ANG PANITIKAN SA PANAHON NG HAPON AT KASALUKUYAN

A. ANU-ANO ANG MGA MAHAHALAGANG PANGYAYARING PANGKASAYSAYAN

SAPANAHONG ITO
● Ang panahon na ito ay napakadilim para sa mga Pilipino dahil puno ito ng dugo at giyera.
● Hindi alam ng mga Pilipino kung ano ang kanilang gagawin sapagkat malakas angmga Hapon.
● Naging alalay ang mga Pilipino sa kapangyarihan at lakas ng mga Hapon.
● Dumami ang mga patay noong panahon ng Hapon.
● Walang mahanap na proteksyon ang mga Pilipino.
● Puno ng takot ang mga Pilipino noong panahon na ito.
● Nalulumbay ang mga Pilipino hindi lang para sa mga nawalang mga kamag-anakat mahal sa buhay, ngunit
dahil din sa pinsalang nararanasan ng Inang Bayan nila.
● Napaasa muli ang mga Pilipino.
● Naging masaya at matagumpay mga lipino dahil natamo nila sa wakas angkanilang kalayaan

B. MAHAHALAGANG PANGYAYARI SA KASAYSAYAN SA PANAHONG ITO

1. Disyembre 7, 1941 - Unang atake ng mga Hapon: Nagsimula ng away ang mga Amerikano noong pinasabog
ng mga Hapon ang Pearl Harbor sa US, Hawaii. Pagkatapos ng 10 oras ay inatake nila ang Pilipinas.
2. Disyembre 26, 1941- Ito ang araw na dineklara ni General Mccarthur at PresidentManuel L. Quezon na
Open City ang Maynila.
3. Pebrero 22, 1942 - Pag alis ni MacArthur: Pinaalis ng Presidente ng Estados Unidos nasi Franklin D.
Roosevelt si General MacArthur sa Pilipinas.
4. Abril 9, 1942 - Death March, Bataan: Napakadilim at katakot-takot ang araw na ito. Angmga Pilipino, mas
lalo na ang mga Pilipina, ay ginagahasa ng mga sundalong Hapones
5. Oktubre 14, 1943 - Pangalawang Republika: Ito ay araw ng Pangalawang Republika ngPilipinas. Na
pinahungahan na ni Presidente Jose P. Laurel.
6. Hulyo 4, 1946 - Kalayaan: Ang araw na ito ang opisyal na araw na natanggap na ngPilipinas ang kanyang
kalayaan. Kinikilala na ng US ang malayang Pilipinas na maysariling watawat, gobyerno at iba pa.

Mabuting Impluwensiya ng mga Hapones:

1. Pagaalaga at pagpaparami ng mga isda hipon at mga bibe.
2. Mga pagkain tulad ng noodles, tempura, at sushi.
3. Paggawa ng origami at ikebana.
4. Arkitektura tulad ng mga templo ng Budhismo.
5. Paggawa ng mga kasangkapan at armas.
6. Mga anime (komiks) tulad ng Naruto, Bleach at One Piece.

PANITKANG PATULA

HAIKU
● Ito ay salitang Hapon na tumutukoy sa isang uri ng maikling tula.
● Ang haiku ay tulang binubuo ng labimpitong pantig, na may tatlong taludturan; naang unang taludtod ay may
limang pantig, sa ikalawa ay may pitong pantig, atang ikatlong taludtod ay may limang pantig.
● Ito'y nagtataglay ng talinghaga.
SENRYU
● Ang Senryu o human haiku ay hindi magkakatugmang berso na pinasimunuanng mga Hapon noon at
ipinakilala rin nila noong panahon ng kanilang pananakopsa Pilipinas.
● Kahit na nagtapos ng maaga ang pananakop ng Hapon, namalagi pa din anghaiku kung kaya nagkaroon ng
sariling bersyon ito- ang senryu.

TANKA
● Ang tanka ay nabuo noong ika walong siglo. Ito ay isang maikling awitin,na puno ng damdamin at
nagpapahayag ng isang emosyon at kaisipan.
● Ang paksa ay karaniwang pag-asa, pagbabago at pag-ibig.

TANAGA (PILIPINO
● Sinaunang anyo ng maikling tulang Tagalog, binubuo ng apat na taludtod(quatrain) na tugmaan o rhymes.

PANITIKAN SA KASALUKUYAN
KALIGIRANG KASAYSAYAN
Muling nabawi ng mga mamamayang Pilipino ang tunay na kalayaan na nawalarin ng may labing-apat na taon.
Sa loob ng apat na araw, mula noong ika-21 ng Pebrero hanggang ika-25 nito ay namayani ang tinatawag na -
PEOPLE'S POWER o LAKAS NG BAYAN.

KALAGAYAN NG PANITIKAN.

1.PANULAAN SA KASALUKUYAN
Ang mga tula sa kasalukuyan ay naglalaman ng halos walang kakimiangpagpapahayag ng tunay na damdamin
ng mga makata:
● Ang kanilang mga tuwirang panunuligsa sa mga nanunungkulang maytiwaling gawin
● pagpuri sa mga nakagagawa ng kabutihan. Halimbawa: Giting ng Bayan ni Francisco Soc. Rodrigo

2.AWITING PILIPINO
Ang Magkaisa nina Tito Sotto, Homer Flores, at E. dela Pena, ang Handog ng Pilipino sa Mundo ni Jim Paredes
ay ilan sa mga awiting nagpakita ng makasaysayang tagpongnaganap sa sambayanang Pilipino na hinangaan sa
sandaigdigan. Ang binuhay na awiting Bayan Ko ni Freddie Aguilar mula sa panulat ni JoseCorazon de Jesus ay
ang pangunahing pumailanlang ngayon sa mga radyo at telebisyon. At dahil sa pagiging makasaysayan nito
noong nakaraang matahimik na rebolusyon, iminungkahi ngayon sa -Constitutional Commissionl na gawin
itong pangalawang Pambansang Awit ng Pilipinas.

3.SANAYSAY- Maging sa mga sanaysay, damang-dama ang labis na katuwaan ng mga Pilipinosa nakamit sa
bagong kalayaan.
4.MAIKLING KWENTO-Ang katangian ng maikling kwento sa ngayon ay dala o buhat sa
nagingnakagawiang pagsusulat ng mga makata noong panahon ng Hapon. Noong panahon naiyon ay
ipinagbawal ang paggamit ng ibang salita maliban sa kanilang wika. Kayatnailimbag sa gintong pahina ng
panitikang Filipino ang maikling kwento. Bagamat sapanahong ito ay naging masigasig ang mga manunulat sa
kanilang katha, nanumbalik,nag- ala-dagliang kawalan ng banghay ng kwento. Nagkaroon ng iba't ibang
pamamaraan ng pagkukwento. Ang mga paksang dati ay hindi naisusulat ay napapansin. Nagingmatimpi ang sa
pagtalakay ng paksa. Madula ngunit maligoy. Ang mga katangiang iyan ay namalagi hanggang sa kasalukuyan
at ito'y tinawag na kontemporaryong maikling kwento.

5. RADYO AT TELEBISYON
Maririnig na sa kasalukuyan na nakapagpapahayag na ng tunay na niloloob nangwalang takot o pangamba ang
mga tagapagsalita sa radyo at mga lumalabas sa telebisyon. Marami na sa panahong ito ang mga komentarista
sa radyo at telebisyon kungsaan pawang laman ng bibig ng mga ito ang hayagang pagpuna nila sa mga gawain
ngmga nasa pwesto.

6.PAHAYAGAN, MAGASIN, AT IBA PANG BABASAHIN

Matapos mawakasan ang Batas-Marsyal, tila hudyat na rin ito ngpagpapanumbalik sa karapatan ng lahat ng mga
Pilipino hinggil sa pamamahayag.Dumami pa ang nagsulputang mga pahayagan sa panahong ito.
● Inquirer ● Manila Bulletin ● Manila Times ● Philippine Standard

B. PANITIKAN SA COMPUTER AGE

-Chat, FB, twit, blog, jejemon, unli, website, usb, e-mail, download, wifi, connect, burn, scan, cd....

Ito ay mga salitang karaniwan nang ginagamit ngayon sa ating wika atmasasabing dulot ng teknolohiya. At
dahil parte na ng ating buhay ang teknolohiya,mabilis ang pagbabagong idinulot nito sa buhay at lipunan.
Mabilis din ang pagbabago sapapel na ginagampanan ng impormasyon sa ating trabaho, buhay, at pag-iisip.
Angmabilis na pagbabagong naganap sa buhay natin ay dala ng mabisang sandata ngteknolohiya ang
kompyuter, cellphone, at internet.

Naging biswal na manipestasyon ng demokratisasyon sa internet, ngpamamahayag ang bloggingisang anyo ng

pagsusulat sa espasyo sa Internet nanagbibigay ng kakayahan sa sinumang may Internet akses na magsulat ng
kanyang nais isulat, at ipalimbagl ito sa isang pandaigdigang saklaw. Ang presensya ng mabilisang input at
feedback sa impormasyon ay isang katangiang hindi pa kayang lubos na gayahinng isang print-based
MAIKLING KUWENTO

ANO ANG MAIKLING KUWENTO?

Ito ay isang maiksing salaysay hinggil sa isang mahalagang pangyayaring kinasasangkutan ng isa o ilang tauhan at
may iisang kakintalan o impresyon lamang. Isa itong masining na anyo ng panitikan.
Tulad ng nobela at dula, isa rin itong paggagad ng realidad, kung ginagagad ang isang momento lamang o iyong
isang madulang pangyayaring naganap sa buhay ng pangunahing tauhan. Si Edgar Allan Poe ang tinuturing na “Ama
ng Maikling Kuwento.”
KAYARIAN
Ilang isang akdang pampanitikan, maaaring magsalaysay ng tuluy-tuloy ang maikling kuwento ng isang pangyayari
hango sa tunay na buhay; may isa o ilang tauhan lamang, sumasaklaw sa maikling panahon, may isang kasukdulan,
at nag-iiwan ng kakintalan o impresyon sa isip ng mambabasa.
TEMA
Mayroon mga pagkakaiba ang tema sa mensahe ng isang maikling kuwento. Ang tema ang pangkalahatang kaisipang
nais palutangin ng may-akda sa isang maikling kuwento. At ang kaisipang ito ang binibigyan ng layang maikintal sa
isipan ng mga mambabasa. Maaaring maging tema ang mga sumusunod: palagay sa mga naganap na pangyayari sa
lipunan, obserbasyon ng may-akda tungkol sa pag-uugali ng tao, paniniwala sa isang katotohanan o pilosopiyang
tinatanggap ng tao sa buong daigdig sa lahat ng panahon, o ang dahilan ng pagkakasulat ng may-akda. Ang mensahe
naman ang tuwirang pangangaral o pagsesermon ng manunulat sa mambabasa.

MGA ELEMETO NG MAIKLING KUWENTO

1. TAUHAN - ng mga manunulat ang kanyang mga tauhan. May pangunahing tauhan kung kanino nakasentro ang
mga pangyayari at mga pantulong na tauhan.
2. TAGPUAN/PANAHON – Dinadala na may akda ang mambabasa sa iba’t ibang lugar, sa iba’t ibang panahon
kung saan at kailan nagaganap ang mga pangyayari.
3. SAGLIT NA KASIGLAHAN – Inihanda sa bahaging ito ang mga mambabasa sa pagkilala sa mga pagsubok na
darating sa buhay ng mga tauhan.
4. SULIRANIN O TUNGGALIAN – Tumutukoy ito sa paglalabanan ng pangunahing tauhan at sumasalungat sa
kanya. Ang tunggalian ay maaaring Tao laban sa kalikasan, Tao laban sa sarili, Tao laban sa Tao/lipunan.
5. KASUKDULAN – Ito ang pinakamataas na uri ng kapanabikan. Dito nahihiwatigan ng bumabasa ang
mangyayari sa pangunahing tauhan, kung siya’y mabibigo o magtatagumpay sa paglutas ng suliranin.
6. KAKALASAN – ito ang kinalabasan ng paglalaban. Sumusunod ito agad sa kasukdulan.
7. WAKAS – Tinatawag na trahedya ang wakas kapag ang tunggalian ay humantong sa pagkabigo ng layunin o
pagkamatay ng pangunahing tauhan. Tinatawag na melodrama kapag ma malungkot na sangkap subalit nagtatapos
naman nang kasiya-siya para sa mabubiting tauhan.
MAY IBA’T IBANG PANANAW O PUNTO DE VISTA (POINT OF VIEW) SA MAIKLING KUWENTO
Sa pagsasalaysay o pagkukuwento ay may mga matang tumutunghay sa mga pangyayari. Ito ang ginamit ng
manunulat na paningin o pananaw sa pagsasalaysay. Ang pinakakaraniwang ginagamit para sa maikling kuwento ay
ang una at ikatlong panauhan. Bihirang-bihirang magamit ang ikalawang panauhan.
1. Unang Panauhan – Sa pananaw na ito, isa sa mga tauhan ang nagsasalaysay sa mga bagay na kanyang
nararanasan, naaalala, o naririnig kaya gumagamit ng panghalip na AKO.
2. Ikalawang Panauhan – Dito mistulang kinakausap ng manunulat ang tauhang pinagagalaw niya sa kuwento
kaya’t gumagamit siya ng mga panghalip na KA o IKAW subalit tulad ng unang nasabi, hindi ito gaanong ginagamit
ng mga manunulat sa kanilang pagsasalaysay.
3. Ikatlong Panauhan – Ang mga pangyayari sa pananaw na ito ay isinasalaysay ng isang taong walang relasyon sa
tauhan kaya ang panghalip na ginagamit niya sa pagsasalaysay ay SIYA. Ang tagapagsalaysay ay tagapag-
obserbalang at nasa labas siya ng mga pangyayari. May tatlong uri ang ganitong uri ng pananaw:
• Maladiyos na panauhan – Nababatid niya ang galaw at iniisip ng lahat ng mga tauhan. Napapasok niya ang
isipan ng bawat tauhan at naihahayag niya ang iniisip, damdamin, at paniniwala ng mga ito sa mga mambabasa.
• Limitadong panauhan - Nababatid niya ang iniisip at ikinikilos ng isa sa mga tauhan subalit hindi ang sa iba
pangtauhan.
• Tagapag-obserbang panauhan - Hindi niya mapapasok o nababatid ang nilalaman ng isip at damdamin ng
mga tauhan. Tanging ang mga nakikita o naririnig niyang mga pangyayari, kilos, o sinasabi lang ang kanyang
isinasalaysay.
4. Kombinasyong Pananaw o Panigin – Dito ay hindi lang iisa ang tagapagsalaysay kaya’t iba’t ibang pananaw o
paningin ang nagagamit sa pagsasalaysay. Karaniwan itong nangyayari sa isang nobela kung saan ang mga
pangyayari ay sumasakop sa mas mahabang panahon at mas maraming tauhan ang naipakilala sa bawat kabanata

TULA
-ay isang akdang pampanitikang naglalarawan ng buhay, hinango sa guni-guni, pinararating sa ating damdamin, at
ipinahahayag sa pananalitang may angking kariktan o aliw-iw.
Mga Elemento ng Tula
1. TUGMA - ang parepareho o halos magkasintunog na dulumpantig ng bawat taludtod ng tula.
Dalawang Uri ng Tugma
a.) TUGMANG PATINIG- mga salitang nagtatapos sa iisang patinig na may pare-pareho ring bigkas na
maaaring mabilis o malumay (may impit) at malumi o maragsa (may impit).
Halimbawa
•sintá (mabilis) •ligaya (malumay)
•luhà (malumi) •maragsa (maragsa)
b.) TUGMANG KATINIG – mga salitang nagtatapos sa mga katinig.
• tugmang malakas – ginagamitan ng pare-parehong patinig at nagtatapos sa mga katinig na b, k, d, g, p, s, at t.
• tugmang mahina – ginagamitan ng parehong patinig at nagtatapos naman sa mga katinig na
l, m, n, ng, r, w, at y.
2. SUKAT – bilang ng pantig sa bawat taludtod ng saknong. Ang karaniwang sukat nf gamitin ay 12, 16, at 18.
 •SESURA – ang tawag sa saglit na tigil sa pagbigkas sa kalagitnaan ng taludtod.
3. SAKNONG – ang pagpapangkat ng mga taludtod o linya ng tula. •Iba’t ibang bilang ng taludtod sa isang
saknong: couplet, tercet, quatrain, quintet, sestet, septet, octave
4. LARAWANG-DIWA (imagery) – mga salitang binabanggit sa tulang nag-iiwan ng malinaw at tiyak na larawan
sa isipan ng mambabasa.
5. SIMBOLISMO- mga simbolo o mga bagay na ginamit sa tulang may kinakatawang mensahe o kahulugan at
nagpapalalim sa diwa o esensiyang taglay ng tula
6. KARIKTAN – elemento ng tula na tumutukoy sa pagtataglay ng mga salitang umaakit o pumupukaw sa
damdamin ng mga bumabasa.

TULANG LIRIKO O PADAMDAMIN

Dito ipinapahayag ang mga saloobin at damdamin ng makata.
Hindi nagpapahayag ng isang kuwento na naglalarawan ng karakter at aksyon.
Direktang sinasabi ng makata sa mambabasa ang kanyang sariling damdamin at iniisip.

A. ANG AWIT (DALITSUYO)

Isang halimbaw nita ay ang kundiman o awit tungkol sa pag-ibig na kalimitang ginagamit sa pagpapahayag ng pag-
ibig ng mga binata sa sinusuyo nilang dalaga.Ang mga paksa nito ay nauukol sa matimyas na pagmamahal,
pagmamalasakit, at pamimighati ng isang mangingibig. Halimbawa:” Kay Selya” ni Francisco Baltazar
B. ANG PASTORAL (DALIT BUKID)
Ang layunin nito ay maglarawan ng tunay na buhay sa bukid.Ang ganitong uri ng pamumuhay ang karaniwang
kinagigiliwang paksa sa tulang liriko. Halimbawa: “The Passionate Shepherd to His Love” isinulat ni Christopher
Marlowe.
C. ANG ODA (DALITPURI)
Ang óda ay mahabàng tulang liriko na nagpapahayag ng matayog at masidhing damdamin hinggil sa isang tao,
bagay, o pangyayari.
Sa pasimula ito’y isinulat upang awitin datapwat ngayon ito’y karaniwang isinusulat upang basahin. Ito’y isang
tulang liriko na may marangal na uri at karaniwang isang apostrope o patungkol sa isang kaisipan.
D. ANG DALIT (DALITSAMBA)
Ito ay isang maikling awit na pumupuri sa Diyos.Ito ay isang maikling tulang liriko na nilikhang may aliw-iw ng
awit subalit hindi ito kinakanta.
E. SONETO ( DALIITWARI)
Ito may labing -apat na taludtod.Karaniwang ang unang walong taludtod ay nagpapahayag ng isang pangyayaring
nagwawakas sa isang malubhang suliranin o sa pagtataka sa malalim na kahulugan ng buhay at
kalikasan.Mahalagang malaman na ang isang soneto ay hindi basta lamang tula na binubuo ng labing-apat na
taludtod sa halip ito ay naghahatid ng aral sa mga bumbasa.Ang manunulat ng soneto ay may malalim na pag – iisip
at mayamang karanasan.Sa buong mundo ay kinikilala ang mga soneto ni Shakespeare bilang pinakamuhasay tulad
ng kanyang “Sonnet 18:Shall I Compare Three to Summer’s Day?”
 F. ANG ELEHIYA (DALITLUMBAY)
Ang tulang ito ay may dalawang katangiang pagkakakilanlan.Una,ito ay isang tula pananangis,lalo na sa pag -alala sa
isang yumao; ikalawa, ang himig nito ay matimpi at mapagmuni-muni. Halimbawa “Requiescat” ni Oscar Wilde at
ang “I sang Punongkahoy” ni Jose Corazon de Jesus.

TULANG PASALYASAY
Ang tulang ito ay naglalahad ng mga tagpo o pangyayari sa pamamagitan ng mga taludtod.
A. Ang Epiko (Tulabunyi)
- Ito ang pinakamatayog at pinakamarangal na uri ng mga tulang salayasay na ang mga pangyayari at
kawilihan ay napipisan sa pagbunyi sa isang bayani sa isang alamat o kasaysayang naging matagumpay sa mga
panganib at kagipitan.
- Ang pangunahing layunin ng tulang ito ay gisingin ang damdamin ng bumabasa at antogin ang kanilang
damdaming humanga sa kabayanihan ng pangunahing tauhan.
-Pinakatanyag na epiko sa buong mundo ay ang “The Illiad” at ang “The Odyssey” ni Homer,
“Metamorphoses“ ni Ovid.

B. Metrical Romance (Tulasinta)

- Ito ay tulang Pasalaysay na mahirap makilala ang kaibahan sa epiko.
- Ang urin ng tulang ito ay lumalaganap sa Europa sa pagitan ng ika-11 at ika 14 na dantaon.
- Itoy tula ng kasaysayang wala gaanong banghay at binubuo ng mga kabanatang tumutukoy sa mga
pakikipagsapalarang puno ng mahiwaga at kababalaghan
- Ang mga pangunahing tauhan dito ay karaniwang nabibilang sa lipi ng mga maharlika at nagiging isang
bayani. – Ang tanyag na halimbawa nito ay “The Faerie Queene” ni Edmund Spenser

C. Rhymed or Metrical Tale (Tulakanta)

- Kapag ang tulang salaysay ay naging payak ito ay tinatawag na kanta.
-Bagamat sinasabing mahirap kilalanin pagkakaiba ng tulasinta at tulakanta, nagkakaisa naman ang mga
makata na ang huli ay higit na payak kaysa una.
-Ang pangunahing tauhan nito ay pamgkaraniwang nilalang lamang. – Gayundin, ang mga pangyayari sa
tulakanta ay sadyang maaring mangyari sa tunay na buhay.
- Halimbawa nito ang “ The Canterbury Tales” ni Geoffrey Chaucer at “The Lady of the Lake” ni Sir Walter
Scott.
D. Ballad (Tulagunam)
- Itoy isang awit na isinasaliw sa sayaw subalit nang lumao’y nakilala ito bilang isang tulang kasaysayang nasusulat
sa mga taludtod na wawaluhin o aaniming pantig at sa isang paraang payak at tapatan.
- Halimbawa nito ay ang “The Rime of the Ancient Mariner” ni Samuel Taylor Coleridge at ang “Ballad of the
Gibbet” ni Francois Villon.

TULANG DULA
Ito ay mga tulang isinadula sa mga entablado.
Mga Uri ng Tulang Dula:
A. Tulang Dulang Mag-isang salaysay(Dramatic monologue)
Isang tao lamang ang nagsasalita mula sa simula hanggang sa katapusan ng dula. Hal. My Last Duchess ni
Robert Browning The Love song of J. Alfred Prufrock ni T.S Eliot.

B. Tulang Dulang Liriko-Dramatiko-

Taglay nito ang kawilihan sa mga kalagayan, kilos at damdamin ipinapahayag sa pamamagitan ng mga salita ng
taong kinauukulan.
Halimbawa:
Ang pagbabalik ni Jose Corazon de Jesus

C. Tulang Dulang katatawanan (Dramatic Comedy)

Ito ay nasusulat sa pamamaraan at paksang-diwang kapwa katawa-tawa.
Halimbawa:
Old Comedy ni Aristophanes

D. Tulang Dulang kalunos-lunos(Dramatic Tragedy in Poetry)

- Tumatalakay ito sa pakikipagtunggali at pagkasawi ng isang pangunahing tauhan laban sa isang lakas na higit na
makapangyarihan tulad ng tadhana.

E. Tulang Dulang Madamdamin(Melodrama in Poetry)

- Ito ay isang anyo ng dulang patula na naglalarawan ng galaw na lubhang madamdamin at nagtataglay ng
nakasisindak na pangyayaring higit sa karaniwang mga karanasan ng isang normal na tao.
Halimbawa:
"Annabelle Lee" ni Edgar Allan Poe
" The Wreck of Hesperus" ni Henry Wadsworth Longfellow

F. Tulang Dulang katawa-tawa, kalunos- lunos(Dramatic tragi-comedy in Poetry)

–Ito ay naglalarawan ng isang kalagayang katawa-tawa at kalunos-lunos.

G. Tulang Dulang Parsa( Farce in Poetry)

Ito ay isa ring anyo ng tulang dula na ang itinatanghal ay mga pangyayaring lubhang katuwa-tuwa. Hal.
“Ode on Indolence” ni John Keats The Vanity of Human Wishes” ni Samuel Johnson

TULANG PATNIGAN
Ito ay tulang sagutan na itinatanghal ng magkakatunggaling makata ngunit hindi sa paraang padula.
Ito ay paligsahan ng mga katwiran at lagisan ng mga talino at tulain.
MGA URI NG TULANG PATNIGAN
A. Karagatan
- Isang paligsahan sa tula na kalimitang nilalaro sa mga luksang lamayan o pagtitipong parangal sa isang
yumao
-Ito ay binubuo ng mga saknong na may apatang taludtod at lalabindalawahing pantig. Sinasabing ito ay
higit na mainam kaysa sa duplo sapagkat ito ay nag-aangkin ng malulundong talinghaga at malalalim na palaisipan.
-Ito ay binubuo ng mga saknong na may apatang taludtod at lalabindalawahing pantig. Sinasabing ito ay
higit na mainam kaysa sa duplo sapagkat ito ay nag-aangkin ng malulundong talinghaga at malalalim na palaisipan.

B. Duplo
-Ito ay pagtatalo rin na ginagamitan ng tula at kahusayan sa pagbigkas. Ang mga katwirang ginagamit dito
ay karaniwang hango sa mga salawikain, kawikaan, at kasabihan.
Pinasisimulan ang paligsahang ito sa pamamagitan ng pag-usal ng isang “Ama Namin,” isang “Aba Ginoong
Maria,” at isang “Rekyemeternum” para sa kaluluwa ng yumaong pinararangalan

C. Balagtasan 
-ay uri ng pagtatalo ng dalawang magkaibang panig ukol sa isang paksa. Hinango mula sa pangalan
ni Francisco Balagtas.
- Isang uri ng panitikan na kung saan ipinapahayag ang mga saloobin o pangangatwiran sa pamamagitan ng
pananalitang may mga tugma sa huli.

D. Batutian
-Ang malaking kaibahan nito sa balagtasan ay ang pagkamapang-uroy nitu. Ang pangunahing layunin nito
ay makapagbigay-aliw sa mga nakikinig o bumabasa sa pamamagitan ng katawa-tawa ngunit malatotoong mga
kayabangan, panunudyo, at palaisipan.

MGA ELEMENTO NG DULANG PANTANGHALAN

Tulad ng maikling kuwento at nobela, ang dulang pantanghalan ay nagtataglay rin ng mahahalagang
sangkap o elemento. May tatlong bahagi dulang pantanghalan-ang simula, gitna, at katapusan.

Ipinakikilala sa simula ng dula ang dalawang mahalagang sangkap elemento. Dito makikilala ang tauhan
ayon sa kaanyuan ng papel o gagampanan o katayuang sikolohikal, kung sino ang bida o kontrabida. Dito rin
malalaman ang pangyayarihan ng aksiyon o tagpuan. Makikita rin dito ang mga eksenang naghahayag ng
panahon, kung tag-init, tag- ulan, o kung anong oras.

Sa gitnang bahagi ng dula ay makikita ang banghay o ang maayos na pagkakasunod-sunod ng mga tagpo o
eksena. Nakapaloob din dito ang diyalogo na siyang pinakamahalagang bahagi ng dula. Ang diyalogo ay ang
usapan ng mga tauhan. Kailangan itong gawing natural at hindi artipisyal. Sa gitna rin makikita ang iba pang
katangian ng dula, ito ay ang sumusunod:

a. Saglit na Kasiglahan- magpapakita ng panandaliang pagtatagpo ng mga tauhang masasangkot sa problema.

b. Tunggalian- tahasan nang magpapakita ng labanan o pakikibaka ng tanging tauhang inilalahad at ito ay
maaaring ang kanyang pakikipagtunggali sa sarili, sa kapwa, sa kalikasan.

c. Kasukdulan- pinakamadulang bahagi ng dula kung saan iikot ang kahihinatnan ng tanging tauhan, kung ito
ay kasawian o tagumpay.

Sa wakas naman ng dula, matatagpuan ang kakalasan at ang wakas ng dula. Sa kakalasan unti-unting
bababa ang takbo ng istorya. Dito rin sa bahaging ito mababatid ang kamalian o kawastuhan ng mga di
inaasahang nangyari na pagbubuhol na dapat kalagin. Mababatid naman sa katapusan ang magiging
resolusyon na maaaring masaya o malungkot, pagkatalo, o pagkapanalo.

Mahalaga ring malaman na may mga dulang hindi winawakasan sa dalawang huling sangkap. Iniiwan na
lamang itong bitin sa kasukdulan at hinahayaan na lamang ang mambabasa o manonood na humatol o
magpasiya sa dapat na kahinatnan. Sadyang mapanghamon ang ganitong wakas sa isip ng mga mambabasa o
manonood.

Ang huling elemento ng dulang pantanghalang sadyang mahalaga rin ay ang epektong pantunog. Mahalagang
malinaw na naipahahatid ang bawat linya ng dula sa pamamagitan ng pagkakaroon ng maayos na tunog dahil
ang dula ay ginaganap sa harap ng madla.

Sa kadahilanang ang dula ay isang sining, ang bawat bahagi nito ay mainam na pinag-aaralan ng may-akda at
maging ng direktor nito. Hindi ito basta-basta isinusulat sa halip, ito ay maingat na pinag-aaralan batay sa
balangkas nito-kung saan ang mga bahagi ay malinaw na nahahati sa yugto (act), tanghal eksena (scene), at
tagpo (frame). Ang yugto kung baga sa nobela ay kabanata. Ito ang pinakakabanatang paghahati sa dula. Ang
isang dula ay maaaring magkaroon ng lima, tatlo, dalawa, o iisang yugto. Sa tanghalan, ang bawat yugto ay
maaaring gamiting panahon upang ihanda ang susunod pang mga yugto upang ayusin ang tagpuan, upang
makapagpahinga sumandali ang mga nagpagsiganap at mga manonood.

Ang bawat yugto naman ay binubuo ng kung ilang eksena, kaya ang panahong nagugugol sa isang yugto ay
hindi pare-pareho. Maaaring ang unang yugto ng isang dulang may tatlong yugto ay buoin ng pitong eksenang
maaaring tumagal ng tatlumpung minuto; ang ikalawang yugto ay binubuo ng labindalawa, kaya maaaring
tumagal ng limampu o animnapung minuto. Gayundin sa ikatlong yugto, ang bilang ng eksena ay iba rin at ang
panahon ay maaaring magtagal o sandali rin.

Kung ang eksena ay binubuo ng yugto, ang tagpo naman ay binubuo ng eksena. Ang eksena ay maaaring
magbadya ng pagbabago ng tagpuan ayon sa kung saan gaganapin ang susunod na pangyayari. Ang tagpo rin ay
ang paglabas at pagpasok ng kung sinong tauhang gumanap o gaganap sa eksena.