‫ﻓﺼﻞ ‪:3‬‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ‬

‫ﺗﺤﺖ ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺎﻳﻞ و ﺑﺮون ﻣﺤﻮر‬

‫ﺟﺰوه درس ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﻲ )ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻤﺮان(‬

‫اﺳﺘﺎد‪ :‬ﻋﺒﺪاﻟﻤﺘﻴﻦ ﺳﺘﺎﻳﺶ‬

‫ﺑﺮاي ارﺳﺎل ﻧﻈﺮات و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖ ﺷﺨﺼﻲ اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ رﺟﻮع ﻧﻤﻮده و ﻳﺎ ﻧﻈﺮات و ﻳﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات ﺧﻮد را ﺑﻪ‬

‫آدرس ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ زﻳﺮ ارﺳﺎل ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪:‬‬

‫‪Website: www.AMS.ir,‬‬ ‫‪Email: a_matin_s@yahoo.com‬‬

‫وﻳﺮاﻳﺶ اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪) 90‬وﻳﺮاﻳﺶ اول(‬

‫‪ 2‬‬ ‫ﺟﺰوه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﻲ ﻣﻬﻨﺪس ﻋﺒﺪاﻟﻤﺘﻴﻦ ﺳﺘﺎﻳﺶ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫‪1-3‬‬

‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻟﻨﮕﺮﻫﺎي ﺧﻤﺸﻲ و ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻓﻘﻲ ﻛﻪ از روﺳﺎزه ﺑﻪ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ در اﻛﺜﺮ ﻣﻮاﻗﻊ‬
‫در ﻣﻌﺮض ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺎﻳﻞ و ﺑﺮون ﻣﺤﻮر ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ اﺻﻼﺣﺎﺗﻲ در ﺗﺌﻮري ﻫﺎي ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي‬
‫ﻧﻬﺎﻳﻲ اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﻓﺼﻞ ‪ 2‬اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺤﺚ ﻣﺎ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ ﺑﻴﻦ ﺧﺎك و ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬ ‫‪2-3‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻧﺪرﻛﻨﺶ ﭘﻲ ﺳﻄﺤﻲ و ﺧﺎك زﻳﺮ آن را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ ﺑﻴﻦ ﺧﺎك و ﭘﻲ ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺟﻤﻊ ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ در ﻛﻒ ﭘﻲ ﺳﻄﺤﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﺎدل ﻧﻴﺮوي وارده از ﭘﻲ ﺑﻪ ﺧﺎك ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺿﺮورﺗﺎً ﺗﻮزﻳﻊ ﻓﺸﺎر‬
‫ﺗﻤﺎﺳﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ دﻻﻟﺖ ﺑﺮ اﻳﻦ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮزﻳﻊ واﻗﻌﻲ ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي زﻳﺎدي از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪:‬‬

‫ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﻴﺖ ﺑﺎر )در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﺑﺎر ﺧﺎرج از ﻣﺮﻛﺰ و ﻳﺎ ﻟﻨﮕﺮ روي ﭘﻲ( ‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫ﺻﻠﺒﻴﺖ ﺳﺎزه اي ﭘﻲ ‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﺗﻨﺶ ﻛﺮﻧﺶ ﺧﺎك ‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫زﺑﺮي ﻛﻒ و اﻃﺮاف ﭘﻲ ‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-3‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ را در ﻛﻒ ﭘﻲ ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﺗﺤﺖ ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ ﻣﺮﻛﺰي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﭘﻲ ﻫﺎي اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﺧﻢ ﺷﺪه ﺗﺎ ﻓﺸﺎر ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ در زﻳﺮ آن ﻫﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺮدد )اﺷﻜﺎل ‪-1-3‬اﻟﻒ و ‪-1-3‬ب( در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭘﻲ ﻫﺎي‬
‫ﺻﻠﺐ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻧﺸﺴﺖ ﻧﻤﻮده وﻟﻲ ﺗﻮزﻳﻊ ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺗﻨﺶ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارﻧﺪ )اﺷﻜﺎل ‪-1-3‬ج‪-1-3 ،‬د(‪ .‬ﭘﻲ ﻫﺎي‬
‫ﻣﻨﻔﺮد ﺳﻄﺤﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺻﻠﺐ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮده‪ ،‬و در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ ﻓﺸﺎري در زﻳﺮ آن ﻫﺎ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺎرﺑﺮي و ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺴﺖ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ واﻗﻌﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﻮده و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ را ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﻬﺖ‬
‫ﺳﻬﻮﻟﺖ‪ ،‬ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ )ﺷﻜﻞ ‪-1-3‬ت( ﻛﻤﺎ اﻳﻨﻜﻪ در ﻣﺠﻤﻮع ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭼﻨﺪاﻧﻲ در ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ در‬
‫ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺟﻬﺖ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻴﺎﻣﺪه و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ ﺳﺎده ﺳﺎزي ﭼﻨﺪان ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﭘﻲ ﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده داراي ﻧﺴﺒﺖ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻮﭼﻚ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﻋﺮض ﺑﻮده و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﻴﻠﻲ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮﺗﺮ از ﭘﻲ ﻫﺎي ﻣﻨﻔﺮد و‬
‫ﻳﺎ ﻣﺮﻛﺐ ﺳﻄﺤﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﻲ ﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻔﺼﻞ ﺗﺮ ﺗﻨﺶ ﻫﺎ و ﻧﻴﺰ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺮ‬
‫ﻣﻴﻠﮕﺮدﮔﺬاري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻟﺰوم ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺗﻮزﻳﻊ واﻗﻌﻲ ﺗﺮ و دﻗﻴﻖ ﺗﺮ ﺗﻨﺶ در زﻳﺮ ﭘﺲ ﮔﺴﺘﺮده ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﻲ ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ از اﺻﻄﻜﺎك ﺟﺪاري در اﻃﺮاف ﭘﻲ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﺷﺪه و ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻛﻒ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﻲ ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ و ﻋﻤﻴﻖ را از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲ ﺳﺎزد‪.‬‬

‫‪www.ams.ir‬‬
‫‪ 3‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﺗﺤﺖ ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺎﻳﻞ و ﺑﺮون ﻣﺤﻮر‬

‫)ب(‬ ‫)اﻟﻒ(‬

‫)ت(‬ ‫)د(‬ ‫)ج(‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 1-3‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻨﺶ در زﻳﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﺗﺤﺖ ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ ﻣﺮﻛﺰي )اﻟﻒ( ﭘﻲ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ ﺑﺮ روي رس )ب( ﭘﻲ اﻧﻌﻄﺎف‬

‫ﭘﺬﻳﺮ در ﻣﺎﺳﻪ )ج( ﭘﺲ ﺻﻠﺐ در رس )د( ﭘﺲ ﺻﻠﺐ در ﻣﺎﺳﻪ )ت( ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺎده ﺷﺪه‬

‫)اﻟﻒ( ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ ﻣﺮﻛﺰي‬

‫ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ ﻳﺎ ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ در ﻛﻒ ﭘﺲ ﺳﻄﺤﻲ در ﺑﺎرﮔﺬاري ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺪون ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬

‫‪Q  Wf‬‬
‫‪q‬‬ ‫‪                                                                                                                               (1-3) ‬‬
‫‪A‬‬
‫‪  q‬ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ‬
‫‪  Q‬ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ روي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬
‫‪  Wf‬وزن ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن و ﺧﺎك روي آن‬
‫‪  A‬ﺳﻄﺤﻲ ﻛﻒ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬

‫)ب( ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎر ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰ ﻳﺎ ﻟﻨﮕﺮ روي ﭘﻲ‬

‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻮزﻳﻊ ﻓﺸﺎر ﻗﺎﺋﻢ ﻛﻒ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺎ ﻓﺮض ﺗﻮزﻳﻊ ﺧﻄﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺪار آن را ﻣﻲ ﺗﻮان از رواﺑﻂ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪:‬‬

‫‪Q‬‬ ‫‪6M‬‬
‫‪q max ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪                                                                                                                       (2-3) ‬‬
‫‪BL B 2 L‬‬
‫‪Q‬‬ ‫‪6M‬‬
‫‪q min ‬‬ ‫‪‬‬ ‫)‪                                                                                                                        (3-3‬‬
‫‪BL B 2 L‬‬

‫‪www.ams.ir‬‬
‫‪ 4‬‬ ‫ﺟﺰوه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﻲ ﻣﻬﻨﺪس ﻋﺒﺪاﻟﻤﺘﻴﻦ ﺳﺘﺎﻳﺶ‬

‫ﻛﻪ در اﻳﻦ رواﺑﻂ‪:‬‬

‫‪  Q‬ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ روي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬
‫‪  M‬ﻟﻨﮕﺮ وارد ﺑﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬
‫‪  L, B‬ﻃﻮل و ﻋﺮض ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ ‪ ، 2-3‬ﺗﻚ ﻧﻴﺮو و ﻟﻨﮕﺮ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻃﺒﻖ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوي ﺗﻨﻬﺎي ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ﺑﺮون ﻣﺤﻮري ‪ e‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﻮد‪:‬‬

‫‪M‬‬ ‫‪(4-3)         ‬‬
‫‪e‬‬
‫‪Q‬‬
‫ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﻣﻘﺪار ﻓﻮق در ﻣﻌﺎدﻻت ‪ 2-3‬و ‪ 3-3‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬
‫‪Q ‬‬ ‫‪6e ‬‬
‫‪q max ‬‬ ‫‪1                                                                                                                         (5-3) ‬‬
‫‪BL ‬‬ ‫‪B‬‬

‫‪Q  6e ‬‬
‫‪q max ‬‬ ‫)‪1                                                                                                                          (6-3‬‬
‫‪BL ‬‬ ‫‪B‬‬

‫در ﻣﻌﺎدﻻت ﻓﻮق اﮔﺮ ﺑﺮون ﻣﺤﻮري ‪ e‬ﻣﺴﺎوي ‪ B / 6‬ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺪار ‪ q min‬ﻣﺴﺎوي ﺻﻔﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ‪ e  B / 6‬ﻣﻘﺪار ‪q min‬‬

‫ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻛﺸﺶ در ﺳﻄﺢ ﺗﻤﺎس اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺳﻄﺢ ﺗﻤﺎس‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﺸﺸﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪،‬‬
‫ﺑﻴﻦ ﺷﺎﻟﻮده و زﻣﻴﻦ ﺟﺪاﻳﻲ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ اﺻﻄﻼﺣﺎً ﺑﻪ آن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺪون ﻓﺸﺎر ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺖ ﺗﻌﺎدل ﻧﻴﺮوﻫﺎ‬
‫در اﻣﺘﺪاد ﻗﺎﺋﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ‪ q max‬ﻣﻄﺎﺑﻖ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪                         :‬‬
‫‪4Q‬‬
‫‪q max ‬‬ ‫)‪                                                                                                                                     (7-3‬‬
‫)‪3L(B  2e‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﻟﻨﮕﺮ در راﺳﺘﺎي ﻃﻮﻟﻲ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‪ ،‬در رواﺑﻂ ﻗﺒﻠﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي ‪ B‬از ‪ L‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 2-3‬ﺷﺎﻟﻮده ﺑﺎ ﺑﺮون ﻣﺤﻮري‬

‫‪www.ams.ir‬‬
‫‪ 5‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﺗﺤﺖ ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺎﻳﻞ و ﺑﺮون ﻣﺤﻮر‬

‫ﭘﻲ ﺗﺤﺖ ﻟﻨﮕﺮ دو ﻃﺮﻓﻪ‬

‫در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻳﻚ ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ و ﻟﻨﮕﺮ ﺧﻤﺸﻲ در دو ﺟﻬﺖ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﻳﺎ در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺳﺘﻮن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻼن‬
‫ﻣﺘﻘﺎرن ﻧﺒﻮده و ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ در دو ﺟﻬﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ‪3-3‬ﺑﺮاي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬
‫ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ دارﻳﻢ‪  :‬‬

‫‪MB‬‬ ‫‪M‬‬
‫‪eL ‬‬ ‫)‪      e B  L                                                                                                                     (8-3‬و ‪   ‬‬
‫‪Q‬‬ ‫‪Q‬‬
‫ﻛﻪ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ‪ M L‬ﻟﻨﮕﺮ ﺣﻮل ﻣﺤﻮر ﻃﻮل و ‪ M B‬ﻟﻨﮕﺮ ﺣﻮل ﻣﺤﻮر ﻋﺮﺿﻲ ﻳﺎ ﻣﺤﻮر ﻛﻮﺗﺎه ﺗﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﻫﺎي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﻃﺒﻖ رواﺑﻂ ﻓﻮق ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪Q MB  eL ML  eB‬‬ ‫‪Q  6e‬‬ ‫‪6e ‬‬

‫‪q‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ q  1  L  B                                                                           (9-3) ‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪IB‬‬ ‫‪IL‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪B ‬‬

‫‪ ‬‬
‫)ب(‬ ‫)اﻟﻒ(‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-3‬ﺑﺎر ﺧﺎرج از ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺮ روي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ‪ ‬‬

‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺗﻤﺎم ﻧﻘﺎط زﻳﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن در اﺛﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻓﺸﺎري ﻗﺎﺋﻢ ﺧﺎرج از ﻣﺮﻛﺰ دو ﻃﺮﻓﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﻫﺎي‬
‫ﻓﺸﺎري ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬
‫‪6e L 6e B‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪                                                                                             (10-3) ‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪B‬‬

‫ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻓﻮق در روي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻳﻚ ﻟﻮزي ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ‪ B / 3‬و ‪ L / 3‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻪ ﻣﻘﻄﻊ )ﻛﺮن‪ (1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد )ﺷﻜﻞ ‪.(4-3‬‬

‫‪L/3‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 3-4‬ﻫﺴﺘﻪ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ‬

‫‪B/3‬‬ ‫‪B‬‬

‫‪L‬‬

‫‪                                                            ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ Kern ‬‬

‫‪www.ams.ir‬‬
‫‪ 6‬‬ ‫ﺟﺰوه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﻲ ﻣﻬﻨﺪس ﻋﺒﺪاﻟﻤﺘﻴﻦ ﺳﺘﺎﻳﺶ‬

‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺗﺤﺖ ﺑﺎر ﻣﺎﻳﻞ‬ ‫‪3-3‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻳﻚ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻃﻮري ﺗﻌﻤﻴﻢ داد ﻛﻪ ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺎﻳﻞ را ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺷﻜﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺧﻮاﻫﺪﺑﻮد‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫‪q u  cN c λ cs λ cd λ ci  qN q λ qs λ qd λ qi ‬‬ ‫‪γ BN γ λ γ s λ γ d λ γ i         ‬‬ ‫‪                        ‬‬ ‫)‪     (11-3‬‬
‫‪2‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻫﺎي اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪  N c , N q , N γ‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي‬
‫‪  λ cs , λ qs , λ γ s‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺷﻜﻞ‬
‫‪  λ cd , λ qd , λ γ d‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻋﻤﻖ‬
‫‪  λ ci , λ qi , λ γ i‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺷﻴﺐ ﺑﺎر‬

‫ﻣﺎﻳﺮﻫﻮف رواﺑﻂ زﻳﺮ را ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ﺷﻴﺐ ﺑﺎر ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪α ‬‬
‫‪λ ci  λ qi‬‬ ‫‪ 1   ‬‬ ‫‪                   ‬‬ ‫)‪                                            (12-3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪90 ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ α‬‬ ‫‪‬‬
‫‪γ γi  1  ‬‬ ‫‪                                                                       ‬‬ ‫)‪              (13-3‬‬
‫‪ φ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺗﺤﺖ ﺑﺎر ﺑﺮون ﻣﺤﻮر‬ ‫‪3-3‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮﻧﻲ ﻧﻮاري در ﻣﻌﺮض ﻳﻚ ﺑﺎر ﺑﺮون ﻣﺤﻮر ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻓﺮض ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻄﻲ‬
‫از ﭘﻨﺠﻪ ﺗﺎ ﭘﺎﺷﻨﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺑﺎر ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺗﻤﺎﺳﻲ ﺧﻄﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ رواﺑﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﺑﺎرﺑﺮي ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﺑﺎر ﺑﺮون ﻣﺤﻮر را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫)اﻟﻒ( روش ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺛﺮ‬

‫ﻣﺎﻳﺮﻫﻮف ﺳﻄﺢ ﻣﺆﺛﺮ ‪ A ‬را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻤﻮد‪ :‬ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺛﺮ ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﻄﺢ ﺗﻤﺎﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺳﻄﺢ آن ﺑﺎ ﻣﺤﻞ اﻋﻤﺎل ﺑﺎر‬

‫ﻣﻨﻄﺒﻖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺛﺮ‪ ،‬ﻋﺮض ﻣﺆﺛﺮ ‪ B‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ )ﺷﻜﻞ ‪:(5-3‬‬

‫‪B   B  2e‬‬ ‫)‪                                                                                                                                  (14-3‬‬

‫ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﺑﺎر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪e‬‬ ‫ﭼﻨﺎن ﻛﻪ‬

‫ﺑﺮ ﻃﺒﻖ اﻳﻦ روش‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻧﻮاري را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮض ﻛﻪ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻫﻢ ﻣﺤﻮر ﺑﺮ ﻋﺮض ﻣﺆﺛﺮ ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ ‪ 5-3‬ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻧﻮاري ﺑﺎ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻗﺎﺋﻢ دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪q u  cN c λ cd  qN q λ qd ‬‬ ‫‪γ B N γ λ γ d                                                                                          (15-3) ‬‬
‫‪2‬‬

‫‪www.ams.ir‬‬
‫‪ 7‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﺗﺤﺖ ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺎﻳﻞ و ﺑﺮون ﻣﺤﻮر‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ﺷﻜﻞ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻧﻮاري ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎر ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮ واﺣﺪ ﻃﻮل ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ‪ Q u‬را ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪:‬‬

‫)‪Q u  q u A                                                                                                                                    (16-3‬‬

‫ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ﻓﻮق ‪ A‬ﺳﻄﺢ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ B  1  B‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 5-3‬ﻋﺮض ﻣﺆﺛﺮ ‪B‬‬

‫ﻣﺜﺎل‬

‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮﻧﻲ ﻧﻮاري ﺑﺎ ﻋﺮض ‪ 2 m‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ‪ e  0.2 m‬و ﻋﻤﻖ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ‪ D f  1 m‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎر ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮ واﺣﺪ‬
‫ﻃﻮل ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺧﺎك ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ γ  17.5 kN/m 3 ، φ  40‬و‬
‫‪ . c  0‬از ﺿﺮاﻳﺐ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي و ﻋﻤﻖ ﻣﺎﻳﺮﻫﻮف اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪:‬‬

‫ﺑﻪ ازاء ‪ c  0‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻟﻪ دارﻳﻢ‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫‪q u  qN q λ qd ‬‬ ‫‪γ B N γ λ γ d‬‬
‫‪2‬‬
‫‪B  B  2e  2  (2) (0.2)  1.6m‬‬

‫ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺿﺮاﻳﺐ‬ ‫‪N γ  93.69‬‬ ‫ﺑﺎ رﺟﻮع ﺑﻪ ﺟﺪول ﺿﺮاﻳﺐ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻣﺎﻳﺮﻫﻮف‪ N q  64.2 ،‬و‬
‫ﻋﻤﻖ ﻣﺎﻳﺮﻫﻮف دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪D ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪φ‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪40 ‬‬
‫‪λ qd  λ γ d  1  0.1  f  tan  45    1  0.1   tan  45    1.107‬‬
‫‪ B ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪www.ams.ir‬‬
‫‪ 8‬‬ ‫ﺟﺰوه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﻲ ﻣﻬﻨﺪس ﻋﺒﺪاﻟﻤﺘﻴﻦ ﺳﺘﺎﻳﺶ‬

‫‪1‬‬
‫‪q u  (1  17.5) (64.2) (1.107) ‬‬ ‫‪(17.5) (1.6) (93.69) (1.107)  2695.9 kN/m 2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Q u  (B   1)q u  (1.6) (2695.9)  4313 kN/m‬‬

‫ﺑﺎر ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫روش ﺳﻄﺢ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻳﺮﻫﻮف ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻴﻢ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻃﻮري ﺗﻌﻤﻴﻢ داد ﻛﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﺎر ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬
‫ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ﺑﺎ ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺎرﮔﺬاري ﺧﺎرج از ﻣﺮﻛﺰ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻗﺒﻼً اﺷﺎره ﺷﺪ دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪MB‬‬
‫‪eL ‬‬ ‫‪               (17-3)              ‬‬
‫‪Q‬‬

‫‪ ‬و‪ ‬‬

‫‪ML‬‬
‫‪eB ‬‬ ‫)‪(18-3‬‬ ‫‪       ‬‬
‫‪Q‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ‪:‬‬

‫ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ )ﺑﺮون ﻣﺤﻮري( ﺑﺎر در راﺳﺘﺎي ﻋﺮض ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬ ‫‪ eB‬‬

‫ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﺑﺎر در راﺳﺘﺎي ﻃﻮل ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬ ‫‪ eL‬‬

‫ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻟﻨﮕﺮ ﺣﻮل ﻣﺤﻮر ﻛﻮﺗﺎه ﺗﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬ ‫‪ MB‬‬

‫ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻟﻨﮕﺮ ﺣﻮل ﻣﺤﻮر ﺑﻠﻨﺪ ﺗﺮ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬ ‫‪ ML‬‬

‫ﻳﻚ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ﺑﺎ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺧﺎرج از ﻣﺮﻛﺰ )ﺑﺎر ﻗﺎﺋﻢ(‬ ‫‪Qu‬‬ ‫و ﺑﺎر ﻧﻬﺎﻳﻲ‬ ‫‪qu‬‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻈﺮ ﻣﺎﻳﺮﻫﻮف ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻧﻬﺎﻳﻲ‬
‫را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ آورد‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪q u  cN c λ cs λ cd  qN q λ qs λ qd ‬‬ ‫‪γ B N γ λ γ s λ γ d          ‬‬ ‫‪    ‬‬ ‫)‪                                     (19-3‬‬
‫‪2‬‬
‫و‬
‫‪Q u  (q u ) A                     ‬‬ ‫‪                     ‬‬ ‫‪    ‬‬ ‫‪      ‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ‪،‬‬

‫‪  A ‬ﺳﻄﺢ ﻣﺆﺛﺮ ‪BL ‬‬
‫‪  B‬ﻋﺮض ﻣﺆﺛﺮ‬
‫‪  L‬ﻃﻮل ﻣﺆﺛﺮ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ در اﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ﺷﻜﻞ از اﺑﻌﺎد ﻣﻮﺛﺮ و ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ﻋﻤﻖ از اﺑﻌﺎد اﺻﻠﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬

‫‪www.ams.ir‬‬
‫‪ 9‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﺗﺤﺖ ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺎﻳﻞ و ﺑﺮون ﻣﺤﻮر‬

‫ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﺗﻚ ﻣﺤﻮره‬ ‫‪‬‬

‫)ﺷﻜﻞ ‪-6-3‬اﻟﻒ(‪ ،‬آﻧﮕﺎه دارﻳﻢ‪:‬‬ ‫‪eL  0‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﺗﻚ ﻣﺤﻮره ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮ‬
‫‪B   B  2e B ; L   L ; A   B L           ‬‬ ‫‪              ‬‬ ‫)‪         (20-3‬‬

‫)اﻟﻒ(‬ ‫)ب(‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 6-3‬ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﺗﻚ ﻣﺤﻮره ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‬

‫را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺳﻄﺢ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺎ‪:‬‬ ‫‪L  2e L‬‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ )ﺷﻜﻞ ‪-6-3‬ب( ‪ ،‬آﻧﮕﺎه‬ ‫‪eB  0‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ‬

‫‪A   B (L  2e L )                     ‬‬ ‫‪      ‬‬ ‫)‪             (21-3‬‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪L  2e L‬‬ ‫ﻋﺮض ﻣﺆﺛﺮ ‪ ، B‬ﻣﻘﺪار ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از ﺑﻴﻦ ‪ B‬ﻳﺎ‬

‫ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ دو ﻣﺤﻮره‬ ‫‪‬‬

‫ﺑﺮاي ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ دو ﻣﺤﻮره ﺑﻪ دو ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮد‪:‬‬

‫‪ .1‬اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﻌﺎد اﺻﻼح ﺷﺪه در راﺑﻄﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﺗﻮان ﺑﺎرﺑﺮي‪  .‬‬

‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺑﻌﺎد ﻣﻮﺛﺮ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﺗﻮان ﺑﺎرﺑﺮي ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫‪q u  cN c λ cs λ cd  qN q λ qs λ qd ‬‬ ‫‪γ BN γ λ γ s λ γ d‬‬
‫‪2‬‬
‫) ‪B  min(B  2e B , L  2e L‬‬
‫‪ Q u  q u  A   q u  B  L ‬‬

‫‪ .2‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮدار ﻫﺎي ﻫﺎﻳﺘﺮ و آﻧﺪرس‪  .‬‬

‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﺑﻌﺎد ﻣﻮﺛﺮ ‪ B‬و ‪ L‬را از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻤﻮدارﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺎﻳﺘﺮ و آﻧﺪرس ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آورﻳﻢ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﻳﻦ ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﺑﻴﺎن‬
‫ﻧﻤﻮده اﻧﺪ ﺑﺮاي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ﺑﺎ ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ دو ﻣﺤﻮره ﭼﻬﺎر ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ رخ دﻫﺪ‪:‬‬

‫‪www.ams.ir‬‬
‫‪  10‬‬ ‫ﺟﺰوه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﻲ ﻣﻬﻨﺪس ﻋﺒﺪاﻟﻤﺘﻴﻦ ﺳﺘﺎﻳﺶ‬

‫و ‪( e B /B  1/6‬‬ ‫) ‪e L /L  1/6‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ‪1‬‬

‫‪ ‬‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ در ﺷﻜﻞ ‪ 7-3‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪3e ‬‬
‫)‪B1  B 1.5  B                                                                                                                        (22-3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪B ‬‬
‫و‬
‫‪‬‬ ‫‪3e ‬‬
‫)‪L1  L 1.5  L                                                                                                                         (23-3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪L ‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫‪A ‬‬ ‫)‪B 1 L 1                                                                                                                                   (24-3‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻳﺎ ‪ ، L 1‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ) ‪  . B  min(B1 , L1‬‬ ‫‪B1‬‬ ‫ﻋﺮض ﻣﺆﺛﺮ ‪ B‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 8-3‬ﺳﻄﺢ ﻣﺆﺛﺮ در ﺣﺎﻟﺖ‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 7-3‬ﺳﻄﺢ ﻣﺆﺛﺮ در ﺣﺎﻟﺖ‬

‫‪ e L /L  0.5‬و ‪0  e B /B  1/6‬‬ ‫‪ e L /L  1/6‬و ‪e B /B  1/6‬‬
‫‪ ‬‬
‫و ‪( 0  e B /B  1/6‬‬ ‫) ‪e L /L  0.5‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ‪2‬‬

‫و‪)  L 2 /L  ‬و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬ ‫‪L 1 /L‬‬ ‫‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬ ‫‪eB/ B‬‬ ‫و‬ ‫‪eL/ L‬‬ ‫اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ در ﺷﻜﻞ ‪ 8-3‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮدن ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬
‫و ‪ ( L 2‬را ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻜﻞ ﻫﺎي ‪ 9-3‬و ‪ 10-3‬ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ .‬ﺳﻄﺢ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬ ‫‪L1‬‬

‫‪1‬‬
‫‪A ‬‬ ‫)‪(L 1  L 2 ) B                                                                                                                         (25-3‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺧﻮاﻫﺪﺑﻮد‪ .‬ﻋﺮض ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬ ‫‪L2‬‬ ‫ﻳﺎ‬ ‫‪L1‬‬ ‫ﻃﻮل ﻣﺆﺛﺮ ‪ L ‬ﻣﻘﺪار ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﺑﻴﻦ‬
‫‪A‬‬
‫‪B ‬‬ ‫)‪                                                                                                                                         (26-3‬‬
‫‪L‬‬

‫‪www.ams.ir‬‬
‫‪  11‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﺗﺤﺖ ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺎﻳﻞ و ﺑﺮون ﻣﺤﻮر‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 10-3‬دﻳﺎﮔﺮام ‪ e L /L‬در ﺑﺮاﺑﺮ ‪ L 2 /L‬ﺑﺮاي ‪ e L /L  0.5‬و‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 9-3‬دﻳﺎﮔﺮام ‪ e L /L‬در ﺑﺮاﺑﺮ ‪ L 1 /L‬ﺑﺮاي ‪ e L /L  0.5‬و‬

‫‪0  e B /B  1/6‬‬ ‫‪0  e B /B  1/6‬‬

‫و ‪( 0  e B /B  0.5‬‬ ‫) ‪e L /L  1/6‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ‪3‬‬

‫را ﻣﻲ‬ ‫‪B2‬‬ ‫و‬ ‫‪ e B / B‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪B1‬‬ ‫و‬ ‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪e L / L‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ در ﺷﻜﻞ ‪ 11-3‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮدن‬
‫ﺗﻮان از ﻃﺮﻳﻖ اﺷﻜﺎل ‪ 12-3‬و ‪ 13-3‬ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﺆﺛﺮ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ آورد‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪A ‬‬ ‫)‪(B 1  B 2 )L                                                                                                                         (27-3‬‬
‫‪2‬‬

‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻃﻮل ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬

‫)‪L  L                                                                         (28-3‬‬
‫ﻋﺮض ﻣﺆﺛﺮ را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺪﺳﺖ آورد‪:‬‬
‫‪A‬‬
‫‪B ‬‬ ‫)‪                                                                      (29-3‬‬
‫‪L‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 11-3‬ﺳﻄﺢ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺖ ‪e L /L  1/6‬‬

‫و ‪0  e B /B  0.5‬‬

‫‪www.ams.ir‬‬
‫‪  12‬‬ ‫ﺟﺰوه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﻲ ﻣﻬﻨﺪس ﻋﺒﺪاﻟﻤﺘﻴﻦ ﺳﺘﺎﻳﺶ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 13-3‬دﻳﺎﮔﺮام ‪ e B /B‬در ﺑﺮاﺑﺮ ‪B 2 /B‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 12-3‬دﻳﺎﮔﺮام ‪ e B /B‬در ﺑﺮاﺑﺮ ‪B1 /B‬‬

‫ﺑﺮاي ‪ e L /L  1/6‬و ‪  0  e B /B  0.5‬‬ ‫ﺑﺮاي ‪ e L /L  1/6‬و ‪  0  e B /B  0.5‬‬

‫) ‪ e L / L  1/6‬و ‪( e B / B  1/6‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ‪4‬‬

‫ﺳﻄﺢ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺧﺎرج از ﻣﺮﻛﺰ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ در ﺷﻜﻞ ‪ 14-3‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺎي‬
‫‪ e L / L‬در ﺷﻜﻞ ‪ 15-3‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ B2 / B‬را در روي ﻣﺤﻮر ﻃﻮل ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 16-3‬ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻨﺤﻨﻲ‬
‫ﻫﺎي ‪ e L / L‬ﻛﻪ ﺷﻴﺐ رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ L 2 /L‬را در روي ﻣﺤﻮر ﻃﻮل ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮدن ‪ B 2‬و ‪، L 2‬‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﺆﺛﺮ ‪ A‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ‪ L  L‬و ‪  . B  A / L‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 14-3‬ﺳﻄﺢ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺖ ‪ e L /L  1/6‬و ‪e B /B  1/6‬‬

‫‪www.ams.ir‬‬
‫‪  13‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﺗﺤﺖ ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺎﻳﻞ و ﺑﺮون ﻣﺤﻮر‬

‫‪ ‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ 16-3‬دﻳﺎﮔﺮام ‪ e B /B‬در ﺑﺮاﺑﺮ ‪L 2 /L‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ 15-3‬دﻳﺎﮔﺮام ‪ e B /B‬در ﺑﺮاﺑﺮ ‪B 2 /B‬‬

‫ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺖ ‪ e L /L  1/6‬و ‪e B /B  1/6‬‬ ‫ﺑﺮاي ‪ e L /L  1/6‬و ‪  e B /B  1/6‬‬

‫‪ ‬‬
‫)ب( روش ﺿﺮﻳﺐ ﻛﺎﻫﺶ‬

‫ﺿﺮﻳﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬

‫)‪q u (eccentric‬‬
‫‪Rk 1‬‬ ‫)‪                                                                                                                      (30-3‬‬
‫)‪q u (centric‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ‪،‬‬

‫ﺿﺮﻳﺐ ﻛﺎﻫﺶ‬ ‫‪ Rk‬‬

‫)‪  q u (eccentric‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻧﻮاري ﺑﺎ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺧﺎرج از ﻣﺮﻛﺰ‬

‫)‪  q u (centric‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻧﻮاري ﺑﺪون ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ‬

‫ﭘﻮرﻛﺎﻳﺎﺳﺘﺎ و ﭼﺎر‪ 1‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻗﻄﻌﺎت ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺎﻧﺒﻮ ﭘﺎﻳﺪاري ﻳﻚ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻧﻮاري ﺑﺎ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺑﺮون ﻣﺤﻮر‬
‫را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﻮده و راﺑﻄﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﻛﺎﻫﺶ را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫‪k‬‬
‫‪e‬‬
‫‪Rk  α  ‬‬ ‫)‪                                                                                                                                 (31-3‬‬
‫‪B‬‬
‫و ‪ k‬ﺗﻮاﺑﻌﻲ از ﻧﺴﺒﺖ ﻋﻤﻖ ﻣﺪﻓﻮن ‪) D f / B‬ﺟﺪول ‪ (1-3‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪α‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ‬
‫ﺟﺪول ‪ 1-3‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ‪ a‬و ‪ ] k‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪[ (31-3‬‬
‫‪Df / B‬‬ ‫‪  α‬‬ ‫‪  k‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1.862‬‬ ‫‪0.73‬‬
‫‪0.25‬‬ ‫‪1.811‬‬ ‫‪0.785‬‬
‫‪0.5‬‬ ‫‪1.754‬‬ ‫‪0.8‬‬
‫‪1.0‬‬ ‫‪1.820‬‬ ‫‪0.888‬‬
‫‪                                                            ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ Purkayastha and Char ‬‬

‫‪www.ams.ir‬‬
‫‪  14‬‬ ‫ﺟﺰوه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﻲ ﻣﻬﻨﺪس ﻋﺒﺪاﻟﻤﺘﻴﻦ ﺳﺘﺎﻳﺶ‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (30-3‬و )‪ (31-3‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪‬‬ ‫‪e ‬‬

‫‪k‬‬
‫)‪q u (eccentric)  q u (centric) (1  R k )  q u (centric) 1  a                                                                     (32-3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ B  ‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ‪،‬‬

‫‪1‬‬
‫‪q u (centric)  cN c λ dc  qN q λ dq ‬‬ ‫‪γ BN γ λ γ d                                ‬‬ ‫)‪                                                (33-3‬‬
‫‪2‬‬

‫ﺑﺮاي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ﺑﺎ ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﻳﻚ ﻳﺎ دوﻃﺮﻓﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان از ﺿﺮاﻳﺐ ﻛﺎﻫﺶ زﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪:‬‬

‫ﺧﺎك ﭼﺴﺒﻨﺪه‪  :‬‬ ‫‪‬‬

‫‪2e‬‬
‫‪Rk ‬‬ ‫‪                                                                                                                                       (34-3) ‬‬
‫‪B‬‬
‫در ﺧﺎك ﻫﺎي داﻧﻪ اي‪  :‬‬ ‫‪‬‬

‫‪e‬‬
‫‪Rk ‬‬ ‫)‪                                                                                                                                      (35-3‬‬
‫‪B‬‬

‫‪e‬‬
‫‪ 0 ‬ﻛﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﺗﻚ ﻣﺤﻮره ﺑﺎﺷﺪ دارﻳﻢ‪  :‬‬ ‫دﻗﺖ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ﻓﻮق ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ‪ 0.3‬‬
‫‪B‬‬

‫‪q u (eccentric)  q u (centric) (1  R k )                                                                                                          (36-3) ‬‬

‫اﻣﺎ اﮔﺮ در ﻫﺮ دو ﺟﻬﺖ ﻃﻮﻟﻲ و ﻋﺮﺿﻲ ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻛﺎﻫﺶ را ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ ﺑﺮﻳﻢ‪  :‬‬

‫‪q u (eccentric)  q u (centric) (1  R kx )(1 - R ky )                                                                                            (37-3) ‬‬

‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ‪:‬‬

‫‪  R kx‬ﺿﺮﻳﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﻃﻮﻟﻲ )ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ در راﺳﺘﺎي ﻃﻮﻟﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻟﻨﮕﺮ ﺣﻮل ﻣﺤﻮر ﻛﻮﺗﺎه ﺗﺮ(‬
‫‪  R ky‬ﺿﺮﻳﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﻋﺮﺿﻲ )ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ در راﺳﺘﺎي ﻋﺮﺿﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻟﻨﮕﺮ ﺣﻮل ﻣﺤﻮر ﺑﻠﻨﺪ ﺗﺮ(‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ در روي ﺧﺎك داﻧﻪ اي ﺑﺎ ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ دو ﻃﺮﻓﻪ دارﻳﻢ‪:‬‬

‫‪eB‬‬ ‫‪e‬‬
‫‪q u (eccentric)  q u (centric) (1  R kx )(1 - R ky )  q u (centric) (1 ‬‬ ‫) ‪)(1 - L‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪L‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ در روش ﺿﺮﻳﺐ ﻛﺎﻫﺶ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ )‪ q u (centric‬از روش ﻣﺎﻳﺮﻫﻮف اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪  .‬‬

‫‪www.ams.ir‬‬
‫‪  15‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﺗﺤﺖ ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺎﻳﻞ و ﺑﺮون ﻣﺤﻮر‬

‫ﻣﺜﺎل ‪:‬‬

‫ﺑﺮاي ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺮﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻣﺎﻳﺮﻫﻮف‪.‬‬

‫‪P  2100kN, H  300kN, D f  2m, B  L  3  4m‬‬

‫‪γ sat  18.5kN / m 3 , φ  34 ‬‬

‫ﺧﺎك ﻣﺎﺳﻪ اي‬

‫ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪M  300  2  600kN  m‬‬
‫‪Q  2100kN‬‬
‫‪Ws f  3  4  20  2  480kN‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﻓﻮق وزن ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺑﻌﻼوه ﺧﺎك روي آن ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ وزن ﻣﺨﺼﻮص ‪ 20kN / m 3‬ﺑﺮاي ﻣﺠﻤﻮع آن ﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪M‬‬ ‫‪600‬‬
‫‪e‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0.23m  B  3  2  0.23  2.54m‬‬
‫‪Q  Ws f‬‬ ‫‪2100  480‬‬
‫‪‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪i  arctan‬‬ ‫‪  6.63‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2100‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪480‬‬ ‫‪‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪φ‬‬ ‫‪2.54‬‬ ‫‪34‬‬
‫‪λ qs  λ γs  1  0.1 tan 2 (45  )  1  0.1‬‬ ‫‪tan 2 (45  )  1.2246‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪φ‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪34‬‬
‫‪λ qd  λ γd  1  0.1[ ] tan(45  )  1  0.1[ ] tan(45  )  1.141‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ﺷﻜﻞ از اﺑﻌﺎد ﻣﻮﺛﺮ و ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺮاﻳﺐ ﻋﻤﻖ از اﺑﻌﺎد اﺻﻠﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪α ‬‬ ‫‪ 6.63 ‬‬
‫‪λ ci  λ qi  1    1 ‬‬ ‫‪  0.86‬‬
‫‪‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪90 ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ α‬‬ ‫‪ 6.63 ‬‬
‫‪λ γi  1    1 ‬‬ ‫‪  0.65‬‬
‫‪‬‬ ‫‪φ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪34 ‬‬

‫‪q u  qN q λ qs λ qd λ qi  0.5γBN γ λ γs λ γd λ γi‬‬

‫‪q u  2(18.5  9.81)  29.44  1.2246  1.141  0.86  0.5(18.5  9.81)  2.54  31.15  1.2246  1.141  0.65‬‬

‫‪ 931kN / m 2‬‬

‫‪Q ult 9459‬‬
‫‪Q ult  q ult  B  L  931  2.54  4  9459kN  FS ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 4.5‬‬
‫‪Q‬‬ ‫‪2100‬‬

‫‪www.ams.ir‬‬
‫‪  16‬‬ ‫ﺟﺰوه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﻲ ﻣﻬﻨﺪس ﻋﺒﺪاﻟﻤﺘﻴﻦ ﺳﺘﺎﻳﺶ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫‪ .1‬ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي و ﻧﺸﺴﺖ‪ ،.‬ﺗﺎﻟﻴﻒ‪ :‬ﺑﺮاﺟﺎ ام‪ .‬داس‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬ﻋﺒﺪاﻟﻤﺘﻴﻦ ﺳﺘﺎﻳﺶ‪ ،‬رﺣﻤﺎن ﻣﺤﺴﻨﻲ‬
‫آﺳﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺪاد رﻣﻀﺎﻧﺰاده ﺑﺎدﻟﻲ‪  .‬‬
‫‪ .2‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﻲ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮا‪ ،.‬ﺗﺎﻟﻴﻒ‪ :‬دﻛﺘﺮ اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ اﺳﻼﻣﻲ‪ ،.‬ﭼﺎپ اول ‪  .1385‬‬
‫‪ .3‬اﺻﻮل ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ژﺋﻮﺗﻜﻨﻴﻚ‪ ،.‬ﺟﻠﺪ دوم‪ :‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﻲ‪ ،.‬ﻣﻮﻟﻒ‪ :‬ﺑﺮاﺟﺎ ام‪ .‬داس‪ ،.‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬ﺷﺎﭘﻮر ﻃﺎﺣﻮﻧﻲ‪ ،‬ﭼﺎپ ﻫﻔﺘﻢ‪  .‬‬

‫‪www.ams.ir‬‬