RPH REVIEWER

Yunit 1 : INTRODUKSYON SA PAG-AARAL NG KASAYSAYAN

I.

• Ang pag-aaral sa nakalipas na panahon KASAYSAYAN O HISTORY

• Source sa pagaaral ng kasaysayan BATIS

• Mga tao o maaari ring mga bagay na mismong naging saksi habang nagaganap ang

isang mahalagang pangyayari PRIMARYANG BATIS

a. TALAARAWAN – tinatawag din itong diary o journal

b. AWTOBIOGRAPIYA- tinatawag din itong talambuhay na isinulat ng may-akda

na pumapatungkol sa kanyang sarili.

c. LIHAM – ito ay ang mga sulat ng may-akda na naglalaman ng mensahe.

d. DIYARYO/PAHAYAGAN- isang dokumento na inilathala at inilimbag

kaalinsabay ng mga isyung panlipunan na tinatalakay sa mismong pahayagan.

e. MEMOIR – isa itong uri ng primaryang batis na naglalarawan ng mga pangyayari

habang bumabanggit ng kanyang sariling kuro-kuro ang may-akda.

f. MGA ULAT – Kadalasang mga opisyal na dokumento ang mga ulat na

nanggaling sa isang grupo ng tao na naglalayong maghatid ng impormasyon ukol sa

isang partikular na kaganapan.

g. MGA TALUMPATI – isa ring uri ng primaryang batis ang mga talumpati.

h. OPISYAL NA MGA DOKUMENTO – bahagi ng gampanin ng pamahalaan ang

maglathala ng mga opisyal na dokumento na naglalaman ng mga mahahalagang

kalatas, anunsyo o mandato.

 II.

MGA KASUNDUAN

1. MGA KASUNDUAN – kinokonsidera ring primaryang batis ang mga kasunduan

na nilagdaan ng mga pinuno ng pamahalaan o ng mga samahan.

A. ARTIPAKTO – ito ay tinatawag ding liktao na halaw sa aklat ni Prop. Zeus

Salazar na nalathala noong 2004.

B. RELIKYA – ito ay mga labi ng mga bagay na may buhay gaya ng tao, hayop,

halaman at iba pa.

C. KASAYSAYANG ORAL – Halimbawa ng mga ito ay ang Biag ni Lam-ang, isang

Ilokanong epiko na binigyang bikas ni Pedro Bukaneg.

D. LARAWAN AT DIBUHO – Ang mga ito ay nagsisilbing primaryang batis. Ito ay

bunga ng mga likha ng tao sa pamamagitan ng dunong at teknolohiya.

III.

SEKUNDARYANG BATIS – halimbawa ng sekundaryanng batis ang mga brochure,

magazine, gayundin ang mga nailathalang artikulo sa internet.

KRITISISMO – ay isang paraan ng disiplinado, sistematikong pag-aaral ng isang

pasulat o pasalitang diskurso

KRITIKANG PANLABAS - ito ang katunayan at kapanalinagan ay may kinalaman sa

pagkilala kung tunay o di-tunay ang batis.

KRITIKANG PANLOOB - Malalim na pagsusuri ng dokumento

IV

REPOSITORYO NG MGA SANGGUNIANG BATIS

1. PAMBANSANG MUSEO NG PILIPINAS (National Museum of the Philippines) –

matatagpuan sa Lungsod ng Maynila at dating gusaling lehislatibo ng pamahalaang

Komonwelt.

2. PAMBANSANG SINUPAN (National Archives of the Philippines) – Nakalagak

dito ang mga opisyal na dokumento gaya ng mga dokumento noong panahon ng

Kastila.

3. INTRAMUROS ADMINISTRATION – isang ahensya na nasa ilalim ng

Tanggapan ng Pangulo ng Republika ng Pilipinas.

4. MGA MUSEO AT AKLATANG LOKAL – karaniwan na may mga aklatan at

museo ang mga lalawigan at bayan sa Pilipinas.

5. GUSALI NG NATIONAL HISTORICAL COMMISSION OF The PHILIPPINES –

kinalalagakan ng mga mahahalagang pahayagan, peryodiko at mga aklat na mga

mapagkakatiwalaang manunulat ng kasaysayan ng Pilipinas.

6. PAMBANSANG AKLATAN NG PILIPINAS (National Library of the Philippines)

tahanan ng mga mahahalagang aklat, dokumento, artikulo, pahayagan at peryodiko

kagaya ng mga orihinal na kopya ng mga nobela ni Rizal na Noli Me Tangere at El

Filibusterismo.

7. PAMBANSANG DAMBANA- ang mga dambana ay lugar kung saan nakahimlay ang

mga labi ng mga kinikilalang bayani ng bayan.

YUNIT 2 ARALIN 1 : PAGSUSURI NG KONTEKSTO NG MGA PILING

PRIMARYANG BATIS

A. IKALABING-ANIM NA SIGLO - ang mga Europeo ng mga pampalasang sangkap,

rekado at iba pang mga kalakal mula sa Asya.

B. 1493 ang Santo Papa na si Alexander VI - ay namagitan sa tunggalian ng

dalawang bansang ito (papal bull).

C. INTER CAETERA – kung saan layon nito na hahatiin ang daigdig sa dalawa – ang

kanluran at silangan. Lahat ng mga bagong lupaing matutuklasan na nasa silangan.

D. CAPE VERDE – mapupunta sa pamumuno ng Portugal at lahat naman ng nasa

kanluran ay sa Espanya.

E. ESPANYA – nagkaroon ng malawakang kontrol sa kontinente ng Amerika hanggang

sa Karagatang Pasipiko.

F. FERDINAND MAGELLAN – isang Portuges, ay isang bihasang manlalayag sa ilalim

ng imperyo ng Portugal.

G. CARLOS 1 – Pinaniwalaan siya at pinondohan ang kanyang paglalakbay ng hari

TUNGKOL SA MAY-AKDA: ANTONIO PIGAFETTA

A. ANTONIO PIGAFETTA – 1490 sa Vicenza, Venice, Italy. Siya ay nag-aral ng

astronomiya, heograpiya, kartograpiya

B. ANTONIO PIGAFETTA – tagapagtala at nailista bilang isa sa mga sobresalientes o

mga taong nagmula sa mga prominenteng pamilya.

YUNIT 2 ARALIN 2: RELACIÓN DE LAS COSTUMBRES DE LOS

TAGALOS NI PADRE JUAN DE PLASENCIA

Tungkol sa May Akda: PADRE JUAN DE PLASENCIA

A. FRAY JUAN DE PLASENCIA - miyembro ng samahang Pransiskano at isa sa mga

naunang misyoneryong ipinadala sa Pilipinas noong 1578.

B. BAYAN NG QUEZON, RIZAL, LAGUNA AT BULACAN – lugar kung saan sya na

destino.

C. PADRE JUAN DE PLASENCIA – Isa siya sa mga naunang nagsaayos ng mga

pueblo.

D. RELACION DE LAS COSTUMBRES DE LOS TAGALOS (CUSTOMS OF THE

TAGALOGS) – aklat na may akda

YUNIT 2 ARALIN 3 : KARTILYA NG KATIPUNAN NI EMILIO JACINTO

A. JOSE RIZAL – pinuno ng La Liga Filipina

B. ANDRES BONIFACIO – ang nagtatag ng Kataastaasan Kagalanggalangang na

Katipunan ( KKK )

C. EMILIO JACINTO - kilala bilang U ak ng Ka ip nan a ipinanganak a Tondo, Maynila

noong ika-15 ng Disyembre 1875.

D. COLEGIO DE SAN JUAN DE LETRAN – kung saan sya pinag-aral ng kanyan ina

( paki ss nga kung binabasa nyo talaga mickay and kate )

E. PINGKIAN AT DIMAS-ILAW – sya rin ay may sagisag na panulat

YUNIT 2 ARALIN 4 : “ACTA DE LA PROCLAMACION DE LA

INDEPENCIA IñDEL FUEBLO FILIPINO”

A. AMBROSIO RIANZARES BAUTISTA - Isang abogado at kabilang sa gabinete ni

Emilio Aguinaldo

B. AMBROSIO RIANZARES BAUTISTA – Siya ang tumayong tagapayo ni Aguinaldo

pagdating sa aspeto ng pakikidigma noong panahon ng pagtatapos ng pananakop ng

mga Kastila sa Pilipinas.

C. EMILIO AGUINALDO – sumulat ng Deklarasyon ng Kalayaan.