Panggitnang Talakayan (

Guro: G. Richard Abordo Panes )

Mga Mahahalagang Salita na Dapat Idalumat sa Isip:

 Ponema- Pinakamaliit na yunit ng tunog ng isang wika na nakapagpapaiba ng kahulugan

 Morpema- Pinakamaliit na yunit ng salita na nagtataglay ng kahulugan
 Sintaks/Sintaksis ( Pala-ugnayan )- Ang pag-aaral ng pagbubuo ng mga pangungusap o
sentens ang tinatawag na sintaks.
 Semantika- Isang masusing pag-aaral ng mga salita upang malaman ng lubusan ang
kahulugan nito gayundin ang paggamit nito sa pangungusap.
 Balarila ( Grammar )- ang pag-aaral hinggil sa isang wika na kinabibilangan ng mga
sumusunod: ng morpolohiya o pagsusuri sa pakakabalangkas ng mga salita (morpolohiya); ng
sintaks (syntax) o pagsasaayos upang ang mga salita ay maging makabuluhang mga
pangungusap; ng ponolohiya o wastong pagbigkas; ng semantika o kahulugan ng mga salita at
parirala; at ng etimolohiya o ugat o palaugatan ng mga salita. Tumutukoy din ang balarila sa
pagsulat o pananalitang inihahambing sa wastong paggamit (ayon sa balarila). Ito rin ang
kaalaman hinggil sa mga salita, parirala, sugnay at mga pangungusap na nagtuturo ng wastong
kabalangkasan, palakahuluganan, palabigkasan, at palaugatan ng mga salita. Kung minsan,
tumukoy din ang salita sa mga aklat na pambalarila, na nagiging batayang simulain, pamatagan o
saligan ng mga kaalaman. Tinatawag din itong gramatika o palatuntunan ng isang wika.
 Retorika- isang uri ng sining na naipapakita sa pamamagitan ng pagsulat o pasalita. Ito ay
mahalagang karunungan o kaalaman sa pagpapahayag na tumutukoy sa sining ng maganda at
kaakit- akit sa pagsasalita at pagsusulat.
 Ayon kay Abad (2009), ang retorika ay proseso ng maayos na pagpili ng wasto at malinaw,
mabisa at kaaya-ayang pananalita sa pagpapahayag ng mensahe upang higit na maunawaan at
makalugdan ng nakikinig o nagbabasa. Dagdag pa niya, sa pagbuo ng tumpak, epektibo at
kalugod-lugod na pananalita, kinakailangang magkatugon ang balarila at retorika. Ang balarila ay
malaki ang kinalaman sa kawastuhan ng mga tungkulin (function) ng mga salita at kani-kanilang
ugnayan (relation) sa loob ng pangungusap. Samakatuwid, dalawang kawastuhan ang kailangan
sa pagpapahayag: (i) kawastuhang pambalarila; at (ii) kawastuhang panretorika.
 Ponolohiya- ng pag-aaral sa mahahalagang tunog ng wika na nagbibigay kahulugan sa
pagbigkas ng salita o nagbibigay ng ng pagbabago sa kahulugan ng mga salita ay tinatawag na
PONOLOHIYA O PALATUNUGAN.
 Morpolohiya- Ang makaaghma na pag-aaral ng mga morpema o makabuluhang yunit ng mga
salita. Ito ay ang pag-aaral sa pagbuo ng mga salita sa pamamagitan ng iba’t ibang morpema.Ito
ay itinuturing na pinakamaliit na yunit ng isang salita na may angking kahulugan. Ito ay maaring
panlapi o salitang ugat.

Kahulugan ng Linggwistika:

 Siyentipikong pag-aaral ng mga wika ng mga tao ( Consuelo J. Paz )

1
  Maka-agham na pag-aaral ng wika na kung saan maituturing na isang bahagi ng liwanag na
magsisilbing patnubay sa pag-unawa sa mga masalimuot at kahanga-hangang kapangyarihan ng
wika. ( Gloria V. Miano )
 Ayon sa aklat , ANG WIKA , LINGGWISTIKA AT KOMUNIKASYON SA ASPEKTO NG
PAKIKINIG AT PAGSASALITA , pinag-aaralan at sinusuri sa Linggwistika ang istruktura,
katangian, pag - unlad at iba pang bagay na may kaugnay sa isang wika at ang relasyon nito sa
iba pang wika.
 Ang Linggwistika ay ang sangay na siyang nag-aaral ng Wika, at paano nakakaapekto ito,
kasabay ang mga kultura dito, at kung saan ito nagmula.
 Lope K. Santos- kinikilalang “ Ama ng Pambansang Wika at Balarila” ( Balarila, Palatuntunan,
Palabuuan, Palaugnayan, Talasalitaan, Palatitikan, Panitikan, at Saling-wika )
 Polyglot- tawag sa taong maraming alam na wika, DALUBWIKA ang tawag sa mga taong
napapakadaluhasa sa wika.

KASAYSAYAN NG LINGGWISTIKA:

 Masasabing nagsimula ang maagham na pag-aaral sa wika mula nang magtanung-tanong ang tao
ng ganito: Bakit hindi magkakatulad ang mga wikang sinasalita ng tao? Papaano nalikha ang
unang salita? Ano ang relasyon ng katawagan at ng bagay na tinutukoy nito? Bakit ganito o gayon
ang tawag sa ganito o ganiyong bagay? … atbp.
 Mga Teologo(Theologians) Sa kanila nagbuhat ang mga unang sagot sa mga gayong
katanungan. Sinasabing nilikha ng Diyos ang wika. Sinasabing ang pagkakaroon ng iba‘t- ibang
wika sa daigdig ay parusa ng Diyos sa pagmamalabis ng tao .
 Subalit ang mga pala-aral nang unang panahon, tulad nina Plato at Socrates, ay hindi nasiyahan
sa mga ganong paliwanag ng simbahan.• Nagsimula silang maglimi tungkol sa wika.• Sa kanilang
mga sinulat ay mababakas angkanilang halos walang katapusang pagtatalu-talo tungkol sa
pinagmulan at kakanyahan ngwika. ( Ayon kay Plato, isang pilosopong Griyego, ang wika ay
nabubuo ayon sa batas ng pangangailangan ng tao na may mahiwagang kaugnayan sa
kalikasan at ng mga kinatawan nito. Naniniwala naman ang mga siyentipiko na ang wika ay
nagmula sa homo sapiens o mg unang tao ).
 Si Plato (mga 427-347 B.C.E.) ay isang paganong pilosopong Griego. Siya ay ipinanganak sa
Atenas sa isang maharlikang pamilya at may mataas na pinag-aralan. Malaki ang naging
impluwensiya sa kaniya ng kilaláng pilosopo na si Socrates at ng mga tagasunod ng matematiko at
pilosopong si Pythagoras.
 MATAPOS maglakbay sa mga rehiyon sa Mediteraneo at sumali sa pulitika
sa Siracusa, isang Griyegong lunsod sa Sicilia, bumalik si Plato sa Atenas,
kung saan itinatag niya ang Akademya. Ang Akademya, na sinasabing ang
kauna-unahang unibersidad sa Europa, ay naging isang sentro ng
pagsasaliksik sa matematika at pilosopiya.
 Malaki ang naging impluwensiya ng mga turo ni Plato sa relihiyosong
paniniwala ng milyun-milyon, pati na sa mga nag-aangking Kristiyano, na
karamiha’y nag-aakalang ang mga paniniwalang ito ay batay sa Bibliya.

2
 Pangunahin sa mga turo ni Plato ang ideya na ang tao ay may imortal na
kaluluwa na nananatiling buháy pagkamatay ng katawan.
 “Ang imortalidad ng kaluluwa ay isa sa paboritong paksa ni Plato.”—Body and
Soul in Ancient Philosophy
 Gayon na lang ang interes ni Plato sa kabilang-buhay. Sinasabi ng aklat na
Body and Soul in Ancient Philosophy na “ang imortalidad ng kaluluwa ay isa
sa paboritong paksa ni Plato.” Talagang kumbinsido siya na “nananatiling
buháy ang kaluluwa pagkamatay ng katawan para tumanggap ng gantimpala
o parusa” sa kabilang-buhay, depende sa mga ginawa ng isa noong
nabubuhay pa siya sa lupa. *
 PAANO LUMAGANAP ANG MGA TURO NI PLATO? Sa siyam na siglong
pag-iral ng Akademya ni Plato, mula 387 B.C.E. hanggang 529 C.E.,
napakalakas ng naging impluwensiya nito. Ang mga ideya ni Plato ay naging
popular sa mga lupaing sakop ng Gresya at Roma. Pinaniwalaan ito ng
pilosopong Judio na si Philo ng Alejandria, pati na ng maraming lider ng
Sangkakristiyanuhan. Dahil dito, ang mga paganong pilosopiya, kasali na ang
imortalidad ng kaluluwa, ay unti-unting naging bahagi ng turo ng Judaismo at
Kristiyanismo.
 Ang teolohiya ng mga Kristiyano ay naimpluwensiyahan, sa paanuman, ng
pilosopiyang Griego, pangunahin na ng turo ni Plato,” ang sabi ng The
Anchor Bible Dictionary, “pero may ilang pilosopong Kristiyano na . . . angkop
lang na tawaging mga Kristiyanong Platonist.” Paghambingin ang sinasabi ng
sumusunod na mga akda.
 Ayon kay Plato: “[Kapag namatay,] kung ano talaga ang bumubuo sa atin, na
tinatawag nating imortal na kaluluwa, ay paroroon sa ibang mga diyos, . . .
para magsulit—isang bagay na buong-tapang na hinaharap ng mabubuti,
pero lubhang kinatatakutan ng masasama.”—Plato—Laws, Book XII.
 Ang sabi ng Bibliya: Ang kaluluwa ay ang tao mismo o ang buhay na taglay
niya. Ang mga hayop man ay kaluluwa. Kapag namatay, hindi na umiiral ang
kaluluwa. * Pansinin ang sumusunod na mga teksto sa Bibliya:
 “Ang unang taong si Adan ay naging kaluluwang buháy.”—1 Corinto
15:45.“Sinabi ng Diyos: ‘Bukalan ang lupa ng mga kaluluwang buháy ayon sa
kani-kanilang uri, maamong hayop at gumagalang hayop at mailap na hayop
sa lupa.’”—Genesis 1:24.
 “Mamatay nawa ang aking kaluluwa.”—Hukom 16:30.
 “Ang kaluluwa na nagkakasala—iyon mismo ang mamamatay.”—
Ezekiel 18:4.
 Maliwanag, hindi itinuturo ng Bibliya na may humihiwalay na kaluluwa kapag
namatay ang tao. Kaya tanungin ang sarili, ‘Ang mga pinaniniwalaan ko ba ay
nakasalig sa Bibliya o sa pilosopiya ni Plato?’

3
  Bagaman pinalaganap ni Plato ang ideya na may imortal na kaluluwa, hindi
siya ang kauna-unahang naniwala sa ideyang ito. Matagal na itong laganap
sa mga paganong relihiyon, kasali na ang sa Ehipto at Babilonya.
 Itinuturo ng Bibliya na ang mga patay ay parang natutulog lang, at
naghihintay ng pagkabuhay-muli. (Eclesiastes 9:5; Juan 11:11-14; Gawa
24:15) Kabaligtaran nito, ang sinasabing imortal na kaluluwa ay hindi
namamatay at hindi nangangailangan ng pagkabuhay-muli.
 “Ang paniniwala sa di-namamatay na kaluluwa ay hindi makikita sa Bibliya.”—
New Catholic Encyclopedia.
 “Noon lamang matapos ang panahon ng Bibliya nagkaroon ng maliwanag at
matibay na paniniwala sa imortalidad ng kaluluwa . . . at naging isa sa mga
pundasyon ng mga pananampalatayang Judio at Kristiyano.” (Amin ang
italiko.)—Encyclopaedia Judaica.
 “Ang paniniwalang patuloy na umiiral ang kaluluwa matapos mabulok ang
katawan ay isang pilosopikal o teolohikal na espekulasyon . . . at
samakatuwid nga’y hindi itinuturo ng Banal na Kasulatan.”—The Jewish
Encyclopedia. Si Plato ay itinuturing na isa sa pinakamaimpluwensiyang
intelektuwal sa kasaysayan ng kulturang Kanluranin. Naging interesado siya
sa pulitika noong kabataan niya pero nadismaya siya sa sistema ng
gobyerno. Sumulat siya ng mga akda sa mga paksang gaya ng etika,
katarungan, karunungan, pagiging katamtaman, debosyon, kaluluwa, at
kagitingan. Ang pinakakilaláng estudyante ni Plato ay si Aristotle, na naging
edukador, pilosopo, at siyentipiko.

Mga Mambabalarilang Hindu

 Kauna-unahang pangkat na kinilala sa larangan ng linggwistika.

 Nang panahong iyon, naniniwala ang mga tao na wika ng Diyos ang ginamit sa matatandang banal
na himno ng Ebreo. Mahabang panahong hindi nila ginalaw ang istilo ng lenggwahe ng nasabing
mga himno kahit nakaiwanan na ng panahon sa paniniwalang paglapastangan sa gawa ng Diyos
ang anumang isasagawang pagbabago rito.
 Subalit nagpunyagi ang mga pala-aral na Hindu. Sinuri nila ang matandang wikang ginamit sa
nasabing mga himno—sa palatunugan, palabuuan, palaugnayan, sa layuning makatulong sa
pagpaliwanag ng diwa ng halos di -maunawaang mga himno.
 Ang mga pagsusuring isinagawa ng mga mambabalarilang Hindu ay naging simula ng mga pag-
aaral sa ibang wika sa Europa.
 Mapapatunayan ito sa mga terminolohiyang teknikal na ginamit ng mga unang mambabalarilang
Hindu na hangggang sa kasalukuyan ay ginagamit pa ng mga makabagong mambabalarila at
linggwista.

Sa mga wikang Griyego at Latin

4
  Unang nagkaanyo ang wika sa tunay nakahulugan nito, sapagkat ang mga wikang ito ang
dalawang magkasunod na wikang unang nalinang at lumaganap nang puspusan sa Europa ng
panahong iyon.
 Mapapansing kung saan unang nalinang ang sibilisasyon ay doon din unang nagkaanyo ang
kauna-unahang ma agham na pagsusuri sa wika.
 Aristotle at ang pangkat ng mga Stoics, Ilan lang sa mga linggwistang laging nababanggit nang
mga panahong yaon. Itinuturing na syang nagsipanguna sa larangan ng agham –wika.

Panahon ng Kalagitnaang Siglo (Middle Ages)

 Hindi gaanong umunlad ang agham-wika sapagkat ang napagtuunang-pansin ng mga palaaral
noon ay kung papaanong mapapanatili ang Latin bilang wika ng simbahan.

Panahon ng Pagbabagong Isip (Renaissance)

 Dahil sa mabilis na pag-unlad ng sibilisasyon at paglaganap ng karunungan sa iba‘t-ibang panig

ng daigdig mula sa Gresya at Roma, ay naging masusi at puspusan ang pagsusuring
panlinggwistika sa mga wikang Griyego at Latin dahil sa napakarami at iba‘tibang karunungang sa
dalawang wikang ito lamangmatatagpuan.
 Ang pag-aaral sa mga wikang Griyego at Latin ay nakaimpluwensya sa iba‘t-ibang wika sa
Europa.
 Wikang Ebreo- orihinal na wikang kinasusulatan ng MatandangTipan, pinaniniwalaang siyang
wikang sinasalita sa paraiso‘ kaya‘t inakalang lahat ng wika‘y dito nag-ugat, pati na ang Griyego at
Latin na syang unang mga wikang kinasalinan ng nasabing Bibliya.
 Wikang Ebreo
 Ang Ebreo (Ebreo: ‫עברית‬, ’Ivrit; Kastila: hebreo [e'βɾeo]; Ingles: Hebrew) ay isang wikang
Semitiko ng sangay Apro-Asyatikong sinasalita ng anim na milyong katao karamihan sa Israel,
ilang bahagi ng Palestina, ang Mga Istadong Nagkakaisa, at ng mga pamayanang Hudyo sa
buong daigdig. Ang sentro ng Tanakh, ang Tora (na pinanghahawakan ng Hudaismo at
Kristiyanismo sa tradisyon na unang itinala noong panahon ni Moisés mga 3,300 taong nakaraan),
ay sinulat sa Ebreo. Itinuturing ito ng mga Hudyo bilang lashon hakodesh (Ebreo: ‫לשון הקודש‬,
“ang banal na wika”) dahil sinulat ang mga kasulatan sa wikang ito na itinuturing na banal. (Dahil
dito, ang mga kasulatan lamang sa wikang ito ang isinasama sa Tanakh maliban sa aklat ni Daniel
na ang karamihang bahagi ay nakasulat sa Arameo.)

Pagsapit ng ika-19 SIGLO

 Nagkaroon ng malaganap na pag-unlad ang agham-wika. Nagkaroon ng mga pananaliksik sa

pinagmulan ng mga wika na humantong sa pagpapapangkat- pangkat ng mga ito ayon sa
pinagmulang angkan. Ang pagsusuri sa mga wika ay hindi lamang palarawan (descriptive) kundi
sumasagot pa rin sa “ bakit‘ ng mga bagay-bagay tungkol sa wika. Lumitaw ang iba‘t-ibang
disiplina sa linggwistika.
5
  Sa panahong ito‘y nakilala ang tungkung-kalan sa linggwistika na labis na nakaimpluwensya sa
larangan ng linggwistika sa Europa: Bopp (Sanskrito) Grimm (Aleman) at Rask (Islandic)
 Ang mga linggwistang ito‘y sinundan ng marami pang iba tulad nina: Rappf , Madvig , Bredsdorff ,
Muller , Schleicher , Whitney , Curtios at marami pang iba.•
 Tinangka nilang ihambing ang mga wikang tulad ng Sanskrito, Griyego, Latin, Italyano, Espanyol,
Pranses, atbp. sa wikang Ebreo na itinuturing ngang pinakasimula ng lahat ng wika sa daigdig ng
mga panahong iyon.
 Ang mga pananaliksik sa larangan nglinggwistika sa teknikal na kahulugan nito,ay alam nating
kara-karakang nauunawaan ng mga hindi linggwista. (1860-75) nagsikap na maging payak ang
pagtalakay sa mga prinsipyo at simulain at agham na ito upang mapakinabangan ng mga
paaralan.
 Sa paglakad ng panahon, iba‘t-ibang modelo o paraanng paglalarawan sa wika ang lumaganap sa
daigdig. Lumitaw ang itinuturing na makabagong pamamaraan ngunit masasabing nananatiling
hindi nagagalaw ang makalumang pamamaraan. Halimbawa, Hanggang sa ngayon ay wala pang
kinikilalang pamamaraan na maaaring higit na mabuti sa pamamaraan ni Panini sa paglalarawan
ng gramatika ng Sanskrito. Gayundin sa gramatika ng Ebreo na nalinang noong Kaligatnaang
Siglo at sa gramatika ng Klasikang Arabiko at Intsik.

Historikal na Linggwistika (Historical Linguistics)

 Itinuturing na kauna-unahang disiplina sa linggwistika na naglalayong magpatotoo na ang mga

wika sa daigdig ay mula sa iba‘t-ibang angkan.
 Ang ganitong simulain ay pinatunayan sa pamamagitan ng pag-alam sa mga salitang
magkakaugat (cognates) sa mga wika. Sa payak na pakahulugan, ang mga wikang katatagpuan
ng sapat na dami ng mga salitang magkakaugat, bukod sa malaking pagkahawig sa palatunugan,
palabuuan, at palaugnayan ay pinapangkat sa isang angkan.
 Naging matagumpay ba ang linggwistikang historikal bilang isang disiplina sa linggwistika? (Oo…
Naging matagumpay ang linggwistikang historikal kaya‘t noong 1970,masasabingnapangkat
halosang lahat ng wikasa daigdig.)
 Blumentritt -Isa sa nagpasimula sa pag-aaral sa angkang Malayo-Polinesyo na pinagmulan ng
iba‘t-ibang wika sa Pilipinas. Sinasabing sya ang nakaimpluwensya kay Rizal upang magtangka
ring magsagawa ng ilang pag-aaral sa mga wika sa Pilipinas, tulad ng Tagalog.
 Sumunod kay Blumentritt ang iba panglinggwistang tulad nina: Otto Dempwolf, Otto Scheerer,
Frank Blake, C. Douglas Chretien, Carlos Conant, Harold Conklin, Isidore Dyen, Richard Howard
McKaughan, at Cecilio Lopez ng Pilipinas. (cf. Gonzales, et. al., 1973)
 Nagbibigay diin sa pagsusuri sa distribusyon ng mga ponema at morpema sa isang salita o
pangungusap.Iba‘t-ibang mahahalagang pag-aaral ang isinagawa sa mga diyalekto sa Asya,
Australya at sa Amerika sa ilaim ng disiplinang ito.
 Ngunit sa pagsusuri sa balangkas ng mgapangungusap sa iba‘t ibang wika ay nangangailangan
ang mga dalubwika ng mga simbolong pamponetika at pamponemika upang kumatawan sa iba‘t
ibang tunog.

6
  Taong 1870 lumitaw ang IPA (International Phonetic Alphabet) na gumagamit ng hindi
kukulanging 400 simbolo.
 Ang gayong dami ng simbolo ay naging suliranin hindi lamang sa mga dalubwika kundi gayundin
sa bumabasa ng bunga ng kanilang pananaliksik. Nagsimulang umisip ang mga dalubwika kung
papaano nila magagawang payak ang kanilang isinasagawang paglalarawan sa mga wikang
kanilang sinusuri.
 Hindi nagtagal ay lumitaw ang ponema (phonemes)na naging palasak na palasak hanggang sa
kasalukuyan. Sa pamamagitan ng ponema ay naging payak ang paglalarawan sa palatunugan ng
isang wika sapagka tkakaunting simbolo na lamang ang ginagamit.
 Sa I.P.A. ( International Phonetic Alphabet ) ay binibigyan ng katumbas na simbolo pati mga
alopono ng isang ponema kaya‘t lubhang napakarami ang ginagamit na mga simbolo. Ang ponema
ay itinuturing na panulukang-bato ng linggwistikang-istruktural. Gumagamit din ang mga
instrukturalista ngkatawagang morpema (morpheme) sa pagsusuri sa palabuuan ng mga salita ng
isang wika.
 Ang linggwistikang istruktural ay naging popularnoong 1925 hanggang 1955.Namukod-tangi sa
panahong ito ang pangalang Leonard Bloomfield ng Amerika. Subalit sa paglakad ng panahon ay
napansin ng mga dalubwika na hindi sapat na ilarawan lamang ang mga balangkas ng mga
pangungusap. Inisip din nilang kailangan ding alamin kung bakit‘ at kung paano‘ nagsasalita ang
tao.
 Ang mga pantas (philosophers), mga sikologo(psychologists), antropologo (anthropologists), at
maging mga inhinyero (engineers) ay nangangailangan ng isang wikang inilalarawan sa
pamamagitan ng isang maagham na pamamaraan upang kanilang higit na maipahayag ang
kanilang karunungan sa isang mabisa, tiyak at teknikal naparaan.
 Pinabuti at pinayaman ni Zellig Harris na hindi nagtagal at nakilala sa tawag na “transformational‘ o
generative grammar‘.

Linggwistikang Sikolohikal (Psycho-linguistics)

 Sinasabing bunga o resulta ng gramatika heneratibo upang lalong matugunan ang

pangangailangan sa larangan ng sikolohiya.
 Si Harris ang kinikilalang ―transitiona lfigure mula sa istruktural tungo sa linggwistikang
heneratibo.

Anthropological Linguistics

 Pinangungunahan nina Boas, Sapir, Whorf, Malinowski, Kroeber, at Trager.

 Tagmemic Model ni Kenneth Pike- Nagbibigay-diin sa pagkakaugnayan ng anyo (form) at ng
gamit(function).
 Ang isang anyo at gamit sa disiplinang tagmemiko ay itinuturing na isang yunit na may sariling
lugar o slot‘ sa isang wika. Ang isang yunit ay may iba‘t-ibang antas: Antas ng Ponema (phoneme
level) , Antas ng Morpema (morpheme level) , Antas ng Salita (word level) , Antas ng Parirala

7
 (phrase level) , Antas ng Sugnay (clause level) , Antas ng Pangungusap (sentence level) at Antas
ng Talakay (discourse level).
 Phrase-Structure Transformational Generative Model- Masasabing nag-ugat sa logical syntax‘.
Dito‘y namukod-tangi ang pangalan niChomsky. May pagkakahawig sa linggwistikangsikolohika-
ang pagtarok sa sinasabi‘ at di sinasabi‘ ng nasasalita sa kanyang sariling wika.
 Modelong Generative-Semantics- Sinundan nito ang transformational-generative. Kung ang una
ay nagbibigay-diin sa form o anyo,ang huli naman ay sa meaning o kahulugan. Dito‘y nakilala ang
pangalang Lakoff, Fillmore,McCawley, Chafe, atb.
 Sa Pilipinas, masasabing ang pinakapalasak na modelo ay istruktural pa rin. Bukambibig na din
ang modelong transformational-generative ni Chomsky at ngkanyang mga kasamang tulad nina
Jacobs at Rosenbaum ngunit waring ang modelong ito‘y hindi makapasok sa larangan ng
pagtuturo ng wika sa mga paaralan.
 Ang modelong generative-semantics aynagsisimula nang pumalit sa modelong transformational-
generative, gayundin ang modelong Case for Case ni Fillmore. Panahon lamang ang
makapagsasabi kung aling modelo ang sa dakong huli ang totohanang papalit sa modelong
istruktural.
 Sa kasalukuyan, marami pang lumilitaw na modelo sa linggwistika.
 Mathematical Linguistics o Linggwistikang Matematikal - Ang pinakahuli at ang ipinapalagay na
siyang magiging pinakamalaganap at gamitin sa mga darating na araw . Tinatawag din itong
computational linguistics‘. Hindi man ito gaanong nalilinang sa ngayon, halos natitiyak na ito‘y
magiging palasak sa malapit na hinaharap dahil sa pagdatal ng computer‘ sa lahat halos ng
larangan ng pag-unlad.
 Ayon kay Constantino (1972; tingnan din ang Asuncion-Lande 1970) Ang pag-aaral sa mga wika
ay mapapangkat sa tatlong panahon: Panahon ng mga Kastila , Panahon ng mga Amerikano .
Panahon ng Kalayaan o Kasalukuyang Panahon.

Panahon ng mga Kastila

 Nagsimula noong ika-16 na daantaon at natapos noong ika-19 na daantaon.

 Ayon kay Scheerer, ang pag-aaral sa mga wika ay isinagawa ng mga misyonerong Kastila na
karamihan ay mga paring Heswita at Dominikano sa layuning mapabilis ang pagpapalaganap ng
Kristiyanismo sa dakong ito ng daigdig.
 Napatunayan ng mga misyonerong Kastila na higit na madali na sila ang mag-aral sa mga
katutubong wika kaysa ang mga Indios‘ ang turuan ng wikang Kastila.
 Ganito ang naging karanasan ng mga misyonerong Kastila sa Timog at Hilagang Amerika. (c.f.
Phelan 1955).
 Kaya‘t nang dumating sa Cebu noong Pebrero 13, 1965 ang 6 na paring Augustinian na kasama
ni Adelantado MiguelLopez de Legaspi, ay gayon nga ang kanilang isinagawa sa pagpapalaganap
ng relihiyong Katoliko Romano.
 Ang sabi ni Phelan: “The friars had learned the necessity of preaching the Gospel to the natives in
their own tongues. Only thus could the message of Christianity could reach the Indian‘s hearts. The

8
 natives were to be asked to repudiate their pagan cults but not their mother tongues. In 1582, the
Ecclesiastical Junta extended this axiom of Spanish missionary procedure to the Philippines.
 Ang mga pag-aaral sa wika na isinagawa ng mga prayle,kung sa bagay, ay mga pag-aaral na hindi
sopistikado. Natural lamang na magkagayon sapagkat ang linggwistika ay hindi pa gaanong
nalilinang ng mga panahong iyon, bukod sa mga prayleng nagsagawa ng mga pag-aaral ay hindi
nagkaroon ng pormal na pagsasanay sa larangan ng agham-wika. Gayunpaman, ang isinagawang
pag-aaral ng mga prayle ay maituturing na napakahalaga bilang mga panimulang pag- aaral sa
ating mga katutubong wika.
 Sa larangan ng wikang Tagalog na naging saligan ng wikang pambansa, masasabing bahagi ng
kasaysayan ang sumusunod na mga isinagawang pag-aaral ng mga prayle at ilang nakapag-aral
na Pilipino:

Nauukol sa Gramatika

 Arte y Vocabulaŕio de la Lengua Tagala‟ ni Pari Juan de Quiñones. Nilimbag noong 1951.
Maraming naniniwala na ito ang kauna- unahang pananaliksik na isinagawa ng mga prayle ukol sa
wikang Tagalog. (cf. Phelan 1955)2.
 Arte y Reglas de la Lengua Tagala‟ ni Pari Francisco Balancas de San Jose, O. P. Nilimbag ni
Tomas Pinpin (Ama ng Limbagang Pilipino) noong 1610.
 Arte de la Lengua Tagala‟ ni Pari Gaspar de San Agustin. Nalathala nong 1703 at muling
nilimbag noong 1787.4.
 Nueva Gramatica Tagalog‟ ni Pari Juan Coria (1872).
 Ensayo de Gramatica Hispano-Tagala (1878) ni Pari Toribio Minguella
 Pari San Juan Plasencia - Sumulat ng isang gramatika sa Tagalog, isang diksyunaryo sa
Tagalog, at isang katesismo sa Tagalog na pinagtibay ng Ecclesiastical Junta noong 1852.

Nauukol sa Talasalitaan

 Vale-Mecum o Manual de la Concervacion Familiar Espanyol-Tagalog,

 Siglo de un Curioso Vocabulario de Modismos Manileños‟ ni T.M. Abella (walang petsa)
 Vocabulario de la Lengua Tagala‟ ni Pari San BuenaVentura (1613). Sinasabing ito ang kauna-
unahang talasalitaan sa Tagalog.
 Vocabulario de la Lengua Tagala‟ nina Pari Juan de Noceda at Pari Pedro de San Lucar (1754).
Pinakamakapal ito sa mga nasulat noong panahon ng Kastila.
 Nuevo Diccionario Manual Español-Tagala‟ ni Rosalio Serrano, (walang petsa)
 Diccionario de Terminos Communes Tagalo-Castellano‟ ni Pari Juan Coria (1869)
 Diccionario Hispano-Tagalog‟ ni Pedro Serrano Laktaw (1889)

Iba pang Pag-aaral

 Memorial de la Vida Christiana en Lengua Tagala‟ ni Pari Balancas de San Jose (1605)
 Compendio del Arte de la Lengua Tagala‟ ni Gaspar de San Agustin (1703)
9
  Arte de la Lengua Tagala y Manual Tagalog‟ ni Sebastian de Totanes (1745)
 Sobre La Nueva Ortografia de la Lengua Tagala‟ ni Dr. Jose Rizal (1889)
 Ang itinuturing na pinakadahilan kung bakit napabilis ang pag-aaral sa mga wikang katutubo noong
panahon ng Kastila ay ang pagkakahati-hati ng kapuluan sa apat na Orden noong 1594, bilang
pagsunod sa kautusan ni Haring Felipe II.
 Ang pagkakahati-hati ay gaya ng sumusunod: Ang Kabisayaan ay hinati sa mga Augustinian at
Jesuitas. Ibinigay diin sa mga Augustinian ang Ilocos at Pampanga. Ang mga Intsik at ang mga
lalawigan ng Pangasinan at Cagayan ay ibinigay sa mga Dominican. Ang mga Franciscan naman
ang pinangasiwa sa Kabikulan. Ang Katagalugan ay hinati rin sa apat na Orden.Sapagkat
nagkaroon ng kanya-kanyang tiyak napangangalagaan ang bawat Orden, nagkaroon ng sigla ang
pag-aaral sa mga katutubong wika na humantong sa paglilimbag ng mga gramatika atdiksyunaryo.
Ngunit kapansin-pansin na sinadya man o hindi ay napakaraming naisagawang pag-aaral sa
Tagalog.
 Ayon kay Phelan: hindi kukulangin sa 24 na aklat ang nalimbag tungkol sa wikang Tagalog,
Samantalang 5 lamang sa mga wikang Bisaya. Ang dahilan marahil ay sapagkat Tagalog ang
wikang ginagamit sa Maynila na siyang pinakasentro ng pamahalaan.

Panahon ng mga Amerikano

 Ang pagsakop ng mga Amerikano sa Pilipinas ang naging sanhi ng panibagong pagtingin sa pag-
aaral sa mga wikang laganap sa kapuluan. Ang mga linggwistang paring Kastila‘y napalitan ng
mga linggwistang sundalong Amerikano.
 Ano ba ang pinagkaiba ng layunin ng mga Kastila sa pag-aaral ng ating wika, sa layunin ng mga
Amerikano?
 Kung ang pangunahing layunin ng mga Misyonerong Kastila ay mapabilis ang pagpapalaganap ng
Kristiyanismo sa kapuluan,ang mga Amerikano naman ay maihasik sa sambayanang Pilipino ang
ideolohyang demokratiko.
 Ang naging suliranin ng mga prayleng Kastila at ng mga sundalong Amerikano ay iisa: Ang
kawalan ng isang wikang magiging daluyan ng komunikasyon upang maisakatuparan ang kani-
kanilang layunin. At tulad din ng mga Kastila, inisip ng mgaAmerikanong higit na madali kung sila
ang mag-aral ngmga pangunahing wika sa kapuluan kaysa kanilang hintayin na matuto ng Ingles
ang nakararaming Pilipino.
 Isa pa, inisip din ng mga Amerikano na higit na magiging madali ang pagtuturo ng Ingles sa mga
Pilipino kung mauunawaan ng mga guro ang pagkakatulad at pagkakaiba ng Ingles sa iba‘t-ibang
wika sa kapuluan. Noon nagsimula ang pagsusuri sa mgapangunahing wika sa kapuluan, lalo na
sa Tagalog.

Ilan sa mga isinagawang pag-aaral noon ang mga sumusunod:

 Handbook and Grammar in Tagalog” ni MacKinlay (1905) isang “Grammar of Ilocano” ni Henry
Swift (1909) at isang ―Primer and Vocabulary of Maguindanao ni R. S. Porter (1903).

10
 May ilan ding pagsasaling-wika na isinagawa noon tulad ng: pagsasalin ni C. C. Smith (1906) sa
Ingles ng isang aklat sa gramatika ng wikang Magindanao na sinulat sa Kastila ni J. Juanmarti, at
ang pagsasalin ni O. T. Mason sa Ingles ng isang pananaliksik na sinulat ni F. Blumentritt sa
wikang Aleman noong 1899 tungkol sa mga tribo sa kapuluan at ang kani-kanilang wikang
sinasalita. (c.f. Constantino 1972)
 Ngunit hindi lubhang lumawig ang pagsusuring-wika naisinagawa ng mga dalubwikang sundalong
Amerikano dahil sa pagkakapalit ng pamahalaang sibil sapamahalaang militar noong 1901.
Pumalit sa mga sundalong Amerikano ang mga dalubwikang may higit na kakayahan at kasanayan
sa pagsusuring-wika dahil karamihan sa mga ito‘y propesor sa mga unibersidad sa Estados
Unidos at sa Unibersidad ng Pilipinas na itinatag noong 1908.
 Ayon kay Constantino, sa mga pangunahinglinggwista noong Panahon ng mga Amerikano, ay
nangunguna ang mga sumusunod: Cecilio Lopez (isang Pilipino), Otto Scheerer at H. Costenoble
(mga Aleman), Morice Vanoberbergh (misyonerong Belhikano), Carlos Everett Conant, Frank R.
Blake, at (mga Amerikano) Leonard Bloomfield.
 Karamihan sa mga pagsusuring wika ay maituturingna historikal at deskriptiba (historical at
descriptive)
 Sina Conant, Costenoble, at Scheerer ang kinilala sa disiplinang historikal. Ngunit ang higit na
kilala ay si Conant. Kung sabagay, hindi lamang sa larangan ng linggwistang historikal nakilala si
Conant. Isa rin sya sa mga unang nagsasagawa ng pag-aaral sa pagpapangkat-pangkat ng mga
wika sa kapuluan.
 Ang totoo, ang itinuturing na una nyang artikulo sa linggwistika ay tungkol sa mga tunog na f at v
sa mga wika sa Pilipinas. Sinabi nyang karamihan sa mga wika sa Pilipinas aywalang f at v, mga
tunog na karaniwan sa wikang Malay. Ganunpaman ay nakatagpo sya ng kataliwasan nito.
 Sinabi nyang ang mga wika sa dulong timog at hilaga ngkapuluan, tulad ng: Ibanag (at mga
diyalekto nitong Itawis), mga wika ng Igorot sa Bontoc at Benguet. sa gawing Timog, at ng Tiruray,
Bilaan at Tagakaolo sa gawing hilaga … ay nagtataglay ng mga tunog na f at v. Ito, anya, ay
naiiba sa sinabi ni Brandstetter na ang wikang Malay lamang ang nagtataglay ng f sa mga wikang
kanluranin ng Malayo-Polinesyo. (cf. Conant 1908);
 Conant - Maraming isinagawang pag-aaral si Conant tungkol sa mga wika sa Pilipinas, ngunit ang
pinakakilala sa kanyang mga pananaliksik ay ang kanyang ―The RGH Law in Philippine
Languages‖ (1910) at ―The Pepet Law in Philippine Languages‖ (1912) na tumatalakay sa
nagaganap sa pagbabago sa mga tunog ng iba‘t-ibang wika sa kapuluan. Hal. Ang tunog na r sa
pagkakawatak-watak ng mga wikang mula sa Proto-Austronesian ay nananatili sa ibang wika,
samantalang sa iba ay nagiging g, h, y.
 Ano nga ba ang RGH Law niConant?- Ang angkan ng wikang Malayo-Polinesyo , (kilala rin sa
tawag na Austronesian). Pangalawang pinakamalaking angkan sa buong daigdig. (pinakamalaki
ang Indo-European) .Lumaganap ito sa mga kapuluan sa Pasipiko at sa gawing kanluran ng
Madagascar. Sa mga wikang buhat sa angkang ito ay kabilang ang mga sumusunod na
lumaganap sa gawing kanlurang Pasipiko: Malay- na lumaganap sa Sumatra, Malaya, Borneo at
iba pang karatig na pook; Indonesyo-wikang opisyal ng Indonesya - sinasabing nakabatay sa
wikang Malay , Javanese -ng Java, Balinese- ng Bali , Dayak-ng Borneo , Makassar- ng Celebes

11
  Ang mga wika sa Pilipinas, (maliban sa Chavacano, lumaganap sa Cavite, Zamboanga, at Ermita,
buhat sa wikang Espanyol ng Angkang Romance) ay sinasabing nagmula sa wikang Indonesyo.
Sa mga wikang ito ng Pilipinas na tinanatayang hindi kukulangin sa 80 (hindi kabilang ang mga
diyalekto), ay higit na kilala ang Tagalog, Bisaya, at Iloco.
 Ang mga wikang ito ang karaniwang ginagamit ng mga dalubwika sa kanilang pagsusuri ng mga
wika sa Pilipinas noong mga unang panahon ng ating pagkabansa.

Mga Wikang lumaganap sa gawing Silangang Pasipiko na buhat sa Angkang

Malayo-Polinesyo

 karaniwang hinahati sa Micronesian, Polynesian,at Melanesian. Sa mga pangkat na ito ay

maibibigay na mga halimbawa ang Hawaiian, Tahitian, Samoan, Maoriat Fijian.
 Sa kasalukuyan, ang mga wikang kaangkan ng Malayo-Polinesyo ay binubuo na ng napakaraming
iba‘t-ibang wika. Ang mga wikang ito, bagama‘t buhat sa iisang angkan, aynagkaroon na ng
pagbabago sa pagdaraan ng maraming taon. Nagkaroon na ng pagkakaiba ang mga ito sa
palatunugan,sa palabuuan, sa palaugnayan. Halimbawa: Sa ibang salita, ang isang orihinal na
tunog nabuhat sa inang-wika na Malayo-Polinesyo ay nagkakaiba-ibana sa mga wikang kaangkan
nito.
 H. N. van der Tuuk - isang iskolar na Ulandes na syangunang nakapansin at napag-aralan ang
mga pagbabago sa mgawikang ito. – sinundan sya ng iba pang mga palaaral at dalubwikang tulad
nina: Brandes, Kern , Adriani , Brandstetter , Conant , Dempwolff at Dyen
 Halimabawa:Tingnan ang isang tunog na sa inang wikang Malayo-Polinesyo ay may tunog na *R.
(mula rito ay tatawagin nating tunog naproto ang lahat ng tunog na may tandang asteriko. Ang ibig
sabihin ng tunog na proto ay ang tunog na ipinalalagay ng dalubwikang nagsusuri, na syang
orihinal na tunog sa pinakainang Malayo-Polinesyo.)
 Ang Proto-Malayo-Polinesyong *R (PMP *) ay mananatiling r sa ibang wika at maaaring sa ibang
wika naman ay naging g, h, o kaya‘y y. Ang ganitong penomenon ay waring isang batas na
nagaganap sa mga wikang Malayo-Polinesyo.(Dito hinango ang naging kilalang ―RGH Law‖ ni
Conant.)
 Halimbawa: vein (‘nerve, o sinew’) urat ,ugat ,uhat, oya (Malay) (Tagalog) (Dakya) (Lampong)
 Nangyayari rin na kung minsan ay nawawala ang *R, tulad sa uat ng Javanese.
 Naniniwala ang mga dalubwika na ang mga salitang urat, ugat, uhat, at oya, pati na rin ang uat ay
buhat lahat sa iisang salitang Malayo-Polinesyo. Sa ibang salita, ang mga ito ay
magkakaugat(cognates). Nagkaroon lamang ng pagbabago ang mga ito sa pagdaraan ng panahon
dahil sa pagkakawatak-watakng mga taong gumagamit nito.
 Ayon kay Conant, (nanatili sya sa Pilipinas mula noong 1903 hanggang 1936 bilang tagapagsaling
wikang pamahalaan), ang mga wika sa Pilipinas ay maytunog na g sa RGH na katinig, na ang ibig
sabihin aynagiging g sa karamihan ng mga wika sa Pilipinas angPMP* R, bagama‘t ang ilan ay
nagiging r, l, o kaya‘y y.• Kaya‘t ang ginawa ni Conant ay pinangkat nya angmga wika sa Pilipinas
ayon sa kinauwian ng RGH nakatinig.
 Sa pagsusuri ni Conant, ay lumabas na ang Tagalog,Bicol at mga wikang Bisaya, tulad ng
Cebuano,Hiligaynon, Waray, Kinaray-a, at ang Romblomanon,ay mga wikang g. Ang Ilocano ay
12
 wikang r, gayundin ang Tirurai. Ang Pangasinan ay wikang l, gayundin ang Kankanai,Ibaloi,
Bontoc, at Calamian. Ang Pampango ay wikang y, gayundin ang Ivatan atSambal.
 Ang mga sumusunod ay ang ibinigay nahalimbawang patibay ni Conant na ipinakikita ang
kinauwian ng RGH nakatinig sa mga pusisyong inisyal,medyal, at pinal:
 Mga Wikang G Inisyal Medyal Pinal Tagalog gamót ugát íkog Bisaya gamút ugát íkog Bicol gamót
ugát íkog Ibanag gamút ugát (niúg‘coconut) Magindanao gamút ugát íkug Sulu gamút ugát íkog
Bagobo ramót ugát íkog
 Mga Wikang R Iloco ramút urát bibír lip)Tiruray Irohok rib‘ urat igor
 Mga Wikang LPangasinan lamót ulát íkolKankanai lamót uwátInibaloi damót ulát íkolBontoc lamót
(darála ‗girl‘) (bibíl ‗lip)
 Mga Wikang Y Inisyal Medyal Pinal Pampango yamút uyát íki? Ivatan yamót úyat (itiói ‗egg)
Sambal (yábi ‗night‘) búyas (‗rice‘) (tolói ‗sleep‘)
 Sa mga halimbawa sa Ibanag na gamut at ugat,ang t sa posisyong pinal ay hindi binibigkas,
tuladdin naman ng iba pang walang boses na istap na k atp na pawang napapalitan ng tunog na
impit o glotalstap.
 Ngunit lumilitaw ang mga ito kapag ang mgasalitang nagtatapos sa alinman sa ganitong mgatunog
ay hinuhulapian. Hal. yubú? /‘ask‘, ngunit nagiging yubutan
 Sa pagtunton sa pinagmulan ng tunog na g sa mga wika sa Pilipinas ay sinuri naman ni Conant
ang mga tunog na r-l-d-g na nagmula sa tunog na j sa Proto-Austronesian.
 Pagkatapos ay muli na naman niyang pinangkat angnasabing 17 wika ayon sa tunog na kinauwian
ng isa‘t-isa.
 Ang Waray at Bicol ay mga wikang r , gayundin angTirurai, Ibatan, Cuyonon; ang Tagalog,
Kapampangan,Cebuano at Hiligaynon ay l, kasama na ang Tausog at Magindanao; ang Ilocano at
Pangasinan ay g , gayundin angIbanag.
 Batay sa kanyang mga natuklasan, nagbigay ng konklusyon si Conant na ang tunog na g na
taglayngayon ng mga wika sa Pilipinas ay mahahati satatlong klase ayon sa pinagmulan– orihinal
na g,(2) g sa RGH, at (3) g sa RLD. (cf. Conant 1911)
 Samantala , may kahabaan ang pagtatalakay niConant sa ―Peppet Law‖.
 Kinuha nya ang kanyang mga dataps sa 34 nawika sa Pilipinas at higit sa 10 wikangAustronesian.
 Ang ebolusyon ng patinig na pepet (Proto-Austronesian - ə) ay tinunton ni Conant sa 7 uring
kaligiran, tulad ng mga ss: (1) AP-class (mga salitang may ə sa unang pantig ng dadalawahing
pantig na salita at ang ikalawang pantinig ay pepet, e.g. atəp)
 PA-class (mga salitang may pepet sa unangpantig at a sa ikalawang pantig; e.g. bəgas)(3) IP-
class (mga salitang may I sa unang pantig atpepet sa ikalawang pantig, e.g. ngipən)(4) PI-class,
e.g. bəli,(5) UP-class, e.g. pusəd).(6) PU-class, e.g. pənu), at PP-class, e.g. ləbəng(cf. Conant
1912)
 Pagkatapos ay pinangkat nya ang mga wika ayonsa kinauwian ng patinig na pepet.
 Lumabas sa kanyang pagsusuri na ang Tagalog,halimbawa: wikang i; ang Ilocano at Pangasinan
ayə; ang Kapampangan ay a; at ang mga wikangBisaya at Bicol ay u.
 Blake - Sa mga palarawan (desciptive) namang pag-aaral ay nangingibaw ang dalawang
linggwistang Amerikano (Blake at Bloomfield, sa kabila ng katotohanang hindi sila nagkaroon ng

13
 pagkakataong magtungo rito sa Pilipinas kahit minsan) at isang linggwistang Pilipino (Cecilio
Lopez).
 Sa pag-aakala ng mga Amerikanong ang Pilipinas aymananatiling isang kolonya ng Amerika,
noong 1900,ay sinimulan sa Unibersidad ng John Hopkins ang pagsusuri at pag-aaral sa iba‘t-
ibang wika sa Pilipinas.
 Si Blake, nagtapos sa nasabing unibersidad aynaatasang magsagawa ng pagsusuri sa mga wika
saPilipinas sa pamamagitan ng mga impormante upangituro sa mga Amerikanong may balak
magtungo saPilipinas.
 Noong aralang-taong 1901-1902 ay sinimulan nya angpagtuturo ng Tagalog sa isang klase na may
8 mag-aaral.
 Nang sumunod na taon ay Cebuano naman ang kanyang itinuro.
 Bagama‘t hindi gaanong pinahahalagahan ng pamahalaanng Estados Unidos ang proyektong
isinasagawa saUnibersidad ng John Hopkins ay nagpatuloy pa rin si Blake sa pagsusuri sa mga
wika sa Pilipinas na tumagal nghalos 50 taon.
 Ayon pa rin kay Constantino, sa pagitan ng 1902at 1950, ay nakasulat si Blake ng hindi
kukulanginsa 27 artikulo tungkol sa iba‘t-ibang wika saPilipinas.
 Ang ilang halimbawa ay ang mga ss: (1) Ang pagkakatulad at pagkakaiba ng mga wikang Bisaya
(2) Ang pagkakatulad at pagkakaiba ng mga wikang Bisaya at ng Tagalog (3) Ang mga salitang
hiram ng Tagalog sa Sanskrito
 Ang pag-aaral na isinasagawa ng Unibersidad ngJohn Hopkins tungkol sa iba‘t-ibang wika
saPilipinas.(5) Ang tungkulin ng pamahalaan ng Estados Unidossa paglinang ng aghamwika sa
Pilipinas sa wika(6) Pagsusuring-basa sa pagsusuring isinagawa niBloomfield tungkol sa
Tagalog(7) Pagtitipon ng mga pagsusuring isinagawa sa mgawika sa Pilipnas
 Isang aklat tungkol sa gramatika ng Tagalog(9) Isang monograp tungkol sa sistema ng mga diin
saTagalog.
 Pinangkat din ni Blake sa tatlo ang mga wika sa Pilipinas:
 Pangkat Timog, na kinasasamahan ng Ilocano at Pangasinan
 Pangkat Sentral, na kinasasamahan ng Tagalog, Bicol at mga wikang Bisaya.
 Ang Kapampangan ay nasa pagitan ng dalawang pangkat na ito.
 Sa Pangkat Hilaga ay kasama ang Magindanaw at Maranaw
 Ngunit ang itinuturing na pinakamahalagang ambag ni Blake sa linggwistika sa Pilipinas ay ang
kanyang aklattungkol sa gramatika ng Tagalog (1925).
 Sa paraan ng paglalahad ni Blake sa gramatika ngTagalog ay malinaw na makikita ang
impluwensya ngmga pinakamahusay na mambababalarilang Kastila,tulad ni Totanes (1865).
 Ang mga kategorya ng kanyang gramatika at mgakatawagang ginamit ay tulad ng ginamit ng
mgamambabalarilang Kastila na naimpluwensyahannaman ng mga tradisyunal na
mambabalarilangEuropeo.
 Sa pagsusuri ni Blake sa Tagalog at iba pang wikasa Pilipinas ay labis nyang napag-uukulan ng
pansinang tatlong magkakaugnay na mga yunit sa mgagramatika:
 Sinabi nya na bilang alituntuning pangkalahatan,masasabing ang lahat ng salita sa Tagalog,
maginganumang uri, ay maaaring gawing pandiwa.

14
  Sinabi nyang, The verbalizing power of Tagalog andgenerally speaking of other Philippine
langages, andindeed of Malayo-Polynesian languages in general has soto speak run wild.‘
 Ngunit hindi sang-ayon dito si Constantino, sa dahilang angkonklusyon ni Blake ay hindi salig sa
masusing pananaliksik.
 Sinabi ni Constantino na hindi lahat ng salita sa Tagalog o saalinmang salita sa Pilipinas ay
maaaring kabitan ng makadiwangpanlapi.
 Gayunpaman, naniniwala si Constantino na ang kakayahan saberbalisasyon ng Tagalog at ng iba
pang wika sa Pilipinas aymalinaw na isang natatanging kakayanhan ng mga wika saPilipinas; na
ang kakanyahang ito ang isa sa ikinaiiba ng mgawika sa Pilipinas sa ibang kaangkang wika ng
Austronesya.

Bloomfield

 Ang pagsusuring isinagawa ni Bloomfield sa gramatika ng Tagalog ang higit na kilala hanggangsa
kasalukuyan.
 Ang totoo, may mga palaaral, tulad nina Lopez at Constantino, ang naniniwala na hanggang sa
ngayon ay hindi pa nahihigitan ang pagsusuring isinagawani Bloomfield sa Tagalog.
 Ang pagkakalahathala ng aklat ni Bloomfield namay pamagat na ―Language
 noong 1933 nakinapapalooban ng mga mahahalagang pag-aaral sagramatikang Tagalog at ang
kaalinsabay napaglaganap ng linggwistikang Bloomfieldian pagkatapos ng Ikalawang Digmaang
Pandaigdig angnaging dahilan upang ang pamamaraan ni Bloomfield ay gamiting modelo ng mga
ss. na palaaral sa wika.
 Ang pagsusuri sa gramatikang Tagalog ni Bloomfielday lumikha ng rebolusyon sa pagsusuri ng
mga wika saPilipinas sa dalawang kadahilanan:(1) Ang sapilitang paggamit ng mga impormante sa
pagtitipon ng mga datos, at ang(2) Paggamit ng mga bagong katawagang panggramatika na
kapalit ng mga katawagang tradisyunal upang bigyang-diin ang pagkakaiba sa ibang wika (hindi
ang pagkakatulad) ng wikang sinusuri.
 Ang gramatika ni Bloomfield ay naiiba kay Blake hindi sa lawak kundi sa paraan ng pagkakaayos
ng mga yunit panggramatika, gayundin ang mga kaisipang ginamit.
 Kaiba sa pagsusuri ni Blake, ang pagsusuri ni Bloomfield sa gramatikang Tagalog ay
masasabinghigit na maagham.
 Hinati ni Bloomfield sa tatlong bahagi ang kanyangpagsusuri sa Tagalog:
 Bahagi I- kinapapalooban ng mga salitang Tagalog na nasusulat sa transkripsyong
pamponemika. Kasunod ang katumbas sa Ingles
 Bahagi II- Kinapapalooban ng kanyang pagsusuri sa Tagalog na hinati nya sa phonetics, syntax
at morphology.
 Bahagi III- katatagpuan ng talaan ng mga pormasyon at ng glossary.
 Halimbawa: Sa seksyon ng ponemika ay inilarawan ni Bloomfield ang mga makahulugang tunog
ng Tagalog, ang pagpapantig at ang sistem ng diin. Sinabi nya na ang mga tunog na i at e,
gayundin ang o at u ay hindi maituturing na ponema, maliban sa mga salitang hiram. Inilarawan
nya ang dalawang uri ng diin, malakas at mahina, sa mga salitang Tagalog, na hindi matatagpuan
sa magkatulad na kaligiran, maliban sa ilang salita na maaaring bigkasin sa dalawang paraan.
15
 Inilarawan din nya ang pagtaas ng tono at ang paghaba ng patinig na nagpapalangkap sa bawat
diin.
 Ang pagtalakay ni Bloomfield sa sintaksis ng Tagalogay di-gaanong masusi, isang patotoo sa
kanyangpagkakaroon ng PHONETIC BIAS‘, gaya ng ibinibintangsa kanya ng kanyang mga
kritiko.• Pinangkat nya ang kanyang talakay sa apat:(1) Sentence and Word,(2) Subject and
Predicate,(3) Attribute at(4) Serial Relation
 Sa morpolohiya naman ng Tagalog ay binigyan-diin ni Bloomfield ang pagagamit ng mga
panlapingACTIVE at PASSIVE , ang relasyon sa isa‘t-isa ngmga ito at sa iba pang panlapi na
nagbubunga ng (1) Mga salitang waring GERUND na tinawag nyang , ABSTRACTS OF ACTION,‘
o (2) Mga NOMINALS na tinawag nyang ,SPECIAL STATIC WORDS‘
 Maliban sa kanyang natalakay sa kahalagahan ngdiin at paglilipat ng diin sa pagbubuo ng salita,
angtalakay ni Bloomfield sa morpolhiya ng Tagalog ay maituturing na hindi gaanong nakadagdag
sa mgapagsusuring isinagawa ni Blake at ng mga mambabalarilang Kastila.
 Lopez - Kinilalang kauna-unahang linggwistang Pilipino. Noong 1970 ay kinilala sya at
pinarangalan ng Pambansang Samahan sa Linggwistikang Pilipino bilang ―AMA NG
LINGGWISTIKANG PILIPINO.‖ At noong 1975 lumabas ang isang Festschrift na may pamagat na
Parangal kay Lopez na handog ng Linguistic Society of the Philippines bilang pagkilala sa kanya
sa larangan ng linggwistika.Nagsimula bilang isang mag-aaral ni Scheerer sa Unibersidad ng
Pilipinas.
 Mula roon ay ipinadala sya sa Unibersidad ngHamburg.Sa nasabing unibersidad nya natapos nya
angkanyang titulo sa pagkadoktorado sa linggwistikanoong 1928. Ang kanyang disertasyon ay
tungkol sapahambing na pagsusuri ng Tagalog at Ilocano sa pamamatnubay ni Dempwolff.
 Ang mga unang pananaliksik ni Lopez ay masasabing naimpluwensyahan ng mga sinulat ni Blake.
Ang ilan sa mga ito ay tumatalakay sa mga kakanyahan ng mga wika sa Pilipinas, tulad ng
paglalapisa Tagalog, at ang mga salitang-hiram ng Tagalog sa Kastila. Marami rin syang sinulat at
ipinalathalang mga artikulo tungkol sa pahambing na pagsusuri na mga wika sa Pilipinas sa
paraang singkroniko at dayakroniko (cf. Gonzales, et al, 1973 at Constantino 1972).
 Ang itinuturing na pinakamahalagang ambag ni Lopezsa larangan ng linggwistikang Pilipino ay ang
kanyangipinalimbag na manwal na nauukol sa gramatika ngwikang pambansa (1941).
 Nang sulatin ang nasabing manwal ay kapoproklamapa lamang sa Tagalog bilang batayan ng
wikangpambansa ng Pilipinas.
 Ang manwal ni Lopez ay isang maagham na pagtalakaysa gramatika ng Tagalog na angkop
gamitin ng mga gurosa pagtuturo ng wikang pambansa.
 Madarama sa manwal ni Lopez ang nagingimpluwensya ng isinagawang pagsusuri ni
Bloomfieldsa Tagalog at ng PHILOSOPHY OF GRAMAR ni Jespersen. Hinati ni Lopez ang
kanyang manwal sa apat nabahagi: isa sa ponetika , dalawa sa morpolohiya at isa sa sintaksis
 Ang talakay ni Lopez sa sintaksis ng Tagalog ay makabago at higit na masusi sa ginawang talakay
ni Bloomfield. Sa mga sinulat ni Lopez na nalathala bago matapos angIkalawang Digmaang
Pandaigdig ay mababanggit ang mga ss.:(1) Pagsusuring sikolohikal sa morpolohiya ng Tagalog,
(2) Pahambing na pagsusuri sa mga leksikograpiya ng Tagalog at ng Malay (1939),(3) Isang
artikulong nasusulat sa wikang Aleman tungkol sa pagkakaugnayan ng Tagalog at ng Malay
(1930), at(4) Isang artikulong tumatalakay sa kakanyahan ng mga wika sa Pilipinas(1931).
16
  At habang nagtuturo ng linggwistika sa UP, paminsan-minsan ay nagpapalathala si Lopez ng mga
artikulo. Ang mga sumusunod ay ilan lamang sa kanyang mga sinulat: Origins of the Philippine
Languages‘, 1967, Contributions to Comparative Philippine Syntax‘, 1965; Some New Morphemes
in Philippine Languages‘, 1970; The Spanish Overlay in Tagalog‘, 1965; Paghahambing sa mga
Wika sa Pilipinas‘, 1972; at ang isa sa pinakahuli ay ang kanyang A Comparative Philippine Word-
list‘ na inilathala ng The Archieve ng UP na pinamatnugutan nina Constantino, Cruz at Paz

Panahon ng Kalayaan

 Nagsimula ang panahong ito pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig at makamit ng

Pilipinas angkalayaan noong 1946.
 Sa panahong ito ay masasabing dumami na nangdumami ang pagsusuri sa mga wika sa Pilipinas
(cf. Constantino1972)
 Ayon kay Constantino, ang pag-unlad ng aghamwika sa Pilipinas pagkatapos ng Ikalawang
Digmaang Pandaigdigay naimpluwensyahan ng tatlong mahahalagang pangyayari:
 Ang una ay ang pagtatag sa Pilipinas ng SummerInstitute of Linguistics‘ noong 1953.
 Mula noon ay marami nang mga linggwistang misyonerona kasapi sa nasabing organisasyon ang
nagtungo rito saPilipinas at nagsagawa ng mga pagsusuri sa mga iba‘t-ibang wika at wikain sa
kapuluan.
 Ginamit ng mga linggwistang ito ang kanilang natutuhansa mahigit na maunlad na paaralan ng
linggwistika saEstados Unidos.
 Ang ikalawa ay ang paggamit ng makalinggwistikangpamamaraan sa pagtuturo ng Ingles sa mga
Pilipino nalumikha ng malaganap na pagnanais upang suriin angmga wika sa kapuluan.
 Ang ganitong interes ay humantong sa pagtatagnoong 1957 ng Philippine Center for Language
Study‘sa ilalim ng pangangasiwa ng Departamento ng Edukasyon ng Pilipinas at ng Unibersidad
ng Californiasa LA.
 Ang ikatlo ay ang gradwal na pagdami ng mgalinggwistang Pilipino, lalo na pagkaraan ng 1960.
 Masasabi hanggang noong matapos ang 1950 ay iisa ang Pilipinong maituturing na linggwista sa
tunay nakahulugan nito.
 Ngunit pagkaraan ng ilang taon dahil sa patuloy na nagiging impluwensya ng Amerika sa Pilipinas
ay naragdagan na nang naragdagan ang mga linggwista sa kapuluan.
 Ang mga linggwistang Pilipinong ito ay mahahatisa dalawang pangkat:(1) Mga nagsipagtapos sa
mga unibersidad ng EstadosUnidos at ng Canada. Mababanggit dito ang ilangkilalang mga
linggwista sa kasalukuyan, tulad ninaConstantino at Casambre ng UP, Sibayan at Otanes ngPNC,
Gonzales ng De la Salle, Llamzon at Pascasio ngAteneo, Natividad ng DEC, atbp.;
 Mga nagsipagtapos sa Pilipinas. Sa Ateneo-PNC Consortium for a Ph.D. in linguistics,halimbawa
ay mayroon ng walong nakatapos- Ma.Lourdes Bautista, Elvira Vergara, Gloria Chan-Yap, Rosa
Soberano, Sis. Ma. Isabelita Riego deDios, Casilda Luzares, Teresita Rafael at EmmaS. Castillo.
 Mapapansin na ang Pilipinas ay nagiging laboratoryo olarangan ng mga linggwistang dayuhan na
karamihan aymga Amerikano.
 Sa katotohanan, di-iilang wika sa Pilipinas angginagamit upang subukin ang mga modelong
pangwika,prinsipyo o pamaraan.
17
 Sa kasalukuyan ang pag—aaral sa mga wika saPilipinas ay masasabing isinasagawa ng iba‘t-
ibangpangkat ng mga linggwista.
 Ang pinakamalaki at pinakamalaganap sa mga ito ay ang sangay sa Pilipinas ng Summer Institute
of Linguistics‘.
 Masasabing higit na pinag-uukulan ng pansin ngpangkat na ito ang mga wikang di gaanong
malaganap.
 sinasalin sa mga wikang ito ng nasabing pangkatang Bibliya at iba pang babasahing panrelihiyon.
 HalimbawaOvert Relation Markers in Maranao‘ - isa sa mga pag-aaral na isinagawa ni McKaughan
(cf. McKaugha 1972)
 Nagbigay ng konklusyon si McKaughan na isa sa mgakatangian ng Maranao (at ng iba pang wika
sa angkang Malayo-Polinesyo) ay ito: o Ang binabanghay na pandiwa ay nagsasaad hindi lamang
ng panahon, uri ng kilos, at iniisip na sikolohikal ng nagsasalita kundi pati na rin ng relasyong
gramatikal ng pandiwa at ng paksa ng pangungusap; na ang relasyong gramatikal ng aktor, layon,
di tuwirang layon at gamit ay nakikilala sa Maranaw sa pamamagitan ng katagang o, sa at ko.
 Ang, primary relation ay isinasaad ng katagang so. Sa bahaging ito‘y masasabing malaki ang
naging kontribusyon niya sa pagkakatuklas ng ngayo‘y palasak na palasak nang pokus sa Pilipino.
 Ang isa pang pangkat ng mga linggwista sa Pilipinas ay matatagpuan sa Departamento ng Wikang
Oryental at Lingwistika sa Unibersidad ng Pilipinas.
 Sa katotohanan, ang pangkat na ito ang maituturingna pinakamatanda sa lahat ng pangkat.
 Itinatag ang nasabing departamento noong 1923upang magsagawa ng pahambing na pagsusuri
sa iba‘t-ibang wika sa kapuluan.
 Mababanggit dito ang isinasagawang proyekto ng nasabing pangkat sa huling limang taon- ang
pagtitipon ng mga datos na leksikal at gramatikal mula sa lahat ng wika at wikain sa kapuluan
upang gamitin sa pahambing na pagsusuri sa ponolohiya,morpolohiya at sintaksis ng nasabing
mga wika.
 Maaari ring magamit ang matitipong mga datos sa pagsulat ng mga diksyunaryo sa bawat wika.
 Ayon kay Constantino ay hindi kukulangin sa 2,000 pangungusap na naglalarawan ng hulwarang
morpo-sintaktikal at mahigit na 4,000 salitang-ugat ang natitipon na mula sa 300 mga wika
atwikaing sinusuri.

 Ang mga panaliksik-wika sa iba‘t-ibang wika sa Pilipinas ay mapapansing isinasagawa hindi

lamang ng mga linggwista sa Pilipinas kundi gayon din ng mga linggwista at mag-aaral sa mga
Unibersidad sa Amerika, tulad ng Unibersidad ng Yale,Unibersidad ng Michigan, Unibersidad
ngCalifornia sa Los Angeles, at Unibersidad ngHawaii.
 Masasabi rin na ang mga isinasagawang pag-aaral sa wika ay mauuri sa tatlo:(1) pag-aaral na
nauukol sa pagkaklasipika ng mga wika sa Pilipinas, at(2) mga pagsusuring historikal, at(3) mga
pagsusuring palarawan.
 Iilan-ilan lamang ang nagsagawa ng pananaliksikna historikal. Dyen –mula sa Unibersidad ng Yale
naitinuturing na pinakakilala sa mga mananaliksik.nakapagpalathala siya ng isang monograp
atmaraming artikulo tungkol sa rekonstruksyon ngilang ponema at salita sa Proto-Austronesian
natinawag niyang Malayo-Polinesian.
18
  Isa sa kanyang mga artikulo ay tinalakay nya ang kanyang teorya na ang D ng Proto-
Austronesian ay naging d sa Tagalog sa mga pusisyong inisyal at kapag pinangungunahan ng
katinig, at hindi nagiging l na tulad ng sabi ni Dempwolff.
 Masasabing higit na napakiling ang mga linggwista sa pagsusuring palarawan pagkaraan ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig.
 Masasabi ring karamihan sa mga pag-aaral naisinagawa noon ay nakalundo sa ponolohiya ng
isang wika.
 Ngunit nang mga dakong 1960 ay dumami na nang dumami ang mga pagsusuring tumutugon sa
gramatika osintaksis ng isang wika.

Mga Modelo sa Paglalarawang-Wika

 Tatlong modelo ang nangibabaw sa paglalarawan ng mga wika sa Pilipinas pagkatapos ng

digmaan.(1) Modelong ginamit ni Bloomfield sa paglalarawan sa Tagalog at Ilocano.(2)
Tagmemic Model na nilinang ni Kenneth L. Pike na syang karaniwang ginagamit ng mga
linggwista ng SIL(3) Transformational-Generative Model ni Chomsky na syang higit na
pinaniniwalaan ng mga linggwista ng UCLA at sa UP (cf. Constantino 1972).
 Ano ang pagkakaiba-iba ng tatlong modelosa isa‘t-isa?
 Masasabing hindi gaanong nagkakaiba-iba an gtatlong modelong nabanggit, lalo na ang
dalawanguna,tungkol sa kung papaano sinusuri ang mgadatos.
 Nagkakaiba-iba lamang sila sa paraan ng pag-aayos o paglalahad at sa pagbibigay-ngalan
saresulta ng pagsusuri.
 Tagalog -masasabing higit na napagtutuunan ng mga linggwista, gaya rin ng nangyari noong
panahon ng Kastila. Kaunti lamang kung mayroon mang mahahalagang naisasagawang pag-aaral
sa ibang pangunahing wika. Marahil dahil Tagalog ang batayan ng wikang pambansa.
 Si Constantino ay may sinulat noong 1965 tungkol sa mga padron ng pangungusap sa 26
nawika sa Pilipinas, kasama na ang walong pangunahin.
 Inilahad sa nasabing artikulo ang immediateconstituent (IC) analysis‘ na sinundan
ngtransformational-generative analysis‘ ng mgapangungusap sa wika.
 Pinangkat ni Constantino ang mga pangungusapna predikatibo (predicative sentences) ayon
samga balangkas ng kanilang mga IC sa tatlong uri:1. Definite2. Indefinite3. Situational.
Bawat isa sa mga IC ng pangungusap na tiyak ay pinangungunahan ng particle‘ o marker‘.
 Kinilala ni Constantino ang mga unang IC ng mgapangungusap na tiyak at di-tiyak at ang
pangalawangIC ng mga pangungusap na sitwasyonal bilang simunong mga pangungusap, at ang
pangalawang mga IC ngmga tiyak at di-tiyak na mga pangungusap at angunang IC ng
pangungusap na sitwasyonal bilang mga panaguri.
 Masasabing ang pagsusuri ni Constantino sa mgasimuno at panaguri ng mga wika sa Pilipinas ay
maymalaking pagkakaiba sa tradisyunal na pagsusuringsinunod nina Blake, Bloomfield, Lopez at
iba panglinggwista.
 Hindi kukulangin sa tatlo ang naisagawa nangpagsusuri sa ponolohiya ng Tagalog simula nang
mataposang Ikalawang Digmaang Pandaigdig.(1) Ang sinulat ni Remedios Cayari noong 1596.
Hindi kinilala ni Cayari na magkaibang ponema ang /e/ at /i/, gayundin ang /o/ at /u/ sa Tagalog

19
 kahit na may mga salitang hiram o katutubo sa Tagalog na magagamit upang ikontrast ang mga
ito. Ang Matandang Tagalog ay walang mga tunog na /e/at /o/. Ang mga ito‘y hiram lang natin sa
Kastila.
 Ang dalawa pang pag-aaral saponolohiya ay ang kina Robert Stockwell (1957)at Teodoro Liam-
zon (1966). Sa dalawang pag-aaral nito ay kinilala ng mga awtor ang pagkakaiba ng mga
ponemang /e/ at /i/, gayundin ng /o/ at /u/ sa Tagalog, gayundin ang mga klaster at mga padron ng
intonasyon ng Tagalog.
 Ang pinakahuling pagsusuring isinagawa tungkol sapalatunugan ng Pilipino ay ang kay Andrew
Gonzalez (Acoustic Correlates of Accent, Rhythm and Intonationin Tagalog) na nalathala sa
PHONETICA.
 Sinuri ni Gonzales ang diin, ritmo, at intonasyon ng Tagalog sa pamamagitan ng paggamit ng
makabagong instrumentong pangwika sa Unibersidad ng California, Berkeley, California, tulad ng
Linc-8 Computer, Trans-Pitchmeter, Kay Sanograph, at Pitch Extractor.‘
 Lumitaw sa pag-aaral ni Gonzales na ang tono, lakas, at haba ay hindi nagiging resulta lamang ng
diin o stress‘ at hindi ng haba olength‘ na tulad ng lumabas sa pagsusuri nina Schachter at Otanes
(cf. Tagalog ReferenceGrammar‘ 1973).
 Restatement of Tagalog Grammar‘ ni Elmer Wolfenden ng SIL (1961) - Isa sa mga
isinagawang pag-aaral sa gramatika. Ayon kay Wolfenden, dalawa ang kanyang layunin sa
pagsasagawa ng nasabing pag-aaral: (1) To realign Bloomfield‘s gramatical categories, esp. the
verbal ones; and (2) To modify Bloomfield‘s nomenclature.‘
 Sina Paul Schachter at Fe Otanes, sa ilalim ngpangangasiwa ng Philippine Center for
Language Study‘ ay may sinulat na Tagalog ReferenceGrammar. Ang nasabing aklat, sa
kasalukuyan, aykabana-kabanatang isinasalin sa Tagalog ng mganagsisisulat ng tesis sa Pilipino
sa PNC.
 Sa UP ay mababanggit ang apat na tesis na tumatalakay saiba‘t-ibang aspeto ng gramatika ng
Tagalog.(1) Kay Silverio ( 1962) na sumusuri sa mga pandiwa at pangungusap na passive‘ sa
Tagalog;(2) Kay Gonzales (9162) na tumatalakay sa mga pandiwa at pangungusap na active‘;(3)
Kay Cayari (1963) na nagkaklasipika ng mga pandiwang pamanahon (time adverbs) ng Tagalog
ayon sa distribusyon;(4) Kay Paz (1967) na nagsusuri sa morpolohiya at sintaksis ng mga
pangalan at pang-uri sa Tagalog.
 Pineda – Direktor ng Surian ng Wikang Pambansa ( cf. Pineda 1972), - Sumulat ng ―An
Introduction to Tagalog Transformational Syntax‖. - Ginamit nya sa sintaksis ng Tagalog ang
modelong 1957 ni Chomsky.
 Sa unang bahagi ng kanyang aklat ay nagbigaysya ng mga tuntunin sa pagbubuo ng
mgapangungusap sa Tagalog. Sa ikalawang bahagi naman, naglahad sya ng mga transportasyon
at nagbigay sya ng mga halimbawa kung papaanong magagamit ang mga ito sa pangungusap sa
Tagalog.Hindi kukulangin sa lima ang naisagawa nangpahambing na pagsusuri sa Tagalog at
Ingles. Ang dalawa rito (cf. Stockwell 1957; Castelo 1964) ay naglalahadng isang pagsusuri sa
Tagalog na masasabing kahawig dinng kay Bloomfield. Ang ikatlo ay isang disertasyong nagsusuri
sabalangkas ng Tagalog na ginamitan ng Tagmemic Model.(Guanco 1963). Ang huling dalawa ay
ang disertasyon nina EmyPascasio (1960) at Fe Otanes (1966).
 Cebuano- Si Anderson, sa kanyang disertasyon sa pagdodoktorado noong 1965, ay
nagsagawa rin ng paghahambing sa pagsusuri sa Cebuano at Ingles na ginamitan naman ng
20
 transformational model‘ ni Chomsky. Si John Wolff, (1966 at 1967), ay magkasunod na
nagpalathala ng dalawang bolyum ng mga aralin sa Cebuano. Ang gramatika ng Cebuano ay
inilarawan nya ayon sa modelo ni Bloomfield.
 Ilocano- Ang unang deskripsyong isinagawa pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandagdig sa
mga gramatika ng Ilocano ay inilahad sa Intensive Course‘ nina H. McKaughan at J. Forster
(1952). Ang nasabing gramatika ay inihanda upang magsilbing patnubay o modelo sa
paghahanda ng katulad na mga gramatika sa ibang wika sa Pilipinas sa darating na mga taon.
Ibinatay ito sa Outline of Ilocano Syntax‘ ni Bloomfield
 Isa namang transformational-generative grammar ng Ilocano ang sinulat ni Constantino
(1959) para sa kanyang disertasyon sa Ph. D. Ang modelong ginamit dito ay ang gramatikang
inilahad ni Chomsky sa kanyang Syntactic Structures‘. B. Sibayan- nagsagawa ng isang
pahambing na pagsusuri sa mga ponemang segmental ng Ilocano at ng Ingles noong 1961 sa
kanyang disertasyon sa Ph. D.,
 Kapampangan- Isang tesis sa M. A. ni Castrillo noong 1955 ang nasulat sa UP na tumalakay sa
balangkas ng mga pangungusap sa Kapampangan na ginamit ang modelo ni Bloomfield; isang
disertasyon sa Ph. D. ni Clardy noong 1958 na sumusuri sa mga ponema ng Kapampangan, ang
kanilang mga alopono at distribusyon; isang artikulo ni Tabasondra noong 1962 na sumusuri sa
mga ponema ng Kapampangan at pagkatapos ay inihambing sa mga ponema ng Ingles. Si Perez
ng PNC ay sumulat ng tesis sa M.A. na may pamagat na Pampango ang Pilipino Cognates:Sound
and Spelling Relationship‘ (1964).
 Hiligaynon- Ang balangkas ng Hiligaynon ay sinuri at inihambing sa balangkas ng Ingles nina
Juntado (1961) at Ruiz (1963) sa kani-kanilang disertasyon sa Ph. D.
 Pangasinan- Ang Pangasinan ay sinuri ni Schachter noong 1959 sa kanyang disertasyon sa Ph.
D. at pagkatapos ay inihambing niya sa Ingles. Ang paglalahad sa disertasyong ito ay batay sa
modelong transpormasyonal ni Chomsky sa kanyang Static Structures‘ . Hinati ni Schachter ang
kanyang pag-aaral sa dalawang antas: (1) Ponolohiya (2) Gramatika . Binansagan ni Schachter
ang kanyang gawa ng From Pangasinan to English sapagkat nilalayon ng pag- aaral na
matulungan ang mga mag-aaral na Pangasinan sa pag-aaral ng Ingles.
 Waray- Sina J. at I. Wolff noong 1967 ay sumulat ng isang aklat, Beginning Waray-waray.
Batay din sa modelo ni Bloomfield ang kanilang pagkakasuri sa nasabing wika.
 At nitong mga huling araw, gaya na ng nasabi sa umpisa, ay masasabing may kasiglahan ang
kilusan salinggwistika sa Pilipinas.Tatlong pambansang samahang pangwika angnakatutulong
nang malaki sa pagpapaunlad ngdisiplinang ito : Linguistic Society of the Philippines ,
Pambansang Samahan sa Linggwistikang Pilipino at Philippine Association for
Language Teaching

21
Mga Nakapagtapos sa Consortium for a Ph. D. inLinggwistika at ang kanilang mga
paksa

 Bautista, Ma. Lourdes S. - The Filipino Bilingual‘sCompetence: A Model Based on an

Analysis of Tagalog-English Code Switching. Inilarawan ni Bautista ang paglilipat-lipat ng mga
nagsasalita sa Ingles at Tagalog. Nagbigay sya ng mga tuntuning tinatawag na phrase structure
and transformational rules. Batay sa modelong 1965 ni Chomsky. Lumabas sa kanyang pag-
aaral na ang Code- Switching ay nagaganap sa iba‘t ibang antas ng wika- salita, parirala, sugnay
at pangungusap.
 Chan-Yap, Gloria. -Hokien Chinese Loanwords in Tagalog 1975. Sinuri nya ang mga salita
saTagalog at inalam nya ang mga salitang mula sa Hokkien Chinese. Inilarawan nya ang naganap
na pagbabago sa tunog at sa kahulugan ng mga salita sa Tagalog na hiram sa Hokkien Chinese.
 Soberano, Rosa P. The Dialect of Marinduque Tagalog. 1976- sa kanyang mga layunin ay
upang alamin ang pagkakatulad at pagkakaiba ng Tagalog-Marinduque sa Tagalog-Maynila.
 Vergara, Elvira C. -Subcategorization and Selectional Restrictions of English Words. 1975- Sinuri
ni Vergara ang mga pandiwang iisahing salita na nakasama sa General Service List ni West
(1965). Ginamit nya ang Case Grammar Matrix ni Cook sa subkategorisasyon ng mga pandiwa.
Lumabas sa pagsusuri na ang mga pandiwang iisahang salita ay mapapangkat ayon sa basic,
experimental, benefactive, at locative; at mapapangkat pa sa 16 na uri ng subkategorisasyon ayon
sa kaligiran ng kaukulan o case‘.

Ponemang Segmental

 Ponemang segmental ang tawag sa tunog ng bawat titik (mga patinig at katinig) sa buong salita at
pagdudugtong nito. Ang alpabetong Pilipino ay may 28 na letra ngunit 16 katinig (p, t, k, b, d, g, m,
n, h, l, r, s, w, y, (?), ng) at 5 patinig (a, e, i, o, u).
 Halimbawa: tawad. Ang salitang tawad ay may limang tunog dulot ng mga letrang t,a,w,a,d na
bumubuo nito.
 Isinama din (?) o impit na tunog na nasa dulo ng salita bilang isang katinig dahil pinagbabago nito
ang kahulugan ng salita at binibigkas bilang malumi at maragsa.

Halimbawa:

 Malumi – malumanay na pagbikas ng salita na may (h) na tunog sa huli pero hindi nakikita sa salita

bata(h) – damit (pantakip) [robe in English]

 Maragsa – madiin at tuluy-tuloy na pagbigkas sa salita na nagbibigay diin sa huling pantig (^)

bata(^) - paslit

22
  Mahalaga ang bawat tunog ng isang letra sa isang salita sapagkat ang isang pinagkaiba ng letra
sa isang salita ay nagbibigay ng ibang kahulugan kaya hindi maaaring ipagpalit. Kahit na may mga
salitang nagkakapalitan ang tunog /u/ at /o/, /e/ at /i/ ay hindi pa rin nagbabago ang kahulugan ng
salita.

Halimbawa:

 tela - kayo (damit), tila – parang

 bao - walang laman na balat ng niyog
 bato – graba
 baon - panustos habang nasa labas

Ponemang Suprasegmental

 ang tawag sa paraan ng pagbibigkas ng mga salita. Binabatay ito sa tono o intonasyon, hinto o
antala, haba, at diin.

1. Tono o intonasyon – taas o baba ng pagbikas ng isang pantig sa salita, parirala o pangungusap
para sa mabisang pakikipag-usap

Halimabwa:

Bukas (panahon)

Patanong: bukas? (ikalawang pantig ang taas)

Pahayag: bukas. (unang pantig ang taas)

2. Diin – lakas o bigat ng pagbigkas ng isang pantig sa salita

BUkas - panahon

buKAS - hindi sarado

3. Hinto o antala – ang sandaling pagtigil sa pagsasalita dulot ng mga pananda (kuwit [,], tuldok-
kuwit [;], tutuldok [:], mahabang guhit [ ], dalawang guhit na pahilis [//], palaso [>], gitling [-],
tulduk-tuldok […] at krus na pananda [+])

Halimbawa:

Manang, Anna, ang nanay ko. (pagpapakilala ng iyong ina sa isang ale at kaibigan mo)

23
Mga Ponemang Malayang Nagpapalitan

 Ito ay mga pares na salita na magkatulad ang bigkas maliban sa isang ponema subalit hindi
nagbabago ang kahulugan.
 Halimbawa: lalake-lalaki, babae-babai, sampu-sampo, marami-madami, maramot-madamot

Mga Pares na Minimal

 Ito ay mga pares na salita na magkatulad ang bigkas maliban sa isang ponema at dahil dito ay
nagbago ang kahulugan.
 Halimbawa: pala-bala, lapat-lapad, titik-titig,

Ang Mga Diptonggo

 Alinmang patinig na sinusundan ng malapatinig na /y/ o /w/ sa loob ng isang pantig. ang mga
diptonggo sa Filipino ay /y/ - ay, ey, oy, uy /w/ - aw, ew, iw, ow, uw DIPTONGGO
 Magkasamang tunog ng patinig at malapatinig sa isang pantig.
 Halimbawa: /aw / agaw dalaw ibabaw lugaw ginaw kalabaw nakaw sabaw takaw dilaw halimaw
palayaw anahaw hikaw sabaw tanaw apaw galaw hilaw sitaw araw bughaw langaw ayaw ihaw
sigaw tunaw ikaw ligaw uhaw ginaw ilaw litawhataw kalabaw
 Halimbawa: /iw / aliw sisiw baliw giliw paksiw
 Halimbawa: /ay / bahay buhay tulay sabay palay tunay gulay kulay away bagay itay/inay panday
alay akbay patnubay paypay hukay lagay saklay pilay tangay tibay pantay lakbay husay sampay
patay
 Halimbawa: /oy / kahoy tuloy langoy daloy abuloy baboy kasoy palaboy taboy apoy simoy tukoy
amoy langoy unggoy biloy
 Halimbawa: /ey / /uy / reyna aruy keyk baduy beyk beysbol

Mga Kambal Katinig o Klaster

 ay ang magkasunod na ponemang katinig sa isang pantig. - ito ay maaaring makikita sa unahan,
sa gitna o sa hulihang pantig ng salita.
 Hal : (Kambal-Katinig / Klaster Unahan Gitna Hulihan: drama iskwater rekord blusa eskwela tayp
klerk biskwit nars krema kongklusyon kart gripo sumbrero beys dyaryo klima kard plano pilantropo
relaks

Mga Anyo ng Morpema

 Binubuo ng isang ponema. Ang ponemang a ay nauukol sa babae. Gayundin, ang ponemang o
ay nauukol sa lalaki. Ang morpema ay maaaring isang ponema.
1. Halimbawa nito ay ang /o/ at /a/ na sa ating wika ay maaaring mangahulugan ng
kasarian.
24
 2. Halimbawa: doktor–doktora , senador- senadora, dekano- dekana, senyorito –
senyorita
3. Taliwas: ang mga ito ay para sa babae o lalaki: artista , bata, manggagawa ,
manghuhula
 Binubuo ng salitang-ugat- Ito ay mga salitang payak gaya ng ganda, buhay, isa. Ito ay tinatawag
ding malayang morpema sapagkat may sariling kahulugan at makatatayong mag- isa. Mga payak
itong salita dahil walang panlapi.
 Binubuo ng panlapi- Maaaring unlapi, gitlapi o hulapi. -ang mga panlapi ay may sariling
kahulugan kaya’t bawat isa ay isang morfim /morpema.

Mga Pagbabagong Morpoponemiko

 Ang karaniwang anyo ng isang morpema ay maaaring magbago dahil sa impluwensiya ng mga
katabing morpema. Ito ay tinatawag na morpoponemiko.

1. Asimilasyon

 Ang mga tunog ng isang salita ay umaaayon sa katabing tunog nito. Makikita ang pagbabagong ito
sa mga morpemang unlaping nagtatapos sa, NG gaya ng PANG, MANG, MAPANG, SING,
KASING, MAGKASING, SANG, at LABING.

Dalawang Uri ng Asimilasyon

A. Di-Ganap o Parsyal

 Ang PANG, MANG, SING at iba ay nanatili kung ang sinusundang salita ay nagsisimula sa patinig
at sa mga titik na K, G, H, M, N, NG, W, Y.
Halimbawa: pang+alo, mang+await, pang+hukay, sang+katauhan, pang+wakas

 Nagiging PAN, MAN, SIN, at iba pa kapag ang kasunod na salita ay nagsisimula sa mga titik na D,
L, R, S, T.
Halimbawa: pang+dakot= pandakot, mang+dukot, mandukot, sing+tamis=sintamis

 Nagiging PAM, MAM, SIM, at iba pa, kapag ang kasunod na salita ay nagsisimula sa mga titik na B
at P.
Halimbawa: pang+bura= pambura, mang+bola= mambola, sing+bango= simbango

B. Ganap

 Nawawala ang unang tunog na nilalapian dahil ito ay naaasimila o napapasama sa naunang
ponema.
Halimbawa: pang+tali= pantali=panali……… mang+bato=mambato=mamato

25
2. Pagbabago ng Ponema

a. Ang D ay nagiging R kapag napagigitnaan ng dalawang patinig. Halimbawa: ma+dami= marami,

bakod+an=bakuran
May mga pagkakataon na hindi maaaring magpalitan ang ponemang d at ponemang r sapat
nagkakaroon ng pagbabago sa kahulugan. Halimbawa ang salitang madikit ( sticky ) at marikit (
pretty )
Ang iba pang mga salita tulad ng madilim, madahon, madamo ay hindi nagbabago

b. Ang O ay nagiging U
/o/ at /u/. Sa ngayon, ayon sa Ortograpiyang Pambansa 2013, sa pag-uulit ng salitang-ugat na
nagtatapos sa patinig na o hindi ito pinapalitan ng letrang u. Kinakabitan ng pang-ugnay/ linker (-
ng) at ginagamitan ng gitling sa pagitan ng salitang-ugat. (tuntunin 7.5, pp. 31 at 32) Halimbawa:
linggo-linggo ano-ano

3. Metatesis

 Ito ay tumutukoy sa mga ponemang nagpapalitan ng posisyon. Minsan may isa o dalawang
ponema ang nakakaltas.
Halimbawa: tanim+an=taniman=tamnan…….. atip+an=atipan=aptan…..silid+an=silidan=sidlan

4. Pagkaltas ng Ponema

 Sa uring ito, nawawala ang mga tunog na patinig sa gitna ng salita.

Halimbawa: tupad+in=tupadin=tupdin…….sakay+an=sakayan=sakyan

5. Pagpapalit ng Ponema

 Ang mga salitang napalitan ng ibang ponema sa loob ng salita

Halimbawa: dating-datingan-datnan……halik-halikan-hagkan

6. Paglilipat ng Diin

 Maraming salitang nagbabago ng diin kapag nilalapian

Halimbawa: linis+an= linisan……iwas+an=iwasan

7. Maypungos

 Ang mga salitang nawawalan ng isa o dalawang ponema sa unahan ng inuunlapiang salita.
Halimbawa: magpasulat=pasulat……magpatawag=patawag

8. May-angkop

26
  Ang mga pagbabago sa mga salita na nagiging maikli kaysa orihinal. Nawawala ang ilang mga
tunog
Halimbawa: hintay ka-teka…….wika ko-ikako

Ang Mga Panlapi

 Isa sa magandang katangian ng wikang Filipino ay ang pagiging mayaman nito sa mga panlapi.
Nagiging madali ang panghihiram ng salita sa ibang wika dahil sa paglalapi.
 Maaaring Makita ang panlapi sa unahan, sa gitna, at sa hulihan:

Unlapi Gitlapi Hulapi Kabilaan Laguhan

kalahi dumalaga aklatan paaralan santinakpan
tag-araw pinilit pistahan palaisdaan magdinuguan

Ang Parirala ay bahagi ng pangungusap na walang buong diwa

Ang Sugnay ay bahagi ng mga salita pangungusap na buo ang diwa. Maroong itong dalawang uri, ang
sugnay na makapag-iisa at sugnay na di mag-iisa

PANGUNGUSAP

 Ang pangungusap ay lipon ng mga salita na nagpapahayag ng buong diwa. Ito ay binubuo ng
simuno at panag-uri

Dalawang bahagi ng Pangungusap

1. Simuno- Ang simuno ang siyang nagsasabi kung ano o sino ang pinag-uusapan sa pangungusap.
Ito ang paksa ng pangungusap.
2. Panag-uri- Nagsasabi tungkol sa simuno o paksa ang panaguri.

Ayos ng Pangungusap

 Karaniwang Ayos- kapag nauuna ang panag-uri kaysa simuno.

 Di-karaniwang Ayos- kapag nauuna ang simuno sa panag-uri at ito ay may panandang “ay”

Pangungusap na Walang Paksa

1. Mga Pangungusap na Eksistensyal- nagpapahayag ng pagkamayroon ng isa o higit pang tao,

bagay at iba pa. Pinangungunahan ito ng MAY o MAYROON. Halimbawa: Mayroon daw ganito
roon….. May tao sa labas

27
 2. Mga Pangungusap na Pahanga- nagpapahayag ng damdaming paghanga. Halimbawa:
Kayganda ng babaeng iyon…. Ang tapang mo pala!
3. Mga Maiikling Sambitla- tumutukoy sa mga iisahin o dadalawahing pantig na nagpapahayag ng
matinding damdamin. Halimbawa: aray, naku, wow, sarap,
4. Mga Pangungusap na Pamanahon- nagsasaad ng oras o uri ng panahon. Halimbawa: Maaga
pa… Umuulan.
5. Mga Formularyong/Formulasyong Panlipunan- mga pagbati, pagbibigay-galang at iba pa na
nakagawian na sa lipunang Pilipino. Halimbawa: Magandang umaga po…. Paalam

Uri ng Pangungusap ayon sa Kayarian

1. Payak na Pangungusap ( simple sentence )- nagpapahayag ng iisang kaisipan. Ito ay maaring

nagtataglay ng payak o tambalang simuno at panag-uri.
 Apat na uri ng payak na pangungusap ( PS-PP, PS-TP, TS-PP, TS-TP)

2. Tambalang Pangungusap ( compound sentence )- binubuo ng dalawa o higit pang sugnay na

makapag-iisa. Ang mga pangatnig na magkatimbang ay at, pati, saka, o, ni , maging, ngunit. Hal.
Ang biyaya ay kusang-loob na ibinibigay at ito ay kaloob na walang bayad.

3. Hugnayang Pangungusap ( complex sentence )- pangungusap na binubuo ng isang sugnay na

makapag-iisa at sugnay na di makapag-iisa. Ginagamitan ng pangatnig na di-magkatimbang (
kung, nang, bago, upang, kapag, dahil sa, sapagkat). Hal. Mabuti ang mag-asawa sapagkat
tumutulong sa mga kapitbahay na nangangailangan

4. Langkapang Pangungusap ( compound complex )- pangungusap na binubuo ng tambalan at

hugnayang pangungusap. ( binubuo ng 2sugnay na nakapag-iisa at sugnay na di-makapag-iisa).
Halimbawa: Mabuti ang mag-asawa at sila ay may busilak na puso dahil sinusunod nila ang utos
ng Panginoon.

Uri ng Pangungusap ayon sa Tungkulin

1. Paturol o Pasalaysay ( Declarative Sentence )- ito ay nagsasalaysay ng isang katotohanan o

pangyayari. Ito ay binabantasan ng tuldok. Halimbawa: Si Jose Rizal ay kinikilalang bayani ng
ating lahi.
2. Pangungusap na Patanong ( Interrogative Sentence )- nagpapahayag ng pagtatanong o pag-
uusisa. Ito ay ginagamitan ng tandang pananong. Halimbawa: Tutuloy ba kayo kina Tess at Lito
pagdating sa New York?
3. Pangungusap na Pautos/Pakiusap ( Imperative Sentence )- nagpapahayag ng pag-uutos o
nakikiusap. Ito ay gumagamit ng tuldok tulad ng pasalaysay. Halimbawa: Sagutin moa gad ang
liham ni Joy…… Pakikuha naman ng baso ko mesa.
4. Pangungusap na Padamdam ( Exclamatory Sentence )- nagpapakilala ng isang matinding
damdamin ng pagkabigla, pagkainis o pagkagalit. Ito ay gumagamit ng tandang pandamdam.

28