Λίγα λόγια πάνω στον όρο «πολιτισμική κληρονομιά»:

Περιλαμβάνει τρεις βασικές κατηγορίες: τα απτά αντικείμενα, τα άυλα στοιχεία, το φυσικό

περιβάλλον.

ΠΡΟΣΟΧΗ στη διάκριση όρων «πολιτισμικός/ή/ό» και «πολιτιστικός/ή/ό». Γιατί ωστόσο ο

τίτλος της ΤΕΠ52 κάνει λόγο για «πολιτιστικές ταυτότητες»;

Έννοιες - Κλειδιά

Πολιτισμική κληρονομιά: «Ως πολιτισμική κληρονομιά νοείται κάθε στοιχείο του

παρελθόντος το οποίο κρίνεται από τις κοινωνίες του παρόντος ως άξιο διατήρησης και
κληροδότησης στις επόμενες γενιές» (από το κείμενο ανατροφοδότησης).

Μνήμη: Μας βοηθά να συνυπάρχουμε, να συνανήκουμε, και με την παρουσία της και με
την απουσία της.

Μουσεία: Τι είναι κριτική μουσειολογία;

Διαχείριση: Από πού ξεκίνησε ως έννοια;

Διάσωση: Από εκεί ξεκινήσαμε (ΟΥΝΕΣΚΟ, μετά το Β’ ΠΠ). Διάσωση και απώλεια, και η
σχέση τους με τη νεωτερικότητα.

Οικονομική ανάπτυξη: Ένα ευτυχές (;) ατύχημα μέσα από την πολιτισμική διαχείριση;

Τουρισμός: Φέρνει την οικονομική ανάπτυξη, αλλά με τι τίμημα;

2.Τι αποκαλούμε «κλασική κληρονομιά»;

Γιατί η κλασική κληρονομιά συνιστά πολιτισμικό κεφάλαιο για τις κοινωνίες της Δύσης,
κατά κύριο λόγο, αλλά και του υπόλοιπου κόσμου;

Τι είναι το κλασικό ιδεώδες, πώς συγκροτήθηκε ως έννοια και πού;

Έννοιες - Κλειδιά

Κλασική κληρονομιά: Το σύνολο των αξιακών παραδοχών και αντιλήψεων που

διαμορφώνεται σταδιακά στον Δυτικό κόσμο από την περίοδο της Αναγέννησης και
μετέπειτα, σύμφωνα με τις οποίες ο ελληνορωμαϊκός πολιτισμός αποτελεί: αφενός

απαράμιλλο πρότυπο πνευματικής και αισθητικής ανάπτυξης, όσο και πολιτικής και
κοινωνικής ωριμότητας, και αφετέρου δείκτη κοινωνικής διάκρισης στο παρόν (από το
κείμενο ανατροφοδότησης).

Κλασικό ιδεώδες: Et In Arcadia Ego.

Αρχαιοδιφισμός: Διαφοροποιήσεις από την ιστορία, την αρχαιογνωσία, καθώς και από τόπο
σε τόπο (Α. Schnapp).

Ελληνική αναβίωση: Βλ. και αναπαράσταση, και η δύναμη αυτής.

Κλασικισμός: Βλ. και τον πίνακα Ο όρκος των Ορατίων.

Περιηγητισμός: Η Grand Tour και οι ιδιοσυγκρασίες της (S. Dyson).

3. Τι αποκαλείται «εγχώριος» ελληνισμός;

Πώς η κλασική κληρονομιά λειτούργησε ως «εθνοποιητικό στοιχείο» στη σύγχρονη Ελλάδα;

Πώς διαμορφώθηκε επακόλουθα η προαναφερθείσα έννοια του «κλασικού ιδεώδους» στη

σύγχρονη Ελλάδα;

Έννοιες - Κλειδιά

Εγχώριος ελληνισμός: Η χειραφέτηση της εθνικής αφήγησης (Χρυσόπουλος 2013).

Εθνικισμός: Οι διεκδικήσεις και το όριό τους.

Ιστορική συνέχεια: Ανάγκη και άχθος.

Βιογραφία: Η ελληνική αρχαιολογία στο ρόλο του βιογράφου.

Εξαιρετισμός (exceptionalism): βλ. παρακάτω (συζήτηση).

4. Τι αποκαλούμε ετεροτοπία;

Πώς η έννοια της ετεροτοπίας έχει χρησιμοποιηθεί στη μελέτη της σύγχρονης Ελλάδας;

Είναι η Ελλάδα ετεροτοπικός χώρος;

Έννοιες - Κλειδιά

Ετεροτοπία: «Ενας πραγματικός τόπος, που γίνεται αντιληπτός διαφορετικά απ’ αυτό που
είναι» (Λεοντή 1998, σελ. 85). Το αντίθετο της ουτοπίας (Foucault 1986 - βλ. και Πλάντζος
2016, σελ. 27).

Εθνική αρχαιολογία: Ανέλαβε την αποστολή να κατασκευάσει την Ελλάδα ως γεωγραφικό

και ιδεολογικό τοπίο (Πλάντζος 2016, σελ. 27), άρα να δημιουργήσει μια ετεροτοπία.

Ερείπια: Ruin value / Ruinenwert.

Ιστορική συνέχεια: Σε σύγκρουση με την ανάγκη για «αποκάθαρση» κατά τον Χαμηλάκη.

Τελεολογία: Κάθε αντικείμενο έχει έναν τελικό σκοπό. Οδηγεί στην ετεροτοπία;

Ετεροτοπικές τεχνολογίες: Πώς δημιουργείται μια ετεροτοπία (πβ. την Βιβλιοθήκη του
Κέλσου).
6. (Μία) έννοια του αρχαιολογικού χώρου: ο τόπος στον οποίο συμπυκνώνονται οι
επίσημες αντιλήψεις ενός εθνικού κράτους γύρω από την πολιτισμική ταυτότητα των
πολιτών του.

Ετεροτοπία revisited.

«Tόποι μνήμης» (lieux de mémoire).

Έννοιες - Κλειδιά

Ετεροτοπία: βλ. παραπάνω.

Τόπος μνήμης: Pierre Nora. Είναι τεχνητοί. («Ως τεχνητά τοπία όπου εθνικές και
πολιτισμικές ταυτότητες ανακαλύπτονται, εμπεδώνονται ή επινοούνται εκ νέου, θεσμικοί
παράγοντες όπως το μουσείο, το αρχείο, το μνημείο και ο μνημειοποιημένος χώρος, αλλά
και τα νεκροταφεία,οι εθνικές και θρησκευτικές τελετές, συντελούν στη διατήρηση της
μνήμης ως παράγοντα συλλογικής επιβίωσης» – Πλάντζος 2014, σελ. 264).

Αρχαιολογικός χώρος: βλ. παραπάνω.

Ιστορική συνέχεια: βλ. παραπάνω.

Αναπαράσταση: «Το κλασικό παρελθόν, επομένως, δεν ανασκάπτεται ώστε να μελετηθεί

ως αυτόνομη ιστορική οντότητα, αλλά για να χρησιμεύσει ως αναπαράσταση ενός
παρόντος υπό κατασκευή.» (Πλάντζος 2014, σελ. 312). Αναβίωση, αποκατάσταση,
αναπαράσταση, αποικιοποίηση – ΣΥΖΗΤΗΣΗ.

Εθνική αρχαιολογία: βλ. παραπάνω.

7. Η έννοια της «τεχνοπολιτικής» (της τεχνολογικής παρέμβασης στο δημόσιο χώρο και στα
υλικά κατάλοιπα του παρελθόντος ειδικότερα, με σκοπό την ενεργοποίηση και διάδοση
πολιτικών ιδεών στο παρόν).

Έννοιες - Κλειδιά

Αναστήλωση: Μέσο άσκησης τεχνοπολιτικής. «Οι ετεροτοπικές και ετεροχρονικές

τεχνολογίες του αρχαιολογικού χώρου παρεμβαίνουν στην πρόσληψη του κλασικού
πολιτισμού, ουσιαστικά μετατρέποντάς τον σε νεωτερική αποικία.» (Πλάντζος 2014, σελ.
298).

Τεχνοπολιτική: “Η πολιτική που έχει σχέση ή καθοδηγείται από την σύγχρονη τεχνολογία”
(Wiktionary). Επίσης:“[...]hybrids of technical systems and political practices that produce
new forms of power and agency” (Edwards and Hecht 2010).

Αρχαιολογικός χώρος: βλ. παραπάνω.

Ιστορική συνέχεια: βλ. παραπάνω.

Αναπαράσταση: βλ. παραπάνω.

Εθνική αρχαιολογία: βλ. παραπάνω.