde gösterilen vergi oran
ve hadlerinin sıfıra indirilmesi projeye bağlı yatırım malı itha­
Uygulamadaki değişm eler
lâtına uygulanır. Ancak, İşletme ana ham maddelerine proje
Genel anlamlı ve gümrük Giriş Tarife Cedvelindeki pozis­ bazında gümrük muafiyeti uygulaması ile ilgili olarak daha ön­
yonlara göre madde esasına bağlı olarak ve 474 sayılı kanun ce her hangi bir belge verilmiş ise, bu belgeler, kendi içinde­
hükümleri çerçevesinde yapılan uygulama, 1964 yılından beri ki şartlarına uygulamak kaydiyle uygulanır. Rekabet dengesini
yapısını aynen korumuştur. bozmamak amacı ile aynı üretimi yapan diğer kuruluşlara da
Yatırım projesine bağlı olarak uygulanan gümrük bağışık­ müracaatları halinde müracaatları uygun bulunduğu takdirde ön­
lığında ise, durum başkadır. Bugünkü uygulamanın esaslarını ceki kuruluşlara tanınan gümrük muafiyeti aynı şartlarla uygu­
sağlayan 6/12585 sayılı kararname, yayın tarihi olan 1.11.1969 lanır».
dan bugüne kadar hükümlerinin yapısını aynen korumuş an­ Bu suretle, 1.11.1969 dan beri yürürlükte bulunan 6/12585
cak, kararnamenin uygulamasına ait tebliğlerin ortaya koyduğu sayılı kararnamenin önemli bir uygulama esası, ciddi bir de­
esaslarda önemli değişmeler olmuştur. ğişikliğe uğramıştır.
Fazla ilginç ve önemli olması nedeni ile bu değişikliklerden
örnek olarak sadece iki tanesini ele almak İstiyoruz;
D eğ işiklikler ve uygulamadaki etkileri
Başlangıçta, geri kalmış bölge Yatırımları, ihracata dönük Halen yurdumuzda uygulanan Gümrük Giriş Tarife Cedve­
yatırımlar ve yurt dışında çalışan işçilerin yapacağı yatırımlar lindeki vergi oran ve hadlerine göre yatırım mallarına ortala­
gibi özel nitelik taşıyan yatırımlara gümrük bağışıklığı için daha ma ve yaklaşık olarak % 35 gümrük vergisi düşmektedir.
etkili teşvik edici esaslar uygulanırken, bu uygulama 8.12.1972 Bunun dışında, % 10 damga vergisi, gümrüklü değer üze­
tarihinde yürürlüğe giren 7/5365 sayılı kararname ile yürürlük­ rinden de ortalama % 15 İstihsal vergisi, % 10 olarak Beledi­
ten kalkmış oldu. yeye hissesi ve rıhtım resmi alındığı gözönünde tutulursa, CİF

20
ithal değeri üzerinden alınan vergilerin toplamı en az % 70 ol­
maktadır.
Böylesine finansman konusunu zorlayacak bir yükün, yatı­
rımcıya daha projenin başlangıcında yatırımın çerçevesini dar
tutturduğu ve elindeki finans olanaklarını azaltıcı yönde önemli
bir rol oynadığı muhakkaktır.
Tesis işletme dönemine girdikten sonra ham madde, yar­
dımcı madde gibi üretimde kullanılan malları yurt dışından
ithal ediyorsa, bu tür ithalâtın maliyetleride çoğunlukla, yukarı­
da belirttiğimiz vergilere az veya çok yakın bir yükle, karşı kar­
şıyadır.
Bu nedenle, 6/12585 sayılı kararnamede belirtilmiş bulu­
nan,
— Sanayi ürünlerimizin dış pazarlarda rekabet gücü kaza­
nabilmesi,
— Sanayi tesislerimizin uluslararası kapasite ölçülerinde
kurulabilmesi,
— Yeni üretim teknolojisinin yurda getirilmesi
gibi önemli amaçların gerçekleştirilmesinde, proje esasına bağ­
lı gümrük bağışıklığı, etkili bir araç olmuştur.
Ancak, bu aracın yürütme düzeni, duraklamalar ve deği­
şikliklerle, düzenli bir ortama girememektedir.
Değişikliklerin yeni ve önemli bir örneğini 2/Mayıs/1973 ta­
rihinde yayınlanan 7/6272 sayılı kararnamenin 2'nci maddesi
getirmiş bulunmaktadır.
Söz konusu kararnamenin bu maddesi, yukarıda aynen kay­
dettiğimiz madde hükmünün tetkikinden de anlaşılacağı gibi, pro­
je esasına göre yatırımlara verilecek gümrük bağışıklığında, be­
lirli esaslara göre, ham maddeler bağışıklık dışına alınmıştır.
Bu değişiklikle, şimdiye kadar uygulanan esaslar, önemli bi­
çimde daraltılmış ve yeni bir eğilime bağlanmış olmaktadır.
Bundan önceki dönemlere ait uygulamalardan anlaşıldığına
göre; gümrük bağışıklığı uygun görülen her projede ham madde­
ler bu bağışıklıktan yararlandırılmamıştır. İhracat gücü taşıyan ve
bu alana dönük projelerde, başarı sağlanması yönünden gerekli
görüldüğünde, ham maddelerinde bağışıklığa alındığı, belli ol­
maktadır.
Bu durumda, 7/6271 sayılı kararın, gümrük bağışıklığı konu­
sunda ortaya koyduğu bu değişiklik, olumsuz etkisini daha çok
sanayi ürünü ihracatı konusunda gösterecektir, diyebiliriz.
Yeni değişiklikle izlenen amacın ne olduğunu kesinlikle kes-
tirebilmek zor olmaktadır.
Ancak, gümrük bağışıklığının ham maddelere uygulanması,
yatırımın işletmeye girme dönemi ile veya ürün maliyetleri ile
ilgili olduğuna göre, ham madde bakımından ithal yoluna bağlı
bulunan yatırımların 6/12585 sayılı kararnamenin uygulanması ba­
kımından, yapılan bu değişiklik ile ilgili çekici bir ortama gir­
diği, kanısındayız.
Zira, daha önce benzer üretim konulu bir yatırıma ham mad­
de bağışıklığı verilmiş ise, aynı üretim konulu yeni bir yatırım
bundan sonra da ham madde bağışıklığı isteminde bulunabilecek­
tir. Ama, daha önce bu bağışıklıktan yararlanmış benzer bir yatı­
rım olmaması nedeni ile, ham madde bağışıklığı için çok daha
gerekli koşullara sahip bulunan bir yatırım, bundan sonra istekte
bulunamıyacaktır.
Bu durumun, uygulamanın genel yapısını zayıflatacağı mu­
hakkaktır.
Diğer yandan, hatırlanacak olursa, 6/12585 sayılı kararname­
ye bağlı Gümrük bağışıklığı uygulamasının temel yapısında uzun
zamandan beri değişiklik yapılması ve proje esası yerine madde
esasına göre yatırım mallarına gümrük bağışıklığı verilmesine
dönük bir uygulamanın ele alınmasına çalışılmıştır. Nitekim, uy­
gulamayı yeni anlayışa göre adapte etmek üzere, bazı hazırlık­
lar yapılmış fakat sonuçta, yine eski esaslara dönülmüştür.
Öyle anlaşılıyorki, yapılan yeni değişikliklerle, uygulama­
nın yapısı girift ve güç bir çerçeve içine girmiştir.

fuar ve sergilerdeki pavyonlarınız için

pratik bir çözüm:
TEKNOGON
PORTATİF RAF SİSTEMİ
TEKNOGON Portatif Raf Sistemi, fuar ve
sergilerde, mallarınızın tanıtımı için çok de­
ğişik imkanlar sağlayan modern bir teşhir
sistemidir.
Ahşap, saç veya cam raf kullanma imkanı
verir. Çok çabuk monte edilir. Sökülüp baş­
ka yerlerde tekrar kullanılabildiği için mali­
yetten tasarruf sağlar.
Daha fazla bilgi veren renkli broşürümüz ve
size en yakın bayimizin adresi için lütfen
kuponu doldurup postalayınız.

TEKNOMETAL SANAYİ
I
Topçular, İncirli Karakol Sokak 14
Rami, İstanbul Tel. : 21 47 34

Adı, Soyadı :

\
Adresi ______

ISO : 3003
V Admar : 73388

21
 Memleketimizin elektrik cihazı ve
ev aletleri sanayiinin ihtiyaçlarına cevap vermek üzere

TÜRK GENERAL ELEKTRİK

ENDÜSTRİ A.S.
Türkiye’nin özel şartlarına göre geliştirdiği,
BEYNELM İLEL KALİTEDEKİ
imalât çeşitlerini iftiharla sunar:

Kompresörler Genel maksat motorları

( 75 Kcal/saat 5 2 5 Kcal/
sa a t) Hermetik ( tam kapalı)
ve Freon 1 2 alçak ve yüksek
evaporator basınçlarında ev
tipi buzdolapları, su soğutu­
cuları, şişe nem gidericileri,
şişe soğutucuları v.s., ta tb i­
katlar için.
• Monofaze yarım kapalı, burç
yataklı motorlar (1 /6 -3 /4 ) HP
(Ö zellikle ticarî buzdolap
kompresörleri ve sessiz çalışma
isteyen tatbikatlar için)
- Monofaze ve trifaze tam kapalı,
cebri soğutmalı,
rulman yataklı motorlar

1/4-1 H P -1 42 5 d/d 1 1 0 /2 2 0 V.
Komple soğutucu tek fazlı kondansatörlü.
üniteler 1/2-2 HP 1 4 2 5 d/d 2 2 0 /3 8 0 V.
( Ev tipi buzdolapları için ) 1/2-2 HP 2 8 5 0 d/d 2 2 0 /3 8 0 V.
1 /2 -1 .5 H P 9 5 0 d/d 2 2 0 /3 8 0 V.
Soğutucu ünite
elemanları
Evaporatörier, Kondenserler,
Her türlü
Eşanjörler
ta tb ika t problem leriniz için
teknik servisimiz emrinizdedir.
Ö zel tatbikat
Emaye motorları TÜRK GENERAL ELEKTRİK
bobin telleri Çamaşır makineleri, EN D Ü S TR İ A.Ş.
Topkapı - İstanbul
0 ,2 9 mm. den yıkayıcı motorları
Tel.: 23 22 52 - 23 22 55
1 ,3 0 mm ye kadar Çamaşır m akineleri,
( 1 35 C sıcaklıkta sıkıcı motorları G enel Satıcısı:
çalışmaya dayanıklı, Konvektör fan motorları BEKO TİCARET A.Ş.
hermetik k a lite ) Aspiratör motorları İstiklâl Cad. 349 Beyoğlu - İstanbul
Özel ihtiyaca göre, Âksiyal (an motorları v.s. Telefon: 49 00 39
makara veya kova içerisinde
kangallar halinde
teslim edilebilir.
GENERAL ELECTRIC

İSO : 2988 Manaians : 1962

 10 Nisan 1973 tarihinde Amerika
Cumhurbaşkanı Nixon tarafından Kon­
greye yeni bir ticaret kanunu tasarısı
sevkedilmiş bulunmaktadır. «Trade Re­
form Act» adını taşıyan bu kanunla
Cumhurbaşkanı tarafından halen mev­
cut dünyanın ekonomik düzeni daha
uygun bir şekle sokulmak istenmekte­
dir. Ancak benzeri eski ticaret kanun­
larında Amerikanın cumhurbaşkanları­
na diğer ülkelere tanıyacakları gümrük
tavizleri ve başka ekonomik hususlar
hakkında muhtelif yükümlülükler ko­
nulmuş ve çeşitli şartlarla sınırlanmış
yetkiler verilmiş bulunmasına ve yet­
kilerin, genellikle, kısa süreli olması­
na rağmen Başkan Nixon tasarısında
Kongreden gümrük resimlerinin ve ti­
careti etkiliyen diğer tahditlerin art­
tırılmasında, azaltılmasında veya kal­
dırılmasında kendisine 5 yıl vadeli
olarak bir serbestlik verilmesini talep
etmekte, bahse konu süre için âdeta
bir açık bono istemektedir.
Cumhurbaşkanı Nixonun stratejisi
bir yandan pek muhtemel olarak dün­
ya çapında bir ticaret savaşma sebep
olacak azamî derecede himayeci Burke-
Hartke-Ticaret-Kanunu tasarısının Kon­
grece kabul edilmesini önlemeyi, öbür
yandan diğer ülkelerin ekonomik alan­
da ve bilhassa Eylülde başlayacak olan
GATT görüşmelerinde taviz vermeye
yanaşmamaları halinde Burke-Hartke-
Tasarısında peşinen derpiş edilip uygu­
lanmaları zorunlu kılınmak istenen sı­
nırlayıcı tedbirleri bir tazyik vasıtası
olarak el altında bulundurmayı istihdaf
etmektedir.
Başkan tarafından sözü edilen ka­
nun tasarısı ile talep edilen yetkilerin
en önemlileri şunla'dır :
— Milletlerarası anlaşmalar çer­
çevesi içinde gümrük resimlerini yük­
seltme, azaltma veya kaldırma olana­
ğı-
— Amerikan maüanna ayırıcılık
muamelesi uygulayan ülkelere karşı
her türlü ticaret tahditlerini ihdas et­
me veya mevcutları sıkılaştırma veya
arttırma müsaadesi.
— Amerika Birleşik Devletlerinin
ödeme dengesindeki fazlalık veya açık­
ları gidermeyi teminen gümrük resim­
lerinin veya ithal kotalarının geçici
olarak yükseltilmesi veya azaltılması
imkânı.
— Ödeme dengeleri devamlı ola­
rak bir fazlalık gösteren ülkelerden
vâki ithalâtta selektif ek resim ve
vergilerin alınması yetkisi.
— Enflâsyondan ötürü Amerika
Birleşik Devletlerindeki fiyat artışları­
nı gidermek maksadile ithalâtı sınırlı-
yan engelleri tedricen kaldırma salâ­
hiyeti.
— İthalâttan dolayı vaziyetleri
ciddi şekilde bozulan veya mevcudi­
yetleri veyahut durumları tehlikeye
giren veya girebilecek olan sanayi
Amerika'nın
yeni
Ticaret Kanunu
Şevki DORSAY
Ticaret Bakanlığı Tetkik Kurulu ü yesi
kollarına, firmalara ve işçilere bekle­
meksizin ve geniş çapta yardım yapma
imkânı.
— Sovyetler Birliği ve Doğu Blo-
kunun diğer ülkeleri ile yapılacak mal
mübadelelerinde en ziyade müsaadeye
mazhar millet kaidesinin tatbiki yetki­
si.
Ticaret serbestliği ve himayeciliği
fikirlerini aşağı yukarı aynı oranda ih­
tiva eden bahse konu kanunun Başkan
tarafından aynen Kongreden geçirilip
geçirilemeyeceği veya ne nisbette ge­
çirilebileceği henüz meçhuldür; bahu­
sus ki ticaret konularında esas yetki
ve denetim hakkı Amerikan Anayasası
gereğince Kongrede bulunmakta ve
bu yetki ve hakkın Kongrece halihazır
durumda ne dereceye kadar devre
razı olunacağı bilinememektedir. An­
cak, talep ettiği yetkileri alabilmesi
halinde Amerikanın dışticaret politika­
sının liberal veya himayeci bir mec­
raya girmesi tamamen Başkan Nixon’
un kararlarına kalacaktır.
Tasarısı Kongreye tevdi edilmiş
bulunan yeni ticaret kanununun en
önemli yönü bir ayırıcılık tatbikatının
mevcut olup olmadığı hususunun tes-
bitini sadece bir tarafa, yani Ameri­
kan Cumhurbaşkanına bırakmasıdır ki
bu durum, yanlış veya acele uygula­
malarda nahoş akisler ve ülkelerarası
sürtünmeler yaratabilir mahiyettedir.
ö te yandan milletlerarası para
sisteminin reformu ile ilgili olarak
Amerika Birleşik Devletlerinin yetkili
şahısları ve temsilcileri tarafından ser-
dedilen mütalâalar ve beyan edilen fl-
kirler tetkik edilir ve bu arada döviz
rezervlerindeki değişikliklerin de para
paritesini değiştirecek ve böyle bir de­
ğişikliğin yapılmasına sebep teşkil ede­
cek bir unsur olarak alınması talebi
ileri sürüldüğü gözönünde bulunduru­
lur ise söz konusu kanun tasarısında
yeralan ödeme dengesinin devamlı bir
fazlalık arzetmesi, dış ödemelerdeki
dengesizlik gibi görüş ve düşüncele­
rin mezkûr mütalâalara pek benzediği
gürülecektir.
Gerçi geçmişte tüm ülkeler tica­
ret politikalarında klâsik liberalizm
prensiplerini tatbikten çok uzak kal­
mışlardır; binnetice gelecekte de bu
prensiplerin tam olarak uygulanacağı­
nı beklememek gerektir. Bu itibarla
reform adını taşımak suretile kurula­
cak milletlerarası yeni ticaret siste­
minde de ödeme dengesinde beklen­
medik açıklara karşı koymak veya şid­
detli ve anî İktisadî güçlüklerle başet-
mek veya bunlara benzer hallerde uy­
gulamak için muhakkak koruyucu ted­
birlere başvurma imkânını sağlıyan
hükümler bulunacaktır; bahusus ki ge­
lişme yolundaki ülkeler artık seslerini
daha fazla duyurabilmektedir. Bu iti­
barla en mühim nokta bu hükümlerin
kabulü halinde onlara mesnet teşkil
edecek kriterler olacaktır. Acaba Ey­
lülde başlayacak olan GATT görüşme­
lerinde hükümler ve kriterleri saraha­
ten tesbit edilebilecek mi ve bunların
tesbitinde Başkan Nixon'un sözü edi­
len kanunla sağladığı yetkileri ne de­
receye kadar ve ne yönden etken ola­
caktır.
23
 Güven Plastik
K u L L E K T IF Ş İR K E T İ

•K
Sû

Çeşitli hacim, boy ve

görünüşte antişok
* c polistrendentermoförming
usulle imal olunan yiyecek
've ev ihtiyacı maddeleri
AMBALAJ K APLARI, su
ve hava geçirm ez
kapakları.
Kaplar ve kapakları
üzerine 3 RENK KURU
OFF-SET BASKI ve
LAKLAMASI

0,20 - 6 mm. kalınlıklarda, 10 - 100 cm.

enlerde:
— Çeşitli kullanım yerleri olan TERMO
PLASTİK LEVHALAR
feenPlastik — IŞIKLI REKLAM LEVHALARI
14P — DEKORASYON LEVHALARI
— ARMATÜR LEVHALARI

Prof. Cemil Bilsel Cad. Şahin işhanı 601 - 602 Eminönü- - İST.
Fab. Fevziçakmak Cad. No: 16 Safraköy - İST. TEL: 73 77 71

3SO : 2995
iso : 2998
 6.5milyar TLIık
yatırını
sudan nasıl
konmuyor?.. ISDEMIR proje tutarı (1966-1974)

İnşaat tarihimizin en büyük

şantiyelerinden biri İskenderun'da..
Büyük bir alana yayılan tesisler
yılda 4 milyon ton çelik üretecek.
Ekonomik ve stratejik önemi
çok büyük bir yatırım..
Bu değerli yapıları, suyun bozucu
etkilerinden koruyacak örtülerin,
başarılı ve uzun ömürlü olmalarını
sağlama görevi, en uygun malzemeye,
cam tülü'ne verildi

FİBROCAM
sonsuz ömürlü bitüm taşıyıcı

CAM ELYAF SANAYİİ A.Ş.

Çayırova - Gebze - İzmit Tel. Tuzla 53 İst. 44 70 99

C A M E L Y A F S A N A Y İİ A .Ş . T Ü R K İY E Ş İŞ E ve C A M F A B R İK A L A R I A .Ş .'n in bir kuruluşudur.

İSO : 2999
 mü, yoksa hariçten gelen bir tecavüz
nedeniyle mi karıştığını anlamakla
mümkün olabilir.

Beynelmilel para sistemi Bretton - Woods sistemi aza olan

her ülkenin parası için, 1 Temmuz
1944 tarihinde Amerika Birleşik Dev­

için reform esasları letlerinde yürürlükteki ağırlık ve ayar

Amerikan dövizinin, yapılan iki devalüasyona rağmen, altın
karşısında olduğu kadar Avrupa parası ve yen’e oranla da
değer kaybetmesi endişe verici sorunlar doğurabilir. Örneğin
Ortak Pazar ülkelerinin, Am erika Birleşik Devletlerinden yaptıkları
ithalâta karşı kendilerini koruyucu tedbirler almaları g ibi...
Para reformu için yapılan projelerin şansı ne olabilir? Aşağıdaki
yazıda bazı şartların gerçekleşebilm esi için gerekli
tedbirleri göreceğiz.
Çeviren : Turcan ÖZBEK
24 Temmuz 1944 tarihinde Bret- Washington'da alınan tahditler ne­
ton-Woods’ta meydana getirilen para deniyle; sabit pariteli ülkeler altın ve­
sistemi artık iflâs etmiş durumdadır. ya döviz haline dönüştürme imkânı ol­
Nedenlerini şöyle sıralayabiliriz : mayan sınırsız miktarda dolar satın al­
— Fiili olarak; 15 Ağustos 1971 mak zorunda bırakılmışlardır.
de doların değişiminin durdurulması 1972 Haziran ayından itibaren, ster,
ve genel bir dalgalanma rejiminin tesi­ lin spekülâsyonun zorlamalarına daya­
si, namayarak dalgalanmaya bırakılmış,
— Hukuki olarak; 18 Aralık 1971 İtalya ise parasını resmi değişim mar­
de Washington anlaşmasıyla doların jı içinde muhafaza ederek borçlarını
% 7,9, liret ve İsveç kuronunun % 1 ödemeyi kabul etmiştir.
oranında devalüasyonu, Belçika frangı
ve florinin % 2,8, markın % 4, ve yen' Bununla birlikte altının dolar kar­
in % 7,7 oranlarındaki revalüasyonu şısında yükselmesi devam etmekte
kararlaştırılmıştır. İngiltere ve Fransa olup, 1972 Haziranında onsu 48 dolar
eski parlteyi korumuşlar, ancak Fran­ olan altının değeri günümüzde 100
sa ile Belçika mali ve ticari olmak üze­ dolar civarına ulaşmıştır.
re iki ayrı kura başvurmuşlardır. Bu Bu patalojik arazlar önünde 10 lar
durumda mali kur serbest bırakılmış, gurubu harekete geçmek zorunluğunu
ticari kur ise kontrol altında tutulmuş­ duymuş ve 9 Mart 1973 de yapılan bir
tur. toplantıda bakan ve idareciler «ortaya
çıkan yeni karışıklıkların enternasyo­
Dünyanın mali tarihinde
nal para sisteminde acil tesirli bir re­
en manâlı olay forma gidilmesi gerektirdiği» konu­
Bretton-Woods anlaşmalarıyla ta­ sunda fikir birliğine varmışlardır.
nınan % 1 lik dalgalanma payı % 2,25 Böylece; değişim ilişkilerinde emni­
e çıkarılmıştır. yetli bir sistemin teessüsü üzerinde
Doların altına olduğu gibi yabancı ittifakla durularak «Beynelmilel para
dövize çevrilmesi de önlenmiştir. fonu 20 1er komitesinin «çalışmalarını
Bu durum karşısında İngiltere, İr­ süratlendirmesi istenmiştir. Bu yolda
landa, Danimarka, Norveç ve Ortak bir kararın uygunluğu itiraz kabul et­
Pazar üyesi ülkeler daha da ileri git­ mez. Ancak Bretton-Woods sisteminin
mek lüzumunu hissetmişler, 10 Nisan içine düştüğü hastalığı gidermek;
1972 de değişkenlik marjını yarıya in­ onun ne olduğunu bilmek, kendi bün­
dirmişlerdir. yesi içindeki bir bozukluktan ötürü
olarak altın veya doların ifade ettiği
bir parite tesbit etmekteydi. Üye ül­
keler altın veya yabancı dövizi eşitli­
ğin ancak -f % 1 ila - % 1 i arasında
değişebilen bir marj içerisinde alıp sa­
tabiliyorlardı. Ancak unutulmamalı ki
1944 yılında Amerika Birleşik Devlet­
leri milli para karşısında altın satabi­
len tek ülke durumundaydı.
Bu nedenle sistemi iki dereceli
bir değişim rejimi olarak görebiliriz.
Her para resmi değişim marjının hu­
dutlarına geldiği zaman dolara dönüş­
mekte, elde edilen dolarlarda aynı şe­
kil ve şartlar altında altın haline gel­
mekteydi.
Her bakımdan rasyonel
bir sistem
Böyle bir rejim; ödemeler denge­
sini sağlamak gibi en önemli ihtiyaca
cevap verebilmesi nedeniyle tam bir
rasyonellik gösterir.
Tespit edilen dalgalanma marjı
içinde değişim kurlarındaki farklılaş­
malar, milli değerlerle ölçülen dış fi­
yatlarla, iç fiyatlar arasında nisbi fiyat­
ların umumi bir değişikliğini meydana
getirir.
Ancak ticari veya mali sebeplerle
dış ödemeler dengesi bozulur; değişim
kurları tespit edilmiş sınırların sonuna
kadar itilirse, borçlu ülkenin alış gü­
cünün alacaklı ülke doğrultusunda sü­
rekli olarak akması şeklinde bir dönü­
şüm ortaya çıkar.
Böyle bir akım bir taraftan borçlu
ülkede genel talebi azaltırken, diğer
yandanda alacaklı ülkede isteği çoğal­
tır ve bu iki yönlü hareket sonucunda
ödemeler dengesinde yeniden eşitlik
teessüs eder.
İlk hareket olan değişimin dalga­
lanması ani ve sarih bir olay olup, de­
ğişim kurları belli sınırlara vardığı an­
da sona erer.
Alış gücünün transferi ise daha
ağır seyreden bir harekettir. İç fiyat­
larda yarattığı hareket neticesinde
zamanla tesirle- genişler ve borçlu ül-
ken'n ödemeler dengesi düzelir.
Bununla beraber bu sls+emin 1945
den bu yan;» Amerika Birleşik Devlet­
leri bünyesinde çalışmadığını görmek­
teyiz. Pıpa dönük kısa vadeli borçlar
devamlı yükselme kaydederek, 31 Ara­
lık 1972 tarihinde 80 milyar dolara
ulaşmıştır. (1945 de 7 milyar dolar)
Bu durum karşısında mekanizmanın
mevcut olmadığı söylenebilirini? Ha­
yır, mekanizma vardır; ancak çalış­
ması harici bir tesir nedeniyle aksa­
makta ve tesirli olamamaktadır.

27
 A R OEL.İK
KLİMA CİHAZIYLA

DAHA FAZLA
MÜŞTERİ
DAHA FAZLA
KAZANÇ
MAĞAZALAR,
OTEL
VE MOTELLER,
MUAYENEHANE
VE KLİNİKLER,
GAZİNO
ışmmmnn»<*nn**«i VE LOKANTALAR.
■»w »^» i m 22222! YAZIHANELER İÇİN
İDEAL
HAVA SERİNLETİCİ

w . v :.-- :- ^ y r r v ;

ARÇELİK KLİMA CİHAZI

İşyerinizin havasını sürekli olarak tazeler...
serin tutar - personelinizin ve m üşterilerinizin
sıcaktan bunalmasını önler
havadaki nem fazlasını giderdiği...
gürültü ve tozun içeriye girmesini önlediği için
m üşterilerinize ve personelinize
tem iz ve sakin bir ortam sağlar
İşyerinizin dekorasyonuna uygun düşecek
güzel ve modern bir görünüşe sahiptir
ARE 125 m odeli 90 • 135 m,3ARE 200 m odeli
120-195 m hacm indeki yeri soğutur ve havalandırır

İSO : 2980 Yeni A jans : 2471

 maktaydı. 1980 de ise katı yakıtların oranı
sadece % 13 olacak; petrol % 70 e yük­
selirken, kendisinden büyük ümitler bek­
lenen nükleer enerjinin bu sarfiyat için­
deki oram ancak % 5 civarına gelecektir.
Avrupa’da kullanılan petrol'ün % 95 i
dışarıdan gelmektedir. Bununda yarısından
fazlasını Yakın Doğu temin etmekte; geri
kalanı ise Libya, Cezayir, Nijerya, Venezü­
Ortak ella ve S. S. C. B. tarafından tamamlan­
maktadır. Dokuzların tükettiği toplam ener,
jinin % 66 sı gene dış kaynaklardan sağ­
bir lanırken; herhangi bir nedenle bu enerji
ithali kesildiği takdirde Avrupa’nın hiç ol­
mazsa 3 /5 oranında felce uğrayacağı açık­
korku: ça ortadadır.
Bu etüdden çıkarılacak bir diğer so.
nuçta şudur : Sevkiyatta bir aksama ol­
sislerin kurulması gereklidir. Uranyum pi­
yasasını kontrol etmek ve müşterek bir
istihsal politikası tesbit ederek Avrupa
ekonomik topluluğunun prodüktivesini yük­
seltmek amacıyla; komisyon üyelerinden
birinin başkanlığı altında, özel müessese­
ler ile halk kuruluşlarının temsilcilerinden
oluşan bir komite meydana getirilecektir.
Hidrokarbürler için çıkarılan bir tali­
mat; üye ülkelerin 30 Haziran 1973 tari­
hinden önce, ihtiyaç halinde kanuni güç­
lerini Ortak Pazar emrine vermelerini ön­
görmüştür: Stoklar üzerinden peşin olarak
alınan hisseler, harcamaların kısıtlanması,
fiatların ayarlanması...
Bundan başka komisyon 31 Aralıktan
önce, üretici ülkeler için yeni bir tedarik
politikası düzenleyecek, hakiki anlamda

ENERJİ masa dahi, dünya rezervlerinin durumu iç bir Ortak Pazar meydana getirerek nükleer
açıcı olmaktan çok uzaktır. Maden yatak­ enerji kullanımını destekleyecek ve çevre
ları % 70 oranında tükenmiş durumdadır; üzerinde ilk sonuçların incelenmesi işini

KRiZi atom enerjisi içinde pek büyük hayaller

beslenemez.
yürütecektir.
Görüldüğü gibi bunlar uzun vadeli
programlardır. Amerikan plânları ise der­
Bazı eksperler bu konuda aynı fikirde
hal kullanılma durumundadır. Amerika Bir­
değildirler. Onlara göre; halen işletilen
leşik Devletlerinde enerjinin % 42 sini tü.
veya işletilebilecek durumda olan rezervle­
keten endüstri için (Avrupada % 55} da­
rin tükenme oranı % 30 un üzerinde değil,
nışmanların Nixon'a gösterdikleri çareler
dir. Fakat Afrika ve Asya'nın kalkınma yo­
konomik ve ticari problemlerle bö­ şunlardır :

E lünmüş olan Fransız ve Amerikalıla­

rın herşeye rağmen ortak oldukları
bir konu, bir endişeleri vardır: Enerji kri­
zi.
Kaynakların tükenmeye yüz tuttuğu
bir sırada, enerjiye olan ihtiyaç şiddetle
artmaktadır. Şüphesiz bazı kimseler bu
krizi hafife alacak, daha öncede buna ben­
zer kritik devreler geçirildiğini ancak hiç­
bir zaman sonsuz olmadığını söyleyerek
omuz silkeceklerdir. Ancak 20. yüzyılın hiç
olmazsa bize istatistik bilimini öğrettiğini
ve bu rakamların pek yanılma gösterme­
yeceğini hatırlatalım.
Son haftalar içinde sanki bilhassa
ayarlanmış gibi, biri Avrupada diğeri ise
Amerika Birleşik Devletlerinde olmak üze­
re iki rapor yayınlanmıştır. «Avrupa Kon­
seyi» ve «Executive Office of the Presi-
dent»in eserleri olan raporlarda enerji kri­
zi ile ilgili rakamlar verilmekte, sarfiyatta
kısıtlamalar tatbik edilmezse 1980 yılında
sanayi alanında büyük bir darlık, hatta bir
kıtlığın söz konusu olabileceği ifade edil,
mektedir.
Suç petrole yükleniyor
Son asrın hızlı gelişmesi nasılki pet­
rolün enerji alanında tanıdığı büyük İm­
kânlara bağlanabilirse, önümüzdeki günle­
rin endişe getiren tereddütleride onun tü­
kenişiyle izah ediliyor. Her iki raporda da
petrole olan ifrat derecede bağlılığımız be­
lirtilmektedir.
Nitekim Avrupa Konseyinin raporuna
göre; dokuzlar’ın sarfettiği enerjinin % 60
ı petrol, % 21 i kömür,, % 4 ü linyit, % 9
u tabi gaz, % 5 i elektrik ve jeotermik
kaynaklar ve sadece % 1 i de nükleer yol­
larla elde edilmektedir.
Halbuki 1960 da kömür ve linyit ihti­
yacın % 59, petrol İse % 30 unu karşıla-
lundaki büyük ülkelerininde enerji ihtiyaç­
larını birgün farkedecekleri unutulmamalı­
dır.
— İhtiyacı % 10-15 civarında düşür,
mesi beklenen enerjiyi yüksek vergileme
yolu,
Amerika Birleşik Devletlerinde de du.
— İstihsal için yeni yöntemlerin ka­
mm aynı nisbette vahimdir. Nitekim ithal
bulü.
edilen miktar her beş senede bir iki kat
Enerjinin % 25 i de ulaştırma sektö­
artmakta, ülkenin emniyeti açısından her
ründe harcanmaktadır: Tek kişi taşıyan
yıl 10,7 milyar dolarlık petrolün tasarruf
özel araçlar senelik benzin sarfiyatının
edilmesi gerekmektedir. Halihazırda Ame­
% 56, iki veya daha fazla yolculu olanlar
rikan ilgilileri senede iki milyar dolarlık
ise % 26 sını sarfetmektedlrler. Otomobil,
sarfiyatı önleyecek bir kontrol planını
lerin benzin sarfiyatındaki oranı % 82 yi
etüd etmektedirler. Yüzde olarak Amerika
bulurken, bu rakam genel halk taşıtları
Birleşik Devletlerinin enerji tüketimi Av-
için % 14 ve diğer araçlar içinde sadece
rupanınkinden pek farklı sayılmaz: Öncelik
% 4 civarındadır. Beyaz saray eksperle­
% 44 ile petrolde olup; tabii gaz % 33, kö­
rine göre, küçük araba yapımını süratlen­
mür % 18, elektrik % 4,6 ve atom % 0,4
dirmek ve genel halk taşıtlarına öncelik
oranındadır. 1980 tahminlerine görede pet.
veren yollar açmak, f¡atlarını ucuzlatmak
rolün sarfiyat içindeki oranının pek düş­
vs. gibi tedbirlerle bunlara rağbet edilme­
meyeceği, ancak tabii gazın yerini yavaş
sini temin etmek gerekmektedir. Bunlara
yavaş nükleer enerjinin dolduracağı ifade
yaya ve bisikletliler için yeni yollar tahsis
edilmektedir (1980 de % 16). A. B. D. nîn
etmekte eklenirse, Amerikalıların sahip
milli yakıt rezervleri en geç 1980 senele­
oldukları alışkanlıklar konusunda bir dev.
rinde tükenmiş olacak, bu da ülkenin poli.
rimin lüzumu ortaya çıkıyor.
tik açıdan bir kriz içersine düşmesini ve
kararsız üreticilerin karşısında aciz kal. Ticari ve eviçi harcamalar konusunda
masını doğuracaktır. ortaya atılan fikirlerde hayli enteresandır:
İyi bir vatandaş odayı terkederken ışığı
Peki, kurtuluş çareleri ne olabilir? Av­
söndürmeli, perdelerini mümkün olduğu
rupa kıtası İçin konseyin gösterdiği çözüm
kadar açık tutmak suretiyle gün ışığından
yolu bugünkü eğilimin değiştirilmesi ve
azami istifadeyi sağlamalıdır. Ev ısısını
kömüre yeniden eski öneminin verilmesi
kışın dayanabileceği en alt seviyede tutar­
şeklindedir. Bugüne kadar kömür rezerve.
ken, yazın soğuk hava sistemini pek kul­
lerinin ancak % 4 lük bir kısmının kulla­
lanmamaya gayret etmeli, program biter
nıldığı ve üstelik rezervlerin halen Avrupa
bitmez televizyonunu kapatmalıdır.
toprağı altında bulunduğu bilinmektedir.
Evet, bütün bunlar şaka mı? Belki de
Gösterilen yol her ne kadar cesur bir ham­
bir dram... 1970-1980 arasında Amerika
le ise de, gerçek olmaktan uzak görün­
Birleşik Devletlerinde 13,1 milyon adet
mektedir.
yeni konut inşa edilecektir. Bu durumda
Buna mukabil A.E.T. komisyonunun
en ufak bir.vvatt-tasarrufu dahi önemli sa­
tavsiyeleri daha mantıki kabul edilebilir.
yılacaktır. O halde bu yazıyı okumanız bit-
Halihazırda eldeki tesisler 1980 senesin­
tiyse, lütfen lâmbanızı söndürme zahme­
den sonrası için gerekil uranyum ihtiyacı­
tinde bulununuz...
nı tedarik edecek kapasitede değildir; bu
nedenle uranyumu zenginleştiren yeni te­ «Le monde’dan derlenmiştir.»

29
 M A K IN A v« YEDEK P A R Ç A F A B R İK A S I^
İS T A N B U L - T e l : 2160 9 6 - 2 3 4 3 3 4

Mak. Yük. Müh. ULVİ AYTANÇ

(Technische Hochschule Darmstadt, 1956)
'■k •*
m

Rulolu Masa

Güğüm , tüp, paket, sandık v.s. nakli için

sayısız ava n ta jla rı olup arzuya göre seyyar

tip le ri im âl e d ilir.

* Personel tasarrufu

* Fabrikasyon hızının artması

* Yer tasarrufu

* M alzem e stoklama masrafının

azalması

* Fabrika içi intizam, em niyet

ve görüş artışının tem ini

Üniversal rulolu masa ve tasnif masası

* Makina imâli

* Rulolu M asalar

* Bant Konveyörler

* Seri im alât montaj hattı

* Çelik konstrüksiyon
Rulolu Masa
* Otom otiv endüstrisi yedek parçaları 180° lik d ö n ü şle r m üm kündür.

Sanayi Odası : 89374/34105

MAKİNA *• YEOIK PARÇA FABRIKASI^ £ ^ \
İSTANBUL-T*l: 11*01« - 234334 \ T/J
Bayram paşa - Rami Kışla Cad, Yeni Yol 7. A ra lık No. 3-5 İSTANBUL

İSO : 2990 Pazarlama A jansı : 9

 AKÜMÜLATÖRLERİN KİRALIDIR

MOBLE
KALORİFER
RADYATÖRLERİ
zerafet
ucuzluk
üstün kalite
kolaylık
garanti

AKÜMÜLATÖR PLASTİK v e ISI SANAYİİ

ANONİM ŞİRKETİ

53 38 28 53 36 53 53 36 54 44 16 42 w™

ISO : 2997 Basın B irliğ i : 930

BaşbakanOdamızı ziyaret elti
Başbakan ve Maliye Bakanı
birer konuşma yaptılar
B
aşbakanlığın daveti üzerine 30
Temmuz 1973 pazartesi günü
Odamızda günümüzün ekonomik
konularının tartışıldığı bir toplan­
tı yapılmıştır. Oda m eclisi Başkan ve
başkan vekilleri, yönetim kurulu üyeleri
ile İş Adamları Derneği Konsey başkanla-
rı ve Yürütme Kurulu üyelerinin katıldığı
toplantıda, Maliye Bakanı Sadık Tekin
M üftüoğlu, Devlet Bakanı İsmail Hakkı
Tekinel, Gençlik-Spor Bakanı C elâlettin
Coşkun ve İstanbul Valisi Namık Kemal
Şentürk de hazır bulunmuştur.
Saat: 11.00 de başlıyan toplantıda söz
alan konuşmacılar çe şitli ekonomik konu­
lara değinerek te n k it ve önerilerde bulun­
muş, daha sonra Başbakan Nalm Talû ile
Maliye Bakanı Sadık Tekin M üftüoğlu yap­
tıkları konuşmalarla, bu hususlara cevap
teşkil eden görüşlerini belirtm işlerdir.
Başbakan Nalm Talû bu kabil toplantı­
ların, m uhtelif sektörlere mensup çevre­
lerin fikirle rin in alınması yönünden büyük
faydalar sağladığına işaret ettikten sonra
şunları söylem iştir :
«— İfade ettiğiniz anlayış ve Türk
ekonomisine gösterdiğiniz güven, beni cid.
den memnun etti. Zira ben de aynı görüş
içindeyim. Biliyorsunuz, ben politikanın
içinde olmakla beraber partici bir politi­
kacı değilim. Onun için mümkün olabildi­
ği kadar meseleleri reel açıdan görmeye
gayret sarfettim. Ama memleketimizde
Başbakan Naim Talû Odamızda yapılan toplantıda konuşurken... Solda Maliye Bakanı Sadık Tekin Müftüoğlu, sağda ise
Oda Meclisi Başkanı Muhittin Gençarslan görülmektedir.
32
muhtelif şahıs ve zümreler, çeşitli gaye­
lerle ekonomiyi olduğundan farklı göster­
mek gayreti içindedir. Bundan kendileri­
nin belki bir menfaati vardır ama, Türk
ekonomisinin bir kazancı olduğunu san­
mıyorum. Görüşüm odurki, gerçekleri or­
taya koyalım, ama meseleleri yanlış isti­
kâmete götürmeyelim. Hepimizin gayesi­
nin bu memlekete hizmet olduğuna inanı­
yorum...»
Başbakan Naim Talû daha sonra bazı
rakamlar vererek İlg ilile rin bu rakkam-
ların ışığında daha rahat münakaşa yap­
mak imkânına sahip olabileceklerini b e lirt­
miş ve sözlerine şöyle devam e tm iş tir :
«— Zaman zaman memleketimizde
büyük para darlığı olduğundan bahsedil­
miştir. Şimdi size emisyon rakkamlarını
veriyorum: (İlk altı aylık rakkamlar :)
Emisyon rakamları :
1969 yılı - °/o 3,2; 1970 yılı % 4,9;
1971 yılı - °/o 1,1; 1972 yılı % 1,6 nis-
betinde düşüklük göstermesine rağmen,
1973 yılının ilk altı ayında bu nisbet %
3’lük bir artış göstermektedir.
Likidite’yi daha iyi gösteren bir ele­
man olan «Para arzı» na gelince durum
yine farklı değildir :
1969 yılı - % 0,9; 1970 yılı - % 6,9;
1971 yılı - % 0,5; 1972 yılı % 3,2; 1973
yılı -)- % 4,4 artış görülmektedir.
Banka kredilerine baktığımızda; 1969
% 9,4 artış, 1970 de % 1,4 eksiliş, 1971
de 1,4 artış, 1972 de % 8,3 artış, 1973
de % 8,5 artış tesbit edilmektedir.
Merkez Bankası kredilerine baktığı­
mızda; 1969 da 7,1 artış, 1970 de 2,5 artış,
1971 de 6,2 eksiliş, 1972 de 0,6 artış,
1973 de 7,7 artışın meydana geldiğini gö­
rürüz.
Bütün bu rakamlara baktıktan sonra
memlekette bir para arzı veya likidide
fıkdanından bahsetmeye imkân yoktur.
Hatta, taban fiatlarının ve yeni mahsulun
etkisiyle gelecek ayların munzam arzını
da dikkate alırsak, bir likidite darlığı ye­
rine, bir likidite fazlalığından bahsetmek
dahi mümkündür. Bizim için en mühim
mesele önümüzdeki aylarda meydana ge­
lebilecek bu şişkinliğin nasıl ortadan kal­
dırılabileceğidir.
Şimdi akla şöyle bir sual gelebilir ;
Bu artışlara rağmen fiat artışları söz ko­
nusudur. Bu önlenmediği takdirde bir
darlığın söz konusu olup olamıyacağı ile­
riye sürülebilir.
Bu suale cevap verebilmek için «Sa­
bit fiyatlarla para arzının seyrini» tesbit
ettirdim. İlk beş aylık para hacmini göste­
ren endeksler şu neticeleri göstermekte­
dir.
1969 yılı 96,8; 1970 de 93; 1971 de
89,1; 1972 de 93,3 ve 1973’ün ilk beş
ayında 94,7 dir.
Yukarıdaki rakamların tetkikinde sa­
bit fiyatlarla dahi bir likidite fazlalığının
mevcut olduğu açıklıkla görülmektedir.
Bu rakamlar karşısında halâ para darlığın­
dan bahsetmek bana göre imkânsızdır.»
 İHRACAT - İTHALÂT VE İSÇİ
DÖVİZLERİ
İhracat-İthalât ve önemli bir kalem
olan işçi dövizlerinin hareketlerine baktı­
ğımız zaman büyük bir gelişmenin mev­
cudiyetinin ortaya çıktığınada temas eden
Talû;
B— Haziran sonu itibariyle ihracatı­
mız 622 milyon dolara ulaşmış ve geçen
yıla kıyasla % 44 bir artış ifade etmek­
tedir. Geçen yıl bu rakam 431 milyon do.
lar, 1971 de ise 281 milyon dolar idi. Bü­
tün bunlar ihracatımızda büyük bir sıçra­
ma olduğunu göstermektedir.
İthalâtımız aynı devrede 959 milyon
dolara ulaşmıştır. Bu da geçen yılki raka­
ma kıyasla % 34'lük bir artışı ifada et­
mektedir.
Aynı devrede yurdumuza gelen işçi
dövizleri 447 milyon dolara ulaşmıştır. S ı
da % 78'lik bir artışa tekabül etmskis-
dir... demiştir.
Gerçek bir neticeye gitmek için tarı­
mı dışarıda bırakmak suretiyle G. S. M illi
hasılâ rakamlarının tesbit edildiğini be­
lirten Başbakan Talû şunları söylem iştir :
«'— Tarum hariç .tutulduğu takdirde
G. S. M. Hasılâ artışı 1969 yılında % 7,1;
1970 de °/o 6,2; 1971 de % 9,8; 1972 yı­
lında 10,4 ve 1973 senesinde % 11,1 dir.
Bu da son yıllarda sanayi sektörünün ge­
lişmesini ortaya çıkartmaktadır. Bu artış
nisbeti sanayi kesimi için şöyle tesbit
edilmiştir: 1969 da % 10,5; 1970 de çok
düşük bir artışla % 3,1; 1971 de 10,2;
1972 de 11,5 şu anda 1973 12,9. Sanayi
kesiminin 1970 den itibaren devamlı ar­
tan bir tempo içinde bulunduğu açıkça
görülmektedir.
Bu İncelememizi biraz daha detaya
indirerek, bizim için mühim olan İmalât
Başbakan Naim Talû Odamıza gelirken Yönetim Kurulu Başkanımız Ertuğrul Soysal
Sanayiine baktığımız zaman çok daha il­
tarafından karşılanıyor...
ginç rakamlar ortaya çıkmaktadır: 1969
da % 9,8; 1970 de % 3,7 artış, 1971 de mükemmel ekonomisi ile dünya üzerinde mız kapı kalmamıştır. Halen döviz
% 10,1 artış, 1972 de 12,5 artış ve 1973 hakkı olan yeri alacaktır. Yeter ki beklen­ rezervimiz 1 milyar 823 milyon dolara
de 14,1 artış. Buda imalât sanayiimizin medik anormâl hadiseler çıkmasın. Buna yükselmiştir. Buradan gelmek istediğim
nasıl bir artış ve hız içinde olduğunu inancım tamdır.» demiştir. nckta şudur: Geçmişte sanayileşmenin
açıkça göstermektedir.» en büyük dar boğazını teşkil eden finans­
Bütçe'nin iyi işlediğine de işaret MALİYE BAKANI S. TEKİN man güçlükleri bugün ortadan kalkmıştır.
eden Talû, mevcut rakamların ekonomimi­ MÜFTÜOĞLU’NUN Ancak şimdi daha başka dar boğazlar or­
zin sıhhat b elirtile rin i ifade ettiğini söy­ KONUŞMASI taya çıkmış ve iç finansman güçlükler!
lemiş ve; kendini hissettirmeye başlamıştır. Orta
Daha sonra söz alan Maliye Bakanı
«— Bütün bu rakamlara rağmen Müftüoğlu gerçekleri açıkça ortaya koyan vadeli krediler meselesi bu meyanda zik­
Türk ekonomisinin gidişinden endişe et­ konuşmacılara teşekkürlerini ifadeyle şun­ redilebilir. 1972 haziran sonu itibariyle
mek nasıl mümkün olabiliyor? Yatırımlar ları söyledi : 619 milyon liralık bir talep söz konusu
hızla ilerlemekte, kapasite kullanımı % «— Biz maliyeciler devlet gelirlerini, iken, bunun 213 milyon lirası gerçekleş­
80'e ulaşmıştır. Neticelerden Türk vatan­ gelir kaynaklarını kurutmak yerine, dev­ miştir. Halbuki bu yıl 1 milyar 999 mil­
daşı olarak hepimizin iftihar duymamız letin gelir kaynaklarını güçlendirerek ge­ yon liralık talebin 1 milyar 311 milyon
lâzımdır. Bütün dünya Türkiye’nin hür lişme sağlamanın temel ilke olduğuna lira gibi büyük bir kısmı karşılanmıştır.
demokratik nizam içinde hızla kalkınması­ inanmış bulunmaktayız. Bu espri içinde Bu yeterli midir? Kanaatimizce ha­
na hayranlıkla bakarken, biz bunu ortadan kanuni bazı tedbirlerin alınması gerekli­ yır. Bu noktada yapılacak iş şudur: Eko­
silmek için birbirimizle âdeta yarış etmek­ dir. nomi ve bilhassa refahı geniş halk kitle­
teyiz. Bundan kim ne kazanacaktır? Bun­ Gerçekten de istihsal vergisi iptidaî lerine yayma politikası anlayışı içinde,
lar bizim çalışma azim ve tempomuza te­ bir vergi olmak vasfından kurtulamamıştır. sosyal adaleti ve onun tamamlayıcısı olan
sir etmemektedir. Şimdi sizlerin de aynı Süratle Ortak Pazar'a giden bir yapı için­ sosyal güvenliği tesis ve idame ba­
düşünüş içinde bulunduğunu görmekle de vergi sisteminin süratle ıslâhının şart kımından halka açık anonim şirketlerin
memnunluk duyuyorum. olduğu aşikârdır Bugün Türk ekonomisi ve küçük halk tasarruflarının büyük sana­
İnandığım ve heryerde iftiharla söyle­ bir büyümenin ve gelişmenin içinde bir yi yatırımlarına yönelmesinin temini za­
diğim bir şeyi tekrarlamak istiyorum. 10 «patlama noktasına» gelmiştir. Geçmiş rureti, işverenler olarak sizleri ve hükü­
yıl sonra Türkiye 50 milyon nufusu ve yıllarda 5 dolar, 50 dolar için çalmadığı­ met olarak bizleri zorlayan bir gerçektir.»

33
 İşçilerinizin ayakkabı
DÜZELTME
problemini
Geçen sayıda yayınlanan rek­
lamımızda telefon numaramız
37 16 44 y e r i n e 37 16 14
bize bırakın!
olarak çıkmıştır. Düzeltir, özür ŞAFAK, günde 1 .0 0 0 çift ayakkabılık kapa­
dileriz.
sitesi ile Türkiye'nin en büyük ayakkabı fa b ­
rikasıdır.
17 değişik kadın ve erkek modeli ve özel­
likle çelik burunlu modeli ile Tofaş, Efes-Pil­
sen, Ereğli Dem ir Çelik ve Profilo gibi bü­
yük sanayi kuruluşlarının işçi ayakkabısı ih­
tiyacına cevap vermektedir.
Kaliteli ve sağlam ayakkabıları, çabuk tesli­
matı ve ödem e kolaylıklarıyla ŞAFAK, sizin
de işçi ayakkabısı problem inizi en uygun şe­
kilde çözüm lem ek için emrinizdedir. İlk fır­
satta İstanbul tem silciliğim izle temas ediniz.

FABRİKA SATIŞ MERKEZİ

B ahariye Caddesi 18 KADIKÖY
Tel. 3716 44

Kollektif Şirketi

İSO : 3004 A dm ar reklâm : 73387

ÇARÇABUK
PİŞEN LEZİZ

M A K A R

Türkiye'de yalnızca BEMA'da mevcut

özel dev tesisler sayesinde Berna makarnaları
yarı yarıya pişmiş olarak ,el değmeden
hazırlanmaktadır.Bu nedenle,lezzetine
doyum olmayan nefis BEMA makarnaları
REKLAM

en çabuk pişen makamadır.

İSTANBUL

İSO : 2971
ODADAN
HABERLER
Japon heyetinin
temasları

s< > y/l J

apon Telekomünikasyon istişare kurumu’na mensup 10 ki­
şilik bir heyet şehrimize gelm iştir. Bütün Japon teleko­
münikasyon şirketlerini bünyesinde toplayan kurumun
yetkilileri şehrimizde te tkik ve incelemelerde bulunmuşlar ve bu
a r a d a Telefon Başmüdürlüğü ile TRT yetkilileriyle de görüşmüş­
lerdir.

israiBU
Japon heyeti ayrıca şehrimizde kendi konularıyla ilg ili tesis
ve fabrikaları da gezmişlerdir.

Hannover Makina
snnnvi fuarı
U
luslararası Makina ve avadanlık İHA 1973 fuarı 18-27 Ey.

SERGİLERİ
lül tarihleri arasında Almanyanın Hannover şehrinde
açılacaktır.
Fuar dolayısıyla Hannover’e özel uçak seferleri konulmuş
bulunmaktadır.
Büyük bir ilgi gören Fuar için Zürih'ten Hannover’e devamlı
uçak servisi hizmete girecektir.

O
damız tarafından Cumhuriyetin 50. nci Yıldönümü dolayı-
siyle tertiplenen «50. nci yıl İstanbul Sanayi Sergileri» nin Böhler Fabrikasının
hazırlıkları ilerlem ektedir. Cumhuriyetimizin 50. Yıldönü.
mü gibi müstesna bir olaya yakışır şekilde olması için her türlü
itina gösterilm ektedir. Bütün İstanbul sanayi kuruluşlarına açık yüksek seviyede
bulunan «İstanbul Sanayi Sergileri» 27 Eylül-31 Ekim 1973 tarih­
leri arasında açılacaktır. Sergilerin birincisi, Spor ve Sergi Sara­
yında Taşıt Makina ve Metal Sanayii, İkincisi, İ. T. Ü. Taşkışla kaynak semineri
binasında Kimya, Gıda, Tekstil, Yapı, Giyim ve Basım sanayii

olacaktır. Türk sanayileşme hamlesini en iyi şekilde gösterecek
olan bu sergilere İstanbul sanayicileri bütün imkânları ile katıl,
maktadırlar. Sergilerin hazırlık çalışmalarını ve organizasyonunu
Odamız üzerine almış bulunmaktadır. Sergilerde sanayi kuruluş­
ları 50. ci yıla kadarki gelişim lerini yazı, fotoğraf, grafiklerle
gösterecekler, ayrıca kendi imal e ttikle ri mamulleri de teşhir
edeceklerdir. Sergiler şimdiye kadar yapılan bütün Sanayi Ser­
gilerinden daha geniş çapta olacak ve gelişen sanayimizin im.
kânları ve yurt ekonomisine yaptığı büyük katkılar belirtilecek­
tir.
B
öhler Elektrod Fabrikası yetkilileri ile M illî Eğitim Bakan­
lığı Erkek Yüksek Teknik Öğretim Genel Müdürlüğünün
b irlikte düzenlediği «BÖHLER Kaynat Eğitimi ve A raştır­
ma Merkezinde» 15 gün süreli yüksek seviyede bir kaynak se­
mineri başarı ile yapılmıştır.
M illî Eğitim Bakanlığı tem silcisi Sayın Zeynel Yüksel’in baş­
kanlığında Sanat Enstitülerimizin kaynakla ilg ili metal işleri öğ­
retmenleri ile Özel ve Kamu kesiminde görevli Mühendislerin
büyük bir ilgi ile izledikleri seminer üç bölümden meydana gel­
m iştir.

35
 AMERİKA

AVRUPA

ORTADOĞU

ve

AVUSTRALYA’YA

YAPTIĞI İHRACATLA

DÜNYA C AM PAZARLARINA GİREN ŞİRKET

KRİSTAL, DÜZ VE RENKLİ C A M D A N ZÜCCACİYE, ALEVE VE ATEŞE

D A Y AN IKLI NÖTR C A M D A N C A M LABORATUVAR MALZEMELERİ, EV

VE A Y D IN L A T M A EŞYASI, C A M BORU, C A M ÇUBUK, RENKLİ VE

RENKSİZ ŞİŞE VE SIN AÎ C A M KAPLAR, İNŞAAT M ALZEM ESİ, PENCERE

C A M I, EMPRİME C A M , TELLİ C A M , DÜZ VE BOMBELİ OTO KIR ILM AZ

C A M I, FİBROCAM (C A M T Ü LÜ ), CAM PAM UĞU VE İPLİĞİ

İM A LÂ T IY LA BÜTÜN TÜRKİYE’NİN HİZMETİNDE.

V . iPasaAaAcJt— . 'Tjthrukcnm. , rTnpkjxpjL . . T~ıA h n r n rn

ISO. 2987
 İl m im SANAYİLER
ana meslek gruplarına göre dağılışı aşa­ Kimya Sanayii ile ilg ili onüç firmanın
Temmuz ayında ğıda açıklanmıştır.
Gıda Sanayii ile ilg ili iki firmanın 0-
sermayeleri toplamı, 113.001.000,—
işçi sayıları 249 ve muharrik kuvvet mik­
TL.,

Odamıza 37 fiıma
damıza KURULUŞ HALİNDE kaydı yapıl­ tarları 915 HP. dir. Bu firmalardan altısı
mış olup, sermayeleri toplamı, ferdi firm a, üçü K ollektif Şirket biri Limi­
185.000.000,— TL olup, her iki firm a da ted Şirket, üçü de Anonim Ş irkettir.

kaydoldu Anonim Şirket niteliğindedir.

Mensucat Sanayiinde faaliyet göste­
ren onbir firmanın sermayeleri toplamı
Diğer Sanayi kollarında faaliyet gös­
teren iki firmanın sermayeleri toplamı
350.000,— TL., işçi sayıları 40 ve muhar­

T
emmuz ayında sermayeleri topla­
mı 319.625.000,— TL. olan 37 fir ­
manın Odamıza kaydı yapılmıştır.
Bir kısmı yeni kuruluş mahiyetinde o-
lan, bir kısmı da ötedenberi imalâtla iş ti­
gal ederken sınaî faaliyete geçen bu fir ­
maların muharrik kuvvet toplamı, 1.679
HP. olup, işyerlerinde 677 işçi çalışmak­
tadır.
Odamıza yeni kaydolunan işyerlerinin
4.350.000,— TL., işçi sayıları 156 ve mu­
harrik m iktarları 301 HP. dir. Bu firm alar­
dan altısı ferdi firm a, dördü K ollektif Şir­
ket, biri de Komandit Ş irkettir.
Metal Sanayiinde faaliyet gösteren
dokuz firmanın sermayeleri toplamı
16.924.000,— TL., işçi sayıları 232 ve mu­
harrik kuvvet m iktarları 413 HP. dir. Bu
firmalardan dördü ferdi firm a, biri Kollek­
t if Şirket, dördü de Anonim Ş irkettir.
rik kuvvet miktarları 50 HP. dir. Bu fir ­
malardan biri ferdi, diğeri Komandit Şir­
kettir.
Yukarıda açıklandığı gibi. Temmuz
ayında Odamıza kaydolunan 37 firmadan
onyedisi ferdi firma, sekizi Kollektif Şir­
ket, ikisi Komandit Şirket, biri Limited
Şirket dokuzu da Anonim Şirket niteliğin­
dedir.

Plastik kaplı tel*'

v \ \ \ \ \ I I I I , * / / . 4 / — \M

ENDÜSRTIveTICARET
F a b :7 1 4 9 5 1 M a ğ :2 7 0 8 6 0

Kumaş Kaplama sanayi için TOZ POLİETİLEN

g • " İ ^ ealav rt» MruMuHfnı

-------- ------- - I mevcudumuz vardır.______________________

YENİ LONDRA ASVALTI ÇOBAN ÇEŞME DURAĞI NO. : 9 ŞİRİNEVLER- BAKIRKÖY

ISO : 2978
37
 İNŞAAT VE TİCARET
SANAYİİ
LTD. ŞTİ

KOMPLE ENDÜSTRİYEL YAPILAR

ÖZELLİK A R ZE D E N TESİSLER
HER NEVİ İNŞAAT İŞLERİ
YERLİ İMALAT VE MEKANİK
MONTAJ

MERKEZ GÜMÜŞSÜYÜ CAD 28/5 TAKSİM • İSTANBUL

TELEKS İST 22398 HAKO-TR
TEKNİK BÜRO MENEKŞE SO.5/6 YENİŞEHİR - ANKARA
TELEKS ANK 42201 KTLM-TR
TELGRAF KUTLUTAŞLİM

İSO : 2986

servetinizin teminatı
Alman normlarına
göre fabrikamızda imal edilen

BEKÇİ KONTROL SAATLERİ

Fabrikaların,depoların,
bankaların, hastanelerin vs. işyerlerinin
YANGIN / HIRSIZLIK SABOTAJ/dan
tam olarak korunmasını
garantiler, v
TOPTAN SATIŞ İMAL EDEN 18 AY GARANTİ
94NAJANS

KONYALI SAAT DEPOSU SAAT SANAYİİ VE BOL YEDEK PARÇA

M . NALÇACI TİCARET LİM İTE D MUNTAZAM BAKIM SERVİSİ
Hamidiye cad. no. 55 ŞİRKETİ
Sirkeci - İstanbul Topkapı -İstanbul
tel: 27 68 40

İSO : 2991
22 81 53
J
A jans tü r : 3578

Alışkanlık
Endüstri dünyasında bilhassa tek­
nik işletmecilerin kolay kolay vazgeçe­
medikleri bir husus alışkanlıklarıdır.
Tahsil döneminden sonra atıldıkları
iş hayatında gördükleri senelerin geç­
mesi ile onlarda çözülmez bir bağ, vaz­
geçilmez bir arzu haline girer. Sene­
lerce sonra dahi devresinde gördüğü
vanayı, flenci, dirseği iş hayatının ilk
günündeki ismi ile anar ve şeklin di­
mağında bıraktığı izleri başka bir va­
nada veya dirsekte bulamadığı için
karşısına çıkacak olan en yeni ve en
pratik bir şekli ilk anda itiraz ile karşı­
lar.
İşletmeci bu şekli ilede biraz hak­
lıdır. Zira;
İş saatlerinin ağırlığı, zaman azlığı
ve imalat problemleri ile gerçektende
dolu hale gelmiş bir kimsenin ayrıca
dünya literatürünü takip etme güçlüğü
her zaman mevcuttur.
Ayrıca teknik yönden o anda bir
sıkıntısı olmadığına göre buna neye za­
man ayırsın.
Diğer önemli bir husus insanların
huylarını değiştirmek istememeleridir.
Bu yönü tamamen psikolojiktir. İnsan­
lar alışkanlıklarından kolay kolay vaz­
geçemedikleri içindirki kendilerine su­
nulacak olan bir değişiklik fikrini pekte
hoş karşılamazlar.
Ancak şunuda unutmamalıdırki a-
lışkanlıklar yüzünden başarısızlığa uğ­
ramış bir çok endüstri kolları, bu fikir­
lerinden sıyrıldıklarında yenilik ile ku­
cak kucağa başarı hedeflerine doğru
yo! almaktadır.
Bu fikir sanayicinin <ç bünyesinde
olduğu gibi imalatının piyasaya arzın­
da da vaı ittir.
Yeniliğim izi tanıtacak yön ne ol­
malıdır?
1) M üşter'rize arz ettiğiniz malın
alışkanlıklarına uygun olduğunu
gösteriniz.
2) Satacağınız, sanayi mamulleri­
nin yeniliğinden pek az söz edi­
niz.
Odadan Haberler ..
3) Satış yapılacak olana daha ev­
vel yapmış olduğu alış veriş­
lerde aldatılmış olduğuna dair
sözler söylemeyiniz.
4) M üşteriniz ile konuşurken, tek­
nik işletm e usullerinde ve da­
ha başka konularımda tenkit
eder gibi bir hava yaratmayı­
nız.
5) M üşterinizin hayatta hiç bir 50. Yıl
kimseyi, yalnızca kendini dü­
şündüğünü unutmayınız. amblemi
6) Malı satacağınız kimseyi kendi
düşüncelerinizle ortak etmeye
C
umhuriyetimizin 50. yıl dönümü ha­
çalışınız. zırlıkları ilerlem ektedir. 50. yıl do­
layısıyla yapılan amblem yarışma­
Burada varılan sonuç;
sında yukarıdaki amblem birinci olarak ka­
Duyguların bütün alış verişlerde bul edilm iştir. 50. yılın kutlanması ile ilgili
rol oynadığıdır! her türlü baskı, yazışma, afiş, ilân, pano
Müşterinize teknik gelişmelere ait ve rozetler’de bu amblem kullanılacağı gi­
bilgiler gönderiniz. Kuracağınız dost­ bi, ihracat yapacak firm alar da malları
luklar ile onu alışkanlıklarından kısmen üzerine bu amblemi basabileceklerdir.
vazgeçilebilirsiniz.
Üstünüz pırıl pırıl, fiziki yapınız ile
tertemiz, ayakkabılarınız gıcır gıcır,
konuşmalarınız ile itimat telkin ediyor
ve müşterinizin şahsi çıkar duygularını
uyandırabiliyorsanız,
Sattığınız mala ihtiyacı olduğuna
İkna edebiliyorsanız,
İtirazları inandırıcı bir biçimde
çürütebiliyorsanız,
Müşterinin dikkatini çekebiliyorsa-
nız,
Lüzumsuz teferruata kaçmıyorsa­
nız, müşteriyi alışkanlıklarından çoğun­
lukla vazgeçirdiniz demektir. Müşteri­
niz alışkanlıklarından kısa bir dönem
sonra vazgeçecektir.
Unutmayınız;
Alışkanlığı ortadan kaldırmak veya
başka bir tabirle bir yeniliği lanse et­
mek için tek yol,
Teklif edilen mamulün belli bir
alışkanlığın geliştirilmiş biçimi olduğu­
nu telkin etmektir. Göreceksiniz ki;
Arkadaşımız Uluç
Neticeden hem siz, hem de o özgener i kaybettik
memnun kalacaktır. damız mensuplarından İstatistik
O Servisinin kıymetli elemanı arkada­
şımız Uluç Özgener'i kaybetmiş bu.
Semih M A L T A lunuyoruz. Uzun zamandan beri tedavi gö­
ren arkadaşımız dürüstlüğü ile temayüz et­
miştir. Genç yaşında kaybettiğimiz arka­
daşımıza tanrıdan rahmet, ailesi ve Oda­
mız mensuplarına başsağlığı dileriz.
39
 ULUSLAR ARASI

FRANKFURT1973ST TO S0N
R1HUFU
ARI H I I

26 Ağustos ta açılacak ve 4 gün sürecektir. Çe­
şitli ülkelerle ithalat ve ihracatınızı geliştirmek
için Müzik aletleri, büro levazımatı, el işleri,
cam, taş ve porselen mamuller, mücevherat ve
hediyelik eşya, tü tü n endüstrisi eşyası, mobilya
reklâm eşyası v. s. teşhir edilen bu sergiyi
ziyaretinizi bekleriz.
Tamamlayıcı malumat için aşağıdaki mümessil­
liğimize müracaat etmenizi rica ederiz.
T ü rk iy e fa h r î m ü m e s s ili :
SÜ H A FAZLI TAYLAN
Orak Ticaret ve Sanayi Evi
C u m h u riy e t C a d . 14/11 T el : 4 0 68 70
Şişli - İstanbul

ISO : 3009 Basın ilân : 32091

■ H BM 39
-------------------------- — — -

HER TÜRLÜ SANAYİ TESİSİ İÇİN

0,5HP gücden 100HP güce

10d/ddan 400d/dya kadar
220/380 Volt
R E D Ü K T Ö R L Ü Flektrik
M o to rla rı ve M otorsuz
REDÜKTÛRLER
hazır olarak
stokumuzda mevcuttur

M ak in a M ühendisi
ZARE B E D E Y A N
Azapkapı Talaşcılar Sok. 4 Karaköy Tel: 44 52 95-44 27 70

İSO : 2968
 Oda dan haberler
Temmuz ayındaki sanayi M otor havalandırma
pervanesi 20.000 Adet 8.175,45 F.Almanya
ürünleri ihracatı ( * ) Oto radyatör peteği 50 Adet 819,— Kıbrıs
K alorifer kazanı (Komple) 3 Adet 7.254,— Irak
Değer Tutarı Bütangazı ocağı 2.008 Adet 11.168,— Lübnan
Sanayi Ürünü M iktar (FOB) S Ülke Tartı terazisi 50 Adet 375.— İngiltere
Çeşitli konserveler 65.340 Kutu 23.121,23 Avusturya Çeşitli çelikparçalar a) Çeşitli
F.Almanya b) 155.558 Kg. 103.352,54 F.Almanya
Pamuk ipliği 306.643 Kg. 486,733,17 F.Almanya Çeşitli madensel
Hollanda borular 2.884.089 Kg. 655.182,62 F.Almanya
İngiltere Irak
İsviçre Kıbrıs
İtalya Lübnan
Pamuklu dokuma 172.286 Mt. 160.876,95 Avusturya Suriye
Belçika
Boru ekleme parçaları 148.900 Adet 16.357,79 Yunanistan
F.Almanya
Madensel kaplamal: şe rit 12.000 Kg. 3.621,66 Kıbrıs
Finlandiya
Yunanistan
İsveç
İsviçre Saç boru ve p ro fille r 213.500 Mt. 44.057,— Kuveyt
İtalya Nlkelâjlı perde rayı 3.242 Takım 8.583,78 Irak
Kıbrıs Ç eşitli zincir a) 22.815 Mt. 9.755,03 A.B.D
Lübnan b) 12.000 Kg. İran
Pamuklu hambez 61.514 M t. 38.855,84 İtalya Çelik t^ı halat 28.809 Kg. 13.412,56 Lübnan
Pamuklu giyim eşyası 3.385 Adet 11.273,51 A.B.D. Banyo küveti 31 Adet 1.125,— S.Arabistan
Fransa Çelik eğe 40.760 Adet 16.663.75 F.Almanya
Sentetik iplik 2.893 Kg. 9.476,74 İspanya 137.148 Kg. 180.499,67 Avusturya
Alüminyum profille
Kıbrıs F.Almanya
Sentetik dokuma 717 Mt. 3.510,85 İsviçre İsviçre
Sentetik/Sun'i karışımı Kuveyt
kumaş 58.072 Mt. 101.714,75 F.AImanya Lübnan
Hollanda
Porselen duy 100.000 Adet 2.630,87 F.Almanya
Lübnan
Gramofon plâğı 485 Adet 294,01 Kıbrıs
Sentetik dantel kumaş 455 Kg. 2.730,30 Irak
Çerçevelik ağaç çubuk 26.000 Mt. 8.650,— İsrail
Tül perde a) 8.224 Mt. 25.621,45 İsveç
Kauçuk süngerli sandalet 10.350 Ç ift 5.691,78 F.Almanya
b) 38.760 M2 Kıbrıs Kıbrıs
Kuveyt
Aydınlatma ampulü 72.260 Adet 15.083.40 İsrail
Libya
Cam mozaik 228 M2 780,44 Danimarka
Mayi klor 52.450 Kg. 8.182,05 Irak
Kıbrıs
Argon gazı 936 M3 1.404,— İsrail
Tarımsal mücadele ilâcı 326.506 Kg. 164.652,56 Fransa Seramik sağlık tesisatı
malzemeleri 278 Adet 1.433,50 S.Arabistan
İran
Pakistan Karofayans 1.125.000 Adet 30.676,43 F.Almanya
Suriye Hollanda
Tıbbi ilâç 196.750 Adet 20.387,17 F. Almanya Porselen süs eşyası 135 Adet 2.259,57 A.B.D.
Kıbrıs Avusturya
Japonya
Tıbbi ilâç hammaddesi 115 Kg. 49.558,98 İsviçre
İran Ürdün
İzolasyon maddesi (M ayi) 5.000 Kg. 1.68?'
Madensel yüzeyleri Ç eşitli cam eşya 612.425 Adet 74.237,61 Avustralya
F.Almanya
temizleme tozu 2.000 Kg. 8.214,20 İran
Lübnan Kıbrıs
Temizleme tozu 1.000 Kg. 112,82
Lübnan Lübnan
Tuvalet sabunu 600 Kg. 385,23
Şehirlerarası yolcu Pencere camı 122.262 M2 109.187,87 A.B.D.
otobüsü 4 Adet 87.320,— Dominik İtalya
Buzdolabı 314 A det 37.125,27 İtalya Libya
Lübnan Lübnan
Dikiş makinası ve Toplam: 2.648.208,53 (FOB) $
akşamı 5.962 Adet 73.937,63 Fildişi Sah.
Irak, Gana
Iran (*) Listede yer alan bilgiler .tescil işlemleri yalnız Odamız
Lübnan kanalıyla yapılan ihracatçı üyelerimize aittir. Bu liste, ih­
Nijerya racatçı, üyelerimiz ile İlgili çıkış Gümrük Müdürlüklerinin
Senegal Temmuz ayı içinde Odamıza bildirdikleri fiilî ihracat ra­
Zaire kamlarına göre derlenmiştir.

41
evet,teknik problemlerinizi biz çözelim.
H er te k n ik p ro b le m in iz h akkında b izle görüş­
m e k te fayda v a rd ır.D ü n y a n ın ta n ıd ığ ı H C İ İ İ C G İ
U . C ie D üsseldorf firm a s ın ın bütün te k n ik b ilg ile ri,
la b o ra tu a r çalışm a ve a ra ş tırm a la rı sizlere fayd alı
o lm a k için ayağ ın ıza kad ar g e tirilm e k te d ir.
T ü r k - H e n k e l m ensucat, d e ri, gıda ve
m e ta l sanayiinin, s e n te tik y a p ış tırıc ı ve diğer
k im y e v i m a d d e le ri ile sanayii k o lla rın ın
h iz m e tin d e d ir.

İstanb ul ( m e r k e z ) T e l.: 46 61 95 ç ift hat

A n k a ra T e l.: 11 4 0 3 1
A dana T e l.: 67 69 İz m ir T e l.: 31 898
P. K. 24 0 Şişli T île k s : 302 H e n k e l - İstanbu I

¡SO : 2983

Krediler kısıldığı holde
Avrupodo enflâsyon korkosu
bütün şiddetiyle devam ediyor
atı Almanya, İngiltere ve ABD'de
B faiz nispetleri rekor seviyeye ulaş­
mıştır. Almanya’da bir gecede
% 30’a kadar çıkan faiz nispetlerinde en
az % 18 değerinde bir yükseliş olmuştur.
Almanya’da tek hedef diğer tedbirle­
rin yanısıra paranın tedavül hızını keserek
enflasyona biraz olsun mani olmaktır. İn­
giltere ve A.B.D.'de yüksek faiz nispetleri
yalnızca enflasyona karşı bir vasıta ol­
makla kalmayıp dahilde yüksek faize bağ­
lanan sermayenin dış piyasaya akmasını
önleyerek dolar ve sterlinin kambiyo fiyat­
larına da destek olmaktadır.
Enflasyonu önleme tedbirlerine ABD
ve Ortak Pazar ülkelerinde aynı oranda ih­
tiyaç duyulmaktadır. Fakat o eski günlerin
% 3 oranındaki enflasyonuna dönüş ola­
naksızdır. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma
Teşkilâtı’nda (OECD) uzman bir grubun
altı ayda bir çıkardığı «Ekonomiye Bakış»
adlı dergisinde fiyatların düşme ihtimali­
nin kesinlikle ortadan kalkmış olduğu bil­
dirilmektedir.
Şüphe yoktur ki bugünlerde hüküm
sürmekte olan yüksek faiz politikası eko­
nomik gelişme hızını azaltacak ve işsizliği
arttıracaktır. Ekonomik İşbirliği ve Kalkın­
ma Teşkilâtının gözlemlerine göre 1970-71
«sükûnet» devresinde enflasyon ve işsiz­
lik arasındaki mübadele düşünüldüğünden
teneke kutu
probleminiz mi
i var?
C
jD
O Kat.1 Dai.1 Karaköy/İst.Tel: 4 9 9 4 1 8 - 4 4 9 7 4 4
o
00
o
cn
geçmişte İngiltere ve ABD'de görülen bü­
yük işsizlik oranına rağmen fiyatlarda her­
hangi bir düşüş olmaması, Alman markı­
nın birkaç revalüasyona rağmen Alman
işdünyasında ümidedilen etkiyi göstere­
memesi yukarıda sözü geçen klâsik eko­
nomik tedbirlerin başarısızlığına örnekler
teşkil etmektedirler.
Gıda maddeleri fiyatlarının düşmeme­
si, iktisatçıların yanıldığını ispatlamakta­
dır. ABD’nin tarım mahsulleri ihracatını
sıkı gümrük kurallarına bağlaması ve
çok pahalıya mal olmuş ve fiyat düşmele­
riyle kavuşulan rahatlık küçük çapta ve
kısa süreli olmuştur.
Ortak Pazar'ın gümrük tarifelerini yükselt­
mesi ile gıda maddeleri fiyatlarında daha
Bu teşkilâtın raporunda dikkati çeken da artış beklenmektedir.
bir nokta da uzmanlarının ekonomide ge­ OECD uzmanlarının görüşüne göre du­
leneksel çözüm yollarına olan güvençleri­ rum göründüğünden daha ciddidir. Sınaî
nin sarsılmış olmasıdır. mamul fiyatlarının tahmin edilenden daha
büyük bir hızla arttığını ve ancak klâsik
Klâsik çözüm yollarının bir netice sağ­
ekonomi kurallarından daha etkin çözüm
lamaması şimdiki neslin çok aceleci ve
yolları tatbik edilirse, çıkmaza son veri­
gayeye ulaşma yolunda sabırsız olmasın­
lebileceğine değinen uzmanlar devamla,
dan ileri gelmektedir. Para bunalımlarıyla
hükümetlerin işsizlik yerine enflâsyonu
yoğrulmuş olan geçen nesille şimdiki ara­
tercih etmekte hakkı olduklarını belirtmiş­
sında en güzel kıyaslama örneği 1968 yı­
lerdir. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teş­
lında ABD’nln tüketim sarfını önlemek ve
kilâtının da 'belirttiği gibi ülkeler fiyat
enflasyonu matetmek için koyduğu % 10
ve ücret artışlarını kontrolde kaçınılmaz
tutarındaki istihlâk vergisinin uygulanma­
olarak daha direkt metodlar kullanmak
ğa başlandığı zaman görülmüştür. Yeni
zorundadırlar. Bütün iktisatçıların birleş­
nesil tüketicileri harcamalarında hiçbir kıs­
tikleri nokta ise İktisadî kontrol mekaniz­
ma yapmadan sadece daha az para birik­
malarının en çok kısa dönemlerde çalış­
tirm eğe başlamışlardır. Bu şekilde sur-
tıkları, uzun vadede az tesirli oldukları­
tax’ın bütün amacı y itirilm iş tir.
dır.
Eski nazariyeleri sarsan başka etken­
Bu şüpheci görüşle, sermayedarlar
lerde bulunmaktadır. Seçmenlerin artan
uzun vadeli yatırımlara girişmekten çekin­
üm itlerine cevap vermekle sorumlu hükü­
mektedirler. Giderek yüksek faizli ve
m etler işsizliği arttırıcı ve halk hizmetle­
kısa vadeli yatırımlar ABD iç piyasasında
rini kısıtlayıcı ekonomi politikalarını uygu­
olduğu gibi Avrupa para, piyasasında da
lamaktan kaçınmaktadırlar. Bunun yanısıra
cazip görülmektedir.
çok uluslu şirke tle r ve sendikalar meka­
nizması da dünya piyasasını yenilemekte­
dirler.
Bu noktadan hareket ederek yakın Derleyen : Ülkü DEMİRTÜRK
Teneke kutu ile ilgili her türlü
problemleriniz için
AMİR Teneke Kutu Sanayii
emrinizde olup her tip oo
co
ve her boy siparişlerinizi
kabul etmektedir. cn
c
co
c
0)
O
c ’cKj T TENEKE K U T U SA NAYİİ
M ERKEZ: Eski Gümrük Sok. Abacı Han No:83
Fabrika:27 08 8 3 - 2 6 28 31
43
 G E L E C E Ğ E E N E M İN Y O L

TİVİ reklam

EDİRNE’den KARS’a kadar yurdun her köşesinde hizmetinizde

İSO : 2981
 Oda dan haberler

İSRAİL 25.137,40 Argon gazı, çerçevelik ağaç çu­

ülkelere göre İSVEÇ 70.985,01

buk, aydınlatma ampulü.
Pamuklu dokuma, tü l perde.

Temmuz ayı İSVİÇRE 173.612,94 Pamuk ipliği, pamuklu dokuma

sentetik dokuma, tıbbî
hammaddesi, aluminyum pro­
ilâç

ihracatı İTALYA 454.489,65

filler.
Pamuklu hambez, buzdolabı, pa­
muk ipliği, pamuklu dokuma
JAPONYA 478,66 Porselen süs eşyası.
KIBRIS 51.406,02 Pamuklu dokuma, sentetik iplik
Değer Tutarı tül perde, tıbbi ilâç, oto radya­
Ülkeler (Fob $) İhraç olunan ürünler tö r peteği, çeşitli madeni boru­
lar, madeni kaplamalı şeritler,
A B. D. 47.170,04 Pamuklu konfeksiyon eşyası,
gramofon plağı, kauçuk sün­
çeşitli zincir porselen süs eş­
gerli sandalet cam mozaik çe­
yası, pencere camı.
ş itli cam eşya.
AVUSTURYA 17.646,71 Çeşitli konserveler, pamuklu
KUVEYT 78.566,33 Tül perde, saçdan mamul boru
dokuma Aluminyum profiller, ve p rofiller, alüminyum pro fil­
porselen süs eşyası. ler.
AVUSTRALYA 1.227,24 Çeşitli cam eşya. LİBYA 11.890,88 Tül perde, pencere camı.
BELÇİKA 14.660,15 Pamuklu dokuma LÜBNAN 189.937,42 Sentetik-sunî karışımı kumaş,
DANİMARKA 219,24 Cam mozaik Pamuklu dokuma, temizleme to­
DOMİNİK zu, tuvalet sabunu, buzdolabı,
CUMHURİYETİ 87.320,— Şehirlerarası otobüs dikiş makinası ve akşamı bütan
F. ALMANYA 813.877.21 Çeşitli konserveler, pamuk ip­ gazı ocağı çeşitli madenî boru­
liği sentetik sunî karışımı ku­ lar, çelik tel halat, aluminyum
maş, pamuklu dokuma, tıbbî profiller, çeşitli cam eşya, pen­
ilâç,m otor havalandırma perva­ cere camı.
neleri, çeşitli çelik parçalar, NİJERYA 12.107,— Dikiş makinası ve akşamı.
çeşitli, madensel borular çelik PAKİSTAN 23.68(2,96 Tarımsal mücadele ilâcı.
eğe, aluminyum p rofiller, por­ Banyo küveti, seramik sıhhi
S. ARABİSTAN 2.558,50
selen duy, kauçuk süngerli tesisat malzemeleri.
sandalet, karofayans, çeşitli
SENEGAL 1.141,18 Dikiş makinası ve akşamı.
cam eşya
FİLDİŞİ SAHİLİ SURİYE 180.383,95 Tarımsal mücadele ilâcı, çeşitli
11.840,95 Dikiş makinası ve akşamı.
madenî borular.
FİNLANDİYA 6.069,50 Pamuklu dokuma
ÜRDÜN 824,10 Porselen süs eşyası.
FRANSA 10.905,5? Pamuklu giyim eşyası, tarımsal
YUNANİSTAN 18.502,23 Boru ekleme parçalan, madeni
mücadele ilâcı.
kaplamalı şeritler.
GANA 266,41 Dikiş makinası ve akşamı.
ZAİRE 1.552,— Dikiş makinası ve akşamı.
HOLLANDA 101.306,24 Pamuk ipliği, sentetik sunî ka­
Toplam 2.648.208.53 (Fob) $
rışımı kumaş, karofayans.
IRAK 77.248,26 Sentetikten mamul band dantel
mayi, klor, dikiş makinası ve ÜLKELERE GÖRE İHRACAT DÖKÜMÜ
akşamı, kalorifer kazanı, çe şit­
li madenî borular, nikelajlı per­ Değer Tutarı
de rayı. Ülkeler (FOB 5)
İNGİLTERE 1.320,— A.E.T. ÜLKELERİ 1.395.238,84
Pamuk ipliği, tartı terazisi.
İRAN DİĞER AVRUPA ÜLKELERİ 291.062,77
157.167,62 Tarımsal mücadele ifâcı, mayi
ORTADOĞU ÜLKELERİ 763.229,60
izolasyon maddesi, madensel
KUZEY AFRİKA ÜLKELERİ 11.890,88
yüzeyleri temizleme tozu, dikiş
A. B. DEVLETLERİ 47.170,04
makinası ve akşamı çeşitli zin­
DİĞER ÜLKELER 139.616,40
cir.
İSPANYA 2.707,14 Sentetik iplik. TOPLAM 2.648.208,53 (Fob) $

45
 TUĞLA-KİREM IT ve ASM OLEN FABRİKALARI
size
telefonunuz
kadar
yakınız

EKMEKÇIOĞLU

DEMİRDEN,HARÇTAN,SIVADAN, ISIDAN VE
İSÇİLİKTEN AZAMİ TASARRUF...

bir telefon kâfidir 455000'

KADIKÖY SATIŞ BÜROSU İSTANBUL SATIŞ BÜROSU

Mühürdar Fuat Bey Sokak Talaş İş Hanı kat 1 Meclisi Mebusan Cad. Arhan Salıpazarı-İstanbul
Kadıköy-İstanbul Tel.361342-364898 Tel. 45 5000-49 5802

Harbiyedeki YAPI ENDÜSTRİ MERKEZİ’nde bulunan standımızın görülmesini rica ederiz.

İSO : 2973
 Alkollü İçkiler Sanayii’ne dahil İstan­
bul Sanayi Odasına kayıtlı (4) Şarap ve
(1) Bira fabrikası mevcuttur. Bu fabrikala­
rın toplam üretim kapasiteleri:
Kapasite İstatistikleri
_ Köpüklü şarap, kalite şarap,
ş a r a p ve vermut ... 7.218.424 Litre/Yıl
_ B i r a ................... 27.300.000 »
_ M a I t ................... 3.000.000 >»

TALİ ÜRÜNLER :

— Yaş k ü s p e ....... 7.000 Ton/Yıl

— At yemi arpa ....... 300 *
—
—
F i l i z ...................
Karbon dioksit .......
100
375
»
»
(12)
104.913.005,— TL. olarak beyan olu­
nan sermayenin:

Bira ve Şarap
29.005.432 TL. Bina ve arazi
51.331.426 » Makine • Tesisat
5.412.509 » Diğer sabit kıymetler
19.163.638 » Döner sermaye
dir.

Fabrikaları
Toplam yatırımın 99.365.380 TL. sı Bi­
ra, diğer 5.547.625,— TL. sı 4 şarap fab­
rikasına aittir.

BİRA, arpa ile şerbetçi otundan yapı­

lan hafif alkollü bir içkidir. Çok eski çağ­
lardan beri bilinmektedir. Birayı Orta As­
ya Türkle/nin yaptığı ve bozadan elde
ettikleri sanılmaktadır. Boza Mezopotom-
ya ve İran'dan Mısır'a geçtikten sonra
bira şeklini almıştır. Oradan da Yunanis­
tan ve Roma'ya geçmiştir.

Biranın içine, şerbetçioğlunun karıştı­

rılması Avrupa’da 9. Yüzyıla rastlar.

Bira mayalaşma devam ettiği müddet­

çe yararlanılabilen bir içkidir. Mayalaşma-
sı sona eren bira artık içilmez.

Bira başlıca; alkol şekline geçebile­ ODA GURUP VE ZÜMRE NO 3 /2

cek şekerli veya nişastalı maddeler, acılık SANAYİ TASNİF NO. 211, 212, 213
veren madde (Şerbetçiotu), şekerli mad­ İMALÂT KONUSU ALKOLLÜ İÇKİLER (Şarap ve bira im ali)
deyi alkol ve karbonik asite çeviren maya
ve temiz su’dan imal edilir. İştah açma, (İstanbul Sanayi Odasına kayıtlı işyerleridir)
idrar söktürme ve harareti kesme özellik­
leri bulunmaktadır. İŞYERİ ADEDİ : 5
İSTİHDAM (Adet) 393
— Mühendis 9
BİRA İMALÂTI :
— Usta-Tekniker 39
Arpa elenerek tem izlenir. Büyük kap­ — İŞÇİ 289
larda ıslanır ve bu kaplarda 60 - 90 saat — İdari personel 56
bekletilir. Mahzen veya yuvarlak paslan­ 104.913.005
BEYAN OLUNAN SERMAYE TOPLAMI (TL) :
maz çelik kaplar içinde 17° nin altında
(+ ) — Bina ve Arazi : 29.005.432
çimenlendirilmeye bırakılır. Bu hale gelen
— Makine tesisat : 51.331.426
arpaya «MALT» denir. M alt tem izlendikten
— Diğer sabit kıym etler : 5.412.509
sonra silolara kapatılarak d inlendirilir. Ku­
— Döner sermaye : 19.163.638
rutulup değirmende öğütülür. 75° kadar
ısıtılan m alt’da bulunan diyastoz ve an- 40.708.000
ODAYA KAYITLI SERMAYELERİ TOPLAMI (TL) :
zimler, nişastalı maddeleri, maltoz şekeri
ve dekstrin şeklinde ayrılır, süzülerek küs­ (Hükmi şahıslarda müseccel, hakiki şahıs­
pesi ayrıldıktan sonra 10 tona 25 kiloya larda beyan olunan sermayedir.)
kadar şerbetçiotu çiçeği katılarak iki saat
YILLIK M A M U L ÜRETİM KAPASİTE TOPLAMI : Birim Miktar
kadar kaynatılır. Sonra tekrar süzülerek çi­
çekler ayrılır, içinden soğuk su geçen bo­ — Köpüklü şarap Litre 265.691
ruların üzerinden geçirilerek sıcaklığı 5° — Kalite şarap * 599.838
ya düşürülür. Burada 1,5 - 2 ay din le n d irilir — Şarap * 4.914.381
ve mayalandırılır. Bu arada meydana ge- — Vermut * 1.438.514

47
len karbon gazı biranın içinde kalır ve kö­ — Viski ambalajlama 1.125.000
püğünü tem in eder. Sonra fıçı veya şişe­ — Bira 27.300.000
lere doldurulur. Işığın mayalaşmaya te sir — M alt Ton 3.000
etmemesi için bira koyu yeşil veya koyu
kahverengi şişelere doldurulur. Siyah bira,
TALİ MAMULLER :
— A t yemi arpa Ton 300
aile birası gibi çe şitle ri vardır.
— Filiz 100
ŞARAP, alkollü b ir içkidir. Ç eşitli — Yaş küspe 7.000
meyve sularındaki şekerin mayalanıp al- — Karbon dioksit 375
kolleşmesiyle elde edilen içkile r şarap
diye anılır. Meyve şarabı, pirinç şarabı YILLIK ANA VE Y A R D IM C I MADDELER
gibi çeşitleri varsa da, şarap sözü gerçek Birim Miktar
TÜKETİM KAPASİTE TOPLAMI :
anlamda üzüm suyunun mayalaşmasıyla el­ — Kükürt d io ksit Kg. 2.370
de edilen içki için kullanılır. — Potasyum m etabisülfit 4.100
— Kükürt rondel 245
Şarapta organik asitler, çe ş itli ester­
— Jelatin 586
ler, madensel maddeler, renk veren fenol
2.343
bileşim leri, azotlu maddeler ve B grubun­ — Toz amyant
— Plak amyant m2 1.742
dan olan vitam inler bulunur.
— Kieselgur Kg. 43.879
Şarap, iştah açıcı olarak, içki olarak — Betonit 5.857
kullanıldığı gibi tıpta da kullanılan b ir iç­ — Plak mantar » 586
kidir. Tabii şaraplar bazı maddelerin şarap — A s it S itrik Kg. 1.349
içinde dinlendirilm esi, veya şaraba çe şitli — A s it Tartarik 1.792
maddeler katılmasıyla yapılır. — A s it Meta Tartarik 100
— Kalsium fta la t (afferin) 422
Şarap, ilk çağlardan beri bilinen bir 319
— K orbit a sit tuzları
içkidir. Bağcılığın başlamasıyla birlikte şa­ 4.772
rapta yapılmaya başlanmış, birçok inanış­ — Tanen
— Alkol Litre 25.730
larda şarabın kutsal sayılması bu içkinin 1.692
— Karbon dioksit Kg.
hızla yayılmasına sebep olmuştur. 2.111
— Verm ut otu
Eski Romalılar, Mısırlılar veya Yunan­ — Verm ut otu ekstratı 9.260
lılar geniş ölçüde şarap yaparlardı. Yunan­ — A k tif kömür 2.100
lılara göre şarabı İcat eden Bakhus — Sodyum hidroksit TO! 200
(Dionysos), Mısırlılara göre de tanrı Ozi- 6.552
— Arpa
ris idi. 1.092
— Kırık pirinç
1.368
— M alt
Anadolu çok eski çağlardan beri ge­ Kg- 54.600
— Şerbetçi otu
niş ölçüde şarap imal edilen yerlerden 800
— Massupulp
biri olmuştur. M .ö. 19. Yüzyıldan itibaren 30
— Bira mayası
Anadoluda yaşamaya başlıyan Hititler bağ­ 1.500
— Collupulin ve papain
cılık ve şarapçılığı biliyorlardı. Bu itibarla Ad. 21.840
— Sheet fi İter
şarapçılığın ilk defa Anadolu'da başladığı Kg. 1.638
— Biaspane mammut yongası
da ileri sürülmektedir. a 9.716
— Sud Kostik (şişe yıkama için)
Dünyada en çok şarap imal eden ül­ Miktar
Birim
ke Fransa'dır. Yıllık imalâtı 10 milyon ton AMBALAJ MADDELERİ :
Ad. 2.488.320
civarındadır. Fransa’yı 9 milyon tonla İtal­ — Renkli aluminyum varak
Kg. 864
ya takip eder. İspanya ve Amerika Birle­ — Alum inyum varak
Ad. 7.458.320
şik Devletleri'nden sonra Türkiye’de yak­ — Mantar tapa
8.216.320
laşık olarak 2 milyon ton imalâtı ile ön — Boş şişe
141.000
sırada gelen ülkeler arasındadır. — Aluminyum şampanya başlığı
1.000.000
— V in a litll mantar rondela
1.088.000
ŞARAP İMALÂTI : — Alum inyum kapsül
994.387
— Oluklu mukavva kutu
Şarap yapmak için üzüm suyu maya­ 1.852.500
— Özel e tiket
lanmaya bırakılır ve çeşitli işlemlere tabi Kg. 2.750
— Selefon kâğıdı
tutulur. Beyaz şarap yapılmak isteniyorsa » 1.100
— Ambalaj kâğıdı
toplanan üzümler hemen sıkılır, suyuna Ad. 1.365
— Ç elik bira fıçısı
bir miktar kükürt katılır. Kırmızı şarap » 27.300
— Bira fıçısı tapası
yapmak için şıra kabuklarla bir arada bı­ Kg. 3.300
— Dekstrin
rakılır ve açık kaplarda mayalandırılır.

Başlıca şarap çeşitleri; köpüklü şa­
rap, tatlı şarap, kokulu şarap, sofra şarap­
ları ve likör şaraplarıdır. Sofra şarapları­
nın tam olarak mayalanmış çeşitlerine
«Sek» kısmen mayalanmış olanlarına da
«dömisek» denir.
Nafiz ÇATAK
Not
1. Bir şarap fabrikasına ait kapasitenin
yürürlük süresi dolmuş olup, yenilen-
memlştir.
2. ( + ) Bina ve arazi değeri işyerlerinin
kendi mülkiyetlerinde olduğu beyan
olunan (3) firmaya aittir.
3. Arazi, bina-makine, tesis ve diğer sa­
bit kıymetler amortismanlar düşüldük­
ten sonraki değerlerdir.
4. Tabloda belirtilen üretim ve tüketim
miktarları fiili rakkamlar değildir. Bu
işyerlerinin yürürlükteki kapasite kıs­
taslarına göre ve günde 8 saat, yılda
300 işgünü üzerinden hesaplanmış
olan üretim ve tüketim kapasiteleri
toplamıdır.
Bu bilgiler, mezkûr sanayi koluna da­
hil İstanbul Sanayi Odasına kayıtlı iş­
yerlerinin 30. Haziran. 1973 tarihinde­
ki durumları itibariyledir.

48
 Yüksek vasıflı makina ve tesisler için üstün randımanlı ve kaliteli

HİDROLİK E LE M A N L A R ve Y lİK S EK T A ZY İK Lİ H ORTUM LAR

Türkiye Mümessili : Distribütörü :

V İK T O R İN ZE LB E R G M E R T T e k n ik T ic .K o ll.Ş ti.
P.K. 280 İstanbul Tünel Cad. No. 32 Karaköy
Telefon : 22 96 39 Tel. : 45 55 45

İhracatçısı:

Bol yedek p arça b u lu n u r

S T R O J E X P O R T ve b e d e ls iz servis y a p ılır.
L Praha, Tschechoslowakei

ISO : 2995 Basın İlân : 32011

 günlük yaşantımıza
giren isim:
Türkiye İş Bankası
88 Hepimiz için en önemli ihtiyaç maddeleri
mu nelerdir, bir düşünelim....
■ı
m
■ı ŞEKERDEN.... MARGARİNE KADAR
m KÖMÜRDEN. .. PETROLE KADAR
ma ÇİMENTODAN.... CAMA....
İK İ PAMUKLUDAN.... YÜNLÜYE KADAR
BAKIRDAN.... DEMİRE.... ÇELİĞE....
ELEKTRİK AMPULÜNDEN.... LÂSTİĞE....
MOTORDAN.... OTOMOBİLE...
SODADAN.... TARIMIN SUSADIĞI GÜBREYE KADAR

....bütün bu sanayi gruplarının

memleketimizde doğması, gelişmesi,
yerleşmesi, Türkiye İş Bankasının
ya öncülüğü ile, ya da kuruculuğu
ve büyük çapta ortaklığı ile olmuştur.
Burada sayılmayan ve aklınıza
gelebilecek, memleketimizdeki
her sanayi kolunda Türkiye İş
Bankasının ayrıca desteği vardır.
Türkiye tş Bankasına emanet edilen
tasarruflar, onun öz kaynaklarıyla
birleştirilerek daha da büyümüş
ve yapılan plasmanlar ehil ellerde
idare edilerek yurt ekonomisinin
kalkınmasına yöneltilmiştir.
Türkiye İş Bankasının verdiği
TÜRKİYE
kredilerin yarısından çok fazlası,
yurt çapında isim yapmış faydalı ve
İSBANKASI
halkımızın... ve
sevilen sanayi işletmelerine Türk Ekonomisinin
bilhassa tahsis edilmektedir. hizmetinde
 İn g ilte r e 'd e fiy a ı
a rtış la rın d a
y a v a ş la m a v a r

G
eçen yıl İngiltere'de hayat pahalı,
lığı 1971 ve 1970 dönemlerine göre
daha az artm ıştır. Mart ayında ya­
yınlanan bir rapora göre, 1972 de peraken­
de fiyatlarda ortalama artış % 7,75 ol­
muştur. 1971 ve 1970 de ortalama artış
% 8 i aşmıştı.
Geçen yıl en çok mesken fiyatlarında
artış kaydedilmiştir. Buna bağlı olarak ki.
ralarda, bina vergisinde ve su ücretlerin­
de yükselmeler meydana gelm iştir. Bu bö­
lümde ortalama artış % 14 olarak tespit
edilm iştir.
Yiyecek fiyatlarında ise artış % 10 un

Ekonomi b:r&z üzerinde olmuş, fakat hayat pahalılı­

ğında büyük ölçüde tesiri görülmüştür.
Genel endekslerde yiyecek fiyatları Ocalc
1972 den, Ocak 1973 e devamlı bir yükse­

Dünyasından liş gösterm iştir.

Y eni b ir y a k ıt
ü z e r in d e ç a l ı ş m a l a r
ngiltere Atom Enerjisi Dairesine

Haberler I bağlı Çulham laboratuvarı dokuz

yıldan beri ilk defa kapılarını aç­
mıştır. Burası İngiltere'nin ergimelerle il.
gili çalışmalarını yürüten bir merkezdir.
Laboratuvar direktörü Dr. R. S. Pease
ergimenin bir enerji kaynağı olarak kulla­
nılabileceğini söylemiştir. Bu iş için hafif
atomların-metallerin yüksek ısıda bir ara­
da kaynak yapılması gerekmektedir. Bu
yüzyılın sonunda dünya bugünkünün beş
misli güç kullanacaktır. Ergime enerjisinin
AET o r t a k A k d e n i z p o l i t i k a s ı n d a a n la ş ıy o r 20.000 milyon yıl yeteceği söylenmektedir.
Dr. Pease çalışmalar sırasında Avrupa’dan
A p ' ■ 1 ülkesi 9 ülke Dışişleri Bakanları Lüksemburg'ta yaptıkları toplantı. yardım isteneceğini ve ilk reaktörün 1978
f \r J_ sonunda Akdeniz ülkelerine tanıyacakları imtiyazlar konusunda anlaşma­ de hizmete geçebileceğini öne sürmüştür.
ya varmışlardır.
İn ş a e l e m a n ı o l a r a k
AET'nin Akdeniz ülkeleriyle 1 Ocak 1974 tarihinden önce «toplu işbirliği anlaşmaları»
e n ira ru j ra d y a tö rle r
imzalaması beklenmektedir. Temmuz ortasında başlanacak görüşmelerde, Cezayir, Fas,
ir Hollanda firm ası; m etalleri kız.
Tunus, İspanya ve İsrail ile temas kurulacaktır. AET’nin imtiyaz tanıyacağı bu ülkeler
içinde; İsrail ve İspanya'dan, daha gelişmiş olmaları nedeniyle, bazı karşı avantajlar iste­
yeceği muhakkaktır.
B dırmak veya çeliğe su vermek, le­
him yapmak, term oplastiklerin le­
Sanayi sektöründe AET’nin anlaşma yapacağı Akdeniz ülkelerine 1 Temmuz 1974 den himlenmesi ve işlenmesi, camın e ritilm e­
1 Temmuz 1977 ye kadar gittikçe gelişen bir serbest mübadele rejimi teklif edeceği bil­ si, kola, mürekkep ve lakenin kurutulması
dirilmektedir. gibi sahalarda kullanılabilecek, te sirli ref.
AET’nin aldığı kararlar arasında Akdeniz ülkelerinden topluluk ülkeleKne çalışmak lektörlerden müteşekkil enfrarujlu bir rad­
amacıyla gelecek olan işçilere verilecek ücretler sağlanacak sosyal haklar ve emeklilik yatör sistem ini tatbik sahasına koymuştur.
Istılacak satıh üzerinde optimal sevi­
konularında bir düzenlemeye gitmek de bulunmaktadır.
yede ışın toplayabilmek için üniteler al­
tınla kaplı bir reflektör ihtiva etm ektedir.
A m e r ik a n h a l k ı n ı n ç o ğ u n lu ğ u O r t a k P a z a r ' ı b i l m i y o r Bu şekilde ışınların % 95’l istenilen yönde
aksetiirilebilm ektedir.

A
merikan toplumunun % 55 i hayatlarında Ortak Pazar diye birşey duymamışlardır.
Firma, uzunlukları 230 ila 790 mm.
Yüzde 12 si içinde Avrupayla ilişkile rin iyileştirilm esi önce «Amerika’nın dış ticaret
arasında değişen sekiz tip reflektör geliş,
dengesini düzeltmesine» yarayacak, arkasından da bu ülkelere «daha az yardım ya.
tirm iş tir. İmalâtta bunların gerek uzunluk,
pılma olanağı» yaratacaktır.
gerekse genişlik itibariyle yanyana kona­
AET tarafından Gallup şirketine verilen ve altı ayda tamamlanan bir nabız yoklaması­
bilecek şekilde olmasına özellikle itina
na ait olan bu sonuçlar, Ortak Pazar'ın Almanya, İngiltere ve Fransadan kurulu bir «şirket»
gösterilm iştir. Böylelikle değişik boyutlar­
olduğunu zannedenlerin sayılarının % 40 ı bulduğunu da ortaya çıkarmıştır. daki fırın ve panolar bir arada toplanabil-
Fikirleri sorulanlardan % 50 side «Ortak Pazar'ın Amerikan çıkarlarını zedeleyeceğini» mektedir. Elemanların genişliği 55 mm.,
ileri sürmüş, % 23 ü «Avrupa ülkelerinin Amerikan yardımına ihtiyacı kalmadığını» b e lirt­ yükseklikleri ise tiplerine göre farklılık
miştir. göstermekte olup 40 ila 45 mm. arasında­
Ortak Pazar’ı tanıdıklarını söyleyenlerin arasında yapılan bir diğer ankette de, yalnız dır. Ölçüler bu ünitelerin otom atik maki-
% 5 inin cevabı doğru çıkmış, yani «AET'nin ABD'den daha kalabalık olduğunu, daha fazla nalar üzerine montajını mümkün kılacak
ihracat yaptığını ve daha büyük bir hızla geliştiğini» bilebilm işlerdir. şekilde düzenlenmiştir.

51
 G A R A N T İM İZ ’

SÎZLER İ Ç İ N D Ü Ş Ü N D Ü K

s îz le r içiN P L A N L A D I K

B ey n e l mi l el Normlar

Yüksek Randıman

B o l yedek parça

Türk emeğinin pırlantası

M ETOAT *
*
a
REVOLVER TORNA Tarlabaşı Turan Cad. No: 126
TEZGAHLARI tel: 499103 taksi m

ISO : 2979

KABLO konusunda
bütün PROBLEMLERİNİZ için

ÜNİVERSAL KABLO SANAYİ ve TİCARET A.Ş.

İs ta n b u l K â ğ ıth a n e , C e n d e re C ad. 22 .T e lg r a f : Ünika 0 * ^ 4 7 98 65

ISO : 2976

Fuar ve S ergiler
3-6.10.1973 Düsseldorf (Almanya)
Endüstride e m n iy e t v e fa b rik a sa ğ lığ ı
5-7.10.1973 Freiburg (Almanya)
33. ikinci el a ra b a la rı s e r g is i
7-9.10.1973 Köln (Almanya)
U luslararası Spor m a lz e m e s i,
te çh iz a tı ve b ah çe m o b ily a sı
7-9.10.1973 Köln (Almanya)
Bahçe aletleri, zirai ilâç ve tohum lar ser­
gisi
7-11.10.1973 Münich (Almanya)
28. Moda haftası
8-14.10.1973 Düsseldorf (Almanya)
Çevre kirlenmesini kontrol
9-10.10..1973 Essen (Almanya)
Enerji ista sy o n la rın d a kim ya s e r g is i
13-15.10.1973 Wiesbaden (Almanya)
Uluslararası hediyelik ve hatıra eşya ser­
gisi
13-21.10.1973 Karlsruche (Almanya)
Tüketici mallar fuarı
13-21.10.1973 Sarbrucken (Almanya)
Otelcilik ve servis sergisi
14-18.10.1973 Berlin (Almanya)
Moda fuarı
14-23.10.1973 Berlin (Almanya)
Kadın modası gösterisi
17-21.10.1973 Münih (Almanya)
Büro ticaret sergisi
18-21.10.1973 Münih (Almanya)
Uluslararası kış servis teçhizatı ve alet­
leri sergisi
21-25.10.1973 Köln (Almanya)
Büro ve çalışma organizasyonu ve tekni­
ği sergisi
26-30.10.1973 Düsseldorf (Almanya)
99. Uluslararası Moda fuarı
26.10-4.11.1973 Wiesbaden (Almanya)
İdeal ev sergisi
27.10-4.11.1973 Nürnberg (Almanya)
Uluslararası yeni buluşlarla ideal ev
sergisi
27.10-4.11.1973 Nürnberg (Almanya)
Uluslararası Fikirler, icatlar ve yeni
pımlar sergisi
Ekim 1973 Brüksel (Belçika)
Uluslararası Madeni eşya fuarı
Ekim 1973 Lizbon (Portekiz)
Uluslararası Büro teçhizatı tica re t
gisi
Ekim 1973 Londra (İngiltere)
Londra moda fuarı
Ekim 1973 Minsk (S.S.C.B.)
Maden tasfiyeciliği araştırma teknik
teçhizatları ticaret sergisi
1-3.10.1973 Utreht (Hollanda)
Ayakkabı sergisi
1-4.10.1973 Atlantic City (A.B.D.)
Ambalaj makinaları sergisi
1-4.10.1973 Londra (İngiltere)
Gençlik moda fuarı
1-5.10.1973 Basel (İsviçre)
Dünya Demir yolu endüstrisi sergisi
1-7.10.1973 Osaka (Japonya)
Japon Elektronik sergisi
1-21.10.1973 Bağdat (Irak)
Uluslararası fuarı
2-3.10.1973 Zürih (İsviçre)
kamping Uluslararası ayakkabı örnekleri sergisi
s e r g is i. 3-5.10.1973 Wels (Avusturya)
Büro teçhizatı ticaret sergisi
3-6.10.1973 Utrecht
Domuz, Tavuk ve emsali hayvanların İs­
lahı fuarı
3-8.10.1973 Bordo (Fransa)
Uluslararası ormancılık ve kereste ser­
gisi
3-10.10.1973 Skopje
14. Uluslararası Tütün ve tütün makinele­
ri fuarı
4-9.10.1973 Tokyo (Japonya)
Kimyevi tesisler sergisi
5-16.10.1973 Roterdam (Hollanda)
Uluslararası Tüketici maddeler fuarı
6-9.10.1973 Lyon (Fransa)
Avrupa döşeme ve mobilya aksesuvar-
ları
6-9.10.1973 Lyon (Fransa)
Madeni eşya fuarı
6-14.10.1973 Boloğna (İtalya)
9. Uluslararası inşaat endüstrisi ser­
gisi
6-14.10.1973 Milano (İtalya)
Uluslararası yazı, baskı ve kâğıt endüstri­
si Sergisi
6-15.10.1973 Milano (İtalya)
Uluslararası tekstil makinaları Sergisi
8-13.10.1973 Zagreb (Yugoslavya)
Uluslararası Büro teçhizatı ve Elektronik
Ordinatör sergisi
8-14.10.1973 Milano (İtalya)
Uluslararası ambalaj teçhizat ve yiyecek
im alât makinaları Sergisi
9-13.10.1973 Ljubljana (Yugoslavya)
Uluslararası Elektronik ve Nükleer teknik
Fuarı
ya­
10-21.10.1973 Madrit (İspanya)
İkinci el araba ve makina pazarı
11-17.10.1973 Göteborg (İsviçre)
Uluslararası Ambalaj sergisi
11-20.10.1973 Montpellier (A.B.D.)
ser­
25. Uluslararası Şarapçılık ve Şarap fuarı
11-22.10.1973 Paris (Fransa)
Uluslararası Otel ve Servis teçhizatı en­
düstrisi fuarı
12-21.10.1973 Kopenhag (Danimarka)
ve
Uluslararası yiyecek fuarı
13-15.10.1973 Salzburg (Avusturya)
Hatıra eşya, sanat eserleri ve reklâm he­
diyeleri fuarı
13-21.10.1973 Barselona (İspanya)
Fotoğraf, televizyon ve radyo sergisi
13-21.10.1973 Namur (Belçika)
3. Mobilya sergisi
13-22.10.1973 Valencia (İspanya)
Uluslararası kereste makinaları ticaret ser­
gisi
14-16.10.1973 Zürich (İsviçre)
Uluslararası kadın ve çocuk moda fuarı
14-17.10.1973 Amsterdam (Hollanda)
Uluslararası Kadın konfeksiyon eşyaları t i ­
caret fuarı
14-23.10.1973 Bükreş (Romanya)
Tarım teçhizatı, yiyecek ve ambalaj en­
düstrisi sergisi
15-18.10.1973 Houston (A.B.D.)
Uluslararası otom atik aletler sergisi
15.10-15.11.1973 Kanton (Çin)
Çin ihracat maddeleri fuarı
16-23.10.1973 Budapeşte (Macaristan)
Uluslararası Elektronik, otom atik ve aletler
sergisi
17-23.10.1973 Utrecht (Hollanda)
Otomatik satış (Otomat) ticaret fuarı
17-25.10.1973 Genua
Uluslararası otel, servis ve tu rist ticaret
fuarı
18-24.10.1973 Stokholm (İsveç)
12. Stokholm teknik fuarı
18-25.10.1973 Bilbao
İngiliz endüstri teknoloji sergisi
18-28.10.1973 Porto (Portekiz)
Uluslararası, ev idaresinde ve endüstride
elektrik ve elektronik teçhizat sergisi
19-24.10.1973 Tokyo (Japonya)
Uluslararası madenî çalışma makinaları
sergisi
20-25.10.1973 Paris (Fransa)
Fransız kadın konfeksiyon ve salon butiği
sergisi
20-30.10.1973 Murcia (İspanya)
Uluslararası konserve ve yiyecek fuarı
21-28.10.1973 Brünn (Çekoslovakya)
Uluslararası mağaza ve restorant teçhiza­
tı sergisi
23-26.10.1973 Londra (İngiltere)
Uluslararası yiyecek ve benzeri maddeler
endüstri sergisi
23-31.10.1973 Tel Aviv (İsrail)
Uluslararası tica re t fuarı
24-26.10.1973 Graz (Avusturya)
Büro teçhizatı tica re t sergisi
24-27.10.1973 Roterdam (Hollanda)
Uluslararası ağaç mamulleri sergisi
25-28.10.1973 Lyon (Fransa)
Uluslararası Eczacılık sergisi
25.10-2.11.1973 Greenville (A.B.D.)
Amerikan Tekstil makinaları sergisi
27.10-11.11.1973 Basel (İsviçre)
Sonbahar fuarı
27.10-11.11.1973 Charleroi (Belçika)
20. ev teçhizatı fuarı
28-31.10.1973 Dallas (A.B.D.)
Pazarlama sergisi
29.10-2.11.1973 Göteborg (İsveç)
Elektronik fuarı
29.10-3.11.1973 Amsterdam (Hollanda)
Yer döşemesi sergisi
29.10-3.11.1973 Zagreb (Yugoslavya)
Uluslararası alet makinaları fuarı
31.10-11.11.1973 Bordo (Fransa)
Konforlu ev sergisi
Ekim/Kasım 1973 Santiago
Uluslararası fuar.
53
 IDKUMSANAYİİNDE
ÇEYREK ASIR :

has reklam

*
TEM PER D Ö K Ü M
BORU EKLEME PARÇALAR! (f ittings)
, x

* DÖKÜM RADYATÖRLERİ
İZSAL DÖKÜM SANAYİİ A.Ş.
TOPKAPI - İSTANBUL
ISO : 2970
 Resmî Gazeteden.. L ' * ' . _

DIŞTİCARET İŞLERİNE DAİR merkezleri arasına ANTALYA’da ilâve nınan kontenjanlar hakkında olup fazla
SİRKÜLER e dilm iştir. bilgi ve liste 15.7.1973 tarih ve 14595 sa­
MALİYE BAKANLIĞI TEBLİĞİ yılı resmî gazetededir.
İthalât : (73/20)
Bu tebliğ, 207 sıra numarasını ihtiva DIŞTİCARET İŞLERİNE DAİR
1973 yılı tahsisli ithal malları liste ­
etmekte olup, genellikle GİDER VERGİ­ SİRKÜLER
sinin 501 Kota sıra numarasında yeralan
LERİNE AİT İLK MADDE İNDİRİMİ esas­ Anlaşmalar : (73/19)
38.19 Pozisyonlu madde ismindeki ihra­
larını kapsamaktadır. Buna ait fazla bilgi Mem leketimizle Polonya arasındaki
cat kaydına (Dodecil-Benzen) de ilâve
ve lis te le r 6.7.1973 tarih ve 14586 sayılı 1973/74 dönemi tica re t protokoluna ek
edilmiştir.
resmi gazetededir. (A) listesinin 243 sıra numarasında kayıt­
KARARNAME
TİCARET BAKANLIĞI TEBLİĞİ lı «Muhtelif» faslından mahsuben, aynı
Sayı : 7/6662
Bu tebliğ genelikle İHRACATTA VER­ listenin 129 sıra numarasında PM ifadesi
23.12.1972 ta rih li ve 7/5520 sayılı Ba­
Gİ İADESİ UYGULAMASINA DAİR KA­ ile yeralan 84.18.10 gümrük tarife ve ista­
kanlar kurulu kararı İle yürürlüğe konulan
RARA İLİŞKİN VERGİ İADESİ ESASLARI­ tis tik pozisyonlu «Ekremözler (100 litre /
(İthalât rejimi kararı)na ek kararın yü­
NI İHTİVA ETMEKTE OLUP, bu konudaki saat kapasiteden yukarı olanlar) (Müraca­
rürlüğe konulması Bakanlar kurulunca ka­
fazla bilgi 7.7.1973 tarih ve 14587 sayılı at ve inceleme makamı Tarım Bakanlığı)»
rarlaştırılmıştır. Bu konudaki fazla bilgi
resmi gazetededir. için 22.000 Dolarlık bir kontenjan ayrıl­
2.7.1973 tarih ve 14562 sayılı resmi gaze­
mıştır.
tededir. DIŞTİCARET İŞLERİNE DAİR
SİRKÜLER KARARNAME
KARARNAME
İthalât : (73/22 Sayı : 7/6701
Sayı : 7/6574
1973 yılı tahsisli ithal malları listesi­ 1) 8.10.1973 tarihli Türkiye - S. S.
ihracatta vergi iadesi uygulamasına
nin 500 sıra numaralı tanzim ihtiyat ve C. B.
dair karara ve buna ek karara ilişkin 4
fiy a t istikrarı kotasına 60 milyon Dolar ilâ­ 31. 8. 1946 tarihli Türkiye - Fransa
numaralı kararın yürürlüğe konulması Ba­
ve edilm iştir. Tanzim ihtiyat ve fiya t is­ 6.9.1949 tarihli Türkiye - Hollanda
kanlar kurulunca kararlaştırılm ıştır, faz­
tikrarı kotasından aynı listede yer alan ve 18.12.1964 ta rih li Türkiye Pakistan
la bilgi 3.7.1973 tarih ve 14583 sayılı resmi
aşağıda belirtilen kotalara, karşılarında 3.8.1965 tarihli Türkiye - Irak
gazetededir.
gösterilen miktarlarda aktarma yapılmış­ 16.3.1966 tarihli Türkiye - M ısır Arap
TİCARET BAKANLIĞI YÖNET­ Cumhuriyeti
tır. Bu konudaki fazla bilgi ve aktarma cet­
MELİĞİ velleri 8.7.1973 tarih ve 14588 sayılı resmi 29.1.1968 tarihli Türkiye - Libya
Bu yönetm elik genellikle 4 Ocak 1973 gazetededir. 23.12.1968 tarihli Türkiye - Arnavutluk
tarihli resmi gazetede yayımlanan ithalât 27.10.1970 tarihli Türkiye - Romanya
SANAYİ VE TEKNOLOJİ BA­ TİCARET ANLAŞMALARI İLE
yönetmeliğine ek yönetm elik esaslarını
ihtiva etmekte olup fazla bilgi ve m et­ KANLIĞINDAN 2) 8.10.1937 tarihli Türkiye - S. S.
nin tamamı 3.7.1973 tarih ve 14583 sayılı Sanayi Dairesi (1973/19) C. B.
resmi gazetededir. 1973/74 dönemine ait anlaşmalı mem­ 31.8.1946 ta rih li Türkiye - Fransa
leketler tica re t protokollerinde yer alan 23.12.1968 ta rih li Türkiye - Arnavutluk
DIŞTİCARET İŞLERİNE DAİR
maddelerden Bakanlığımız müracaaı ve Ödeme anlaşmasının feshi ihbar edil-
SİRKÜLER inceleme makamı gösterilm iş olup aşağı­ miyerek, yürürülk tarihlerinin Romanya ile
İthalât : (73/21) da gümrük tarife ve ista tistik pozisyonları üç yıl, diğerlerinin birer yıl uzatılması
İthal malları fiy a t kontrolü yönetme­ yazılı olanlar için ithalâtçı kontenjanı ay­ Bakanlar kurulunca kararlaştırılm ıştır.
liğinin 3. maddesi gereğince 1 sayılı Libe­ rılm ıştır. İlgili ithalâtçıların Döviz İstekle­ DIŞTİCARET İŞLERİNE DAİR
rasyon listesinden vesaik veya mal muka­ rini 1 Eylül 1973 tarihine kadar Bakanlığı­
bili ödeme şekline göre yapılacak ithalat­ SİRKÜLER
mıza bildirm eleri gerektiği hakkında olup,
ta Fiyat tesçil dairesine müracaatın ne İthalât : (73/24)
bu konudaki fazla bilgilerle listeler
şekilde yapılacağı hakkında olup fazla bil­ 1973 yılı tahsisli ithal malları listesi-
9.7.1973 tarih ve 14589 sayılı resmi ga­
gi 3.7.1973 tarih ve 14583 sayılı resmi 359 sıra numarasında müracaat ve incele­
zetededir.
gazetededir. me makamı Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
DIŞTİCARET İŞLERİNE DAİR ile Tarım Bakanlığı müştereken gösteril­
KARARNAME SİRKÜLER mek üzere yeralan «TRAKTÖR» kotasına,
Sayı : 7/6550 İhracat : (73/8) 500 sıra numaralı tanzim, ihtiyat ve fiya t
Türkiye ile Polonya arasında ticarî 19.6.1973 tarihli resmî gazetede ya­ istikrar kotasından 6.750.000 Dolar ilâve
belgelerin tasdikinden harç alınmamasına yımlanan ihracat yönetm eliğinin 14. mad­ edilm iştir.
mütedair anlaşmanın, onay belgelerinin desine istinaden, Memleketimiz ile Çekos­ KARARNAME
teatisi tarihinde yürürlüğe girmek üzere lovakya arasında 1973/74 devresinde mü­ Sayı : 7/6588
onaylanması Bakanlar kurulunca karar­ badele edilecek mallara ait Türk ihraç Gümrük giriş ta rife cetvelinin 74.01
laştırılmıştır. Bu konudaki fazla bilgi malları listesinin 16. sıra numarasında pozisyonunda yeralan «Elektrolik Bakır ve
5.7.1973 tarih ve 14585 sayılı resmi gaze­ yeralan iç fındık kontenjanının aşağıda B lister bakır», 74.03 pozisyonunda yeralan
tededir. belirtilen miktarlarının satışına müsaade «Bakırdan çubuk, profil ve teller» ve 74.04
TİCARET BAKANLIĞI GENEL­ edilm iştir. pozisyonunda yeralan «Bakırdan saç, lev­
GESİ İç fındık : 900 Ton ha ve şeritler»in ithalâtının Sanayi ve tek­
SİRKÜLER (Standardizasyon 73/4)
DIŞTİCARET İŞLERİNE DAİR noloji Bakanlığının müsadesi ile yapılmak
Yemeklik ay çiçeği yağı, yemeklik SİRKÜLER şartiyle, gümrük vergisi oranının, bu ka­
pamuk yağı, yemeklik mısır özü yağı, ye­ ithalât (İzm ir fuarı : 73/23) rarın yayımı tarihinden bir yıl süre ile
meklik susam yağı, yem eklik soya yağı, 1973 yılı İzmir Uluslararası fuarına muafiyete indirilm esi hakkında olup fazla
yemeklik yerfıstığı yağı, yemeklik rapiska teşhir ve ithal maksadiyle katılacak Dev­ bilgi 27.7.1973 tarih 14607 sayılı resmî ga­
yağı, bitkisel yemeklik yağlar kontrol letlerden Belçika’ya, mallar İtibariyle ta­ zetededir.

55
 MERCEDES-BENZ
0302
OTOBÜSLERİ
O T O M A R S A N A .S .

¡SO : 2992
 TEK FE N
İMALÂT VE MÜHENDİSLİK A.Ş.
endüstrinin hizmetinde

İMALÂT
• YÜKSEK TAZYİKLİ KAPLAR, KOLON VE DRUMLAR
(Küresel ve S ilin d irik)
C onstructions M étalliques de Provence lisansı ile
• ENDÜSTRİ TESİSLERİ İÇİN EŞANJÖRLER VE KONDENSERLER
• SIVI GAZ DEPOLARI, TAZYİKLİ VE REFRİGERASYONLU
(LPG, Amonyak, Azot, Tabii Gaz)
• ATMOSFERİK DEPOLAMA TANKLARI VE SİLOLAR
150,000 m3 kapasiteye kadar
• ALEV VE SU BORULU BUHAR KAZANLARI
• KOMPLE BUHAR SANTRALLARI
Deutsche Babcock and W ilcox lisansı ile
• PETROL RAFİNERİLERİ VE PETROKİMYA TESİSLERİ İÇİN
FIRINLAR
• SU TASFİYE VE DEMİNERALİZASYON TESİSLERİ
• AĞIR ENDÜSTRİ ÇELİK KONSTRuKSİYONU

konularında anahtar teslim imalât

MÜHENDİSLİK
• BORU HATLARI
• POMPA İSTASYONLARI
• YARDIMCI TESİSLER
• PETROL, PETROKİMYA VE KİMYA TESİSLERİ için
Fizibilite Etüdleri, Proses ve Dizayn Mühendisliği,
inşaat Mühendisliği Hizmetleri

MERKEZ: 4. LEVENT - İSTANBUL / TEL: 64 13 75 (4 hat) / TELG. TEKFENLER / TELEX. 15i TEKFEN - İST.
FABRİKA: DERİNCE / TEL: DERİNCE 186 / P. K. DERİNCE 10
ANKARA İRTİBAT BÜROSU: VALİ Dr. REŞİT CAD. No. 6/2 KAVAKLIDERE - ANKARA

ISO : 2972 Reyo reklâm : 73-8

 Paslanmaz Çelik
Santrifüj Pompalar

M e şru b at, Gıda maddeleri

Kim yevi Maddeler, İlâç ve

K o z m e tik Sanayii için

................................... _ Batı A lm a n y a ’ nın bu m e vzu d a

- Kolayca so ku lu r ve te m izle n ir. w en t m ü M firm ası

• T ık a n m a tehlikesi y o k tu r . F . S ta m p G m b H . H a m b u rg - Bergedorf

• B ü tü n ihtiyaçlara cevap verebilecek kapasitelerde

ve her kalite p a sla n m a z çelikten

T ü r k iy e Genel D istrib ü tö rü

ERMAK KO LLEKTİF ŞİRKETİ M. ATIF ERSU ve ORTAGl

S & m aJc Büro : K ü rekçiler C a d . G ü llâç

T e l.
Han K at - 1
: 4 9 7 3 2 8 - 4 9 7 6 4 3 • 44 75 65
Fabrika : Topkapı
Karaköy - İS T A N B U L

T e l.: 23 25 97
1973 yılının ilk 5 ayında
1972 yılının aynı ayma kıyasla

Gıdamaddeleri
ve yemler TOPTAN EŞYA FİYATLARI E N D E K S İV lN
•GIDA M A D D E L E R İ Ve YEML ER E S A S GRUBU

endeksinde (Ticaret Bakanlığı Konjonktür ve Yayın Müdurlüöü)

1963 = 100

yüzde 15,9
oranında LU MADDE

artış oldu

T
icaret Bakanlığı Konjonktür ve
Yayın Müdürlüğü tarafından ha­
zırlanan «TOPTAN EŞYA FİYAT­
A Y L A
LARI ENDEKSİ» ne dahil 95
maddenin 44 ü «GIDA MADDELERİ ve
YEMLER» esas grubunda toplanmıştır.

59
 Gıda maddeleri ve yemler endeksi (Tablo : 1)
1973 yılının nisan ayında, 1972 yılının ara­
TOPTAN EŞYA FİATLARI ENDEKSİNİN
lık ayına kıyasla % 9,2 oranında 18,4 puan
G ID A MADDELERİ ve YEMLER ESAS
yükseldi. Toptan eşya fiyatlarında bu artış
% 7,2 oranında 15,2 puan olmuştur. GRUBU
1963 = 100
Plânlı dönemde fiyatları iki grupta in­ Nebatî
celemeğe çalışacağız. Gıda Hayvan Hayvan
Yıllar Toplam Maddeleri Hayvanlar Ürünleri Yemleri
I. Dönem (1963-1967 Birinci Plân 1964 100,2 96,2 111,1 102,1 106,1
Devresi) : 1965 110,3 104,5 116,7 111,9 128,4
1966 116,3 108,4 126,5 121,7 135,1
Tablo 1 de de görüldüğü gibi gıda 1967 124,0 110,6 152,8 138,1 140,8
maddeleri ve yemler grubu fiyatlarında 1968 126,4 113,7 148,3 133,6 154,6
1964 de 1963 e kıyasla % 0,2 bir artış ol­ 1969 136,6 123,9 155,3 141,6 170,6
muştur. Toptan eşya fiyatlarında bu artış 1970 141,0 127,0 179,1 150,0 159,8
% 1,2 oranındadır. 1965 yılında artış 1964 1971 161,0 138,4 255,1 171,8 171,6
yılına kıyasla % 10,08 oranında 10,1 puan, 1972 185,4 153,4 331,5 189,8 206,6
1966 yılında 1965 yılına kıyasla % 5,44
oranında 6 puan ve 1967 yılında 1966 yılı­ (Tablo : 2)
na kıyasla % 6,62 oranında 7,7 puan ol­ G ID A MADDELERİ ve YEMLER GRUBU ENDEKSİ
muştur.
1963 = 100
Bu dönemde toptan eşya fiyatları ge­ 44 Madde
nel endeksi ile gıda maddeleri ve yemler AYLAR 1969 1970 1971 1972 1973
endeksinde kaydedilen artışlar mukayese OCAK 137,8 146,3 154,1 177,9 199,2
edildiğinde 1964 ve 1967 yıllarında gıda ŞUBAT 138,1 148,8 155,2 185,1 214,6
maddeleri ve yemler endeksinin genel en­ MART 138,3 147,9 156,7 185,0 216,4
deksten daha az arttığı görülür. Sözü ge­ NİSAN 138,9 147,7 159,1 185,3 217,1
çen dönemde toptan eşya fiyatları genel MAYIS 139,3 143,4 161,3 187,7 220,1
endeksinde bir evvelki seneye kıyasla HAZİRAN 134,9 139,7 159,2 184,7
1964 de % 1,2, 1965 de % 8,1, 1966 da TEMMUZ 134,0 134,4 159,4 182,3
% 4,8 ve 1967 de % 7,6 oranlarında artış­ AĞUSTOS 134,9 136,3 160,9 184,8
lar olmuştur. EYLÜL 134,3 138,2 159,7 186,3
EKİM 135,0 140,0 165,2 187,9
Birinci plân döneminde gıda madde­ 137,6
KASIM 142,6 168,3 193,4
leri ve yemler endeksinin genel endeksten 142,6 147,2
ARALIK 173,9 198,7
daha az arttığı görülür. Sözügeçen dönem­
YILLIK 136,6 141,0 161,0 185,4
de toptan eşya fiyatları genel endeksinde
bir evvelki seneye kıyasla 1964 de % 1,2, (Tablo : 3)
1965 de % 8,1, 1966 da % 4,8 ve 1967 de G IDA MADDELERİ ve YEMLER ALT
% 7,6 oranlarında artışlar olmuştur.
GRUP ENDEKSLERİ
Birinci plân döneminde gıda maddele­ 1963 = 100
ri ve yemler esas grubunun alt setlerinde Ocak-Mayıs Mayıs
fiyat değişmeleri incelendiğinde şu netice­ 1969 1970 1971 1972 1972 1973 1972 1973
lere varılır: Hububat (7) 128,4 131,1 140,9 155,7 155,5 179,2 156,6 187,3
Bakliyat (4) 117,4 134,2 200,4 217,1 227,1 205,8 220,8 207,4
a. Nebatî gıda maddeleri :
ithalât
1964 yılında fiyatlarda % 3,8 oranın­ Maddeleri (3) 95,1 94,8 96,3 77,3 77,9 77,2 77,5 78,1
da 3,8 puan düşüş kaydediliyor. 1965 de Diğerleri (12) 118,6 121,8 132,8 151,6 155,1 171,9 169,8 175,7
1964 e kıyasla % 8,63 oranında 8,3 puan Canlı
artış, 1966 da 1965 e göre % 3,73 oranın­ Hayvanlar (7) 155,3 179,1 255,1 331,5 326,6 372,4 338,2 366,6
da 3,9 puan ve 1967 de 1966 ya kıyasla Hayvan
% 2,03 oranında 2,2 puan artış kaydedili­ Ürünleri (5) 141,6 150.0 171,8 189,8 182,2 214,7 178,1 220,4
yor. Hayvan
Nebati gıda maddeleri fiyat endeksi, Yemleri (6) 170,6 159,8 171,6 206,6 206,6 258,2 207,7 265,4
gıda maddeleri ve yemler fiyat endeksin­ Toplam 136,6 141,0 161,0 1854 184,2 213,5 187,7 220,1
den daha az artıyor. Not : Başlıklardaki rakamlar her a lt grubun kapsadığı maddelerin adedini gösterir.

b. Canlı Hayvanlar : KAYNAKLAR : Ticaret Bakanlığı - Konjonktür ve Yayın Müdürlüğü

Canlı hayvanlar fiy a t endeksi 1964 yı­
lında 1963 yılına kıyasla % 11,1 oranında
II,1 puan artış kaydediyor. Bu artışlar
1965 de 1964 e kıyasla % 5,04 oranında
5,6 puan, 1966 da 1965 e kıyasla % 8,39
oranında 9,8 puan ve 1967 yılında 1966 a
kıyasla % 20,79 oranında 26,3 puan olmuş­
tur.
Görüldüğü gibi canlı hayvanlar fiya t
endeksi, grub endeksinin çok üstünde ar­
tış gösteriyor.
D.İ.E. Aylık İsta tistik Bültenleri
D.¡.E. Fiyat İndeksleri Bültenleri
c. Hayvan Ürünleri :
Hayvan ürünleri fiy a t endeksi 1964
yılında 1963 yılına kıyasla % 2,1 oranında
2,1 puan artış g ö sterm iştir. Bu artışlar bir
sene evveline kıyasla sırası ile 1965 de
% 9,60 oranında 9,8 puan, 1966 da % 8,76
oranında 9,8 puan ve 1967 yılında % 13,48
oranında 16,4 puan olmuştur.
Hayvan ürünlerinde de fiy a t artışları
gıda maddeleri ve yem ler fiy a t endeksi­
nin üzerinde seyretm ektedir,
d. Hayvan Yemleri :
1964 yılında hayvan yemi fiyatlarında
% 6,1 oranında 6,1 puan artış olmuş ve
sırası ile 1965 de bu artış % 21,02 ora­
nında 22,3 puan, 1966 da % 5,22 oranında
6,7 puan ve 1967 yılında ise 4,22
oranında 5,7 puan olmuştur.
||. Dönem (1968-1972 İkinci Plân
Dönemi) :
Gıda maddeleri ve yem ler grubu fi­
yatlarında 1968 yılında 1967 yılına kıyasla
% 1,94 oranında 2,4 puan artış kaydedil­
miştir. Bu artışlar sırası İle b ir evvelki
yıla kıyasla şöyledir: 1969 yılında % 8,07
oranında 10,2 puan, 1970 yılında % 3,22
oranında 4,4 puan, 1971 yılında % 14,18
oranında 20 puan ve 1972 yılında % 15,16
oranında 24,4 puan.
Toptan eşya fiyatları genel endeksin­
de bu artışlar, sırasıyle 1968 de % 3,16
oranında 3,9 puan, 1969 da % 7,23 oranın­
da 9,2 puan, 1970 de % 6,74 oranında 9,2
puan, 1971 de % 15,92 oranında 23,2 puan
ve 1972 yılında % 18 oranında 30,4 puan
olmuştur.
İkinci Plân döneminde gıda maddele­
ri ve yemler esas grubunun alt setlerinde
fiyat değişmeleri:
a. Nebatî gıda maddeleri :
(Hububat, bakliyat, ithalât maddeleri,
diğerleri) Nebatî gıda maddeleri fiyatla­
rında 1968 yılında 1967 yılına kıyasla %
2,80 oranında 3,1 puan artış olmuştur. Bu
artışlar bir önceki yıla kıyasla diğer yıllar
için sırasıyla şöyledir: 1969 yılında % 8,97
oranında 10,2 puan, 1970 de % 2,50 oranın­
da 3,1 puan, 1971 yılında % 8,98 oranında
11,4 puan, ve 1972 yılında % 10,84 ora­
nında 15 puandır.
Nebatî gıda maddeleri fiyat endeksi
ile gıda maddeleri ve yemler fiyat endek­
si mukayese edildiğinde, nebatî gıda mad­
deleri endeksinin her iki dönemde de daha
az arttığı görülür.
b. Canlı hayvanlar :
Canlı hayvan fiyat endeksindeki de­
ğişmeler, bir önceki yıla kıyasla, şöyledir:
1968 de % 2,95 oranında 4,5 puan düşüş,
1969 da % A,72 oranında 7 puan artış,
1970 de % 15,33 oranında 23,8 puan, 1971
de % 42,43 oranında 7,6 puan ve 1972
yılında % 29,95 oranında 76,4 puan artış
olmuştur.
c. Hayvan ürünleri :
Hayvan ürünleri fiyat endekslerinde
ikinci plân döneminde bir evvelki yıla kı­
yasla değişmeler şöyledir: 1968 yılında
% 3,26 oranında 4,5 puan düşüş, 1969 da
% 5,99 oranında 8 puan artış, 1970 de
% 5,93 oranında 8,4 puan artış, 1971 de
% 14,53 oranında 21,8 puan artış ve 1972
yılında % 10,48 oranında 18 puan artış
görülür.
d. Hayvan yemleri :
Hayvan yemleri fiatlarında bir evvelki
yıla kıyasla artışlar sırası ile, 1968 de %
9.8 oranında 13,8 puan, 1969 da % 10,35
oranında 16 puan, 1970 de % 6,33 oranın­
da 10,8 puan düşüş, 1971 de % 7,38 ora­
nında 11,8 puan, ve 1972 yılında % 20,40
oranında 35 puandır.
1973 Yılı : 1973 yılının Ocak ayında
1972 yılının Aralık ayına kıyasla % 0,25 o-
ranında 0,5 puan artan gıda maddeleri ve
yemler endeksi sonraki ayda yani Şubatta,
Ocak ayına kıyasla % 7,73 oranında 15,4
puan artış göstermiştir. Mart ayında yük­
seliş Şubat ayına kıyasla % 0,84 oranında
1.8 puan olmuştur. Nisan ayında fiyatlarda
Mart ayma kıyasla % 0,32 oranında 0,7
puan artış olmuştur. Mayıs ayında Nisan
ayma kıyasla fiyatlarda % 1,38 oranında 3
puan artış olmuştur.
1973 yılının ilk 5 ayında gıda madde­
leri ve yem fiyatlarında 1972 yılının ilk 5
ayma kıyasla % 15,9 bir artış kaydedilmiş­
tir. Bu artış 1972 yılının ilk beş ayında 1971
yılının ilk beş ayına kıyasla % 17,1 idi.

R E D Ü K T Ö R L E R İ - V A R İY A T Ö R L E R İ

YATIK REDÜKTÖRLER (U R -S e ris i)

YATIK ÇALIŞAN VARIYATÖRLER

DİK ÇALIŞAN VARIYATÖRLER

İzahlı Kataloğ ve çeşit listesi isteyiniz

H. CAHID IŞMAN
SONSUZ VİDALI REDÜKTÖRLER Yük. Mak. Müh.
M A K İN E ve YEDEK PARÇA S A N A Y İİ
DİK REDÜKTÖRLER (D R -S e ris i) Tesis tarihi 1918
Fabr.: Topkapı M altepe
B *"■ B fc k İF İ m Litros yolu No. 18
Tel. 213961
MAMULLERİ BİR YIL GARANTİLİDİR İstanbul

ISO : 2974
61
 KİRALIK KASALARIMIZ
GÜVENİNİZİ SAĞLAR
ISTANBUL’d a :
b a h ç e k a p i • b e b e k * FERİKÖY
GAYRETTEPE * NİŞANTAŞI * MECİDİYEKÖY
ANKARA’da : YENİŞEHİR ŞUBELERİNDE

A KBA N K
¡SO : 2982 Repro reklâm : 420
ALEMBERTOLA
Su tulumbalarını İtalya'da
AudOlİ BERTOLA(Torino)
firmasının patenti ve
teknik kontrolü altında
Türkiye'de
imâl ediyoruz...

• EV VE BAHÇE İHTİYAÇLARINIZDA
• ZİRAATTE VE SANAYİDE KULLANILIR
T u lu m b a la r 2 p a rç a d a n y a p ılm ış tır. A vrupa k e ç e lid ir. Ş asi ve ka p lin d e rd i yoktur.
P e rv a n e le r b a la n s a y a rlıd ır. K a tiy e n y a ğ la m a ve b a k ım is te m e z.
A L E M -B E R T O L A tu lu m b a la rı b e y n e lm ile l p a te n tli o lu p ta k lit veya k o p ya e d il­
m e le ri c e z a ve ta z m in a tı m ü s te lzim d ir.

tü rk İy e İm a la tç is i: ALEM KOLLEKTİF ŞİRKETİ

Ö m erağa Sok. 4/3 Perşem bepazarı
Karaköy - İstanbul
 Y A K A C I K MA K İ N E FABRİ KASI
Y A K A C I K
DÖKÜM ,- VALF S AN AYİİ ve TİCARET A . Ş.

KLINGER SATIŞ MERKEZİ

Necatibey C. 41/3 - Karaköy
P. K. 69 Telefon : 44 33 71
İ STANBUL
: F A B R İ K A
Ankara A sfaltı
:
— Kartal
P. K. 35 Telefon : 53 40 73
Tlg. : KLINGERVANA - İST.

KLINGER V A N A L A R I
BÜTÜN V A N A L A R D A N D A H A İ K T İ S A D İ D İ R , GÜVENİLİR
K U L L A N A N A U C U Z A MAL OLUR...

1 — KLİNGER Vanaları * • 100 sızdırmaz

Sızdıran vanalardaki akışkan kaybınız, vana bedelinden çok fazla tutar.
2 — RİNG değiştirm ekle her defasında yeni vana kazanırsınız. KLİNGER Vanalarındaki, bu
öze kten müteaddit vana bedeli ödem em iş olursunuz.
3 — Diğer vanalarda, vana tam ir veya eskidiğinde değiştirm ek için, iş kaybı, zaman kaybı ve
isçilik kaybınız VANA bedelinden fazla tutar.

KLİ NGER V A N A L A R I N D A BU K A Y B I N I Z YOKTUR...

0*myma mm~4 fc L I N C I * Itaam «• II* »im«!!* İmâl
mm l*rW (II M* mm M m)
Xt>- 1« PİK MU. M V.KI İK Or,-m r»taMi VMM >!>«*> TMstt MhH
rtr fianşi j "rtr >İ3F%11 tir
»IU ! Ttr ıu*> Hvrvv rtr Murt.u ıir Mİ'H»1Vlr |M
no#* »u.n KO$* VALFI kcvi* VAurt
T-rtH Vrtri t virı ı««4i
iWNYU VJİNAM tMWNWK VANAM
nwm viw yaufi kN»r«l>MAN VAt-n VMM , <>v.«»m- SUMW*» *
A» rtrt «IUM.UK A» liri MİMM.M* At» rtri MfKi m»» \vnmMm WVfc
IWWuw .
C*K VALT **K VAI>
kajmnaHü* c*k \ KA^ANAHbIHf V k VHNA»HİR V
n**ik rvttfeö rla.ı» WMIfc fl-IH l
ULUM rv»» »NM\t m | HCal r,o, rlı mtol m«»
—- \Mİ» nVMİ*
- ’"