Enerji Depolama Sistemeri

MEM5137 - Gr 1
Enerji Depolama Sistemleri İçin

İleri Malzeme Teknolojileri Perşembe
KMB-330 13.00-15.50
DR. ÖĞR. ÜYESİ METİN GENÇTEN
gencten@yildiz.edu.tr
DR. ÖĞRETIM ÜYESI METIN GENÇTEN, ENERJI DEPOLAMA SISTEMLERI İÇIN İLERI MALZEME TEKNOLOJILERI 1
HAFTALAR KONULAR
1 Giriş
2 Enerji, Klasik ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları
3 Enerji Depolama Sistemlerinin Sınıflandırılması
4 Bataryaların Karakterize Edilme Yöntemleri-I
5 Bataryaların Karakterize Edilme Yöntemleri-II
6 Kapasitörler ve Süperkapasitörler
7 Kurşun Asit Akülerde Kullanılan Malzemeler
8 Akışkan Redoks Bataryalarda Kullanılan Malzemeler-I
9 Akışkan Redoks Bataryalarda Kullanılan Malzemeler-II
10 Lityum Esaslı Piller
11 Nikel esaslı piller
12 Ergimiş tuz piller
13 Yakıt Hücreleri-I
14 Yakıt Hücreleri-II
Batarya Malzemelerinin
15
Ülke ve Dünya Ekonomisindeki Önemi
16 Çevre Dostu Batarya Malzemeleri
DR. ÖĞRETIM ÜYESI METIN GENÇTEN, ENERJI DEPOLAMA SISTEMLERI İÇIN İLERI MALZEME
TEKNOLOJILERI
2
ENERJİ
Enerji, bir cisim ya da sistemin iş
yapabilme yeteneği olarak
tanımlanır.
Foto -1- : http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Lightning_over_Oradea_Romania_2.jpg&filetimestamp=20050819175359

3
Foto -2- : http://someotherway.ws/images/nuclearenergy.jpg
ENERJİ KAYNAKLARI
Klasik Enerji Kaynakları
Kömür
Petrol
Doğalgaz
Alternatif Enerji Kaynakları
2014 2015
Güneş enerjisi (milyar $)* (milyar $) *
Rüzgar Enerjisi
Jeotermal Enerji 273,0 285,9
Hidroelektrik Enerjisi
Nükleer Enerji
Biyokütle
Yakıt Hücreleri
Foto-1-http://www.kuzeyegerehberi.com/haberler/yenilenebilir-enerjide-hedef-55-milyar-3848.html
Foto-2-[http://resourcescommittee.house.gov/subcommittees/emr/usgsweb/photogallery/images/Coal_jpg.jpg]
Foto-3-http://www.alsenerji.com.tr/icerik.asp?S=Hizmet&id=32
Foto-4-http://www.keban.gov.tr/konumu.html
Foto-5-[http://primis.phmsa.dot.gov/comm/FactSheets/FSNaturalGasProcessingPlants.htm]
4
*IEA, (2015). Key world energy statistics. International Energy Agency
Kömür
➢Kömür, katmanlı
tortul çökellerin
arasında bulunan katı,
koyu renkli, karbon ve
yanıcı gazlar
bakımından zengin
kayaçtır. taşkömürü
torkugillerden oluşur.
TEKNOLOJILERI
5
Petrol
➢Petrol, neft ya da yer
yağı, hidrokarbonlardan oluşm
uş, sudan yoğun kıvamda, koyu
renkli, arıtılmamış, kendisine
özgü kokusu olan, yer altından
çıkarılmış doğal yanıcı mineral
yağı. Latincede taş anlamına
gelen "petra" ile yağ anlamına
gelen "oleum" sözcüklerinden
oluşmuştur (Petra oleum =
Petrol).
TEKNOLOJILERI
6
Doğalgaz
➢Doğalgaz yer kabuğunun içindeki fosil
kaynaklı bir çeşit yanıcı gaz karışımıdır.
➢Bir petrol türevidir. Yakıt olarak önem
sıralamasında ham petrolden sonra ikinci
sırayı alır.
➢Doğalgazın büyük bölümü, Metan gazı
adı verilen hidrokarbon bileşiğinden
oluşur.
➢Diğer bileşenleri; etan, propan, bütan
gazlarıdır.
TEKNOLOJILERI
7
Güneş Enerjisi
➢Güneş enerjisinden elektrik enerjisi elde etme yöntemine
solar panel sistemi ya da güneş paneli sistemi adı verilir.
➢Güneş enerjisinin temeli, güneşten dünyaya gelen
fotonların güneş panelleri sayesinde toplanması ile,
fotonların taşıdığı enerjinin elektrik ve ısı enerjisine
çevrilmesine dayanır.
➢Güneş enerjisi santrali, güneşten gelen sonsuz
enerjiyi fotovoltaik modüllerin ve diğer bileşenlerin
kurulumu ile elektrik enerjisine çeviren sistemlerdir.
➢Güneş enerjisi santralleri hesap makinelerindeki
sistemler gibidir fakat büyük ebatlarda güneş pilleri
kullanılır.
TEKNOLOJILERI
8
Rüzgar Enerjisi
➢Rüzgâr gücü, elektrik üretmek için rüzgâr türbinleri,
mekaniksel güç için yel değirmeni, su veya kuyu
pompalama için rüzgâr pompaları veya gemileri
yürütmek için yelkenler kullanarak rüzgârın kullanışlı
formundaki rüzgâr enerjisinin sonucudur.
➢Rüzgâr türbini, rüzgârdaki kinetik enerjiyi önce
mekanik enerjiye daha sonra da elektrik enerjisine
dönüştüren sistemdir.
➢Bir rüzgâr türbini genel olarak kule, kanatlar, rotor,
dişli kutusu, generatör, elektrik-elektronik
elemanlardan oluşur.
➢Rüzgârın kinetik enerjisi rotorda mekanik enerjiye
çevrilir.
TEKNOLOJILERI
9
Termal Enerji
➢Jeotermal yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde
birikmiş ısının oluşturduğu, kimyasallar içeren sıcak su,
buhar ve gazlardır.
➢Jeotermal enerji de bu jeotermal kaynaklardan ve
bunların oluşturduğu enerjiden doğrudan veya dolaylı
yollardan faydalanmayı kapsamaktadır.
➢Jeotermal enerji de bu jeotermal kaynaklardan ve
bunların oluşturduğu enerjiden doğrudan veya dolaylı
yollardan faydalanmayı kapsamaktadır.
➢Jeotermal enerji yeni, yenilenebilir, sürdürülebilir,
tükenmez, ucuz, güvenilir, çevre dostu, yerli ve yeşil bir
birincilenerji kaynağıdır.
TEKNOLOJILERI
10
Hidroelektrik Enerjisi
➢Hidroelektrik Enerjisi Hidroelektrik santrallari
(HES)’den sağlanır. Akan suyun gücünü elektriğe
çevirirler. Hızla Akan su içindeki enerji miktarını
suyun akış yada düşüş hızı belirler.
➢Hidroelektrik santrali, barajda biriken su yer
çekimi potansiyel enerjisi içermektedir.
➢Su, belli bir yükseklikten düşerken, enerjinin
dönüşümü prensibine göre Yerçekimi Potansiyel
Enerjisi önce kinetik enerji (mekanik enerji) ye
daha sonra da türbin çarkına
bağlı jeneratör motorunun dönmesi
vasıtasıyla Potansiyel elektrik Enerjisi ne dönüşür.
TEKNOLOJILERI
11
Nükleer Enerji
➢Nükleer enerji, atomun çekirdeğinden elde edilen bir
enerji türüdür.
➢Kütlenin enerjiye dönüşümünü ifade eden, Albert
Einstein'a ait olan E=mc² formülü ile ilişkilidir.
➢Bununla beraber, kütle-enerji denklemi, tepkimenin
nasıl oluştuğunu açıklamaz, bunu daha doğru olarak
nükleer kuvvetler yapar.
➢Dünyada birçok ülkede nükleer santraller faaliyet
gösteriyor. Nükleer santrali çalıştırmak için, ana
madde olarak uranyum kullanılır.
➢Uranyumun parçalanmasından sonra ortaya yüksek
miktarlarda enerji çıkmaktadır.
➢Uranyum, bu şekilde fisyon (atomun iki veya daha
fazla çekirdeğe bölünmesi) tepkimesine girer.
TEKNOLOJILERI
12
Nükleer Enerji
TEKNOLOJILERI
13
Biyokütle
➢Biyokütle, yaşayan ya da yakın zamanda
yaşamış canlılardan elde edilen
fosilleşmemiş tüm biyolojik malzemenin
genel adıdır.
➢Biyokütle, bir enerji kaynağıdır ve
endüstriyel anlamda biyokütle, bu biyolojik
maddelerden yakıt elde edilmesi ya da diğer
endüstriyel amaçlarla kullanılması ile ilgilidir.
➢Bitkilerin ve canlı organizmaların kökeni
olarak ortaya çıkan biyokütle, genelde güneş
enerjisinin fotosentez yardımıyla depolayan
bitkisel organizmalar olarak adlandırılır.
TEKNOLOJILERI
14
Biyokütle
➢Biyokütle enerjisi tükenmez bir kaynak olması, her
yerde elde edilebilmesi, özellikle kırsal alanlar için
sosyo-ekonomik gelişmelere yardımcı olması nedeniyle
uygun ve önemli bir enerji kaynağı olarak
görülmektedir.
➢Biyokütle için mısır, buğday gibi özel olarak yetiştirilen
bitkiler, otlar, yosunlar, denizdeki algler, hayvan
dışkıları, gübre ve sanayi atıkları, evlerden atılan tüm
organik çöpler (meyve ve sebze artıkları) kaynak
oluşturmaktadır.
➢Petrol, kömür, doğal gaz gibi tükenmekte olan enerji
kaynaklarının kısıtlı olması, ayrıca bunların çevre kirliliği
oluşturması nedeni ile, biyokütle kullanımı enerji
sorununu çözmek için giderek önem kazanmaktadır
TEKNOLOJILERI
15
Yakıt Hücreleri
➢Alışıla gelmiş elektrik üretim sistemleri yakıtın içindeki enerjiyi
elektriğe dönüştürmek için ilk olarak yanma reaksiyonunu
kullanır.
➢Yanma reaksiyonunun verimli bir sekilde gerçeklesmesi için
yakıtın ve oksitleyicinin (oksijen) tam olarak karışması gerekir.
➢Bundan sonra elektrik enerjisi üretilene kadar bir dizi ara işlem
gereklidir. Her ara işlem enerji kaybına yol açar dolayısıyla
verimi düşürür.
➢Bir Yakıt hücresi nde ise yakıtın enerjisinin doğrudan elektrik
enerjisine dönüştürülmesi mümkündür.
➢Yakit ile oksitleyici farkli bölmelerde yer alırlar, alışıla gelmiş
üretim sistemlerinden farkli olarak karışmazlar.
➢Birlesmeleri ancak bu bölmeler arasındaki iyon ve elektron
aktarimi ile gerçeklesir.
TEKNOLOJILERI
16
Yakıt Hücreleri
➢Yakıt hücresi, yakitin enerjisini
elektrokimyasal reaksiyon sayesinde
doğrudan elektrik enerjisine dönüştürür.
➢Dışarıdan sağlanan yakıt (anot tarafı) ve
oksitleyici (katot tarafı) ile elektrik üretir.
➢Bunlar bir elektrolit/elektrot unitesinde
reaksiyona girerler.
➢Genellikle, reaksiyona girecek olanlar
hücreye giriş yaparlarken, reaksiyon ürünleri
hücreyi terkeder.
➢Yakıt hücreleri, gerekli yakıt ve oksitleyici
akışı sağlandığı sürece sonsuza dek
çalışabilirler
TEKNOLOJILERI
17
ENERJİNİN DEPOLANMASI
•Farklı kaynaklardan elde edilen enerjinin depolanması günümüzde
önemli bir çalışma alanı haline gelmiştir.
•Enerjinin depolanması amacıyla kullanılan başlıca sistemler şunlardır;
➢Kapasitörler
➢Piller (Aküler)
18
Pil Nedir?
➢ Elektrokimyasal güç kaynakları ya da piller, kimyasal
reaksiyon sonucu açığa çıkan enerjiyi doğrudan elektrik
enerjisine dönüştürebilen cihazlardır.
➢ Bu tür reaksiyonlar, elektronların bir malzemeden diğerine
elektrik devresi yardımıyla taşınması ile gerçekleşir.
Vincent C. A., Bonino F., Lazzari M., Scrosati B., 1984. Modern batteries, an introduction to electrochemical power sources, Edward Arnold, London.
Linden D., 1984. Handbook of batteries and fuel cells, McGraw-Hill Book company. 19
Kapasitör ve Süperkapasitörler
➢Kapasitörler iki veya daha
fazla iletken levhanın
dielektrik bir malzeme ile
ayrılmaları ile oluşurken
elektrokimyasal
süperkapasitörlerde levhalar
bir dielektrik malzeme ile
ayrılmazlar ve yapılarında
elektrolit bileşeni içerirler
TEKNOLOJILERI
20
Pil Sistemleri
➢Şarj Edilemeyen (Birincil) Piller:
•Alkalin Mangan Dioksit
•Lityum Tiyonil Klorür
•Çinko-karbon
➢Şarj Edilebilen (İkincil) Piller:

•Vanadyum redoks batarya sistemi
•Lityum-iyon
•Lityum-iyon polimer
•Nikel-demir
•Nikel-kadmiyum
•Kurşun-asit aküler
Yoon, A.K., Noh H.S. ve Yoon, Y.S. (2016). Analysis of vanadium redox flow battery cell with superconducting charging system for solar energy. Electric. Electron. Eng., 6(1), 1-5. 21
Şarj Edilemeyen (Birincil) Piller
TEKNOLOJILERI
22
Çinko-Karbon Piller
➢Çinko-manganez (veya çinko-karbon)
birincil piller yüz yılı aşkın bir süredir
üretilmekte ve yaygın bir şekilde
kullanılmaktadırlar.
➢Bu pillerin popülerliklerinin bu kadar
yüksek olmasının başlıca sebepleri
arasında diğer pillere göre nispeten ucuz
olması, yeterli elektriksel parametrelere
sahip olması, uygun depolama ömrü ve
kullanım kolaylığı gelmektedir.
MnO2 I NH4Cl, sulu I Zn
TEKNOLOJILERI
23
Çinko-Karbon Piller
➢İlk çinko-karbon hücre 1876 yılında
Fransız mühendis G.-L. Leclanché
tarafından yapılmıştır.
➢Leclanché amonyum klorür içeren bir
cam kavanoz içerisine amalgam
kaplanmış bir çinko çubuk (negatif
elektrot) ve mangan dioksit ve toz kok
ile poröz olarak çömlek haline
getirilmiş merkezinde akım toplayıcı
olarak işlev gören karbon çubuk (pozitif
elektrot) daldırarak oluşturmuştur.
TEKNOLOJILERI
24
Alkalin Çözeltiler İçerisinde Çinko Elektrot
İçeren Piller
➢Volta pili gibi ilk elektriksel
hücrelerde metalik çinko negatif
elektrot malzemesi olarak kullanılmış
ve günümüzde de alkalin elektrolit Zn + 4OH- → ZnO22- + 2H2O + 2e-
içeren çeşitli pil tiplerinde yine
elektrot olarak kullanılmaktadır. Çinkonun anodik çözünmesi
➢Çinko anodun alkalin çözeltisi

(%20-40 KOH) içerisinde çalışması
spesifik özellikler gösterir.
TEKNOLOJILERI
25
İçeren Piller
➢Çinkonun anodik çözünmesi Şekil 1.2.’deki gibi
gerçekleşir.
➢Bu reaksiyonda alkali tüketimi oldukça yüksektir, bir
elektronun serbest kalması için iki OH- iyonu gerekir
ve ortamda suda çözünebilen zinkat iyonu oluşur
(çinko elektrotun çözünmesinde birincil işlem). Zn + 2OH- → ZnO + 2H2O + 2e-
➢Reaksiyon ortamında doygunluğa ulaşıldığında çinko Çinkonun ikincil işlemde çözünmesi
hidroksit çinko yüzeyinde çökelmeye başlar.
➢Çinko elektrotun kapasitesi çinko miktarından ziyade
alkali çözeltisi hacmine bağlı olarak değişir ve her bir
amper-saat için 10 mL çözeltiye ihtiyaç vardır.
➢Akım yoğunluğu düşük olduğu zaman, çinko elektrot
doymuş zinkat çözeltisi içinde fonksiyonuna devam
eder ve bu sefer çözünmesi sonucu suda
çözünmeyen çinko oksit oluşur
TEKNOLOJILERI
26
İçeren Piller
➢Bu şartlar altında, hücrenin deşarjı kural olarak bir
OH- iyonuna karşılık pozitif elektrot için bir elektron
oluşmasında gerçekleşir.
➢İkinci süreç genel olarak alkali tüketimi olmadan
oluşur ve 1-2 mL.Ah-1’lik bir çözelti hacmi hücrenin
pratik olarak çalıştırılması için yeterlidir.
TEKNOLOJILERI
27
Alkalin Mangan Dioksit Piller
➢Leclanche pilleri ile
kıyaslandıklarında, alkalin mangan
dioksit piller yüksek deşarj
akımlarında ve düşük sıcaklıklarda
daha iyi bir performans gösterirler ve
raf ömürleri uzundur.
➢Leclanche pillerine göre daha
pahalıdırlar, fakat birim enerji başına
maliyetleri düşüktür ve rekabete
uygundur ayrıca seri üretim için
hammadde yeterli miktarda
bulunmaktadır.
TEKNOLOJILERI
28
Alkalin Mangan Dioksit Piller
➢Leclanche pillerindeki gibi doğal cevherlerin aksine, Mn2+
iyonlarının grafit elektrot üzerinde sulu manganez çözeltisi
içerisinde anodik oksidasyonu ile oluşan elektrolitik
mangan dioksit, pozitif elektrot için aktif materyal olarak
kullanılır.
➢Alkalin çözeltisi daha yüksek iletkenliği sayesinde ve katı
Zn(NH3)2Cl2 olmaması, Leclanche pillerinin gözenekli yapısı MnO2 I 27-40% KOH, sulu I Zn
için gereken aktif materyalden daha az elektrolit hacmi
gerektirir. Alkalin mangan dioksit pillerin genel gösterimi
➢Böylece, alkalin hücreler Leclanche pillerine göre daha

fazla MnO2 içerirler ve kapasiteleri düşük akım
yoğunluklarında % 50 daha fazladır.
➢Yine yüksek akım yoğunluklarında da Leclanche pilleri
alkalin pillere göre daha düşük kapasiteye sahiptir
TEKNOLOJILERI
29
Lityum Piller
➢Lityum veya diğer alkali metallerin negatif elektrot olarak
pillerde kullanılmaları uzun zaman önce dile getirilen bir
fikirdir.
MnO2+xLi++xe- → LixMnO2
➢Bu metallerin termodinamik açıdan elektrot potansiyelleri
diğer metallere kıyasla daha negatif bir değere sahiptir ve bu Aprotik çözücülerle
sayede daha açık bir devre oluşur ve deşarj voltajı daha büyük hazırlanmış Li pillerin deşarj
olur ve bu duruma bağlı olarak da bu tarz pillerde spesifik reaksiyonu.
enerji daha yüksek olur.
➢Yüksek kimyasal aktivitesi ve proton içeren su gibi protonik
çözücülerle kuvvetli etkileşimi olduğu için alkali metallerin 2SOCl2+4Li++4e- → SO2+S+4LiCl
pillerde kullanılması zordur ve alkali metaller ile sulu
çözeltilerden pil tasarımının nafile olduğu kanıtlanmıştır. Tiyonil klorür Li pillerin
deşarj reaksiyonu.
➢Fakat 1960 yılların başlarında lityum metali kullanılarak
aprotik çözücülerle hazırlanan piller ile tanışılmıştır
TEKNOLOJILERI
30
Lityum Piller
Şarj Edilebilen (İkincil) Piller
TEKNOLOJILERI
31
Bazı İkincil Pil Sistemleri
Vanadyum Redoks Akışkan
Pil türü Pb-Asit Ni-Cd Zn-Br2 Na-S Li-iyon
Bataryalar (VRB)
Açık
2,10 1,35 1,83 2,08 3-4 1,40
Devre Potansiyeli (V)
Yaklaşık Kapalı devre
Potansiyeli 1,98 1,20 1,60 2,00 3-4 1,25
(V)
Döngü Sayısı 500 800 2500 3000 2000 13000
Enerji
45 70 68 80-85 90-95 75-85
Verimi (%)
Kurulum
Maliyeti 550 1700 520 1000 3000 989
($/kWh)
Çevreye Olan
Orta Orta Yüksek Orta Yok Yok
Olumsuz Etki
Yanıt
İyi İyi İyi İyi İyi İyi
Süresi
Dip Deşarj Kötü Kötü İyi İyi Kötü İyi
Kurulum ve Bakım
Maliyeti 3860 2833 3191 4639 6346 1327
($/kWh)
TEKNOLOJILERI
32
Kurşun asit aküler
Kurşun asit aküler ilk olarak
Fransız kimyacı Gaston Plante
tarafından 1859 yılında
geliştirilmiştir. Sistemin temeli
sülfürik asit içeren elektrolit
çözeltisinde metalik kurşundan
(negatif elektrot) ve kurşun
oksitten (pozitif elektrot),
kurşun sülfat oluşması ilkesine
dayanır (Plante´, 1860).
TEKNOLOJILERI
33
Kurşun asit aküler
➢Kurşun asit aküler görece düşük maliyetleri göz önüne alındığında bir
amper saatten binlerce amper saate uzanan kapasitelerde kurulup
kullanılabilmektedir.
➢Ancak bu sistemlerde kullanılan kurşun, çevreye olan zararlı etkisi
sebebiyle önemli sorunlar oluşturmaktadır. Kullanılan kurşunun geri
kazanılıp kullanılması ile de sistemin çevreye olan zararı elimine
edilmeye çalışılmaktadır.
➢Yine diğer sistemlere göre gösterdiği düşük döngü ömrü ve yüksek
kurulum-bakım maliyeti sistem için diğer önemli dezavantajlardır.
➢Kurşun asit aküler, sulu (bakım gerektiren) ve kuru (bakımsız aküler)
olmak üzere ikiye ayrılır.
➢Sulu akülerde sülfürik asit direkt olarak elektrotları içeren sisteme
doldurulur.
➢Kuru akülerde ise elektrolit bir jel içerisinde veya cam keçesi gibi bir
sistem tarafından absorbe edilir ve bu sistemler de genel olarak basınç
düzenlemeli kurşun asit aküler (VRLA) olarak adlandırılır
TEKNOLOJILERI 34
Nikel esaslı piller
➢Nikel esaslı piller nikel-kadmiyum (Ni-Cd),
nikel-demir (Ni-Fe), nikel-çinko (Ni-Zn),
nikel-hidrojen (NiH2) ve nikel metal hidrür
(Ni-MH) türlerini kapsayan geniş bir pil
grubudur.
➢Pozitif elektrotun nikel oksit hidroksit
(NiOOH) olduğu tüm bu piller nikel esaslı
piller olarak bilinir.
➢Performansları ve kullanım alanları göz
önüne alındığında nikel esaslı piller enerji
depolama sistemleri pazarında önemli bir
yere sahiptirler
TEKNOLOJILERI
35
Erimiş tuz piller
➢Erimiş tuz piller, erimiş tuzun elektrot Na-S pillerde gerçekleşen anot, katot ve toplam
reaksiyonlar eşitlik 1.12, 1.13 ve 1.14’de
veya elektrolit olarak kullanıldığı bir gösterilmiştir
elektrokimyasal enerji depolama

cihazı türüdür.
➢ Yanıcı ve uçucu olmayan, yüksek
iletkenliğe sahip erimiş tuzlar içeren
ZEBRA erimiş tuz içeren pil sistemlerinde
bu pil türü, sundukları yüksek enerji gerçekleşen anot, katot ve toplam reaksiyonlar
ve güç yoğunlukları ile sabit ise eşitlik 1.16, 1.17 ve 1.18’de gösterilmiştir
uygulamalar ve ulaşım uygulamaları

için tasarlanabilirler.
TEKNOLOJILERI
36
Lityum-iyon piller
➢Lityum-iyon (Li-iyon) piller, pozitif ve negatif
materyallerinde lityum katkılanmış olan ikincil pil Li-iyon pillerde pozitif ve negatif elektrotlarda
sistemleridir. gerçekleşen şarj-deşarj tepkimeleri ve toplam
➢Her bir döngüde, lityum iyonu pozitif ve negatif reaksiyon sırasıyla eşitlik 1.19, 1.20 ve 1.21’de
elektrot arasında yer değiştirir.
gösterilmiştir.
➢Sistemin pozitif elektrot materyali, alüminyum folyo
toplayıcı üzerinde lityum kobalt oksit (LiCoO2) gibi
katmanlı yapıda bir metal oksit veya tünellenmiş
yapıda lityum mangan oksit (LiMn2O4) olabilir.
➢Negatif elektrot materyali ise genellikle bakır bir
toplayıcı üzerinde katmanlanmış grafitik karbondan
oluşur.
➢Şarj/deşarj süresince lityum iyonları, aktif
materyallerin dokuları arasındaki atomik katmanlar
arasında eklenir veya çıkarılır.
TEKNOLOJILERI
37
Lityum-iyon piller
➢Geleneksel sulu teknolojiler ile kıyaslandıklarında şarj
edilebilir Li piller oda sıcaklığında bazı önemli ➢ Ancak kendiliğinden deşarj durumu
avantajlara sahiptirler; diğer pillere göre düşük olmakla birlikte
bu pil sistemlerinin de önemli bir
▪Yüksek enerji yoğunluğu (150 Wh.kg-1, 400 Wh.L-1)
sorunudur ve ayda yaklaşık %2-8
▪Yüksek hücre voltajı ( her hücre için 4 V) aralığındadır.
▪Uzun şarj tutma veya raf ömrü ( 5-10 yıl) ➢ Ayrıca lityum metalinin nadir bir
element olması ve yakın bir gelecekte
▪Bu durum, Li-iyon pilleri, kütle ve hacmin önemli tükenecek olması lityum esaslı
olduğu alanlarda daha da kullanılabilir
yapmaktadır. sistemlerin sürdürülebilirliği açısından
önemli soru işaretleri oluşturmaktadır.
▪Döngü ömürleri 1000 döngüden yüksek olan Li-
iyon piller geniş bir sıcaklık aralığında çalışabilirler
(şarj için -20 °C ile 60 °C, deşarj için -40 °C ile 65
°C) ve bu durum onlara geniş bir yelpazede
kullanım alanı sunar.
TEKNOLOJILERI
38
Akışkan batarya
sistemleri
➢Redoks akışkan batarya sistemlerinde elektrolit ile
elektrot arasındaki elektrokimyasal reaksiyon, elektrot
yüzeyinde gerçekleşir.
➢Yükseltgenip indirgenen elektrolitin akışı, harici bir
sirkülasyon ile sağlanır.
➢Elektrolitin nötralliği ise destek elektrolitteki iyonların bir
mebran vasıtasıyla sürekli yer değiştirmesi sayesinde
gerçekleşir.
➢Hali hazırda kullanılan en önemli iki redoks akışkan
batarya türü brom/polisülfür akışkan bataryalar ve
vanadyum redoks akışkan bataryalardır.
TEKNOLOJILERI 39
Akışkan batarya
sistemleri
➢Akışkan batarya sistemleri, bu alanda
sundukları yüksek döngü ömrü, düşük kurulum-
bakım maliyeti, dip deşarj sorunlarının olmaması
ve çevre dostu olmaları gibi etmenler göz önüne
alındığında önemli bir enerji depolama sistemi
olarak karşımıza çıkmaktadır
TEKNOLOJILERI 40
MEM5137 - Gr 1
KMB-330 13.00-15.50
Enerji Depolama Sistemlerinin Karakterizasyonunda
Yaygın Olarak Kullanılan Yöntemler
➢ Dönüşümlü Voltametri (CV)
➢ Elektrokimyasal Empedans Spektroskopisi (EIS)
➢ Dönüşümlü Şarj-Deşarj Yöntemi
➢ Taramalı Elektro Mikroskobu (SEM)
➢ X-Işınları Fotoelektron Spektroskopisi (XPS)
➢ X-Işınları Kırınım Difraktometresi (XRD)
➢ X-Işınları Floresans Spektrometresi (XRF)
TEKNOLOJILERI
2
Dönüşümlü Voltametri (CV)
➢Voltameri, bir indikatör veya
çalışma elektrodunun polarize
olduğu şartlar altında akımın,
uygulanan gerilimin bir
fonksiyonu olarak
ölçülmesinden faydalanarak,
analit hakkında bilgi edinilen bir
grup elektroanalitik metoda
verilen isimdir.
TEKNOLOJILERI
3
➢Dönüşümlü voltametride, uygulanan
gerilim bir noktadan başlayarak belirli bir
aralıkta taranır ve tekrar başlangıç
noktasına döner. Bu arada uygulanan
gerilimi olarak oluşan akım ölçülerek
kaydedilir. Kullanılan gerilimin zamana
göre değişimi genellikle üçgen şeklinde
olur.
➢ Bu zamanın ne kadar olacağı ise
çalışılan tarama hızına bağlı olarak
değişir. Tam tersinir bir tepkimeye ilişkin
örnek bir dönüşümlü voltamogram
yandaki şekilde örnek olarak
göstirilmiştir.
TEKNOLOJILERI
4
➢Dönüşümlü voltametri yöntemi ile elektrot yüzeyinde
gerçekleşen reaksiyon hakkında birçok önemli veri elde
edilebilir.
➢Reaksiyonun tam tersinir, yarı tersinir ve tersinmez olduğu
elde edilen voltamogramlar ile ulaşılabilecek bilgiler
arasındadır.
➢Yine bir yükseltgenme-indirgenme reaksiyonu sırasında
aktarılan elektron sayıları da ilgili yöntemde elde edilen
voltamogramların analizi ile belirlenebilir
TEKNOLOJILERI
5
➢Dönüşümlü voltametri yöntemi bir çok farklı
batarya sisteminde kullanılan birincil
yöntemdir.
➢Klasik üç elektrotlu elektrokimyasal sistemde
referans elektrot, karşıt elektrot, çalışma
elektrotu ve elektrolit bileşenleri bulunur.
TEKNOLOJILERI
6
TEKNOLOJILERI
7
Elektrokimyasal Empedans Spektroskopisi (EIS)
➢AC empedans olarak da bilinen elektrokimyasal
empedans spektroskopisi günümüzde çift tabaka
kapasitansının ölçülmesinden birçok sürecin
belirlenmesine ve karmaşık yüzeylerin incelenmesine
kadar geniş bir alanda kullanılan bir metottur.
➢Yöntemin temeli sisteme uygulanan küçük bir amplitüt
AC sinyale karşılık gelen cevabın ölçülmesi ilkesine
dayanır.
➢Geniş bir aralıkta uygulanan ampitüt AC sinyalinin
ölçülmesi ile yapılan analiz ise elektrokimyasal empedans
spektroskopisi adını alır.
➢Elde edilen sonuçlar ile ara yüzeyler, bu yüzeylerin
yapıları ve buralarda gerçekleşen reaksiyonlar hakkında
bilgi verir.
TEKNOLOJILERI
8
➢Ohmik direnç (Rs): Ohmik direnç çözelti direncini, elektrot yüzeyinde oluşan
korozyon ürünlerinin direncini ve elektriksel bağlantılarında direncini kapsayan
bir kavramdır. Bir diğer deyişle, temas yüzeyinin sınırlandırılmasından
kaynaklanan iletkenlik düşmesi olarak da tanımlanabilir. Ohmik direnç, kullanılan
elektrolitin cinsi, aktif kütle, sıcaklık ve viskozite gibi parametrelere bağlı olarak
değişir.
➢Şarj transfer direnci (Rct): Şarj transfer direnci elektrot malzemesinin elektron
aktarımına karşı gösterdiği dirençtir. Diğer bir deyişle, korozyon prosesinin hız
kontrollü elektrokimyasal reaksiyonun direncini ifade eder. Şarj transfer direnci
kullanılan elektrot malzemesi, çift tabaka kapasitansı, sıcaklık, derişim ve
elektrolit içerisindeki aktif polar iyonların elektrot malzeme yüzeyine nüfuz
edebilme kapasiteleri gibi parametrelere bağlı olarak değişir
TEKNOLOJILERI
9
➢Warburg empedansı (W): Elektrolit içerisindeki polar iyonların gözenekli
elektrot yüzeyine nüfuz edebilme kapasiteleridir. Kullanılan elektrot
malzemesinin türüne (gözenekli yapısına), elektrolit içerisindeki absorplayıcı
madde miktarına ve sıcaklık gibi parametrelere bağlı olarak değişir
➢Nyquist grafikleri: Bu eğriler VRB sistemleri üzerine yapılan çalışmalarda en çok
kullanılan grafik türleridir. Nyquist grafikleri sanal empedans (Z sanal) verilerinin
gerçek empedans (Z reel) verilerine karşı grafiğe geçirilmesi ile elde edilir (Lasia,
1999). Elde edilen verilerin ve spektrumların yorumlanmasıyla birlikte sistemin
direnç ve iletkenlik gibi verileri belirlenebilir.
TEKNOLOJILERI
10
➢Eşdeğer devre: Empedans
spektroskopisi ile elde edilen
verilerin çeşitli bilgisayar
programlarında işlenmesiyle elde
edilen devre sistemleridir. Bu
devre sistemleri ile elde edilen
grafikler sayısal verilere
dönüştürülerek direnç ve
difüzyon gibi parametrelerin
yorumlanması kolaylaştırılır.
TEKNOLOJILERI
11
TEKNOLOJILERI
12
Dönüşümlü Şarj-Deşarj Yöntemi
➢Dönüşümlü şarj-deşarj yönteminde, geliştirilen ikincil pil
sistemine uygulanan bir birbirini takip eden bir şarj ve deşarj
tek döngü olarak tanımlanır.
➢Bu yöntemde pile uygulanan şarj ve deşarjlar ile birlikte,
sistemin döngü ömrü, deşarj kapasitesi ve bu süreçte
gösterdiği performans belirlenebilir.
TEKNOLOJILERI
13
Dönüşümlü Şarj-Deşarj Yöntemi
TEKNOLOJILERI
14
MEM5137 - Gr 1
KMB-330 13.00-15.50
Süperkapasitörler
➢Süperkapasitörler, elektrot-elektrolit ara
yüzeyindeki ara tabakaya yük transferiyle
elektrik enerjisini depolayabilen enerji
depolama aygıtlarıdır.
➢Ultra kapasitör veya elektrokimyasal
kapasitörler olarak da adlandırılırlar.
➢1957 yılında Becker tarafından yapılan
patent başvurusuyla süperkapasitörlerin
başlangıcı sayılan elektrokimyasal
kapasitörler literatüre girmiştir.
➢İlk prototipleri ise 1982 yılında Pinnacle
Araştırma Enstitüsü’nde askeri alanlarda
kullanılmak üzere geliştirilmiştir
TEKNOLOJILERI
2
Süperkapasitörler
➢Süperkapasitörler laptop,
kamera, elektrikli el aletleri ve
cep telefonu gibi taşınabilir
aygıtlarda, asansör, vinç ve
hibrit elektrikli araçlar ve
elektrikli araçlarda,kesintisiz
güç kaynaklarında ve güneş
enerjisi depolanmasında
kullanılmaktadır.
TEKNOLOJILERI
3
Süperkapasitörler
➢Süperkapasitörler laptop,
kamera, elektrikli el aletleri ve
cep telefonu gibi taşınabilir
aygıtlarda, asansör, vinç ve
hibrit elektrikli araçlar ve
elektrikli araçlarda,kesintisiz
güç kaynaklarında ve güneş
enerjisi depolanmasında
kullanılmaktadır.
TEKNOLOJILERI
4
Süperkapasitörler
➢Elektrokimyasal enerji depolama sistemlerinin en önemli
türlerinden biri olan süperkapasitörler yüksek döngü ömürleri,
hızlı şarj-deşarj özellikleri ve bakım gerektirmemeleri gibi üstün
özellikleri ile önemli bir alternatif olarak karşımıza çıkmaktadır.
➢Elektrokimyasal süperkapasitörler yenilenebilir enerji
kaynaklarından elde edilen enerjinin depolanmasında direkt
olarak kullanılabilecekleri gibi geleneksel aküler ile çalışabilecek
hibrit sistemlerle de kullanılabilmektedirler
TEKNOLOJILERI
5
Süperkapasitörler
➢Kapasitörler iki veya daha
fazla iletken levhanın
dielektrik bir malzeme ile
ayrılmaları ile oluşurken
elektrokimyasal
süperkapasitörlerde
levhalar bir dielektrik
malzeme ile ayrılmazlar ve
yapılarında elektrolit
bileşeni içerirler.
TEKNOLOJILERI
6
Süperkapasitörler
TEKNOLOJILERI
7
Süperkapasitörler
TEKNOLOJILERI
8
Süperkapasitörler
➢Bu noktada süperkapasitörlerde kullanılan elektrot bileşeni
önemli bir bileşen olarak karşımıza çıkmaktadır.
▪Karbon esaslı malzemeler,
▪geçiş metallerinin oksitleri,
▪iletken polimer esaslı malzemeler
süperkapasitörlerde elektrot malzemesi olarak yaygın
kullanım alanı bulmaktadırlar
TEKNOLOJILERI
9
Süperkapasitörlerde Kullanılan Karbon
Esaslı Elektrotlar
TEKNOLOJILERI
10
Süperkapasitörlerde Kullanılan Karbon Esaslı Elektrotlar
➢Süperkapasitörlerde yaygın olarak kullanılan karbon esaslı
malzemeler;
❖Grafit
❖Grafen
❖Karbon nanotüp
❖Karbon esaslı kompozitler
TEKNOLOJILERI
11
➢Süperkapasitörlerde yaygın olarak kullanılan iletken
polimerler;
❖Polianilin
❖Polipirol
❖Polystyrene
TEKNOLOJILERI
12
➢Süperkapasitörlerde yaygın olarak kullanılan metal oksitler;
❖Ruthenium oxide (RuO2)
❖Manganese oxide (MnO2)
❖Nickel oxide (NiO)
❖Iron oxide (Fe3O4)
❖Zinc oxide (ZnO)
❖Titanium oxide (TiO2)
❖Cobalt oxide (CoxOy)
TEKNOLOJILERI
13
Süperkapasitörlerde Kullanılan Elektrolitler
TEKNOLOJILERI
14
TEKNOLOJILERI
15
TEKNOLOJILERI
16
TEKNOLOJILERI
17
TEKNOLOJILERI
18
TEKNOLOJILERI
19
TEKNOLOJILERI
20
TEKNOLOJILERI
21
TEKNOLOJILERI
22
TEKNOLOJILERI
23
TEKNOLOJILERI
24
TEKNOLOJILERI
25
TEKNOLOJILERI
26
TEKNOLOJILERI
27
TEKNOLOJILERI
28
TEKNOLOJILERI
29
TEKNOLOJILERI
30
TEKNOLOJILERI
31
TEKNOLOJILERI
32
Teşekkürler…
TEKNOLOJILERI
33
MEM5137 - Gr 1
KMB-330 13.00-15.50
DR. ÖĞRETİM ÜYESİ METİN GENÇTEN, ENERJİ DEPOLAMA SİSTEMLERİ İÇİN İLERİ MALZEME TEKNOLOJİLERİ 1
Kurşun Asit Aküler
Kurşun-asit aküler (piller) şarj
edilebilen piller arasında en yaygın ve
en eski olan türdür. Kurşun-asit
aküler ilk kez 1860 yılında Gaston
Plante tarafından kullanılmıştır
(Plante´, 1860).
Kurşun asit akü sistemleri
elektrokimyasal temelli enerji
depolama sistemlerinin başında
gelen önemli bir enerji depolama
sistemidir.
DR. ÖĞRETİM ÜYESİ METİN GENÇTEN, ENERJİ DEPOLAMA SİSTEMLERİ İÇİN İLERİ MALZEME
TEKNOLOJİLERİ 2
Kurşun Asit Aküler
Genel olarak kurşun-asit aküler birbirine
benzer ve birçok hücreden oluşur.
Bir hücre negatif elektrotlar, pozitif
elektrotlar ve bunları birbirlerinden ayıran
bir seperatörden oluşmaktadır.
Negatif plakada genellikle kurşun veya
kurşun alaşımları kullanılırken, pozitif
plakada kurşun oksit kullanılır.
Elektrolit olarak ise kütlece %30-40
aralığında sülfürik asit çözeltisi akü içerisine
eklenmektedir.
TEKNOLOJİLERİ 3
Keşfedildiğinden bu güne kadar akü teknolojisinde önemli
değişiklikler olmakla birlikte temel kimyasal süreç
değişmemiştir.
Seperatör teknolojisi odundan doğal ve sentetik kauçuğa,

camsı fiberlere ve diğer sentetik fiberlere kadar ciddi bir
gelişme göstermiştir.
Kurşun Asit
Aküler Plakaları (elektrotları) korozyondan korumak ve yüzeyinde
hidrojen ve oksijen gaz oluşumunun aşırı gerilimi yükseltmek
için saf kurşundan kurşun-antimon, kurşun-kalsiyum, kurşun-
gümüş ve kurşun-kalay alaşımlar kullanılmıştır.
Eski açık tank ve cam akü kavanozları yerini farklı plastik
kaplarda (polipropilen, PVC, ABS, vb.) akülere bırakmıştır.
TEKNOLOJİLERİ 4
Kurşun Asit Akülerde Gerçekleşen Reaksiyonlar
Negatif Elektrot
Pozitif Elektrot
Toplam Reaksiyon
TEKNOLOJİLERİ
5
Kurşun-asit akünün sülfürik asit çözeltisi içindeki deşarj
tepkimesinde; Pozitif plakadaki PbO2, Pb2+ iyonuna
indirgenirken negatif plakadaki Pb, Pb2+ iyonuna yükseltgenir.
Pb2+ iyonları, sülfürik asit çözeltisinde bulunan sülfat iyonlarıyla

tepkimeye girerek plakalar yüzeyinde PbSO4 katısı oluştururlar.
Kurşun Asit
Aküler Her iki deşarj tepkimesi sonucunda katı faz hacminde yükselme
meydana gelir. PbO2’nin PbSO4’e dönüşüm yüzdesi %92 iken
Pb’nin PbSO4’e dönüşüm yüzdesi %164’dür.
Plaka uzun süreli şarjda tutulursa plaka yüzeyinde oluşan

kurşun sülfat tepkimenin geri dönüşümünü azaltır. Bunun
sonucu olarak akünün ömrü azalır.
TEKNOLOJİLERİ 6
Kurşun Asit Akü Türleri
Kurşun asit aküler genel olarak sulu
(bakımlı) aküler ve kuru (bakımsız) Kurşun Asit
Aküler
aküler olmak üzere ikiye ayrılırlar. Kuru
aküler emniyet subaplı aküler olarak da
isimlendirilirler.
Kuru Aküler Sulu Aküler
Bu tür aküler, üretimleri sırasında
kullanılan hammaddeler dikkate
alındığında kendi içinde iki gruba
ayrılırlar. Emniyet
Subaplı Aküler
Bunlar; Jel aküler ve AGM akülerdir.
Şekilde kurşun-asit akülerin
sınıflandırılması görülmektedir.
Gel Aküler AGM Aküler
TEKNOLOJİLERİ
7
Sulu Tip Kurşun Asit Aküler
Sulu aküler pozitif ve negatif elektrotların sülfürik asit (elektrolit) çözeltisine
daldırılması ile oluşan akü türüdür.
Bu tür kurşun-asit akülerde aşırı şarj esnasında pozitif ve negatif plakalarda oksijen ve
hidrojen açığa çıkar.
Bunlar doğrudan dışarıya atıldığında elektrolit miktarı azalır ve plakaların elektrolit
çözeltisi ile temas yüzeyi azalır.
Bu nedenle şarj süresince aşırı ısınma meydana gelir ve akünün performansı düşer.
Bu durumda aküye sürekli su veya elektrolit ilavesi gerekir.
Bu nedenle bu tür aküler bakım gerektiren aküler olarak bilinir ve günümüzde kullanım
alanları büyük oranda azalmıştır.
TEKNOLOJİLERİ
8
Kuru (Bakımsız Tip) Aküler
Son yıllarda kurşun-asit akü teknolojisinde gelinen nokta emniyet-supaplı
kurşun-asit (Valve-Regulated Lead-Acid, VRLA) teknolojisidir.
İlk ticari VRLA aküleri 1969 yılında Sonnenschein GmbH ve 1970’li yıllarda Gates
Energy Products, Inc tarafından üretilmiştir.
Günümüzde birçok sektörde uzun ömürlü, bakıma ihtiyaç duymayan ve yüksek
performansa sahip VRLA tipi aküler kullanılmaktadır.
Bu akülerde sülfürik asit elektroliti çözelti şeklinde olmayıp silika türü bir
maddeye (JEL) veya cam elyaf ayırıcılara (AGM) emdirilmiş halde bulunur.
Son yıllarda yapılan çalışmalarda her iki teknolojinin de birleştiği hibrit sistemler
geliştirilmiştir
TEKNOLOJİLERİ
9
Kuru (Bakımsız Tip) Aküler
Normal kurşun-asit akülerde aşırı şarj esnasında pozitif ve negatif plakalarda oksijen ve
hidrojen açığa çıkar ve bunlar doğrudan dışarıya atılır.
VRLA tipi akülerde ise tek yönlü bir gaz subapı gazların akü içerisinde kalmasını sağlar.
Sistem kapalı olduğu için şarj esnasında pozitif plakada oluşan oksijen dışarı çıkamaz ve
negatif plakaya giderek orada moleküler oksijen iyonuna indirgenir.
Bu iyonlar negatif plaka yüzeyinde elektrolitten difüzlenen proton ile tepkimeye girerek
suyu oluştururlar.
Böylece aküde su kaybı olmadığı için normal kurşun-asit akülerde olduğu gibi belirli
aralıklarla su ve asit ekleme ihtiyacı olmaz.
Bu nedenle VRLA aküler bakımsız veya kuru tip aküler şeklinde de isimlendirilir.
TEKNOLOJİLERİ
10
Jel-VRLA Aküler
Jel VRLA akülerde jel ajanı olarak genellikle fumed silika kullanılır. Kullanılan
fumed silikanın elektrolit ile etkileşmesi sonucu oluşan üç boyutlu jel yapı
içerisinde elektrolit hapsolur ve bu sayade jel elektrolit sistemi oluşur.
Fumed silika sulu ortamda dağıldığında izole silanol grupları jel veya sol
oluşturmak için diğer silanol grupları, su veya diğer moleküllerle zayıf hidrojen
bağı oluştururlar
Silika partiküllerinin çapına bağlı olarak yapı içerisinde kuvvetli hidrojen
bağlanmaları olması durumunda sistem sol oluşturur, eğer silanol grupları
arasında zayıf hidrojen bağlanmaları söz konusu olursa bu durumda jel sistemi
oluşur.
TEKNOLOJİLERİ
11
Jel-VRLA Aküler
Eğer ki su molekülleri ile silanol grupları arasında kuvvetli bağlanmalar
olursa bu durumda silanol grupları yüzeyinde su tabakası oluşur ve sol
sistemi oluşur.
Sistemin sol veya jel olarak oluşmasını etkileyen hidrojen bağının kuvveti
de temel olarak silanol gruplarının çapına bağlıdır.
Bu grupların çaplarının 30 nm’den büyük olması durumunda kuvvetli
hidrojen bağlanması ve yüzeyde su tabakası oluşumu söz konusu olur.
Partikül çaplarının 10 nm’den daha düşük olması durumunda ise izole
silanol grupları oluşur.
İzole silanol gruplarının bir birleriyle oluşturdukları zayıf hidrojen bağları
ile üç boyutlu ağımsı yapının oluşumu daha olasıdır.
TEKNOLOJİLERİ
12
Jel-VRLA Aküler
TEKNOLOJİLERİ
13
VRLA Akülerin Avantajları
Emniyet subaplı kurşun asit akülerin bazı
avantajları şunlardır; Sistemde emdirilmiş halde bulunan
Su veya elektrolit eklemesine gereksinim elektrolitin dökülmesi söz konusu
duymaması değildir
Yüksek spesifik güç veya enerji Yüksek şarj etkinliği
yoğunluğuna sahip olması Yüksek kapasite oranı
Düşük iç direnç Hafıza etkisi yoktur
-18 oC’de sıcaklıkta dahi çalışabilir Göreceli düşük maliyet
Küçük tek bir hücre ile 2 V
Sandviç yapısı ile titreşime karşı potansiyel elde edilebilir. Daha büyük
duyarlıdır
hücreler ile 48 V gerilim elde edilebilir.
TEKNOLOJİLERİ
14
Emniyet Subaplı Kurşun Asit (VRLA) Akülerin Kullanım Alanları
Emniyet subaplı kurşun

asit aküler başta otomotiv
endüstrisi olmak üzere,
UPS sistemleri,
telekomünikasyon
sistemleri ve uzak alanlı
kontrol sistemleri gibi
birçok alanda geniş bir
uygulama alanı
bulmaktadır.
TEKNOLOJİLERİ
15
Teşekkürler…
TEKNOLOJİLERİ
16
MEM5137 - Gr 1
KMB-330 13.00-15.50
DR. ÖĞRETİM ÜYESİ METİN GENÇTEN, ENERJİ DEPOLAMA SİSTEMLERİ İÇİN İLERİ MALZEME TEKNOLOJİLERİ 1
Fosil yakıtların sürdürülebilir olmamaları, yenilebilir enerji
kaynaklarına olan ilgiyi artırmış ve bu kaynaklardan elde edilen enerji
dünya genelinde tüketilen enerjinin önemli bir oranını kapsar duruma
gelmiştir.
Bu durum, yenilenebilen enerji kaynaklardan elde edilen enerjinin

yüksek verimle depolanmasını ve tekrardan kullanılmasını önemli bir
Redoks Akışkan konu haline dönüştürmüştür.
Batarya
Sistemleri Yeni ve yüksek kapasiteli enerji depolama sistemlerine olan ihtiyaç,
yeni nesil ve sürdürülebilir enerji depolama sistemlerinin geliştirilmesi
ihtiyacını ortaya çıkarmıştır.
Akışkan batarya sistemleri, bu alanda sundukları yüksek döngü ömrü,

düşük kurulum-bakım maliyeti, dip deşarj sorunlarının olmaması ve
çevre dostu olmaları gibi etmenler göz önüne alındığında önemli bir
enerji depolama sistemi olarak karşımıza çıkmaktadır
TEKNOLOJİLERİ 2
Redoks Akışkan Batarya Sistemleri
Redoks akışkan batarya sistemlerinde elektrolit ile elektrot arasındaki
elektrokimyasal reaksiyon, elektrot yüzeyinde gerçekleşir.
Yükseltgenip indirgenen elektrolitin akışı, harici bir sirkülasyon ile sağlanır.
Elektrolitin nötralliği ise destek elektrolitteki iyonların bir mebran vasıtasıyla

sürekli yer değiştirmesi sayesinde gerçekleşir.
Hali hazırda kullanılan en önemli iki redoks akışkan batarya türü brom/polisülfür
akışkan bataryalar ve vanadyum redoks akışkan bataryalardır.
TEKNOLOJİLERİ 3
Vanadyum Redoks Batarya (VRB) sistemi ilk
olarak Universty of New South Wales
(UNSW)’da denenmiş ve uygulama alanı
açısından bakıldığında oldukça büyük bir ilgi
Vanadyum toplamıştır.
Redoks Batarya
Sistemleri VRB sistemleri, vanadyum metalinin farklı
yükseltgenme basamağında bulunabilmesi
temeline dayanan ve elektrik enerjisinin
kimyasal enerji formunda depolanmasına
olanak sağlayan bir sistemidir.
TEKNOLOJİLERİ 4
Vanadyum
Redoks Batarya
Sistemleri
Vanadyum, sembolü V olan 23 atom
numaralı sert, gümüş gri renkli bir
geçiş metalidir.
Elektron konfigürasyonu, [Ar] 3d3 4s2

şeklinde olan metal iyonik
çözeltilerinde, V(V) (VO2+, sarı), V(IV)
(VO2+, mavi), V(III) (yeşil) ve V(II) (mor)
olmak üzere dört farklı yükseltgenme
basamağında bulunabilir.
DR. ÖĞRETİM ÜYESİ METİN GENÇTEN, ENERJİ DEPOLAMA SİSTEMLERİ İÇİN

İLERİ MALZEME TEKNOLOJİLERİ 5
VRB sistemleri,
sınırsız enerji kaynağına sahip olan yenilenebilir (güneş,
rüzgâr gibi) bir enerji kaynaklarında kullanılabilmeleri,
yüksek oranda şarj-deşarj verimliliğine sahip olmaları,
Vanadyum yüksek hızda şarj ve deşarj edilebilmeleri,
Redoks Batarya alev alma, yanma ve patlama risklerinin olmamaları,
Sistemleri bakım ihtiyacı az ve servis maliyetlerinin çok düşük

olması,
W değerlerden MW değerlerine kadar geniş bir
yelpazede tasarlanabilmeleri,
atık sorunu olmayan temiz ve çevre dostu bir batarya
sistemi olmaları gibi önemli özelliklere sahiptirler.
TEKNOLOJİLERİ 6
VRB sistemlerinin kapasite ve enerji çıkış değerleri elektrolit
hacmi ve derişimine bağlıdır.
Vanadyum Ancak vanadyum türlerinin kararlılığının düşük olması ve
özellikle de pozitif elektrolit bileşeninde kullanılan V(V)
Redoks Batarya iyonunun, artan sıcaklıkla (> 40 °C) çözünürlüğünün yani
Sistemleri kararlılığının azalması bu sistemin kullanım alanını önemli
ölçüde sınırlandırmaktadır.
Artan sıcaklık ile V(V) iyonu, V2O5 formunda çökmektedir
TEKNOLOJİLERİ 7
Vanadyum Redoks Batarya Sistemleri
TEKNOLOJİLERİ
8
VRB sistemleri, pozitif ve negatif elektrolit çözeltileri, elektrotlar ve membran
bileşenlerinden oluşur. Sistemin genel yapısı ve bileşenleri yandaki şekilde
gösterilmiştir.
Negatif elektrot olarak grafit ve karbonun keçe, çubuk, bez ve plaka şeklinde
kullanımları denenmiş ve iyi bir performans gösterdikleri saptanmıştır.
Vanadyum Normal şarj-deşarj koşullarında karbon ve grafit elektrotlar fonksiyonel olarak

Redoks Batarya kullanışlıdır, ancak pozitif elektrotta aşırı şarj boyunca gözlenen oksijen
dönüşümünün sonucu olarak yavaş oksidasyon karbon veya grafit yüzeyinin
Sistemleri parçalanmasına sebep olmaktadır.
Bu durumda pozitif elektrot yüzeyinde gözlenen parçalanma negatif elektrotta

gözlenmemektedir ve aylarca kullanım sağlanabilmektedir.
Farklı elektrot malzemelerinin kullanımının denenmesine ilişkin yapılan çalışmalarda

kurşun, platin, altın, iletken polimer kaplanmış grafit ve platin kaplanmış titanyum
veya iridyum oksit kullanılmıştır
TEKNOLOJİLERİ 9
VRB sistemlerinin proton alış verişine olanak tanıyan bir diğer
bileşeni ise membranlardır.
Bu amaçla şarj-deşarj sırasında su taşıma gibi problemi olmasına

ve pahalı olmasına karşın, yüksek kimyasal kararlılığı sahip olan
Nafyon membranlar, en çok kullanılan yapılardandır.
Vanadyum
Redoks Batarya Sistemin bir diğer önemli bileşeni ise elektrolit çözeltisidir.
Sistemleri
Elektrolit olarak sülfürik asit içerisinde çözünmüş vanadyum tuzları
kullanılır.
Bu tez kapsamında sistemin elektrolit bileşeni üzerine

çalışıldığından dolayı bu kısım aşağıda daha ayrıntılı olarak
açıklanmıştır
Vanadyum Redoks Batarya Sistemleri
Kullanılan Jenerasyon G1 G2 G3 G3 Fe/V Fe-V/2V
HBr/HCl içinde
elektrolitin farklı Redoks kimyası H2SO4 içinde V/V
V/polihalojenür
HCl/H2SO4 içinde V/V HCl içinde V/V SO42-/Cl-içinde Fe/V SO42-/Cl-içinde Fe/V + V/V
olmasına göre Aktif iyon V/V 1.5-2.0 M V/ 4-6 V/polihalojenür 2-3 N V/ V/V 2.2-3 M V/6 M Cl- Fe/V 1.5 M FeCl2/1.5 M 1.5 M FeCl2/1.5 M
V/V 2.3 M V/ 10 M Cl-
VRB sistemleri Redoks iyon derişimi M sulfat 8-10 M halojenür /2.5-3.0 M SO42- VOSO4/3-8 M HCl VOSO4/3.8 M HCl
G1, G2, G3, Fe/V % 50 şarj durumunda

1. basamak: ~0.85
ve Fe-V/2V açık devre potansiyeli ~1.3-1.4 ~1.2 ~1.4 ~1.4 ~0.85
2. basamak: ~1.35
(V)
sistemleri olarak Ortalama deşarj voltajı 1. basamak: ~0.75
beşe ayrılır ve bu (V)
~1.2 ~1 ~1.2 ~1.2 ~0.75
2. basamak: ~1.2
sistemlere ilişkin %80 şarj durumunda
teknik özellikler elektrolit enerji

~38-50 ~42-63
~45-60 (%70 şarj ~35-40 (%70 şarj
~20-25 ~25-30
tabloda yoğunluğu aralığında) aralığında)
(Wh.L-1)
gösterilmiştir.
%80 şarj durumunda
~35-45 (%70 şarj ~35-40 (%70 şarj
elektrolit spesifik enerji ~27-36 ~30-45 ~15-20 ~20-25
aralığında) aralığında)
yoğunluğu (Wh.L-1)
Çalışma sıcaklık aralığı

~10-40 ~0-50 ~-5-60 ~0-50 ~-5-50 ~-5-50
(°C)
TEKNOLOJİLERİ
11
Vanadyum Redoks
Batarya Sistemleri
VRB sistemleri yaygın olarak
yenilenebilir enerji kaynaklarından
elde edilen enerjinin
depolamasında kullanılmaktadır.
Ancak uzak alan sistemleri ve baz
istasyonlarında da kullanımlarının
yaygınlaşması öngörülmektedir.
DR. ÖĞRETİM ÜYESİ METİN GENÇTEN, ENERJİ DEPOLAMA

SİSTEMLERİ İÇİN İLERİ MALZEME TEKNOLOJİLERİ 12
Teşekkürler…
TEKNOLOJİLERİ
13
MEM5137 - Gr 1
KMB-330 13.00-15.50
Li Esaslı Piller
➢Lityum-iyon (Li-iyon) piller, pozitif ve negatif materyallerinde lityum
katkılanmış olan ikincil pil sistemleridir.
➢Her bir döngüde, lityum iyonu pozitif ve negatif elektrot arasında yer
değiştirir. Sistemin pozitif elektrot materyali, alüminyum folyo toplayıcı
üzerinde lityum kobalt oksit (LiCoO2) gibi katmanlı yapıda bir metal oksit
veya tünellenmiş yapıda lityum mangan oksit (LiMn2O4) olabilir.
➢Negatif elektrot materyali ise genellikle bakır bir toplayıcı üzerinde
katmanlanmış grafitik karbondan oluşur.
➢Şarj/deşarj süresince lityum iyonları, aktif materyallerin dokuları
arasındaki atomik katmanlar arasında eklenir veya çıkarılır
TEKNOLOJILERI
2
Li Esaslı Piller
➢Ticari olarak ilk üretilen ve günümüzde de hala kullanılan pillerde kolay
hazırlanması, yüksek güvenlik özelliği ve neme karşı dayanıklı olması gibi
sebeplerle pozitif elektrot materyali olarak LiCoO2 maddesini kullanılmıştır.
➢Daha sonraki zamanlarda gelişen teknolojiyle birlikte daha düşük maliyet ve
daha yüksek performans ile lityum mangan oksit (LiMn2O4) ve lityum nikel
kobalt oksit (LiNi1_xCoxO2) malzemeleri pozitif elektrot olarak kullanılmaya
başlanmışlardır.
➢Yine ilk geliştirilen pillerde negatif elektrot malzemesi olarak kömür
kullanılırken, gelişen grafit teknolojisiyle birlikte, bu endüstri yüksek spesifik
kapasite ve geliştirilmiş döngü ömrü sayesinde garifitik karbonunun negatif
elektrot materyali olarak kullanıldığı bir alana yönelmiştir.
TEKNOLOJILERI
3
Li Esaslı Piller
➢Li-iyon pillerin diğer pil sistemlerine göre en önemli avantajları
yüksek spesifik enerji değerleri (150 Wh/kg) ve yüksek enerji
yoğunluklarıdır (400 Wh/L).
➢Bu durum, Li-iyon pilleri, kütle ve hacmin önemli olduğu alanlarda
daha da kullanılabilir yapmaktadır.
➢Döngü ömürleri 1000 döngüden yüksek olan Li-iyon piller geniş bir
sıcaklık aralığında çalışabilirler (şarj için -20 °C ile 60 °C, deşarj için -
40 °C ile 65 °C) ve bu durum onlara geniş bir yelpazede kullanım alanı
sunar.
TEKNOLOJILERI
4
Li Esaslı Piller
➢Kullanılan malzemeye göre tek bir hücrede 2.5 ile 4.2 V aralığında
bir gerilim elde edilebilir.
➢Ancak kendiliğinden deşarj durumu diğer pillere göre düşük olmakla
birlikte bu pil sistemlerinin de önemli bir sorunudur ve ayda yaklaşık
%2-8 aralığındadır (Ehrlich, 2001).
➢Ayrıca lityum metalinin nadir bir element olması ve yakın bir
gelecekte tükenecek olması lityum esaslı sistemlerin sürdürülebilirliği
açısından önemli soru işaretleri oluşturmaktadır.
TEKNOLOJILERI
5
Li Esaslı Piller
➢Kullanılan malzemeye göre tek bir hücrede 2.5 ile 4.2 V aralığında
bir gerilim elde edilebilir.
➢Ancak kendiliğinden deşarj durumu diğer pillere göre düşük olmakla
birlikte bu pil sistemlerinin de önemli bir sorunudur ve ayda yaklaşık
%2-8 aralığındadır (Ehrlich, 2001).
➢Ayrıca lityum metalinin nadir bir element olması ve yakın bir
gelecekte tükenecek olması lityum esaslı sistemlerin sürdürülebilirliği
açısından önemli soru işaretleri oluşturmaktadır.
TEKNOLOJILERI
6
Li Esaslı Piller
Li-iyon pillerde pozitif ve negatif elektrotlarda gerçekleşen
şarj-deşarj tepkimeleri ve toplam reaksiyon sırasıyla aşağıda
gösterilmektedir.
TEKNOLOJILERI
7
Li Esaslı Piller
➢Elektronik cihazlarda başarılı bir şekilde uygulanan ve diğer doldurulabilir pillere kıyasla daha
yüksek enerji ve/veya güç yoğunluğuna sahip lityum temelli piller otomotiv sanayi ve elektrik
enerjisini depolama ihtiyacı duyan sektörlerde de kullanılmaya başlanmıştır.
➢Lityum temelli pillerin en yüksek enerji yoğunluğuna sahip olan türü lityum-iyon pillerdir.
➢Lityum-iyon pillerde kullanılan anot ve katot aktif maddeler genelde metal oksit türü lityum
içeren bileşiklerdir.
➢Ticari lityum-iyon pillerde katot aktif madde olarak LiCoO2, LiNiO2, LiMn2 ve LiMn04, anot aktif
madde olarak da çoğunlukla karbon kullanılmaktadır.
➢Lityum metali yüksek spesifik kapasiteye (3.860 mAh.g-1) ve düşük elektrot potansiyeline
(SHE’ye karşı -3.045 V) sahiptir.
TEKNOLOJILERI
8
Li Esaslı Pillerin Kullanım Alanları
TEKNOLOJILERI
9
Teşekkürler…
TEKNOLOJILERI
10
MEM5137 - Gr 1
KMB-330 13.00-15.50
Nikel Esaslı Piller
➢Nikel esaslı piller nikel-kadmiyum (Ni-Cd), nikel-demir (Ni-
Fe), nikel-çinko (Ni-Zn), nikel-hidrojen (NiH2) ve nikel metal
hidrür (Ni-MH) türlerini kapsayan geniş bir pil grubudur.
➢Pozitif elektrotun nikel oksit hidroksit (NiOOH) olduğu tüm
bu piller nikel esaslı piller olarak bilinir.
➢Performansları ve kullanım alanları göz önüne alındığında
nikel esaslı piller enerji depolama sistemleri pazarında
önemli bir yere sahiptirler
TEKNOLOJILERI
2
➢Ni-H2 sisteminde gerçekleşen reaksiyon eşitlik 1.6’da gösterilmiştir.
➢Deşarj süresince, nikel oksit hidroksit nikel hidroksite indirgenir ve hidrojen tüketilir.
➢Şarj sırasında ise tersi yönde reaksiyon gerçekleşir.
➢Uzun döngü ömürleri, yüksek kütlesel enerji yoğunlukları, yüksek güç yoğunlukları ve
aşırı şarj durumunda gösterdikleri tolerans ile Ni-H2 piller genellikle uydular gibi
havacılık ve uzay uygulamalarında kullanırlar.
➢Ancak hidrojen gazına bağlı olarak düşük hacimsel enerji yoğunlukları, yüksek
kendiliğinden deşarj oranları ve yüksek maliyetleri diğer alanlarda kullanımlarını önemli
ölçüde kısıtlamaktadır
➢Nikel esaslı piller arasında bulunan en önemli iki tür Ni-Cd
ve Ni-MH pilleridir.
➢Ni-Cd piller yüksek şarj-deşarj döngüleri, düşük
sıcaklıklarda gösterdikleri yüksek performansları ve amaca
göre istenilen boyutlarda tasarlanabilmeleri göz önüne
alındığında önemli avantajlar sunmaktadır.
➢Bu avantajları ile bir zamanlar taşınabilir ve sabit
sistemlerde oldukça fazla kullanılan Ni-Cd piller,
kadmiyumun zehirli özelliği sebebiyle popülerliğini Ni-MH ve
lityum iyon pillere bırakmıştır.
TEKNOLOJILERI
5
➢Ni-Cd pillerde,
deşarj süresince
pozitif elektrot ve
negatif elektrotlarda
gerçekleşen
tepkimeler ile toplam
tepkime sırasıyla
eşitlik 1.7, 1.8 ve
1.9’da gösterilmiştir.
➢Ni-MH piller temel özellikleri bakımından Ni-Cd
pillere benzerlik gösteren sistemlerdir.
➢ Kullandıkları pozitif elektrot ile elektrolitleri aynı
olmakla birlikte negatif elektrot materyalleri farklılık
gösterirler.
➢Ni-MH pillerin Ni-Cd pillere göre en önemli
avantajları çevreye olan görece daha az zararları ve
yüksek kapasitelerdir.
➢Ni-MH pillerde
deşarj süresince
pozitif elektrot ve
negatif elektrotlarda
gerçekleşen
reaksiyonlar ile
toplam reaksiyon
eşitlik 1.10, 1.11 ve
1.12’de gösterilmiştir.
TEKNOLOJILERI
8
Erimiş Tuz Piller
➢Erimiş tuz piller, erimiş tuzun elektrot veya elektrolit
olarak kullanıldığı bir elektrokimyasal enerji
depolama cihazı türüdür.
➢Yanıcı ve uçucu olmayan, yüksek iletkenliğe sahip
erimiş tuzlar içeren bu pil türü, sundukları yüksek
enerji ve güç yoğunlukları ile sabit uygulamalar ve
ulaşım uygulamaları için tasarlanabilirler.
TEKNOLOJILERI
9
Erimiş Tuz Piller
TEKNOLOJILERI
10
Erimiş Tuz Piller
➢Eğer erimiş tuz elektrot olarak seçilirse, geçirimsiz bir katı elektrolit elektrotları ayırmak
için kullanılır.
➢Bu durumda kullanılacak olan katı elektrolitin yüksek iyonik iletkenlik; reaktantlar ile
yüksek kimyasal kararlılık ve yeterli mekanik kararlılığa sahip olması istenir.
➢ß-alümina, gösterdiği yüksek iyon iletim hızıyla bu alanda kullanılabilecek en önemli katı
elektrolitlerden birisidir.
➢ß-alümina içindeki hareketli iyon ise üretim tekniğine ve kullanım amacına göre Li+, K+, Ag+,
Pb2+, Sr2+, Ba2+ gibi iyonlar olabilir.
➢En yüksek iletkenlik değeri ise Na+ içeren ß-alümina sisteminde sağlanmıştır.
➢Düşük redoks potansiyeli, kolay bulunması ve ucuz olması gibi sebeplerle metalik sodyum
anot için en uygun metallerdendir ve bu grup erimiş tuz piller genellikle sodyum- ß-alümina
(NBBs)’ler olarak bilinir.
TEKNOLOJILERI
11
Erimiş Tuz Piller
➢NBBs sistemleri sodyumsülfür (NaS) ve sodyum-metal halojenür
(ZEBRA) olmak üzere ikiye ayrılırlar.
➢Bu pillerde anot olarak erimiş sodyum kullanılır, fakat kullanılan katot
materyalleri farklıdır.
➢Na-S pillerde katot erimiş sülfür iken ZEBRA sistemlerde katı geçiş
metal halojenürler katot için erişimiş tuz olarak kullanılır.
➢Erimiş tuzun eriyik halde tutulabilmesi için 300 °C gibi yüksek bir
sıcaklık gerekmektedir. Fakat gerekli olan bu uygulama sıcaklığı
kullanılan malzemelerin kararlılıklarının etkilenmesi, maliyet ve güvenlik
gibi önemli sorunlar ortaya çıkarmaktadır.
TEKNOLOJILERI
12
Erimiş Tuz Piller
➢Na-S pillerde gerçekleşen anot, katot ve toplam reaksiyonlar eşitlik
1.12, 1.13 ve 1.14’de gösterilmiştir.
TEKNOLOJILERI
13
Erimiş Tuz Piller
➢ZEBRA erimiş tuz içeren pil sistemlerinde gerçekleşen anot, katot ve toplam
reaksiyonlar ise eşitlik 1.16, 1.17 ve 1.18’de gösterilmiştir.
TEKNOLOJILERI
14
Yakıt Hücrelerinin Kullanım Alanları
Teşekkürler…
TEKNOLOJILERI
15
MEM5137 - Gr 1
KMB-330 13.00-15.50
Yakıt Hücreleri
➢Yakıt hücresi, kullanılan yakıtın sahip olduğu enerjiyi elektrik
enerjisine dönüştüren elektrokimyasal bir hücredir.
➢Hidrojenin yakıt olarak kullanıldığı sistemlere hidrojen yakıt hücresi
adı verilir.
➢Hidrojenin dışında metanol veya etanol de yakıt olarak kullanılırlar.
➢Yakıt hücrelerinde yanıcı (hidrojen) ve yakıcı (oksijen) maddeler
elektrot ve elektrolit bulunan ortamlarda tepkimeye girdiğinde
elektrik, ısı ve su açığa çıkar.
TEKNOLOJILERI
2
Yakıt Hücreleri
➢Yakıt hücreleri ve piller kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürdükleri için
sıklıkla birbirleri ile karşılaştırılır.
➢Yakıt hücrelerinde, reaksiyona girecek olan hammaddelerin miktarı üretilecek
olan elektrik miktarını belirler.
➢Sürekli olarak bir hammadde beslemesi olduğunda enerji üretimi de sürekli
olur.
➢Piller ise kapalı bir sistem içinde elektrik enerjisi üretirler.
➢Birincil pil içinde gerçekleşen elektrokimyasal tepkime sonlandığında tekrar şarj
edilemez ve yenisi ile değiştirilir.
➢Örneğin cep telefonlarında, diz üstü bilgisayarlarda ve birçok alette kullanılan
Li-iyon pilinin performansı, hiç kullanılmasa bile, belirli bir süre sonra düşer.
TEKNOLOJILERI
3
Yakıt Hücreleri
➢Yakıt hücrelerinin sınıflandırılması incelenirse kullanılan yakıt-oksitleyici türlerine, yakıtın
sistemin içinde veya dışında işlenmesine, elektrolitin tipine ve işletme sıcaklığına göre çeşitli
yakıt hücrelerinin bulunduğu görülür.
➢Yakıt hücreleri genellikle kullanılan elektrolitlerin türüne göre sınıflandırılır.
➢Bunların başlıcaları;
❖Polimer elektrolit yakıt hücresi (polymer electrolytr fuel cell, PEFC),
❖alkalin yakıt hücresi (alkaline fuel cell, AFC),
❖fosforik asit yakıt hücresi (phosphoric acid fuel cell, PAFC),
❖erimiş karbonat yakıt hücresi (molten carbonate fuel cell, MCFC),
❖katı oksit yakıt hücreleri (solid oxide fuel cell, SOFC),
❖doğrudan metanol yakıt hücresidir.
TEKNOLOJILERI
4
Yakıt Hücreleri
➢PEFC (PEM) (üst) ve
SOFC (alt) yakıt
hücrelerinin çalışma
prensibi
TEKNOLOJILERI
5
Yakıt Hücreleri
➢Hidrojen yakıt hücrelerine alternatif olarak üzerinde en çok
çalışılan konu doğrudan metanol yakıt hücreleridir.
➢Doğrudan metanol (CH3OH) yakıt hücresi, proton değişim
membranlı yakıt hücresinin alt kategorisidir.
➢Burada metanol doğrudan yakıt hücresine beslenir.
➢Metanolün depolanması ve taşınması hidrojene göre daha
kolay ve daha güvenlidir.
TEKNOLOJILERI
6
Proton Değişim Membranı Yakıt Pili (PEMFC)
➢Elektrolit olarak proton ileten katı elektrolit bir
membran ve yakıt olarak saf hidrojen kullanılan
sistemlerdir. PEMFC'nin çalışma sıcaklığı 40 °C'nin
altındadır.
➢Günümüzde bu yakıt hücresi popüler ve yaygın
olarak elektrikli araçlarda kullanılmaktadır.
➢Proton değişim membran yakıt pilleri elektrikli
arabalar için önemli kullanım kolaylığı sunmaktadır
TEKNOLOJILERI
7
Katı Oksit Yakıt Pili (SOFC)
➢Bu tür yakıt pilleri, sabit güç jeneratörü olarak yaygın
olarak kullanılmaktadır ve çalışma sıcaklığı yaklaşık 1000 °C
civarındadır.
➢Bu yakıt hücresinde zirkonyum oksit ve sentetik gaz
türünde katı seramik elektrolit kullanılmaktadır.
➢Katı oksit yakıt pilleri yüksek çalışma sıcaklığı
gerektirmelerine karşın sundukları yüksek enerji yoğunluğu
gibi avantajlar sebebiyle evsel vendüstriyel uygulamalarda,
jeneratör olarak kullanılabilmektedirler
TEKNOLOJILERI
8
Doğrudan Metanol Yakıt Pili (DMFC)
➢DMFC'de kullanılan elektrolit polimer esaslı bir membran, yakıt ise
metanoldür.
➢DMFC'nin çalışma sıcaklığı 60 °C'nin altındadır ve bu sistem ağırlıklı
olarak 259 W'tan düşük taşınabilir sistemlerin güç uygulamaları için
kullanılmaktadır.
➢Metanol anotta karbondioksit molekülüne yükseltgenir ve ısı açığa çıkar.
➢DMFC'lerin küçük boyutlu olmaları, hafif olmaları, görece düşük
sıcaklıklarda çalışmaları, yüksek enerji yoğunluğuna sahip olmaları ve
güvenli yakıt deposuna sahip olmaları gibi özellikleri diğer yakıt pillerine
göre önemli olan farklılıkları ve avantajları olarak sıralanmaktadır.
TEKNOLOJILERI
9
Doğrudan Metanol Yakıt Pili (DMFC)
➢Ağır pilleri taşımak yerine daha küçük hacimsel
alanlarda metanol taşımak daha uygun ve daha
ucuzdur.
➢Diğer yakıt hücrelerine göre doğrudan metanol yakıt
hücreleri taşınabilir uygulamalardaki lityum iyon
pillere en önemli alternatifi oluşturmaktadırlar ve son
zamanlarda araştırmacıların önemli ölçüde dikkatini
çekmektedirler.
TEKNOLOJILERI
10
Yakıt Pillerinin En Önemli Avantajları
➢ Sessiz sistemler olmaları, ➢ Çalışması için herhangi bir fosil yakıta ihtiyaç
➢ Düşük karbon emisyonuna sahip olmaları duymamaları,
ve yakıt olarak hidrojen kullanılması ➢ Geniş yelpazede kullanım alanına sahip olmaları,
durumunda atmosfere sadece su ➢ Ulaşım sektöründe kullanımlarının kolay olması,
buharının salınması, ➢ Temiz ve çevre dostu olmaları ve atık problemlerinin
➢ Yüksek verimliliğe sahip olmaları, olmaması ve atıklarının tekrardan yakıt olarak
➢ Minimum bakım ihtiyacı, kullanabilir nitelikte olması,
➢ Hareketli parça içermemeleri, modüler ➢ Yakıt olarak saf hidrojenin yanı sıra doğal gaz,
metanol veya kömür gazlarını kullanılabilmeleri,
sistemler olmaları,
➢ Atık ısının tekrar kullanılabilir olması, olarak
➢ Göreceli küçük boyutlara sahip olmaları,
sıralanabilir.
➢ Ekonomik sistemler olmaları,
TEKNOLOJILERI
11
TEKNOLOJILERI
12
TEKNOLOJILERI
13
Teşekkürler…
TEKNOLOJILERI
14

Enerji Depolama Sistemeri

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Enerji Depolama Sistemeri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MEM5137 - Gr 1

Enerji Depolama Sistemleri İçin

Foto -1- : http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Lightning_over_Oradea_Romania_2.jpg&filetimestamp=20050819175359

➢Şarj Edilebilen (İkincil) Piller:

➢Çinko anodun alkalin çözeltisi

➢Böylece, alkalin hücreler Leclanche pillerine göre daha

Şarj Edilebilen (İkincil) Piller

elektrokimyasal enerji depolama

uygulamalar ve ulaşım uygulamaları

Seperatör teknolojisi odundan doğal ve sentetik kauçuğa,

Pb2+ iyonları, sülfürik asit çözeltisinde bulunan sülfat iyonlarıyla

Plaka uzun süreli şarjda tutulursa plaka yüzeyinde oluşan

Emniyet subaplı kurşun

Bu durum, yenilenebilen enerji kaynaklardan elde edilen enerjinin

Akışkan batarya sistemleri, bu alanda sundukları yüksek döngü ömrü,

Yükseltgenip indirgenen elektrolitin akışı, harici bir sirkülasyon ile sağlanır.

Elektrolitin nötralliği ise destek elektrolitteki iyonların bir mebran vasıtasıyla

Elektron konfigürasyonu, [Ar] 3d3 4s2

DR. ÖĞRETİM ÜYESİ METİN GENÇTEN, ENERJİ DEPOLAMA SİSTEMLERİ İÇİN

Vanadyum yüksek hızda şarj ve deşarj edilebilmeleri,

Redoks Batarya alev alma, yanma ve patlama risklerinin olmamaları,

Sistemleri bakım ihtiyacı az ve servis maliyetlerinin çok düşük

Vanadyum Normal şarj-deşarj koşullarında karbon ve grafit elektrotlar fonksiyonel olarak

Bu durumda pozitif elektrot yüzeyinde gözlenen parçalanma negatif elektrotta

Farklı elektrot malzemelerinin kullanımının denenmesine ilişkin yapılan çalışmalarda

Bu amaçla şarj-deşarj sırasında su taşıma gibi problemi olmasına

Bu tez kapsamında sistemin elektrolit bileşeni üzerine

G1, G2, G3, Fe/V % 50 şarj durumunda

teknik özellikler elektrolit enerji

Çalışma sıcaklık aralığı

DR. ÖĞRETİM ÜYESİ METİN GENÇTEN, ENERJİ DEPOLAMA

You might also like