“Benim manevi mirasım ilim ve akıldır ”

Mustafa Kemal Atatürk

Sahibi
TÜBİTAK Adına Başkan
Prof. Dr. Nüket Yetiş

Sorumlu Yazı İşleri Müdürü

Duran Akça
duran.akca@tubitak.gov.tr

Yayın Yönetmeni
Zuhal Özer
zuhal.ozer@tubitak.gov.tr

Yayın Kurulu
Prof. Dr. Ömer Cebeci
Dr. Şükrü Kaya
Adnan Bahadır
Doç. Dr. Hilmi Volkan Demir Sevgili Okurlarımız,
Dr. Aren Emre Kurtgözü Ankara’da çok güzel bir göl var; Eymir Gölü. Bu gölde de
Prof. Dr. Ferhunde Öktem
Doç. Dr. M. Fatih Taşar birbirinden eşsiz kuşlar yaşıyor. Bu kuşları size tanıtmak
Araştırma ve Yazı Grubu amacıyla bir oyun hazırladık. Oyunumuzu oynarken Eymir
Tuğba Can
tugba.can@tubitak.gov.tr
Gölü’nde yaşayan bazı kuş türlerini tanıyacak ve bir
Meltem Yenal Coşkun anlamda kuş gözlemciliğine adım atacaksınız. Oyunumuzu çok
meltem.coskun@tubitak.gov.tr
Aslı Zülal seveceğinizi düşünüyoruz.
asli.zulal@tubitak.gov.tr

Grafik Tasarım - Uygulama Bu sayımızda bir de oyuncak hazırladık. Bu oyuncak, çatıda

Ayşegül Doğan Bircan
aysegul.bircan@tubitak.gov.tr oynayan Pisicik adlı bir kedi ve onun topuyla ilgili. Pisicik
Fulya Koçak
fulya.kocak@tubitak.gov.tr
çatının tepesinde koşup oynarken topunu sürekli aşağı
düşürüyor. Siz de bu sırada puan topluyorsunuz. Bu oyuncak
Çizer
Pınar Büyükgüral aslında dergimizde yer verdiğimiz basit makinelerden biri:
pinar.buyukgural@tubitak.gov.tr
eğik düzlem. Oyuncağımızla oynarken eğik düzlemde
Web Uygulama nesnelerin nasıl ilerlediğini gözlemleme olanağı da
Sadi Atılgan
sadi.atilgan@tubitak.gov.tr bulacaksınız.
Mali Yönetmen
H. Mustafa Uçar
mustafa.ucar@tubitak.gov.tr
Diğer konularımıza gelince… Şapkalar, elementler, altın, yazı
tipleri ve bahriler konularımızın yalnızca bir kısmı.
Okur İlişkileri - İdari Hizmetler
Emine Sonnur Özcan
sonnur.ozcan@tubitak.gov.tr
Lale Edgüer
Bu sayımızda yer verdiğimiz bir konu da çocukların en
lale.edguer@tubitak.gov.tr sevdiği dergilerle ilgili. Ülkemizin yakın tarihinde yayımlanan
İmran Tok
imran.tok@tubitak.gov.tr ve çocukların çok severek okuduğu dergileri tanıttık. Bu
Yazışma Adresi dergilerin okuyucularının görüşlerine de yer verdik. Ayrıca
Bilim Çocuk Dergisi Atatürk Bulvarı/No: 221/ dergimizin nasıl hazırlandığından da söz ettik. Bu sayımızda
Kavaklıdere/06100/Ankara
Tel (312) 427 06 25 (Yazı İşleri) Tel (312) 468 53 00 çocuk dergileriyle ilgili bu konuya yer vermemizin nedenine
(TÜBİTAK Santral) Faks (312) 427 66 77 (Yazı İşleri)
gelince… Çünkü dergimiz artık 12 yaşında!
Kapak Fotoğraf: Visual Photos • Çizim: Bengi Gençer

e-posta cocuk@tubitak.gov.tr
Internet www.biltek.tubitak.gov.tr/cocuk

Okur İlişkileri Hepinizi yeni yılda sevgiyle kucaklıyoruz…

Tel (312) 467 32 46 - (312) 468 53 00 / 1061 / 3438
Faks (312) 427 13 36
ISSN 977-1301-7462
Zuhal Özer
Fiyatı 3,5 TL (KDV dahil)

Baskı
İmpress Baskı Tesisleri
İmaj İç ve Dış Ticaret A.Ş.
www.imajas.com.tr

Baskı Tarihi
14. 01. 2010

Dağıtım
TDP
www.tdp.com.tr

HER AYIN 15’İNDE ÇIKAR

 Albatroslar Güney Kutup
Bölgesinden Bildiriyor
Albatroslar, kutuplara yakın
bölgelerde yaşayan deniz kuşları. Çok
uzak mesafelere uçabilmeleriyle
tanınıyorlar. Ancak, bu kuşların yaşamı
hakkında bilinmeyen birçok yön var.
Örneğin, nasıl besleniyorlar? Zamanlarının
ne kadarını denizde geçiriyorlar? İşte, bu
soruların yanıtlarını bulmak isteyen
araştırmacılar, ilginç bir yola başvurmuşlar.
Güney kutup bölgesinde yaşayan dört
albatrosun sırtına, onlara zarar
vermeyecek biçimde minik fotoğraf
makineleri bağlamışlar. Bu fotoğraf
makineleri belli aralarla çektiği toplam
28.000 fotoğrafı uydular aracılığıyla
araştırmacıların bulunduğu bir istasyona
göndermiş. Fotoğraflardan, albatrosların
yavrularına yiyecek götürmek için, sürü
halinde denize açıldıkları anlaşılıyor. Katil
balinaların avlandığı bölgelerde dolaşıyorlar.
Balinalardan kaçarken deniz yüzeyine
yaklaşan balıkları avlıyorlar. Geceleri de
uçuyorlar. Denizde geçirdikleri süre, yarım
günle beş buçuk gün arasında değişiyor.

Bu fotoğraflar, albatrosların sırtına bağlanan ve onlara zarar vermeyen minik fotoğraf

makineleriyle çekilmiş. Araştırmacılar, albatroslar yuvalarına döndüğünde makineleri
çıkarmayı da ihmal etmemişler. Sol üstteki fotoğrafta bir buzdağı görülüyor.
Alt sıradaki iki fotoğrafta bulunan beyaz oklar, katil balinaları gösteriyor. Alt sıranın en
sağındaki fotoğrafsa belli ki gece çekilmiş.

4 Bilim Çocuk
Yelkenciler Bilim
İçin Çalışacak
Önümüzdeki yıl başlayacak

Liot - SailingOne
SolOceans adlı yelken yarışı,
bugüne kadarki yelken
yarışlarının hiçbirine
benzemeyecek. Denizciler,

Fotoğraf: Jean-Marie
yarışa birbirinin eşi
teknelerle tek başlarına
katılacaklar. Yarış iki yıl
sürecek. Bu sırada
okyanuslarda tam 48.000
deniz mili yol alacaklar. Özellikle Güney
Yarımküre’de bugüne kadar çok az insanın
geçtiği bölgelerden geçecekler. Yol boyunca, suyuyla ilgili bir projesine katkıda
teknelerinde bulunan çok çeşitli aygıtlarla bulunacaklar. Denizcilerin topladığı veriler,
deniz suyunun tuzluluk oranı ve sıcaklığı, ESA’nın yer gözlemleri yapan SMOS
rüzgârların yönü ve hızı, hava sıcaklığı ve uydusunun topladığı verilerle bir arada
basınçla ilgili veriler toplayacaklar. Bu kullanılacak. Biliminsanları ve yelkenciler,
sayede, Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) deniz daha şimdiden bu proje için kolları sıvamışlar.

Bitkiler Birbirleriyle
Rekabet Ediyor
Aynı yerde yetişen bitkiler,
birbirleriyle her zaman etkileşim
içindedir. Örneğin, bir arada büyüyen
bitkilerin topraktaki besinleri daha
önce almak için birbirleriyle rekabet
ettikleri biliniyor. Araştırmacılar,
bitkilerin bunu yaparken geçmişteki
durumlarından da etkilendiklerini
ortaya koymuşlar. Örneğin, bir yıl sık
bir topluluk oluşturan bitkiler, sonraki
yıl daha hızlı gelişiyorlar.
Araştırmacılar bu durumu da bitkilerin
kendi arasındaki rekabete bağlıyorlar.

Fotoğraf: Jupiter Images Bilim Çocuk 5

 izona/DLR
ty of Ar
i
er s

Cassini’den Haber Var!04 yılından

U niv
L/
/ JP
A
AS
N ay aracı, 20
NASA’ya ait Cassini uz
:
af
rüngesin de dolanarak
ğr

bu yana Satürn’ün yö
to

kkın da bilg iler

Fo

gezegen ve uyduları ha
n dünyaya
to pluyor. Uzay aracını
den biri,
gönderdiği görüntüler
arı çok
dünyadaki araştır macıl
afta, Titan’ın
sevin dir miş. Bu fotoğr
yansıyan güneş
yüzeyin deki bir gölden
l, sıvı haldeki
ışığı görünüyor. Bu gö
şuyor. (Hidrokarbon,
hi drokarbonlardan olu
oluşan ve
karbon ve hi drojen den
an bir kimyasal
yeryüzün de bolca bulun
an’ın kalın atmosferi
bileşik.) Fotoğrafta Tit
aştır macıya göre
de görülüyor. Birçok ar
r ve atmosferi
Titan, yüzeyin deki gölle
mi’n deki
ne deniyle Güneş Siste i.
a’ya en çok benzeyen
gökcisimlerin den Düny

türn’ün uydusu
Cassini uzay aracı, Sa
çekiyor.
Titan’ın fotoğraflarını

397 Milyon Yıllık

Ayakizi

6 Bilim Çocuk
Robot Hayvanat Bahçesi
İstanbul’da
İstanbul’daki Kanyon Alışveriş
Merkezi, 18 Aralık 2009 – 30
Mayıs 2010 tarihlerinde, “The
Robot Zoo” adlı sergiye ev sahipliği
yapıyor. Sergide dev bukalemun,
mürekkepbalığı, ornitorenk,
karasinek, çekirge, gergedan,
zürafa ve yarasa robotları var.
Sergi, bu canlıların bedenlerinin
yapısını ve işlevlerini tanıtan
etkileşimli bölümlerden oluşuyor.
Robot hayvanat bahçesi, her gün
10.00 – 20.00 saatleri arasında
açık, giriş ücretiyse 10 TL.
Rezervasyon için: 0 212 353 54 95
http://www.robotzookanyonda.com

En Minik Yarış Arabası

“Nanoteknoloji” sözünü daha önce
duymuşsunuzdur. “Nano”, herhangi bir
ölçünün milyarda birini gösterir. Örneğin bir
nanometre, bir metrenin milyarda biridir.
Bazı araştırmacılar, molekülleri ve atomları
bir araya getirerek nano ölçeğinde minik
makineler yapmaya çalışıyorlar. Bunlara,
“moleküler makineler” deniyor. Örneğin, bu
minik araba gibi. Nanoteknolojiyle üretilen bu
arabanın boyu, bir saç telinin çapının elli
binde biri kadar! Aslında bu ilk nano yarış
arabası değil. Ancak, önceki modellerden daha
iyi yol alıyor. Arabanın tekerlekleri, her İşte en minik yarış ar
abası! Nanoteknolojiyle
birinde 60 atom bulunan karbon kürelerinden üretilen bu araba, mo
leküllerden ve
oluşuyor. Araba, altından yapılma bir yüzeyde atomlardan oluşuyor.
kayarak yol alıyor. Yol alabilmesi için ısıya
maruz kalması ya da bir elektrik alanı
oluşturulması gerekiyor.
Aslı Zülal

Bilim Çocuk 7
 ,
,
Vites Nasl Çalr?
Bir tatla yolculuk ederken oförün zaman zaman vites deitirdiini fark
etmisinizdir. Peki, vites nedir, ne ie yarar, merak ediyor musunuz?
Otomobilin anahtarn çevirdiinizde
motor çalmaya balar. Bu,
motorun içindeki baz parçalarda
bir dönme hareketinin yani güç
üretiminin balad anlamna
gelir. Ancak otomobilin ilerlemesi
için, tekerleklerinin de dönmeye
balamas gerekir. Bu da motorda
üretilen gücün tekerleklere
aktarlmasyla gerçekleir. te Dililer, çevresinde diler olan
bu aktarm iini, bir dizi dili ve tekerleklere benzer. Bu dilerin birbirine
geçmesi sayesinde bir dili, dönü
milden oluan mekanik bir düzenek hareketini baka bir diliye aktarabilir.
gerçekletirir. Bu ekilde birlikte çalan iki dili
birbirine ters yönde döner.

10 Bilim Çocuk
Motorun parçalarnda balayan hareket, vites kutusundaki dililer ve çeki mili
araclyla tekerleklere aktarlr. Ancak otomobilin içinde otururken, vites kutusunu ve
bu mili göremeyiz. Yalnzca vites kutusunun bir uzants olan vites kolunu görebiliriz.

Bu çizimde çeki mili otomobilin

arka tekerleklerine baldr. Yani bu
otomobil arka tekerleklere iletilen
güçle hareket eder. Bu yüzden
“arkadan çekili” olarak adlandrlr.
Pek çok küçük otomobilse “önden
çekili”dir. 4x4 olarak bilinen
otomobillerdeyse hem ön hem de
arka tekerleklere güç iletilir.

Burada bir vites düzenei görüyorsunuz. Bu düzenekte, dililer ve dililerin ortalarndaki

boluklardan geçen “mil” denen borular bulunur. Motordan gelen milin dönmeye
balamasyla yeil renkli dili de dönmeye balar. Bu da krmz renkli yardmc aftta
bulunan dililerin dönmesini salar. Bunun sonucunda da mavi renkli dililer dönmeye
balar. Ancak mavi renkli dililer dier dililerden farkl olarak, tekerleklere giden çeki
mili üzerinde serbestçe dönebilir. Vites kolunun konumu deitirildiinde, pembe renkli
kavrama diski mavi dililerden birine kenetlenir. Bu mavi dili de çeki miline kenetlenir.
Böylece motordan gelen güç tekerleklere giden çeki miline aktarlr.

Otomobillerde A B C
genellikle be ileri,
bir de geri vites
bulunur.
oför vites
kolunun konumunu
deitirerek, istenen Burada be ileri, bir geri vitesli bir otomobilin vites
vitese geçilmesini düzeneini görüyorsunuz. Bu düzenekte çeki
salar. Vites mili üzerinde 6 dili ve 3 kavrama diski bulunur.
tokmann üzerinde Vites kolunun hareketine bal olarak bu kavrama
viteslerin yerleri disklerinden biri harekete geçer ve sandaki ya
gösterilir. da solundaki diliye kenetlenir. Örnein vites kolu
1. vitese alndnda “A” kavrama diski 1 numaral
diliye kenetlenir. Büyük viteslerde yüksek hzlara
ulalabilir.

Bilim Çocuk 11
Sizlerden her ay onlarca,
yüzlerce mektup alyoruz. Bu
mektuplardan dergimizle nasl
tantnz, neleri sevdiinizi,
neleri merak ettiinizi
öreniyoruz. Bir ey daha var
fark ettiimiz! Bu dergi sanki
sizin arkadanz!

Düünüyoruz... “Acaba
çocukken bizim de böyle
bir arkadamz var myd?”
diye. Tabii ya Doan Karde...
Sonra Milliyet Çocuk...
Nasl unuturuz! Size
bu dergileri tantmak
istiyoruz. Ayrca
hep merak ettiiniz
bir soruya da yant
vermek... Dergimizi
nasl hazrlyoruz?

Bilim Çocuk Nasl Hazrlanyor?

Her ey bir toplantyla balar.
Bu toplantda bir önceki
say deerlendirilir. Sonra
da bir sonraki say üzerinde
konuulur.
Toplantya dergi ekibi hazrlkl gelir. Herkes ilginç
bulduu, etkilendii, gündemde olduunu ya da
okuyucularn merak ettiini düündüü konulardan
sözeder. Yayn yönetmeni bunlar not eder. Ardndan
bunlar üzerinde konuulur. Bir dergi hazrlamann en
zevkli aamalarndan biri budur.

Dergi ekibi
12 Bilim Çocuk
 1945
ylnda çkmaya

Doan Karde
balayan haftalk
çocuk dergisi. Dergi
yaz, iir, karikatür,
çizgiroman, ksaca
Doan Karde’i kime edebiyat
sorsak gözleri parlyor. arlkldr.
Anlalan bu dergi pek
çok çocuun yaamnda
yer etmi ve bir efsane
haline gelmi. Bunda
derginin çocuklara,
onlarn düüncelerine
ve yaptklarna önem
vermesinin büyük pay
var.

dergiydi: Kardelerimizden
Doan Karde dopdolu bir lar,
nda, erle ünlü kiilerin tantm
alt ya da yedi ya yazlar, bilmeceler, çizgil candan
Doan Karde’le ha ft a An lat tklar, dünyanndört bu
tantm. Her Do kt or Am ca ’n n
annem sayesinde er giyi ikleri, Kim Biliyor?, bilim
iple çekerdim. D ilginç haberler, elii etkinl
perembe gününü n”u inden güzel, sürprizli,
“G ök ler Hâkimi Gordo ve teknoloji köeleri, birbir i...
aln ca ön ce rginin raz da Tarih, Doa Köes
da satr satr de düündürücü öyküler, Bi
okurdum. Sonra n a çok
gi, okuyucular
geri kalann. Der ’nin her r, elimdeki ar, mein ok
ul
rd i. He r sayda Türkiye Dergi çktnda hemen al ilk
ön em ve ri
arn fotorafla
r, iirleri,  özenle çevirerek yolda
f nd an ço cu kl çantama karn, sayfalar um a al ka nlma,
tara
ri yer alrd. Bu
çocuklar rginin kitap ok
merakm giderirdim. De
öyküleri, çizimle ri, büyük katks vard r. De rgide
ye’nin ünlü airle bilimsel meraklarma çok
daha sonra Türki arak a okulumuzun müdürü ba
yrak
ze rl er i, müzisyenleri ol bir yazm yaymlandnd nu
yaza rl ar , çi öyküyü dinlettirmiti. Bu
Yalçn Ergir töreninde bütün okula bu
karmza çkt.
Di hekimi hiç unutmuyorum.
Ferhunde Öktem
Çocuk psikolou

Yayn Dergi hazrlamak büyük bir sorumluluktur. Bu

yönetmeni, sorumluluk, yayn kuruluyla paylalr. Dergi
toplantdan plan, bir toplant yaplarak yayn kuruluna
sonra bir sunulur. Alannda uzman, bilimsel konulara
dergi plan merakl, okuyucular tanyan ve yaynclk
hazrlar. konusunda deneyimli kiilerden oluan yayn
Plana kurulu, düüncelerini söyleyerek derginin
derginin hazrlanmasna katkda bulunur.
kapanda ne
Yayn
olacan, hangi
yönetmeni
yazlarn hangi sayfalarda
yer alacan, bunlar kimin
yazacan, yazda çizim mi,
fotoraf m kullanlacan,
çizilmleri kimlerin yapacan,
derginin yannda ek olarak
nelerin verileceini yazar.
Yayn
kurulu
Bilim Çocuk 13
toplants
 eyim
u k ’l a b ü y ü düm. Aab lkokula baladmda
Milliyet Çoc . Ama
iyle tantm nra ben. ailem bana Milliyet Çocuk
n d e b u d e rg
sayesi kurdu, so
aabeyim o
Milliyet Çocuk
ald. Okumay bu dergiyle
dergiyi önce örendim diyebilirim.
Cime”
vd i im b ö lümleri “Cim
se leri kesip
Derginin en e vdiim çizim
Milliyet Çocuk, yaymlad n a v” d . S de bu Derginin en çok ilgimi
ve “Mr t r rdm. Kendim er
re y a p  eft çeken bölümleri elbette
çizgiromanlarla çocuklarn sevgilisi bir defte r y a p ardm. Bu d
im le Milliyet çizgi diziler ve romanlard.
haline gelmi! Bu çizgiromanlar deftere çiz ö z e n le saklyorum.
r ve a katks Red Kit, Pembe Panter,
okuyucularna okuma alkanl hâlâ duruyo ç izer olmamd
n b e n im Demir Yumruklu
kazandrm, onlarn hayal güçlerini Çocuk’u
ünüyorum. Adam... Ek olarak
gelitirmi. olduunu dü kgüral
Pnar Büyü verilen çizgiromanlar da
Çizer unutamam. Bu romanlarda
1970 ylnda klasik çocuk edebiyatnn
çkmaya balayan eserleri yer alrd. Bir de
haftalk çocuk derginin “Nasl Çalr?”
dergisi. Dergi, köesi vard. Evimizdeki
çizgiroman pek çok eyay söküp içini
arlkldr.
açmaya çalmamn sebebi,
“Nasl Çalr?” köesiydi.

Aren Kurtgözü
letiimci

Yayn kurulu toplantsndan sonra herkes çalmaya balar.

Yazar yazsn hazrlar. Çizer çizimini yapar. Grafiker
sayfay tasarlar. Redaktör yazy okur. Yayn yönetmeni
de tüm yaplan ileri kontrol ederek tpk bir orkestra
efi gibi ilerin düzenli bir ekilde, aksamadan yürümesini
salar.

Sayfa tasarm yapldktan sonra yazy önce yayn

yönetmeni ardndan redaktör okur ve düzeltme yapar.
Yazar Yaz yayn kuruluna gönderilir ve
onaylatlr.

Yayn yönetmeni
Grafiker
14 Bilim Çocuk Çizer
 Sevgili Bilim Çocuk,

Bilim Çocuk
an
Dergini 2008’in Nisan aynd
za ma nda n
beri okuyorum. O
k
beri babam bana Bilim Çocu
iyor.
Bilim Çocuk, dopdolu, renkli ve elenceli alyor. Çünkü o da seni sev
seni
bir içerikle, verdii kartlar, oyunlar, Hatta bu aralar annem de
ma yazma
maketler, posterlerle çocuklara bilimi okuyor. Kardeimse oku
lerine
sevdiriyor. bilmediinden yalnzca resim
bakyor. Sevdiim bir yann
bir
Sevgili B da bilimi çocuklara komik
En yi Arkadam cu klarn
ilim Çocu
k, ekilde anlatman. Bu, ço
or.
Seni ilk k
Bilim Çocuk, bilime olan merakn artry
ez da sk c bir
olduunu gördüümde içind Ama baz kitaplar
Bilime yönelik olman bende bir merak ço cu kla r
me
belliydi k rak ettim. Adnd e
en ekilde anlatldndan
ere k
Dergiyi o
i içinde p
ek çok bil
an da uyandrmt. lk balarda istediim gibi bilimle ilgilenmiyor. Seni sev
gi v
doru old
kuyunca
düüncele ard.
olmadn düündüm. Ama seni iyice ve beenerek okuyorum Bilim
uunu an rimin kurcaladktan sonra ilgimi çekmeye Çocuk.
zamanda ladm. A han
çok elen m a ayn baladn. Deneylerinin hepsini çok evket Ouz
celisin. 6. snf örencisi
beeniyor ve yapmaya çalyorum.
Özlem  eyda Zeynep Ünsal
4. snf ö ahin 1998 ylnda
rencisi 5. snf örencisi
çkmaya balayan
aylk popüler bilim
dergisi. Temel olarak
bilimsel konular
içerir.

Sayfalar tüm onaylardan geçtikten sonra matbaaya

gönderilir. Burada sayfalar baskya uygun hale getirilir ve
prova bask yaplr. Prova bask kontrol edilir ve
baskya onay verilir. Ardndan bask yaplr;
dergi ciltlenir, poetlenir. Datm irketi
de bunlar gazete büfelerine,
Tuba Can
Çizim: Aye nan Alican

kitapçlara, marketlere,
dolaysyla okuyuculara
ulatrr.

Matbaa
Redaktör Bilim Çocuk 15
Ne Kadar Çok Yaz Tipi
Bir gün içinde nerelerde yazlarla karlayorsunuz, bir düünün.
Gazeteler, dergiler, kitaplar, reklam tabelalar, yiyecek paketleri,
içecek kutular… Peki, tüm bunlarn üzerinde gördüünüz yazlarn
hepsi de birbirinin ayn m? Elbette deil. Çünkü birbirinden farkl
o kadar çok “yaz tipi” var ki!
Bilgisayarda yaz yazdnzda yaz benzer ekilde hazrlarlar. Hatta harfler
tiplerini kolaylkla deitirebilir, harflerin arasndaki boluklar bile belirlerler.
görünümünü ekilden ekle sokabilirsiniz. Ardndan hazrladklar bu harfleri,
sterseniz tombik, yuvarlak hatl bir rakamlar, iaretleri özel bilgisayar
yaz tipi, isterseniz de ince, uzun ya da programlarna aktarrlar. Bu programlar,
köeli bir yaz tipi seçersiniz. Böylece bu harf, rakam ve iaretleri bilgisayarda
yazdklarnz bambaka görünümlere yaz yazarken sürekli kullanlabilecek
kavuur. hale dönütürür. Böylece grafik
tasarmclar, üzerinde çaltklar yaz
Yaz tiplerini grafik tasarmclar özel tipi için bir “yaz çantas” oluturmu
olarak tasarlar. Bunu yaparken de özel olurlar. Yaz çantasnda belirli bir yaz
bilgisayar programlarndan yararlanrlar. tipinin eik, dik, kaln, ince vb. her türlü
lk olarak baz harfler üzerinde çalrlar. hali yer alr. Bilgisayarda yaz yazanlar,
Bu harflerin tiplerini belirledikten dergi, kitap gibi malzemelerin sayfa
sonra dier harfleri, saylar, iaretleri tasarmlarn yapanlar da bu yaz tiplerini
kullanrlar.

16 Bilim Çocuk
 Çe  it “A” Harf
ç
K rlayabil irsinizi
a
pi Var! Ta sa ?
Burada pek çok “a” harfi var. Peki siz
kaç çeit “a” harfi tasarlayabilirsiniz.
Harflerinizi tasarlarken pek çok eyden
esinlenebilirsiniz. Çiçekler, yapraklar,
kular, yiyecekler, giysiler, aksesuarlar,
kardan adamlar gibi. Üstelik bu harfleri
birbirinden farkl malzemelerden de
yapabilirsiniz. Atk malzemeler, renkli
kâtlar, gazete kâtlar, ieler,
boncuklar, kalemler, kuru yemiler gibi.
Tasarladnz harfleri bize göndermeyi
unutmayn.
e-posta: cocuk@tubitak.gov.tr
Adres: TÜBTAK Bilim Çocuk Dergisi
Atatürk Bulvar No: 221 06100
Kavakldere Ankara

Zuhal Özer
Çizim: Bengi Gençer

Bilim Çocuk 17
Doada az bulunan bir maden… Isy ve elektrii iletebilen bir metal…
Ayn zamanda da bir mineral… Parlak, göz alc… Kimi zaman bir tak,
kimi zaman da bir süs eyas… Zenginliin ve gücün simgesi!..

Bu altin maske,
Eski Msr firavunu
Tutankamon’un
mezarnda
bulunmu.
Fotoraf: Visual Photos

Çok eski çalarda insanlar altnn az rastlanan, deerli Tarihte olduu

bir madde olduunu fark etmi ve altn farkl ekillerde kadar günümüzde
kullanmaya balamlar. Bu, tarih boyunca böyle sürmü. de pek çok kullanm
Eski Msrllar, Aztekler, nkalar, Eski Yunanlar gibi alan olan altn
uygarlklar altna hep büyük önem vermiler. Altndan daha yakndan
süslemeler, taklar, eyalar yapmlar. MÖ 550’li yllarda tanyalm!
da Lidyallar altn ilk kez para olarak kullanmaya
balam. Hatta altn birçok söylenceye de konu olmu.

18 Bilim Çocuk
 Altnn kimyasal sembolü “Au” dur.
Au Latince “Aurum” sözcüünün
ksaltmasdr. Aurum, “parlamak”
Hem Güzel Hem de Dayankl!
Altn en dayankl metallerden
biridir. Metaller, genellikle havayla
ya da suyla temas ettiklerinde
kimyasal bir deiim geçirir.
Bunun sonucunda da renkleri
deiir. Örnein, bakr havayla
karlatnda zamanla yeilimsi
bir renk alr. Ayn durumda, demir
krmz-kahverengi bir renge
döner, gümü de kararr. Ancak
altn için böyle bir ey söz konusu
deildir. Altn paslanmaz ve rengi
deimez. Bu nedenle binlerce yl
sonra bile bozulmadan kalr. Bu da
altnn deerli olmasnn önemli bir
nedenidir.
Yunan mitolojisine göre Tanr Dionysos,
Frigya Kral Midas’a her dokunduunu
altna dönütürme gücü vermi...
Tanr da ona, bugünkü Manisa’da Salihli
yaknlarnda bulunan Paktolos rmanda
(bugünkü adyla Sart çay) ykanmasn
söylemi.
anlamna gelir.
Altn dier
metallere göre
daha yumuak
olduundan
kolayca
biçimlendirilebilir.
Bu nedenle süs
eyas ve tak
Fotoraf: Visual Photos
yapmnda da
kullanlr.
O günden sonra da Midas’n Midas, hiçbir eye dokunamamaya
dokunduu her ey altna dönümü. balaynca Dionysos’tan bu gücünü
Yiyecekler bile. geri almasn istemi.
Midas, bu rmakta ykanarak bu Söylenceye göre, bu rman
gücünden kurtulmu. Ancak rman kysnda yer alan ve bugünkü Sart
kumlar hep altna dönümü. kasabasnn yerinde bulunan Sardes
kentinin halk da rmaktan toplad
altnlarla zengin olmu.
Bilim Çocuk 19
Altn Nasl Elde Edilir?
Günümüzde altn yataklarnn
yerleri uydu fotoraflarndan Altn, genellikle “kuvars” minerali içeren kayaçlarda,
akarsu yataklarnda ve okyanus diplerinde bulunur.
yararlanlarak belirlenir. Bu
Kuvars minerali içindeki altn, çok küçük parçacklar
yerlerden toplanan kum, kaya ya da toz halinde olur. Altn ayrmak için, önce
ve su örnekleri laboratuvarda kuvars küçük parçalara ayrlr. Sonra bu parçalara
incelenir. Daha sonra arama kimyasal bir ilem uygulanr.
çalmalarna balanr.

Fo
to
r
af
:V
isu
al
Ph
ot
os

af: Jupiter mages

Fotor

Akarsu yataklarnda, kumlarn içinde

bulunan altn parçacklarn ya da altn
tozunu ayrmak için yuvarlak, yass bir
kap kullanlr. Bu kaba, kumla birlikte
su doldurulur. Kap, dairesel hareketlerle
salanarak döndürülür. Kenarlarda
biriken su ve kum yava yava dökülür.
Geride altn parçacklar ve tozu kalr.
Çünkü altn kumdan çok daha ardr.

Altnn bu ekilde bir kap yardmyla

aranmas, çok eski zamanlardan beri
kullanlan bir yöntemdir.
Okyanus diplerindeki altn çkarmak
için “tarak” ad verilen makineler
de kullanlr. Bu makinelerle altn
arayclarnn kaplarla yapt iin
bir benzeri yaplr. Taraklarla
okyanus dibinden tonlarca kum
çkarlr. Bu kum suyla birlikte
büyük hortumlardan tekrar geri
boaltldnda geriye altn kalr.

20 Bilim Çocuk
 Altnn saflk
derecesinin ölçüsüne “karat” ya da
“ayar” denir. Saf altn 24 ayardr. Örnein, bir
yüzük 18 ayarsa bu, o yüzüün 24’te 18’inin altn,
kalannn da farkl bir metal olduunu gösterir. Altndan
yaplan tak ya da eyalara “ayar damgas” baslr. Ayar
damgas, altnn saflk derecesini gösterir.

Bu fotorafta gördüünüz “pirit”

adl bir mineral. Bu mineral, rengi
ve parlakl nedeniyle sklkla
altnla kartrlr. Bu nedenle “aptal
altn” olarak da adlandrlr.

Bak Peynir’ciim
Sudan ucuza Kandrmlar seni
altn satn aldm. Simit’ciim, o
Zenginiz artk! altn deil pirit
olsa gerek.

Foto
ra
f:
Ju
pit
er
m
ag
es

1848 ylnda ABD’de Kaliforniya’da altn bulundu. Bu haberin yaylmasyla 1849 ylnda
dünyann dört bir yanndan altn avclar
oraya gitmeye balad.

Altn avclar, zengin olma “Altna hücum” adyla bilinen bu Altn tükendikten sonra
hevesiyle kayklarla, trenlerle olay ülkeyi etkiledi. Örnein, bölgedeki baz yerleim
ya da yürüyerek bölgeye akn aileler dald, bölgede yaam yerleri terk edildi.
etti. büyük ölçüde deiti.

Bilim Çocuk 21
 l  r?
t  n N erel erde Kullan
Al
Altn güne nlarn yanstr. Bu nedenle
baz uzay araçlarnn ve uydularn d
yüzeyi ince bir altn tabakasyla kaplanr. Bu
altn tabakas, güne nlarnn bir bölümünü BLGNE
BLGNE N
NOT:
OT: B
BUUS
SAYFADAK
AYFADAK
yansttndan uydularn ve uzay araçlarnn BLGLERN
BL HER
LGLERN H ER BBR ÇZML
R ÇZML
nlarn etkisiyle snmasn engeller. SMT PEYNR YORUMLU
YOORUMLU
Baz uçaklarn pencere camlar da benzer
ekilde ince bir altn tabakasyla kapldr. AMA
A MA KEKE
KEKE BAZIARINA
BAZIARINA FOTO
FOTO
Böylece camlar buulanmaz ya da buz tutmaz. BULUBALSEK...
BULUBALSEK...
Çünkü bu altn tabakas camn dndaki
ortamla iç ortam arasndaki s alveriini
büyük ölçüde azaltr.

Bilgisayarlarn baz parçalarnn yapmnda

çok ince altn parçalar kullanlr. Çünkü
altn paslanmaz ve elektrii dier
metallere göre daha hzl iletir.

Hindistan gibi baz ülkelerde, ince

yaprakçklar halindeki altn tabakalaryla
yemeklere süsleme yaplr.

Çok eski zamanlardan beri di dolgu

ve kaplamalarnda altn kullanlr.
isual Photos

Günümüzdeyse altn, hastalklara tan

koyma ya da tedavi gibi amaçlarla
Fotoraf: V

da kullanlyor. Ancak bu altn öyle

gözle görülebilir bir büyüklükte deil.
Milimetrenin milyonda biri büyüklüünde!
Yani “nano” boyutlarda! Bu boyutlardaki
altn parçacklarna “nanoaltn” deniyor.
Nanoaltndan, insan vücudundaki
kanserli hücrelerin yerini belirlemede
yararlanlyor. Ayrca biliminsanlar,
nanoaltn parçacklarna ilaç yükleyip
bunlar kanserli hücrelere göndererek
hastaln yaylmasn önlemeye yönelik
çalmalar yürütüyorlar.

Nanoaltn parçacklar, taramal elektron

mikroskobunda böyle görünüyor. Asl Uysal
Çizimler: Bilgin Ersözlü
22 Bilim Çocuk
 dine
binlerce yl önce MÖ 500 ’lerd e, bug ün zmir ve Aydn’n bulunduu ky eri
Bun dan
ünlü bir matematikçi yaard. Pisagor ve
onya ad verilirdi. onya’da Pisagor adl r,
saylarn anlamlar üzerinde sk sk düünü
onun gibi düünmeyi seven arka dalar
 srasnda baz saylarn ilginç bir özellik
aratrmalar yaparlard. Bu aratrmalar n da,
n ken dileri dn daki tüm bölenleri topland
gösterdiini gördüler. Öyle ki bu saylar lar”
nn ken disi elde ediliyor du. Bu ilgin ç özellii gösteren saylara “mükem mel say
o say
adn verdiler.

y lar?
Peki nedir bu mükemmel sa

En küçük mükemmel say 6’dr.

6’nn bölenleri 1, 2, 3 ve 6’dr.

6’nn kendisi dndaki bölenlerini

topladmzda 1 + 2 + 3 = 6
buluruz.

Bir dier mükemmel say da 496’dr. Çünkü

496’nn kendisi dndaki bölenlerinin toplam
1 + 2 + 4 + 8 + 16 + 31 + 62 + 124 + 248 = 496 eder.

de!
imdi de sra siz
n da bir
6 ve 496 aras
 daha var.
mükem mel say
z bulun ve
Bu sayy da si
buraya yazn. Yant 55. sayfada.

Feride Özyldrm
Çizim: Bar Hasrc

Bilim Çocuk 23
 Karnzda,
Bahri!
Bahri, süslü mü süslü bir su kuu! Birçok su kuu gibi,
zamannn büyük bölümünü suda geçirir. Çok iyi yüzer ve dalar.
Çok uzaklara uçabilir.
Bahriler, yavrularn büyük bir özenle Bahriler en çok balkla beslenir. Ama,
büyütürler. En önemli özelliklerinden biri kurbaa ve salyangoz gibi canllar da
de yavrularn srtlarnda tamalar. Yavru yer.
bahrilerin görünümü, yetikinlerinkinden
farkl. Örnein, balarndaki tüyler siyah- Bu güzel kular daha yakndan tanmak
beyaz çizgili. Tpk bir zebra gibi! isterseniz, nternet’te http://www.arkive.
org/great-crested-grebe/podiceps-
Bahriler, ilkbahar ve yaz aylarn daha cristatus/videos.html adresinde bulunan
çok deniz kenarndaki sulakalanlarda ve video görüntülerini izleyebilirsiniz.
göllerde geçirir. Yuvalarn, buralardaki Videolar izlemek için, sayfadaki
sazlklara yaparlar. Knsa daha korunakl fotoraflarn üzerine tklamanz
bölgelerdeki sulakalanlara giderler. gerekiyor. Asl Zülal
Fotoraf: Visual Photos

24 Bilim Çocuk
 Bu iki sayfadan küçük bir kitap
yapabilirsiniz.
Bunun için, bu sayfay krmz çizgili
yerlerden kesin. Böylece üç ayr
parça elde edeceksiniz. Bunlar
ortadaki mavi çizgiden ikiye katlayn.
Parçalar sayfa numaralar birbirini
izleyecek biçimde iç içe koyun ve
ortadan zmbalayn. Kitabnz hazr! Yavru Bahriler
Nasl Büyüyor?
Asl Zülal
Fotoraflar: Visual Photos

Bahri, ara sra ayaa kalkyor,

Onlar da usta birer
9 balkç olacak…
yumurtalar çeviriyor,
yuvay düzeltiyor.
2

Sazlkta kendi balarna Bu durum birkaç hafta sürüyor. Bu

7 dolaabilecekler. srada anne ve baba bahri, onlar
yakaladklar küçük Bilim Çocuk
balklarla 25
besliyor.
4
 Buras, bahrinin sazln kysndaki yuvas. Ve bir gün, yeterince
1 Peki, o ne yapyor dersiniz? Kuluçkaya
yatm, yumurtalarn scak tutuyor!
büyüdüklerinde uzaklara
uçabilecekler…
10

Yavru bahriler, yumurtadan çktktan Büyüdükçe, görünümleri

3 sonra, bir süre anne ve babalarnn
srtnda geziyorlar.
ve davranlar yetikinlere
benzemeye balayacak…
8

Yavrular, yetikinler karaya çktnda Bir süre sonra onlar da kendi balarna
5 ya daBilim
26 suya daldnda
Çocuk da srtlarnda
oturmaya devam ediyorlar.
yüzmeye, dalmaya ve yiyecek aramaya
balayacaklar.
6
 Anne bahriyle baba bahri,
yavrularn bakmn birlikte
yapyorlar. Baba bahri, yavrularla
birlikte yuvada kalm. Anne
bahri de balk yakalam.
Yavrularna getiriyor. Ama
sazlktaki sazlar tpk bir
labirent gibi! Annenin
yuvaya ulamasn
salayacak yolu
bulabilir misiniz?

Asl Zülal
Çizim: Bar Hasrc

Bilim Çocuk 27
Öyle bir çalar saat düünün ki
Hem çok büyük, hem elenceli,
Hem de çlgn olsun!
çinde hem tekerlekler, vidalar,
Hem de makaralar, kaldraçlar,
Ksaca pek çok basit makine olsun!

28 Bilim Çocuk
 Haydi resmi
inceleyin, kaç
basit makine
bulabileceksiniz?

Bilim Çocuk 29
 Basit makineler denince akla,

z l e m ü
yük ?

dü
eik düzlem, kaldraç, makara, B u l
n ün. a nas za

Eik
vida, kama, tekerlek ve dingil  ü m m
y ü k dü az. A ldr ma
gelir. Bunlarn hepsi de iimizi bir rac k a bi
kolaylatrr. Nasl m?  a r re çka havaya daki g i a
m ye a ra av l
Ar ek bir bamz rine bu yava y çok yo
s
Bir i yaparken, örnein bir eyi yük ken di nun ye rin den a daha dmz
ü O e d n
kaldrrken, tarken, iterken, Yük n yok. lem üz durum t kulla
â z e l!
çekerken ya da döndürürken imk ik dü iriz. Bu z kuvv n dei
e l a u
bir kuvvet kullanrz. te bir r itebi daha bu sor
a k
basit makineler, bu ii daha yuk . Anca olursa
z k
az kuvvetle yapmamz salar. alr nülece
ü
dü
Bazen de daha hzl!

Kaldraç Basit makinelerin arkasndaki fizik de son

Yine ar bir yük var. Bunu kaldrmamz
gerekiyor! Bu kez farkl bir yol deneyelim. derece basittir. Bir ii yaparken aslnda
Hem de “Bana üzerinde durabileceim bir yerçekimi, sürtünme gibi kuvvetlerin etkisi
yer gösterin, Dünya’y yerinden oynataym” altnda kalrz. Bu kuvvetlerle ba edebilmek
diyen Arimet’in yolunu! Yani bir kaldraç için biz de kuvvet uygularz. Basit makinelerle
kullanalm. Kaldracn eik düzlemden de büyüklüünü azaltarak ya da yönünü
farkn merak edebilirsiniz. Eik düzlem deitirerek uyguladmz kuvveti azaltabiliriz.
sabittir, oysa kaldraç hareketli bir
düzenektir. Üstelik destei istediimiz yere
yerletirebiliriz. Destei yüke ne kadar
yakn yerletirirsek, yükü kaldrmak da o
kadar kolaylar.

Destek

Kama
Peki bir odunu yarma iine ne dersiniz?
Bu i için de bir kama kullanrz. Kamann
biçimine dikkat edin. Sivri ucu geriye
doru geniler. te bu biçim, kama bir
kez saplandktan sonra odunun kolayca
ikiye ayrlmasn salar.

30 Bilim Çocuk
 Makara
Bir yük kaldrma iimiz daha var! Ama artk bu
iin pek zor olmadn anlamsnzdr. Ne de
olsa basit makineler var! Bu kez dört makara
sayesinde çok az kuvvetle bu yükü yukar
kaldracaz. Bunu yapmak için buradaki gibi ipi
çekmemiz yeterli. Ancak ipi, yükün katedecei
yolun dört kat kadar çekeriz. Örnein yükü
3 metre yukarya kaldrdysak, ipi de 12 metre
çekmiizdir!

VidaHey, bu kez yük tamayacaz.

Yapacamz i, bir viday tahtaya
vidalamak! Bunun için tornavida
kullanacaz. Tornaviday saat yönünde
çevirdikçe vida
Dört makara tahtann içine doru
ipin dörde hareket eder. Bundan
katlanmasn, da anlalaca gibi
bu da yükün vidann yapt i,
ipler arasnda dairesel hareketi
Dairesel hareket

dalmasn dorusal harekete

Dorusal hareket

salar. dönütürmektir.

Tekerlek ve Dingil Zincir Tekerlek

Son bir elenceli iimiz var. Vitessiz bir Dingil
bisiklete bineceiz. Bisikletin dingile
bal pedaln döndürdüümüzde zincir
çark, dolaysyla da tekerlek döner.
Tekerlein çap, dingilin çapndan çok
Tuba Can
Çizim: Bar Hasrc

daha büyüktür. Böylece pedal bir

Kol
tur döndürdügümüzde yaklak olarak
tekerlein çevresi kadar yol alrz. Pedal
Kol daha ksa olsayd, pedal
döndürmek daha zor olurdu.

Bilim Çocuk 31
32 Bilim Çocuk
Bundan çok uzun zaman önceydi. nsanlar henüz maaralarda
yayorlard. Souktan ya da scaktan korunmak için giysilere
gereksinimleri vard. Elbette o zamanlarda bugünkü gibi çeit çeit
kumalar yoktu. Onlar da avladklar hayvanlarn postlarndan ya da
derilerinden kendilerine giysiler, apkalar
yapyorlard. apka yapmak için kullandklar
bir baka malzeme de bitkilerdi. Zaman
içinde insanlar, hayvanlarn ve bitkilerin
baz özelliklerini kefettiler.
Hayvanlardan yün, bitkilerden
de lif elde etmeye baladlar.
Bu malzemelerden kumalar
üretmeye baladlar.
Kumalarn bulunmasyla
da giysiler ve apkalar
yapmaya baladlar.
Giysi ve apka
çeitleri zaman içinde
daha da artt, artt,
artt… Korunma
gereksinimiyle
ortaya çkan apka,
zamanla farkl
amaçlarla da kullanlmaya
baland. apka bugün
pek çok kiinin severek
kulland bir aksesuar.

Bilim Çocuk 33
 Bundan yaklak 3000 yl önce Eski
Yunanl gezginler petasos ad verilen,
keçe ya da deriden yaplan bu geni
kenarl apkay kullanrlarm. Sürekli
seyahat eden bu gezginler için petasos
çok kullanlym. Çünkü petasos ip asks
sayesinde srtta asl tutulabiliyormu.
Böylece kolay kolay kaybolmuyormu.

Ortaçada çok büyük ve gösterili apkalar

kullanlrd. Nedenine gelince… Ortaçada
saraylarda lüks bir yaant vard. Bu dönemde
dou ülkelerinden k ve güzel kumalar
getirilmeye baland. Böylece giysiler de, apkalar
da daha gösterili bir hal ald. Özellikle “henin”
ad verilen sivri uçlu apkalar çok modayd.

imdi de 14 ve 16. yüzyllar

arasna gidelim. Bu dönemde
apkalar daha zarif ve sade bir
hal ald. Kadnlar ve erkekler
genellikle koyu renkli, kadife
apkalar kullanmaya balad.
Varlkl kiilerse deerli talar
ve tüylerle süslü apkalar
kullanrlard.

17 ve 18. yüzyllarda askerler üç

kenarl apkalar takard. Bu apkalar
daha sonra yerlerini iki köeli apkalara
brakt. Ünlü Fransz mparatoru
Napolyon da iki köeli apkalardan
takard.
34 Bilim Çocuk
 17. ve 18. yüzyllarda kadnlarn takt apkalara
gelince… Dönemin apkalar öncekilere göre küçük ve
sadeydi. Kadnlar dar çkarken genellikle koyu renkli,
kapüon biçiminde apkalar takarlard.

Tarihin unutulmaz apkalarndan biri de silindir apka! 19.

yüzylda erkeklerin kullanmaya balad bu apka, ksa
süre içinde kent yaamnn ayrlmaz bir parças oldu.
Varlkl insanlar tiyatroya, yemee, davete giderken
hep bu apkay kullanyorlard.

19. yüzyln sonlarna doru silindir

apkalarn tasarmnn biraz
deitirilmesiyle birlikte yeni bir
apka çeidi ortaya çkt. Tepesi
daha ksa ve yuvarlak bir apka:
melon apka!

Yine 19. yüzyln sonlarna

doru günümüzde de
kullanlan fötr apkalar
yaygnlamaya balad.

Zeynep Olgun
Çizim: Aye nan Alican

Kaynak: Elif Jülide Dereboy, Kostüm ve Moda Tarihi, 2004.

Bilim Çocuk 35
Burada be apka var. Sizce bu apkalarn sahipleri nasl birileri? Peki bu kiiler kaç
yanda? Hangi ii yapyorlar? Nerede yayorlar? Bu apkalar ne zaman takyorlar?
Niçin takyorlar? Bir apka seçip bu apka için bir öykü yazn.

.
d e r m ey i unutmayn
n
izi bize gö ubitak.go v.tr
Öykülerin ocu @t
k
e-posta: c g isi
im Çocuk Der a
BT A K B il
dere Ankar
Adres: TÜ 06100 Ka vakl
rk B u lva r No: 221
Atatü Zeynep Olgun
Çizim: Pnar Büyükgüral

36 Bilim Çocuk
 Bubu’nun okulunda “lginç apka
Yarmas” yaplacak. Onun takaca
apkay tasarlayn ve aa çizin.

apka resimlerinizi bize göndermeyi unutmayn!

Adres: TÜBTAK Bilim Çocuk Dergisi - lginç apka Tasarm
Atatürk Bulvar No: 221 06100 Kavakldere - ANKARA
e-posta: cocuk@tubitak.gov.tr

Çizim: Pnar Büyükgüral

Zeynep Olgun
Geko bir kertenkele. Hem de duvarda, tavanda, hatta
camda bile gezinebilen ilginç bir kertenkele! Peki
bunu nasl yapyor? Tavanda dümeden nasl yürüyor?
Yürürken hangi ayaklarn yere basyor? Ayaklar ne
kadar süre yere deiyor? Tüm bu sorularn yantlar çok
önemli! En azndan biyolog Robert Full ve ekibi için!
s
oto
Ph
al
i su

Robert Full ve ekibi, geko gibi pürüzsüz

V
af:

yüzeylere bile trmanabilen bir robot

or
Fot

tasarlamak istemi. Öyle bir robot,

depremden sonra ya da yangn srasnda
yaplacak arama kurtarma çalmalarnda
ie yarayabilirmi. Üstelik ansllarm!
Çünkü ABD’deki Berkeley Üniversitesi’nde
bu i için bir laboratuvar kurulmu.

Ekip ie hayvanlarn ayaklarn, nasl

yürüdüklerini inceleyerek balam.
Aratrma ilerledikçe pek çok bilgi ortaya
çkm.

38 Bilim Çocuk
 piter Images
Fotoraf: Ju

Geko, scak iklimlerde yaayan ve böcekle

beslenen küçük bir kertenkele.

Yengeç, hamamböcei,
kertenkele... Meer her biri
ne kadar farkl yürüyormu!
Her birinin ayak yaps nasl
da farklym. Yengecin Bir ey mi tasarlamak istiyorsunuz,
ayaklarnda kskaçlar, önce amacnz belirleyin! Tasarladnz
hamamböceinin ayaklarnda ey ne ie yarayacak? Bunu düünün.

Fotoraf: Jupiter Images

da dikenler varm. Sonra da aratrma yapn, bilgi toplayn.
Bu özelikler, yengeçle Bir ey size esin kayna olabilir
hamamböceinin yürümesini ve bundan yola çkarak tasarmnz
kolaylatryormu. Peki gelitirebilirsiniz!
Geko’nun, cama bile kolayca
trmanmasn salayan
ayaklarndaki hangi
özellikmi?

Robert Full, bir biyolog. Hayvanlarn

nasl yürüdüklerini aratryor. Ayn
zamanda bir mühendis. O ve ekibi
aratrmalar sonucunda örendiklerini
teknolojiye aktararak robotlar
tasarlyor.

Bilim Çocuk 39
 otos
l Ph
V isua

Fot
or
af: Ekip aratrmasn derinletirmi ve gekonun
ayaklarna odaklanm. Kertenkelenin ayak
tabanlar yaprak benzeri yaplarla kaplym.
Bu yaplar bir halya benziyormu. Üzerleri
milyonlarca tüyle kaplym. Üstelik her bir
tüyün ucunda da yüzlerce, binlerce saçak
bulunuyormu.

Gekonun ayak tabannda (soldaki

fotoraf) yaprak benzeri yaplar
(aadaki fotoraf) var.

s
oto
Ph
u al
i s
Gekonun ayak tabanlarnda bulunan ra
f:
V

to
tüylerin uçlarndaki saçaklar o kadar ama Fo

o kadar küçüklermi ki inanamazsnz. Tam

metrenin milyarda biri, yani nanometre
kadar! (Herhangi bir ölçünün milyarda
biri için nano sözcüü kullanlr.) Tüylerin
uçlarndaki bu nano saçaklar, bir yüzeye
yaklanca, o yüzeydeki moleküllerin
elektrik dengeleri bozulur. Böylece
saçaklarla yüzey arasnda zayf bir çekim
kuvveti oluur. Zayf bile olsa bu kuvvet,
gekonun yerçekimine kar gelmesini salar.
Çünkü yüzlerce, binlerce saçan bal
olduu milyonlarca tüy vardr. te gekonun
kolayca, duvarda, tavanda gezinibilmesinin
nedeni buymu.

Foto
raf
: Ju
pite
r Im
a ge s

Gekonun ayak tabanlarndaki tüylerin

nano saçakl yaps, biliminsanlarna esin
kayna oluyor. Bu özellik taklit edilerek,
çkartlrken actmayan yara bantlarnn
yaplabilecei düünülüyor.

40 Bilim Çocuk
 otos
l Ph
V isua
af:
or
Fot

Alt bacakl olan

bu robot, geko
gibi her yere
trmanabiliyor.

ann
Siz de pek çok hayv
rü düklerini
ayaklarn, nasl yü
an esinlenerek
inceleyin ve onlard
. Tasarmlarnz
bir tat tasarlayn
utmayn.
Robert Full ve ekibi, bize gönder meyi un
gekonun ve aratrdklar
dier hayvanlarn ges
Fotoraf: Jupiter Ima
ayaklarn taklit etmek
eyi tercih
yerine bunlardan esinlenmeyi
ez ayakl
etmi. Böylece ortaya melez
obert Full,
bir robot ortaya çkm. Robert
tmekten ve
ekibinin baarsn merak etmekten
eçmemeye
soru sormaktan asla vazgeçmemeye
ve çok çalmaya balyor. Ekibin,
gekonun ayaklarnn özelliini
ini ortaya
çkardktan sonra kuyruunun
nun gekonun
trmas da
yürümesindeki ilevini aratrmas
bunu doruluyor.
Tuba Can

Bilim Çocuk 41
 Kardelenlerin
Çiçek Açma Zaman
Geldi
Kardelenlerin açmas,
ilkbaharn yaklatnn
iaretlerinden biridir
ve çok sevindirici
bir haberdir. lk
kardelenleri görenler
görmeyenlere hemen
haber verir. Biz de
size haber veriyoruz.
Kardelenlerin açma
zaman geldi!

Bembeyaz karlarn arasndan

yukar doru ban uzatan güzel
mi güzel çiçekleri olan ho kokulu
bir bitki kardelen. Adn, karlarn
arasndan bu ekilde yüzeye
çkmasndan alr. Ülkemizin farkl
yörelerinde “cmbrt”, “tamtakrdak”,
Fotoraf: Bob Gutowski

“boynubükük”, “deirmengülü”
adlaryla da anlr. Kardelenler,
nergislerle akraba olan soanl
bitkilerdir.

42 Bilim Çocuk
 Kardelenlerin çiçeklerinin, üçü
dierlerinden daha uzun olan alt
taçyapra vardr. Taçyapraklarnn dibinde,
ucunda ya da her ikisinde birden yeil
lekeler bulunur. Ba aa duran ve çana
benzeyen çiçekleri güzel kokularyla arlar
kendilerine çeker. Kardelenin çiçektozlar,
balözü almak için çiçeklerinin içine giren
arlarn srtlarna, bacaklarna yapr.
Arlar bu çiçektozlarn çiçekten çiçee
tayarak onlarn tozlamalarna yardm
eder. Kardelenlerin bir dier yardmcs
da karncalardr. Ancak onlar tozlamaya
deil, meyvelerin içinden çkan tohumlarn

Fotoraf: Steve Covey

yaylmasna yardm ederler. Tohumlarn
üzerinde karncalarn yemeyi çok sevdii
lezzetli bir bölüm vardr. Karncalar, bu
tohumlar yuvalarna tarlar. Lezzetli Göl soan
bölümlerini yedikten sonra bu tohumlar
yuvadan dar atarlar. Dar atlan Kardelen mi, Göl Soan m?
tohumlar da 3-4 yl içinde yeni bitkiler
Kardelenler, genellikle göl
halinde geliir.
soanlaryla kartrlr. Bu iki
bitkiyi baz özelliklerinden kolayca
birbirinden ayrt edebilirsiniz.
• Kardelen ve göl soannn çiçek
açma dönemleri farkldr. Kardelenler
Kardelenler orman kn ve ilkbaharn balarnda çiçek
içlerinde, dalarda açar. Göl soanlar sulakalanlarn
görülebilir. yaknnda görülür ve ilkbaharn
Dünyada 22 farkl sonlarnda çiçek açar.
kardelen vardr. • Kardelenlerin çiçeklerinin
Fotoraf: Anders Sandberg

Ülkemizdeyse 15 taçyapraklarnn üçü dierlerinden

farkl kardelen daha uzundur. Oysa göl soanlarnn
bulunur. Bunlarn taçyapraklarnn tümü ayn boydadr.
7’si yalnzca
ülkemizde görülür.

Birçok soanl bitki gibi kardelenlerin de

soyu tükenme tehlikesi altnda. Çünkü
yaam alanlar hzla bozuluyor ve doadan
milyonlarca kardelen toplanyor. Bu da
kardelenlerin tükenmesine yol açyor. Baz
kardelen türleri özel üretim çiftliklerinde
de yetitiriliyor. Buralarda üretilen
kardelenler ngiltere ve Hollanda gibi baz
Avrupa ülkelerine de ihraç ediliyor.
Fotoraf: Bob Gutowski

Fotoraf: Bob Gutowski

Burcu Meltem Ark

burcu.arik@gmail.com

Bilim Çocuk 43
44 Bilim Çocuk
Bilim Çocuk 45
 Emre makinelere merakl. Ama öyle böyle deil! zin verseler, tornavida setiyle evdeki
tüm makineleri tek tek açacak, içlerinde neler olduunu inceleyecek, sonra da parçalar
birletirip makineleri eski haline getirecek. Ah bir izin verseler! Ailesi Emre’nin bu merakn
biliyor ve ona legolar alyor. Emre de bu legolarla igüzar düzenekler tasarlyor! güzar
düzenekler mi? Bu gerçekten güzel bir ad. Emre, düzeneklerine neden bu ad taktn
öyle açklyor. güzar düzenekler, örnein macunu di frçasna skmak gibi basit ve tek
bir hareketle yaplabilecek bir ii, kaldraçlar, bilyeler, sarkaçlar, makaralarla karmak
ama elenceli bir hale getirip birkaç basamakta yapmay salyor. Bulu atölyeciler sizin
de böyle elenceli düzenekler tasarlamanz istiyoruz. Haydi i bana!

güzar Bir Düzenek Tasarlayabilir misiniz?

46 Bilim Çocuk
 r
güzar Düzenekle
güzar düzenekler denince akla iki ad geliyor. Biri,
ABD’li mizah çizeri Rube Goldberg. Dieri de
Porof Zihni Sinir projeleriyle bilinen mizah çizeri

Tuba Can
Çizimler: Esin Özbek
rfan Sayar. Her ikisi de bir soruna uzun yoldan
çözüm bulmay salayan ilginç fikirler gelitirmi
ve bakn ortaya neler çkm? Kirlenen pencereleri
otomatik temizleyen ya da açk unutulan musluklar
otomatik kapatan makineler... Rüzgâr gücüyle
kalem açan kalemtralar, yamurda otomatik açlan
emsiyeler, buzda kaymanz önleyen düzenekler...

En Uzaa Uçan Kât Uça Tasarlayanlar

Emre’nin Tuçe’nin Asl’nn Muhammet Sefa’nn

motorlu kât uça süper kât uça yayl kât uça hunili kât uça

Feyza’nn Merve’nin Burak’n Burak’n

tüylü kât uça sodal kât uça 22,5 metre giden kât uça pervaneli kât uça

Katkda Bulunanlar
Fatma Nur Karaca – Adana / Merve Seher – Amasya / Feride Özer, Ceren Ylmaz – Ankara / Gözde Özcan, rem Fçolu, Süeda Kuçuolu,
Fatma Nur Sürücü, Kevser Can – Çanakkale / Zeynep Akaln, Bar Koçanolu, Galip Muzaffer, Kürat Küçükali – stanbul / Emir Kaan
Duranolu, Bekir Berkin Okudurlar – zmir / Deniz Can – Kocaeli / Burak Yldz, Büra Nur – Kütahya / Cihad Zengin, Muhammed Emin
Kul, Ebubekir Çalkan, Fatmanur Polat, Burcu Kömürkara, Züleyha eker, Asl Ylmaz, Merve Boran, Zafer Yavuz Zengin, Yunus Emre
Erdoan, Ahmet Bedir, Ahmet Münir Polat, Seval Uur, imay Yiit, Goncagül Çiçek, Tuçe Sena Kömürkara, Rümeysa Güzel, Özlem Ylmaz,
Nida Düzgün, Tuba Çanak, Mehmet Doanahin, Mehmet Adyaman, Erkan Büyükkaya, Hilal iman, Erdi Çanak, Koraltay Bozkurt, Bülent
Can Taner, Yldz Dilek, evket ler, eyda Aydomu, pek Çiçek, ebnem Mutlu, Engin eker, Bilgenur Gökta, Emrah Altunsuyu, Burak
Altnk, Sürullah Polat, Nida Erdoan, Gülcan Uur, Hatice Nur Aydomu, Sena Erdoan, Evrim Akkayüz, Muhammed Sarc, Muratcan ler,
Büra Uur, Yldz Koca, Büra Zengin, Umutcan ler, Uurcan Uur, Ebubekir Aydomu, Esra Uzan, Gamze Karaaaç, Muhammed Yavuz,
Serap lgün, ule Parlak, Esengül Kaya, Kemal Ouz, Mustafa Akyal, Ömer Akkaya, Sevda Yiit, Kübra Kömürkara, Mücahit Ölmez, Aygün
Macit, Salih Duman, Ebru Yavuz, Sena Macit, Esra Kökta, Erdinç Ura, Emre lgün, Senem Akbayr, Uur Berkay Uçak, Serhat Yumrutepe,
Enes Emre Uzunkaya, Yasin Dou Erdoan, Can Berk Bilgiç, Hakan Turan, Levent Zengin, Onur Karakaplan, Buse Tosun, Ayegül Nas,
Murathan Zengin, Ensar Büyükkaya, Özge Ildak, Senanur Mutlu, Kübra Aba, Kübra Kul, Merve Akçada, Büra Duman, Emre Yumrutepe,
eyma Deirmenci, Gamze Macit, Gamze Akku, Özmen Adyaman, Vedat eker, Süleyman Yumrutepe, Samet Da, Mutlugün Perdesi, Selda
Karakaplan, Hazal Yumrutepe, Kübra Güzel, Seda Satlk, Beytullah Bakr, Feyza Yumrutepe, Derya Koçyiit, brahim Karakaya, Mustafa
Satlm, Sertan Hamza Gür, Serkan Düzgün, Sümeyye Kzlaslan, Muhammed Sefa Özay, Fatih Akyol, Selami Ertan Gülen, Yunus Enes
Adyaman, Cem Karabulut, brahim Uzunkaya, Esra Salam, Muhammet Uzunkaya, Ayenur Kul, Miraç Boran, ahin Mutlu, Tuçe Uluda,
Samet Yiit, Burcu Aytekin, brahim Adyaman, Yunus Emre Büyükkaya, Abdul Samed Karakaplan, Merve Duman, Nesrin Altntop, Berat
Da, Sena Büyükkaya, Selcan Ylmaz, Enes Zengin, Batuhan Yiit, Serra Kömürkara, Sedanur Demirta, Murat Macit, Zeynep Sar, Eda Uur,
Goncagül Kaya, Furkan Macit, Hakan Olgun, Ramazan Yumrutepe, eymanur eker, Gamze Kömürkara, Cansu Çiçek, Mehmet Yumrutepe,
Deniz Koca, brahim Uçak, Emre iman, Rümeysa Ada, Hilal Koçyiit, Ebru Ok, Gülcan Duman, Ömer Ylmaz, Mikail Dilek, Mert lgün,
remnur Akkayüz, Kübra Demirta, Banu Kaya, Sümeyye Öztürk, Zeynep Görmedi, Gülnur Koçyiit, Ahmet Turan Yavuz, Züleyha Altntop,
Enes Yiit, Emirhan Turan, Yasemin Görmedi, Bekir Ok, Ahmet Enes Gümü, Derya Uçar, Büra Bilgiç, Ali Rza Karabulut, Mervenur eker,
Samet Uzunkaya, Ezgi Koçyiit, Özge lgün, Merve Polat, Özcan Deniz, Sinem Sezer, Eda Alc, Cihan Yiit, Zeynep Dila Sar, Senanur Macit,
Melike Aygün – Malatya / Burak Talha Ylmaz – Rize / Demre Eliz Keçeci – Samsun / Kymet Nihal Özdemir / Ouzhan Özer
Siz de bu köeye katkda bulunmak istiyorsanz adresimiz:
TÜBTAK, Bilim Çocuk Dergisi
Bulu Atölyesi Köesi / Atatürk Bulvar No:221 / Kavakldere / 06100 / Ankara
e-posta: cocuk@tubitak.gov.tr
Bilim Çocuk 47
 evde bilim

48 Bilim Çocuk
Ülker Açk Yldz Kümesi’ni Gözlemliyoruz

Ülker Açk Yldz Kümesi’nin

yldzlar mavi renkte görünür.

Ülker Açk
Yldz Kümesi

Ay

Bo a Takmyldz

Aldebaran

25 Ocak, saat 19.00’da Ülker Açk Yldz Kümesi

ve Ay bu ekilde görünecek. Biraz aada solda
da Boa Takmyldz’nn yatk “V” harf eklinde
görünen ba ve boynuzlar yer alacak.

Ülker Açk Yldz Kümesi’ni yaz dndaki
tüm mevsimlerde gözlemleyebiliriz.
Özellikle k gecelerinde, bu açk yldz
kümesini her saatte görebiliriz. Kümeyi
bulmak için teleskop ya da dürbün
kullanmamz da gerekmiyor. Ülker Açk
Yldz Kümesi, ilk bakta sönük, tek
bir yldzm gibi görünür. Oysa biraz
daha dikkatli baktnzda yedi yldz
görürsünüz. Bu nedenle Ülker “Yedi Kz
Karde” adyla da bilinir. Ancak, Ülker’in
bulunduu yere dürbünle baktnzda bu
yedi yldzn dnda mavi renkte ldayan
onlarca yldz daha olduunu fark
edersiniz.
Ülker’i gözlemlemek için 25 Ocak çok
uygun bir gün. Çünkü o gün Ülker,
Ay’n hemen yannda görülebileceinden

50 Bilim Çocuk
yerini kolayca bulabilirsiniz. Gözleme
r?
hava kararrken balayn. Hava karard Açk Yldz Kümesi Ne di
srada Ay ve Ülker’i neredeyse tepede birbirine
Açk yldz kümeleri,
göreceksiniz. Saat ilerledikçe Ay ve u yüzlerce
yakn zamanlarda olum
Ülker, Güne’in batt yöne yani batya deki yldzlarn
yldzdan oluur. Küme
doru yaklaacak. Gece yarsndan sonra konu mdadr ve
hepsi birbirine yakn
da saat 02.00 civarnda batacaklar. m bilyeler
bir bulutun içine dal
Ay ve Ülker’e hava ilk karard srada üzünün
gibi görünürler. Göky
baktnzda birbirlerine çok yakn yldz
en genç yldzlar açk
olduklarn göreceksiniz. Gece yarsna Bir açk yldz
kümelerin de bulunur.
doru da birbirlerinden uzaklatklarn olabilir,
kümesin de 50 yldz da
fark edeceksiniz. r Açk Yldz
10.000 yldz da. Ülke
erin de yldz
Kümesi’nde 1000’in üz
vardr.

Boa Takmyldz’n Tanyalm

Eski çalarda insanlar, gökyüzündeki
yldzlar adlandrabilmek için bir yöntem
gelitirmiler. Yldzlar hayali çizgilerle
Aldebaran birletirmiler ve oluan ekilleri de
mitolojik kahramanlara ya da günlük
yaamlarnda önemli olan varlklara
benzetmiler. Biliminsanlar da bu
ekillerden yararlanarak gökyüzündeki
yldzlar “takmyldz” ad verilen
gruplara ayrm ve bunlara birer ad koymu. Bu takmyldzlardan biri de Ülker
Açk Yldz Kümesi’ni gözlediimiz bölgede yer alan Boa Takmyldz. Boa
Takmyldz’nn boann ban simgeleyen bölümü yan yatm bir “V” harfi eklinde.
V’nin sol bacanda bulunan, Boa’nn en parlak yldznn ad Aldebaran. Bu yldz,
boann gözünü simgeliyor. Ülker Açk Yldz Kümesi de boann srt ksmnda yer
alyor. Böylece Boa Takmyldz’n ve Ülker Açk Yldz Kümesi’ni ekillerinden
yararlanarak gökyüzünde kolayca bulabiliyoruz.

Burcu Parmak

15 Ocak Yeniay 23 Ocak lkdördün 30 Ocak Dolunay 5 ubat Sondördün 13 ubat Yeniay

Bilim Çocuk 51
 ..

Gözlüklere Kamera Geldi

Hiç gözlüe taklm bir kamerayla
dolaarak, gün boyu gördüklerinizi
kaydetme fikri aklnza geldi mi?
Özellikle tatillerde ve gezilerde
anlar kaydetmek için bu çok
ilginç bir fikir olabilir. te Liquid
Image adl bir irket, ürettii özel
gözlüklere kamera ekleyerek bu fikri
gerçee çeviriyor.
irketin ürettii
gözlükler arasnda kar gözlüü, dal
gözlüü gibi ürünler de var. Böylece
herhangi bir ek malzeme tamanza
gerek kalmadan, kar pisti, yüzme
ve dal anlar da kaydedilebiliyor.
Örnekler www.liquidimageco.com
adresinde.
Gözlüklere eklenen kameralar gördüünüz her eyi
kaydetmenizi salyor.

Her Hareketiniz Enerjiye Dönüecek

Piezoelektrik enerji toplayclarla çalan bu
elektronik termometre, arj gerektirmeden
durmakszn çalyor.
Cep telefonu, müzik çalar, ve benzeri aygtlar
hep yanmzda bulundurabilmemiz büyük
bir nimet. Ama küçük bir sorun var: Bunlar
ara sra prize takp arj etmemiz gerekiyor.
Aratrmaclar, bu sorunu ortadan kaldrmak
için bu aygtlar kendi kendilerine enerji
üretebilir hale getirmeye çalyorlar. Bunu da
“piezoelektrik enerji toplayc” ad verilen küçük
bir aygtla yapmay düünüyorlar. Piezoelektrik
enerji toplayclar, her türlü vücut hareketini
ve ses titreimi benzeri doal titreimleri
yakalayarak enerji üretebiliyor. Bu enerji
toplayclar yeterli sayda bir araya geldiklerinde
tanabilir aygtlar için yeterli enerji elde
edilebiliyor.

Levent Dakran

52 Bilim Çocuk
Bilim Çocuk 53
 Soanl Bitkilerle Sudoku
Sizin için kardelen, süsen, nergis ve zambak kullanlan bir
sudoku hazrladk. Yapmanz gereken, bu bitkileri tablodaki
boluklara doru olarak yerletirmek. Unutmayn, her
srada, sütunda ve kaln çizgiyle çerçevelenmi dört karelik
bölümde bu soanl bitkilerin hepsinden birer tane olacak.

Hangi Yoldan Gitmeli?

Bu labirentte balangçtan bitie giden
pek çok yol var. Bu yollarda ilerlerken
önünüze çkan her çiçek için puan
toplayacaksnz.
Yapmanz
gereken, size
en çok puan
kazandracak
olan yolu bulmak.
Nergis 3 puan,
zambak 2 puan
ve süsen 1 puan
kazandryor.

54 Bilim Çocuk
 Hangi Harita Doru? Kardelen Tepesi

Bora, Kuzey, Güne ve Yaman Kardelen Tepesi’ndeki kardelenleri görmeye gidecekler.

Her birinin elinde kardelenlerin yerini gösteren bir harita var. Ancak bu haritalardan
yalnzca biri doru! Bu haritann hangisi olduunu bulabilir misiniz?

Hangisi Farkl?
Farkl olan kardeleni bulabilir misiniz?

Geçen Saynn Yantlar Çöp Dedektifleri

banda
Doru Düme Hangisi? Deniz’in Çevr g ve j 1 numaral,
Projesi Ödevi e d ve h 2 numaral, Matematiin
b, f ve i 3 numaral, “Mükemmel
a, c, e 4 numaral kutuya Saylar”
atlacak. Yant: 28
Gezegenimizi Kim Koruyabilir?

Banu Binbaaran Tüysüzolu

Çizimler: Pnar Büyükgüral
 Siz de Satranç Kulübü Kurabilirsiniz
Günümüzde satrançla uraanlarn
says giderek artyor ve satranç
merakllar kulüplerde, derneklerde
bir araya geliyor. Bu kulüp ve
derneklerde satrançla ilgili
etkinlikler gerçekletiriyorlar.
Satranç oynuyorlar, turnuvalar
düzenliyorlar. Siz de snfnzda,
okulunuzda ya da mahallenizde
satrançla ilgilenen arkadalarnzla
bir araya gelerek bir satranç
kulübü kurabilirsiniz. Bunun
için bir öretmeniniz ya da bir
büyüünüzden yardm alabilirsiniz.
Bo zamanlarnzda bir araya
gelerek satranç oynayabilir, yarma
vb. etkinlikler düzenleyebilirsiniz.
Bir satranç gazetesi hazrlayabilir,
öretmenlerinizden izin alarak
bunu okulunuzun panosunda
Fotoraf: Visual Photos

sergileyebilirsiniz. Hatta okulunuza

ünlü satranççlar davet edebilir,
onlarla söylei yapabilirsiniz.

Satranççlarn lk Buluma Yeri

Satranççlarn belli bir yerde toplanarak
satranç oynamalar, turnuvalar
düzenlemeleri bundan 200 - 300
yl öncesine dayanyor. Bu dönemde,
Avrupa’nn satranç merkezi haline gelmi
olan Paris’te Kafe Rejans ad verilen bir
yer açlm. Kafe Rejans’ta dönemin ünlü
satranççlar, dünya satranç ampiyonlar,
devlet adamlar, yazarlar buluurmu.
Buraya gelen hemen herkes satranç
ve Voltaire bunlardan birkaç. Ayrca
oynayarak zaman geçirirmi.
Napolyon’un da bu kafede satranç
Ünlü Fransz yazar ve düünürleri
oynad söylenir.
Jean-Jacques Rousseau, Denis Diderot

Ziya Ahmedov
56 Bilim Çocuk
sizden gelenler

Meriç Atan
Urla AHA Bilim O / 1-A / zmir Nurali
eker
/ Tunceli
Alpdoan O / 4. Snf / Pertek

lu
Na dide Begüm Yarimo
Eren Olgun
/ Ankara
Semiha sen O / 3-E / Sincan

Bura Ylmaz
ebolu
Berfin Yaam Uçar Tirebolu O / 3-A / Tir
3. snf

58 Bilim Çocuk
 Mustafa Bütüner
/ Dörtyol / Hatay
Atatürk O / Anasnf

Nursena Uslu
Akçakoca Atatürk O / 2-A / Akçakoca

Rasim nan tinburnu / stanbul

Atatürk O / 2-C / Zey

Nisan Ylmaz
Ankara

Deha Gökkaynak
Karyaka / zmir

Adres: TÜB TAK Bilim Çocuk Dergisi

Sizden Gelenler Köesi
Tülay Üzen Atatürk Bulvar No: 221 06100

ehit Onba O / 2-C / zmir

Kavakldere - Ankara

Bilim Çocuk 59
 Yakaladm!!

Haydi çabuk
içeri girelim...

Uçacaktm
neredeyse!

Rüzgâr devirmeden
sakslar içeri alsak Tngr!
iyi olacak. Tngr! Çat!
Vaf! Vf!
Pat!
vf vf!

Rüzgâr yapyor
bu sesleri.
Korkma Mays.

Ertesi sabah Dün gece yuvay tayan dallardan biri Ölen

krlm. lkbaharda leylekler gelip bu Ne kadar da
büyükmü. Neyse ki fazla
yuvay kullanrd, yazk oldu. dalmam.
Belki
yuvay baka bir Ben en iyisi
yere tayabiliriz. Ahmet’i arayaym. Dallar örmüler sanki.
Baksanza ne kadar salam.
Öleden
imdi ne olacak?
sonra Çocuklar, bu Ahmet! Benim Eski yerine koymak zor.
Yuvay eski Ama eski yerin yaknnda
kuzenim. Kendisi kubilimcidir. yerine koyacak bir yere koymalyz.
Merhaba msnz? Çünkü leylekler
çocuklar! her yl geldiklerinde
eski yuvalarn bulup kullanr.

Bir süre Yuvay aacn yaknndaki

sonra evlerden birinin çatsna Yuvay bizim çatya koyalm.
yerletirebiliriz.

ki hafta Ku kitaplar için

sonra
teekkür ederiz.

Sayenizde
leylekler yeniden
yuvalarna
kavuacak.

Bittiiii...
 Sihirli Kalem
Fatih Erdoan
Mavibulut Yaynlar
Bir düünsenize, zamanda
yolculuk edebilsek, çok eski
tarihlere gidebilsek çok
zevkli olmaz myd? Örnein,
eski zamanlarda yaam
ünlü kiilerle tansak,
kitaplarda okuduumuz
olaylar dorudan kendimiz
yaasak… te kitabmzn kahramanlar
Caner, Oktay ve Ozan tam da böyle
bir yolculuk yapma olana buluyorlar. Peki bizim kahramanlarmz bu ie nasl
Kahramanlarmzn tarih kitabndan el att dersiniz? Azteklere nasl yardmc
örendiine göre, yaklak 500 yl oldular? te bu sorularn yantlarnn
önce Aztek mparatorluu’nda yaayan hepsi Fatih Erdoan’n yazd “Sihirli
insanlarn yardma gereksinimleri vard. Kalem”de!
Çünkü Azteklerin topraklar igal
edilmiti. Üstelik onlara ait olan pek çok
ey yok edilmek isteniyordu.
Zeynep Olgun

62 Bilim Çocuk
 Başvuru Kitaplığı
Er k e n Ç o c u k l u k K i t a p l ı ğ ı
12 TL J
6 ya ş
109 İnsan Vücudu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25. Basım
114 Arkeoloji Jane McIntosh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12. Basım 9.5 TL J

3-
118 Fizik Jack Challoner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12. Basım 12 TL J 132 Büyüklükler Jenny Tyler - Robyn Gee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14. Basım 4 TL J
122 Kimyanın Öyküsü Ann Newmark . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Basım 8,5 TL J 133 Şekiller Karen Bryant-Mole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14. Basım 4 TL J
129 Evren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Basım 12 TL J 134 Ölçmeye Başlamak Karen Bryant-Mole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15. Basım 4 TL J
131 21. Yüzyıl Michael Tambini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Basım 8,5 TL J 135 Zaman Jenny Tyler - Robyn Gee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16. Basım 4 TL J
143 Keşifler Rupert Matthews . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Basım 8,5 TL J 151 Renkler Karen Bryant-Mole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15. Basım 4 TL J
145 Hayvanlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Basım 12 TL J 152 Karşıtlıklar Jenny Tyler - Robyn Gee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15. Basım 4 TL J
149 Otomobil Çağı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Basım 12 TL J 153 Farklı Olanı Bul Jenny Tyler - Robyn Gee . . . . . . . . . . . . . . . . . 14. Basım 4 TL J
156 Derin Mavi Atlas B. Gözcelioğlu - Ö. F. Aydıncılar . . . . . . . . . . . . . . 7. Basım 11 TL J 154 Rakamlar Karen Bryant-Mole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14. Basım 4 TL J
176 Ay’a İniş Carole Stott . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Basım 11 TL J 169 Saymaya Başlamak Jenny Tyler - Robyn Gee . . . . . . . . . . . . . . . . 14. Basım 4 TL J
190 Fosiller Paul D. Taylor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Basım 8,5 TL J 170 10’a Kadar Saymak Jenny Tyler - Robyn Gee . . . . . . . . . . . . . . . 14. Basım 4 TL J
192 Bitkiler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Basım 11 TL J 171 Toplamayı Öğrenmek Karen Bryant-Mole - Jenny Tyler . . . . . . . . . . 14. Basım 4 TL J
195 Volkanlar Susanna Van Rose . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Basım 8,5 TL J 172 Çıkarmayı Öğrenmek Karen Bryant-Mole - Jenny Tyler . . . . . . . . . 14. Basım 4 TL J
203 Robotlar Clive Gifford . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Basım 8,5 TL J 209 Nokta Birleştirmece - Deniz Kıyısı Karen Bryant-Mole . . . . . . . . 2. Basım 4 TL J
205 Zaman ve Uzay M. Gribbin - J. Gribbin . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Basım 8,5 TL J 210 Nokta Birleştirmece - Dinozorlar Karen Bryant-Mole . . . . . . . . . 2. Basım 4 TL J
207 Türkiye Amfibi ve Sürüngenleri İbrahim Baran . . . . . . . . . . . . . 2. Basım 8 TL J 211 Nokta Birleştirmece - Doğa Karen Bryant-Mole . . . . . . . . . . . . . 3. Basım 4 TL J
277 Teknoloji Roger Bridgman . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Basım 8,5 TL J 212 Nokta Birleştirmece - Makineler Karen Bryant-Mole . . . . . . . . . . 3. Basım 4 TL J
278 Madde Christopher Cooper . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Basım 8,5 TL J 213 Nokta Birleştirmece - Uzay Karen Bryant-Mole . . . . . . . . . . . . . 2. Basım 4 TL J
282 Işık David Burnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Basım 8,5 TL J 214 1001 Hayvanı Bulun Ruth Brocklehurst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Basım 3,5 TL J
287 Türkiye’nin Önemli Omurgasız Fosilleri Nurdan İnan . . . . . . . . . 1. Basım 8 TL J 215 Nokta Birleştirmece - Hayvanlar Karen Bryant-Mole . . . . . . . . . . 3. Basım 4 TL J
295 Tıp Steve Parker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Basım 8,5 TL J 220 Yağmurlu Bir Gün (Sünger Ciltli) Anna Milbourne . . . . . . . . . . . 1. Basım 10 TL J
221 Kelebek (Sünger Ciltli) Anna Milbourne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Basım 10 TL J
Ç o c u k ve G e n ç l i k K i t a p l ı ğ ı 224 Ay’da (Sünger Ciltli) Anna Milbourne . . . . . . . . . . .
225 Yuvada (Sünger Ciltli) Anna Milbourne . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1.
1.
Basım
Basım
10 TL
10 TL
J
J
yaş+ 253 Atık mı? Hiç Dert Değil! David Morichon . . . . . . . .
255 Kültürlü Kurt Becky Bloom . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1.
2.
Basım
Basım
3,5 TL
3,5 TL
J
J
8

030 Vücudunuz Nasıl Çalışır? J. Hindley - C. King . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45. Basım 5 TL J 275 Yeraltında (Sünger Ciltli) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Basım 10 TL J
055 Bilimsel Deneyler Jane Bingham . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37. Basım 5.5 TL J 276 1001 Minik Hayvanı Bulun Emma Helbrough . . . . . . . . . . . . . . . 1. Basım 3,5 TL J
076 Uzay Denen O Yer Helen Sharman . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20. Basım 4,5 TL J 286 Rüzgârlı Bir Gün (Sünger Ciltli) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Basım 10 TL J
080 Havada Karada Suda K. Little - A. Thomas . . . . . . . . . . . . . . . . 21. Basım 5,5TL J 289 Gölde Anna Milbourne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Basım 4 TL J
081 Çarpım Tablosu Rebecca Treays . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28. Basım 4,5 TL J 286 Gölde (Sünger Ciltli) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Basım 10 TL J
088 Kesirler ve Ondalık Sayılar Karen Bryant-Mole . . . . . . . . . . . . . 21. Basım 4,5 TL J 301 Haydi Öğrenelim - Aile Ağacı Núria Roca . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Basım 5 TL J
108 Toplama ve Çıkarma Karen Bryant-Mole . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17. Basım 4,5 TL J 302 Haydi Öğrenelim - Ne Neden Yapılmıştır? Núria Roca . . . . . . . . 1. Basım 5 TL J
119 Kaslar ve Kemikler Rebecca Treays . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18. Basım 4,5 TL J
303 Haydi Öğrenelim - Atma, Kullan! Núria Roca . . . . . . . . . . . . . 1. Basım 5 TL J
147 Bilgisayarda 101 Proje Gillian Doherty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Basım 5,5 TL J
304 Haydi Öğrenelim - Dört Element Núria Roca . . . . . . . . . . . . . 1. Basım 5 TL J
305 Haydi Öğrenelim - Duyularımız Núria Roca . . . . . . . . . . . . . . 1. Basım 5 TL J
yaş+ 306 Haydi Öğrenelim - Nasıl Hareket Ederiz? Núria Roca . . . . . . . . 1. Basım 5 TL J
0 310 Böyle Bir Kuyrukla Ne Yapardın? Steve Jenkins . . . . . . . . . . . . 1. Basım 4,5 TL J
063 Bilim Adamları S. Reid - P. Fara . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . 5 TL J
1

24. Basım
069 Beyin Rebecca Treays . . . . . . . . . . . . . .
078 Uydular Mike Painter . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
22.
17.
Basım
Basım
4,5 TL
4,5 TL
J
J
yaş+
6

086 Mucitler S. Reid - P. Fara . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . 21. Basım 5 TL J 110 Yeryüzünde Yaşam Mike Unwin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23. Basım 8 TL J
094 Bilgisayarlar M. Stephens - R. Treays . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . 21. Basım 5 TL J 198 Deneyler Anasınıfı, 1, 2, 3 Kazım Üçok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Basım 7,5 TL J
097 Kâşifler F. Everett - S. Reid . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . 18. Basım 5 TL J
223 Deneylerle Bilim 2 H. Edom - K. Woodward . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Basım 6,5 TL J
184 Keşifler ve İcatlar Jean-Louis Besson . . . .. . . . . . . . . . . . . . . 6. Basım 4 TL J
197 Piramitleri Kim Yaptı? J. Chisholm - S. Reid . . . . . . . . . . . . . . . 6. Basım 4 TL J 236 Çevremiz ve Biz - Evren Núria Roca . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Basım 5 TL J
218 Kırık Yumurtalar B. B. Calhoun . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . 1. Basım 4,5 TL J 269 Tombul Çekirdek ve Anadolu Yer Sincabı Mutlu Kart Gür . . . . . . 1. Basım 4 TL J
270 Çevremiz ve Biz - Deniz Núria Roca . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 TL J
yaş+ 271 Çevremiz ve Biz - Hava Núria Roca . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Basım
5 TL J
2 J
2. Basım
058 Sen Ben Gen F. Balkwill - M. Rolph . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . 21. Basım 4 TL 272 Çevremiz ve Biz - Yeryüzü Núria Roca . . . . . . . . . . . . . . . . 5 TL J
1

2. Basım
071 Depremler ve Yanardağlar Fiona Watt .. . . . . . . . . . . . . . . . . 26. Basım 4,5 TL J 279 Sayılarla Eğlenelim Ray Gibson . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Basım 4 TL J
074 Işık Evreni David Phillips . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . 18. Basım 4,5 TL J 280 Sayabilirim Ray Gibson . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Basım 4 TL J
079 Yaşadığımız Gezegen Fiona Watt . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . 24. Basım 5 TL J
281 Toplayabilirim Ray Gibson . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Basım 4 TL J
082 Denizler ve Okyanuslar Felicity Brooks .. . . . . . . . . . . . . . . . . 21. Basım 4,5 TL J
307 Yapabilirim! Jennifer Moore-Mallinos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Basım 4,5 TL J
107 Fırtınalar ve Kasırgalar Kathy Gemmel . . . . . . . . . . . . . . . . . 17. Basım 4,5 TL J
308 Çocuk Olmak Zor! Jennifer Moore-Mallinos . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Basım 4,5 TL J
185 Dağlar L. Ottenheimer - P. M. Valat . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Basım 3 TL J
200 Tarihten Bir Yaprak David Walker . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Basım 4,5 TL J yaş
-8
yaş+
7

227 İlk Okuma - Çöp ve Geri Dönüşüm Stephanie Turnbull . . . . . . . 2. Basım 3 TL J

4 228 İlk Okuma - Güneş, Ay ve Yıldızlar Stephanie Turnbull . . . . . . . 2. Basım 3 TL J
1

020 Tuhaf Bu DNA’lılar Billy Aronson . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19. Basım 7,5 TL J 229 İlk Okuma - Yanardağlar Stephanie Turnbull . . . . . . . . . . . . . . 2. Basım 3 TL J
087 Her Yönüyle Otomobiller Clive Gifford . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21. Basım 5 TL J 230 İlk Okuma - Vücudunuz Stephanie Turnbull . . . . . . . . . . . . . . 3. Basım 3 TL J
089 Her Yönüyle Uçaklar Clive Gifford . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21. Basım 5 TL J 231 İlk Okuma - Uzayda Yaşamak Katie Daynes . . . . . . . . . . . . . 2. Basım 3 TL J
093 Her Yönüyle Tekneler Christopher Maynard . . . . . . . . . . . . . . . . 14. Basım 5 TL J 232 İlk Okuma - Tırtıllar ve Kelebekler Stephanie Turnbull . . . . . . . 2. Basım 3 TL J
103 Elektronik Pam Beasant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17. Basım 4,5 TL J 233 İlk Okuma - Uçaklar Fiona Patchett . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Basım 3 TL J
274 Parçacıkların Dünyası C. Estin - H. Laporte . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Basım 3,5 TL J 234 İlk Okuma - Denizin Altında Fiona Patchett . . . . . . . . . . . . . . 3. Basım 3 TL J
265 İlk Okuma - Yumurtalar ve Civcivler Fiona Patchett . . . . . . . . 2. Basım 3 TL J
266 İlk Okuma - Ayılar Emma Helbrough . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Basım 3 TL J
267 İlk Okuma - Kurbağalar Anna Milbourne . . . . . . . . . . . . . . . . 3 TL J
TÜBİTAK Popüler Bilim Kitaplarının
2. Basım
298 İlk Okuma - Örümcekler Rebecca Gilpin . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Basım 3 TL J
Yayımlanma Süreci 309 Bende Disleksi Var Jennifer Moore-Mallinos . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Basım 4,5 TL J

Popüler Bilim Kitapları Yayın Kurulu’na önerilen kitaplar ilk aşamada hareket edilmektedir. Süre ve sayının aşılması durumunda telif hak-
uzman görüşü alınarak değerlendirme sürecinden geçmektedir. ları sözleşmesinin yenilenmesi gerekmektedir. Telif hakkı sahibiyle
Basılması yönünde karar verilen kitaplar telif hakkı alımı, çeviri, redak- yeni sözleşme yapmak; şartlar konusunda karşılıklı anlaşmakla
siyon ve bilimsel danışmanlık gibi işlemlere tabii tutulurlar. Son safha- mümkün olmaktadır.
da ise, kitabın sayfa düzeni ve son okuması yapılarak basıma hazır- TÜBİTAK, sözleşme süresi biten veya sözleşmede belirtilen baskı
lanır. Hazırlıkları tamamlanan kitabın ihale açılarak basımı yaptırılır. sayısına erişen kitaplar için yeni sözleşme yaparken; ödenecek ücreti,
Kitabın basımı yapılırken sözleşmede yeralan maddelerin gözönünde talep miktarını, sözleşme süresi içinde basılan ve satılan kitap sayısını,
bulundurulması gerekir. Sözleşmenin süresi, ilk basım tarihi ve varsa yeni sözleşme süresi içinde yapabileceği baskı sayısını ve kitabın gün-
baskı sayısı kitabın yayımlanma sürecini etkileyen önemli faktörler- celliğini gözönünde bulundurarak hareket etmektedir. Yukarıda
den bir kaçıdır. belirtilen hususlar nedeniyle bazı telif hakkı sahipleriyle anlaşmaya
Stokta tükenen veya tükenmek üzere olan kitapların yeniden basımı varılamaması sonucu ilgili kitabın tekrar basım ve yayımı mümkün
yapılacak ise sözleşme süresi veya baskı sayısı dikkate alınarak olmayabilir.
“Haberdar olmak isterim” konulu bir mesajı kitap@tubitak.gov.tr adresine gönderin, yeni çıkan kitaplarımızdan ilk siz haberdar olun.

AD : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SOYAD : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TELEFON : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
150 TL’YE KADAR OLAN SİPARİŞLERİNİZDE KİTAPLARIN TOPLAM BEDELİNE FAKS : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5 TL POSTA ÜCRETİ EKLEYEREK ÖDEME YAPINIZ. E-POSTA : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
150 TL ve ÜSTÜ SİPARİŞLERDE POSTA ÜCRETİ TÜBİTAK’A AİTTİR.
ADRES : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
BU FORMU ÖDEME DEKONTUYLA BİRLİKTE AŞAĞIDAKİ ADRESİMİZE YA DA
(312) 221 18 60 NO’LU FAKSA ULAŞTIRINIZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SEMT / İLÇE : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
T.C. Ziraat Bankası Güvenevler Şubesi
İL : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IBAN: TR 7400 0100 0830 0602 8072 5004 no’lu hesabınıza yatırdım.
POSTA KODU : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................... tutarı, kredi kartı hesabımdan alınız.
YAŞ : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ÖĞRENİM DURUMU : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KREDİ KARTI NO
CİNSİYET : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

SON KULLANMA TARİHİ ....... / ............. TARİH :........ / .................... / ............ İMZA :...........................................

TÜBİTAK Popüler Bilim Yayınları Konya Yolu No: 67 Beşevler Yenimahalle ANKARA Tel: (312) 222 83 99 Faks: (312) 211 18 60
e-posta: kitap@tubitak.gov.tr İnternet: www.kitap.tubitak.gov.tr

YAY INLARIMIZI TÜBİTAK KİTAP SATIŞ BÜROSU İLE KİTABEVLERİNDEN EDİNEBİLİRSİNİZ / POPÜLER BİLİM KİTAPLARINI ARKA KAPAKLARINDA BASILI FİYATINDAN SATIN ALINIZ