Tóm tắt cột mốc

Đó là một đêm Giáng sinh buồn của gia đình Zezé khi tất cả mọi người đều sầu não và ăn
trong im lặng, tất cả như “nhấm nháp chung một nỗi buồn vụn vỡ”, bởi cha của Zezé đang
thất nghiệp, và gia đình cậu đang lún sâu hơn vào cái nghèo cái khổ. Cha thất nghiệp, đôi giày
với mong ước “chỉ một món quà thôi, nhưng là món gì đó mới, dành riêng cho em” vẫn trống
không giữa đêm đông tuyết trắng, cảm xúc hỗn độn dâng trào, cậu “oán ghét, giận dữ và buồn
bã”, không kìm nổi lòng, cậu buột miệng “Thật kinh khủng khi có một người cha nghèo”.
Zezé không ngờ rằng, khi cậu thốt lên câu đó, cha cậu đã đứng trước mặt tự khi nào, ánh mắt
ông buồn bã như “đã chất chứa quá nhiều sự tổn thương, đến nỗi dù muốn ông cũng không
thể khóc”, cậu và Totoca đứng đó, cứng đờ, không thể thốt lên một lời nào. Nhận thấy được
lỗi lầm của mình, Zezé “vác hộp đánh giày” xuống phố, nhìn những đứa trẻ đua nhau khoe
quà Giáng sinh, cậu tủi thân, dằn vặt về những gì mình đã làm. Cậu bắt đầu công việc đánh
giày của mình để tích góp tiền mua cho cha cậu một gói thuốc lá. Sau một ngày làm việc,
Zezé đã tích góp đủ 10 xu, cậu lao đến quán Đói Khổ và mua một bao thuốc lá cho cha, cầm
gói thuốc trên tay, cậu hạnh phúc tột độ, tự hào lật qua lật lại bao thuốc để xem cho kĩ. Cậu
chạy về nhà, tìm và đưa cho cha “thứ hay ho” ấy. Cậu lùi lại, ngắm cha rít hơi thuốc đầu tiên,
nỗi đau đớn, dằn vặt tột cùng vẫn chực chờ phun trào cả ngày hôm nay, tiếng nức nở của cậu
át cả tiếng gọi “cha”. Không một lời oán trách, không một chút oán giận, cha của Zezé ân cần
và nhẹ nhàng lau đi những giọt nước mắt cho cậu, bón cho cậu từng thìa salad nhỏ. Ta nhận
thấy, qua một tình huống truyện ngắn, tác giả đã khắc hoạ nên khung cảnh đói nghèo, cùng
cực của người dân, lồng ghép vào đó là những thông điệp nhân văn đan xen sự bần cùng hoá,
lưu manh hoá.

Phân tích và bình luận

Tình huống mở đầu trong một đêm Giáng sinh với mặt đường phủ đầy tuyết. Gia đình của
Zezé như đa số các hộ gia đình khác ở Brazil lúc bầy giờ, cũng chìm trong cái nghèo đói,
khốn khổ đến ngạt thở.
1. Nghèo đói cùng khổ bao trùm cả xã hội và cả tuổi thơ của Zezé
Zezé nghĩ rằng cậu là một đứa trẻ hư và không xứng đáng có được quà, Zezé nhận định mình
là một đứa trẻ hư, không xứng đáng để nhận được quà Giáng sinh, nhưng sâu trong tâm can
trẻ thơ của cậu, cậu vẫn ao ước Giáng sinh năm nay bản thân sẽ nhận được quà, dường như
“hư hỏng” chỉ là cái cớ để bao bọc cho nỗi buồn đêm Giáng sinh nghèo đói. Chính mong
muốn có quà đó đã thôi thúc Zezé một lần nữa hy vọng vào phép mầu. Nhưng thực tế lại như
con dao găm đâm xuyên qua tim cậu, đôi giày của cậu vẫn ở đó, vẫn trống không sau đêm
trông ngóng.
 Cái nghèo khổ đã khiến cho niềm tin của một đứa trẻ như Zezé bị tổn thương sâu sắc.
Niềm tin của cậu được khơi lên, rồi lại bị chính cái đói nghèo dập tắt, một món quà Giáng
sinh tuy nhỏ, nhưng lại là thứ mà cậu ao ước, mong muốn có được, ta thấy được, tận sau trong
cậu, vẫn là tâm hồn của một đứa trẻ khờ dại.
2. Nghèo đói và lưu manh hoá
Tâm hồn của một đứa trẻ, xúc tác bởi sự nghèo đói, khốn khổ đã trở nên lưu manh hoá. Nhìn
đôi giày trống không sau một đêm mong mỏi của mình, cảm xúc, niềm oán ghét, giận giữ như
tuôn trào, cậu thốt lên “Thật kinh khủng khi có một người cha nghèo”. Cha cậu, tự bao giờ đã
đứng trước cậu, ánh mắt ông buồn bã, đau thương đến mức lệ không thể tuôn trào. Cậu vẫn
đứng như trời trồng trong khi cha cậu đã xoay gót và cất bước rời đi.
 Đây là mốc cao trào của tình huống truyện. Niềm tin của Zezé bị tổn thương đến mức cùng
cực, cậu như không kìm nén được chính mình mà biến thành “con rắn ích kỷ” thực sự. Tiêu
cực trào dâng, cậu vô tình làm tổn thương người cha của mình. Bối rối, hối hận, dằn vặt, cảm
xúc hỗn độn khiến cậu không thể làm gì mà chỉ đứng như trời trồng nơi đó.
3. Nút thắt được cởi bỏ
Tưởng chừng mọi chuyện sẽ chỉ ngừng lại ở đó, nhưng không, bằng trái tim và ngòi bút nhân
văn của mình, tác giả đã để cho Zezé đi tìm cách chữa lành và giải phóng sự dằn vặt của bản
thân. Cậu vác hộp đánh giày của mình xuống phố, mượt kệ lòng đang dâng lên nỗi tủi thân
khi thấy những đứa trẻ đồng trang lứa khoe qua Giáng sinh, cậu bắt đầu một ngày làm việc
của mình. Nỗ lực và vất vả cả ngày, cậu tích góp được 10 xu để mua cho cha một gói thuốc lá.
Nhìn cha rít hơi thuốc đầu tiên, bao nỗi đau đớn, dằn vặt tột cùng trong cậu lại trào dâng
mãnh liệt thêm lần nữa. Tiếng nức nở lấn át cả tiếng gọi cha, dường như tâm trạng của cậu
kìm nén cả một ngày đã được giải phóng.
 Nghèo đói lưu manh hoá con người, nhưng bằng ngòi bút của tác giả, Zezé được khắc hoạ
với tâm hồn thật đẹp. Tiếng nức nở của Zezé như thức tỉnh người đọc, hay thức tỉnh chính
Zezé ra khỏi cái lưu manh hoá do nghèo đói mang lại.
4. Ánh sáng lọt vào khe nứt của những trái tim vụn vỡ
Cha của Zezé đối mặt với lời oán ghét của con trai, rồi giờ lại là món quà và tiếng nức nở của
cậu, ông không một lời oán trách, không một chút tức giận, cha của Zezé nhẹ nhàng an ủi, lau
nước mắt và bón cho cậu từng thìa salad nhỏ như thể những gì vừa xảy ra chỉ là giấc mơ, một
giấc mơ do chính cái nghèo mang lại.
 Trong cái đau khổ, đói nghèo đến tột cùng, đâu đó vẫn còn chỗ cho tình thương và ánh
sáng. Khe nứt nơi trái tim vụn vỡ của những con người kia, chính là điều kiện, là xúc tác thôi
thúc những tia sáng len lỏi vào, soi sáng những tâm hồn đang chìm trong bóng tối.