Audio eta bideo digitala: Oinarrizko kontzeptuak

AUDIO ETA BIDEO DIGIATALA

AUDIO DIGITALA: 2

Audio digitalaren kontzeptuak 2

Audioa kapturatzeko eta erreproduzitzeko periferikoak: 4

Audio-formatuak 5

BIDEO DIGITALA 6

Bideoa kapturatzeko periferikoak: 7

BIDEO DIGITALAREN EZAUGARRIAK: 8

BIDEO-FITXATEGIEN FORMATUAK: 10

BIDEO DIGITALAREN EDIZIOA 13

 Audio eta bideo digitala: Oinarrizko kontzeptuak

1. AUDIO DIGITALA:
1.1. Audio digitalaren kontzeptuak

- Laginketa-maiztasuna (frecuencia de muestreo):

Soinua hartzeko, gailuak segundoko egiten duen lagin-kopurua da.
Laginketaren maiztasuna zenbat eta handiagoa izan, orduan eta fideltasun
handiagoa jatorrizko soinuarekiko.

Laginketaren tasa edo maiztasuna seinale analogikotik edo soinu-uhinetatik

seinale digital bat sortzeko hartzen den denbora unitate bakoitzeko lagin
kopurua da. Lagin bakoitza kodetzeko erabilitako bit-kopurua
audio-bereizmena (“resolución de audio”) da.
 Audio eta bideo digitala: Oinarrizko kontzeptuak

- Audio-kanalen kopurua: audio-fitxategiak prest egon daitezke kanal batean

(mono) edo bi kanaletan (estereo) erreproduzitzeko. Zenbat eta kanal
gehiago, orduan eta pisu handiagoa fitxategiak. Dolby Surround edo Dolby
Digital 5.1 kalitatean 6 kanal egon daitezke eta Dolby Digital Plusen 13 kanal.
 Audio eta bideo digitala: Oinarrizko kontzeptuak

- Audio-bereizmena: audio-lagin bakoitza kodetzeko erabilitako bit-kopurua

da, eta horrek zehazten du egindako neurketen zehaztasuna. 8, 16 edo 32
bitekoa izan daiteke (grabazio profesionaletan).

- Bitrate: edo transferentzia-tasa segundoko irakurtzen edo idazten den bit

kopurua da. Erreprodukzioan zehar datuak transferitzeko abiadura da. Zenbat
eta bitrate gehiago, soinu-fideltasun handiagoa eta artxibo-pisu handiagoa.
Kilobits segunduko unitatean neurtzen da (Kbps). Adibidez, CD kalitatean
128kbps dira.

1.2. Audioa kapturatzeko eta erreproduzitzeko

periferikoak:

- Bozgorailuak: irteerako periferikoa. Soinu-txartelak bidaltzen dizkien seinale

digitalak soinu gisa erreproduzitzen dituzte.

- Mikrofonoa: sarrerako periferikoa. Soinuak digitalizatzeko eta ordenagailuan

sartzeko aukera ematen du

- Soinu-txartela: hedapen-txartel bat da, kontroladore (driver) izeneko

programa informatiko batek kontrolatutako audio-irteera ahalbidetzen duena.

Soinu-txartelen ohiko erabilera,

nahasgailu gisa jarduten duen
programa baten bidez,
audio-osagaiaren
multimedia-aplikazioek soinua atera
eta kudeatu ahal izatea da.

Halaber, soinua digitalizatzeko

aukera ematen dute (CAD: bihurgailu analogiko-digitala), ordenagailuan
sartzeko (mikrofono baten bidez grabatzeko).
 Audio eta bideo digitala: Oinarrizko kontzeptuak

Ordenagailu batzuek soinu-txartela plaka nagusian integratuta dute; beste

batzuek, berriz, hedapen-txartelak behar dituzte.

1.3. Audio-formatuak
Fitxategi-tamaina txikiagoak lortzeko eta kalitateari eusteko,
codecs izeneko konpresio-sistemak garatu dira. Codec bat algoritmo
matematikoz osatutako programa informatiko bat da. Algoritmo horiek
fitxategian aplikatuta, bere tamaina murriztea ahalbidetzen dute, ahalik eta
kalitate txikiena galduz.

Audio digitaleko fitxategiak hainbat formatutan gorde daitezke.

Horietako bakoitza artxiboaren luzapen espezifiko bati dagokio. Audio formatu
mota asko daude, guk ohikoenak ikusiko ditugu, konpresiorik gabeko eta
konpresio bidezko formatuetan sailkatuko ditugunak.

Konpresiorik gabeko formatuak:

- WAV: datuen konpresiorik gabeko audio digitaleko formatua da, Microsoftek

eta IBMk garatua, fitxategi mono eta estereoak onartzen ditu hainbat
bereizmen eta laginketa-abiaduratan, eta* .wav. da bere artxiboaren
luzapena. Audio-kalitate bikaina du, baina sortutako fitxategiak oso handiak
dira.

- CD-A: CD digitalek erabiltzen duten formatua da. 44.100 Hz-ko

laginketa-maiztasunarekin grabatuta dago, 16 bit-ekin eta estereoan.
Artxiboaren luzapena *.cda da.

CD-fitxategi mota horiek ezin dira ordenagailura kopiatu beste fitxategi mota
batzuk bezala; aitzitik, horiek ateratzeko prozesu bat egin behar da
musika-CDtik, beste formatu bateko fitxategiak sortuz. Ordenagailuan formatu
digitaleko fitxategiak lortzeko CD batetik musika ateratzeko prozesuari
“Ripeado” esaten zaio.
 Audio eta bideo digitala: Oinarrizko kontzeptuak

- MIDI: musika-tresna digitalen eta ordenagailuaren arteko

komunikazio-protokoloa da. Fitxategien luzapena *.mid. da.

Konprimatutako formatuak:

- AAC: Advanced Audio Coding edo MPEG-4. ITunesek bere deskargak

biltegiratzeko eta YouTubek audioa streaming bidez erraz bidali ahal izateko
erabiltzen duen fitxategi konprimatuaren formatua da.

- MP3: galera duen audio digital konprimatuko formatu bat da.

Konpresio-algoritmoa giza belarriak bereizi ezin duen soinuaren zatia
ezabatzean oinarritzen da. Artxiboaren luzapena *.mp3 da.

- OGG: online erreproduzitzeko plataforma nagusiek erabiltzen duten formatua

da, hala nola Spotify. Patenterik gabeko formatu irekia da, streamingean
eraginkortasun handia emateko diseinatua. Artxiboaren luzapena *.ogg da.

- WMA: audio konprimatuko formatu bat da, galerekin, Microsoft-ek garatua,

bere sistema eragileetan sartutako erreproduktorean erabiltzeko. Artxiboaren
luzapena *.wma da.

2. BIDEO DIGITALA
Bideoa soinuz lagundutako irudien segida azkar bat da. Irudiak
mugimendu jarraituaren sentsazioa emateko bezain azkar gainjartzen dira.
Abiadura hori segundoko fotogrametan (fps) neurtzen da.
w
 Audio eta bideo digitala: Oinarrizko kontzeptuak

2.1. Bideoa kapturatzeko periferikoak:

Gure bideoak editatu ahal izan aurretik, formatu digitalean gordeta
eduki behar ditugu gure ordenagailuan. Bideoa digitalizatzeko prozesuari
bideo-kaptura esaten zaio. Hauek dira erabilienak:

- Gailu analogikoak
VHS bideo bat, bideo kamera ez digital bat edo
telebista-antenatik bertatik egindako bideo bat
digitalizatzeko, gure ordenagailuak bideoa
kapturatzeko txartel bat izan beharko du.
Txartel horiekin batera, irudia kapturatzen
errazten duen software bat erabili ohi da, eta
“Record” botoia sakatu besterik ez da egin
behar kapturatzen hasteko.

- Bideo-kamera digitalak:
Merkatuan mota desberdinak aurki ditzakegu. Zaharrenek informazioa Mini
DVD birgrabagarri batean gordetzen dute zuzenean. Gaur egun, gehienek
barne-flash memoria erabiltzen dute bideo-fitxategiak zuzenean
biltegiratzeko, eta horiek USB, HDMI edo FireWire ataka baten bidez
transmititzen dira ordenagailura. Kamera horien hobekuntza bat barne-disko
gogorra dutenak dira.
 Audio eta bideo digitala: Oinarrizko kontzeptuak

- Beste gailu batzuk:

Bideoa formatu digitalean kapturatzeko aukera ematen duten beste gailu
mota batzuk Webcam izan daitezke. USB ataka baten bidez denbora
errealean harrapatzeko aukera ematen dute, nahiz eta normalean kalitate
eskasekoak izan. Telefono mugikorrak eta tabletak ere badaude; horiek
barne-memorian edo memoria-txartel batean gordetzen dituzte bideoak, eta
gai izan daitezke HDn eta 4Kn grabatzeko.

2.2. BIDEO DIGITALAREN EZAUGARRIAK:

Bideo digital bat erreproduzitzerako orduan parametro batzuk hartu
behar ditugu kontuan.

- Irudiaren bereizmena (Resolución):

Pixel bertikal bider pixel horizontaletan neurtutako irudi-tamaina
definitzen du. Irudiaren bereizmenak (resolución) eragin zuzena du irudiaren
kalitatean. Kaptura bereizmen txikia badu, pixelatuta edo koadro txikiak ager
daitezke irudian. Gaur egun, bideo digitaleko bereizmen ohikoenak honako
hauek dira:
 Audio eta bideo digitala: Oinarrizko kontzeptuak

- Irudiaren proportzioa:
Irudiaren zabaleraren eta altueraren arteko proportzioa da. Hauek dira
proportzio ohikoenak: 4:3 (telebista tradizionala 2009ra arte), 16:9 (HD
telebistak, formatu panoramikoa) eta 21:9 (formatu erabiliena
zinema-aretoetan).

- Segundoko fotogramak (fps):

Parametro honek segundoko bideo digital batek erakusten dituen irudi
finkoen kopurua adierazten du. Europan, Asiako zati batean eta Australian
erabilitako formatuak 25 fps-ko balioa erabiltzen du, Estatu Batuetan,
Kanadan eta Japonian erabilitakoa 29,97 fps. eta zinea 24 fps.

- Bitrate:
Datuen fluxua izenez ere ezagutzen da, eta gure ordenagailuak
segundo bakoitzeko bideo-fitxategi bat erreproduzitzean irakurtzen duen
informazio-kantitateari egiten dio erreferentzia. Segundoko bit-etan
neurtzen da (bits/s). Segundoko zenbat eta informazio gehiago izan, orduan
eta hobea da lortutako bideo-kalitatea, eta leku handiagoa hartzen dute
fitxategiek.
 Audio eta bideo digitala: Oinarrizko kontzeptuak

- CODEC:
Bideo-codec bat bideo digitala konprimitzeko eta deskonprimatzeko
aukera ematen duen programa bat da. Normalean, erabiltzen diren
konpresio-algoritmoek informazioa galtzea eragiten dute.

Bideo-fitxategiek leku dezente hartzen dute diskoan, eta, beraz,

codec-ekin konprimitzen dira. Helburua bideo-informazioa askoz ere gutxiago
biltegiratzea da. Informazioa gordetzeko unean konprimitu egiten da fitxategi
batera, eta denbora errealean deskonprimitzen da bistaratzean. Bestalde,
erabiltzailearentzat prozesua gardena izatea da helburua, hau da, ez esku
hartzea edo ahalik eta gutxien egitea.

2.3. BIDEO-FITXATEGIEN FORMATUAK:

Bideo digitalak formatu desberdinetako fitxategietan gorde daitezke.
Horietako bakoitza artxiboaren luzapen espezifiko bati dagokio. Bideo-formatu
mota asko daude. Hemen gehien erabiltzen direnetako batzuk aipatzen dira.
Era berean, fitxategi-mota bakoitzak une bakoitzean konpresio-kodec bat
onartzen du.
- AVI (Audio Video Interleaved = Audio eta Bideo tartekatua)
- Artxiboaren luzapena *.avi da.
- Bideo digitala biltegiratzeko formatu estandarra da.
- Kamera digital batetik ordenagailura bideoa kapturatzen denean,
formatu horretan gorde ohi da DV (Digital Video) codec-arekin.
- AVI fitxategiak kalitate bikaineko bideoa izan dezake. Hala ere,
artxiboaren pisua oso handia da beti.
- Konpresio-codec-ak onartzen ditu, hala nola CinePak, Intel Indeo 5,
DV eta abar. Konpresio-gaitasun gehien eta kalitate onargarria duten
codecak DivX eta XviD dira.
- AVI formatua erreproduzitzaile gehienekin ikus daiteke: Windows
Media, QuickTime, etab. baldin eta erreproduzitzaile mota bakoitzerako
codecs egokiak instalatuta badaude ekipoan.
 Audio eta bideo digitala: Oinarrizko kontzeptuak

- Ezin hobea da kamera digitaletik hartutako bideo originalak gordetzeko

(DV bidez kodetuak).
- Ez da gomendagarria Interneten formatu honetan argitaratzea, pisu
handia dutelako.

- MPEG (Moving Pictures Expert Group = Filmen Adituen Taldea)

- Bideo digitala konprimitzeko formatu estandarra da.
- Luzapeneko fitxategiak dira* .MPG edo* .MPEG.
- Konpresio-codec mota desberdinak onartzen ditu: MPEG-1 (CD
kalitatea), MPEG2 (DVD kalitatea), MPEG-3 (MP3 audiora bideratua)
eta MPEG-4 (webgunera bideratuagoa).
- MPEGaren algoritmoek informazioa konprimitzen dute erraz transmititu
eta ondoren deskonprimitu daitezkeen pakete txikietan. MPEGak
konpresio-tasa altua lortzen du frame batetik hurrengora egindako
aldaketak bakarrik biltegiratuz, frame osoa biltegiratu beharrean.
- Windows Media Player eta QuickTime sistemekin erreproduzitzen dira.

- MOV (http://www.apple.com/es/quicktime )
- Applek garatutako bideo eta audio formatua da.
- Bere kodec bat erabiltzen du, bertsioetan nahiko azkar eboluzionatzen
duena.
- Fitxategi-mota horrek *.mov edo *.qt luzapenak izan ditzake.
- QuickTime irakurgailua erabiltzea gomendatzen da. Internetetik
deskarga daitekeen doako bertsio bat dago.
- Oso egokia da Interneten bideoak argitaratzeko, kalitate/pisu
erlazioagatik.
- Streaminga onartzen du

- WMV edo ASF (http://www.microsoft.com/windows/windowsmedia/es/ )

- Microsoft-ek duela gutxi garatu du.
- MPEG-4 kodea erabiltzen du bideoa konprimitzeko.
- *.wmv edo *.asf luzapenak erabiltzen ditu.
 Audio eta bideo digitala: Oinarrizko kontzeptuak

- Windows Media 7 bertsio eguneratuarekin edo handiagoarekin baino

ezin da bistaratu. Aplikazio hori Windowsen barruan txertatuta dago.
- Oso egokia da Interneten bideoak argitaratzeko, kalitate/pisu erlazio
onagatik.
- Streaminga onartzen du

- FLV (http://www.adobe.com)
- Adobe Flash erreproduzitzaileak Interneten bideoa ikusteko erabiltzen
duen formatua da.
- Sorenson Spark codec eta On2 VP6 codec erabiltzen ditu. Biek kalitate
bisual handia ahalbidetzen dute bitrate murriztuekin.
- Hainbat erreproduzitzaileekin erreproduzitu daitezke: MPlayer, VLC
media player, Riva, Xine, etab.
- Web orrirako gomendatutako aukera, oso eskuragarria delako. Flash
erreproduktorearen bidez ikusiz gero, web nabigatzaile eta sistema
eragile gehienetatik eskura daiteke.
- Interneteko bideo-biltegi ezagunenek formatu hau erabiltzen dute
bideoak zabaltzeko: Youtube, Google Video, iFilm, etab.
- Bideoaren hainbat parametro konfiguratzeko aukera ematen du,
kalitate/pisu onargarria lortzeko.
- Streaminga onartzen du
 Audio eta bideo digitala: Oinarrizko kontzeptuak

FORMATUEN LABURPEN TAULA:

FORMATU CODEC ERREPRODTUREA STREAMING LUZAPENA

A

AVI Intel Indeo 5, DV, Windows Media, Ez *.avi

DivX y XviD. QuickTime, etc…

MPEG MPEG-1 (CD Windows Media Ez *.mpg

kalitatea), MPEG-2 Player y QuickTime
(DVD kalitatea),
MPEG-3 (MP3
audiora bideratua) y
MPEG-4 (webgunera
bideratuagoa).

MOV Appel-en codec QuickTime Bai *.mov

propioa

WMV o códec MPEG-4 Windows Media 7tik Bai *.wmv

ASF gora

FLV códec Sorenson Adobe Flash, Bai *.flv

Spark y el códec On2 MPlayer, VLC media
VP6 player, Riva, Xine,
etc

2.4. BIDEO DIGITALAREN EDIZIOA

Bideo digitalaren edizioa esaten zaio bideoak, argazkiak, soinua,

azpitituluak, trantsizio-efektuak eta abar batzeko prozesuari. Oro har, bideo
baten edizioa eta ekoizpena oso lan konplexua izan daiteke, jatorrizko
produktuari eman nahi diogun tratamenduaren arabera. Gaur egungo
software digitalak lan hori errazten du, eta aplikazio ugari eskaintzen dira,
profesionala ez den erabiltzaileari bideoak erraz editatzeko aukera ematen
diotenak.

Editatzeko prozesua amaitu ondoren (Audacityrekin egiten genuenaren

antzekoa), behin betiko bideo-fitxategia sortu behar da; amaierako
bideo-fitxategi digitala sortzeko prozesu horri errenderizazioa deitzen zaio.
 Audio eta bideo digitala: Oinarrizko kontzeptuak

Hauek dira bideo editoreen funtzio eta ezaugarri nagusiak:

- Baliabideen liburutegia: proiektuan erabiliko dugun edukia sartzeko

aukera ematen diguena (edo agian ez dugu erabiliko, baina hor izango
dugu badaezpada ere). Denbora-lerroari edukia zuzenean gehitzen
badiogu, besterik gabe erantsiko den arren, aurretik baliabideen
liburutegian kargatuko da.

- Denbora-lerroa: denbora-lerroak erreproduzituko den eduki guztia

hartzen du, amaierako bideoari forma emango diona. Denbora-lerroan
sartuta dagoen guztia, ezkutatzen ez bada behintzat, atera egingo da.
Garrantzitsua da arreta jartzea bertan egotea nahi ez dugun edozein
hutsune zuritan, izenburutan, iruditan edo bestelako edukitan. Dena
eginda daukagunean, bideoa errenderizatu beharko dugu.

- Trantsizioak: trantsizioei esker, bideo, irudi edo testu-zatiak modu

leunagoan eta lausotuago batean batu ditzakegu, bien arteko mozketa
nabaritu gabe. Bideoeditore gehienek trantsizioak dituzte (baina ez beti
fabrikakoak; beraz, baliteke modu osagarrian deskargatu behar izatea).

- Efektuak: azkenik, efektu bereziek bideoa ukitzeko aukera ematen

dute, emaitza are profesionalagoak emateko. Imajina ditzakezun beste
efektu daude: distira eta kontrastea kontrolatzeko, argi-izpiak
gehitzeko, pantailaren zati jakin batzuk pixelatzeko, fokatzeko, kolore
uniformeko hondo bat ezabatzeko, etab.

Hauek dira, definizioz, bideoak editatzeko edozein tresnatan aurkituko ditugun

oinarrizko 4 atalak, programaren arabera askoz gehiago egon daitezkeen
arren.