I Ν Δ Ο X Ω PA

ΛΟΓΟΤΕΧΝ ΙιΚιΗ ΠΕΡΙΟΔΙΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΧΡΟιΝΟΣ Α ' — ΜΑΗΣ - ΙΟΥΝιΗ,Σ 1960— . ΤΕΥ Χ Ο Σ 5

« Κ άτι σ ά π ιο ...»

«'Κ ά τ ι σ ά π ιο υπ ά ρχει mo Β α σ ίλ ε ιο τής Δ α ν ία ς » · 'Α π ό

■τήν π ρ ω τ ε ύ ο υ σ α μάς έρ χοντα ι τώ ρα τ ε λ ε υ τ α ία α π ο κ α ρ δ ιω τ ικ ά
μηνύμ ατα· Ή π ν ε υ μ α τ ικ ή μ α ς ζ ω ή π ά σ χ ε ι . Κ α ι ν ά τά σ υ μ π τ ώ ­
ματα α υ τ ή ς τ ή ς π α θ ο λ ο γ ία ς .
Κ α ι π ρ ώ τα : λ ο γ ο τ έ χ ν ε ς κ α ι κ α λ λ ιτ έ χ ν ε ς κ ά θ ε κ λ ά δ ο υ ο ΐ
π ι ο τνον.λο'ι τ ο υ ς χ ω ρ ί ς σ α φ ε ί ς π ρ ο ο α ,ν σ τ ο λ ισ μ ο ύ ς , π ρ ο π α ν τ ό ς χ ω ­
ρ ί ς π ρ ο σ ω π ικ ά μ η ν ύ μ α τ α . Φ ρ α γ κ ικ έ ς έ ν ν ο ιε ς — π α ν ά κ ε ιε ς ά -
χ ο ν γ ο ν τ α ι, ξ έ ν ε ς π ρ ό ς τ η ν π α ρ ά δ ο σ η κ α ί τά δ ε δ ο μ έ ν α τ ο ν β ι ο ­
λ ο γ ι κ ο ύ κ α ί ψ υ χ ι κ ο ύ μ α ς ο ρ γ α ν ισ μ ο ύ . ’Ε π ι δ η μ ί α κ α τ ά ν τ η σ ε α υ ­
τή ή κ α τ ά χ ρ η σ η το ϋ ά γ χ ο υ ς , σ έ μ ι α ρ ά τ σ α ε π ι τ έ λ ο υ ς ν ε ό τ ε υ κ τ η
κ α ί ζ ω ν τ α ν ή . 'Ο «υ π α ρ ξ ισ μ ό ς » ( ά λ λ η λ έ ξ η — φ ν σ α ρ μ ό τ ε κ α , jw v
κ α νένα ς εδώ δ ε ν ώ ρ τ ο ε τά ό ρ ιά τ η ς ) , έ γ ι ν ε κ α θ η μ ε ρ ιν ά τ σ ίκ λ α
σ το σ τ ό μ α τ ώ ν κ ρ ι τ ι κ ώ ν μ α ς . Κ α ί π ο λ λ ά α π ό τά π ρ ω τ ο π ο ρ ια κ ά π ε -
ν ε ιν ά ρ ια μ α ς 4 ή μ ιμ α θ έ σ τ α ,τ α , π ε ρ ι φ έ ρ ο ν τ α ι έ π ι δ ε ιν .ύ ο ν τ α ς τά έ-
π έ ν θ & ια λ η ρ ι ά τ ώ ν « έ /Λ α ν ο δ ικ ώ ν » μας.
Ά ττα τέλεομ α : πρώ ηα π λ α ο τ ο γ ρ α φ ε ϊται ή α λ η θ ιν ή φ υ σ ιο ­
γ ν ω μ ία μ α ς . Π ρ ο ο φ έ ρ ε τ α ι μ ια τ ε χ ν η τ ή ε ικ ό ν α τ ή ς ψ υ χ ικ ή ς μ α ς
. ζ ω ή ς Τ ί ψ ν χ ιϊ/.ε ς κ ο λ ά σ ε ι ς κ α ί υ π ο σ τ α σ ια κ έ ς α γ ω ν ί ε ς δ ο κ ι μ ά ­
ζ ε ι α υ τ ό ς ό λ α ό ς , θ ά α π ο ρ ε ί δ ξ έ ν ο ς φ ι λ α ν α γ ν ώ σ τ η ς . ΛΗ , κ ι*
daC τήν α ν τ ίπ α λ η ό χ θ η , τ ί γ κ ρ ε μ ίσ μ α τ α δ ρ α μ ά τ ω ν τ ή ς κ α τ ο χ ι ­
κ ή ς κ α ί π ο λ ε μ ικ ή ς γ ε ν ιά ς κ ά θ ε τ α ι κ α ί κ λ α ίε ι. Κ ι* ά ν θ έ λ ε ι κ α ί
,λ ίγ η λ ε β ε ν τ ιά , θ ά τήν εύ ςίεο στ ό ντ α η λ ή κ ι τοϋ κ λ ίμ α τ ο ς μπου­
ζ ο υ κ ιο ύ σ έ κ ι ν η μ α τ ο γ ρ α φ ι κ έ ς κ α ί μ ο υ σ μ ^ ς α ν α γ ω γ έ ς , π ο υ τ Ι ς
γ ν ω ρ ί ζ ε ι τ ώ ρ α κ α ί τ ρ ε λ λ α ίν ε τ α τ ή Ε ύ ρ ώ τ ν η . Δ ε ύ τ ε ρ ο ν : ο ί ξ έ ­
ν ε ς τ ρ ο φ έ ς χ ω ν ε ύ ο ν τ α ι τ ις π ιο π ο λ λ έ ς φ ο ρ έ ς σ έ μ ά ς π α ρ ε ξ η γ η -
μ ένες κι α μ ά σ η τ ε ς . Κ α τ ’ α κ ο λ ο υ θ ία ν ά π ορρ έει απ’ εδώ πολλή
.ο ύ γ χ ιο η , π α ν τη ν ε π ιτ ε ίν ε ι ό μ ιμ η τ ισ μ ό ς τού συρμού. κΦ ρλΙασο-
φ ικ ή » π ο ίη σ η , λ έ μ ε κ α ί ό π τ α σ ια ζ ά μ α ο τ ε · Ά φ η ρ ιμ έ ν ε ς μ ορφ ές
οτή ζ ω γ ρ α φ ικ ή κ α ί γ λ υ π τ ικ ή , κ α ί χ ά σ κ ο μ ε. Δ ε ν ε ίν α ι κ α ιρ ό ς
m i ) π α ρ α κ ο λ ο υ θ ώ ν τ α ς μ ι α ρ ιζ ο σ π α σ τ ικ ή θ ε α τ ρ ι κ ή π α ρ ά σ τ α σ η , 6
φ ί λ ο ς δ ί τ ύ α μ ο υ τή χ α ρ α κ τ ή ρ ισ ε σ α ν « Δ ρ λ ε κ ι ν ι ά δ α » . Δ η λ α δ ή
 258 — < «Κάτισιόίτπσ...»
I---------------------------- ----------------------------- :------- -------------------------- *------- ~

τ ρ α γ μ α τ ικ ή β α β ι ύ ω ν ί α π α ν τ ο ύ , δ. γ ε λ ο ίο ς κ ο ρ δ α κ ισ μ ό ς τ ο ν α ν ώ ­
ρ ιμ ο υ π ο ύ θ έ λ ε ι ν α τ ιε ρ ά σ ε ι γ ι α ώ ρ ιμ ο ς , τ ο ν χ ο ιρ ικ ο ν now φ ό ­
ρ ε σ ε δ π ω ς — ό π ω ς τά ρ ο ύ χ α μ ι α ς β ΐ τ ρ ίν α ς Ε νριοπ ο& νίή ς'
’Α κ ό μ α π ώ ς να μ η π α ρ α τ η ρ ή σ ε ι κ α ν ε ί ς π ώ ς ή π ν ε υ μ α τ ικ ή
μ α ς ζ ώ ή σ τ η ν δ λη λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α τ η ς κ α τ ά ν τ η σ ε έ π ιφ α ν ε ια κ ή . ’Ε ­
δ ώ ό κ α ν ό ν α ς τ η ς κ ο σ μ ικ ό τ η τ α ς έ π ε σ ε σ ά ν φ υ λ ιλ ο ξ ή ρ α στα π ρ ά ­
γμ α τ α τής τ έχ ν η ς μ α ς . Κ έ ν τ ρ α — π ερ ά σ μ α τα τώ ν λο γο τεχ νώ ν
κ α ί κ α λ λ ι τ έ χ ν ο υ π ο ύ ε ί ν α ι π α ο ο σ δ ίε ς τ ώ ν ξ έ ν ω ν λ ε ιτ ο υ ρ γ ο ύ ν
σ α ν π ιά τ σ ε ς π ο υ α ν ε β ο κ α τ ε β ά ζ ο υ ν α ξ ί ε ς . ' Α π ' έ κ ε ΐ π ε ρ ν ο ύ ν καί'
ο ι υ π ε ύ θ υ ν ο ι τ ο ν ρ α δ ιό φ ω ν ο υ κ α ί τ ο ν π ε ρ ιο δ ικ ο ύ κ α ί η μ ε ρ ή σ ιο υ
τ ύ π ο υ , α π ’ ό π ο υ σ υ ν ε χ ίζ ε τ α ι ή ί δ ι α δ ια δ ικ α σ ία δ ίκ η ν π ν ε υ μ α τ ι­
κ ό ν χ ρ η μ α τ ισ τ η ρ ίο υ . Κ α ί ο ί ξ έ ν ο ι μ ε τ α φ ρ α σ τ έ ς , κ ρ ιτ ικ ο ί, π α ρ α ­
γ ω γ ο ί έ κ ε ι ε μ π λ έ κ ο ν τ α ι κ α ί ά ν ά λ ο γ α κ α & ο δ η γ ο ΰ ν τ α ι. Ν ό μ ο ς *
ο ί τ ρ ό π ο ι κ α λ ή ς σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά ς , τό δ ο ύ ν α ι— λ α β ε ι ν κ α ί ά κ ό μ α
β α θ ύ τ ε ρ α ή σ υ ν α λ λ α γ ή . Ά κ ο ύ γ ο ν τ α ι καιμ μ ιά φ ο ρ ά κ α ί έ ξ ο ρ μ ή -
ο ε ι ς κ α θ ά ρ ο ε ο ιν τ ώ ν δ ρ γ ισ μ έ ν ω ν ι ν έ ω ν μ α ς , κ ο κ ο ρ ο μ α χ ίε ς κ α ί
θ ν η τ ή φ ν λ α ρ ί α γ ι α ε ρ α η ε ρ ικ ή κ α τ α ν ά λ ω σ η κ α ί π ρ ο σ ω π ικ ή ά -
ιο λ α β ή . Ή m m i μ α τ ικ ή μ α ς ζ ω ή , έ κ τ ο ς που κ α τ ά ν τ η σ ε α ν ό ρ γ α ­
ν η κ α ί π λ α σ τ ή , έτ σ ι α κ ό μ η π ιδ π ο λ ύ δ ο λ ιε ύ ε τ α ι κ α ί ά π ο ψ ιλ ώ ν ε -
ια ι. Κ α ί γ ί ν ε τ α ι ε ν τ ε λ ε ί μ ι α λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α ά λ ,λ ο ίμ ο ν ο ν ύ π ο π τ η
κ α ί μ η χ α ν ικ ή .
Ν ά σ ω φ ρ ο ν ισ τ ο ύ μ ε δ ο ο ε ί ν α ι ά κ ό μ α κ α ιρ ό ς . Τ δ γ ρ ά φ ο μ ε
έ μ ε ΐ ς ο ί α π ε ρ ιθ ώ ρ ιο ι» κ α ί γ ι α υτό ά μ ό λ ε υ τ ο ι· Π ο ύ ά γ α π ά μ β
ω σ τόσ ο τή ν έ α έ κ φ ρ α σ η , ά λ λ α τή θ έ λ ο μ ε ό ρ γ α ν ικ ή κ α ί κ α τ α χ τ η ­
μ έ ν η . Γ ι ά νά μ ή λ ε ί ψ ε ι ή μ α γ ε ί α π ο ύ α π ο τ ε λ ε ί τή β ά α η κ ά θ β
α λ η θ ιν ή ς δ η μ ι ο υ ρ γ ί α ς . Ν ά μ ή λ ε ί ψ ε ι ή υ π ε υ θ υ ν ό τ η τ α κ α ί ή ά τ
ξ ιο π ρ έ π ε τ α ττου π ρ έ π ε ι ν ά ε ί ν α ι τά δ ια π ισ τ ε υ τ ή ρ ια τ ή ς πν-ευ-
μ α ιιχ ή ς μ α ς ζω ή ς.
όΐ
ίΐ
\
\
\

\ '

k ' ' »·' '

ί ι ■*. · ■' \ ■1
\

*ί

\. k
I*
k
*
*
Μ>’.1 »

✓ \
 AΡ Υt Α Ρ Α ΓΚ ΡΝ

Μετρφράζοι : Α. Χ ΡΗ ΣΤΙΔ Η Σ

‘Ο ' Αου'ί ’Αροηκαν θεωρείται σήμερα σαν ένας σητ τους

κυριώτερους έκίτηροσώττους τών Γάλλικων Γροιμμοττωνί. Στους
άνθοώπ'ους τής τέχνες είναι γνωσός wio τταλ!υ σαν ττοιητης yow
ξεκίνΙςσε άττο τό κλίμα τού1 ύττερρεολισμαύ, ιπτΓίρέτηαε οςργοτε-
ιρα τό κί νημα τοΰ κοι νωνιιικοΰ ώφελιιμισιμσΰ ικίοιι διοίτήρωντας cx-
τοττε αυτή, τήν ττίστη, καλλιέργησε τελευιίαία ίμιΐά TfouttcMTiro»-
τριω’ ΐΐκ,η έίπιστρόφοντας συνάμα στ ή φάρμα τοΰ τταροΛσσια·
κσΟ στίιχσυ. Στή διαμόρφωση τήη ποιητικής του φυσιογνω-
μίΐας συνέβαΧιε άπο.φασιστικίσι καί ή γόνι|μιη έττίόραση του σ ι­
γάν, τοΰ Ούγκω, του Ρεμττώ και τοΰ ΑηταλΙλι ναιρ. Αλλ 6 Α-
ραγκόν ,μέ τήν ’ίδια Φανατική 'προσήλωση/ κολλ 1>εργ·”σ ^ και την
Ίτεζογροιφία. "Έτσι έδωσε ,μιάν εικόνα των ττρσβληιματων τής
μιεσαπολεμ/ιικήις κοινωνίας με ιμιά σειρά πεζών ττου τά τιτλοφο­
ρεί «'0 -πραγματικός κόσμοςι». ΜεταποίλΙειμικα κυκλοφόρησε
,μιάν άλλη σειρά ινέζών ττου rnap’ 3λη τήν στρατευμένη θέση
•των σφύζουν άπό άλήθεια καί ζωή, τούς «Επαναστάτες!». Α!>λ
δ,τί άττοτελεΐ μια άδιαφιλονείικηιτη τττεζογραφική κατάστηση
τοΰ Άραγκάν, -πού χαρακτηρίστηκε (μάλιστα άττο τούς κριτι­
κούς αλών των άποχρωσεων σαν αριστούργημα, είναι τό τε-
λιεσ.ενιο του μυθιστόρημα: «Ή Μεγάλη Βδομάδα».

Τό πάθος του άπόλυτου

Υ πάρχει ενα πάθος τόσο KicrrcxAiurruiko ττού εΤνοΐί' άδύνατο νά -mqpi-
νροοφε?. "O wohcv άητοτοίλιμσ -‘ή μελετιη του τον καττατρώγ€/:!. βΌσΐευς
κυριεύει δέν μιττορουν ττι<ά ττοτέ νά του ξεφύγουν. Είναι ό&ίώοίτκ>
νά τό δακ,ιΐμάσίει κανείΐς κ/αιι νά το άφτραν. Προφέρεις ττάντα τό ό­
νομά του μέ άΜοπρχίλα. Είνιαι· ιό πάθος τ :0 άπολυτου.
Θάλεγε mocvgic. όΠι· eivoji. κάτι* τό οτπάνιο *α|ί ίσως οί 4>aivam«c4
θάυμΌΟστές Τού άΜθιρώππι νου μ-εγίσλείΐεο βά πρόσθετον. τη λεξηι: «|δυστ|υ-
χώς». Πρέπτειι όμως νά νιώσαυν akz>v την πλάνα τους. ETvan πιιό ά-
ττίλωμόνο κικ* ά π > τη Υιρίππτη,, κΐι* &ν τό νιώθουμε ττιά καλά δτοιν κυ-
ριιεώεϊκ ευγενικές καρδιές, >κισταπρώγ|ε! όμως με χαιμιερπιεϊς 'μορφές άν-
θρώττους μ έ τ ρ ια ς, τηνεύμιοσοο άιΤαίθή, φτωχούς χαρακτήρας.
’Ανοιξτε του τήν πόρτα, ιμπαίν^ΐι και θρονίιάζεπση*. ίίολυ λίγο
νιώζεπαΐΐ' γ ιά τον απλό διάκοσμο Του στπΐιππιοΟ.

·** Άττο τό μυθιστόρημα ΑΥΡΗΑΙΑΜΟΣ, κ«φ. 37.

 260 Α σ υ ΐ ’Αραγκόν « Τ ο τταίθος τοί) oorroiXurrov»

ΕΤνοοι. ή εΧλειψα τής κσρτερίίε<ς.

’Ά ^ θέλ:υν ας τό συγχαρούν γ ι ’ αύτό πού έκ?οΜε αΓΌύς Ανθρώ­
πους, γ ά ο,τι ούτή ή δυσαρέσκεια ήξερε νά π^ρόγείιι τό υπέροχο.
- ' <Κί’ όμως, αν γίνει ούτό, θάναΐι σαν via βλέπεις, μόνο την έξίαίι-
ρεσπη, τό αφύσικο λουλούδΙι·. ’Αλιλά και τότε άκόμα κοιτάξτε β£0ΐά
ιιέσσ σ’ αυτούς τπού φέρνει στα Οψη της μεγοιλοφυΤας, θα βρητε σ τα
π:ό ένδάμυχα i*cO είναι τους τά στίγ/ματά του, τα σ η μ ά δ ι τή ς Χεη^
λοκτίας, kl* ούτά σημοιδεύ:υν τό πέρασμά της άπό τά μη προνομία
ούχα άτομ'^.
-νΟττό·ιο: κα δέχεται ' άπό ♦τό πάθος του όπτάλυτου, άττίαρνιέτσΗΐ
κόβε ευτυχία. ι
Παιά ε ύ 'υ χ ία θά μπορούσε ν* (ίΛητέξει σ ’ σύτόν τον ίλ ιγγο , σ ’ αυ­
τήν τήν πά ντα άνσν©ουμε\*ι ανάγκη; Ή κριτική. οώτή μηχανή τών αισ­
θημάτων, ούτό τό συνεχές σαράκι τής άμφ:ά:λίαις προσβάίλιλειι» κάθε τη
πού κώ.ει τή ζωή ανεκτή, κάθε r i| πού δημιουργεί το κλΐμαι τής κθΡ~
δ:άς.
Θ άπρεπε, γ ιά νά γίνει. κοΜείς π.ό καΓτειληπτός, νά ά^αΐφέοει παρα­
δείγμ α τα , καί νά τά διοιλέξ#·, ώς έπ» τό πλεΐστσν^ σ τις κοινές, σ τις
ευ ’ελεϊς μορφές σύτού τού πάθους, γιά νά μπορέσει, έτσι σ ' Αναλογία
νά φτάσει σ»τή γνώση iliL· ηρωικών δεινών πού ττίροκιο^λεΐ.
Ξέρ:υμε ότι ό μοιροίσιμός ατούς ανθρώπους τού πνεύματος άνσ-
πττύσσετα: τοιχύτα^α σ ά άνώ τιρα νβυρπκά κεντρος ένώ α τά ζώα άνα>-
πύσχχετο> μέ πολύ βροδύτερο ροθμό κίοίί κατά προτίμηση. προσβάλλει
τά κινητήρια κέντρα. Ό ήθ.ικός μαρασμός, γ ιά τόν όποιον μ’.ιλώω, κι*
αυτό; έπίσΙτς δ.ιεφτροπαιείταί!» άνάλογα με τά υποκείμενοι. !Ίρ:σβάιλιλιε*
κυρίως τήν έπ.δεξισ ίατη τό πάθος, την ττεριφάΜ&ιια του δυστυχισμένου
πού καταπιέζεται άπ* ούτό τό πάθος.
Θά σπάσει τή φωνή tcu τραγουδιστή, θά σίτοΓιλεί!· Ισχνό τζόκευ
ο τό ν:σοκομ€?ρ, θά χτυπήσει τούς πνεύμονες, τήν καρδ.ά τού δρομέα.
Μέ μιά ποιραξενη φωνή, μέ τή μανία της καθαρότητας, μέ το πείσμα
νά καθ:ρίζο>, νά γιαΧίζει ένα κομμάτι τής κουζίνας τη ; πού ποτέ 6έν
θά *ναι 'έλθΌ κιεθαρό, ένώ τό γά λα θά χύνεται, οπή φωτιά, τό σ π ίτι
θά καίι>ιετα;, τά π α ιδ ιά της θά πνίγοντοϋ, θά όδηγηριει τή νοίικακμρά
στο άσυλο τών τρ^ελίλιόΛ/.
Θά γίνει έπίσηΐς ή ά ρ ρ ω σ τ α έκείνων που δεν άγαπάνε τίπο τα ,
πού σέ κάθε ό μορφιάς σέ κάθε τρέιλιλος ά ντιιτ άσσουν τό άπάνθρωττο* 6-
χι τους πού βγαίνει άπό τό ίδιο τό πάθος τάύ άπάλυτου.
Τό παν έξορτάται άπό τό που τοποθετεί κορείς αύτό τό άπάλρ-
*το. Μπορεί στόν έρωτα, από ντύσιμο ή στη δύνο^μη. Τότε έχρυμε τόΜ
Δόν Ζουάν, τον Βύρωνα, τόν ΝαπολέονΤα. Μπρρεΐ δμως ν&ναι καί σττόν
άνθρωπο π :ύ συναντάμε στο δρόμο μέ τά μάτ ια κλειστά καί πού 8&
μιιλάει σέ .κάνέΜοι Μπορεί νάνακ κ ι’ ό παράξενος άλήτης πού βιλέττο^με
σ τά πα γκ ά κ ια τοβ κήπου του ’Αστίβροσκοαπείιευ νά τσκτοπαιιεϊ κάτι ά -
 Λουί Άρογκόν «Το πάθος του άπάλιυτοιυ» — *261
ΐ : — r— — —
ττίβαΜοο κρυρέλια. Μπορεί vavodi κΐαΐι ό άπτλο; όπαδός μιας πίσ'*Υ|ς που
άπίαξηραίνειι τή ζωή του., οουτός τπ:ύ πεθαίνει άπο eOcxtcrOncrioc π εκεί­
νος πΐού γίνεται άνυπόφορος μέ τή χυδαιότητα το-υ.
Τό π ά θ :ς του άπόλυτου ! . . .
Οι κλ’νιικίές μορφές αότ^υ του πάθους etvoat άνορίθμήτες και δον
μπορεί κσινείς νά τις έπιισιηιμάνιη όλες.
Θάπρσπε να πΐηαιραιστεΤ στην πιερίιγραφή μιας περίπτωσίτίς, χω­
ρίς όμως να παραμελήσει/ την όμίαιάτηΤα μέ χίλιες άλλες, με πάθη τΌ­
σο έπιφανειιαίκά διαφορετιικά, που θά τά νόμιζε κιαινείς χωρίς δεσμό .με
την περίπτωση που έξετάζει, γιοίτίί δεν υπάρχει τρόπο- νά Απομονώ­
σει- τον το ουτής της άρρωσΤιας, που όνοιμάζεται. πάθος tcu άπαλυτου,
ούτε :piiiK|pcpiKi0rmo που νά τον αΜίχνεύβΐι.
‘Ό μ ω ς, όσο διάφορες κ»ι' άν είναι/ οί μορφές πού υποδύεται ούτή ή
άρρώσΤια, την χαρακτηρίζειι ενία) σύμπτωμα κοιινο σε δλες τις μορφές,
άκάμα και στις, π ιο διίαφτρετιικές. Κι' οάτό είναι ή πλήρης άν.ικαινθτης
του ύποκιειιμένου νά νιώσει» την ευτυχία.
Ό π ο ιο ς έχει, το πάθος ταυ άπόλυτου μπορεί νά τό ξέρει ή νά τό
ά γ φ ε ί, μπορεί, σπρωγμένος άτπ* ojltio, νά βρεθεί έπιικιεφαλής λαών,
σηραΐτίων, ή νά χαθεί οπή .ρουτίνα της ζωής, σέ μιά αδιάκοπη άρνηση
στον κύκλο του.
'Ό πο ιο ς έχει» τό πάθος του άπάλυταυ μπορεί νάν^ι όστιλοΐικός, φα-
λόδσξοίς, τρελλά:, σχολαστικός. Δίέν μπορεί δμως ποτέ νά είναι ευ­
τυχής.
'Από δ/rlt θά μπορούσε νά κάνει τήν ευτυχία τής ζωής Tcu ζη­
τάει πάντα περισσότερο. Καταστρέφει, μέ μιά λύσσα, που γυρνάει,
στον ίδιο τον (έ αυτό του, ότι,· θά ήταν ή ευχαρίστησή του. Δέν έχει ού­
τε τήν πιο μιιικρή [κοινότητα; νά νιώθει τή/ν ευτυχία. Θά πρόσθετα δτν
σρέσκιεται σέ ο,τι τον φθείρείιι, δ,τι; συγχέει -.ή δυστυχία μέ δέν ξέρω
ποια ιδέα άξιίοτπρέπευο^ς, ιμίεγαλείου, ήθΐιικής, σύμφωνα μέ Το πνεύμα
του, τή μόρφωσή tcu, τά ήθη του περιβάλλον! ός του, δτ-ι. το πόθος
Τού απόλυτου σνντυπάριχειιΐ μέ τον ίλιγγο του απόλυτου.
Συνοδεύεται, μέ μιά κ ά π ο α έξ'αΐραίη, χάρη σιήν όποια άνοογνω-
ρίζετοΐι. <καί βρίσκεται* πά ντα σέ οξύ σημείο, στο κέντρο τής καταστρο­
φής, καί συγχέει. σΤού- άνίδεους τό πάθος τ»:υ άπόλυτου μέ τό πάθος
της δυστυχίας.
Καί τούτο γιατί μοιάζουν.
Έ δω δμως τό πάθος τής δυστυχίας είναι συνέπεια, δέν είναι· π α ­
ρά ή οοΤσθηρίηι μΐιάς κάποιας δυστυχίας, έινώ τό απόλυτη καί σ τά π ιο
μιικρά άκόμισ π ρ ά γμ α τα κροίτάει τό χαροικτήρα του απόλυτου.
01 γιατροί μπορούν νά καθορίσουν, σχεδόν πάντα, γ ά τις αρ­
ρώστιες τού σ ώ μ α τ:ς τό π ω ς έκδήλουνταπ*, οπτό που προέρχεται τό odT—
-T'jov που τ ίς πρακιαίλεΐ κ|οϊ τον τρόπο είσόδαυ ταυ οπόν όργαινισ,μό, τον
χρόνο έπωάσιεως .καί γενικά όλη τήν άφανή έργασία που προηγείται
 262 — ’AfktfyWov «Το iteu οίττολι3*άυ»

ηής έκδηλώσοώς των.

Στον* τομέα δμως τών αισθημάτων βρισκόμαστε. Ακόμα σπην
'Α λχημία, σ* ο ύ τ έ ς τ ΐ ς σχι» τ,άσσ γ νιώστε- "τράλιλεις πού φέρνει μέσα
τ :υ 6 κανονικός ά>8ρωπσς. Τ ις άργές έπεξιεργασίες τσΟ χειρθΐκ.τήρα cjl
μυβι<ΓΓο^:^ράψο(ι τϊς έκβέτουν σενήθωΐς χωράς νά έ§ηγσυν -ήν Αφορμή,
άρχίζαντα: Από την ττσ|(5:ική Αλτκία, το τπερα(66ΐλΙ>ον/ έπηίκσλούμεΜ;* τήν
κλη?:νρμ:ιχάτητ3\, την κΐαιΐνων>ά και χίλκες Αλλες Αφορμές.
ΕΤναι* Αλήθεια δ ^ σ π ά * α εΤνσιι πειστιικοί, ·καιϊ τούτο μόνον σέ εύ-
τυχε?ς ύττοθέσβς, που 8εν έχουν μεγαλύτερη Αξία Από την εύτυχίια
τους.
Λίσητστώνουμε μόν;ν δτι ύττάρχουν γυναίκες ζηλστυπεςι, δολοφό­
νο*., φλάρμυρο», δειλ:<ί. "Εχουμε άνώγκη. νά τους παίρνουμε σΐχηιμσπι-
σμ ό/:υς, δ αν ή ζήλεια, ή δολ:φσνική μανίκι ή δειλία), ή φιλαργΜρία,
μάς πΐοραυον.άζ:υν πορτραπτί^» διαφορετικά, συνορπαστνίκά.
’Από που είχε πάρει τό πάθος Του Απόλυτου ή Βιερενίιφϊΐ, 9εν ξέ­
ρω, δμως είχε τό πάθος τ :υ Απόλυτου.
Αύτο "ό εΐχε Α όρατα ίσως διοιιοβονθη ό "Εντίμσντ β . . . . . . δταν
έλεγε δ π ήταν Τδα Α κόλαση.
Τι γνωρίζετε Απ' οντήν; Τίποτε.
Συμβαίνει όμως κάποτε οί άνδρες να δι«αισθάν:ντοίι τη γυυοιίκα μέ
κάποιο ζωικό ένστικτο, μ:ά άροεΜ.ική πείροι πού Αξίζει. σσο καί ή
γυναικεία δχχίοθηση γ :ά την όπ:ιίίο μάς τρυπάνε Μάθε τόσο τ ’ αΟτιά.
*0 Αύρηλ.οι,ός είχε την πρώτη, νυβί Απ* την υπέροχη έκφραση πού
τ ό σ ο άσχημα πήγοπνε στη Βερενίκη. Την εΤχε 8ιοίιςρ,ί'νεΐι· στην Αρχή, άλ­

λα μετά, δτον δημι(:υργήθηχε άνάμεσά τους ένας δεσμός πιο ένδιαφέ-

ρων άπ" τί.- κμίάεις έι.ος 'μ ίτο υ , -ιήν ξέχοισε. KV ετα:« πλησιΐοζε τδ„
βάραθρο γοητευμένος Απ’ αυτό, μη μπορώντας όμως να ν^ωσειι τόν κίν­
δυνο πού έκιλε νε.
Ken τό ρομάν'σ^ του, τό ρομάντσο του ΑύρΙηΙλιανοΰ κκχί τής Βε­
ρενίκης είχε σαν κύριο χορσκηρι σιτικό την Αντίθεση π :ύ φανερώθηκε
άπό την πρώτη τ;ο ς συνάντηση, άτνόρμι^αχχ στην Βηρενίικη που εβλετηε
ό Αύρηλια.ός και σ* αυτή πού μπορούσαν να δουν ο) &λλο·ΐι, ή Αντίθεση
μεταξύ του αύθόρμη'·:υ, χαρούμενου κ/^ όθω^υ ποίιδρυ και ιή ς κόλα­
σης πού έφερνε μέσα της, ή δυσαρμονία μεταξύ τής φω-ΕιΜης καί τής
σκρτεινής Βερενίκη.
"Ισως αυτό έξηγουσε τα δυο 'της πρόσω πα, που ποιρουσιισζοιν
δύο τέλειοι διισ*φ:ιρετικές γυναίκες.
Την κοπελίτσα που χ α ρ ό ’σνε μέ τό τίποτε wcu τής τταντα Ανι­
κανοποίητης γυναίκας.
Και τούτο Yiorri ή Βερενίκη εΤχε τό π ό θ :ς του άττολυτσυ, Βρο-
σ κ ό α ν ε στο κρίσιμο σημείο τής ζωής της πού έπρεπε να συνεχίσει,
ΤΓάση θυσίςτ, την όνοζήτηιση σ* ένα άλλο πρόσωπο.
ΟΙ πικρός νεανικές της Απογοητεύσεις, Απόρροια τού ΑπραΜμία)-
 Λ ουΐ ’Αρ-αγκον «Το πτββος τοΟ άττολνιΚΛή* — 263
Η

τοποίητ^υ πόθου του άττόλυτου, ζητούσαν μιόϊν άμεσιη. ά^απόδοσιη.

’•Κι* αν ή Βερενίκη τηάτ/Τ3 έτΐοι:|μιη γΠι* άπαγοητεύσεις άιμφεδσίλίλε y itt
<roy Αύρηλι/ο/νόν, ή κ^πίελίταα δ»μως πού δέν είχε κούκλα ηβολε πχ3ίση ft/·
-σί<? νά,βρεΤΓ έπιτέλους -ήν ένόόορχωσιη των όνείρων της, τή ζ<Λ/τια)νή
<3?ττόδειξτΐ! τοΟ μεγαλείου, της εύγάνε:ας, tcu άπειρου. Τού άττπεί|ρζν στο
πεπερασμένο. Είχε άπόλυτη άνδγκη άτττό κάτι το τέλειο.
Ή έλ)ξΗ ττοΟ Βνΐιωβε γ ι' <a>rpw 'τ-όν ανθρωτττο pmu^p&u'cMTOV .μέσα
■της μέ τις άπαιτήσεις πού είχε άπ* τον κόσμιο.
Θα μέ είχρν άο’χιημαβ κατσίλά'βε)! ύστερα <3στ’ ολοι ολ/toc ttcu είπ α ,
•αν συγχέανε το - πάθος τού άπτόλυτου *μέ ’ον σκεπτιικί’.ισιμο. Υπαδυείται,
είναι άλήθε'.ιο^ κάποτε τον σΐκιζπττΐ!ΐκισ|μο η την άπείλπ Ισιοι χι· αυτό γ'ιο»
τι προυττοθέτΟ:· -μια όαθε'ά, ολοκληρωτική. πΐίατη <ττην όμορφ.α, οπήν
’Si'cx^ota, στην κσλαχτύνη.
Xipa αζ&τοΰι άρκετός σκεπτικισμός για νά ικανοπα είΚαι καΜείς μέ
τύτό που εΐναΐι·.
Οι! έραστίαι του άπόλιυταυ άποροίπτουν ούτο που είναι ά πο μια
•νοέτ^ίσμένη πίΐστη ςτ* σύτό τπου Τσως 6έν υπάρχει. Αν ή Βερενίκη ή-
-T<Xf/ γ ια τόν Αυρηλιιανάν ή πργϊδαί στην όποίΐοο μοιραία έπρεπε να πια>-
Ότίεΐ, ήτοΐν δμως ο/υτός Υ'ιά ^ήν ΒερενίΙκηι το άΜΟΊχτο βοοροήρο κι- αλ/τη
το ήξερε, τό άΐνοπούσιε δμως άφαντο σ τα γΐιά να μπόρεση να μή σκύ­
ψει πάνω του.
Κι·* δτε|ν μέ την Ίσσσ πίειστιΐκή φωνή του, την είχε βεόοΐιωσεί' οτι
ποτέ σέ καίμμια γυναίκα δεν είχε τπεΐ σ'* αγαπώ , μ πορ:υσε να ξερειιι ή
ιΒερενίκη τί έκανε ; μποιρουσε νά ψαΜτο*ττεΐ τι έπ.&/μία για: καττίαιστρο-
ψή, τ] φωτιά νής έδινε για νά κστοΓ*)/λίοικεττΐοι< σ ’ δλη της τη ζωή;
"Αιν Ηης έλεγε την άλήθεια και μέ δλο της To etvtoin ήθελε νά μην
εΐνιοιι· ψεύτης, δεν ήταν έπνίτίέίλους το άπόλυΐο π :υ της τπρ: σοψερείΤο,
το μόνο άττόλυτο πού .εΐχε συναντήσει-; "Ε πρεπε νά την άγοπησεκ-.
Ή άγάπηι του ήτσ,ν. γ ι’ αυτή μ-εγούλΟτερη ανάγκη κι* ά π τον άερα,
•π ιο άποροΐίτητη κΐι’ άπ* την ίδια τηΐς τη ζωή.
Σ* συτδν τον άπιλδ μυστηριώδη, ά.βρωπο, σ*ό πέρασμά της <5αττΓ το
’Παρίσι*, θά ξεπερνουσε τον έαυτό τηις, θάφτανε πκο πέρα και δτττ αυ­
τή την ιδ ;^ σ ’ αυτόν τον τρόπο ζωής,πϊου είναι yiOc τη ζωη οχτι ό ή­
λιος στο φως.
’Έ π ρ επ ε νά την άγσπτήσιει.
Ό έρωτας του Αύρηλ^μοΰ δέν ήταν μήπως ή δικαίωση τής Βερι^
>νίκης;
Δέν μπΡρουαε νά του ζη'ήσ*ε!ΐ νά την άτταρνηθεΤ, όπως δεν μ πο-
ιροΰσε νά του ζητήσει νά πάψει· να ακέπτίετοίΐι, v’ άνοίπ<νεειν νά ζ©ί·
Kfali χιωρίΐς άμφιδολίο! eTvbii ευκελο νά ττεθαΜει κανείς θελιημοίΛΙκα
<ττή ζωή π α ρ ά στον έρωτα.
Δεν ρωτούσε ποτέ τόν έοουτό της Τι την παρεσυρε στον έρωτα του.
Αέ'' n^yrY^Vrv- Ttyyr^ τό/ έαΛΤ? της ο^τδς δ έρωτας τΌν μπό*
 264 Λουίι "AjxjryiKov <<τό τοΟ άττολστσυ»*

ρ©σε νά τον άτηατρντ.Ιθεΐ^ wotf πού Τοίος .μιά λέξη, έπ.ιφύλαξή της θοτ
μπορούσε σέ μιά διαδομένη σ^ιιγιμή νά τόιν εΤχε διώξει*, &ν εΤχε Siiwodlb^
μα να τον ένθσρρύνει, νά τον δέχεται, νά τού δίνει. αώτη την τρομερόν
ζωΜτόΜια.
Γιατί ό ερωΤοις σάν ~*ον άνθρωπο πεθαίνει στη* δυστυχία, στηρ
στέρηση^ σέ σ^Γεναγμούς, Ιδρύτος και σπασμούς,'
ΚΓ έκεΐνος π»:ύ τού δδοχτε τη δύναμη νά τον βοοαΜίζει·, εΤνοΐΓ
χειρότερος και ά το 9ν<αν δολοφόνο.
Δεν ρωτούσε π σ 'έ τον έίαυτό της,, τι την τταρέσυρε στον ορωττοο
του, yviorri τήν κατείχε τό πόθος του Απόλυτου, <καί ό βρωμάς τού Afc
ρπλι»σνού είχε γ ι’ αώτη δίκαια ή άδι-wo), τά ακ:τει/νά, ύπέροχα χ|ο(ρ<»<Γπητ-
Οκπν·-ά τού άπόίλυτου.
Κιτί έπ ο δ η ήτο*ν τύ Απόλυτο, εψερνε μέσα του την τροφή του,
κι* £ ο*ι ή Βερενίκη δεν φρόντιζε περισσότερο νά το καταπιραυνει Λπσ^
τό νά το σ δ ,^ ε ι να τό Ικιοι·κπ»:«ιεΐ Από τό νά το KcirwrpcOwai. ,
Δεν ένδιέψοε «οθόλρυ αν Απ' ιόν όμαλογημένο, Ανοη™ωρσ)μένο >
Ιρω τα γενΛοτονε ε α ς μεγάλος πόνος.
Κάθε έρωτας δεν φέρνει· μέσα1 tcu τό τέλ<*ς του;
Τ ά έμπόδ.ια πι:υ δέν μπορεί νά ύπερπηδήρ^ι δεν κάνουν τό με~-
γσλεΐρ τού έρωτα;
Ή Βεοε?Λ«κη βοιοχότσΜε κοντά οπή σκέψη 5τι 6 ζρωτίαις χΑνεταφ,.
ι εθαλε*, δτον εΤνοοι εύτοχ'σμέν^ς.
Βρίσκουμε ξανά στη σκέψη ούΓή τό πόθος Τού Απόλυτου και τό
Αο’υμδ'δοσττό του με "ΐήν εύτυχία.
KV ύστεροι εύτυχία ή δυστυχία δέν ήτον τά συνήθη μέτρα wpl·
σοως ytA την Βερενίκη.
Προ).(ματτΐ:κά ήταν χειρότερη κι/ ότττό μιά δολοφόνο. Υπ ήρχε στή"
μοΐρα τοΰ Αύρηλιονού μ ιά μοναδική ΑνπΙοίττόκρισιη μ’ αύτές ’τΙς ΑπώνβΙρω-
ττες ροπές.
Είνοοι ά/Αγ*η νά σκαφθούμε ξονά δ,τι» ξέρ:υμο Απ' ούτόν, χ ιά ν ά
τό κατα'όδαυμιε,
Ή Βηρενικη δέν εΤχε άνότγκη Αττ* σν^ό,
ΓιοΓ ί δέν ήταν .μόνο Απάνθρωπη, ήτοτν έπυσ|η(ς γυναίκα. Κι* STqv-
μέσ* άττ* τά μεσόκλεισταί μάτια της κοίταζε τον Αύριηλιανάν φοβόταΜΕί'
^ήν χαρά της.
Ή Βερενίκη είχε δυό πρόσωπσς τό ψωπεινό και τό σκκτεινό.
 N I K Η ·Φ-Ο- P Ο Σ ΒΡ1ΤΤΑΧΟΣ

Τήν έρχόμενη άνοιξη

αΟ τ ο ν δ ά ρ δ ε ι ή ά ν ο ιξ η , δ α ρ ϋ ε ι για , σ έ ν α .
Θ ά σ η κ ώ σ ω έ ν α δ λ ό κ λ η ρ ο χ ω ρ ά φ ι λ ο υ λ ο ύ δ ια .
Θ ά δ ε π ά ρ ω στο ο<ιψ%ς μ ο υ δ ιπ λ ω μ έ ν η νχχ&ώς. ■
ή μ η τ έ ρ α τό β ρ έ φ ο ς τ η ς —
«’ έ ν α χ ω ρ ά φ ι
π ο ύ ύ ά κ ρ έ μ ο ν τ α ι ο ί ά κ ρ ε ς το υ, ά σ π ρ ε ς
γ α λ ά ζ ι ε ς κ α \ κ ό κ κ ιν ε ς .

ί
Βροχή
Ε ί σ α ι β ρ ο χ ή . Κ α ύ ώ ς τ τ έφ τ εις
σ τ η ν κ α ρ δ ιά μ ο υ ε ίσ α ι έ τ ο ιμ η
δ α μ α σ κ η ν ιά ά ν& ισ μ ένη κ ι ” ε ί σ * έ τ ο ιμ ο ς
ρ ο δ ώ ν α ς vxtά ώ ς ψ ι χ α λ ί ζ ε ϊ ς σ τον κ ή π ο μ ο υ .·
Π έ φ τ ο ν τ α ς π ά ν ω στ ή γ ή μ ο υ , φ υ τ ε ύ ε σ α ι
σ ε έ τ ο ιμ α στ ά χ ν α .

*0 κήπος μέ τά χρώ ματα

’Έ μ ε ι ν α σ ή μ ε ρ α μ ά σ α , ν ά σ ά ς φ τ ι ά ξ ω έ ν α ν κ ή π ο .
Δ έ ν β γ ή κ α στο δ ρ ό μ ο , δ ε ν π ή γ α σ τ η ν π ό λ η ,:
δ έ ν ε ί δ α τ ο υ ς φ ί λ ο υ ς μ ο υ · ’Έ σ κ α ψ α δ ο ο
μ π ο ρ ο ύ σ α τό χ ώ μ α . " Υ σ τ ε ρ α κά ρφ οσσα
τά δ έκ α μ ο υ δ ά χτυλα νά β γ ά λ ε ι νερό.
Λ

α Ο τοχν ε δ ν ε ο η λο ο ς, φ ύ τ ρ ω σ α ν χ ρ ώ μ α τ α .
 Τροπικδ δάσος
Τ ί γ ρ ε ι ς κ α ί m b )X O i ε λ έ γ χ ο υ ν ε τό δ ά σ ο ς , , ,.
τ ί γ ρ ε ι ς κ α ι π ίδ η κ ο ι φ ν λ ο ν ν τ ις δ ια β ά σ ε ις . .
Ά ρ ρ ώ ο τ ε ιε ς κ ρ ύ β ε ι τώ ν Α νδώ ν τον ή π α ρ υ ε ν ία .
Κ ά δ ε κ ο υ φ ά λ,α τ ο ν κ α ί σ α ρ κ ο φ ά γ ο ς .
Π α γ ί δ ε ς ο ι κ α ρ π ο ί. Ο ι κ λ ώ ν ο ι τ ο ν Α γ χ ό ν η
γ ι α τ ις α ρ ά χ ν ε ς τ ο ν κ α ιρ ο ύ μ α ς ! ....

Δ ά σ ο ς π ου τ ς έ φ ε ο α ι μ έ λάσπη κ α ί α έ σ ά ρ κ ες
ξ ε φ ό ρ τ ω σ ε τό φ ό β ο σ ο υ ,
ρ ίζ α τη ρ ίζ α κ ό ψ ε ν α λ α φ ρ ύ ν ε ις ,
φ ύ λ λ ο τό φ ύ λ λ ο σ ά λ ε ψ ε ν Α ν έ β ε ις ’

τ ο υ μ π α ν ια σ μ έ ν ο α π ό φ κ ια σ ίδ ια δάσος.
> '
9% +*
ι ω ν ά ς

Γ ι α π ί γ α ρ γ ά λ ι σ ε ς τό κ ή τ ο ς κ α ι ο ε ξ έ ρ α σ ε ;
" Ο λ ο ι ο ε σ ν μ δ ο ν λ ε ύ α ιιε : — Μ ή ξ ε β ι δ ώ ν ε ι ς ! . . ·
Κ ι ' έ σ ν : — Μ υ ρ ίζ ο υ ν ε ο ί ν ε ρ ο χ ύ τ ε ς , κ α ί γ ε λ ο ύ σ ε ς .
— Μ υ ρ ίζ ο υ ν φ ό β ο τα κ ο ρ μ ιά μ α ς , Ί ο ν ν ά .
Τ ό τ ε κ ο ι β ά δ ε ς ψ υ χ ρ ά λ .ό για μ ά ς τ ιε τ ο ν ο ε ς .

Τ η ν π ε ίν α δ ά μ ο υ χ ό ρ τ α ιν ε τό κ ή τ ο ς
α ν ή ΰ ε λ ε ς μ α ζ ί μ ε μ ά ς νά μ ε ί ν ε ι ς ,
π α ρ έ α μ έ ο ο ν π ιε ς κ α ι δ ά ν α τ ο .

Μ ά έ ο ύ , ψ η λ ά οτά x v a m a δ ιά β η κ ε ς τ ρ α γ ο υ δ ώ ν τ α ς ·
Π ά ν ω α π ' τόν ίσ κ ιο τ ω ν π ο υ λ ιώ ν , μ έ ο * ο τ ό ν ά γ έ ρ α λ ά μ π ε ι ς
κ ι 1 Α ν ά β ε ις τό ν ,ο ρ μ ί ο ο υ νά μ ά ς φ έ ξ ε ι ς .

Μαγιάπριλο στό Ζαγόρι

‘Ο ήλιος στον ΤοοΟρο

Τ ώ ρ α π ο υ λ ν ώ ν ο ν ν τα ο υ ρ ά ν ια κ ε λ α η δ ώ ν τ α ς
Α φ ή ν ο υ ν ιιο ν γ κ α v to f ta ia γ λ υ κ ά ο ί Α γ ε λ ά δ ε ς .
Τ ρ έ μ ε ι τ ό δ έ ρ μ α τ ο υ ς , τ ρ έ μ ο υ ν ε τά ρ ο υ θ ο ύ ν ια ’
ή λ ι ο , κ α λ ά μ ια κ α ί π ο τ ά μ ι δ ά ρ ο υ φ ή σ ο υ ν .
Φρίξον ΤξιοΘαι «Θά κ<φτςρύ& 267

Σ,τ6 βάϋος του νερού βλέπουν τον ταύρο τονζ,

τιον όταν χτυπάει τα χώματα βαλαντωμένος
στηθόδεσμος πέφτει οτά πόδια τον ή άγράμπελη
κι ερωτικά τόιν πέτρινο μαστό τον δίνει ή βρύση,
τνου γλείφ ει τά βουνά και λσνλουδίζουνε,
που σβύνει την πνοή τής πέστροφας και ρίχνει

με την ανάσα τον τά κλωνιά λιγωμένα.

Λαγήνι πήλινο
^Εντομο ασημένιο μπήκε ή νύχτα
και με την προβοσκίδα της βυζαίνει
κορμί— λαγήνι πήλινο γιομάτο μέλι.
Χορευτικά οαλέδοννε οι μαστοί τον,
τόσο πον δείχτοιη'ε πιοψένοι.

— Χά, χά !. . . το άλογό τον χλιμιντράει στο φράχτη

καί ιό μλντζάνι έδειξε κιβούρι.
9Από μαχαίρι δ Θεός νά οε φνυλάξει* *-

Οι ρίζες πίνουν αϊματτα κι? δ ουρανός μας

σά φωτεινό μπαλόνι τον ξ εφ εύ γει·
κορμί, λαγήνι πήλινο, που τόν σκοτώνεις.

θ ά καρτερώ...
Θά κ α ρ τ ε ρ ώ
— τόν ά λ λ ο χ ρ ό ν ο α ν χ ρ ε ια σ τ ε ί — ,
&ά κ α ρ τ ε ρ ώ
ν ά β γ ε ϊ φ ω ν ή τνον ·&ά π α ρ η γ ο ρ ή σ ε ι.

Γ λ υ κ ό δαμάσκηνο νά β ρ ώ -
•σάν ά λ λ ο τ ε τό σ τ ίχ ο μ ο ν
σ τ ο ν ο ύ ρ α ν ίσ κ ο έ ν ό ς τ τ α ώ ιο ν .
Ν ά ξ α ν α γ ίν ο υ ν φ λ ά ο υ τ ο στη ο ιω η ή
τά κ όκ κ α λά μ ο ν .

Ι Ι ο ν λ Ι τιον έσ π α σ ε ή φ τ ε ρ ο ύ γ α τ ο ν ,
βάρυνε μέσα μον ό λόγος.
• * . -· ·* -■»
 ΚΩΣΤΑΣ N I K Ο Λ Α V' Δ* Η Σ ·. ί.

Γιαννιώτικα Κ αμποχώρια
’Έ τσι τα ξέρουμε όλοι τά χωραώ πού περιβάλλουν σά στε­
φάνι ολόγυρα τά Γιάννινα, αρχίζοντας άπό τόν: κάμπο τής Λθτ-
ψίστας και τελειώνοντας στη Λαγκάτσα, στα νότια καί άυατολι-
κά τής πόλης. Καθ’ εανσαι*. δέν εί'ιαι τό «έπίσημο» όνομά τους.
Φτωχοί γειτόνοι τής πολιτείας, χωρίς άλλο Εδαφικό δικό τους
γνώρισμα παρά μόνο τη στενή λουρίδα του κάμπου τους, 8μεν
'•αν από παλιούς καιρούς με δ.-νεικά όνόμαπα, «,Κουρεντοχώρια»,
έλεγαν τά βόρεια χωριά, άλλοτε. Τώρα, έπί τό αρχαιότεροι·, λέ­
γονται «επαρχία Δωδώνης» όλα μαζί. 'Εδώ, ή λίμνη, ή πεδιάδα
v.c'i τά Γιόν ιινα, πρ<χδίνουν τό ιδιαίτερο τοπικό χώμια καί κά-
νοχιν τήν περιοχή αύτή \ά ξεχωρίζει από τίς άλλες.
Ό κάμπος βέβαια, ποτισμένος με ιδρώτα γιά νά δώσει τό·
•ψωμί, από πατέρα σε παιδί, είναι κομμάτι τής ψυχής τους. ’Αλ­
λά καί τά Γιάννινα «τ’ Άίάνναι» όπως λέγονται,, μέ τή φαντα-
χιερή λάμψη, την επιφανειακά άνετη ζωή, τό καΆαρό ροινχο, τό
όχκιΐο σπίτι, τήν ευκο/λη διασκέδαση, sival πειρασμός στά μά­
τια τους. Ά π ’ έδώ ίσως καί ώρυσιμένες βίαιες εκδηλώσεις, που
Ιχουν τό λόγο τους σε ψυχικές κατεργασίες, άέ συ\ιαυσ*9ήμ.αττα ·
μ«ιοσ’εκτικότητας πού ξεκινά ε από τά πεζοδρόμια των Γιαιννί-
νων γιά νά φοΰ.ιάσουυ στά έγκκτα τής ψυχής των. Τά Γιάννινα
χωρίς Καμποχώρια, καί τά δεύτερα χωρίς τά πρώτα, είναι αδύ­
νατο νά φανταστή κάνει- προπαντός σε παλαιότερους καιρούς.
Τότε πού τό πεπόνι δεν έρχονταν από τό ’Ά ργος, τά ροδάκινα
από τή Μακεδονία καί ή ρετσίνα από τά Μεσόγεια.
Γιά τήν πόλη, είναι οί γαλάρες προβατίνες που άκουρα—
στες, μέ τά κρύα του χειμώνα καί τά λιοπύρια τοΰ καλοκαιριού,
μαζεύουν τό γάλα τοιυς, γιά νά τό δώσου», τό Σάββατο στην α­
γορά.
Ο/t Γιαιη-ιώτες τούς γνωρίζουν καλά τούς χωριάτες άπ’ τά
Καμποχώρια. ΙΧριοί - πριοΐ Οά τους χτυπήσουν τήν πόρτα του
σπιτιού, γιά νά τούς φέρουν, τό χόρτο, τό γάλα, τ ’ αυγά. ’Εκεί
στο κατώφλι οί Γιαννιώτιασες νοικοκυρές, ό ’ ανακατέψουν τήν
πραμμάτεια, ι9'ά παζαρέψουν μ ’ επιμονή καί τή δεκάρα. Τό Σάβ­
βατο —ημέρα παζαριού— θά γεμίσει ή αγορά άπό τό «Γιαλί -Κ α
φενέ» μέχρι τό Κουρμανιό. Οί άντρες, ψι>λοί καί ηλιοκαμένοι,
μέ τίς μεγάλες λασπωμένες γαλότσες, στήνουν κουβέντα καπαμ/ε-
σίς στό δρόμο, βρίζονται μέ τούς βιαστικούς δδηγούς, σαλιώνουν
μπαρμπέρικα καί πίνουν κρασί στά χάνια.
ΙΟί. γυναίκες με τά καλά τους ρούχα, μέ τίς πρώιμες ρυτίδες:
 Κόστα ΝικοΙλιαΐδη «ΓκχννιΐώτίΛοα ΚοιμιτοχώριΙα» — 269
-|---------------- -------------------------------------------------------------------- S------------

από τή βαιρεια δουλιά, στέκονται ορθές στα πεζοδρόμια, λογα­

ριάζουν μέ τά δάχτυλα τ ά ' έξοδα, μετράνε τά χρήματα δεκάρα
' τή δεκάρα στο διπλωμένο μαντήλι, κάνουν προξενειές για τις
τ/οπέλλεζ — «να οψωνται. τά έ'ριμα μειτριρτά»— και περιμένουν,
κυττάζοντας άπό τά τζάμια τού καφενείου, να βγουν οί άντρες
τους.
Τό Σάββατο τό δειλινό, γεμίζουν· οί δρόμοι τή.; επιστροφής
για τό χωριό. "Ενα σαΐκκούλι, γεμάτο· ψώνια. Πήραν την «πλό-
-οκα!» μέ τό λάδι. 'Ένα δεμάτι πράίσισα, μια αρμάδα λιμνίισ>ια ψά­
ρια1 — τό καλό φαί τής Κυριακής— yjai μια δραχμή καλούδια ή
-μάννα στον κόρφο διπλωμένα, για τά παιδιά πού καρτερούν
στήν πόρτα. Ακόμα, οι Γιαννιώτες, έχουν νά είποΰν για τά παι­
διά τους, πού έρχονταν τά μάθουν γράμματα, κουβαλώντας στον
ώμο τό σακκοΰλι μέ τό καρβέλι τό ψωμί καί μια πλάκα τυρί τυ­
λιγμένη στά φύλλα τής κληματαριάς. Γυρίζουν σαστισμένα στούς
δρόμους .μέ τά λασπωμένα ποοπούτσια, τά φτηνά ντρίλλινα ρού­
χα καί κοιμούνται σέ φτωχές κρύες κάμαρες, γ·ιά νά μάθουν
•γράμματα, νά φύγουν «άπό· την κατάραι» όπως λέει δ πάππος
,στό χωριό.
"Ομως, .παρ’ δλα αυτά, οί σχάσεις μιεταθύ τώ\ χωριών κιο.ί
-.τής πόλης είναι τυπικά εμπορικές.
Ό ί αστοί κατηγαρούν τούς καΐμπίσιους γιά καίθυστερημέ-
•νους στον πολιτισμό, κατάλληλους μόνο νά οργώνουν τά χωρά­
φια καί να βόσκουν .τά πρόβατα.
Οί άλλοι όμως, τό φέρνουν μέ πικρία, πώς ενώ αύτοί καλο­
δέχονται τούς Γιαννιώτες στά σπίτια τους, στρώνουν τά προι­
κιά των κοριτσιών, ιούς ποασκαλσυνε στους γάμους καί τά πα­
νηγύρια, δεν επιαν μέχρι τώρα ενα ποτήρι νερό στήν αυλή τους,
. §στω καί στο καφενείο.
Καλά πού βρίσκονται άκόμη γιά νά διατηρούν τις σχέσεις
τής «καλής γειτονιάς» at φτωχές παλιές Γιαννιώτισρες άπό τις
«συνοικίες. Αυτές έχουν τις κουμπαριές τους στά Καμποχώρια.
Βγαίνουν στά χωριά, φορώντας τις παντόφλες καί τά λουλουδά­
τα ιδιορρυθμία δεμένα μαντήλια. Δίνουν' συμβουλές νοικοκυριού
στά χωριατόσπιτα καί ξαναιγυρίζουν μέ γεμάτα σακκούλι α τρα-
-χανά, φασόλιία καί μπομπότα. Τούς δέχονται όμως κι’ αυτές στά
σπίτια τους. Στά φτωχά, κ,ατακάθαρα F ιαννιώτικα σπίτια, μέ
τούς πλίθινους τοίχους, τήν τενεκεδένια στέγη, τά κάτακτπρα πε­
ζούλια καί τις ανθισμένες γλάστρες, οί καμπίσιοι μας θά κερα-
•σθούν τό σπιτίσιο γλυκό τής έίποχής. ί
Πήγαμε στά Καμπαχώρια ήμερα Κυριακής καί κάτσοψε στο
χαγιάτι τής έκκλησίας, μετά τή λειτουργία. Μιλάνο όί νέοι, γιά
τόν κάμπο τής Ααψίστας. Γ ιά τις ένέργε>ιές τους, ν άποχτήσουν
2 7 0 -ss- ΚάκΓτρ! Νυοοιλαίδηι «Γιαννιώτΐίοοο Κφ μποχοίψια»

§να κομμάτι γης άπό τον πλούσιο τόπο.

Ο ί γέροντες, με τά βαίθειά οργωμένα από τό χρόνο πρόσα>-
πα, μέ σκυφτά άκαύρευτα κεφάλια, καπνίζουν χοντρά τσιγάρα,
φτύνουν μέ θόρυβο στις πλάκες κι* άκουρμαίνονται. Αίφνης,
σηκώνουν τό κεφάλι, χτυπάνε τή .μαγκούρα έπιβεβατωτικά καί ά-
ναθυμοΰνται τή\ι περσινή χρονιά, πού το Κράτος έδωσε §ua κομ­
μάτι γης.
Τό Φθινόπωρο γέμισαν τά σπίτια, οί αυλές, σωρούς τό κα­
λαμπόκι, φασόλια, κολοκύθια. ’Έκαμαυ τά βράδυα at κοπέ/λες
καί τ’ αγόρια νυχτέρια νά τό ξεφυλλίσουν) μέ τραγούδια καί χα­
ρές. 'Ύστερα, κρέμασαν τά σιτάχυα, γέμισαν τ ’ αμπάρια σπειρί,
τις σακκσυλες φασόλια, τά υπόγεια κολοκύθια. τΗρθε ή ασφά­
λεια καί ή ευτυχία στα σπίτια, τις μεγάλες καί κρύες νύχτες του
χειμώια, γιατί δέν έλειπε τό ψωμί.
Τό έργο τής Λαψίστας καί ό καΰμός για τό νερό, δταν δι-
ι|»άνε τά χωράφια, είναι τό (δέμα τής ημέρας. Είναι ή ιστορία
τού ψωμιού που γράφεται εδώ ατά λασπερά χώματα .μέ πολύ­
μοχθο κ ;ί ίδρωτα, άπό πατέρα σέ παιδί κάθε φθιιόπιορο καί κα­
λοκαίρι.
Κάτι ξέρα.ι οι π πποϋδες καί οί, ετραοίπαππούδες πού κά­
θονταν κι’ αυτοί στά ίδια πέτρινα πεζούλια τής έκικλησιάς, όταν
έγραφαν στά Ιερά βιβλία τά γεγονότα τής έποψής των, που δέν
θεωρούσαν άλλα πιό σπουδαία, άπό τή\ι Ιστορία τού ψωμιού.
Στη Ζέλοβα (Βουνοπλαγιά) τόπο καταγωγής τοΰ ύπαγρά-
φοντος, διαβάζουμε :
<ι1828 Μάρτιος 15
Έγινε μια ακρίβεια στο ψομή και ει,χεν το αλεβρι το δοκάρι
γροσια 8 κι έκαμαν ο κοσμάς μεγάλη πίνα κ εσόΟήκοον και τα
λαχα\α».
Την άλλη χρονιά ό ίδιος πάλι αγάη·ας:
«Εις τους 1829 Ιανουάριου εγι-νε μια ακρίβεια στα πάντα
στό γέννημα αλεβρι .καθάριο το δετ/αρι γροσια 5. Τό βριζίνο αρα-
ποσιτικο γρασια 8. Κ’ έγινε ακρίβεια μεγάλη κι έτροχγε ο κό­
σμος λαχανα και αυτά εσοθηκαν και χαϊθηκαιι και απεθαναν. Κ*
έρχοντας ο Απρίλιος, ήρθαν στα σκαλόματα γενημα κ’ επηγεναν
ο κασμος κι’ έπεριαν και έπεσε στα γιαννίνα απο 6 γροσια το
δεκάρι».
Ή Ιστορία συνεχίζεται στά χοντρά βιβλία τής έΜλησίας :
«Ετος 1850 Γειαρίου 6
. . .Λοιπόν τα πρόβατα τοσο χαμό έκαμαν ότι οποίος ίχεν
900 του εμειναν 70 και οποίος ίχεν 100 του εμεινα\ 20 έος 80.
Απο φυτό ημπορί νά καταλάβη ό κάθε άνθρωπος καί τα επήλι-
πα».
 Κώστα NiiwoWaijgiiji «ΠιΙαννιώτικία! Κ<3)μπτοίχώ(ρΊα» — 271
* - ........ 1 1,1 — ■■■■■— 1 ■ ■■ ■■■■ ι· ii

ΟΙ νέοι στα Καμποχώρια τις Κυριακές, βάνουν σιδερωμένο

παντελόνι, κανταμάνιικοι χρωματιστό υποκάμισο, οδηγούν μηχα­
νές και κάνουν σχέδια για μετανάστευση. Γ ι’ ςυταΰς, ή μετανά­
στευση — το νοιώθουν αυτά— είναι οδυνηρή. Γιατί είναι δεμένοι
πολύ με τη γή τους, τό προγονικό χωράφι, τ’ αμπέλι πού φύτε­
ψε δ παππούς. ’ Εχουν τα δικά τους φυτεμένα δέντρα, τις μπο­
λιασμένες άχλα'διές, τά μαντριά πού Εχτισαν. "Ομως, όί ανάγκες
τής ζωής έπλήθυναν κμί τά παιδιά θέλουν \ά ζήσουυ καλύτερα.
Τούς λένε οΐ γερόντοι:
— Τά χρόνια τα δικά μας ήταν δύσκολα πραγματικά. ’Έ ρ ­
χονταν χρονιές .πού λέγαμε ψωμί— ψωμάκι. Λειψό τό λάδι. Το
ίδιο ρούχο χειμώια καλοκαίρι και τά τσαρούχια, τά μπάλωνε δ·
πάππος με τή χοντρή «φλοκάτα» στον ίσκιο τής συκαμινιάς, τίς.
Κυριακές τά δειλινά. ’Εσείς δμως, κοιμάστε σέ κρεβάτια, άκουτε
ράδια, πίνετε στά πανηγύρια· μπύ,ρες, γιαίλίζετε τά μαλλιά <*ας.
Καί ot γυναίκες σας ξέχασαν τήν «κονταρίτσα» καί τή ράκα.
01 νέοι αμως έχουν τό λόγο τους :
— Ή γής μοιράστψ.ε άπό πατέρα σέ παιδί. Καλός ό τό­
πος, μά λίγος γιά τίς καινούργιες οικογένειες.
'/Οι κάμπος Εχει τό μυστικό του νά καταπραΰνει τις μεγάλες
Εννοιες. Τά κόκκινα χώματα, καθώς σκεπάζουν στην αύλακιά
τους, τούς ουλογημένους σπάρους τής γής, παίρνουν μαζί τους
καί τίς βαρειές καμπίσιες σκοτούρες, τίς ζεστό ίνουν στον κόρφο
τους γιά νά φυτρώσει τό λουλούδι τής ελπίδας, κοιτά στις παπα­
ρούνες, στις μολόχες καί τίς κίτρινες μαργαρίτες.
ιΕίναι at πράσινοι λόφοι, τά κίτρινα στάχυα πού μεστώνουν
καί δ χρυσός κ;,ρπός των άμπελιών πού απαλαίνουν τίς τρωχές
ώρες τής χωριάτικης ψυχής, τίς ώρες τού δειλινού. "Οταν οί ί­
σκιοι μακραίνουν, οί κυρτές γερόιτισσες αποκοιμούνται στή ρο­
κά τους καί τό τραγούδι τού ανέμου παίζει μέ τό ακονισμένο
τσίτινος φουστάνι τής κοπέλλας καί τά εύρρωστα στήθεια τού α­
γοριού, καθώς σκουπίζει μέ τίς χοντρές του απαλάμες τον Ιδρω­
τα.
Ό κάμπος μέ τούς αργούς ρυθμούς, τον χαμηλό κλειστό
ορίζοντα φυσάει ο ’ όλα τά ζωντανά τούτο χ 'ΐό η ο τής μέτριας ζω­
ής. ’Εδώ κάτω, οί ιδέες, τά ο ,ιειρα, οί ελπίδες καί οί χαρές των αν­
θρώπων δέΜ έχουν τίς βαρετές ανησυχίες, τις άπότομες Εκρή­
ξεις x J i τή βασανιστική οδύνη τού ανεκπλήρωτου. Μέτρια ή ά-
πόδοση τής γής. Μέτριες καί οί Ιδέες, οί πόθοι, οί Ερωτες καί
οί Εχθρητες των. ανθρώπων. Ή ειρήνη τής δουλεμένης γής,
φέρνει τή συγκατάβαση καί απαλύνει τίς τραχές όψεις τής ψυ-*
χης. Δέν Εχομε έγκλ.ήμοτα, βίαια πάθη, αιματηρούς Ερωτες, πα­
ρά μόνο καυγάδες γιά τή διεχίδίΐκιησίηι μιας αυλακιάς χωράφι.
 Ν. Δ. Κ Α ΡΟ Υ Ζ Ο Σ

Τό έαρ μέ θύει κ ’ έφέτος

r

'Μ έ ν α σ τ η ν ’Ά ν ο ι ξ η ό Α νκαΔ ητός. ·' · .,

άσττρα φ ώ τ α το ϋ "Λ η Γ ι ώ ρ γ η
κ α ι τό μ ικ ρ ό κ ό κ κ ιν ο φ ο ν ς α π ά ν ω α π ’ τα δ έ ν τ ρ α
ε δ ώ ιτον ο χ ίο τ η κ ε μ ε μ ι α γ α λ ά ζ ια τ ύ χ η ό ο υ ρ α ν ό ς —
ε ρ ω τ ε υ μ έ ν ο υ ς θ ά φ ο ρ ώ ή ’Ά ν ο ι ξ η φ ω ν ά ζ ε ι . <
•σά νά οχίοτηκε
Α ο υ ρ α ν ό ς α π ’ τα γ α λ ά ζ ια χ έ ρ ι α τ ώ ν π η γ ώ ν
rx.ai δ ε ί χ ν ε ι έ ν α λ 'ίγο τ ο ν Π α ρ ά δ ε ισ ο ν . 1
.Μ α ρ ία δ ν ο β α τ η τ ώ ν α γ γ έ λ ω ν κ α μ π ύ λ η
.κ α ι κ α ρ π ο ί κ ρ η μ ν ίζ ο μ ε ν ο ι
,ο ε α ν α π ν έ ω γ υ μ ν ή μ ε τό τνονκά μ ιοο
κ α ί τη μ α ύ ρ η γ ρ α β ά τ α μ ο ν ά σ θ ,μ α ίν ε ις
8τ α ν ό α έ ρ α ς α ι φ ν ί δ ι α μ ε τ α ο τ ά ς
α φ ή ν ε ι τά ζ εσ τ ά ο ο ν π ό δ ια ο έ δ ιά ρ κ ε ια γ ι α μ έ ν α .
‘Κ ο ρ ίτ σ ι τ ο ν κ α η μ ό ν τ η ς Α τ τ ι κ ή ς
■ο υ ρ ά ν ια β ρ α δ ιν ά π ά ν ω ο τά χ ε ί λ η
ά ν ά μ ε ο ά μ α ς ή ε υ θ ε ί α τοϋ θ ά ν α τ ο ν
τά π ε ύ κ α κ α ί τ’ ά θ ά ν α τ α σ π ιθ ίζ ο υ ν —
φ α ρ ό ε ιά φ ύ λ λ α .
" Ε α ρ ή ε π ο χ ή τ ώ ν έ ξ ο ν ο ιώ ν
τη μ ο ίρ α δ ι α ν ύ ε ι κ ι 9 ε φ έ τ ο ς
■αντη τ η ν α ρ ω μ α τ ικ ή δ ρ ο σ ιά π ο ύ σ υ γ χ ω ν ε ύ ε ι
λ ο υ λ ο ύ δ ια μ έ τ’ ά ο τ έ ρ ια ώ ς μ έ ο α σ τ ίς χ α ρ ο ύ μ ε ν ε ς vtfgieg.
Ε ί ν α ι φ λ ό γ α κ α ί μ έ θ υ σ ιά ζ ε ι
λ ά μ ψ η Χ ρ ίσ τ ο ν
κ α ί τα ά ρ μ η τ ικ ά μ ά τ ια τ ώ ν κ ο ρ α σ ίδ ω ν
ό π ω ς α ν ο ίγ ο υ ν μ ο ν α χ έ ς τά σ τ ή θ η .
.'Σ τ ο υ ς σ π ιν θ ή ρ ε ς τονν ά σ τ ρ ω ν ό λ ό ο ω μ ο ς έ γ ώ
ή ψ ο χ ή μ ο υ π α τ ο ύ σ ε τό χ ώ μ α
κ ι ’ ά ρ χ ισ α έ ν α τ ρ α γ ο ύ δ ι
π ο υ μ έ β ύ θ ι ζ ε μ η τ έ ρ α σ τ η ν κ α ρ δ ιά ο ο υ .
«Κ λ α Χ ν ε τά π ο υ λ ιά γ ι ’ ά έ ρ α
κ α ί τά δ έντρ α γ ιά ν ε ρ ό · . . η .
Τ Ι β α θ ύ π ο τ ά μ ι κ β ο ? \λιο ς άπ* α ϊ ώ ν ε ς
έ κ ε ί κ α ρ φ α ψ έ ν ο ς β α σ α ν ίζ ε τ α ι σ τ ό ν τ ρ ο χ ό .
Α υ τ ο θ υ σ ία ε ί ν ’ ή "Α ν ο ι ξ η κ ι * δ χ ρ ό ν ο ς
,μ έα ατό ν α ό ή σ τ α ύ ρ ω σ η κ α ί τ* ά θ ω α π ε τ ε ιν ά .
 Δ ΗΜ ΗΤΡΗΣ ^ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ

Τ ό στίγμα

•Θ’ άφησα) ο,τι έγραψα xcti $α ίΐέ<κο οτχως είμαι

γυμνός στο ποτάμι.
Θ5 άφήσω το ψάξιμο για τ άσήκοηα λόγια
και τους άγριους στίχους
$ά γίνω δ,τι είμαι ‘
γυμνό όνομα πόδι και χ έ ρ ι . . . ■ ‘
II
Δ ε ϋ* ακούσετε μέσα στους στίχους μου
:πιά τη φωνή μου
τό φως μου ϋ'ά βρήτε
πίθο) am ία λόγια μου δε ϋ'ά βρήτε ποτέ
τό μαχαίρι
λο αίμα ακούσετε'.. . Χ
III
Θά γίνω ή πιο άσχημη ώρα γ ι’ αυτόν ς jwv ττονα νε..·
Θά τούς δείξω τό χώμα και πέρα am9 τό χώ μα τόν ήλιο
ϋ\ά τούς δείξω τό πτώμα
και πέρα άπ τό πτώμα τό φώς.
Θά διαλέξω την πιο ώριμη ώρα
γιά νά σκίσω την άνοιξη.
Σ αν κοιλιά ζώου ξεοαή καρφωμένη μέ αίμα
ϋ'ά τροσφέρω την ώρα uov. . .
ΪΥ
Αυτή ϋ'άνε ή αρχή μιας σκληρής εποχής. . .
Δ ε $ά δώ πέρα από σένανε
,δε α γγίξω ' τίποτα τώρα από τ άπειρο'
:μές οτά χέρια μου ϋά λιμάξει δ θάνατος ..
και ή νστεοη ώοα μου $ά πεινάσει γιά μ ένα . · ,
Υ
.Ε ίμα ι μόνος από τ όνειρο
χωρίς τ9 όνειρο είμαι μόνος μόνον με σένα. . .
Γ ιά τόν ήχο τόν ήλιο τόν ρυ$μό και τόν χείμαρρο
κείμαι νίκη
μόνο γιά μένα. . '
Δ εν υπάρχει στιγμή νά μή γράφει βαϋ'ειά'
τ όργωμά σου στά χέρια σον
<0έν υπάρχει έποχή:νά μην ξέει βαϋειά ; ‘
τόν ρυ$μό της στον στίχο μου »
/
 274 — A oukoc KoublouiXta «Χ ιόνι orrct χο^μηίλα»

δεν υπ ά ρχει φ ω τ ιά νά μ ή ν κ α ίε ι β α δ ε ιά τ η ν α λ ή θ ε ια -
(στά μ ά τια .
Υ Ι
« Ε ί ν α ι μ ό ν η ή ζ ω ή χ ω ρ 'ις •δάνατο
κ ι * ε ί ν α ι μ ό ν η ή ζ ω η χ ω ρ ί ς τ ιο ίη μ α
ε ί ν α ι μ ό ν ο ιό σ τ ό μ α χ ω ρ ί ς π ο ινικ ό r
κ ι ’ ε ί ν α ι μ ό ν ο τό σ ώ μ α χ ω ρ ί ς π ό ν ο » .
Μ ά τό τέίος τοϋ δ ρ ό μ ο ν κ α ΰ ώ ς κ ι * ή κ α μ π ή π έ ρ α φ ω ν ά ζ ε ι Γ
« Μ ή μ ο υ πάρεις τό φ ω ς τιο ιη τή
Μ ή μ ο υ π ά ρ ε ις τό λ υ γ μ ό π ο ιη τ ή
Π ο ιη τ ή μ ή κ α ρ φ ώ σ ε ις τ ή ν π έ ν ν α στό ό ο τ ο ΰ ν π ’ ά κ ο ν ίζ ω -
(τό τέλος oom.
Υ ΙΙ
Θ ' άφήοω ότι έγ ρ α ψ α κα ί ϋ ά π έσ ω ό π ω ς ε ίμ α ι γνμ νό ζί
/σ τ ό π ο τ ά μ ι . . .

ΛΟΥΚΑΣ Κ Ο Υ Σ Ο Υ Λ Α Σ

Χ ιόνι στά χαμηλά , .

Ρ ί χ ν ε ι ό λ η μ έ ρ α στά χ α μ η λ ά ρ ί χ ν ε ι
στά π α χ ε ι ά χ ώ μ α τ α κ α ι στό β ο ύ ρ κ ο ,
ά σ ώ τ ε ψ ε κ α ι χ τ έ ς τό σ π ό ρ ο τ ο ν
ι' ο έ τ ρ ίσ τ ρ α τ α ■.· .
κ α ί oh χ α ν τ ά κ ια ρ ί χ ν ε ι · ■
x a l ν ε υ ρ ιά ζ ε ι... ··
Χ τ έ ς κ α ί σ ή μ ε ρ α δ έ ν έ π ια ο ε
ρ ίζ α κα μ μ νά ! Π ά ε ι
ή λ ι γ ό π ι ο η , κ ο ν τ ή σ τ ρ α τ ιά
β ο υ λ ία ξ ε > .·'*■<μ.
σ τ ά β ρ ό χ ι α π ο ν κ Ο π ά σ ιρ ω σ ε ; -
ή Ν ο τ ιά .
' 'Λ
Κι* &ν Αύριο, μέ τήν Αύγή, ατά Ψηλά,
οτόν ήλιο τό κρουσιάΖλι, χιονισμένα ·'
τά βουνά *—
...Π ο ν ά ε ι δ Π ρογρ οψ μ ένος Σ π ό ρ ο ς ^ Η’ν
 Λουκά KoucnouiXcc «Όλιιγοήμιειρη amppcorritKip — 275

χορταίνοντα ς tuxJu
τ ονρανον
τά Π ειειΡ ά. . .

Λ Όλιγοήμβρη άναρρωτική

Τ ρ ί α σ υ ν έ χ ε ια β ρ ά ώ να π ά ω οτό Θ έ α τ ρ ο
κ ι ’ α ύ ρ ιο γ υ ρ ί ζ ω π ά λ ι
οτό ο κ ο λ έ ιό
πού, ξ α ν α ρ χ ί ζ ε ι . .
Σ τ Ι ς ’Ε χ θ ρ ο π ρ α ξ ί ε ς π ο υ χ ά ν α ν ε '
-, το λ α τ ρ ε μ έ ν ο ο τ ό χ ο το υ ς
„ Λ \., κ α ί κ ά μ α ν ε μ α ύ ρ α μ ά τ ια ν ά τό ν γ υ ρ ε ύ ο υ ν . '!

Γ υ ρ ίζ ω α ύ ρ ιο . . . Τ έρ μ α
στα μ ικ ρ ά β ρ ά δ ν α τ η ς ’Α ν α κ ω χ ή ς -
μ ε Τις π α λ η έ ς φ ω ν έ ς π ο ύ τ α ξ ίδ ε υ α ν '
στα ν έ α Λ ι μ ά ν ι α · . .
‘Η Ρ ό ζ α , η αΑ λ μ α κ ι ’ ά π ά ψ ε
.. . ή π ιο κ α λ ή χ ά ρ η :
Κ α θ ώ ς ή Γ ρ ο ν ο α γ λ ισ τ ρ ο ύ σ ε π λ ά ι μ ο υ
απ’ το β υ θ ό του Κ υ κ λ ικ ο ύ τ ρ α γ ο υ δ ώ ν τ α ς , π έ ρ α
οτά Μ α γ ικ ά β ο υ νά ,
μ α γ γ ι ξ ε μ ι α ιδ έ α ο τά σ κ ο τ ε ιν ά
τό φ ό ρ ε μ ά τ η ς . . . Μ η ν
π ε ϊτ ε δ ε ν ε ί ν α ι π ο ιη τ ικ ό ! ’Α φ ο ύ π ή ρ α
έ ν α ν όλο μ υ σ τ ή ρ ιο , π ο λ ύ —
σή ιμα ντο,
\ χ α ιρ ε τ ισ μ ό !
 Θ A Ν ΑΣ Η Σ f i d ΥΛΗΣ
ν

Οί νέοι καί ή παράδοσή

Ό λόγος μια; γενιά ;, παρ’ ολτ; την αιυτοδυνομία του

καί κράτηση τής ακέραια; εύθύνης, ωρίμασε μέσα α­
πό ένα άλλο πνευμαικό κλίμα. Δεν έχουν σιμωσία
τα αναστήματα εδώ — τά ποιοτικά μέτρα θά σταθούν
σέ άλλο πλάνο καί άπό άλλη άφάρμηση. Οί. «πατέρες», έκτος α­
πό εκείνο που χάθηκε, τό φθαρτικό, το άμετουαίωτο άιπό .μόνο
του όχι από έλλειψη αξιοποίησης, άφετ εθίστηκαν ατούς νεώτε-
υονς. ’Αλλάξει. όέί>. ια εύκολα, γιατί έχει τή δική το υ 'έσωτειρικιη
Ισορροπία, τό αισθητικό κριτήριο ένό; καιροΰ καί σιπαναότερα
ένό; τόπου. Αυτό όμως ανήκει κυρίως στο ύφος καί τήυ ατομι­
κότητα τής εποχή; ή, καλλίτερα, ισορροπεί καί αντισταθμίζει
ένα ιέο 6-ίυμα.
Ή πρόοδος, λοιπόν, διαφέρει άιπό τήν άλλα γη. Χρειάζεται
κορμό; καί «βάση στηρΐξειο;» γιά νά τή συγκρίνεις καί νά τήν
κατατάξεις έπαγιογικά οτό μόνιμο χώρο τη;. Ή αλλαγή, πάλι,
διαμορφώνει τέε; άντιλήψεις. ’Αποκρυπτογραφεΐ τό έαωτερικο
μα; πεδίο — όχι άπλώς τήν ευαισθησία μα;. ’Έ χει δικά τη;
παλμογραφικά όργανα καί φυσικό είναι νά αλλάζουν οί ψυχικές
καί κοινωνικέ; μα; αντιδράσεις. 'Ο πνευματικό; ά θ ρ ω π ο ς εί­
ναι, ω : έ .α μέρος, προϊόν τού καιρού του, όχι μέ τυφλή πει­
θαρχία σίτον αυτοματισμό, άίλλά μέ προσωπική άντίδραιση, όση
μπορεί, δίχως ·ιά διακινδυνεύσει τήν πολιτογράφηση από τά κα­
θεστώτα, γιά τήν έποτχή του, μητρώα. '^Ολες οί συναρτήσεις
του π.ειηιατικοΰ πολιτισμού κάτω άπό μιά επίπλαστη μονιμότη-
τ« μορ.φοποιοϋνται μέ σπαδιαικές αλλαγές σαν εκεί.ες τών εντό­
μων.
'Οριστική έπανάλτμμη πουθενά δεν υπάρχει στά έργα του
πολιτισμού γιατί αποτελεί αδυναμία τής ανόργανης ύλης. Ούτε
καί ενιαία αριθμητική άκρίόεια τιπάρχεί, γιατί οί στάσιμες αυ­
τές καταστάσεις είναι έννοιες τεχνητές, γιά νά σημάνουν καλλί­
τερα, τί| ρευστή μορφή τή; ζωής καί. τού πολιτισμού. Ή γραφι­
κή πορεία τής ζωής δέ,ν μπορεί νά προαποιτελεΐ τό σωστό δειδο-
μένο. Αυτό τό εκμαγείο προσπάθησε νά σκαλίσει, πριν από τις
κρίσιμες καταστάσεις τοΰ πολιτισμού, ό 'Ηράκλειτος, ώ; δτου α­
ναγκάστηκε νά διαλύσει στό ρεύμα τού ποταμού τήν τέφρα τών
ιδεών του. Δή\. υπάρχει μόνιμη προσωπικότητα ισέ έναν πολιτι­
σμό. Οί έννοιες αυτές είναι σχετικές καί άπαδεκατίζουν τον άν-
 Θιρ'νάρΐη- Τζούλη «Οί νέοι καί ή παράδοση» 277

τικειμενίκό λόγο.
.. Σέ όλη τ»ΐιν: κοσμογονία της ζωής καί τών Ιδεών υπάρχει
μιά θεότητα, ή μιά κολασμένη δύναμη, πού έπρεπε να πληροί ό­
λα τά αδιαχώρητα. Λύτη ή άρχαυίσαί δύναμη είναι τό σήμερα, ατό
όποιο εμπεριέχεται ή έποχή καί ή γενιά. Οί έννοιες, γε,ιιά καί
εποχή, δεν είναι άθρο’ίσματά άριθμών. Δ·έν ύπολογίζαιται από
τό ό>'ρισ)[ΐέ'. ο μήκος καί πλάτος τους, αλλά από τά ταραγμένα
βιώματα. Σέ κάθε εποχή, είπε ό Νίτσε, πάσχει καί ένας νέος
Θεός καί αυτόν πρέπει νά προσπαθούν νά σώ;ου,ν οί άνθρωποι
καί ή τέχνη. Τό πάθος, πού τόσο άποίλυτοποιεΐ ή γ&ρμανική με-
γαλοφυΐα καί πού ό δικός μας Καζαιτζάκης τό ονομάζει παρα­
φροσύνη Της ζωής, είναι ή μόνη γνήσια ιμλέβα της ζο>ής μας.
Αύτη πρέπει νά έκιφραστεί, μέ όλο τόν όγκο της γιά νά σωθεί α­
πό τη · ταΐραγαένη μας συνείδηση καί νά μάς σώσει. Ή κάθε
γενιά βγαίνει από τή δική της σπηλιά, έχει τά δικά της βιώμα­
τα, διμμορφωιμέίνα άπό τή ζωή καί ή ψυχή, της είναι ένα κάτο­
πτρο, πού γείμίζει μίέ νέους όγκους. 'Τπάρχει βέβαια ή μόνιμη
τελολογία, άλλα αύτή τυχαίνει νά στμφωνεί μέ τήν εξέλιξη τής
ατομικότητας, δίχως νά προσθέτει συμβιβασμούς καί όταν •θε­
σμοθετεί τά δικά της αξιώματα. Κάτω άπό to V; τύπους, πού
χρειάζονται γιά νά στερεοποιούν τή ζωή, υπάρχει ένας σίφουνας
αλλαγής επεκτατικός καί άποσυμφορητυκός σέ κάθε μορφή του
πολιτισμού. Ή γλώσσα, γιά νά άγγίσαμε ένα περισσότερο κα-
κόπαθο παράδειγμα ποτέ δέν είναι ίδια, μέσα στά διάφορα χρο­
νικά διαΙ:|τήματα. 'Ύφΐσταται μιά αέναη δοκιμασία. Ρέει σέ κάθε
χρόνο διαιφοιριετική, γιαπί πιέζεται άπό ένα άλλο νόημα, πού
πάσχει μέσα της.
Διαπράττει τότε ανομήματα ή γει ιά μας, όταν ζητά ένα Ι­
διόκτητο χώρο γιά νά λυτρωθεί άιπό τό μεταπολεμικό εγκέλαδο;
Είναι έτοιμοι οί άρνητ-ί, οί κατεστημένοι, πού ταριχεύουν τό
λόγο τοτς στά ιδρύματα καί στις περγαμηνές. Βέβαια οί εξώστες
είναι γεμάτοι καί οί επιγραφές δικές τους. 'Τπάρχει ένα μονοπώ­
λιο σέ κάθε μορφή τέχνης, άπό όλους τούς φτασμένους, πού με­
τρούν μέ τό χιλιοστόμετρο τις δίκαιες διαμαρτυρίες τών νέίάν. ·' -
Είναι άπαραίτητο κάθε εποχή νά έχει τούς δικούς της «βαρ­
βάρους» όταν τά πνευματικά μας κοινοβούλια δέν μπορούν νά
κυριαρχήσουν «τίς εμπροσθοφυλακές τής τέχνης καί. γίνονται
εμπόδιο γιατί ακύβουν τήν άκαρπία τους στις ίδιες τους ρίζες.
'Τπάριχουνι, βέβαια, καί πολλά δείγματα στρεψοδικίας εκατέρω­
θεν πού μεγάλωσαν στήν εποχή μας τά στρατόπεδα. "Αν τουλά­
χιστον οί άκαρποι άπό τούς παλαιότερυς είχαν προφθάσει. νά
περι;βλη·θούν τήν τήβενο καί την άπάθεΐα τών μνημείων, ’ θά έ-
 278 — Θανάση Τζούλη «ΟΙ νέοι Kcft; ή πσΐρσίδ!°ΐσιη*
•--------------- :— ~ 1 1 ------- --— 1— --------------- Ί

μιοιαζαν ,μέ τό πτώμα έλ<ός Θεοϋ, πού κανείς δέ,ν προτιμά νά x b

πετάςει άπό τό χώρο πού οΐ σιμβατιτκότιγτες το κατβσησαν. Δέν*
είναι ή Ιδιομορφία και δ φανατισμός τών Σχολών, για νά δώσω-
με ένα άλλοθι στις αντεγκλήσεις.
Υ π ά ρ χει τότε ένας τρίτος χώρος, ένα μεσοδιάστημα για
νά σκαλίσει κανείς τό σώμα τού έαυοΰ του καί τής έποψής, δ ν
τή ζεΐ καί δ:·η ζει; Πάντα ή τρίτη θέση δέν έχει ήροΛσίμο καί
μαστορεύεται άπό τούς άδύΐ'ατους τής γραμματολογίας μας. Β α ­
ρεθήκαμε 'ά διαβάζουμε συνδυασμούς, περικοπές καί υποχωρή­
σεις. Π άιτοτε ή λαιμαργία τής σκοπιμότητας καί ή ύστεροβου-
λίν. νά μείνωμε στά μητρώα, σάν ένας λαός μέ συγκατάβαση!
Μά άς είμαστε όχι συντηρημίΓκοί, γιατί είναι έτοιμες οί ντό­
πιες τών ώδΐιίλλακτιον, αλλά περισσότερο επαγωγικοί. ’Από τή
μελέτη \ά φερόμαστε στο λόγ ο καί δχι μέ άφοριαμούς άπό άγ-
κύλωση τών δικών μας προλήτΙ^εων.
Σ την ποίηση, είπε δ Μορεάς, δέ\· υπάρχουν σχολές καί έ-
φθασε στην ηθική τής απσθΐ|Γΐκής τού ιΟυάιλίντ. Αυτός όμως άρ-
νήθηκκ μια θέσ.η στη συνείδησή του γιά τόν Ούίτμαν κι’ ας ήταν
toco ά\σνκπίρμο>ν δ χρόνος γιά τόν έαυτό του. Θδίπρεπε τό σά-
πιο, πού τόσο συνηθίσομε στην άποφορά του νά περιοριστεί γιά
νά φθάσωμε στην άποστμφόρηση καί την κααξίωση τών άλλων, J
πού χο>ρί; νά είναι ποτέ κλασσικοί, εξακολουθούν ιά διαμορφώ­
νουν, τή ζωή μιας καί την αισθητική της. Μά πάσες όρΙθοπόμες
ηωι'ές ακούστηκαν στη διάρκεια τού έτους Παλαμά; Εζμαστε βέ­
βαια θέματα τού εαυτού μας καί τών πρασωπιικών μας α,υσθημά-
των. Πλησιάζομε τά εΐδοχλα μέ υποταγή καί στόμφο. Ή στάση,
όμως, αντί] αδίκησε — νομίζομιε— τόν ποιητή κι’ ας μή δειλιά-
ζουν \ά τό παραδεχτούν οί πνειματικοί μας κήνσορες. Έίμεΐς κα-
ταλήγαμε οπήν προάσκηση τών νέων γιά νά σώσουν- αυτοί — α ­
φού οί άλλοι τό αποφεύγουν— δ,τι γόνιμο καί καταξιώσιμο υ­
πάρχει σέ δλες τις πνευματικές κληρονομιές. "Ετσι, καί τήν πα­
ράδοση θά κρατήσωμε καί στο πεπρωμέ'ο μας 8ά κυριαρχήσου­
με, μέ πείρισσότερη αύτοδυνιμία καί ευθύνη.

,
ά
■I

i
 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΣΤ Α Μ Α Τ Η Σ

Φιλιππϊάδα

Κατηφορίζει ή ήπερωτιΐκή γής άνάμεσ’ άπτ* τά Τζουμέρκα και τή

φΈΧΡττροχνίκΧ, Kfi* είναι σειρά σκληροί σγκαι- δίχως πιθαμή δροοπερο Χ)&·
μ<χ γ ά νά σπείρει 6 άνθρωπος. τον -κόπο του καί νά θερίζει το ouVj·
-pir/μ ά του σε Τούτον τον «άσμα.
Κατηφορίζουν τα βουνά σαν πετρωμένη φουρτούνα; κι' έτσι τραυ-
'‘6ουν ΐσαίμε κει τπου άντιίκρύζουν τη θάλασσα. Και π ιά σά να ζηλεύοιν
τη ρευστή όμρρψιά της, σά νά νιώθουν, πόσο άδειο είναι τ άσάλΕ*>
το μεγαλείο τους, πετάν άττό πάνω τους τα βραχια^ χαμηλώνουν^ σΤο-
λίζουν/nfaii μ* έληές Κι»’ άγριόδβπρα, κι* ύστιερ’ άττό λίγο δρόμο βου­
λιάζουν στο θραψερό κάμπο τής ’'Αρτας.
Πάνω σ ’ αύτό το σύνορο έρριξε τά θέμελά της ή Φιλιπτποαδαβ·
Σΐιμά στά όμορφα λοφάκια και την ακούραστη θήλυ κιιά γής. Πλάϊ οΑδ
ποτάμι πιου κίοτεβαίνιείι οπή θάλοοσσοα πλούσιο όλο το χρόνο καί π ά ­
νω στη δημοσιά πού δε γνωρίζει στιιγιμή έρημιάς.
Δεν πέρασε ού'.ΐε αίώνάς άττό τότε που κλάματα παιδιών καί ν α .
νουρίοιμαιτα έσκισαν την ά γρια σιγή τού λόγγου. Ή τ ο ν μονάχα σ τά
βόρεια ή Ποοληά Φιλιιττητίάδα σκόρπια άνάμρσα σ τις έληές, καί το
Αευτεραχώρΐ' δυο βήματα μέσία σΠάν κάμπο. *Ηρθατν οί ξένοι· έσμιζαν
τ ά δυο χωριά, γίΜηΐκιε ή Νέα Φιλ/ιπΐτΤάδα. Πάνω στο λόγγο. *ΗρθαΜ
•καί θρονί άσ'ηικιοϊν άρχοντες οπόν καινούριο τόπο, όπως ήταν καί στ*
άλλο έλλη^ικά. Κ*οπέ6(η(κΐαιν m* άτΓ> τά γύρω βουνά όσοι έλπιζαν νά
φάνε άττ* τά περισσευούμ^να1 των άφεντάδων καί τά «ίτυχερά» τής δη­
μοσιάς. "Εποσίαν κουφάρια στη γής, ό τόπος πήρε νά ποάληώνει·, δδε-
cnov γερά τά θέμελά /του, Κι* ό καιρός πτΕρνούσιε, βύζαιναν με π λ α Τ εά
στόιμα1τ<χ οί ξένοι άρχοντες τη γης, τσιμπσλογούσαυν ά πδ δίπλα κι* ο!
άλλοι.. "Ωσητου ήρθε το κύμίσ άπ* το νοτιά, έφυγαν οί άφενταδες γ ια
τ ά πατρικά χώματά Τους, ποράνηρΐαν στους ντόπιους τ* άρχοντι/κά
καί τδ διαδατιικο κόσΙμο.
*Ε8ω έζησαν μπέηδες «ίι* άγάδες, σε τούτη τη γή ς άσηρΙαψε κά-
‘πο τε τό μεγαλεία τή ς ’Ανατολής. Περνούσαν οί άνθρωποι κείνου τού
καιιρρΰ έξω άπ* τά σ π ίτια των ξένων, τά ’βλέπουν καί δεν τ ά χάρταυι
vcv. Τ ά μσΗηα τους ,ΤσοΙμε ι ά βορεινά βουνά είχαν φτάσε», ίσαμε κά­
ποιες γειτονικές πολιτείες. Ό ρ ω ς σήμερα δπΟιιος στέκεται καί ψά-
•χνεΐι γ ιά τη στάχτη Της πΟλίηας λάμψης κοιτάζει μπροστά W ¥Χ&
δέν πιστεύει. «Αύτό μονάχΐοο;ι» άναρωττίιίέτάι. «Αύπδ μονάχα» ή 'ΑΜατο-
λή;». ? Ηρθαν άπ* Τή δύση σίδερα καί σχέδια κι* ύψωσαν βουνό ά ν τΐ.
,κρυ του άλλο μεγαλείο. Δε χαμήλωσαν τούτα τ ’ άρχρντκκά, δεν ήταν
 280 — ' Στέφ. ΧΓΓό}μ»οατϊη ^ΦιίλίΐηττττίΐΙαΐδτ€5φ>

μικρά τότε πιού στάθηκαιν. ’'•Επσψε ,μονάχοι ή μα τά μοος Μα τπαιρνει γιορ

μότρο τ' άνθρώπτΓΐ,νο κορμί.
A A A
Σ-τή Φιλιππιάδία: θά ξεκζυροίζσταν τ* αλογΙαι, ατη Φιλιππτιιάδα θά
σύχαζαν άττ* τα τρατντσίγματα τού ταξιδιού οι άνθρωπαιι. Torts, τηοίτ
ΟρόμΌΐ λ ίγ α χιλιόμετρα μετριόντανε μέ μερόνυχτα. 'Εδώ καρτερούσε'
2να ποτήρι νερό, φαί, 2νοο κρεβάψ. "Ώσπου Μα ξηιμερώσει καί μ' άρ-
χίοιει πάλι- ύ δρόμος. (Για τή θάλασσα η γιά την πιολιτεκχ του βορηα*
Ή Φιλίτττιά&Τι άπλωνε -τα χερο., gSimg το νερό, τό φαί, ίο κρεβάτι^
και μάζευε τά «έξοδα τού ταξιδιού. Κι* ήταν r>ioc τό/ ξένο πιού π α ­
τούσε για «μιά νύχτα τά χώμοίτά της ιμεγάλη άρχόντισσα, πού δέ
μπορείς να πραστπεράαηεις δ&χως νά την πιρ^σκυνήσε ις.
"Ωσπ?ου μούγκριζε φτερωμένο τό σίδ&ρο μ * άρχισε σΐσίται νά δια-
βαίινε: τη δηιμοσι.ά. Τά χρρ·:α 'της Φρλιίπττπ.αδοίς άττόμφι/ναν άπλωμενα νά·
δίνουν καί νά καρτερζύ/. ’Από συνήθεια, κοΓι ττά στά χαμένα.. 01 δρό­
μοι έφευγαν γρήγορα σ τά μ ά :,ια των περαστιικών, π<χος $Τχε τώρα
μεσοστρατίς άνάγκιη οπτό κρεδάτ;. Ή Φίλιπτπιαδα σιιγα-σιγα ξετπτεαε?
Κι9 άτπό άριχό^τνισκτα κατάντησε φτωχός ξωμάχος, ττου οτ/Μαηταντοος
ττλάΤ στη δημοσιά κι* ούτε γυρίζεις νά ^όν καυτάξεχ.
"Όμως ό τσπχ<; πτιά ποληός, μικροί καί μεγάλοι φόβοι*, μικρές
καί μεγάλες άγάπηβς εΤχον πλεχτεί γερό δίχτυ γύρω άττ* τούς άν-
θρώττους. Λ»)ρ, δσοι« άττοφάσισον νά τό σκίσουν κσί νά τραβήξουν
γ ι’ άλλα χώματα. *0 τσττζς δον ένιωσε τη φυγή ^ους. : φόβος, έλπ'ί-
δα, όνειρο,.. Δέν τοράζοΐΑτσ!.ι ούτε σάν περνάει μέ σάλαγο καί Καπνούς
τό φτερωμένο σίδερο. Έ χ τό ς κι;’ άν εΐνσυ μρκρό, κσλογυαλισμένο καί
Φορτωμένο εύχ3ΐρ·:οτηιμϋ/·α χαμόγελα κοοί ιιεγολασύνη, Όλοφάνοριη},
χτισμένη μέ ροδαλή σάρκα καί «μ/πέτον*. Τότε όλοι θά στρέψουν τό
πρόσω πο άχόρτογα. Και τηά μπορεί νά δεις μάκρη λάμψη σ τά μάτιρι
του γόρζο. Παράπονο. «ΤΙ κ α ρ ό ς έ&ζύτος; Πώς άλλαζαν έτσι * οι - άν­
θρωπο*... ol γυναίκες;». Καί ττηά μπορεί νά δεις μικρή λάμψη στά μ ά ­
τια τού νηού. Φθόνος.
1’ *0*μως σίγουρα βούθειά μέσοι or* όλους άλλη φωνή γυρίζει·* ΡεμοΓ
ζωής πί^ραπεταμένο πού ζητάει· νά σμίξει* με τ/ άλλα, τά yapyoapexoCe
-I
τ ά πλούσια, 1
4 * — Λυπηθείτε J 'Αφήστε κάτι άττ* τή μεγαλοσύνη crcje στο μ ι* ' •i
κρό •πούτο τσττο ιτού διαβαίνετε ! " Λ ' ■
I
ί

• "Αν τό ζη· ήσουν δλοιι· at μιαροί τόποι»ί ... θά κοπαντησε* ή μετ

γαλοσύν4η νά σκορπιστεί χάρισμα στ1 άργοκ,ίνητα καρμιάι πού3 καλλιγ·'
μόνα στο χώμα, σβήνουν άπό αύγή σ’ αύγή. . # τ : ·~'-·~}* r
-f "Ετνχα στη Φιλιπτ^ιάδα Μεγάλη Εβδομάδα. Τά μικρά, δμορφία
οώτοκίινητα πού πηρυοΟσαν κι* - άνάβακναΐν καττά τό 6ορηά δεν ε ΐφ ν τβ^_
λειωμό. Ή φωνή «λυπηθείτε» σάλευε σκοτεινό κΟμα στίς καρδιές. Δ?ί^
 Σ ί €4>. Σ-τίο^μιάτη· <<Φι«λι(π(πτΙάδα>> 281

ypx; νά βιρ*ίσπκιει στερηά να πέσει πιάνω της μανιασμένο, δίχως, Από­

κριση. Το φ'τερωιμένο σίδερο κοίταζε άλόϊσα μιτ-ροστά κι* εφευγε.
Πάνω στ|ους λόφους δέ φτάνευ τίίτροτε. ^εχωρίζοις στη δημοσία
καί τα στενά τους Ανθ|ρώπους που άργαπερπατςΟν^ ήσυχα, μπταρεΐ νά
συλλογιστεί^ ευχαριστημένοι. Κοιτάς τον τόπο ως τ ’ Αναβολικά γυμνά*,
βουνά ποτέ,δες μιέ σογ ευριά, δέν πέρασε πάνω του τπνοή Αγωνίας. Κι*
άφηνε (ς τή ματιά σου Μά παίζει Απήν κο ιλάδα, νά παίρνει Αράδα τ ις
δυο σειρές ιτιές τουποταΐμου συντρόφΐισσες.
•Θά δεις κι*' ένα λοφάκι. ΠνκγμέίνΌ σε ψηλά άγρι άδεντρα καί μ* 2-
να εκκλησάκι κορώνα στην κορφή ταυ. Τον "Αη-Αηά. ~Αν π α ς έικεΐ ά-
π ό γεμ ’ άνοιξάτιικο θαρρείς αητός σ ’ άρπαξε καί σε πήγε σε γης πού
δέν την Αντέχει ό νους σου. .Καταρράχτης ακούραστος κατεβαίνουν
όπ* τά κλαδιά τ’ άηιδσΜολαλήματα καί γίνουντοΙι γλυκεία Αγκαλιά γύ­
ρω ά π ’ τη μ/ήμηι κιαί τη / σίΑπηση. Γλυκεά καί πανοδύναμ/η. Δε
ζεΐ π ά ό κόσμος π :ύ καπνίζει Καί θρηνεί, μπορεί δένέζησε ποτέ...
Θά γυρίσεις βράδυ στη Φιλιππιώδα. ΚεΤ θά σέ καρτερ:υν οί
έρημες πλαΐτείίες, θ:|μτττά φ&Ηα, καφενεία μέ δυο τρεις πελάτες. Καί
Καρδιές που φτερουγίζουν λίγο ά π ’ το πιοΠσ. Πριν γείρουν ξέπνοες
στη νύχτα.
/Καί πΐιά καταΐλαδαίνεΐις: ή άγωινίοο κουράστηκε κι5 έκλεισε τά
μάτι σι. ’Άδ'.ΐκα έψαχνες γ ι’ Αχνάρια της.
ajc **
** jfe **
Jje
"Αλλο T[rmolT£ Τδ:ο σ ' δλαι έ^ ’ος άιτ’ την κουρασμένη άγωι*ία.
Σ τα δυο τταίληά κορμιά, στο. μβσοίϊο τό νηογέννητπο. Τι κι* &ν εσμιξον,
τϊ κι' αν χΐρόΜια Tcipfa rro ΐδ;« <χΐμα! τά κρατάεΐ' ζωντανά, ή άΜαοκκ
•τους δε λέει νά σιμίξει.
Στάθηκα στον Παληά Φιλιπτιπάδα mb’ βίδα τ ις μορφές άγόλα-
ατες, σιω'ττιηίλές, Κα’ έκαίι&χτα χ|ιλισιτΐλάκ!θ?μηι ρίζα χωμένη στη γης. νά
βυζολει· τταλιηά ζωή, νά την άιρβάζει πάνω και νά τη οκοριτάει σ* δ-
/ν
λα τά πρόσωπα.
Καπέβηκ,α στη Νέα Φιλ π π ιά δ σ κι* εΐδα το σήμερα ξεκομένο
ά π ’ Το χτές ικαί δίχως φ η α ά στο οΐυριο, νά τό ’χουν στήσει τά μα-
ζωμόν’ Από τόσους τόπους χέρια.
ιΠήγα καί στο Αουτεροχώρ^ άντίικρυσα λιακαίμιένα πρόσω πα, μ ά ­
τια μκ^άκλεχπίσ, χόρια γιομάτα φλέβες άπ* τη δαύλεά της γης. Και
orrqv Αγέρα σκόρπιο ένα σήμερα πού σβήνει καί γεννιέται ήρεμα κά­
θε στιγμή).
"Ύστερα ξανοίπτγγα περπατώντας ως την ΤΊαληά Φ λιπ πιά δα . Κι*
φσπου νά φτάσω Από στερνά σπίτι ή λύπη υψώθηκε βουνό μέσα μου.
Γιατί δέν Ακόυσα φωνή που νά ζητάει κάτι ψηλότερο ά π ’ τ Ανάστη--
Λ — * - ·- -Τ
μα του τοπου. r
ό δρρμος. ήΤΑν μακρύς. :, Α . - w '
 282 — Στέφ. ΣτοίμιάΤΓΠ, «Το κάστρα των Ρωγών»

Τό Κάστρο τω ν Ρ ω γώ ν
»

’Α γγ·* τη μ:ά ή άσφαλτος ξερή κι* όλοζώντίανη,, ά π ' τήν άλλη

τό ποτάμι φρέσκο κιΐ* έρημο. Κι5 άνάμ-εσα; το λεφακι», θέμελρ του Κοο-
στρου. Mawpo, τό είδα άττό ιμσκρυά καί θάρρεψα πώ ς μπορούσα) νά
τ* άγκσλιάσω. Κι' άπόρεσα σό θυμήθηκα», πώ ς πάνω του εΐχε βρει τ ό ­
πο ν' «ακμάσεις όλάκληρη μοσοΙιωνική πολιτεία, να θρέψει, σηροίτηρ
γούς και καλόγιερ:υς, νά γίνει άψ:ρμη πολέμιον wi* αΑμοΤος. Νά στή­
σει γερά τείχη γύρω όπτ’ τα σττίτκχ της καιι μέσα τους ήσυχη ν' ά-
νοοσάνει, νά πιει, να γελάσει:, νά βλαστημήσει.
’Έ φ τα σ α στους Ρωγούς άναφώ τικο άττάγεμαι. Παιχνιδιάριικες
πνοές και χλιαρές ήλιαχτίδες 6ιά6|σ»ιναν άνάλαφιραι πάνω άτπ* Τον τοάτο.
•■Ενας ρηχός βάλτος άπομειινάρι τής ττσληάς «άμυιτίικίής τάφρου». Λί­
γ ο δύσκολος στο πέρασμα. Πρώτο τράποαγμα του νού. Κ«* ύστερα τ α
χαλάσμστα. Τα σίμωσα καί τ ό είδα .να άτηλωνουν μπροστά μου. ’Α­
νέβηκα τό λοφάκΐ!', πέρασή τό χάσμα πού ήταν κάποτε πύλη εύθύ-
γραίμμη, κι* άθόρυβη π :λ ι:ρ κ ία άρχισε γύρω μΡυ. ‘0 νους πή γε π έ ­
ρα— δώθε τρικυμισμένος. Σαν σνχασε* γυρόφεροο τη ιματιά >μου κι' έ­
ψαξα. Γιά ζωή. Τή; εΐχε άττό αγώνες θάψει ό θάνάτάς. *Ό(μως ούτε αύ-
το/ μπόρεσα νά βρω. ’Έ π ρ ε π ε ινά σκάψω βα θα ά σ"ήν ήρεμία, νά
ξορρ ζώσω χορτάρια κι4 αγριολούλουδα. ’Εικτεΐ μπορεί νά τόν έβρισκα.
Μά δεν είχα τη δύναμη νά πράξω σάν κ:υρσάρο<ς.
"Ωσπου ψτεραύγισε ή γνώση πάνω άττ* τά ρείπιία κι* άνάσυρε
όπ* τούς τάφους λ ίγα χρόνια. "Ο σα μπόρεσαν νά μή φύγουν χωρίς
Αχνάρια, όσα νίκησαν τό μεσαιωνικό σκοτάδι» καί ^ούς έπιδρρμεΐς.
«Σωτήριον έτος» 1339. Τό Βυζάντιο ξαπλωμένο άττιλόχωρα οπή
γής. Αύτοκρόσορσς ό Ά,δρόυιικος ό Γ ' κάι στην ’Ά ρ τ α άρχοντας ό
‘Νικόλαος Βοοσιλίσσης. "Εν, άρχο<ντόπουλσ, γυιός «Δεσπαίνης» καί προ-
σταττευόμενος χήρας Δουκός, ήθελε — «κΓ έπρεπε— νά «βασιλέψει». Ό
άρχοντας της "Αρτας άνάλα&ε /νά τό βοηθήσει». Κι* «άπιεστιάτησε»
ά π ’ τή βασλεύουσα. Δεν ήταν otrcuSaTo. Άργούάειν τόσο τά μπνύ-
u a rc νά φτάσουν στην Πάλη κι·’ οΐ τιμωρίες νά ρθουν! Χαρίστηικαν οΐ
Ρωγοί στ* άρχο^τόπουλο, καί μπορεί ινά ’τ'αν άνοιξιάτΐιικο άπόγ^εμα
σάν μπήκε, καβάλλα σ ' άσπρο άλογο στην πάλη. 01 γυναίκες θά βγή­
καν στά παράθυρα νά τό κοίμαρώσουν. 01 «/ολόγεροι θά 'σκυψαν ώς
τή γης νά προσευχηθούν γ\ά χάρη του.
*0 θρίαμβος— πόσα άποφασιιστι/κά πέλματα σέ τούτο τό χορτα­
ριασμένο λθόσπρωτο, πόσα άατραφτερά σκουτάρια άνάμίεσ* άπ* τά
τείχια^ πόσες καρδιές πού χτυπούσαν δυνατά, άλλες άπό πφηφάνεια,
άλλες άπό φόβο!
Κι* ύστερ* άπό ένοτ χρόνο ό θρίοομβος του άΜβγάλου Δομοστΐ-
 Στέφ. Σταΐμάτη «Τό κάοττίρα τώιν Ρωγών» — 283

χου» Καττακουζηνού, πιστού τού ούτεκρόπορα. Κι* αργότερα^ πο 1346,

b θρίαμβος VrJou Σέρβσυ Συιμιεών, τοΟ ’Αρβανίτη Πέτρου Αειώση... ΟΙ
•καρδΊες xjruTTcucraM ολα κ·οίι δυνατότερα. Προμηυυμα. Και τό μ*εγοίλο
κακό δεν άργησε. Σωριάστηκε πάνω άτήν πολιτεία σά θυμωμένο βου­
νό. Οι Τούρκοι*. "Ετος — όλέθρου— 1442. "Ο /ο άτόμεινε άτ* τους
Ρωγούς ήταν σωροί /τέφρες καί κουφάρια.
Πέρασον, λένε, άπτό τσύτίον τον τότπο δυό οιίών^ς έρηιμιάς.
* **
** * ***
Ν« 56λεπτ« τούτο τό ιλο^κπ μέ τα μά^ία τού Κυρ:,οκού τού έξ
?Αγκώνος !
*ιΗτΐαν ό *Ιταλός έμπορος ττίοΟ παράτησε τις ζυγαριές κ'αι τ ά
«δού/αι— λοίβεΤν» καί ρί'Χ^'κε σ*τά τοοξίδια διψασμένος για παλίηά ά-
πομειινά,ρια καί καινούργια ζωή. Στους πολλούς δρομους του ot/^crrraJv-
τησε κιοίί τούς Ρωγούς. ΕΤδε το Αουρο> βοιθυ και σκοτεινό κάτω άττο π υ ­
κνές ιτιές, άναστ αΐτώθηκε. Ό «^Αχέρωιν^. Ή άρχαία 'Ελλαδα, ά π τους
μεγάλους σκοπούς των τοίξιδιών του, ζωντάνεψε μπτροατα του. Υστερα
χώθηκε c/τή,ν πολιτεία. Τή· βρήκε: ολοζώντανη μέ τούς στρατηγούς ττ^/
τούς καλόγερους τις δέσποινες, τούς δούλους. Και γύρω της ττανορ-
χα ιο χαλάσματα. Ό παλιηας έλιληνισμός είχε σβήσει άττ* το κύμα της
Ρώμης», άλλος είχε ζωντάνεψε)! στη θέση 'του. "Οχι γύμνιες, έρευνες, ά-
γά λμ ο τα χυτά. Ρούχα βαρεία; ττίσπη γΐΌμαπτη φοβο, εικόνες σκουρό­
χρωμες, μορφές λιγόσαρκες.
ιΚι9 ένα άγιο λείψανο τού Ευαγγελιστή Λουκά θαυματουργό. Kah
νένας δεν ξέρε^, πώ ς εΐχε βρεθεί στους Ρωγούς. "Όλοι έμαθαν όμως/
πώς, γλύτωσε α π ’ τά χέρια του Τούρκου καί βρήκε άνάτταψη στη Σ ερ­
βία, άλλη. Χριστιανική γης. Μέ θαύμα. Τον ζητούσαν οί Σέρβοι, ot
Τούρκοι ούτε νά τ* ακούσουν. "Ωσπου ή ά για μορφή γιιόμισε τόν ά γε-
ρα πάνω ά π ’ τά κεφάλια των πίολειμ.ιστών. Οί Τούρκοι σκορπίστηκαν
φοβισμένος πήραν οί Σέρβοι· τ* άγιο λείψανο καί τό πήγαν «?έν τΐιμη>
στον τάστο τους.
"Αν έβλεπα τούτον τόν τάστο μέ τά *μάτια τού Κυριάκου του έξ
‘Αγκώνας, δε θά *χα άντίΚρυ μου ρείπτια κι5 έρημιΐά. Κι* ούτε μονάχα
λίγες εικόνες^ σοίιτες (τών αιώνων στο έκασλησάκιι τής Πανογιάς τη(ς
Όδηγήτροτς, πού μετράοει άκούραστο τ ’ άτέλειίωτα μερόνυχτα λαφρα-
γερμένο, σιωπηλό.
'Ό μ ω ς τό σκοτεινό ποτάμι στιγμή δέν έπαψε νά κυλάει κοπώ άττ*
τό Κάστρο. Κ&* α ς μή τό λεν Αχέροντα.
j$jc *** ***
*Απ* τα πόδια τού λόφου άρχίζει 6 μεγάλος κάματος καί χάνετοΛ
στή δύση,. Τό στενόμακρο βουνό πού καρτερεί τ ό / ήλιο εΐνακ πολύ
μισκρυά. Κι* εΤνιαι τώρα ή ώρα του.
Ό ουρανός γιόμιάε φλόγας κι* ό 6ρίίζο^τά ς άντάρα. Ή λιοβασί·
 284 — Στέφ . Στ^μ -άτη «Τ ό κιάοπίρο των

- λεμμσ, εν άττ> τ ά μύρια που εΤδε τούτος 6 τόπος. T q κοιτάζω wf δρ-

χουΜτ-οοι σπό νού μου οϊ ανθ(ρωττοΐί πού έζησαν έδώ «όνους τους και»
ρούς. Θα κοίταζαν κat' αυτοί τον* ήλιιο νά χάνεΤαι ικαϊ κείνα τ ά ήλιο-
βοίσιίλέμματτοΰ θά 'το ν όμορφα, γιαπί ή νύχττοο δεν είχε γιαμίσεί1 φωτε-
ρά χοώματα, έργο των χεριών μοις. Ό ήλιος θά βασίλευε κι* οΐ άν­
θρωποι σε τού ο τό Κάστρο, μπτσρεΐ Αγκαλιασμένοι, θά καρτερούσαν
τή νύχτα, πού θά ήταν γλυ κ έα , θά χάριζε άνάπαιυση, όμως θά σκάο-
ττιζε κι* ένα κοπά5:· φοβέρες .στά γύρω βοο,ά . . .
;* Ψιθυρισμό:, φωνή μονάχη σ* όλο τά Κάσίτρο, Σ ιγομποοίνει στο
νού, τόν θαμπώνει. Τό χορταράκι σαλεύει.. Μονάχο. «Τί λές, χαρταρώ-
Τό χορταράκι δέ σταματάει, 8έν τ ’ ' άφήνεΐι ν*τό μαϊστράλι, άδιά-
ψορο γ ιά τό ρώτημά σου. 'Η φωνή σου χ α .ε Ται· ερηίμη. Ο τοπος
λευτερώνεται ά π ' τήν ήρειμιία, άγριεύει. Ή χο ι παλλο] σά να μπλέ
κουνται πάνω του. «Κάτι Ανθρώπινο! >, Φωνάζεις,
Ή έκ*λη«σίσ, μέσα της μιά φωνή, Ή έπιγιραφή. «Ναός Πανάγιος
Ύ περευλογημένης. . . μοναχός Έψραίμ άνεκο'ίν.ισε. . Κι5 υστέρα;
τοίχοι άσβεσπώθηκαν, άγιοι άιπόμε ναν δίχως μάτια. Α π ’ τά τούρκιικρ
οττοβχχ. Κατνένοες δέ μΐληριε. Δεν άλλαξαν χρώμα ο\ λιγόσαρκες μορ­
φές. Μά,ο το υ Από τότε δέν κοπόΰνε αυστηρά. Κι* ό μονάχος ^Εφραιμ
ήρθε πριν Απ* τήν κρίσιμη ώ ρα. . β
«Άνεκαίνισε^. Μπορεί νά >r>p3*l*£. κφ* αλλα βλέποντας τπ χωρά
. γύρω νά ν ο μ ίζε ι γέλοια. *Αττ* τους Αλλοφύλους. « Εδω ουδέποτε .έκ
τής δύσεως δέσποινα έρωτύλος άμόλυ*ε τήν γη ν, . .». «Μοναχέ Έ -
φραίμ, τώρα έρχουντα· γιδοπρόβατα καί ζευγαρώνουν έξω Απ* τό έκ-
κλπσάκι, . ι>.
Σαρώθηκε ή «κ,ασμχή* ζωή, ycvWjftrjjce μιά Μονή. Μπορεί “τ ούτα
τά ζωντανά νά ‘ναι άλλη άρχή. Αυτό δέν τό ξέρει ό μοναχός ’θφραΐίιμ;
Otfre είδε τά βγαλμένα μάτιο*. «’ΑΜεκαίνισε* τήν έκικλησία κι·*' έγειρε
στον ίσκιο 'της. Ό ήλιος, μοίρα του τόπου, χόρεψε πλούσιος στά μά­
τια tcu καθώς ό μοναχός Έ φ ρα ίμ έψαχνε στόν ςύρανό γ ιά τό Θεό.
- «Μοναχέ Έ φραίμ, καί τά σΐμσπα;>.
Πλάϊ στό ποτάμι περνούν τρέχ/ον'τας κάμποσα άλογα., "Ολοι σκου­
ρόχρωμα ζωηρά. ΕΤ,σΐί λεύτερα, πηδούν, χλιμιντρίζουν έρεθισμένα. Οί
χα ίτες τους σπάζουν ήλιο. Τά νοιώθει, ό τόπος καί τ υ λ ίγ ε τ ^ σφ ιχτά
τήν ήρεμία του.
, . . . - *. . - Μ r ·1

I
*
·’ .c<i *7 ' · 1.
 _ 1 Γ Ϊ Ι -Llr"? Ν Η ho I Η Σ Η

Μεταφράζει-: I. Ε. Α Ν Α Σ Τ Α Σ ΙΟ Υ
'-

PADRAlCI COLUM

*0 χωριάτης
Δ ύ σ η κ α ί σ ι γ ή - έ ν α ς Ά ντρ α ς' γ ύ ρ ω χ έ ρ σ α γ ή ς , χ ω ρ ά φ ι '·
οργω μ ένο'
*δ ίτιλα τ ο ν δ ν ό κ α μ α τ ε ρ ά —- έ ν ’ α λ έ τ ρ ι !
Τ ό π ο ς χ έ ρ σ ο ς , χ ω ρ ά φ ι ό ρ γ ω μ έ νο, τα ζ ω ν τ α ν ά , Ά ν τ ρ α ς δ ρ ΰ ι ν ό ς
; , ( σ τέκ ει έ κ ε ϊ .
.στο λιόγερμα,
και τ’ αλέτρι διδυμάρι .τον οπαϋτον, χτίζει ττολπειες !
.. .\ ' >;ί **
** ψ λ

«Αλσγσδαμαστή, άλειροφκιάχαη, όργωτή !■ Δ εν άκονς Α ιώ νες

•ανάμεσα μας στέκουν.
Την προσευχή σου κάνέις άπόμονος ατό λιόγερμα σαν στέκεις,*
«Μτνορει στα σίγουρα οι ονράνογέννψοι ΰεοί μας να είναι μ η-
(δεν για σέ,
γιε τής γής αφέντη ,τής γης; .. .
.Σίγουρα τρέχει ή σκέψη· σου στον Π αν ή στον Βοτάν ή οτόν
(Ν τάνα ;
«Γιατί ώστόσο σκέφτεσαι τους Θεούς; Μ ην έφερε δ Π αν τά
(ζωιηανά σου .
αυτόν που σκοντάφτουν;
.Μαλάκωοε τ’ Άρρωστου παιδιού τον πόνο δ Ντάνα ή έβαλε δ
(Βοτάν
τό χέρι του στ’ Μέτρι· σου;
Τ ι μέ μέλλει ή παλαβή απάντησή σου ! ~Ω Άνϋ\ρωπε ζε,ιοονα-
( χιασμένε
7WV σκύβεις στη γής,
μοα μέρα είναι τό μερόκαμά σόν καί κοντεύει να σ κ ο λ ά σ ε ιΕ ύ -
( χ α ρ ίσ τ η σ ε
τόν Θ ε ό τόν δ ω ρ η τ ή τ ή ς ν ύ χ τ α ς » .
J'~ ' ' ' ' ' η' '
Τ ό σ κ ο τ ά δ ι π α ίρ ν ε ι α ρ γ ά , τά σ π α σ μ έν α χ έ ρ ι α μ ε τ ’ Ά γ ρ ιο ά ν α -
* ’' (κ ψ ε ύ ο ν τ α ί'
-στέκει δ αλογοδαμαστής στά ζωντανά του δίπλα, ένα κεφ άλι
( μοναχά

\
 286 — Χρ-τυστπνοις Ροοπεττι «Ουίμποτον»

ψηλότερός τους·
Ψηλότερος ’ένα κεφάλι; ”Ε, μέοα ο* mnb ώοτόσρ της κόλασης
( είναι τό βά&ος,
τό ύψος ώς τόν ουρανό,
κι* οι θρόνοι των Θεών κα'ι ,τά δώματά τους, τ* άρματα, οί
(πορφύρες ,
κι * ή λαμπρότητα.

CHRISTINA POSSETI

Θυμήσου

'θ υ μ ή σ ο υ μ ε σαν φ ύ γ ω μα κρυά,

ά π ό μ α κ ρ α σ α ν π ά ο ) οτή γ η ς τή σ ι γ η λ ή *
δτ α ν a n d ι ό χ έ ρ ι ν α μ έ κ ρ α τ ά ς π ι ά δ t v δ ά μ π ο ρ ε ίς ,
ο ύ τ ε κ ι * ε γ ώ μ ιο ο έ τ ο ιμ ο ς ν ά φ ύ γ ω ΰ ά σ τ έ κ ω α κ ό μ α έ κ ε ϊ .
Θ υ μ ή σ ο υ μ ε ό τ α ν π ιά μ έ ρ α μ έ τ η ν η μ έ ρ α
δ έ ν δ ά μ ο υ λ έ ς τΙ γ ι α τό μ έ λ λ ο ν μ α ς σ χ ε δ ία σ ε ς ·
μ ό ν ο ΰ υ μ ή σ ο υ μ ε · κ α τ α λ α β α ίν ε ις
ά ρ γ ά δ α ε ί ν α ι τ ό τε π ιά γ ι ά ό ρ μ ή ν ε ια ή 7τ ρ ο σ ευ χ ή .
Κ ι' άν γιά λίγο ωστόσο μ’ απολησμονήσεις
κ ι* υστέρα ξανά με ϋνμηδεϊς, μη λυπηθείς'
γιατί, &ν τό σκοτάδι κι* ή φδορά αχνάρια - ■
άφήνουν άπ' τϊς σκέψεις που είχα έναν καιρό,
καλύτερα είναι νά λησμονήσεις κα\ νά χαμογελάς
παρά νά δίψασα ι καί νά ok τρώει ή δλίψη·

SIEGFRIED SASSOON
Μεταπολεμικό

Λησμόνησες κιόλας ;
Γιατί τά γεγονότα ύπόκωφα στόν 'κόσμο βούιζαν ύ σ τ ε ρ ά ά π δ τ ϊ ς
( φαρμακωμένες
έκεϊνες μέρες,
ώς ή κυκλοφορία γιά λίγο σταματάει στά σταυροδρόμια τ ω ν ,
(πολιτειών·
χ α ΐ τό στο ίχειω μ ένο κενό στό ττνεΰμα σου γ έ μ ισ ε μ έ σ κ έψ εις
3io b πετο υν ...
 ΖίγΜφριδ Σασουν «Μοταηνοίλίειμιΐΐκό» — 287
jmx' ~ ' * -

ώ ς ο ύ γ ν ε φ α ο τή ς ζ ω ή ς το ύ ς ά λό φ ο Μ ο ν ς ο υ ρ α ν ο ύ ς , κ ι * εΐσ* έ ν α ς :
(ά νθ ρ ω π ο ς , πού
γ ΐ ύ τ ω ο ε ς ίο θ ά ν α τ ο , κ α ι π α ς ,
π α ίρ ν ο ν τ α ς α π ’ τ ο ν Χ ρ ό ν ο το μ ε ρ δ ικ ό ο ο ν , χ α ρ ο ύ μ ε ν α ν α το ξ ο -
(δ ιά ο ε ις .
Ω στόσο τό π α ρ ε λ θ ό ν μ έ ν ε ι τό ί δ ι ο , — κ ι ’ δ Π ό λ ε μ ο ς είν * α ίμ α -
( τόβρ εχτο π α ιγ ν ίδ ι ...
Λ η σ μ ό ν η σ ε ς κ ιό λ α ς ;
Κ ο ί τ α ξ ε κ ά τ ω κ ι * ο ρ κ ίσ ο υ σ το υς σ φ α γ μ έ ν ο υ ς το υ Π ο λ έ μ ο υ π ώ ς :
( π ο τ έ σ ου
δ ε ν θ ά λ η σ μ ο ν ή σ ε ις .

Θ υ μ ά σ α ι το ύ ς μ α ύ ρ ο υ ς μ ή ν ε ς σ α ν κ ρ α τ ο ύ σ ε ς τ ό ν τ ο μ έα ατό Μ ά -
(,ιιε τ ζ —
τις ν ύ χ τ ε ς π ο ύ φ ύ λ α γ ε ς κ α ί τ η λ ε φ ω ν ο ύ σ ε ς κι* έ σ κ α δ ε ς κ α ί σώ~
( ρ ια ζ ε ς σ α κ κ ιά ά μ μ ο
στα παοαπέτα;
Θ υ μ ά σ α ι τά π ο ν τ ίκ ια · κ α ι τή δ υ σ ο ο δ ία
τ ω ν π τ ω μ ά τ ω ν , π ο ύ σ ά π ιζ α ν μ π ρ ο σ τά σ τ ή ς π ρ ώ τ η ς γ ρ α μ μ ή ς τό
( χαράκω μα—
κ α ί κά τω νά ρ χεα α ι β ρ ω μ ερ ό άσπρο κ α ί κ ρ ύο μ έ β ρ ο χ ή ά ν έ λ π ιδ η ;
Σ τ έ κ ε σ α ι π ο τ έ κ α ν α ρ ω τ ιέ σ α ι: « ξ α ν ά δλ* α υ τ ά ε ί ν α ι ν ά συμ~
( β ο υ ν τ ιά λ ι;»

Θ υ μ ά σ α ι κ ε ίν η τ η ν ώ ρ α τό ξ ε κ ο ύ φ α μ α τ ιρ ιν τ η ν ε π ίθ ε σ η —
κ α ι τ ή ν ο ρ γ ή , τ η ν τ υ φ λ ή σ υ μ π ό ν ια π ο υ ο* ά δ ρ α χ ν ε κ α ϊ σ έ ξ ε τ ί ν α ζ ε
τό τε
ώ ς κ ο ίτ α ζ ε ς τ ις μ ο ι ρ α ί ε ς , τ ις κ ά ι ω χ ρ έ ς φ ά τσες τω ν ά ντρω ν
(σ ο υ ;
Θ υ μ ά σ α ι τ ο ύ ς τ ρ α υ μ α τ ίε ς α τά (ρ ο ρ ε ϊα τ ρ α μ π α λ ισ μ έ ν α π ώ ς τ ο ύ ς
(έφ ερ ν α ν
μ έ μ ά τ ια ν ά π ε θ α ίν ο υ ν , κ ε φ ά λ ι α κ ρ ε μ α σ μ έ ν α , ε κ ε ί ν ε ς τ ι ς σ τ α -
(χ τ ό γ κ ρ ιζ ε ς
μ ά σ κ ε ς τ ω ν π α λ λ η κ α ρ ιώ ν , που ή τ α ν κ ά π ο τ ε έ ξ υ π ν α , κ α λ ω σ ν ν ά ~
(τ α , χα ρ ω π ά ;

Λ η σ μ ό ν η σ ε ς κ ιό λ α ς ;
- Κ ο ί τ α ξ ε ψ η λ ά κι* δ ρ κ ίσ ό υ σ τ η ν π ρ α σ ιν ά δ α τ ή ς ΜΑ ν ο ι ξ η ς π ώ φ
( π ο τ έ σου
δ έ ν θ ά λ η σ μ ο ν ή σ ε ις .
 ■ f
/

Χ Ρ Ι Σ Τ Ο Φ Ο Ρ Ο Σ Μ. ΜΗΛ I Ω Ν Η Σ
" * ·—
■*** *' ·: · r. ..

"Ενα μικρό σπουργίτι

Πάνω από δεκαπέντε μέρες είχα να τον άνιτοομώσω κι’ άνητ*

-σύχι,ισα, γιατί δυο χιόνια στο ϊδιο Γραφείο μάς είχαν δέσει μέ
μιά στενή φιλία. Ή τα ι χαοούμενα παιδί' τόσο χοιρούμευο πού
στο τέλος αυτό το πράγμα γινόταν ενοχλητικό στη 'συντροφιά μας.
Προ πάντων έκιεΐνο ,τό ξέγνιαίστοι καί πλατύ του γέλιο πού ©υ-
κολ·α άνάβλυζε άπ’ τό στήθος του. 'Όλοι μας είχαμε, ποιος λίγο-
ποιός πολύ, τις λύπες μα; καί ν’ άκαΟμε σε τέτοιες ώρες διίίπλα
. ένα τόσο εύκολο γέλιο μάς φαινόταν πώς αυτό τέλος πάντωνι ζε-
περνοΰσε τούς νόμους τής ζωής, πώς ήταν μιά πρόκληση.
—Έσύ είσαι ένας χαρούμενο- αθθρωπος, του λέγαμε. Καί
στο λόγο μας αυτόν θά μπορούσε κανείς νά διαγνώσει έ\<α κα­
τακάθι πίκρας, ή κάτι σάυ διαμαρτυρία. 'Ωστόσο εκείνος χαμο­
γελούσα με συγκατάβαση καί δεν έλεγε τίποτε. Μονάχοι μια φο-
ιρά στράφηκε στο κορίτσι τής συντροφιάς μας, που τού επα/νέ-
λαβε την παρατήρηση, καί είπε ηρεμία, γελώντας πάντα : «Δέν
ήρ)ί)ε ή ώρα μου ακόμη».
Τάχα τό είχε προαι,σθαυθη; *Η μήπως κι’ ήξερ© πάρα πολ-,
λά 'καί τό πε,ρίμενε; Καί νά πού έπητέλους τόν είδαμε ν αλλάζει.
•Φαίνεται πώς αναγκάστηκε ιά νποΐκώ|©1. ΈξαΓκολουθούσ© βέβαια
τά βράδια \ά 'ρχεται στη συντροφιά μας, όμως τώρα σπάνια ά­
νοιγε τά χείλη του. Κι’ άν καμιμιά φορά αποφάσιζε νά μιλήσει,
τά λόγια του ήτα\ ασύνδετα, τόσο πού δυσκολευόμαστε νά πιά-
σαινιε τό ιό φ ιά .τους καί κοιταζόμασίτ© ξαφνιασμέναι. Αυτό φαί­
νεται πώς τόν έ"οχλούσε κι’ όταν έι ας τής συντροφιά:; έκανε υ­
παινιγμό άπαιγγέλλοντας, έτσι αόριστα, κάποιους στίχους: «σου
κόβω την κλωστή τής ιδέας καί χύνονται ο! χάντρες τού λόγου
•σου», εκείνος ζήτησε συγγνώμη κι’ έφυγε. Κ ι’ ά'λλο βράδι δέν
ξανάρθε. Ωστόσο κιράτησε τις σχέσεις του μαζί μου, γιαπί φρόν­
τιζα νά δείχνο) πώς δέν· ένυοθα καμμιά άλλαγή.
""Ετσι έξατκολοι^νόσαμε τά προνΐνά της Κυριακής ιά καττε-
• βαίνουμε μαζί στη 'θάλασσα. Τήν τελευταία Κυρυαίκη έδειχνε μιά
ζωτικότητα πού θά φαινόταν άστ^ήθιστη ύστερα από τή\ι_ άλ­
λαγή τοτν
— Τ ί θάλασσα! μού ©ίπε, την ώρα που στεκόταν βριθιος,
γυμνός πάνω στο βράχο, έτοιμος νά βουτήξει. Κι’ ύστερα πάλι:
— Τ ί βαιθειά καί τί άπέρατντη θάλαοσα !
Πήδησε κι’ ύστερα ξάίπλωΐσ© άνάΐσικελα στό νερό, μέ άπό-
-λαυση. καί προσωρούσΐ ήσυχα, τό π^όοωίπο στραμμένο στόν
 Χρ. Μηλιώνη «"Even μικρό <πτουργίΐτι» — 289

ήλιο. ’'Επεισα κι’ εγώ, κολύμπησα λίγο, φλυάρησα για τδ νερό

πού ήταν χλιαρό, μα δένι πήρα1 άπώντησή too. ’Εκείνος έξαικο-
.λουιθούσε ν’ απομακρύνεται, σταθιειρίά καί ήσυχα, με τά μάτιαι
μ boο«λειομένα άιπιό τό δυνατό φως. Σέ λίγο είχε κιόλας μακρύνειι
αρκετά, ,μά εγώ δε μπορούσα να τον παρακολουθήσω καί βγήκα,'
Ξάπλωσα στην άμμο καί κάλυψα τό πρόσωπό μου μίε τά μπρά­
τσα μου. "Ενιωιθα τον ήλιο νά ποτίζει τό δέρμα1 μου, έκαΐνε τρο­
μερή ζέστη, τόσο πού μέσα σε λίγα λεπτά τό μυαλό μου σχεδόν
κοιμόταν. 'Ό ταν άνοιξα τά μάτια, κοίταξα στη, θάλασσα, μά
δέν έβλεπα παρά μονάχα τό κεφάλα του σαν μιά μαύρη κουκίδα
.μέσα στις σπίθες του ήλιου—κι’ εξωκολουβούσε νά μακραίνει.
Σηκώθηκα ό'ριθιος, έβαλα χιόνι τά χέρια μου καί του φώνα­
ξα:
— Γυρνά πίσω !
Δεν φάνηκε ν’ ακούσε, γ ι’ αυτό του φώναξα πιο δυνατά :
— Γόο να πίσω !
Ή τ α ν τόση ερημιά γύρω μου, είχα τρομάξει !
Σέ λίγο εκαν,εΓστροφή καί τώρα ερχόταν πρός τό μέρος
μου κολυμπώντας ύπτια.
— Ά σ χ η μ α έκανες ! του ©ίπα, όταν πλησίασε. Ή τ α ν χλια­
ρός κι’ άνάσαινε δύσκολα, λαχανιασμένα.
— Ή θ ελ α νά ίδώ ώς ποϋ μπορώ νά φτάσω, μοΰ απάντησε
σοβαρά. Οί λέξεις πού ανταλλάξαμε, ώσπου νά γυρίσουμε στην
πόλη ήταν ελάχιστες.
Τόν είδα ξανά τήν· άλλη μέρα στο Γραφείο. Φαινόταν ήρε­
μος. 'Ωστόσο, όταν ό προϊστάμενος τού έκανε μιά παρατήρηση,
πως τώρα τελευταία ήταν πολύ άφηρημένος, εκείνος α&θαδίασε,
έδωσε μιά στο τραπέζι του καί τό ά'νέτρε'ψε, βγήκε καί δεν ξακ
ναπάΐτησε στό Γραφείο.
’Από τότε είχαν περάσει πάνω άπό δεκαπέντε μέρες χωρίς
νά τόν ανταμώσω.
’Επί τέλους ένα βράδι τόν αντάμωσα, εντελώς τυχαία, πάνω
στη σιδερένια γέφυρα τού Σταθμού. ’Έπληττα εκείνο τό βράδι,
.εκανε ζέστη καί περπατούσα ράθυμα στούς δρόμους. ’Έφτασα)
στις ράγες τού τραίνου κι’ ετοιμαζόμουν νά διαβώ στην άλλη
■άκρη, μά σκέφτηκα πώς αυτό θά γινόταν; τόσο σύντομα. Π ρο­
τίμησα λοιπόν νά πάω καί νά διαβώ πάνω από τή γέφυρα. ’Α νέ­
βηκα στη γυριστή σιδερένια σκάλα κι’ όταν έφτασα στήν κορυ­
φή, στάθηκα κοί κοίταξα γύρω1 τά φώτα τής πόλης. ’'Ομο.ρφα
.ήταν, άρχισε κιόλας νά πέφτει μιά δροσιά πού με ανακούφιζε. Σ τά
νερά τού κόλπου έπεφτε μία χλωμή ανταύγεια άπ’ τό δυτικό ου­
ρανό καί λίγα πιο αριστερά μόλις, διακρίνονταν ένας λεπτός
καπνός πού ανέβαινε καταικόρυφα) άπό κάποιο φ>ουγάρο Ιργοστα-
 290 — Χρ. Μηλιώνη «"Ενα ιμικρδ στηουργίτι^
»— ---------

σίου. "Τστείρα άκούστηκε τό σφύριγμα του τραίνου στο Σταθμό,,

κοίταξα τό ώρ.αλόϊ μου κι’ εΐδια πώς ήταν ή ώρα του. Περ/μεναι
ώσπου πέρασε κάτω άπό τη γέφυρα κάνοντας τά σκαριά νά σει­
στούν και τυλίγοντας με στην ομίχλη του. Ή μυρωδιά κ»ι’ εκείνα
τά σταγονίδια πού κάθισαν πάνω στο δέρμα μου μοΰ ’φε ρίναν άη-
δία. Στράφηκα νά φύγω καΐί» μόλις τότε τον είδα. Ή ταΐν άκουμ-
πισμένος στο κιγκλίδωμα άσφαλείας καί κοίταζε συνεχώς τις
ράγες κάτω, χωρίς νιά ογκώνει τό κεφάλι του. ’'Ετρεξα γρήγο­
ρα καυτά του κι’ άπλωσα τό χέρι μου στον ώμοι του. Ξαφνιά­
στηκε.
— Γειά σου, μου είπε κι' άκούμπησε πάλι στά σίδερα. ’Έ ­
γειρα κι’ έγώ δίπλα του. Για λίγο σωπαίναμε. "Ύΐστερα αποφά­
σισα :
— Τί σοΰ συμβαίνει ; τόν ρώτησα σταθερά.
Δεν άτάναν^σε κι’ ύστερα άπό λίγο συνέχισα :
— Ξέρω πώς είναι κάποια ιστορία πού σ’ εχει αλλάξει.
— Ν αί ! . . . είπε έπί τέλους. Ή τ α ν ενα μικρό σπουργίτι.
"Ενα σπουργίτι πού κρύωνε, κι’ έγώ άπλωσα τό χέρι μου καί τό
πήρα στη φούχτα μου νά τό ζεστάνω. Τό ένιωθα μέσα στις πα­
λάμες μου \« τρέμει καί τήν καρδιά του νά χτυπά δυνατά, κι’ ε­
γώ -θαρρούσα πώς ήταν απ’ τό κρύο κι* δλο τό ’σφίγγα. Κι’ δσα
τό ’σφίγγα, τόσο πιο πολύ χτυπούσε ή καρδιά του. Κι’ ύστερα,
ν ά . . . Δεν ξέρω πώς έγινε. Κι’ ύστερα ενικσσα πώς ή καρδιά
του έπαψε πιά νά χτυπά κι’ εκείνο η σ ύ χα σ ε.. . ησύχασε. . . Κι*
αποκοιμήθηκε. . . Κι’ έγώ κρατούσα σφιγμένες τις παλάμες μου,
γιατί φοβόμουν. "0|μως τά χέρια μου είχαν γεμίσει άπό τό αίμα
του. Τόσο αίμα t "Ενα σπουργίτι καί τόσο αίμα ! Θά μπορούσε
νά βάψει μιά βαθειά κι’ άπέραντη θά λα σ σ α .. . Κι* εκείνο τό
βλέμμα του !
Κι* ένώ έλεγε αυτά, τά δάκτυλα των χεριών του είχαν τεν­
τώσει άπό φρίκη καί στήλωνε τά μάτια του κάτω στίς ράγες
τού τραίνου.
’Έ γινε γιά λίγο ησυχία κι’ ύστερα έγώ δέν καπάφερα πιά
νά κρατηθώ καί ξέσπασα σέ δυνατό γέλιο. Εκείνος συνήλθα καί
κοίταξε γύρω του μέ αμηχανία, έπειπα έμενα.
— Μά γιά τό Θεό ! είπα. Γιά ένα σπουργίτι ;
Κι* έκεϊνος :
— ·Σπουργίτι ; ρ ώ τη σ ε.. . *Ά, vat β έ β α ια .. . "Ενα μικρό
σ π ο υ ρ γ ίτι.. . Κ α λη νύχτα .. .
Είπε κι’ έφυγε δλαμόναχος ατό σούρουπο πού γύρω του
πύκνωνε.
Κ ι’ ΙΙγώ άπόμεΐνα έκεΐ, πάνω στη γέφυρα, ξύνοντας μέ τό
δάχτυλο τό μέτωπό μου.
 Κ Α Λ Λ Ι Μ Α Χ Ο Σ
’Α τ τ ά δ ο σ ι : ΓΙΑ Ν Ν ιΗ ΑΑΑΛΑ

Πάρε άπ’ τή σειρά σου

Τ ον Π ιτακό τής Λ έσ β ο υ έτσι ρ ω τού σ ε

μ ιά μ έρα κ ά π ο ιο ς φ ίλ ο ς του Ά τ α ρ ν ε ίτ η ς .
«Ν ά νυμ φ ευθ ώ , μά π ο ια ά π ’ τις δυό, κ α λ έ μου γ έ ρ ο ν ;
Ή μιά σ τ α π λ ο ύ τη , στή σ ε ιρ ά π ο λ ύ μου μ ο ιά ζ ε ι,
ή ά λλη π ρ ο β έβ η κ ε. Μ ά τΐ ν ά π ρ οτιμ ή σ ω ;
Π οιά λ ες ν ά π ά ρ ω γ ιά γ υ ν α ίκ α , όρ μ ή νεψ έ με».
Σ ήκω σε έκ ε ΐν ο ς τό μ π α σ τ ο ύ νι του, δ π λ ο γ ή ρ α τ ο ς ,
του ’δείξε* «έκεΐ θ ’ ά κ ο ύ σ εις τήν ά λ ή θ ε ια » .
Έ κ ε ΐ στό π λ ά τ ω μ α π α ιδ ιά μέ τά ρ α β δ ιά τ ο υ ς
π α ΐζ α ν τή σβούρα* «έπί τά ’ί χνη τ ο υ ς π ο ρ ε ύ ο υ » .
Π ήγε. Τ ’ α ύτί του σ τή νει κι ά κ ρ ο α τ α ι έ κ ε ΐν ο ς
στου π α ιγ ν ιδ ιο ύ τή βόλτα* « π ά ρ ε ά π ’ τή σ ε ιρ ά σ ου ».

Ε ν ν ό η σ ε τώ ν π α ιδ ιώ ν τ ά λ ό γ ια ό ξ έ ν ο ς .
Μ α κ ρυά ά π ό τ ά μ ε γ ά λ α τ ζά κ ια , σκέφ τηκε.
Τή λ ιγ ο σ τ ή , κ α θ ώ ς έκ ε ΐν ο ς π ή ρ ε, σ π ίτ ι το υ .
Λ ο ιπ ό ν κ’ έσ ύ , ά ν σου τ ύ χ ει, π ά ρ ε ά π ’ τή σ ε ιρ ά σ ο υ .

Ε πιγρά μ μ ατα
ι

Π άει ό Μ ε λ ά ν ιπ π ο ς !.. Κ α ί, κ α ίγ ο ν τ α ς τό π τ ώ μ α τ ο υ ,
ά π ’ τό π ρ ω ί ώ ς τό β ρ ά δ υ έτσι ά π ε λ π ίσ τ η π ο ύ
σκοτώ θη ή Β α σ ιλ ώ . Τ ου β α σ ιλ έ ω ς ’Α ρ ίσ τ ιπ π ο υ
δίδυμη σ υ μ φ ο ρ ά μ ές στό π α λ ά τ ι. Κ λ α ίει,
ό δ ύ ρ ετ α ι ή Κ υρήνη, ά π ό τά δ υ ό της κλέη
έτσ ι π ο ύ μ ε ΐν α ν χ η ρ ε υ ά μ ε ν α τ ά δ ώ μ α τ α .

Τ ο ν Τ ίμ α ρ χ ο ν έδώ ά ν ζη τ ά ς
ν ά εικ ά σ εις καί π ε ρ ί ψ υχή ς
τ ό ν Π α υ σ α ν ία κι ά π ό φυλή
Π το λ εμ α ίδ η — μ ετ α ξ ύ κ εΐτ α ι
2
σ τ ο ν ’Ά δ η , γ ι ά τ ά π έ ρ α ν
π ώ ς θ ά ’ν α ι, ά π ό π α τ έ ρ α
π ρ ο π ά ν τ ω ν ζή τη σ έ τ ο ν
τ ώ ν -έ ν α ρ έ τ ω ν .

\«
 292 — ΚοΑλυμύχρυ β^Επιγράμιμοβπ»

2
‘Η Τ ιμ ο ν ό η . Π ο ιά Τ ιμ ονόη ; Δ ε ν ξ έρ ω . Ά λ λ ’ έκ τοΟ γ έ ν ο υ ς
του Τ ιμ ο θ έο υ κα ί Μ η θ υ μ να ία ά π ό ιια τ ρ ίδ α , ώ δ α ίμ ο ν α ,
δ ια β ά ζ ω έπ ί το υ μ ν ή μ α τ ο ς. Κ ’ έτσ ι π ο ύ χή ρ εψ ε, έ μ μ ο ν α
σ κ έφ τ ο μ α ι π έ ν θ ο ς ή ψ υχή π ο ύ θ ά ’χ ε ι τοΟ Ε ύ θ υ μ ένο υ ς.

Ό Φ ίλ ιπ π ο ς δ ω δ εκ α ετή ά π έ θ η κ ε ν έν τ έλ ει
έ ν θ ά δ ε , έλ π ίδ α ^ τ ο υ π ο λ λ ή , τό γ υ ιό το υ Ν ικ οτέλη . ,

Σ τή ν Ί ω ν ίδ α έτσι ώ μ ο σ ε ό Κ α λ λ ίγ ν ω τ ο ς : φ ίλ ο ν
π ο τ έ κ α λ ύ τ ε ρ ό της ν ά μήν έ χ ε ι ή φ ίλη. Κ ύττα
τ ’ όρ κ ίσ τη ν α ί, μ ά ε ίν α ι ά λ η θ ή ς ό λ ό γ ο ς π ο ύ τω ν έρ ω τύ λω ν
οί δρκοι π ο τ έ δ έν κ ρ ο ύ ο υ ν τ ’ α υ τ ιά τώ ν ά θ α ν ά τ ω ν .
Τ ώ ρ α α υ τ ό ς λ ύ σ α ξ ε γ ιά ά γ ό ρ ια · μ ά κ ’ έκ είνη ς σ ά ν τω ν
Μ ε γ α ρ έ ω ν τ ά ε ιδ ύ λ λ ια ά κ α τ ο ν ό μ α σ τ α , ά λ ο γ ά ρ ια σ τ α ή τ α ν.
6

Κ λ εό νικ έ μου θ ε σ σ α λ έ ώ δ ό λ ιε, δ ό λ ιε, ό ρ κ ίζο μ α ι

σ του ή λ ιο υ τό φώ ς, δέ θ ά σέ γ ν ώ ρ ιζ α τ α λ α ίπ ω ρ ε .
Π ετσί καί κ ό κ κ α λ ο έ χ ε ις ά π ο μ ε ίν ε ι, π ο υ ή σ ο υ ν α ;
Μή δ α ιμ ο ν ισ τ ή ς σ ά ν έμ έ, μ ο ίρ α κ α κ ιά μή ά π ά ν τ η σ ε ς ;
”Α ξ έ ρ ω , ό Ε ύ ξ ίθ ε ο ς σέ ξ ε λ ό γ ια σ ε —τ ’ ά γ ό ρ ι σ ο υ
καί μέ τά δ υ ό σ ο υ μ ά τ ια ν ά ρ ο υ φ ά ς δέ χ ό ρ τ α ιν ε ς .
1

Ό κ υ νη γ ό ς σ τ ά δ ά σ η
λ α γ ώ ν καί δ ο ρ κ α λ ίδ ω ν
χ ιό ν ι ή χ α λ ά ζ ι ρ ίχ ν ε ι
θ ’ ά δ ια φ ο ρ ή σ ε ι λ ία ν ,
κ α τ ά φ ευ γ ό ν τ ω ν β ά λ λ ε ι
κ ’ έ μ π ρ ό ς του δ,τι π ε ρ ά σ ε ι
Ιδές το ν, Έ π ικ ύ δ η ,
ά ν α δ ιφ ά τά ίχ ν η ,
γ ιά π έ ς του « έμ π ρ ό ς σ ο υ λ ε ία »
Ό έρ ω τ ά ς μου π ά λ ι
κι α ύ τ ό ς μ α κ ρ ά ν τ ο ξ εύ ει
τ ’ά φ ή νει καί τοΟ φ εύ γ ει.

ft

θ ε ό ς ή Α ύ ρ ιο , π ο ιο ς ξ έρ ει τί θ ά φ έρει, ώ Χ άρμη .
Κ ’ έσ ύ χ τ έ ς ή σ ο υ ν μές σ τ ά μ ά τ ια , σ τ ά δικ ά μ α ς μ ά τ ια .
Μ έ κ λ ά μ α τ α τήν ύ σ τ ε ρ α ία σέ θ ά β α μ ε . Ο ύτε γ ν ώ ρ ισ ε
μ έρ α π ικ ρ ότερ η ά π ’ α ύ τ ή ν ό γ έ ρ ο ς σ ου Δ ιο φ ώ ν τ α ς.
 Κάλλιμάχαυ «ΈττιιγιρόίμμοΓΓοα» — 293

9
Δ υ ά ρ α δ εν έ'χω τσα κ ισ τή —τό ξέρ ω , Μ έ ν ιπ π ε .
κ α ϋμ ός μου, μή τό ξ α ν α π ε ΐς , σ τ ’ ό ν ο μ α τω ν Χ α ρ ίτω ν.
Οι ά λ λ ο ι κ α λ ά , μ ά ν ά τό λ έ ς κ ’ ε σ ύ σ π α ρ ά ζ ο μ α ι.
Τ έτο ια άιτό σ έ ν α μ α χ α ιρ ιά π ώ ς ν ά μ ’ ά ρ έ σ ε ι !

10

Κ α λ ό τ υ χ ο ς , τί κ’ ά ν τ ρ ελ λ ά θ η ό ά ρ χ α ΐο ς Ό ρ έ σ τ η ς ,
δ έν ε ίχ ε δ ά καί τή δική μου τ ρ έ λ λ α , Λ εύκ α ρ ε·
γ ιά τή φ ιλ ία του Φ ω κιδέα του δέ ρωτοΟσε
(π ο ύ ά λ λ ω σ τ ε σ ’ έ ν α δ ρ ά μ α του π α ρ έσ τ η ),
καί θά τόν έ χ α ν ε , ά ν ρ ω τούσ ε. Τ ά δικ ά μου τ ά ’δ ες,
π ο ύ π ιά δ έν έχω τού ς π ο λ λ ο ύ ς π ο ύ ’χ α Π υ λ ά δ ε ς.

11
Ό Θ εόκ ρ ιτος μέ τά μ α λ λ ιά τ ά μ α ύ ρ α ά ν μου έ χ ε ι μ ίσ ο ς
μ ίσ α το ν, π λ ή ν ά ν μ ’ ά γ α π ά τ έτ ο ια ό μ ο ρ φ ιά ά ρ ε σ έ τη ν,
ν α ι Δ ία , σ τόν Γ α νυμή δη όμνύω —σ ’ έ θ ε λ γ ε ή ω ρ α ία το υ
(χ α ίτ η -
Λ ο ιπ ό ν ά γ ά π η σ ε ς κ ’ έσ ύ , μά ά ς μή μ α κ ρ η γο ρ ή σ ω .

12
Μ ισή μου ά π ό μ ε ιν ε ψ υχή . ’Ά φ α ν τ η ή ά λ λ η . Μή ρ ω τ ά ς .
Δ έ ν ξέρ ω ό ’Ά δ η ς μου τήν ά ρ π α ξ ε ή ό ’Έ ρ ω τ α ς ;
Μή π ή γ ε π ά λ ι π ρ ο ς τ ά ω ρ α ία ά γ ό ρ ια ; « Δ έ μ π ο ρ ε ί
ν ά τή δ ε χ τ ε ί κ α ν έ ν α ς , λ ιπ ο τ ά χ τ η σ ε » τ ο ύ ς φ ώ ν α ξ α .
Κ υνη γημ ένη μέ τις π έ τ ρ ε ς κ ύ λ η σ ε λ ο ξ ά ,
π ο ιο ς ξέρ ει π ο υ ν ά π ε ρ ιφ έ ρ ε τ α ι ή τ α λ α ίπ ω ρ η .

13 I
Κ άτι ε ίν α ι, κάτι σ ιγ ο κ α ίε ι, ν α ί μ ά τ ό ν Π ά ν α ,
κ α ίει σ ά ν τή σ π ίθ α μ ές στή σ τ ά χ τ η , μ ά τ ό ν Β ά κ χ ο .
Λ ιγώ νω , μή μέ π ε ρ ιπ τ ύ σ σ εσ α ι· τό ξ έ ρ ε ις
π ο ύ καί τ ά τείχη σ ιγ ο τ ρ ώ ει έ ν α π ο τ ά μ ι;
Τ ρ έμ ω , Μ ε ν έ ξ ε ν ε , ό π ο υ ν ά ’ν α ι θ ά κ ορ ώ σ ει
κι ά ν επ α ισ θ ή τ ω ς θ ά μέ ρ ίξει σ ’ έρ ω τα .

Η Ί

Ό Ν ά ξ ιο ς Λ ύκ ος στή σ τ ερ ιά δ έ ν πέθανε*
 294 — Κσλλι,μάχρυ

μ σ ζ ύ τή β ά ρ κ α , τή ζω ή τ ο υ ε ίδ ε ν ά χ ά ν ο ν τ α ι.
Ά π ό Α ίγ ι ν α π ρ α μ α τ ε υ τ ή ς καί π ή γ ε σ τ ’ ά π α τ α .
’Ε γώ έ χ ω μ ό ν ο ν τ ’ ό ν ο μ ά του καί φ ω ν ά ζ ω :
ν α ύ τ η , σ ά ν β γ ε ις σ τ ό ν π η γ α ιμ ό γ ιά τ ά π ε λ ά γ η ,
σ ’ ά σ τ ε ρ ισ μ ο ύ ς σ ά ν τ ώ ν Έ ρ ίφ ω ν μή ’μ π ισ τ ε ύ ε σ α ι.

15
Τ( φ ε ύ γ ε ις , Μ εν εκ ρ ά τ η ; ε ίπ α μ η νός Π α νή μ ου
τή ν εικ ο σ τή . ΤοΟ Α ώ ου — π ο ιά μ έ ρ α ; — τή δ εκ ά τ η —
ή ρ θ ε, ό π ω ς λ έ ν ε , π ίσ ω τό β όδι σ τ ο υ ς ζ υ γ ο ύ ς τ ο υ .
Ε ρ μ ή , γ ιά είκ ο σ ι μ έρ ες δέ θ ά μ εμ ψ ιμ οιρ ήοω !

16

Χ α ΐρ ε ή λ ιε , ε ίπ ε ό Κ λ εό μ β ρ ο το ς έξ 'Α μ β ρ α κ ία ς καί ν ά τ ο ν π ώ ς
ά π ' τ ις έ π ά λ ξ ε ις κ α τ ρ α κ ύ λ η σ ε σ π ο υ δ α σ τ ικ ά σ τ ό ν "Αδη.
Α ίτ ια δ έν ε ίχ ε σ ο β α ρ ά ' μ ό ν ο ν π ο ύ έκ τοΟ σ υ σ τ ά δ η ν
εΤ χεν έγ κ ύ ψ ει σ τ ό «Π ερί Ψ υ χ ή ς » β ιβ λ ίο ν το υ Π λ ά τ ω ν ο ς .

1?

ΕΤπε έ ν α ς « π έ θ α ν ε ό ’Η ρ ά κ λ ειτ ο ς» . Καί ξ έ σ π α σ α

σ έ κ λ ά μ μ α τ α , ν ά σ κ έ π τ ο μ α ι πόσ«;ς φ ορ ές
ό ή λ ιο ς β α σ ίλ ε υ ε κ ’ οί δυό μα ς δέ χ ω ρ ίζα μ ε .
Τ ώ ρ α έσ ύ σ κ όνη ά π ό μ ε ιν ε ς ' μά, φ ίλ ε,
τ ά λ υ ρ ικ ά σ ου ά η δ ό ν ια ζοΟ ν, κι ο ύ τ ε ψ ηλά τω ν
τ ό μ έ γ α ά ρ π α κ τ ικ ό θά σ κ ύ ψ ε ι: ό "Αδης.

18

Τ ετ ρ ά ς οί Χ ά ρ ιτ ε ς. Γ ια τί κ ο ν τ ά σ τ ις τ ρ είς έ κ ε ΐν ε ς
ά ρ τι ά νη γέρ 0 η γ λ υ π τ ικ ή καί μ α κ α ρ ία διήκει
τ ώ ν ά λ λ ω ν , ώ ς ν ο τ ίζ ε τ α ι σ τ ά μΟρα, ή Β ερενίκη.
Δ ίχ ω ς της, οί ά λ λ ε ς τού λ ο ιπ ο ύ Χ ά ρ ιτες π ε ς δ έν ε ίν α ι.

19

Ό ξ έ ν ο ς μ α ς, κάτι μ α ρ ά ζι τ ό ν ύ π ό β ο σ κ ε.
τ ό ν ε ίδ ε ς π ο ύ ά ν α σ τ έ ν α £ ε ά π ’ τά βάθη το υ , Ώ ς καί
τή ν τρίτη π ρ ό π ο σ η δ έν ά ν τ ε ξ ε ν ά κ ά ν ε ι,
χ α μ α ί τού φ υ λ λ ο ρ ό η σ ε τό σ τ ε φ ά ν ι’
Ν ά πώ πώ ς ά ν α ψ ε δ έν λ έω ύ π ερ β ο λ ές'
«κλέφ τη ς τ ό ν κ λ έφ τη » — κά τι εικ ά ζω , δ ιά β ο λ ε.
 Κολλιιμάχου «Τείλχίνιες» — 295 »

ι
20 /

Μ ισ ώ τά κυκλικά πο ιή μ α τα , σ υ χ α ίν ο μ α ι
τήν ά γο υ σ α π ο λ λ ο ύ ς τήδε κα κ εΐσ ε'
τούς έρω μένους τώ ν τριόδω ν π ώ ς το ύς ά π ε χ θ ά ν ο μ α ι,
ά π ό πηγή κοινόχρηστη διόλου δέν π ίνω .
"*Ά δέν μ’ άρέσουν, δέ μ’ άρέσουν τ ά δημόσ ια,
δ Λ υ σ α νία —κ ’ έσύ 'σ α ι ώ ρ α ΐ ο ς , μά π ρ ίν ή ηχώ
τό π ε ι, κ ά π ο ιο ς μου λ έ ε ι : σ ’ έχει ά λ λ ο ς νέος.

21
Μ ίμησες 'Η σ ιόδου καί τεχ ν ο τρ ο π ία , τ ε χ ν ίτ ο υ
ά χ ι τυ χ α ίο υ ' ά λ λ ά φοβούμαι τρύγησε ό Σ ο λ εύ ς
•τά πιό μ ελίρ ρ υ τα ά π ’ τά έπη, ό π ό τε φευ
χ α ΐρ ε χα ρ μ ά νι, ά π ό σ τα γ μ α ρυθμώ ν ά β ρ ώ ν τού Ά ρ ή τ ο υ .

22
Σ έ ποιητή πού εύτύχησ ε, θεέ μοη, μιά λέξη
— μιά λέξη ά ρκ εΐ. «Νικώ» κι άν π ε ΐ, φ λυάρησε.
Ρ ώ τα κι α ύ τό ν πού έσυ δέ μέθυσες, Δ ιό ν υ σ ε'
« π ώ ς π ά ς ;» —θά σ ’ ά τιαντή σει' «σκούρα τ ά ’χομε».
Τ ι ’ αύτόν πού άδίκησε τού πρ έπ ο υ ν τ έ τ ο ιε ς λ έξεις.
Μοΰ φ τάνει έμ ένα μόνο μ ιά δισ ύλλα β η

Τ ίλχΙνες
’A it’ το ύ ς Τ έ λ χ ίν ε ς κ ά π ο ιο ς θά μοΰ β γ ά ζ ε ι γ λ ώ σ σ α .
Π ο ιο ί; Τ ’ ά π ο π α ΐδ ια τών Μ ουσώ ν, οί ά ν ίδ ε ο ι!
Δέν γρά φ ω , λέν, σ ά ν τ ά σ χο ινο τεν ή το υς π ο ιή μ α τα
— μέ τήν όκά τ ις σ τιχ ο υ ρ γ ίε ς γ ιά β α σ ιλ ιά δ ε ς κ ’ ή ρ ω ες—
π α ρ ά σά βρέφος στή ν τα ν τά μου σ υ λ λ α β ίζω .
Γ ιά άκοΰσ τε με, Τ ελ χ ίν ες. Μ οιά ζετε τ ’ ά γ κ ά θ ια .
πού άν ξεμ ο να χια σ το ύ ν θά φ δν τά σ ω θικά τους
{λείπει σειρά, κ ά τι σ ά ν ό λ ι γ ό σ τ ι χ ο ς , κ α υ χ ώ μ α ι ) .
Τί ε ίν α ι ή ψηλή β ελ α ν ιδ ιά μπρος σ τό σ ιτ ά ρ ι,
γ ιά δές τά θ εσ μ ο φ ό ρ ια (π ά λ ι λ είπ ο υ ν λ έ ξ ε ις ’
-σύγκριση μάλλον τ ή ς .γ λ υ κ ε ιά ς Ν α ν ώ ς τού Μ ίμνερμου
μέ ά γν ω σ τη φ ω νακλοΰ ή ρ ω ΐδα θά ’κά νε ό τε χ ν ίτ η ς).
Κ ρώ ζει κι ό γ έ ρ α ν ο ς —άφοΰ ήπιε α ίμ α Π υ γ μ α ίω ν —
σ ’ δλο τό διάστήμςχ ά π 9 τήν Α ίγ υ π τ ο .ώ ς τή Θ ράκη,
 296 — X. Μ. Μ. «Σχέδιο*-
r - ------------------------

μά ό κύκ νο ς (π ά λ ι άκολουθοΟ ν σβησμένοι σ τίχ ο ι,

σ ’ α ύ το ύ ς ό κύκνος θά ύ π ερ α ίρ ετα ι ύ π ο θέτω ).
ΦτοΟ σ α ς, γ ε ν ιά κ α τα ρ α μ ένη . Μ ά θετε ά πό τέχνη ,
μέ Π ερσικό π α σ έτο δέ μ ετρ ιέτα ι ή Ποίηση.
Τί μοΟ ζ η τ ά τ ε πολυθόρυβη λ α λ ιά νά βγά λω .;
Δ ο υ λ ε ιά δ ίκ ιά μου νά βροντώ δέν ε ίν α ι, ε ίν α ι του Δ ία ,.
Ξ έρ ετε, έ μ έ ν α μ ’ έχει έμ π νεύ σ ει ό Ά π ό λ λ ω ν α ς ,
«Μ άθε, μοΟ ’πε μ όλις π ρ ω τ ά ρ χ ισ α νά γρά φ ω ,
μ ά θε πο ιη τή τό χρ έο ς σου. Οί θυ σ ίες σου π ρ ώ τα ,
π ά ν τ α λ επ το υ ρ γη μ έν η ή ποίησή σου νά 'ν α ι.
Κι άκόμη σέ π ρ ο σ τά ζω : δπου τροχοί τής ά μ α ξ α ς
π ά ν ω σ τά χ ν ά ρ ια τώ ν π ο λ λ ώ ν μή π ά ς τό βήμα.
Δ ρ ό μ ο υ ς π ερ π α τη μ έν ο υ ς φ εύγε. Φ έρε τό όχημα,
δπο υ ε ίν α ι π ά ρ ο δ ο ς, ά ρκεϊ δική σου νά ’ναι».
Γ ράψ ω λ ο ιπ ό ν γ ι ' α ύ το ύ ς πού θέλγει τό τερ έτισ μ α ,
πού ό γ κ α ν ισ μ ο ί τώ ν σ τα ύ λ ω ν δέν άρέσουν, γρά ψ ω .
"Α λλο ι ό γ κ α ν ίζ ο υ ν σ άν τ ά ζώ α μέ τ ’ α ύ τ ιά κρεμάμενα^.
μά *γώ θά μ είνω ό φ τερ ω τό ς, ό φ ίνος τ ζ ίτ ζ ικ α ς
κι ώ νά μποροΟαα, τ ρ α γ ο υ δ ώ ν τ α ς στή δροσ ιά τοΟ Αγέρα*,
τ ά γ η ρ α τε ιά μου νά γδυ νό μ ο υ ν, ώ ά ς μπορούσα.
Τ ώ ρ α σ ά ν τό νησί μέ τ ρ ε ις καμποΟρες πού β α ρ α ίνει
σ τή π λ ά τη τοΟ Β εζούβιου, έτσι κ α τά ντη σ α .
Μ ά &ς ε ίν α ι. “Ό σ ο υ ς μικρούς ά γά π η σ α ν οί Μ ούσες
κ α ί μέ Α σπρισμένα τ ά μ α λ λ ιά το ύ ς έχο υ ν φ ίλους.

Σ Χ Ό Λ Ι Ο

01 ’Αλεξανδρινοί χρόνοι σημείωσαν μ ά ριζική μετοΛολή δχι μό*

νο σ τά έξωτεριικά πολιτικά σχήματος άλλά καί σ* όλες τις άκφάνσει-ςτ
της πνευματικής ζωής πού αντανακλούν την άλλο0γή *τής όλης νοοτρο­
π ία ς τών άνθρώπων. ’Έτσι.: 01 μικρές πολιτείες (οί ττόλει«ς— ικ/ραττη}
τών κλασιικών χρόνων συγχωνεύονται σέ «μεγάλες συτκκροιτορί’ε ς, τπου ά·^
πλώνοντσι πάνω σέ μ ά ποικιλία λαών μέ διαφορετικούς πολιτισμούς
καί διευκολύνουν τόν «συγκρητισ.μόν>. Στοιχεία άνοίτόλι«κά, της Ασίας;
καί τής ΑΡγύτττου, άνταλλαασονταί' μέ τά κλασβκά, συνθέτοντας ετοτί
υαζί τους ένα πνευμο(τΐ/»οο κλήριγκ.
4Η πα λιά έλληνιική μοβολσγίος άπό θρησκεία πού ήταν, έκφυλίζβ
ται· a t σχήμα φιλ:λογιικό. Ή εύκολη έπιικο«νωνία 'καί ό εύκολος πλοα
Τιοιμός άπό την Ανάπτυξη τού έμπορίου μαζί μέ τή ιφθορά τών παλιών
άξιών δημιουργούν ένα κύμα κοσμσττοίλιΠΊσμ<ού πΐού κρτοΐ^τα τά μεγάλοι
 X. Μ. Μ. «Σχόλιο» — 29Τ

άστπικά κ&κτρα, την ’Αλεξάνδρεια:, την ‘Αντιόχεια, 'τη Ρόδο, την Πέρ
γάμο. Το «Κάίpare Ντίιεμ» άττθ(τελει τώρα τόν χρυσουν κονόν,α τΤού ρυ
θμίζει Την άνθρώτπινη -πράξη.
Την ,άλλαγη oCmι άκολουθσυίν και τά φιλολογικά είδη. Πιο ριζική
cTvoiii στο βάθος της -ποίησης. Ή -παλιιότερη τΠοίηση ήταν όργανικά
85μένη ,μιέ τήν /κοινωνική ζωή· τώρα γίνεται ‘Καθαρά ποίηση Γραφείου,
«^μειώνοντας έτσι την άρχη της πιο Tr^poc πορείας της.
Κσίλλιεργεΐται, κυρίως ή λυρκκιή ποίηση — €ΐ(8:ΐκώτερα το έπτίιγιραμ-
μα καί ή έλεγεία— πού ζητεΐ νά όκφράσει τόν σκεπτικισμό της άττοχης.
Το "ΒΜζις τηαίρείκμάζει, κΐι* αν μερικοί έξακολαυθουν νά γράφουν "Ε -
ττη, όπω ς ό ’Απολλώνιίος ό Ρόδιος, τά <<’Αργοναύτικά» αάτό γίνεται
μονάχα άττό φιλολογική μίιμησηι καί όχι οστό βαθύτερη άνάγίκπη
Τη θέση αύτή έκφράζειι σαφέστατα ό Καλλίμαχος, ή πιο ά^τίπτρο-
«τωπευτιΐκή μορφή του ’Αλεξανδρινισμού t ^ Εχφαιρω το -ποίημα το κυ-
%υλιικόνι» λέγει μιλώντας άκιουβΙώς γιιά τόν ’Απολλώνιο ηου ήταν γι«| σώ-
τον 6 έκπτρόσοαπος του συντηριιτισμού. ’Αντίθετα: (χλ'εττταλεην Μού­
σαν» χαρακηρίζει, τή δκκη του ποίηση. *Έτ<χιι δημιουργήθηκε & ας <>u
λολογιΐκός καυγάς άνάμεσα ατούς δυό, κι* ά π 5 τον καυγα αύτον μάς;
σώθηκε δνα έτίγρ α μ μ α τοΟ *Απολλώνιου γιεματο έμτταθεια’
ι^Καλλίιμαχος 'το κάθία,ρμσι, το παίγνίιαν^ ό ξύλιΜος νους
Αίτιος ό γράψας <cAma» Καλλίμαχος».
Ό Καλλίμαχος /καταγόταν άπό τήν Κ,υρήνην, 3ζφτε τον 3ον π .Χ .
αιώνα στην ’Αλεξάνδρεια, στην αυλή 'των Πτολεμαίων, καί έργαζατοίν
ώς βιίθλιοθηκάριος στή Μεγάλη ’Αλεξανδρινή Βιιβλιοθήκη. Of κύριό-
τερες .έινότητες τόν -ποιημάτων του είναι, οί *Ύιμνοι, τά Afoio^ Έ/ττμ.
ΥΙράμματα καίί Έ λενεΐες.
Δείγματα του (αργού του δίνει, ή «ΊΕνδρχώραί», θέλοντας να κά­
μει γνωστόν στους άνΟγνωστες της τόιν έκπτρόσχοττο μιας έπτοχης ττ<Λ
τήν θεωιρεΐ -παράλληλη μέ τή δική μΟς.
X . Μ. Μ.
 ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΘ· Μ Α ΡΡ1Σ

Μέ τό δάχτυλο στό χάρτη

Me τό npiow, τρεραοιμό^ο σίτον ώμο του άλα νίτουφέκιΐ, καί τ α λο-

-γής έίργαλεΐα τής δουλειάς του παροομάσιοαλα, σιγοσφυρώντας μέρα-
κλίδικους σκοπούς, περνούσε κόβε βράίδο, άπ* τό σοκάκι τής γυτονιιαίς,
τραβώντας γ ιά τό σπίΐτι, του, ό .μώεπρο-Βαγγέίλιης...
— Πώς π α ς, μά σ π ο ρ α ; . . . τουκοβαν τό τροίγούδι του οί γειτόνοκ·
— Χ ά ί— έκαν* έτσι δα τό γείσο τής Τραγιάσκας του— Πώς να
πάω , όρέ 110)161 ! Νά, πορεύω κόβε μόρα νά βγάλω πέρ α τά κουτσού­
βελα. . .
Τον άγαπούσαν^ στή γεποΜίώ. ιΚι3 όλοι του μίλαγαν, τΐόν ρώτα­
γαν γ ιά τή δουλειά του. Κι* caihoq κοντοστεκόταν κάβε τόσο, κι* εΤχ£
γ*ά τόν καθένα τους £τοιιμο τό χαμόγελο καί τον καλό του λόγο. Δεν *
« ■

άφηνε κανένον οπό παράπονο, κι, ώσπου ινά φτάσει, σπίτι του, π ε ρ ­ ί
νούσε τόση» ώρα. "Ανοιγε κάποτε την αυλόπορτα, •κι* άθάρυβα, σαν τη 1
fi
σκιά, έφτανε στό μικρό έργαστήρι· του, ξεφορτωνόταν τά έργαλεΐα του,
κοιτούσε γ ια λίγο γύρω του, κι* υστέρα τρά βα γε νά π λ ιθ ε ί. . . Χτυ·
πώ ντας τη / άδεχ*α νιφτήρα, π ύ ήταν κρεμασμένη οπόν τοιχία ττΟ ιμ»-
κρού καλυβιού, έβαζε τις φωνές:
— Ρέ, σεις, μοσκκχτρισντοίφ’λλιός μ9 τούτο διάολο λεγκέρ* δέ θ’ ;.ι.
ι
άττοχτήσ* ποτέ ν ερ ό ;
— Τώρα, μια σ τιγμ ή , . . ^ου φώναζαν άττό μέσα, *»
— Λύκος, ντε* χόθΐκε να σ α ς φάει, ,μέ τ ς ν’κ ο κ φ έ ς σ α ς ! . . β, "ιί
κι* άνασκουμπωνε τά μανίκια του σιγοτρατγουδώντας.
Σ έ λίγο χοίρου μένος και γελαστός, καλοδεχόταν την μικρή του
κόρη πού, ντροπιασμένη, ^ούφερνε τό νερό: ' s'
— "Αΐ, γλήγορα, μάρ* σύ τραπτερδώνος έχω δ ’λειά καί βιάζομαι r
νά φύγω.
•Κείνη χαμογελούσε:
— Νά σ ’ρίξω *γώ νερό, π α τέρ α , . .
— Νά μ’ρίξ*, Ρηνιώ. . , , κι·* Skcv* έτσι δα τ ά χέρια του.
Πλενόταν, σκουπιζόταν, χτενιζόταν, τσιμπούσε τη Ρ/ηνιώ οπό μά­
γουλο, χαΐδευε τό Δημήτρη tcu που έτρεχε κο’ αώτός κοντά του, καί} Ιι
ιί
ξεκινούσε βιαστικά γ ιά όξω, νά κανανίάεο τη δουλειά τής άλλης ιμέ* )
ρας. Μά πάντα τον πρ ολά βα νε *kcT σΗήν αύλή ή κυρά του, Kpam&gt.
τα ς τό καινούργιο του σακάκι:
— Ντροπή, Βα>|γέλ*, νά βγεΐς ιμέ τό ποληοσακιάκ* π ’φοράς^
ντροπή· . #
— ’Λμάν πιό μωρέ γυναίκα μέ τό καινούργιο μ* σακάκι*..., έβοα.

/j-
t
$
 1
Ν

Twxv·. Μκχρρές «Μέ το θάχριυίΧιο ση© χ φ τιΐ» — 299

νζ€ τις φωνές. ‘Ωστόσο τό φορούσε. Ktomchov άπό "δω* άτττδ 3κίει σηοβ-
χνότοον, τέτΜ'-ωνιε τά μαινίΐκ:ια TCfu:
— Χεϊ ! χέϊ ! Οΰτιε κι γαμπρός μωρέ δεν εΤμ’ν,α έτσ3!... έλεγε
ι κοροϊδεύοντας, κι’ έφευγε κοςμαρηιάριικα. Άπ* την αύλόπορ'.α κουνούσε
ετσιι δα τό χ φ τ οπούς διικι:ύς τ·ου πού γολούσσίνε, κι<’ ύστερα Χίάνο|ι*-
ταν πέρα o*ro δίράμο' μέ τα ,μεγάλαι δέντρα. . .
β . .Τ ις μέρες πού δεν έβγαινε οξω; ιμέ <ρώ/αζε κοντά του:
- —’Έ λ α 'σ:ιά δώ ,μωρέ νά πιούμε άπό κ.ο4μ«μ.ι<5ο, . . Νά π'ούρε κ<ώ
•κάνα χοζό. . .

Πολλές φορές, πηγαίνοντας στο σπίτι του, τον έβρισκα,

’κε? οτή,ν αυλή, νά παίζει με τά πα ιδιά του. Τά χάϊδευε, τους μιιλοΟ-
.σε, τούς έλεγε χίλια δυο. Κοί πότε - πότε, έβαζε τις φωνές μαλώ-
νω/τας το ΔημηΤρη:
— ’Έ λ α δώ ρέ Δημήτρ3! Στοχω πεΐ χίλιες φορές: Τό μαγαλύτερό
σ ’ γάιδαρο· νά τον δεις, νά ιμήιν και&αλικιιέψ’ς. Τ ίποτα ’συ. Τ ’ είπες ρέ
σήμερα ατό γέρο - Σακαφλέκ3 και μέπισε ατό δρόμο καί μούσειρε γ ια
σένα όσα σέρν’ τό σάρωνα orr-V αύλή; Πράμάτα εΐν* αυ·α, έ ; , . .
τΑσ3 τ 3ς μουρμούρες τώρα, καί μην τό ξοο,Οκάιν’ς θα φας ξ’λιές. . .
*0 φουκαράς 6 Δημιήππρης έφευγε άμ ίλητΤος, ντροπιασμένος.
— Τί νάν τ ’πεΐς; — μεΐ/κιανε άνασηκώνοντ,ας τις πλάτες του: Εί­
ναι λίγο ζωηρούτσ’ικος, βλέπ’ς... χμ! Τίνος θά λά μοιάσ3 μαθές... Ί -
γώ σ,τν ηλικία τ ’ δεν άφ’ναι λ’θάρ’ άττά/ σ τ ’ άλλο... Τό μήλ/ο,
π ’λές, κι’ ή μηλιάς ίγώ κι3 ό γιιός •μ’... ’Άιστα νά πάνε... Κτ* ό γέρο
Σακαφλέικ’ς έχει δίκιο. ΛΑικιεΟς νάν τον πεΐ, «σκοατογ&ρε^ ό τσργίλ,αίνος..*
‘Ωστόσο ό Δημήτρης σε λίγο συνερχόταν, και ξαναρχότανε κοντά
•μας μέ τό βιβλίο Τευ ατά χέρια:
— ΊΕδώ, πατέρα, λέεΐι: ό ίΜέγας 3Αλέξανδρος. . .
— "Ε, κι’ ά μ α ;
— Τ3 ήτον, πατέρα, ό Μέγας ’Αλέξανδρος ;
— ’ξάδερφος τ ς μάννα σ ’ ή^ανε. Ξέρω 3γώ, παιδί μ*3, τ ’ ήτοαν ό
Μ εγολέξαυδρος; Τσιχιά νά ρωτήσεις τό δ ά σ κ α λ ο ...
c0 Δηιμήτρ^ς έφευγε γελώντας, και 3κεΓνιος πίσω του τον καμά­
ρωνε:
— Ρέ, τό δΐιάαλρ, μεράκ” π ’ στοχ’ μέ τά γράμματα! . . .

. . .Τούτο το «ιμεράκ'ΐ!» τού yunou του γ ιά τά γράμματα, τον φχα-

ρκσττοΟσε τό μαΐστρο- Βαγγέλη. Κοίι τοδειιχνε πολλές φορές. ΏοΤτόκτο
κάποτε τούτο τό ίδιο τό μιε,ράκΦ τόν πίκρανε πολύ. *Η'ταν, θυμάμαι,
τότε -Τού τέλειωσε ό Αημήπρης τό Δημοτικό. Δεν ξέρω πώ ς μ·’ έφερε
ό δρόμος α π ’ Ίδ σπίτι* του, 3κείνη τη μέροο, καί τον βρήκα λυπημένο.'
Τού ζήτησα έξηγήσεις. Μούδειιξε τό Δημήτρη πουπαιζε στην οώλίή,
 300 Γ ιά ν . Μοορρές «Με to δ ά χ τ υ λ ο σίτο χ ά ρ ν η ρ
+ ----- ------ ------ ------------------- -— ----- --------------------

κι’ είπε:
— Μέ τπάσαν oi δάσκαλοι· καί μούπσν να τον πποκο |»t»oc γιράμμοο—
τα , τ ά παίιρν’ . . .
— Έ τ σ ι νά κάμεις, μάσττρο - Β οίγγέλη{! . . . , τοδπα.
— "Αχ! Δε βγαίνουν τά μαγκούφια — είπ ε— έχω καί κορίτσι.,.,

. . . Νά π ά ει ή νά μή/ πάει 6 γιός του γ:ιά σπουδές ; Tc&f* ή Λ

άττήφοση τον παίδεψε πολύ. Σ τενσχωοΐ/όταν πού δέν μπορούσε νά,
τον πάει ν ιά γράμματος ττράγμαι που τα&λε καί ό Δηιμήτρης.
•Είναι άλήθεια ττώς τάφεονε δύσικολα ό μάσηρο - Βαγγέλης, ’κείνο
τόν καιιρό. ’Α π’ τή μιά μεριά άτός tcu μέ τη *μαροπγίκοδουλειά, άττ* τήν
άλλη ή κυρά Του ξενοδουλεύοντες, τά μέτρησαν, τά ξαναμέτρησοον^ 8έ:
βγαίνανε, κι* έτσι 6 Δημπγτρης έγινε μαραγκός.

. . . Πολλές φορές, άρηάτερα, δάκρυζαν τ ά μάτκχ του μάστρο-

Βαγγόλη, έλαμπε τό πρόσω πό του άττό χαρά, δταν καμάρωνε τά δυό
λυγερά καί καλοκαμωμένα πα ιδιά του, σάν πήγαιναν έτσι πλάι - π λ ά ί,
κι* ήταιν φχαρισ'ημένος πουχε το γιό Του πσραχερι 'του, όμως τδχε
κάρβουνο που δέν τ ό / π ή γε γ :ό γράμματα. Δέν τό ξεχνούσε. ‘Ωστό­
σο παρηγοριόταν μοναχός του:
— ιΒρέ ! Μέρες νάχει άττ* τό Θεό, έλεγε^ κι,* &ς εΤν* κι* έτσ 5. . .
Τής κυ ρ ά -Β ικτω ρ ία ς δεν τής κόστισε βέβαια λκγώτερο που δέν
μπόρεσαν νά κάμουν τό γιό τους «γραμματιζούμενο», άλλά σε κάτι
*ιέττο:©ς στιχμές^ έβρισκε πά ντα τόν κολό τό λόγο, γ ιά νά παρηγορή­
σει τον άντρα ττ>ς:
—Τί λέει, καλέ, τί λέει*;. . ,, πετιόταν άπό *κεΤ: Κείνη μοδίστρα;
t γιος του καλός τεχνίτης. Τι άλλ^ θέιλ';, . . Δέν εΤν* καλοζ, μαβες;
(Κείνος χαμογελούσε. Μοΰκονε νεύμα και τήν πείραζε :
— Πές τα κολώνα τής καρδιάς μ’, ττές τα ! . . .
— Σ άπα, Βαγγέλη μ’ ! Μ πάα! . . .* τευλεγε ’κείνη* ντρπσλά καΓ
λουλουδιάζανε τά μάτια της, έτσι δπως τόν κοιτούσε.
— "Ε ! — έκανε ό μάάτοραςι— Τι νά πούμε, όρέ π α ιδ ί, γ ιά νά'
ττεράσ* ή ώ ρα. . , καί ξαναγέμιζε μέ μπρυσκο τά ποτήρια. . .
Λ Λ Λ
*0 χρόνος τρέχει- σαν νερό. Καί τά μνκρά π α δ ιά ψηλώνκχν, με­
γαλώνουν, λέει: «σά νά τά τραβάς ά π ’ τά μαλλιά. . Ό Δηιμήτρης,
λοπτάν, έγινε ένα παλληκάοι Τσαμε *ικεΐ πόνου. Μυαλωμένος, δουλο-
φτής, νοικοκυρημένος, τίιμί'ος καί προπαντός ντροπαλός: «Καληιμέρα!1»
τοΟλεγες κι* άναψοκακκίνιζε.
Ή Ρηνοάλα μεγάλωσε, μόρφ|ωΜε. *Αλλαξε κι* ή Φωνή της, μ * οΐ
υιοί τής γειίτανιάς σάν τήν άκουν νά ιηραγουδάεν t .μισοκλείνουν τά μά­
τια, ακιέφτανται». . . Κ γ* άλήθεια δέν ήταν μέρα πού νά μήν (ϊκουγόταιι
 Γιάν. Μοφιρές «Με το δάχτ.νλα onιο» Χάρτη» — 301
4

-το τραγούδι» της, όταν πιάτιΐζε τις άραάι οίσιμενες γλοοστρες <Λχ> περ6ο&-
-ζι xcO παραθυριού, -με χά ζουμπούλια, τις βασιλκκόριιζες ή τον κητιτο
μδ τά γιασεμιά, τις κόκικινιες Tpiajvr*οοφυλλιΐές και τ ’ άγιΐσκλιηματοο.
Τά ήσυχα βροοδυα, όταν τό φεγγάρι, έβρισκε άττδ πάνου τ* ά π α -
'Λό του φως, κι3 άπτ3 τά ψηλά πλατάνια άκουγστσι./ ή φωνή του γκιόνη,
το τραγούδι/ της γλυκόσυιρτο·, ικαχέδαίινιε οπτούς κάτου μαχαλαδες, §α-
ττλωνε ως πέρα, κ-αιί, πότε - πότε, άνέβαιιινε croa\^ ξεσποκτμα χαράς, τηστε
•χαμήλωνε σάν σ ιγ ανοπίρόφερτ0> παράπονο.
Κεΐινες τις ώρες χαιιρόμου,α το μάστορα καί την κόρά του. Αισ·
τρσιφτε ή περήφανε ια κι/5 ή χορά σ^ά μιάτια τους. Καί μέ το διικιο
τους καμάρωναν. ΕΤχίοον καλά παιδιά! "Όλοι τους το άναγνωριζαν. , .
— "Ας εΐνοϊι φτωχός. . . , μούπε μιά μόρα, ό μάστρο - Βο*γγ6λης,
για το γιο του. Νάξερες πόσο τδιν έχτιιμάνε! Ναξε»ρες sxx προξέΜό
-πού μουρθε!
— Γκά δεν τον παντρεύεις, μάστρο ■- Βαγγέλη ;
— "Α! "Αμα γυρίσ’ άπό στρομιώτ’ς, τό τε / μ’κρός είναι 5 ά !...
"Ολα χραηρυδ,ισ κιοΓι χάρες ήταν τούτ* οΐ καλοί άνθρωποι. Τι/ς
ά γ απούσα. . .
* * *
** ** **
‘Ωστόσο ήρθε μιά μέρα πού ήτοα/ όλοι τους πολύ συγκ,ΜηιμέΜοι.
"Κλαίγανε κιόλας. ‘Ο Δηιμήτρης έφευγε γ ιά στρζφτίιώτης.
— Νά ντύνεσαι», γιέ μ*, μή μσυ κρυώνεις. . . , ελιεγε ή wupa-^Βικτω-
ρία.
— Ν αί, μάννα! . . . , τής χάϊϊδιευε Κείνος τήν πλάττηι,
— Νά μάς γράψεις μόλις π α ς . . , ή Ειρήνη σφουγκώντα>ς τά δ ά ­
κρυα της.
__ Πάψτε, ντε! Δέν είναι· δά κσίί κά/α σπουδαϊο πράμα! "Ολοι
πήγαμε σ τ ρ α τ ιώ τ ε ς ..., φώναιζε βουρκωμένος, ό μ ά σ φ ο - Βαγγέλης.-
— Καλά, λέει. . ., εΐπα κι’ όγώ κι* άς μ5 έτρωγε μέσα μου κάτι
Ό άν σαράκι-. . .
’Έ τσ ι έφυγε ό Δηιμήτρης. . .

. β β "Υστερα άπο Λίγα ό Δηιμήτρης, εφυγε παλιέ. Λέω:

πά λε, γιατί ντυμένος π ιά στη- χακί' στολή του, μέ κάτι γράμματα
'μιας ξένης γλώσσας, ψηλά *κεΐ στο μ.ανίικίι του κολλημένα, μας ά π ο -
χαΐ'ρέτηισε κι3 έφυγε, γ ιά πολύ μοκουά ’κιελη τή φορά.
Τότε μ ’ άντάμωσε ξέχωρα άπ* τούς διικούς του, μεύπε*.
— Δεν ξέρω τί θά μου συμβεΐ έκεΤ που π ά ω . . . Μά όσο θά λεί­
πω , νά προσέχεις τους διΙκσύς μου. . . ΣοΟχουνε ’μπιισποσυντη, δάς
τους θάρρος. . .
- "Ο πως κοιτούσα τ* άντρίκιειο πρόσωπο, τό γεροδεμεΜο μπόι του,
ή σκέψη μ-ου γύρισ ε χρόνια πίσω. Τον θυμήθηκα σκολιιαιροπαιδο σάν
 302 — - Γιο^. Μιοφρές «Με ^6 οπ<σ

τ^ερνουσε άπ* τό σακάκι τής γιεΜΤΟΛαίς^ Υ^ά Ίο σκολειό, σχρυρίζοιι/τοος „

δικούς του σκοπούς. Πότε μεγάλωσε, Θέ μθυΙ Γιοατΐ μας τον πκχίρ-
v o u v , σκέφτηκα. Λ ίγο καί θά βούρκωνο^ν τά μάτϋαι μου. Δεν ήξερα τι

να πώ, πνεόμουνα:
— "Αει στπό κ-αΐλό, Δημήτρη! Και μη ίΓΓοναχωρβέσο&ι.. Ολα θα
*πά/ κοίλίά γκχ. σένα. . τουττα καί χωρίσαμε. . .
Λ Λ Λ
’Αγτγ* δταν έφυγε 6 Δημήτρης^ άρχισε νά χάνει τό ρα^μο της ή
ζίοή στο cnriTi τους. ‘"Ολοι τους Μΐώθουν άακιηιμα. Ή άγωνία τοι>ς
βασάνιζε, καί δείχνοΜε ά^ρώττους πού τάχοίνε χαμένα. . ,
•. . Θυμάμαι. την κυρά - Β ιικττωρίσ δταν μούφερε το πρώτο γράμ-
μ<χ τού Δηιμή'ηρη σπτίτι, μου. Τής τό διάβασα δέκα φορες^ κι»5 εκανε-
σάν μουρλή άπ* τη χαρά της. Τά μάτια της, άφου με ρώτησε Υ*ά τονα
και γ ια τ ' άλλο/ έπεσαν πόνου στον παγκόσμιο χάρτη που ήταν κολ­
λημένος στόν τοίχο:
— Τ ί V αύτές οΐ ζαυγρ3φιές, γιε μ’ ; . . ./ μέ ρώτησε δείχνασάς.
μου τό χάρτη.
— Αύτό ’να» χάρτης, θε:ά! Δείχμει· δλα τά κράτη, . β
— " Α ϊ! Κσί λέα πού εΐν* ό γιος μ’;
— Πώς δε λέε». . .
__ Δείξτσ μου, νπέ! . . . , κι5 άνοιξε διάπλατα τά μάτια της ή δό-·
/ .π, σάματις θάδλεπε τόν ΐδιο τό γιο της.
__ ,Νά θ εά άττό δω φύγανε. Ά τ ’ τον Πειραιά. Άκλούθα τώρα.
μέ ‘τη ματιά σζυ τό δάχτυλό μου όπως θά σέρνεται πόνου στην κόκκι­
νη γραμμούλα, πού δείχνει τρούθε τραβάνε τα καραβιό:. , .
— Κ α ρά δ α , ε ίπ ε ς;
Sbil, θειά, με τά καράβια Φυγαινε. . . Π ά ει-π ά ει, λοιπόν, τό Kctb
ρά6, τους καί π ά ,ο ιό Πορπ - Σάΐδ. Περ.άει tc 0to τό στένεμα, Σουέζ,
τό λένε, κι* όπως τροοόάαι. «μτάνει·· στο Τσκμουντί. νγ* άττό ’κει τό Κ ο-
Λόμιπο τής Κεϋλάνης ττάΜει·. Ύ στερα Τσα γ ά την Καλκούτα, όπως
β€ίχνε. ή γραίμμούλσ, μα μττορεΤ νά τράβηξε χαμηλότερα, άνάμβσα
Σαυμάτρα καί ’ Ιάβα! "Ισω ς νά νιάταν Συγκαπτούρα Σαΐγκάν.^ 'Α βγ*
τήν K a v n a v q , θειά. δέ θα -περάσουνε, μήτε άπ-’ τη Σαγκώη. Σ ’ ατΜ
τόν τόπο, όπως λεν οΐ ά^ρω ποι άνακτχουμπωμιόνοί μες στα έρείπτια,
ττετάνε σ4ίς λάστπες,’ τις βρωμιές, άττό τις -πολιτείες, τά χω ρά τοσς,
και κυ,ηγάνε. άκου, μωρέ, θ εά ! Τ ις όμορφιές, λέει, τής ζωής κι’ ό—
νείροττα. , . Τό Τόκιο θά ττάσουνε καί. . .
— ’Ακόμα, γιέ μ’ ! τσ σ . , , τ σ ! . . . τ α ! . . .
__ Φτάσαμε θ ε ά ! Νά. έδω. Ξέρεις καβάλου γράμμοαα; Διάβασε...
"Εσκυψε καί διάβασε άργσ. σάλλσβ'στα.
— ιΚο-ρέ-α. . . Ή ο-ϊ * 693 'ναι ;
— Αότου !
 Xjp. Γκιπζίιιοΐϊ «Σανούς σκονισμένους δρόμους» 30»
<

— Πώ - ττώο> ! Άλλα;ργαί πήγε, Θέ μ* ό γιιός μ’ ! . . .

Κι’ ήταν τά μάτια *πη(ς yi/ρμάτα. θαΜμοφμό. . .
— Να!·/ θεπα! ’Αλάργα* ττήγο^ε τό γΐ*ό a w , gTittcc: Μα μπ crTte"
vwxjoopi&rcjn, θαρβει. . .

. . . Κροτώντας τη,ν ίπτάσχεση! τταυ εΤχοο δώσει στο Δ/ημιγιριη ™qp«

voOcra ταχτιΐκά όην9 ί ο arrrimn τοι^ κι? έδινα θάρρος στους διικούς τ ο υ , . .
Πάντα κιάτιι θά έβρισκα νά πω στη μάννα, άτόν ττατπέραο του, ή
κάτι; θοΰΥραφα κίΐ* έγώ σ τά γράμματα ττου τουστελνε ή άδελφή του κώ-
θε μ φ α . . .
. . . Μά τη 'βροθυά πού έσυρε φωνή μεγάλη ή μσΜνα Vau, yiarri
ήρθε τό φαρμακερό μαντάτο Αναρωτιόμουνα, καθώς κι/νοΰσα γ ια τύ
cnrrri τους :
— Τώρα; Τώρα τί νά τούς ττώ ; .....................

Χ Ρ Υ Σ Ο Υ Α Α θ. ΓΚΙΤΖΪΚΗ

Στους σκονισμένους δρόμους

*Η ρ»ες
μ ά δ ε ν έ φ ε ρ ε ς στα μ ά τ ια σ ο υ
τό χ ρ ώ μ α τ η ς π α τ ρ ίδ α ς τη λ ά μ ψ η
τ ω ν ο α α ρ ιώ ν π ο υ ά ρ γ ο ο δ ή ν ο ν ν
κ ά τ ω ά π τ ό ν α ν ο ιξ ιά τ ικ ο ή λ ιο .

Ή ρδες
κ ι ’ δ Μ ά η ς π ο υ έδ ώ ok κ α ρ τ ε ρ ε ί
Ή γ ειρ ε ο ά ν κ ο υ ρ α σ μ έ ν ο ς δ ο ν λ ε ν τ ή ς
κ α ί τά φ ό λ λ α τ ο υ κ λ ε ισ μ έ ν α μ ά τ ια .

“Ή ρ & ε ς
μ ά δ έ ν έ φ ε ρ ε ς ο τ ά μ ά τ ια ο ο υ
έ ν α ό ν ε ιρ ο
μ α χ α ίρ ι
α τ ο ύ ς α κ ο ν ισ μ έ ν ο υ ς δ ρ ό μ ο υ ς .
 Τό δίδαγμα του £ικελιανοΰ

I πό τ ά βασικότερα γνωρίσματα
τής πρασωπιικότητάς του, Σ έ κ α ι­
Ο Σ Ι ΚΕΛΙ ΑΙΝΟΣ ΥΠΗΡΞΕ ρούς δύσκολους, πού τά φυλά­
ώλόκληρος μιά υψηλή πρόθεση με­ κιά ένα— ένα έπεφταν, αύτός μας
γάλου. Λυτπούμοοστε που είναι έ­ μετάγγιζε Ακούραστα τό βαθύ μή­
ξω Ατό τή δικαιοδόσία έμος <5ήρ- νυμα) μιας καθολικής υγείας. *0
θρογροφήματος μισ κεντρική σύλ­ μεσοπόλεμος έφθειρε όλόγυρά
ληψη τη ς ποιητικής διακονίας του τήν πίστη^ κιι·» ή φθορά μ-'ίαις
του, Ά ποφεύηρντας Επίσης τη τάξης ατά τελευταία πνευματικά
γραμμ στσλογ ική Αναδίφηση του της (ΜμαΤα έπαιρνε τί·ς διασ τά­
έργου του, περιοριζόμαστε σήμε­ σεις μ.άς Επιδημ ίας πεισιθάνα­
ρα: \κχ όρίσουμε γενικά την» προ­ των όπτασιασμών. Ή κρίση τών
βληματική του σέ τρ ία πεδία συνειδήσεων έμοιαζε νά μήν είναι
συμβολής. Είναι «απ' ά£.χήν ή π ια μεταβατική άγοουία. *Από τό
-άπόλυτη κ α τ ά φ α σ ή του Μυρ:βήλη καί τό Βενέζη ώς τον
σ τ ή ζ ω ή , έπειτα ή π ν ε υ ­ Κοσμά Πολίτη, άκούγαίμε κάπο­
ματική κύρωση του τε γενναίες κραυγές, Αλλά σ υ ν
« α ι τ ή μ α τ ο ς τ ή ς έ λ ε υ θ ε- τριιμμένες σ' Αδιέξοδα, συμπτώ­
ρ ί σ ς τ ο ύ Α ν θ ρ ώ π ο υ κσ3 ματα ένσς Ασυμφιλίωτου μέ τήν
γ ^ ικ ώ τερ α τών λαών, καί τέλος όμάδα Ατομικισμοί), τήν ίδια ώ­
ή ένιαία συγκρότησή .του που Α­ ρα που ό Καρυωτάκης κληροδο­
πόβλεπε σέ μιΑ ό λ ο σ χ ε ρ ή τούσε τό κλίμα θουνάτου σ ’ §να
Εκμετάλλευση του αύ- μένα: μέρος Ατό τή δεύτερη με-
τογενσύς μας πολιτι­ σσπολεμική γενιά μ* Επικεφαλής
σμού, μ’ όλη τήν προβολή τόν Σοφέρη. *0 Σικελιανός πα ρα ­
που τυχόν αυτός ό πολιτισμός τρέχοντας χ ή ν Α ρ ι ρ ώ σ τ ε ι α
'θ ά έδινε σ τα σύγχρονα τοΰ αίώινος, όπως άνρμά-
πεπρωμένα τής Εύ:ώττιης. βΑνα- στηκε, κι* Από τήν όποια δεν ξέτ
λύα.τας καθένα Απ' αύτά τά στά- φυγσν σημαίνοντα πνεύματα, ό­
' δια προσφοράς, διακρίνουμε όλες πω ς ό "Ελιοτ κσί ό Πάουιη 4 δια ­
τίς Αντίρροπες δυνάμεις Επιτυ­ σάλπισε ώς έμας χό σύνθημα μιας
χία ς κι* Αποτυχίας που ταλαιπώ ­ γενικής εύρωσχίας. Είδε καί τρα­
ρησαν τό μισόν αίώνα του λυρι­ γούδησε τά φυσικά καθώς πρόσφα
κού του βίου. τ α καί τά κοιινωνικά γεγονότα μέ
οίστρους γενναίους, μέ μια κραι­
II πάλη θά λέγαμ εj διθυραμβική.
Σέ μια Εττ6χή που Απαιτούσε ώ­
Ή ζωική κατάφαση υπήρξε Α­ ριμη περίσκεψη καί συγκεκριμένη
 *1ΕΧ Χωρίτηι .«Τό Δίδαγμα το ί Σι/κελιανού» — 305
4 - ------------- ----------- -----------------—
•^τοίξΠ/ είχε τήν ττΌλυπτραΓ/ιμο- θασσεύτηκε, διαφοροποιήθηκε καί
-σύνηι μιας παρθΙενιικής δράσης, έγ-ι^ε μιά πρώτη α πολογία άν-
-την δκφφλιείΐοο όνος μακάριου πινεύ- θροοπτιαμού. Σαν απαρχή, θύτης
μοίτος, ττου άναλύκται σέ δοξαστι- τής άπολογίσς θεωρείται, ή «Μέρα
■*αά.' Και. κουβάλησα καί πύργωσε όδός», άλιλ" όπου προαχματιικα
τ ά νοσήματα του μέ άκ)ρ·ογωυΐαί~ συστήματα ποιείται και γίνεται
ους λίθους άττό τη γλωσσική κοοι σχεδόν μόνιμος πυρήνας (Ιδεώδους
ψυχοπν ευμστιική έμτπειρίσ τής υ­ είναι, τά «3Ακριτ:κά» του. Καίι
παίθρου, δηλ. tcO λαού. Καί έ- είναι τέλος ή συμβολική χών τ ρ α ­
-ττειιδή^ άττό μ:<α οψη# συνέχιζε στην γωδιών. Τό γεγιορός βρίσκεται
-τακτική τό κίνημα ταυ 1888/ ά- σ1 ■άπάλυτη άντιστοιχία μέ τ ά
κιελούθησε μορφικά τήν τταράδο- •σύγχρονο έθ/ικακα;Μωνικ& συμ­
σΐη. Μά άφού — κι’ εδώ είναι. μια βάντος Kjofri. πού έξυψώνει μέσα
δεύτερη αίρεση μ·α·ς, μειτά την έ- μας τήν προοδεύουσα βούληση
ττίμοινη δοξαστική χου στάση του? τά «Άκρι.τιικά^ς κύκλοφόρηΓ
μπρος στή φύση—- άφού μια νεα σαν στήν κατοχή κρυφός τέλος
τεχνοτροπία σχεδόν όλοκληρωτι*- με τήν άπελευθέρωση είδαν τό
κ& έτπιβλήθηκε, κ,άθε συνέχεια των φως εκείνα τά εύρύχωρα μές τήν
-παραδορένων τρόπων στις μέ­ εκφραστική δυσκινησία τους, σύμ­
ρες μας έστω «ι»’ απόλυτα άνα- βολα μιας άπελειθερωσης ήθικο-
γεΜνητιΐκά καί ττροσωτπικάί έχει κοιινωνικής «ό Χριστός στή
την άττοικλειιστ ιΐκή σημασί<χ ενός Ρώμηι» κα] «Q θάνατος του
έξοχου ίσως υστερόγραφου, άλ­ Διγενή^. Τό δυστύχημα είναι
λα ύνΤερόγροφου πάντα «V πώ ς υπάρχει κι5 έθώ, όπως π ιο
•άτποτελιεΐ με τό πέρασμά τού Χρό­ πολύ υπάρχει ο^τίς πρ:γεινέστε-
νου άφορμή σοβαρών σκέψεων
■ρες τραγω δίες του μιά τάση μυ-
■αχετικίά ,μέ τήν επιβίωση τεχνίτη ά στικιισμού, δήλ. παθητικού συχνά,
κόμα «ι9 ά / ό τεχνίτης αυτός εί­
προφητπσμού, μ>ιά έκτροπη στή
ναι ό·Α . Σ ιικιελιανός.
μεταφυσική ένατόνιση, τού προ­
3Αλλα οπωσδήποτε παροΙμέ-
βλήματος. "Ετσι. ή έλευθφί<χ έδώ
νΐε,, πάντος ένα εΐδος θρησκείας,
δεν έρχεται σαν μιά αδήριτη ά -
τ ό μήνυμα τής υγείας σάυ· άπαρ-
πόρροΐιαί τής άναγκαΐιόπήτας, άλ­
χή μιας σημοί Α ν ώ τ ε ρ η ς συμβο­
λα κατ’ άρχήV σαν νά υπηρετεί
λής ynorri είναι άπό τα πιο χα-
αποκλειστικά πρωτογενείς μετα­
ραίκτηριστικά κκ* αρχίζει νά τό
-έΐκτιμά κανείς πιο πολύ όταν σκε- φυσικές άνησυχίες του άνθρώ-
φθείί ότι π α ρ 3 όλη την πληθωρι­ που, τυλίγοντας μέ μ ιά σκοτει­
κή φύση τοβ άνδρός τό μήνυμα νή άχλη τ,Πι7 «Οφορη φαντασία
6ήν πέρασε κάτω ά π 3 τήν επή­ του. Τό π λ έγμ α μιας τέτοιας
ρεια τού Νίτσε, γ ια νά γίνει, άτ βΐιοσοφίας πή γα σ ε ασφαλώς ά π ’
σ έλ y ε ια βάθου ς καί ά- τούς προσωκραΤικούς, κυρίως
π ο λ ο γία ήρωϊκι:ύ μηδενισμούς δ- ά π ’ τή λατρεία τού Ό ρ φ έα καΐί
ιττως στον Καζαντζάκη^ άλλα τι«~ τού Διονύσου μέ κάποιους έμβολια
 — Έ λ . Χωρί'τΐη «Τ ο Δ ίδα γίμ α του Σ (κείλιο/νοΰ)»
θυμούς τής ύπορξιστί/κής θε^Ρ·<χ<;
του Μπερντγιάγεφ κ<χί t c O Χ άϊν.
τεΥκερ. "Αλλα κι»’ άπτ^ την τεχνι*-
κή ή σκηνική τους ττλεΜΡσ; ε^Μσίί
πρόβλημα οι τραγωδίες' τοΟ Σικέ
λιανού. Ένώ ή ,μετοοξιωαέ.η άνα-
6 ίωση τής τραγωδίας, δν κρίνου­
με άττδ τ ις πολλές σύγχρονες ευ-
ρωτταίΓκές παραλλαγές της, άπο-
τελεΐ αΤτη<μα τχν κακρων) δ Σ ι-
κελιανός στή σύνθεσή τους έογά-
στηκε τφ &/τν μέ μιά παλαιική
δυσλυγισία, που ιδιάζει στην
κλασσικίζουσα οοίσθητυκή νζν καί
.σ* έκείνη τήν έμφυτη ττλστυστο-
μία του. *0 Δαίδαλος ή ή Σίβυλλα
διατηρούν την άίρχσία άλληγορία
τους, δεν γίνονται σύγχρονα πρό­
σωπα δπως έπιφατπκά έστω, άλ-
χά γίνο/ται δττχοσδήττοτε και μά­
λιστα εύγλωττα στό «δράμα συρ­
μού» καθώς άτττοκοαλού^ε τό δρά-
,μα τού *Ανουΐγ καιί πιό πολύ
σ τίς λαμπρές ττροσττάθειες του
Ζιρωντ:ΰ και του "Ελιστ. ’Αλλ' ώς
τραγωδός πιό πολύ συγγενεύει
ττρός τ ί^ έλληνοθρεμμέ\*χ διάνοια
του Χάρντερλιν. ΑΑέ μιά τέτοια
yj όττλοφορία θά μείνουν μο­
λαταύτα σάν άνδρεΐα ιτιθανόν καί
στομφώδη ττροσκληρτ ήρ :»ο^ δ ιαλαλη
μένα μέ την ίδεομσνία ένός "Έλ-
νος καλύτερα ένός Μεσογειακού
τογού.
Ή Τδια τέλος συνέπεια που
τάν ώδήγτΛτε άπό την κατάφοοση
στά φυσικά ώς στην κατάφοση
στά κοινωνικά προβλήματα τόν
διαττνέει συ.εκπυκά καί σΛ δ/τι
θά μπορούσαμε νά βρίσουμε σάν
οο'σθητπκή του. *0 Σικελιονός 6-
δώ δέν πολυττροί/ΐμόνησε ούτε
πλοτύασε σε ποικιλία τρόπων1
«call θεμάτων γιατί έτσι θά κινδύ^
νεύε δπως πολλοί ν£ σ υ ν τρ ιβ ή ν
σ τις συμπληγάδες του θεματογρορ.
φήμοοτος καί του μανιερισμού.
’Οργανωμένος πνευματικά έσκυψε *
ν* άναμοχλέψει τό Παρελθόν μ έ
,μιά στρογγυλή πληρότητα. Κι' έ-
δω δεν κινδύνεψε νά σταθεί σ τά
έπί ·μέρους, άλλα εΤδε όλη ^τήν ι­
στορική κληροδοσία ,μέ μιά έπα~
πτική δράση^ σάν Αναπόσπαστα
μέλη* ένός άθληηκου σώματος.
Ή Τδια σύμμετρη άθλητικότητα
διεΐπε καί τη μορφή. Ε σ ω τερ ι­
κοί καί έξωτεριικι:} δγκοι περιε­
χόμενα καί μορφές εΐναΐι σύνολα
πού αλλενταΐι μέ -μιά εύλύγιιστηΓ
στερεότητα κι’ δλα υπηρετούν έ­
να κοσμοθεώρημα, ένιαΐα συμπα­
γές. Το έ·νια?<χ συμπαγές είναι*
κάττι πού ουδέποτε κέρδισε ή χαο­
τική ακυβερνησία τού Παλαμά.
Έ/ιισΤοι είναι καί ό Σελωμός καί
ό Κσδάφης, άλλά μέ μιά* ιδιαίτε­
ρη ή μάλλον ώρκμότερη άφή. Καί
γιά ν' άπατολμήσουμε τήν πα ρ α ­
βολή έχουμε τήν έντύπωση πώ ς
ό Σολωμός μπορούσε νά γίνε»
κάιλλιστα μουσικός κι* ό Κ<χβά-
ψης ζωγράφος, ό Σ οκελιανός δ-
μως αποκλειστικά γλύπτης. Κι9 έτ
νώ ή μουσίική άφαίρεση του Σο-
λωμ'ου έχει τήίν ό&*αλογία της
στόν Παπαδιαμάιντη καί ή ζωηρο&-
φίική πλαστικότητα τού Κσβάφη,
εΐναιι ιδιοφυίες έφατππσμενες τά
γενιικά, τ ά γλυπτικά άθλήμ<γτα
τοΰ Σιικελιανοΰ ctvai άκάμα είδι*-
κές προβολές πού στφεώνοιντα«
μέσα σ* δυιοο κλίμα υγιούς άρ-
χσίίσμοΟ. Κι»* ένώ μπορούσε κατ
 '■ Ελ. Χωοππη, «Τΐο ΔίΘοιγμα τού Σ ιικελιανου»
νιείς νά σκεφθεί πώ ς δίπλα στις
ό^οοσθιγτΓΟητε άν<τν/τ(ίκοττάσΤαιτ^ς π α
ρουσίες το ν ΣοίλιεοιμοΟ κοη του
Καβόοψη υπήρχαν έδω, όπως δέν
ύπήρχαν στους άλλους δλίοο τά
προηιγιαύμενα Κι' οι πιρί: υποθέ­
σεις, ώστε, δον τον χάναμε ? νά
ξο^αδηιμιουργσύσοίμιε δνα Σικελια-
ινό — wait τέτοιιοο προηγούμενά εί­
ναι γ ι’ ah&TOv7 ή δημοτιικη ποίηση
κιι» ό Παλσιμάς — ή αίίΙσθηΓΠΐκή του
είχε, τό ξονστονίζουίμε^ το XJoy
ροίκιτηιρα τού ένίσιου. ‘Ο χαρακτή­
ρας του ένιαίου, γνώ.μανίας συγ­
κροτημένης μεγολωσύνης Αποτε­
λεί ε / α τό τοο θεμελιώδη προ·πε-
ρή,μστα του Σ ιικελι,ανου. * 0 /τι δ-
μα>ς μας Αντιπαραθέτει^ κι' έδω
είναι, ή ύφη, ο αισθητικός τρό­
πος, ή τεχνοτροπία ocuricu του ε­
νιαίου. Κι' ό Σ ιικελιανός έικλασ-
σίκισε. Και έκλασσίικιισε δπω ς πιε
ρίπίου τά τελευταία ρωμαντίιχά
πνεύμονα της Εύρώπης. e0 atL
οΟητηικιός οούτός τρόπος πού χαρα
κίτήριζε τά μέσα .καί τ α τέλη
του περασμένου αίώνος* tcu π·ροσ.
δίνει όπωσδήίποπε καί μ ιά άλλη
ποιλούιιότη,τα, παλαι ότηται αισθη­
τικής νομοτέλειας, μολονότι έττή-
γασε Από την ιδιοφυία τοΟ Κήτς
και ‘τού ΣόλλεΟ.
- Ό φυσικός χ|ωρσς του Σιικε-
— 307
λιανοΟ είναι, έπσναλο^βόινουμε, ή
γενιά του 18884 όπου όργανικά
άνήκει^ μέ μιόον έπιιμειιξία μέ τ ά
έλληναλοττριικά κηρύγμάτα του
ΛΙωνος Δροογούμη, καί προπαντός
του Π. Γιαννόπουλου. Τό δυστύ­
χημα είναι δτι έζησε σχεδόν μι­
σόν αιώνα αργότερα στη δύσκο­
λη καμπή και δέ μπόρεσε Απόλυ­
τα νά παρακολουθήσει τη ρ α γ­
δαία Ανακατάταξη, που γινόταν
στο μεταξύ, άξιων καί μορφών.
Μ* όλα τούτα πίστεψε φανατικά
στη ζωή, δπτασιάστηικε, συχνά
μέ μένος δημιουργικά θρησκευό­
μενου τήν Αποδέσμευση του Αν­
θρώπου. Κα] σ' δ/τι Αφορά τήν
τέχνη, λειτούργησε ή μάλλον έβα­
λε σέ υπεύθυνη λειτουργία την
m o έινκχία και συνεκτική, π α ρ ’ ό­
λη την ποικιλία t W θεμάτων τουf
ποιηΐτιική συνείδηση τών τελευ­
ταίων χρόνων.
"Όλα αύτά, πολύ σπάνια σή­
μερα μετά τήν Αποχώρηση έκεί-
νου^ μαζί μέ τήν Ανθρωπιστική
παρουσία του^ ΑπΡτελ^ΰν κληρο-
δοτήμ'α)τα σταθερά κα* διδάγμσ-
Τα? πού έτσι· συγκεντρωμένο^ μπο­
ρούσε νά προσφέρω μόνον ή πνευ­
ματική φυσιιογνωμία τ<οΰ Σ ιικελισ-
νο0· Iι
 ! X P O N # K A
"WP*irI.WiJ"ii.T|JIJ

ΑΦΟΡΜΗ ΣΤΑΘΗΚΑΝ ΔΥΟ ΑΡΘΡΑ ΓΟΝΙΜΑ δημοσιευομένα

σε περασμένο τεύχος τού περιοδιικού μας καί φ:υντωσε στον καθημε­
ρινό τύιτο τής πόλης μας ή συζήτηρϊη, >ΐά χό γλωσσικό. Γόνιμη; σχι.
Είναι δύσκολο να ξέρεις νέες έπτόψεις σέ μιαν υπόθεση τόσο μεγάλη
— κάι το γλωσσηκό ήταν/ κιαΐ παραμένει γ ια τό "ΕθΜος μας υπόθεση
άπό τις πρώτες— o'rorv γ ι ’ αΰτό, ά πό τον περίφημο διάλογο τού Σο­
λομού μέχρι σήμερα, τυπώθηκαν χιλιάδες σελίδες. Έιοεΐν^ δμως πού
κάνει έπύπω ση είναι· ό . . . Τιτρι/ρισμός! Ό Τί,τυρος είναι· έ-ας άμαι·-
μοκός τύπος δασκαλάκου στον Κσπε'τάν Μιχάλη τού Καζαντάικη, όρ-
γα /ικ ά άνίκα.ος νά αισθανθεί καί να ζήσει· εξω άττό το σχολαστιικι-
σμό. Ά ρ γό -ερ ά τον συνεπαίρνει· ή λεβεντιά και τό μεγαλείο τού π4~
• ρίγνρευ. Ντύ,ε?αι κι’ αύτός τή/ κρηΐτική βράκα γιά νά πολεμήσει Τό
π.εύμα τού &-.ιμοτικισμού ήταν πού άνάστησε τόν κακομοίρη Τίτμρο.
Ναι, βράκα καί ντουφέκι, έργο τού βαθύτερου περιεχομένου πού δίνει
στους νέους ό δημοτικισμός σε άνάλογες γιά το 'Εθνος περιστάσεις.
Καί ό κ. Τερζάκης τρλεντείώς, με έπιψυλλίδα τευ στα «βήμα», υπο­
στηρίζει. πώς τό ’21, τρ Ί 2 κιαί το ’40 — επιμένει σ’το ’40— είινσ»
έργα τςϋ δημοτικισμού. Λοιπό·/, στάν Κοπετόν Μιχάλη ό Τίτυρος άνα-
στή&ηκε Ινώ στήμ πρλη μας cl διάφορο,; Τίτυ.ρος π,ο ραμένου/ θίλκβε-
ροί Ταύροι. καί μόνο Τίτυροι.

ΠΟΛΛΑ Ο Ν ΕΙΡΑ, ΑΓΝΕΣ «Μορφωττιικού Κέντρου 31ωαννί-

•προθέσεις, βασισμένες πάνω σ 9
£να πΜευμοττικό άπόθεμα καί μ ιό
άγωγή παροοδόσεως) φιλοδοξίες
πού ξεκίνησαν οστ' την όνάγ*ιη
τής άν; ιμοχλ^ύσεως τού παρόν­
τος γιά πρώτη επαφή μέ τα κα­
ταπληκτικά του επιτεύγματα κι*
ώκομ<χ μ α προσπάθεια ά^ακατο·
τάξεως πορωχτψέ^χ^ άξιων με
κριτήρια άπετοξινωμένα άπο την
ατμόσφαιρα τής εποχής πού τις
έδημιρύργησε^ δλα αύτά άπετέλε-
σαν την ύττ:δαμή πάινω στήιν ό-
ποια σ*ηηρίχτΐ.'ί<£ ή ίδρυση τον
νίΜων*.
Τώρα συμπληρώθηκαν δυο
χρόνια λειτουργίας του κι* είναι
έττόμεΜο τό γεγονός νά επισύρει
την προσοχή άπό πολλές πλευ­
ρές. *Όσ1άι έχουν κάμει τον «‘Ο­
δηγό καλής συμπεριφοράς» — έ-
5ώ ό λόγος γ ιά πνευματικά ζητ
τήματτσ— σκοπό ζωής, θα άν-
τλήσουν άττό τήν έπιφάνεια tcO
θέματος ενα σωρό έπιχειίριημσττα
πού θά πιρο6ληθ:ύν στις κοσμι­
κές συγκο^τιρώσεις σάν κρίσεις
είδημάΜων, συίνο5ευόμεν<ες ένίοΗπε
 <<Xo :j ΐίκισ»
κάί μέ άρκετό θυμίαμα» γιά κεί­
νους ττού TTpcofοίστστήραν και μό­
χθησαν καί τόσο πασίχάινιε γιά
το (Κοίλο ανομα τής πάλης μα'ς...
’Άλλοι, βά Ρ ίξουν βέλη οπτού
Τους περνάει, κι*3 άφ:ύ πρώτα
κυττάξου/ μέ προσοχή γύρω τους
μην τους βλέπει· κανείς... Μερικοί
0α διηιμ ioupy ήσου»/ στο καφενείο
τοιν κύκλο τους, y iog να kcutotc-'
μΐπίρλέψαυν !το θέμα έλοφρώς. Υ ­
πάρχει. τέλος, καί ή αγαθή γη,
στήν όποια έπεσε ό σπάρος τής
παραβολής. Πιθανόν να μη έφερε
άκάμη κοίρπόν έκαττονταπλασ ίονώ.
Σίγουρα όμως ά γγισ τ ράθηκε γε­
ρά στήν ψυχή καί άρχισε νά την
τυροίν/ά μέ την παρουσία tcu.
*Ατγ3 ocuToy έκητ1:ρευεται η ορθή
κρίση γύρω από τό ζήτημα.
Λοιπόν: '"Οτι καλύφτηκε σιη>-
μαιντιική έκτακτη έπιφ οξείας μέ
την ίδρυση τού «Μορφωτικού Κέν-
Γφοιλν οώτο είναι σωστό. Τό
πρ ά γμ α έν τούτο ις δέν τεκμηριώ­
νει τί,πλους Υιά τό έ,εργηιτικό
τής ύποθέσεως. *Η εκκίνηση δίειν
, έγιινιε .μέ σ κ :π ό να ύφανθή ένας,
ό όποιασδήπστε, μαρδύας — αυτό
γίνεται καί μέ πολλούς άλλους
τρόπους— άλλα νά 8:θη ή ευχέ­
ρεια σέ ώρισμέΜα μηνύματα νά
έκ^ιιναιχΙθούν άτπο τίς μήτρες τους.
3Εδώ δέν τπρέτττει νά εχει σημα­
σία ή έκταση της Φωνής; άλλά
τό βάθος της. Κι·9 ό >4£(p~‘C tcO
έπΊΓΠεύγμστος θάταν πεοισσόίτερο
ύπίολογίσιμος, αν. άντί πυκνής
δεντροφυΐτεύσεως θάμνων, ύττηρ-
γε, έστω καί μέγα κενόν, άνάμε-
σ α άττο ύψίκομες δρύς. Τέτοιες
παρουσίες έιπιεσημάνθηικάν, έστω
καί λίγες, κΓ αύτό δημιι:υργέί
- 309
μ ιά εύοίωνη} ένδειξη. "Απομένει
νά έοευνηθη της πλατείας ή σύν­
θεση. ΈδΙίοΐ το π ρ ά γμ α είναι αρ­
κετά άπλο μέσα στην... περιπλο­
κή του. Δεν καλύτΓτετοΐι ό χώρος
άητό σιλ’:υέττπες κοσμιικιών έμφσ-
νίσεων. ‘Η περίπτωση δέν έχει, έκ
ληφθη σάν μιά έπί πλέον άφορ-
μή Ύΐά έπίδειξη. Καί ή παρουσία
τής ύπ:·χρεώσεως δέν υστερεί. ’Ε­
πίσημα ίνεται καί το «περιέργειας
ένεκιεν)». Παρά το ύ τα υπάρχουν
άρκιετά περιθώρια αισιοδοξίας.
Αύτά τά νέα π α ιδ ά οι μεσήλι·-
κ,βς κα] οί γέροντες — όλων ‘τών
φίλων καί τών τάξεων— πού θυ­
σιάζουν ώρες, εύχάριστης ίσως
διάρκειας, γ ιά μιά σοβαρή έ.α -
σχόλιηση» καί στηλών;υν τό μάτι
τους ττρός τό / δμιλητή, μήπως
καί συλλάβουν έκπορευόμενο έ-
κεΐθεν τό λόγο} άπ> τον οποίο θά
έκτινάσσετσι κάπΕια άττάντη-
ση στά μύχια ερώτημά r-ι πού
τούς βοοσανίζουν, έ? όλο αυτό
τό λίγο, τό ελάχιστο ανθρώπινο
ύλιικό, έχει ήδη άποτελέσει ένα
φύραμα ποιότητας, γιά μιά ευρύ­
τερη πνευματική ζύμωση στην
πόλη μας. "Αν εύττή τήν πλευρά
πρ:σέξει τό «Μορφωτι»κό Κέντρο
Ίωαννί^ων» θά μπορεί νά μιλεί
γ ιά επιτυχίες τών άκοπών του.
♦ ♦
Ο Ρ Γ ΙΣ Τ Η Κ Ε Η «Ήπειιρωτι-
κή ΈσΜσ» καί έΐξαπτέλυσε (τεΟ·*
χος 95) — χωρίς <χ!δω κοιί ψυ­
χραιμία— «Τά κατά Ένδο'χώ*
podv». Φαίνεται πώς, ύπολογίζονν
τ.ας σ τη ν . αδυναμία ή άδιαφ:ρίΌ
τώ / άναγνοοα^ηών νά παραβάλουν

τ ά κείμενα, *τά ττοϋροπτκ>ιο άσύ-
στολα καί άνοητοτΑνει - Κστηγο-
ριει δτι: «έγκαλεΤται» (ά π ό την
ΊΞ//δοχώρα) ή Ε τα ιρ ε ία Ή πειρω
▼ικών Μελετάν γ ιά δήθεν άπτόψαΓ _
οη πού έλαβε σχετικά μέ τήν
‘παραχώρηση τκΟ θεάτρου της
Αωδώ/τ}ς στο θίασο Κωάτη Αει*
β α δ έ ο . ΠσρακσλεΤται ό όν<χγκχο
οπττ>ς μας νά ξαναδιαβάσει τδ
7ο σχόλιο tc O 3 ου τεύχους μας.
Έ χ ει γράφουμε έττί λέξει, δτι
«ό Κωάτης Λειβαδέας ανήγγειλε
ττώς μέ τή «Νέα Σκηνή» θά 0y*>
καινιάσε^ τό καλοκαίρι μέ ττοt o -
στάσεις άρχαίων η;οτ/ωδιών καί
τό Θέατρο 4ης Δωδώνης. Τό ά­
νοδοί νωσε κι* άττΦ τό Ραδιόφωνο
κι’ α π ’ τις καλλιτεχνικές στήλες
τών έφημερίδων στην πρω/Γεύου-
σσ». Καί συ^χίζουμε: «Ρωτάμε
άκόμα τήν Ε τα ιρ εία Η πειρω τι­
κών ΜελεΤτώ/: Μελέπησ*: καλά
το πρόβλημα;». Καί τελειώνου­
με: « Ε κτός π ια άν ά τό μόνος
του διαλολεΐ άνύπαρκπα έμπ:ρεύ-
μοττα άτούς θερινούς πελάτες
του 6 Διευθυντής τής «Νέας Σκη­
νής». Ιδ ο ύ ή καθαρή, ή ΟΓχόττιμη
πρόθεση γ ια πσραπτοίηση κειμέ­
νου. Μό θά ρωτηθούμε, ποιος ό
στόχος, π ::έ ς οι πρ:σδοκίες;
Ά ν\ονστά:< χ% νά παρουσιαστεί ή
Ένδοχώρα σάν περιοδικό κραυ­
γαλέα. Ά χόμ α μάς κατηγορεί ό­
τι*: «Τά κατορθώματα τής Ένδο
χώρας δέ σταμοίτοΓιν έδώ. Φαί­
νεται λοιπόν .πώς υπάρχει* συνε­
χής πρόθεση διαβοώσεως τής
άλλης πλει/ράς. ’Έ τ σ ι, μετά τον
κ. Σαλαμάγκα, στο τρίτο τεύχος
εΤχε την ευεργετική του ό κ.
Μέρτζιος». Καί ή άπάντηση μας
i«\Xpwipcia^
άττ* αυτού: ’Αντί νά ξεχώσει* τήν
υπόθεση τής παράτυπης βραθεύ-
σεως καί νά μ ά ς βύγνωμανεΐ γιά
τήν κάθαρση καί τήν όρθια σ τά ­
ση πού τής δι®άξαμε/ μάς κατη­
γορεί γ ιά πρόθεση διαδρωσεως!
-"Οσο γ ιά τό σχόλιο πού άφορά
έίργοοσίοα 4όύ κ?. Κ. Μέρτζιίου ή
πρόθεσή μας εΤνσι όλ-φάνερη
(άλλά πού, νά τ ά π ε ις ;). Τό χρέ­
ος, ή εύθύνη νά δείξουμε οπτόν ά-
ναγηώστη — -κυρίως στους νέους
μας— -ροζ άνούσία won τετριμμέ­
να κείμενα — ποός άποφι^ίήν
tcoiv— πού ευνουχίζουν καί δί­
νουν δνα εύτελές μέτρία αίσθήσε-
ο>ς καί κοίσεως ά/αστηιμάττων
αάν ,τού Βηλαρά το προκάλεσε.
Τό κείμενο, λοιπόν μάς ένδιεφο-
ρετ γ ιά τον συγγράψοίντοο άδια-
φοροΰμεΤΑν αυτό ή νοημοσύνη) τής
«Η πειρωτικής Ε σ τία ς» τό έξη-
γεΐ σαν πρόθεση δ ιαάρώσεως, μέ
λύπη μας τής θυμίζουμε τ ά λό­
γ ια τού Χάμισουν: Αύτοί οί άν­
θρωποι* δέν έχουν το αίσθημα
τού γελοίου; 5Αλλά &ς μη πλα-
νάται, κάπΓ τέτοια καί άλλα της
θά τά έπισημαίί,αυμε. Μά ποός
Θεί:ΰ! δχι γιά διάβρωση. Καί
τότε τί θά γίνει χωρίς... χαμαί-
μηλα; ΕΤναι- μιά κάποια λύση
γι* οο^ιήν. Γιοητΐ άπό τά όγκώ-
δη τεύχη, της έλάχιστ$ς σελίδες
διαθέτει* γ ιά τή λογοτεχνία καί
είναι- αυτό — άπό έλλειψη ύλης—
6 μ εγάλος της κοϋμάς^ είναι
αύ4ό τό αίτιο- τών ποίρ'οξυσμών
καί τού άγχους της κιαί είναι
αυτό πού πρακάλεχχε «Τά καπά
ΈνδοχώρσΜ»· Παπί ή «Ένδαχώ-
ρα» έπέτυχε πανηγυρικά τή συ­
νένωση τών λογοτεχνών πού ζούν
 «Χρονυκα» — 311
■
> ■■■ ■■■
* * *
jtrrr^ "Ηπειιρο, τούς ουνέδεσε ψυ­ ** ** **
χικά. nE(crrra)cne το πνεύμα τής
διασποράς γιατί κατάργησε την ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ Τετάρτης
\ ανόητη κηΐδίεμανίείσ: τών ^έων άπτό σίγουρα είναι μιά έξοχη στιγμή
τούς — δήιθεν— φθαρμένους (τπώς του Ραδιοφωνικού προγράμματος.
,κοο'ι μέ Trotioc κείμενά τους 6 θεός Ή ευαισθησία τού π α ίξ ο υ κά ­
καί ή «Ηπειρωτική Ε σ τία » ’τό ποτε τη σηιμάδεψε :
ξέρει), έδωσε ισότιμη θέση σέ «’Αντών Παυλοβι^Γς Τσέχωφ
μείνετε σπίτι, μ ας αώτό τό βρά-
γνωστούς καί άγΜωστους — μέ­
(δυ>...
χρι/ χθες— λογοτέχνες. "Όσο γ ιά
...δεχόμαστε τόσο α λά νια φίλους.
.κείνο τό όξυδερκέσ^αττο πώς·’ «άρ­
Αύριο πρω ί θά βγάλουν όλα τό
χισε να κάμπτετα ι (ή «’'Εϊνδοιχώ-
(χνούδι
ρα») καί τό καράβι κιάν»ι πλέον
καί θά φορέσουν πά λι τ ’ άγκά-
νερά...» μήπως εύνσεί τ ις συνερ­
(θια τους...
γα σ ίες τών κ. ΚραψΛη, Λ. Τζάλ-
Τάχα θά ήταν ίδιοι Λ εύαισθησία
λα Kicai Μάλαμα; "Αν ναί3 την
άν ό ποιητής ήταν ’Αθηναίος;
πληροφορούμε ττώς — κατά την Δέ θά τό υποστηρίξαμε. Τό θέα­
ταπεινή κρίση: μας— στέκουν πο­ τρο 'της Τετάρτης εΐναι μ ιά ώρα
λύ επάνω τών τραγιικώς άσυντά- χαρισμένη σ ’ αυτούς πού είναι
χτων και άσυναρττήτων κ'ατα^ έξω άπ* τό νυμφώνα τής σάμ­
σκευασμάτων που παρουσιάζει π α ς. Ή ώρα τή ς έ π φ χ ία ς ^ πιΐό
<ττό cjuto τεύχος 'της (σελ. 271) πολύ άκιάμοα ή ώρα τού χωριού.
μέ συλλογική εύθύνη μάλιστα, 'Ανοίγει ή αυλαία του έκεΤ κοοτα
καί ιδού: «’'Έχετε μ ιά λυρική ‘τ ό σύθαμτττρ^ τότε πού ή ζωή
χορδή, άλλα χτυτάει άΐκόμα στην έπαρχία έχει κλεισθεΐ άσφυ-
π λ η θ ιω ρ| ι wά . Μην ξεχνάτε κτιικά άπομανωμένη κι* είναι έ­
πώς ό κολλιίτέχινης δεν έχει ρ η- τοιμη νά δοθεί στον μάταιο άπο-
Xά μάτια. Φ τιάχνε δκκό του λογισμό τών πεπραγμένων, οπήν
κόσμο». Κρίμα στ ή λογιωσύνη περισυλλογή ή στή/ν άνία — θά
τη ς! Καί παρακάτω: «Οι! άνθρω­ τό ξαναπούμε— τήίν ώρα <χύτή Α­
ποι σήμερα πασχίζουν ν’ άπιαλ- νοίγει ή αύλαία του. Κ ολλιτερα
λαγοΰν άττ* τά λόγια καί τί·ς πές πώ ς ανοίξει- ή πόρ τα κι* δ
άχαρος χώρος τού δωματίου σου
πλαστές ρίιμες, για νά έκφρά-
γεμίζειι καλεσμέ/ους. Δεν έρχον­
σοιν καλύτερα την ο ύ σ ι α σ ι· -
ται νά μιλήσουν μαζί σου κι* ού­
κ ή ό μορφιά — πού απορεί να
τε νά σέ συντροφέψουν στ ή μοναν*
είναι- κο)ί μ ιά δ χ ι ε ύ χ, ά- ξιά. Χωρίς νά νοιάζονται Υιά τή(ν
ρ ι σ τ σ— της έ σ ω τ ε ρ ι* · παρουσία σου ξετυλίγουν μπρο­
κ ό τ η τ α ς. Παρακαλούμε μη στά σου τό δράμα τους ή τή χ α ­
μας άναγκάσει, τού λοιπού νά ρά τους, δημιουργούν ή κατα­
θυμηθούμε καί αλλίους στίχους στρέφουν. Καί τ· δύσκολοι- πού
-τού Αωτρβαμόν. είναι·. Κ αμμιά έθιμοτυπία, σχρ-
 312 — <Θζ^ονικ?α»
w> — — - — -^ - -- *■ —^ £-=ίΒ*-^— — ^-ίί
✓

θόν πέρα γιά πέρα άδιοόκριτοι·. Κάζοίντζάκης, εΐδώ/ τόν κοσμά

Να όμως πού κι* όλος σέ κόρδι»·
. σάν. "Ας βρίζει δ πρϊγκιψ Σταμ-
ρογκιν Λ βρυχιέται ό ΒερχΙ--
βένσκυ, δ Δημήτρι Καραμάζωφ,
ό Κυρίλωφ. Χρειάζεται να συνεχί-
σουμε; ’Ό χ ι. Φί<λε/ οποίος κι' αν
εΤσαι? τώρα εΤσαι μαζ! τους. Σέ
κέρδισαν. Κι' ολας άπαλλάχτηκες
ά πό το βάρος του έ η /τ :ύ σου.
Κ ι? ό χροΜ:ς πώ ς ξεχάστηκε!
τής Κόκνωνίας και τής πολιτείας,
μας νά τούς γυρίζει- την πλάΗη,
Τό ξανολέμε* Γι’ αύτά τά φαι­
νόμενα είμαστε όλοι υπεύθυνοί
γιά τό δτι 01 άληθινοϊ πντευμαίτι^
καί άνθρωποι 8εν ,μίπάρσσάν ν ά ’
δημισυργήσαΜν τό συνέιχον γενιικδ-
πνεύμα έινός γονίμου ίδεώβους^
χωρίς τό δποΐο woo] ο! οικονομικοί
προγραμματισμοί koC] ol έκπσι-

Μονό πού έκείνος δε; ξέχασε. δευτικές μετσρριθίμίσεις ήχοΟν

‘Ό σ ο γ ια τό Ε .Ι.Ρ . πετ,ιττεύει ώς κύμβαλα άλαίλάζ:*ντα. Νσί·, τό
κάθε έπαινος. είπαμε καί στό δοκίμιό μ α ς « Ό
πνευματικός ά θ ο ω π ε ς καί Λ Πο­
* * * λ ιτικ ή ς χωρίς πνευματικούς Αν­
θρώπους καί χωρίς την έφεση νί
Η Ε Ν Δ Ο Χ Ω Ρ Α , ΑΠΟ Τ ΙΣ ακούσουμε τή φωνή τους, τίπ οτα
στήλες τών σχολίων της, θα έπι- 8έν νκ€τ«αι·. Τά ΠοονεπιοΗμιά
σημαίνει 'Κείμενα πνοής καί γ*ν- μας θά έξακολι:υθουν να πα ρ ά ­
ναιόφρονος προβληματισμού, Σή­ γουν έπα γγελμ ατίες καί θα ά-
μερα δίνουμε άττοσπάσματα όπό δυναττούν νά δημιούργησα**/ έρευ-
άρθρο του κ. Κ , Ι # Δβδάπουλου, νιητές καί οΐ . Κυβερνήσεις μας
δημοσιευμένο άπ|.» «Καθημερι­ θά ζητούν βιομηχανίες χωρίς νά
νήν των ’Αθηνών με τίτλο: «Τό έχουμε βιομηχάνους... Τό έθνος
στσμάτημ'», δπου μέ τόλμη καί αυτό είναι σάν νά τό έχει πιθώ­
παρρησία σημ σιτεύονταν στίγμα­ σει δ/α μούδιασμσ. Ή πρα γμ α τι­
τα τ ;ύ ττνευμαΐτϋκου νεοελληνικού κή You ζωή, δηλ. ή πνεΜμίατιίκη,
βίου. Τ ά κείμενα του κ. Δεδδ- σταματάει ούσιοστικά έικεΐ γύρω
πουλου, πού τά χαρακτηρίζει στά 1935. Μπαίνοντας στα βα-
πάισα μιά έξοχη ευχέρεια λόγ ζν, θειά νερά του 20ου α^ώνα,, τό
φανερώνουν ύψηλήν άρείτη καί συ- έθνος ζχύτό κοίί ώς πνεύμα κοο] ώς
yjvoc μοιάζουν μέ vtMVaia π|;άξη. πράξη μουδιάζει·, σταματάει. Θά
Γιατϊ πράξη γενναία λογίζεται κάνει έναν Συκουτ,ρή ν’ αύτοκτο-
καί ό λόγος σάν αντιστέκεται νήσει κι5 ένόν Σκολκώτα νά πε-
καί καταγγέλλει τά σάπια teal θάνει σχεδόν άπό άσιτία. Καμ~·
κακότυχα πού taporfwouv τό έ- μιά νέα πνοή, καδένα ούσιοστιικό’
' * μας. 0 1 γροομμές πού άκο- σφρΤγ:ς, κσμιμιά άΐ .άτακτη, ούτε
λΌυθ:ύν θΜμίζαυν άνάλοτγία: κείμε­ στην πνευματική ζωή οΰτιε στή
να — καττατγγείλίες του Άποστο- δημόσια πράξη σέ μιά άκρα άν-
λάκη: «0 1 μάρτυρες τού πνεύμα­ νίθεση μ* 0,τι> έγινε κάί γίνέτάί
τός στόν τόττο μας,δνας ΣυΦυτρήξ σ ’ δλιη τήν Εύρώπη κα] cfrity με-
ένας ’Αλέξ. Δελμοΰζος κι* ένίχς ταπολςμϋκιη ΊταλίάΙ μέ πνέυμία--

«ΧρανιιιΚά»
τΐικίούς έργάτες σάν τον Στεψα-
VWt καί ά^θρώπους τής δημοσίας
πράξεως σάΐν τον Ν-τε Γκαοττερι
κάΐ τον Φανφάνι καί Ο ΙΊ^ μετα­
πολεμική Γαλλία μέ λαίμτηρή
ττλεΰάδα των φιλοσόφων και των
άνθρώ^τπων τής τέχνης τού λόγου
καί ο^πήν μεταιτΓολεμ «κή Περιματ
νία μέ την έξοχη άνθηση τοΰ
ττνεχ3)μΐαΓΓος wool της π£ΟκΓΓ κκιης
δραίατηιρϋιότηιΤος. Καί τη άτιγμη
ττου γράφουμε στον προύπολσγι-
σμό μ·σ?ς^ το μιικρότΘΟΡ άπτ3 όλες
τις Ευρωπαϊκές $οΐρες< ποσοστό
ττ,ροϋπολογ ισμοΟ ως κονδύλι ίο για
την παιδία μοος^ θέλουμε να ;μ if-
λάμε y woe πνευματική ζωή* όνώ ot
όύκίακοι κι* άΐνίδεοι «πνευματικοί
άνθρωποι?» παρίουσιάζουν κείμενοι
άττό τα όττοΐα, μ" Ολα τους τά ά-
καδηΐμαΤκά είσόδια), άτττουσιαζει
καί ό ηθικός καί ό πνευματικός
προβληματισμός Του σημερινού
άνθρώπίου. Καί την πνευματική
μσίς όκνηιρία καί τήν άτραφίσ τής
ευπάθειας σψραγ ίζει. ή Λογικα-
ohpoc. Δεν θελήσσίμε ν& δούμε τα
Πανεπτιίστήμιά μας ώς παιδευπτήρ
puioc φυλών κα\ χαρακτήρων^ άλλα
ώς έργσστήρια δικηγίοροπαρσίγω-
γής». Καί τελειώνει-: « Έ ν α ς λα­
ός ττάίρνε'ι ζωή, σάν Τον Ά ντοϊσ,
«άθε φορά πού στηρίζεται πάνω
στην ουσία. Κσίί ή ούσία έτταψε
π ιά υά είναι δ^τι ήταν ώς θεσμός
ττΜεΜμ1«τΐ'κός> κοινωνικός ή νομι­
κός στα 1935. ΕΙ/αΐρ ή ώρα τής
δηιμιοψγίικής Φαντασίας γ ια την
προτγμάτωση νέων μορφών ττνειίΛ-
μάτικών καί κοινών ικών. Ή ζωή
ΐΓροι^ρώ/Τάς έσπασε τά πίαλκά
καίλούττια καί γυρεύει καιΜούργιά
γ ια νά μπορέσει- νά έκφρασβεΤ ,μέ-
_ 313
σα ά π ’ αύτά καί νά πάψει το ά γ -
καμαιχητό τής άσφυξίας. ‘Η ση­
μερινή νεοελληνική ζωη ζητοοει το
πΐρόσωπο τό 6‘ΐκό της, την Φωνή
τη; δική της/ τήν ΤΟς KCC“
Τάψαση, Σίτο αΤτημα ούτό είμα­
στε ιητοχρεωμένοι να δώσομε την
άπάντιησή μσς. Νά δώσαμε την
. άπάιππησή μας μέ τά έργα τής
ττράξοως καί τ ά έργα του πνεύ­
ματος».
Λ & A
ΤΙΠΟΤΑ Δ Ε ΧΑΡΑΚΤΗΡΙ­
ΖΕΙ τόσο κΙαιλά την πνευματική
μας ζωή την α ν ισ η χωρά
μσς; όσο ή διάσταση ανοομεσα
σ τις παληές— ξεπερασμένες και
τ ϊς νέες— άγνωστες σχεδόν άκό-
μα — θόολεγα ά δ \>α ,μ ό ρ φ ω -
τ ε ς __ Μορφές Τέχνης. Τό π α ­
ράδοξο είναι πώ ς £νώ συμφωΜ:ύ-
με, π-αληοί καί νέοι·, πάνω στην
πραγμοπ ικιότητα τή ς Νέας Τέ­
χνης — όχι καί σ*τήν αξι σ της
βολεύονται μιά χαρά κάμποσοι
μέ τά παληά, στους άναπαυτι-
κούς θώκους τή ς *Ακα£>ημίας. Κι*
ούτε γά τα , ούτε ζημιά. Ε τσ ι?
τό άλτ.|θινό πρόσωπο τής έπσ-
χής μ·ας, μέ την άγω νια ^ και
τή χαρά του, δέ βρίσκεται π α ρ α
στήν πάλη τών νέων νά ριζώσουν
καί νά καρποφορήσουν. Ξεφυλλί­
ζω τά τεύχη τήςι Κ ΡΙΤΙΚ Η Σ..^
Λ ίγα ονόματα, τά ίδια: Μ. 3Ανα-
γνωστάκιης, Β οκγ. ΝησιωΙτης^ Γ.
Δάλλαις, Μ. Λαμπρίδης, €Ελ. Βα-
καλό, Βσσ. Φοάγκος^ Μ. θεοδω-
ράκης, Τά ΐδια προβλήματα z
« Τ ό μ ο ν τ έ ρ ν ο π<νεΟ}μ<χ στήιν
Τέοφ^ηι», «ή περιπέτεια τοθ μ ο γ -
 3 14 —
τ έ ρ ν ο υ ΤΓαιητΓίικοΰ λόγους «ή
ποίηση — π «αρ ό ν κούί μέλ­
λον», «Τό πρόβλημα τών μορ­
φών κοοί ή έννοια τού σ ύ γ χ ρ ο ­
νου στήν τέχνη», κΊδεολάγιικοι
πρεσανατολισμοί στη μ ε τ α π ο -
.λ ε μ 1/ κ ή ‘Ελληνική ποαήρη»,
«ό έρμητισμός στήν (παίληα καί
τη νέα) ποίηση», «Σαρλώ καί
Ούέλλες, παραπληρώματα του
καιρού» (μοις). "Έχουμε θαρ­
ρώ όλη την κλίμακα τής τηρο
βληματικής τής γενιάς. Δεν «έγ-
κύπτε** καί/ένας σε τελειωμένα
καΓι παραδεγμένα σχήματα να τα
προβάλλει σάν τόπους κατποοφυ'
γη ς κι* άνοπαύσεως... Δεν «άνευ-
ρ ίσκιει» «τα άποδιδόμενα
ρωμένταν έπίθετα υπό τ&ύ ποιη­
τών της τάδε Σ χ :λ η ς) cure to
Φυσιολατρικό στοιχείο στην ποίη­
ση του κ. Δείνα». 01 νέοι ούτοί
χτίζουν γι<2 μάς καί τά παιδιά
μας τό καινούριο σπ ίτι, ΕΤναι» ά -
κόμα χαμηλός κανένας δεν θερει
ακόμα την όψη του τελεί ωμένη,
μά όσο πάει τη βρίσκουν καί τη
συμπληρώνουν. Με dycovia, σπά
τυψλά σχεδόν} ψηλαφούν τά νέα
σχήματα, δοκιμάζουν κι* άπορρί^
τττουν/ κροίταύν κάη καί πηγαί­
νουν. Ή όρεξη έρχεται» τρώγον­
τας καί ή έποχη της Βαβέλ Ηέ-
λειωοε. *Όσ1:> κί* αν εΤνσι δύσιορμχ-
ππη καί σκληρή} μιά φορά, μίσ
είναι ή γλώσσα μας καί συνεν-
νοούμ dotc .
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ
μάς εστειλε ένα περίεργο έρωτητ
ματτολόγίο μέ την παράκληση ν'
«X|jyOMKiC0>
άτταντήσουμε εύ θ φ σ ώ ς κ τ.λ. Θέ­
μα τού έρωοηματολογ!ου: «Οί
2 1 , οι καθιερωμένοι γσνικώτερα,
καί σ» θέσεις της Γενεάς τού Μ&-
ταπτολέμου». Οί τέσσερεις έρο*
τησεις που άκσλουθούν, στόχο έ-
χουν την « Ό μ ά δ α τών 1 2 ». 9Α*
π ό τις έρωτησεις βγαίνει το συμ­
πέρασμα πώ ς Λ... ’Αρχισυνταξία
(τί χαριτωμένο! ! !) όπως υπο­
γράφει, βρίσκεται άέ έχθατγτα μέ
την όμάδα τών « 12 ». Καλεΐ λοι­
πόν κι* έμάς ν’ άπακπήισουμβ καΐί
μάλιστα νά κ α τα γγείλ α μ ε όνρμα-
otiikoc τις έκ(δηλώσεις τους. Μά
κ. ’Αίρ.χισυ/ταξίαι, φαίνεται πώ ς
πολύ υπολόγισες στην άφέλειά
,μας ή σέ τυχόν... έμπάθεια. ‘Ό ­
μως όπως άίπέδεί'ξε ή δική μας
καταγγελία μέ την βράβευση- ά-
νυποορκτων ταξιδιωτικών έντυττώ-
σεων — που έττί ένα) μήνα έκανε
μαλλία κουβάρια τον ήμερήσιο τύ­
πο— δον είμαστε καθόλου, μά
καβάλου άφελέϊς. Θεμελιώσαμε
μια καταγγελία τόσο στέρεοι που
ή ’Επιτροπή άπονομής τών Κρα­
τικών Βραβείων καί οί τπερί αύ-
τήν δεν κζίτάφερσ)/ νά τήν άναιρέ-
σουν. Ό τ α ν τυπώναμε έκείνη την
καταγγελία ξέραμε πώ ς είμαστε
οί μικροί Δαυίδ. Σ^τό τέλος οί υ ­
πεύθυνοι ακόυσαν τήν τίμ ια φω­
νή μας. Στην περίπτω ση όμως
τών « 1 2)> τί νά πούμε; 01 κύ­
ριοι ο.ύτοί συνέπηξαν όμάδα, δ ι­
καίωμά τους. ΟΙ κύριοι αυτοί
διαθέτου/ χρήματά τους ή δια­
χειρίζονται έταιρειών καί προσώ­
πων (δχι κρατικά) — πού παρά
h-ά καταγγελλόμενα άπό τούς δ ια ­
φόρους... ’Αρχισυνταξίες τούς έμ^
πιστεύονται! άκόμιη — όπως τούς
 ^XpCXV)lt)OOQ>
xSepcKxet^ διηλ. βραβεύουν βιιδλία, ό­
πω ς θά εΐχοίν ικιάθε δικαίωμα νά
τ ά μοιράσουν σέ φιλόπτωχα top-
με?α. Που λοιπόν το σκάνδαλο;
Καί ή όμάδα; που έχίδίδιει τήν
^Ενδ*:οοώρα», &ν είχε χρήμοφτα
•caii τα μέλη της δεν ήταρ υπο­
χρεωμένα via μσχθοάν γ ιά τδ ψω­
μί, πιθανώς — έτσι· γ ιά κέφι. να
ττοΰμε— νά προκπ%>υσοΓε βιροδεΐα
wool τότε θά γελούσε κσίί το π*αρ-
δαλδ κατσίκι, με τα καμώματα
των πνευματικών άνθρωπίων. " Ι­
σως Modi νά μάς ττιοίοπει, καμμ.ιά'
τέτοια παλοοβωμάρα στο μέλλ:ν,
μά τδ βραΐδεΐο μας θά προορίζε­
τα ι μόνο γι& έργα τής... «σε-
,μνής» — κατά πώ ς την άπακα-
λοΟν— έπαρχίας. Λοιπόν, κ. 3Α ρ
χισυνταξία, ξέρεις τώρα του το­
ποθετούμε τδ ζήτημα. Φυσικά
κοΓι τδ φτηνήναμε, για τί ποτέ θέν
είχε θέσει, στή συνείδησή μας.
ΊΞσέ^α όμως τι σέ καίει μέ τους
««12 )?; Γιαιτι τόση, σημασία σε
μίαν ιδιωτική υπόθεση; Μήπως
γ ιά κάθαρση; Και το ρωτούμε
αάτό, γιατί μαζί μέ το ερωτημα­
τολόγιο μας ταχυδρομήσατε καί
απόκομμα τής εφημερίδας σας
που άναφέρεται· στά λογοτεχνικά
νέα της εβδομάδας καί σχολιά­
ζει σ π ? αρχή μέχρι τέλους (σει­
ρές 5 0 6 ! ! ! ) , τα καμώμσττα ήώ|ν
« 12 » απέναντι στο μή βραδευθέν
βυβλίο Ρόνου του ’Αποστολίδη.
ΤΙ νά γίνει/ ίο. Άρχισυντοοξία; Ί -
διωτιΐκή υπόθεση το άλαν ζήτημα
καί άρκετά διασκ-εδσίστιικδ μάλι­
στα . *Ό!λα μπορείτε νά τ 3 άρυημ
Οήτε στους « 12 », μά τδ χιούμορ
το υ ς 6χ)ι... Ξέρουν αύτοί νά μπε-
γλιρίζουν: Θαυμάσιο, έξοχο, dpir
313
στούργημσ κ.τνλ., άλλα βραδεία
γΐ/όκ, Γι* αώΉδ λοιπόν ή μεγάλη
σας έρευνα; Πολύ πιθανό. ""Ομως
έμεις, νηφάλιοι καί άμέτταχβι· τφ ο ς
τέτοιου ξίδαυς φιλοδοξίες, συσταί­
νουμε — παραλλαγμένο κατά τδ
•κέφι μας— έκεΐνο τδ σοφώτατο:
«ΐΒασίλη· κάτσε φρόνηιμα νά γλ*εΐς
νοικοκύρης, νά: πάρεις καί πα ρ ά ­
στημα, βοαδεΐοο κΓ άνεμΟδοΟρες,..».
ΚΑΛΟΣΥΝΗ ΤΟΥΣ ΤΩΝ
«φεσπρωτ ιικών Νέων» νά Ράς θυ­
μούνται πότε— πότε. Βεδαια μέ
τρόπο ύπουλο π ά σ α , ένω έμε?ς
τούς πραχα’λ έσσμε νά μ ά ς τ α
π;υ νε π:δ άνοι,χτά. *Ιδίως θαυ­
μάσαμε τήν έμδρίθειά τους περί
τους τίτλους τής «Ε'ΝΑΟΧΠ-
ΡΑΣ». Μάς θύμισε μιά έπαρχιώ-
τισσα μέ άσπρο τσεΐμπέρο που
στεκόταν χάσκοντας μπροστά
στ|:0 Ασμτφόπουλου κΓ άγωνί·
ζονταν νά διαδάσει τήν έ π ιγ ρ α ­
φή : Α καί A, ΛΑ... Πάντως άδιι-
διΐκοΟν τή νοημοσύνη των ή πειρ ο­
τών λογιών, δτατ/ τους συγ-κρί-
<v)oum μέ... έξωτιικκτύς μάο— ιμάο.
Γράφουν: «Σέ ήπειρώτες λογίους
απευθύνονται κι* όχι. σέ εξωτικούς
,μάο— μάο». Δηλαδή; Θά πρέπει
νά τ ά όπλουστεύσουμε πολύ, μιά
κι3 d ήπειρώτες λόγιοι, δεν έχουν
μήτε τώμ μάο— ιμάο την νοημο­
σύνη; Τί σύγχυση, τέλος πάντων,
μπί:ιρουν νά πιροκσλέσουν τ ά ά -
γοτπτηιτά «θεσπρωτίικά Νέα» μέ
τδ νά μή ξεκαθαρίζουν τ ά π|ράμ
γμ α τα ! Τόσο πού μερικοί φίλοι
τους, έν πα ιδεία γηράσαΛττες,
μπορεΤ νά πάθουν άποατληιξία, δ-
U ι « —- · · ■ .— rrrt.i! a riftfn ra n rrM s ■
~ ~ r~

%ioV τ^ΛΡοψσρηθούν τον πάράλλη- σκαμμένη, πόσός . θόρυβος 9ημμ*

λιαμδ... ΓλωσσοδέΥηίς λοιπόν; σύργήθηκε γύρω Από παρόμοια
καλά το εΐχσμε έπΐισηιμΑνει*. Πώς ^ ζητήματα Από τή «Ρομέηκιη Πλό-
‘φαίνεται πώς οΐ συντάκϊτες τ^υς σ » του δικού μας Βηλαιοα, ώς
S&v Ακονίσουν σκέψη κΓ εύαιισθηΓ τή δίκη τών τόνων, όπως όνρμά,
σ ία σέ υπεύθυνα κεί.μενα.. δεν Α - στηκιε- ή διένεξη γύρω Απ’ την
«κ>ύμπηΐσον τ* σστί τους στην γνωστή ορθογραφική Αττλ:ποίηση
καρδιά του σήμερον δέν έκοψαν του ΚΘ. Κακριβή! Συνέβαίκνε
τό δάχτάλό τους στο φλογισμένο μως παλιότερα ή Αντίδραση να
μέταλλο τοΟ καιρού μας! "Αν τδ εΤ;σι ισχυρής έπειδή1 ή μεταρρύ*
εΤχαν κάνει, Τσως κότη νά κατα­
θμιση καταντούσε τελοκά πρακιλη*
λάβαιναν, κάπως θα προβλημσ-
τιική γ ια τό αϊσθημοί τού κοιν:ΰ.
τίζα.ταν και — τό δυσκαλώτερο—
• Λαός μέ «συντηρφτιικές» Αρετές
Τσως κάτι, νά ψέλλιζαν Τότε
καθώς είμαστε, Αντιδρούμε πρός
θα αισθάνονταν, και} τδ πικρό πε­
τις Ακραίες λύσεις, ένώ Αποδεχό»
ριεχόμενο τής σύγγροτ,ης ποίη­
σης. μαστέ τις Αλλαγές βαθμιαίοι καί
μέ σύνεση. Μόνον πού τό ζήτη}»
μια, έστω μέ μία κλκμακωτή τα*
κπΊ'κή, έπρεπε ν ΑνΓτιιμάπωτπτσθεΐ
ΤΟ «ΒΗΜΑ» ΑΝΑΓΓΕΙΛΕ Από σοβαρούς καί ύπεύθυνους όρ
«αί έφήρμοσε αύτές τΙς μέρεις
γονυσμούς^ ιδίως Απ' τήν *Αικα*
,μ*ά τυπογραφική μεταρρύθμιση,
δημ-ία. Καί νά πού τό «Βήμα»
ττ:ύ Αποβλέπει σέ μια Απιλσποίη-
πρόλαβε κι’ έγινε διφμτχνέαις
ση τής όρθογραφίας μοίς. Κσρταρ-
μιας κ:ινής πι,& πίστης, γύρω Am*’
ycT τις βαρείες και τις ύττογε-
τδ θέμα. Βήμα σηυειωτδν θά πεί­
Υΐραίμμέ.ΐες Από δω καί μπρος στφ
τε. Γιά τούςείδηκ^ύς δμως (γλω σ
κείμενα που δημοσιεύει. Τόσο το
σοδόγους. συγγραφείς τυπογρά-
σκεττπαοό πού συνοδεύει την Α­
πόφαση δσο κα] ή πρωτοβουλία φους) ή όαΓλαττοίτιση ττσιίμνει· τις
άΧηθι.νές δισσ'τάϋειις της. Και γιά
είναι Αξιοπρόσεκτα*. Σεβασμός
τή συνεί&γτη τοΟ κοινού λογά.
π ρ ό ς την πσράβχτη ναί, άλλ' δ-
Χι πρός τό γράμμα πού πρό πολ- ριάζετοΗ σ ά μ«ά άψετηρία ττοίτ
λού νεκρώθηκε. Καί πόση σύγ. άρχικτε μέ φρ0Μτ|ση καί μιτηορέΕ
χ ισ η Ανυστερόβουλη ή ήσ- νά συνεχίσει μέ ττερκτσότερα.
 V
Ή ιστορία της Δωδώνης.
ΤόΟ κ. ΣΩΤ. ΔΑΚΑΡΗ

ΣΤΗ ΓΡΑΦΙΚΗ ΚΟΙΛΑΔΑ ΤΗΣ ΔΩΔΩΝΗΣ( ΠΟΥ την περίΗ

-κλιείΐναυ; π γυμνή βουνοσειρά του cAiy‘. Νικολάου — Μ::ίνωλιασσας κα*
προς τά δ υ τ ικ ά ό αύσπηρός καΓι ρίικινός όγκος του Τ α μ ά χ ο υ <μέ
τι·ς δίδυμες κορυφές του (ύψος1 1816 κοοι 1972 μ.)^ άναπτυχθηικε σ έ
πανάρχσιιους χρόνους .μια; άττ’ τΙς ττιιό σεβάσμ-,ιες έλληνί'κιές λατρεΐσς.
•Ολόκληρη' την περιοχή έκάλυπ^τιε δάσος δρυών. Στους νότιους πρ οπα­
ίε ς τού χαμηλού βραχίονα, που άττοσπάπαι άττό τή; άνοηολκκή βου­
νοσειρά κιαΐ τέμν£);ι την κοιλάδα σέ δυο τμήμοπορ έρρεε ή Νά ϊ α πιγ
γή, αναγκαία σε κάθε' συ/οιικισμό. "Εδώ έγ κ<χταστάθηικ ε ή πρώτη λο&-
τρ ^ ισ .
. Τό είδος αυτό των δρυών (ή άρχαία φηγός) ? το χαρακτηριστικό
δέντρο τών Ήπειρωτιικώ/ δρυμών, μέ τους γλυκερούς καρπούς, άττο-
τελούσε γ .ά τούς πρώτους κτη/οτρόφους κα^έίκους τής Η πείρου μια
πρώτη, ανάγκη.. 'Ότιαν οιί πρώτοι, Ελληνες εφτασού/ άπο το Βρρ-
,ρά στη Δωδώνη (2.000 π.Χ. περίπου), έφεραν μοζί τω / και λατρευ-
πιικιες ιδέες, συνδεόμενες μέ το ευεργετικό οeuro δέντρο. Πιθανώς βρή­
καν όδώ μ:ά παλαίιότ-ερη λοπρείά της !Γής? τής Προελληνιικής Θεάς Φυ-
σεως, σ τα πόδια του Τομάρευ μέ το Προελληνικό όνομα. Μ’ αυτή
την Προελληι/ιική θεότητοι συνδέονται μ&ρ·'Κα σύμβολα^ που δΐΌστηρηθι>-
κολ/ ώς τό τέλος στη λατρεία τής Δωδώνης: ‘Ο Τ α ύ ρ ο ς, τό ιερό
ζώο τής θυσίας οπή Μεγάλη. Θεά, ό δ ι π λ ό ς Πέλεκυς — το
όργανο τής θυσίας— καί c4 Π ε ρ ι σ τ ε ρ έ ς , που συμβόλιζαν τήν
έττιφάνεια τής Θεάς. ‘Ο Η ρόδοτος μάς πληροφορεί δτι άκόμα καί
στον 5 π X. αιώνα δ:·ΕΤη.ρεΐτο ζ ρ ν ^ ή ή παράδοση γ ια το Περιστςρι.,
πού ήρθε ά π ’ τη; Αίγυπτο καί ώρισε τή λατρεία στη θέση της Ιε ρ ή ς
Δ ρυός .
Μογάλη Θεά καί *Ι ερή Βαλανιδιά λατρεύτηκαν μαζί σττη 2 π.Χ.
χιλιετηρίδά ώς που τον 13 π.Χ. αί. έφτασε εδώ .μέ τους πρώτους
Μυκιηναίους άποίκους η λατρεία ταυ Δ ι ο ς . Η προκάτσχος θεοτης
2γ„νε ή θεία σύζυγος, ή Δ ι ώ ν η , ^ περιστέρι., ό ταύρος, ό δπτλεύς
ττέλεκιυς σύμβολά rev, η Βαλανιδιά επ ίγεια κατοικία ταυ. Ή θεία
παρουσία του εκδηλώνεται, στο ’μαντικό ψίθυρο των ψύλλος στους μαν­
τικούς κρωγ,μούς καί τό ττέτργμα των άγριοττεοιστεριών, πού ψώλκ».
ζ(Λΐ στο ψύλλωιμά tcu, ’Αϊτό τόν ψίθυρο των ψύλλων κο-ϊ άττό τό π έ τ α ­
γ μ α τών περιστεριών οί περίφημοι Σ ε λ λ ο ί άποκάλσπταν στούς
θνητούς τα μέλλοντα.
Γύρω άπτό την ‘Ιερή Δρύ, την κσίτσικία τοΟ θείου ζεύγους, σειρά
άττό χάλκινους τρίποδες 8ψροοζε και προστάτευε την Ιερότητα τοΰ χώ­
3(18 — «Ζωή τής Τέχνης»

ρου. Σέ γοτανιικιές καίλιύβες) ττΐλάγΐ'αζσ1ν κχττκχγήςι <>ΐ ά ν ι π τ τ ο τ τ ο δ ε ς

Σ λ ο i , yicc νάχουν ά μ εσ η έπτούφη με τις μυστ)ηιριισ(κες δυνάμεις
-ίΠς Γης.
Ή Αρχέγονη σιττή μορφή της λατρείας, πού την περιγράφει 6
* Ο μ η * Ρ ° ς στήν ’ Ιλιάδαι, διατηρήθηκε ώς το 400 π Χ . περίπου, ό ­
τα ν ή Δωδώνη ττεριήλθε στους Μ ο ι λ ο σ σ ο ύ ς , ττου κατεΐχσν την
Κεντρική και ’Ανοσολική περιοχή τής Η πείρου. Τή νέα κατασταοη·
μοζρτυρ:υ/ ό πρώ τος ταπεινός ναός του Διός και ό 'ΓΤΡ0 συτου λίθι­
νος περίβολος, που προστάτευε το ιερό δέντρο τών τριπόδων.
Έ ν α αίώνα Αρηφτερά ό μεγάλος Μολοσσός ήγεμών, ό Π υ ρ ρ ο ς
(2 9 7 — 272 π .Χ .), έξωράϊσε τό Μβρό, χτίζοντας στην κορυφή του λό­
φου την Ακρόπολη», £ α ναό τής Διώνης κι* εναι άλλο του Ήρακλιη. Ή
κατοιικία του Θεού, ή Δρυς, περικλειστιηκε τώρα μΐέ ιωνικές στοές. Σ ’
αυτό τό Ι ε ρ ό ά,έθεσε 6 Πυρρος τϊς Μακεδονικές Ασπίδες, λάφυρα τής
νίκης τ :υ (174 π.Χ .). Στην έποχη του έπίσης Ανάγεται και τό μ εγα­
λοπρεπές θέατρο, μέ 63 σειρές καθισμάτων, τρία διαζωμιατα wort χω-
ρητικότητα 18.000 θεατών.
Μέ τή / είσβ:λή txV Αίτωλών (219 π.Χ .) τό Ιε ρ ό κατεστ,ράφη,
άλλα σέ λίγο άνοικοδαμήθη καί προστέθησσν δυο καινούργιοι ναοί.
Ή Ρωμαϊκή καττόοκτηση (167 π.Χ .) μέ τήν καταστροφή του Ι ε ­
ρού σημειώ χι τήν Αρχή της παρακμής t c u . Σ τα χρόνια δμως τ ο ύ Αύ­
γουστου ξαναρχίζει νέα περίοδος Ακμής. Τό θέατρο μεταβάλλεται, σέ
αρένα γ ια τις προσφιλείς θηριομαχίες. Έ ν α ς υψηλός τοίχος (2 ,7 0
μ.) σέ σχήμα έλλειπτικό υψώθηκε γύρω— γύρω άπό τήν όρχήστρσ,
γ ια να τηρ:<ττατεύει τ :ύ ς θεατάς άπό τά θηρία, πού άπεκοψε πέιντε
σ ε ρ έ ς καθ.σμάτηων τού κοίλου καί τήν πρόσοψη τής Αρχαίας σκηινιης
σειρές καθ σμόττων. 'Ανάμεσα Αττ* τή·4 έμπρόσθια πλευρά του κοίλου καί
τήν πρόσοψη τής Αρχαίας σκή/ής καί τής Αρένας στα Αντίστοιχα τρίγωνα
τtzi) σχηματίζονταν μετοθυ ούτώ> τών χώρων, φυλάσσονταν τά ά γρ ια ζώα
Υ*.ά τις παρειστάσεΐ'ς, που έμπαιναν ατή.· κονίστρα Από τά δυο Ανοίγματα,
9Από τά κόχικαλα, που βρέθηκαν τις Ανασκαφές, φαίνεσαι δτι< προτιιμου-
σον γ ιά τους ά γω .ες Αγριόχοιρους και ταύρους, που συνδ3-νταΐ''μέ τη
λατρεία τής Δωδώνης.
Τό Ιε ρ ό έπέζησε ώς τόν 4 μ.Χ. αιώνα. Μέ τήν έπικράτΥΜ του
Χριστιανισμού έσβυσε ή Αρχαία λατρεία. ’Από τά έρείπια τών κγπ>-
ρίων κτίστηκαν μεττ^ζό τού 4 ηατ] 6 μ.Χ. α Ι$/ος δύο Χριστιανικές.
Βασιλικές. ’Αλλά οΐ συνεχείς βαρβαρικές έπιδροιμές έπεφεραν τήν 6pir-
στική έγκοττάλεψη του Περού τό 550 μι.Χ, περίπου.
’Α πό τότε οΐ χείμαρροι τού Τρμάρου άρχισαν νά έπισωρευουν
χώματα στο Ιε ρ ό , ώσπου όλα σκεπάστηκαν καί λησμονήθηκαν. Περί
τό τέλος του 19 μ.Χ. αιώνος πρώτος ό Καροπανος ένέσκαψε τό *Ιε­
ρό, γ ιά ·νά συνεχίσηι Αργότερα τις Ανασκαφές ό καθηγητης Δ. Ευαγ-
γελίδης καί ό όποφαινόιμελ^ς.
«Ζωή τής Τ έχ ν η ς»
— 31> *

Κοσμά Πολίτη : « Η Κορομηλιά»

Τ ού Κ ΙΜ Ω Η Α ΤΖΑΑΛΑ

t t μια έττοχή όπως ή σημερινή, έΠοχη βαθύτατα τραγική, 6ncu 6

τΐρΌμακραϊπημέυος άνθρωπός της, Υ<ά να έπιιζήσει·, βιάστηκε ν’ άττορρί-
ψεΐ| σαίν άχρηστο ή μάλλον έτπικίνδυνο βάρος, δ,τι άλλοτε ωραΐζε woi
έξοονθρώιτιιζε την ζωή. τ ο υ και τή'ς εδιΜε νόημα καί βάθος καί άξια, έ -
ττοχη πικρή καί 'σκληρή, δ π ο ς ή έρήμσς, ή έπαφή μέ τάν Κοσμά Πο­
λίτη, άπτίοκιτά ιμιά ιδιαίτερη σηιμοΐσία καί άμορφιά!
’ Είναι γνωστό, άτι. ό Κασμάς (Πολίτης ζεϊ καί κινείται σ το θελ­
κτικό, ιδιότυπο κλίμα τής μόνης ίσω ς, όμορφης niqpioScu τή ς άιθρώ-
•πιιινης ζωής, της έφηβείας. Τής έποχής πού τα πρά γμ α τα, τ ά γεγο-
νότα Οι ά ’θρωττοι 6έν έχουν δοκιμάσει την α π οτρ όπα ια Φρίκη, τή ς ά-
ν.οπό'μευκττης 'τριβής, έχίουν δλη τή βαθύτατη, τήν άλησμόνη-tn γοητεία
«,τοΰ άγνωστου» καί τήν όςιορφιά τή ς πσρθενικάτηιτ,σς.
Μά καί δτα(ν ό συγγραφέας ξεφεύγει· ά πό τ ά δρια τή ς μαγικής
αύτής ήλιικιίας «αί ύττεισέρχ^αΐ στην μεγαλύτερη περιοχή της^ άνθρώ-
-π-ίΜη,ς ιστορίας, «κόβανε?;, την κληρονομιά, ττού 'τού κληροδότησε ή
θητεία Του, Μένοντας συνήθως, σ τις θελκτικές λεπτομερείς, τω ν γεγα -
νότων, σε ατι συνθέτει, τήν ποίηση καί την έξιδανίκευση (την αισθη­
τικ ή )’ τής ζωής, όπλοττοτώντας τήν δραματιικάτητά τη ς, ^δημιουργεί δ-
να άν άλογο κλίμα, δττου ό ,άνο}γ,νώστης τον παρακολουθεί, γοητευμένος
καί ευχαριστημένος. . .
* **
** * **
*

Ή «ιΚορομηλιά» εΐναι, τό πρωτιό κ,αί μεγαλύτερο διήγημα τού βι­

βλίου αύτού. Κιαί ιτό καλλίτερο. "Ισω ς το καλλίτερο, άπ’ ότι έγροψε
ό Κοσμάς Πολίτης.
Ο ΐ δυο μικροί της ήρωες, είναι άττιό τις αύθενηιικώτερες μορφές
τού συγγραφέα. Μια υποσυνείδητη ελξις, ένας παιδικός έρωτας, σκε­
πασμένος άΠό τά πέπλ,α τής άγνοιας, εΐναι, ή βάσις τού Αφηγήματος.
Ή «Κ'ορομ#ΐ(ά» έ^ει, καί το προσόν τού συγκεκριμένου, σαφούς μύ­
θου. Ή παρέμβαση τού τρίτου,τού κτηνώδη βιαστή, δίνει την^ΤΡΟΤΥΐΓ
κότηιΤα, τήν τόνο τή ς τροτγωδίας, στην συγκινητική ιστορία τής π α ι­
δούλας πού ή θυσία της, εΐναι· ή συμβολική θυσία τής Αγνότητας, στό
βωμό τής χυδαιότητας Μαι της κτηνωδίαις.
Τ ά άλλα διηγήματα, εΐχαΐν ξαναδεΐ τό φως τής δημοσιότητας.
Ξοϋίασυναντά κανείς τις θελικΠίικε^ φιγούρες, την περιγραφή τήν ^ ιό -
«ήητη, αισθάνεται την μυστηριακή παρουσία της σελήνης—-woO τόσο
 32 0 «Ζωή ^ής Τ«έχΜ?κ»

συναρπάζω το ο^ηγραφέα. Καί σιγά— σιγά, ή σΛλίτρθττ^ 6^ιτ«ορός

κόμπτος τη5 ζωής/ άΛλύβτσι, στη χάρ. Μ άγνότηττοι της άΙνα-
γνώσης. ' % , ,
Οί κατοχικές Ιστορίες τού σν/Μραφέα, ξεφεύγουν άπο no γνω|?ί-
μ»3 κλίμα τ:υ . Ή δραματτικότητοο, ή σνχ/αρτταστιικιη ύφη τής περιόδου
θύτης, είναι, φανερό, δτι· έντυττωΐασε, οτιι έίτπβδρασε ενπονα σταν^ Κοσμά
Πολίτη καί ύ6; άνάγκασε να διεισδύσει, βαθύτερα στην σκοτεινή άδυσ-
σο τής ά,θρωπίνης ψυχής κισί τάν έφερε κο,\& σέ Ενδιαφέροντα. που,
ττρίν άττό την περίοδο σύτή, htO ήταν άδιόψορα, Ανυποψίαστα. . .
* Jt J*

Δεν έχει ό Κοσμάς Πολίτης, η ίσως δε/ Επιδιώκει, τήν πλούσια

άφηΥΊ μΟιΤίκάτηΤα άλλων νβ:«λλήνων σνγγιροΐφέων, δπως του Καραίγά-
τση, τού ΚσστοΜ&κη φέρ’ εΐττεΐν. Δέν είναι, μέ μια λέξη «τταΐραιμυ-
•θάς>. Ξενιικά βέβαια, άπό την προσωπική του Εμπειρία) άπδ τον
δικό τσυ κύκλο ζωής. Μά φτάνει σέ τόσο γαητελικές Επιτεύξεις, έφερε
κάτι τόσο έντονα κάι αυθεντικά καινούργιο στην πατρίδα μας καΐι
στην τέχνη της, τόσο βοθύτοίτο ποιητικό, πού — Επανέρχομαι σέ άτι
είπα στη; άρχη— ή άνάγνωσή του, στήν σημερινή ζωή, να είναι πηγή
Εξαγνισμού κοίι αιτία Φυγής, σ' ένα γαλάζιο, φανταστικό μέ ώστόσΡ
• Αδρότατο πραγματικό, κόσμ ο. . .

Θά ήτ«ν παράλειψη, έάν δέν υπογράμμιζα την Εξαίσια Εμφάνιση

τού βι6λί:υ, πού είναι θετκκη συμβολή οπήν ά/άτττυξη τής μορφής
τού βιβλίου καί τής βιβλιοδεσίας—τομεύς άπου στήγ Εύρώπη έχουν
;-κάμει θαύμοτα.

Τ', - .Λ?