ప్రాచీన కామశాస్త్ర విశేషాలు కొక్కోకము

H˘HÀ¯Hõ=Ú
(„á„ êp# HÍ=∞ âßG qâıëêÅ∞)

W
"≥Å : ~°∂. 250/–

„Ñ¨^èŒ=∂âßfiã¨=Ú
N QÆ}âË ßÜ«∞#=∞ó
L. NÜ«Ú#∞ ã¨`º« ÉèÏ=∞Ü«Ú Éèlí OÑ¨ñQÆ ~åkèH‰õ Ωõ O„| "≥∂^ŒH=õ Ú<£
*ËÜÚ« K«∞ñ QÀÑ¨HÍq∞#∞Åñ lHõ¯x K«#∞flÅ∞ ¿Ñ~°∞~°O|∞#<£
~åÜ«∞ñQÆñ Q“ñQÆeOz ~°u~åAñ QÆ∞$`å~°∞xú ñ*ËÜÚ« QÀÑ≤HÍ
<åÜ«∞‰õΩñ _ÕÅ∞ñQÍ=Ù`« Ñ¶∞¨ #O|∞QÆ Éè̌~· =° =∞Å¡ nè=∞}˜<.£
â’¡II P#OˆQ<å|ÖÏ ãÖQÍl˚`å ÜÕ∞# [QÆ¢`~Î« ¸
ã¨ z„`«Ki« `«ó HÍ=∞ó ã¨~fi° HÍ=∞„Ñ¨^À-ã¨∞Î Ñ¨ó.
â’¡II ÜÕ∞<åHÍi „Ñ¨ã¨Éèí=∞z~å^Œ~°ú<åsâ◊fi~°`«fiO
^Œ̂Q<ú åÑ≤ „uÑ¨Ù~°[~Ú<À *’ºuëê Kå‰õΩΔ ¿+}
W<ÀÌi‡„`«O ã¨ [Ü«∞u =Ú^•O ^è•=∞ "å=∞„Ñ¨Kå~À
^Õ=ó N=∂<£ Éè=í ~°ãÉ¨ ∞íè *ÏO ^≥=· `«O z`«[Î <å‡.
2 H˘HÀ¯Hõ=Ú H˘HÀ¯‰õΩ_»∞
K«. Ç¨Ï~°∞x [~ÚOÑ¨ñÉ’ #`«#∞ñ _»ÜÚ« º#∞ #~°â÷ s◊ ~° =∞OaHÍ
Éè~í }° =Ú ¿ãÜ«Ú"ÕÅ∞Ê â◊t =∂#ºãŸ∞O_»∞ ã¨∞H©iÎ Éè’QÆã∞¨ O
^Œ~∞° Å‰õΩ ^≥=· `«O|∞ ã¨∞Y^è•=Úñ_»∞ z`«ÉÎ =íè ÙO_»∞ "å=∞ãÖ
K«~∞° }∞ñ_»∞ NHõ~∞° O_»∞ QÆ∞}™êQÆ~∞° =∞Å¡Ü∞« ñ „É’K«∞ñ QÍ=Ù`«<.£
â’¡II Ñï[#Ñ¨^Õ Éèí$OQÆ„âı}©, Ñ≤HÍó Ñ¨@∞#xÌ<À
Ç≤Ï=∞Hõ~ã° `≤ K« Û« „ù `«O, =∞`«kÎ fiáÈ =∞ÅÜ«∂xÅó I
Hõ$â◊`#« ∞^è#Œ ∞~°fib¡ bÖÏHõ\ÏHõâΔ ~◊ å=m,
=∞#ã≤[ =∞Ç¨g~°™ÈºK≥Û~Â Ü °̊ ∞« Ou [QÆl`˚ ó« .
K«. Ñï[#HÀ\˜ `«∞"≥∞‡^ŒÅ∞, áê@Hõ=~°=æ Ú QÀH˜ÖÏo, K«O
^Œ∞~°∞ñ _»∞ã≤`å`«Ñ¢¨ `=Î« Ú, =^è∂Œ `«#∞ =∞^èºŒ =Ú qÅ¡áêOQÆ=ÚÖò
â◊~=° ÚÅ∞, QÆO^èãŒ O≤ ^è∞Œ ~°=Ú K«Åx¡ "åÜ«Ú=Ùñ QÍQÆñ Ö’Hõ=Ú
Åƒiñ Q˘x QÔ Å∞Û =∞#‡^ä∞Œ ñ_»∞ Éè̌~· =° =∞Å¡ÜÚ« H˜K∞« ÛHÀiHõÖò.
ã‘. "å`åºÜ«∞#∞x HõàÏ =Å¡É∞íè ñ wiÎOz Ñ¶∞¨ ’}˜HÍÑ¨Ù„`«∞ñÎ „|g}∞ñQ˘eÛ
‰õÄK«=∂~°∞x ~°ãH¨ Àq^Œ∞ñ „ÉÏi÷Oz #Onâ◊√ q^•ºkè<å^ä∞Œ ñ ^ŒÅñz
=∞#‡^ä~Œ ã° H≤ õ ã¨<å‡#∞ºx Q˘xÜ«∂_ç âß¢ãA Î̈ t˝ =H˜ÜÚ« º ã¨#∞fluOz
"≥·â◊º^Œ`«∞Îx ~°u=~°=¸iÎñ ÉÁ_»ñQÍOz Éè=í Ùº HÍOp<å^ä∞Œ ñ „|ã¨∞uÎ Oz
P."≥. =Úxã¨#`«∞¯=∂~°∞ ^è#Œ ^Œ∞`«#∂Éè=í Ù
#tfi#∞Å [Ü«∞O`«∞ ##∞ãïOz
~åqáê\˜uÑ¨Ê ~å[kè=ÚYº â◊$O
QÍ~°H=õ ÙÅ <≥Å¡ QÍ~°qOz.
Hõ. Jx ~Ú+¨^ì =Õ `å „áê
~°#÷ =Úñ QÆàÏâß¢ããÎ̈ ∞¨ Hõq ~å[„âı}<˜ £
q#∞uÜ«Ú#∞ *Ëã≤ <å <≥
=∞‡#=Ú#ñ „kÑ¨Ù~åO|xeÊ =∞Ç≤Ï`«„áœ_è<ç .£
ã‘. N=`«ûQÀ„`«„Ñ¨ã^≤ ãúŒ O¨ Éè∂í u <å Ñ¨ãOÎ̈ |ã¨∂„`«„Ñ¨âã◊ ÑÎ̈ ∞¨¶ #∞ñ_»
QÆ∞~°∞^ŒÜ∂« xkèÜ∞ÿ≥ # ‰õÄK«#=∞O„uH˜ #OQÆ<å=∞}˜ =Ú`«=Î ∂OaHõ‰Ωõ #∞
^Œ#Ü«ÚO_» ã¨`¯« gO„^Œã∞¨ =∂#ºK«i`«∞O_» t=Hõ$áêã¨∞*Ï˝# âıY~°∞O_»
<å~°∂_è»q^•ºK«ÖÏ#O^ŒÜ≥∂wO„^Œ t+ì̈„Ñ¨Kå~°qt+ì̈Ñ¶¨∞#∞ñ_»
H˘HÀ¯‰õΩ_»∞ H˘HÀ¯Hõ=Ú 3
w. <≥éÜ
] ∂« =∂`«∞ºñ_»#∞ ã¨`¯« gO„^ŒÇÏ≤ `«∞ñ_»ñ
QÆe`«"å„H“Ê_èñç Q˘HÀ¯Hõ q=~°∞O_»ñ
[`«∞~°=∞u`À_» ~°uHõàÏ âß¢ãÎ̈ q∞kÜ«Úñ
^≥#∞ñQÆ∞QÍqO`«∞ ~°ã‰≤ Ωõ Å∞ q#∞uñ*ËÜ∞«
=. Jx `«ÅáÈÜ«ÚK«∞#fl Ü«∞=ã¨~O° |∞#–
ã‘. `«# H©iHÎ Íq∞x ^Œâk◊ âßÉèÏq∞h ã≤‡`«Háõ ÈÅ=ÚÅ‰õΩ "≥∞é∞ñQÆ∞Éˇ@ì
#`«É=íè º=¸iÎ HÍO`å=∞^•Åã¨ #= gHõ}Δ ^Œ∞º`«∞Å‰õΩ qO^˘#~°Ê
`«#"≥É· =íè O|∞ ÉÏO^èŒ=HõqQÍÜ«∞Hõ =∂#™êO`«~=° ÚÅ =∞é∞ñQÆ∞ñ*ËÜÚ«
`«#huQÆi=∞Ü«Ú Ñ¶¨∞#`«~åO‰õΩâ◊=Ú^Œ∞ ~°‡O„u‰õΩO[~°=ÚÅ =∞^Œ=ÚÅ}Ñ¨
w. K«O_»ÖÏO| =∞Ç¨ÅHΔ̃ ‡ ã¨`¯« $áê„Ñ¨
™ê^Œ™êkè`« "≥É· =íè ™êO„^ŒÜ∞« â◊√ñ_»∞
=∞O„u=∂„`«∞ñ_≥ Éè̌~è̌· =° =∞O„uã¨∞`«∞ñ_»∞
=∞O„uxkè ‰õΩO@=ÚHõ¯Å =∞Å¡=∞O„u.
Hõ. XHõ<åñ_»∞ ~°u~°ÇÏ¨ ã¨º
„Ñ¨H@õ HõàÏâß„ãÎ̈ã∞¨ Hõq |O^è∞Œ ~° `«~∞° }©
xHõ~=° ÚÅ∞ Q˘Åfi q^•º
„Ñ¨H\õ `˜ ∞« ñ_≥· ##∞flñaÅ∞=ñ |xÑ≤ÜÚ« #xÜ≥Ú=.
Hõ. #=Ñ¶¨∞O\Ïã¨∞„`å=Úñ_»
==^è•#Hõgâ◊fi~°∞O_» =QÆ∞n=Ù =∞k=
kqi ~°zO~ÚOÑ¨ñ |∂x#
Hõq`å=∞}˜É∂íè +¨}O|∞ QÍ=Öˇ <å‰õΩ=.
Hõ. [Å∞¡Å∞ Ñ¨^ÑŒ Ó¨ ~°}=ÚÅ∞
ÉÁÅ∞¡Å∞ #ã¨=∞~°=÷ ÚÅ∞#∞ |∞#~°∞Hõ=Î ÚÅ∞=
*ˇÅx¡ =o„áêãÖ|∞Å∞
#e¡HÅõ ∞#∞ *Á~°=Ù ã¨∞Ñ¨^=Œä ∞QÆ∞ h Hõ$uH˜=.
=. Jx Q“~°=O|∞# #æ#HÍÉè~í } ° Hõ~∂° Ê~°`åO|∂ÅO ÉÁãÖy#O QÔ H· ˘x
x[x"åãÖ|∞#‰õΩO [x Ü≥ÚHõ¯ â◊√Éèí=ÚÇ¨ï~°ÎO|∞#ñ QÍ=ºO|∞ñ *ˇÑ¨Ê
#∞^ÀºyOz `«`¯« ^ä•ã¨∂„`«O|∞#‰õΩñ ÉÏ„`«OÉˇ#· Hõ$fâ◊fi~°∞ #aè=i‚OK≥^.Œ –
ã‘. =ÚxÑ¨~åâ◊~Q° À„`« =ÚY∞ºAñ_»Q∞Æ QÆ∞O@∞ Ñë ÃÑ~°∞=∞o~åA ÉèÏQÆº=¸iÎ
Ü«∂~å[=~°∞º# HÍ`«‡AO_≥Ü · Ú≥ Ñ¨C QÆ∞~°∞^è~·≥ º° #QÆ~åA H˘=∞‡~åA
H˘=∞‡Ü«∞=∞O„uH˜ñ QÆ∂i‡#O^Œ#∞ñ_»Ü≥∞º =∞#∞=∞Ü«∂=∂`«∞ºñ _» =∂`«º=∞øo
Ü«∂=∞#∞=∞Ü«∞º‰õΩ #=`«iOzi "≥∞O_»∞ H˘O_»∂~°∞ z\˜#ì HÀq^Œ∞O_»∞
w. á⁄ã¨ñQÆ <À|à◊=∞O„u `«`∞« Ê„`«∞ñÎ _»Ü∞≥ º
^≥ÅñQÆÜ∂« =∂`«∞ºñ _»+kì̈ wÌÑH¨ i© Î
Ü«∞\ì̃ `≥ÅñQÆÜ∞« º‰õΩ#∞ |∞>ì̌ #ã¨=∞Ü«∞â◊√ñ_»∞
Éè̌~· "° å=∂`«∞ºñ _»i=∞O„u ÉèOí [#∞O_»∞.
w. Ñ¶∞¨ #∞Å∞ <åK«#™È=∞# HÍà◊ÇÏ¨ ã≤Î
=∞O„uQÀã¨# ã≤OQÆ<å=∂`«º=~°∞Å∞
`«=Ú‡Å∞QÆ, ~°∂Ñ¨Hi© „Î Ñ¨`åÑ¨=ÚÅ#∞
„||Öˇ x@ ‰õΩO@=ÚHõ¯Å Éè̌~· =° ÙO_»∞.
P."≥. J\ì̃ Éè̌~· =° ∞O„u Hõ#∞‰õÄÅ Éè’QÆº™œ
ÉèÏQÆºQÆi=∞"≥ÅÜ«Ú ÑüflÜ«∞Ü≥∞º
#Hõ¯=∂O| `«#Ü«Ú Å#Ñ¶Ú¨ Å #Å∞=Ù~°ñ
QÆxÜ≥∞ QÆ∞}ã¨=Ú„^Œ∞ Å#∞K«∞ñ ÉÁQÆ_.»
Hõ. "åÔ~=fi ~°x# QÆOQÆ#
nè~∞° ñ_»∞ ÃÑ^Œ=Ì ∞Å¡#Ü«Ú#∞ nÑÎ̈Ü∞« â◊„j≈
^è•~°∞ñ_»∞ =∞ÖÏ¡=∂`«∞ºñ_»∞
Éè̌~· =° Ùñ_»∞##OQÆ #vÅ ÉèÏQÀº#fl`«∞Å∞Öˇ.·
=. "å~°Å Hõ„QÆAO_»∞ –
ã‘. =∂^è=Œ =∂^è"Œ À =∂^è=Œ ÙÅ‰õΩ ™ê\˜™œO^Œ~º° q„Hõ=∞ ãÖÑ¨^ÅŒ #∞
QÀáêÅ QÀáêÅ QÀáêÅ∞~°‰Ωõ <≥# Éè’QÆ ™êÇ¨Ïã¨ HõàÏ Éè∂í +¨}=ÚÅ
QÍOˆQÜ«∞ QÍOˆQÜ«∞ QÍOˆQÜ«ÚÅ‰õΩñ „|u =~°‚ „Ñ¨`åÑ¨ áê=#x~°∂_èç

‰õΩOÉè[í ‰õΩOÉè[í ‰õΩOÉèA í Å‰õΩ ™ê\˜~}° `«Ñ™¨ êû=∞~°º÷ ~å[ã¨=ÚÅ
w. x`«~[° #=ÚÅ ãïáÈÅÊ <≥@∞¡=K«∞Û
ÉèÏQÆº™œÉèÏQÆº"≥É· =íè „áêÉè=í =ÚÅñ
QÆ∞\˜ÅiÑ¨Ù=∞O„u Ç¨Ï$^Õƒkù QÆ∞O@=ÚHõ¯
QÆOQÆÜ∂« =∂`«∞º#‰õΩ ^•# Hõ~∞° #‚ ‰õΩ#∞.
=. J`«x ã¨ÇÏ¨ À^Œ~∞° O_»∞ –
ã‘. Ç¨ÏiÑ¨^^Œ •è º# `«`Ê« ~°∞ñ_»∞ K«O_»Å=∞Ç¨ ÅH©;„Ñ¨™ê^≥H· õ Å|÷=~°∞ñ_»∞
~°ÇÏ≤ QÆ[Ñü =∞Ç¨~åÜ«∞ ezÛ# ã¨=∞Oz`«=∞Ç¨áê„`«„Ñ¨ ã≤^Ü úŒ ∞« â◊√ñ_»∞
<å[=∂MÏ#~å Ü«∞x KÕ`« <˘_»Ü«Úñ_≥· q#∞H˘O_» ^Œ∞~°æ "Õ∞e# Ñ¶∞¨ #∞O_»∞
Hõ$u =# xˆHÑΔ ¨ Ñ¨$^ä∞Œ `«ÖÏHÍÅÜ«∞ `«#Ü«∂k ã¨ÑãÎ̈ O¨ `å#Ñ¨~∞° ñ_»∞
w. =ÚxÑ¨~åâ◊~Q° À„`« ãÖ[x`«∞ñ _®~°º
¿ã=ºu~°∞"ÕOQÆàÏKå~°º t+¨μºñ_»∞ #QÆ∞
=∞O„u ÃÑ~°∞=∂à◊H¡ ˘=∞‡Ü«∞ =∞#∞=∞Ü≥∂|
=∞O„u `≥ÅñQÆÜ∞« º Éè̌~· =° =∞Å¡=∞O„u.
w. ã¨#∞fl`å"åã¨ [QÆÔŒ | K«O_»ÖÏO|
`«#‰õΩ xÅ"ÕÅ∞ÊQÍ Éè∂í q∞ñ ^Œ#i<åñ_»∞
QÆ[ÑüÜ«Ú #â◊fiÑüÜ«Ú#∞ QÍ~°qOÑ¨
=∞Ç≤Ïx qÅã≤Ö¡ˇ Éˇ~· =° =∞Å¡=∞O„u.
+¨+¨ª ºO`«=ÚÅ∞
w. W@∞=O\˜ =∞O„uxkèHx˜
|@∞`«~q° ^•ºqâı+¨ áêO_ç`∞« º#‰õΩ=
Hõ@Hõ HõÅ∞|iQÆ _èbç ¡
Hõ@Hõã=Î̈ hÜ«∞ ã¨∞QÆ∞} QÆ}x`«∞º#‰õΩ=.
Hõ. HÍO`å"≥∂Ç¨Ï# #=~°u
HÍO`«∞#‰õΩ#∞ ÉÏÇ¨ïã¨`Î« fi QÆifi`«iÑ¨Ùq
„HÍO`«∞# Hõi™ê=∞[=∂
=O`«∞#‰õΩ#∞ ã¨∞HõqQÆÇÏ¨ # "åãÖ`«∞#‰õΩ<£.
Hõ. nè~∞° #‰õΩ ~°u~°ÇÏ¨ ã¨ºq
Ç¨~°∞#‰õΩ |OK«^âŒ #◊ =∞OK«k"Ì åº
HÍ~°∞#‰õΩ#∞ ã¨∞QÆ∞}QÆ}Ï
^è•~°∞#‰õΩ#∞ =∞O„u=∞‰õΩ@ `«@Ñ¶∞¨ \˜`∞« #‰õΩ<£.
Hõ. u~°∞=∞Å u~°∞"≥OQÆà◊ QÆ∞~°∞
Ñ¨~=° ∞Hõ$áêÅ|úqÉè=í ÉèÏQÍº`«∞‡#‰õΩ<£
Ç¨ÏiK«~}° Hõ=∞Å =∞^è∞Œ Hõ~°
Ñ¨~=° ∞uH˜x [@∞ÅQÆO^èŒ "å~°}Hõ$uH˜<.£
Hõ. NK«O_»ÖÏO|=~°Hõ~°∞
}ÏK«i`«∞#Hõ`∞« Å=∂# <å<åqÉè=í
„áêK«∞~°º âı=Ú+‘=∞Ç≤Ï
=∂Kå~°∞# Hõu=∞<ÀÇ¨Ï~åHÍ~°∞#‰õΩ<£.
Hõ. ÅHÍ¯OÉÏ#O^Œ#∞#‰õΩ
Éè‰í Ωõ ¯O_» =~°H~õ ∞° }Ïk Éè=í º=∞hëê
„Ñ¨H¯õ O~îH° Çõ Ï¨ ~°∞#‰õΩ |Å
kHõ¯~°fO„^Œ∞#‰õΩ =∞Å¡ nè=∞O`«∞#‰õΩ<£.
Hõ. ã¨Å¡e`«"åyfiÖÏ™È
`«∞ÊùÅ~¡ f° „Ñ¨É=íè #=º Éè∂í +¨}ÉÏÇ¨
Ç¨Ïb¡ã¨ ‰õΩO@=ÚHõ¯Å
=∞ÖÏ¡=∂`«∞º#‰õΩ QÆ∞~°∞ã¨=∂# ã¨∞=∞uH˜<.£
=. JÉèí∞º^ŒÜ«∞Ñ¨~°OÑ¨~åaè=$kúQÍ <åÜ≥Ú#~°ÊO|∂x# H˘HÀ¯HõO |#∞
QÆàÏâß¢ãOÎ̈ |∞#‰õΩñ QÆ^•ä „Hõ=∞O Éˇ\ ^ì̃ xŒ #–
â’¡II H˘HÀ¯Hõ<å=∂fl Hõq<å Hõ$`À-Ü«∞O
N"≥·#º^Œ`«Îã¨º‰õΩ`«∂Ç¨ÏÖË#
qÖ’Hõº`åO HÍ=∞HõÖÏã¨∞nè~åó I
„Ñ¨nÑ¨HÖõ ’Ê =K«™êO qQÆ∞OÉèóí
Hõ. N"≥·#º^Œ`«ÎH“`«∞Hõ
ÉèÏq`«H˘HÀ¯Hõ ã¨„`«Ê|O^è#Œ QÆ∞OÉèÏ
„áêg}ÏºkèÑ¨HõÅÊHõ
àÏ"åHõº=Ú Öˇé∞ñQÆ∞ñ_ô `«ÅOÑ¨Ù# ~°ã‰≤ Ωõ Öò
`å`«Ê~°ºO : "≥#· ^Œ`∞« _Î Kç Õ ~°zOÑ¨|_ç# D 'H˘HÀ¯Hõ— =∞<Õ ~°u ~°ÇÏ¨ ã¨ºâß„ãÎ̈OÖ’
K≥Ñ¨Ê|_ç# HõàÏ qâıëêÅ#∞ ~°ã≤‰õΩÖˇ·# áê~î°‰õΩÅ∞ q[˝`«`À `≥Å∞ã¨∞‰õΩx
J#∞ÉèÑí Ó¨ ~°fiHõOQÍ P#OkO^Œ∞~°∞QÍHõ!.
q=~°} : ''H˘HÀ¯‰õΩ_»∞—— QÍ K«i„`« „Ñ¨ã^≤ ∞Œ _ú #·≥ D „QÆO^ä~Œ K° ~« Ú`« Jã¨Å∞ ¿Ñ~°∞
ã≤^ÑúŒ f¨ Ü«∞ ÑÖ_ç`∞« _çQÍ K«i„`«Hõ P^è•~åÅ |\ì̃ `≥Å∞™ÈÎOk. J~Ú`Õ WHõ¯_»
'"≥#· ^Œ`∞« _Î Kç Õ K≥ÑÊ¨ |_»∞`«∞#fl— J<åfl_»∞ ~°K~« Ú`«. nxx |\ì̃ "≥#· ^Œ`∞« _Î <» kÕ
ã≤^ÑúŒ u¨ H˜ =∞~À¿Ñ~À, ÖË^• "≥#· ^Œ`∞« _Î <» ~Õ å*’, ã¨xflÇ≤Ï`«q∞„`«∞x ¿Ñ~À JÜÕ∞º
J=HÍâ◊O "≥∞O_»∞QÍ =ÙO^Œ#_»O HÍ^Œ_®xH˜ gÅ∞ÖËx JOâ◊O. „Ñ¨ã^≤ HúŒ =õ ÙÅ∞
`«=∞#∞ áÈ+≤OKÕ ~åA ¿Ñ~°∞<å, `«# H˜+μ¨ Åì Öˇ#· q∞„`«∞Å ¿Ñ~°∞<å „QÆO^ä•Å∞
~°zOz# ãÖÑ¶∞¨ @#Å∞ =∞# ÉèÏ~°fÜ«∞ K«i„`«Ö’ J<ÕHOõ =Ù<åfl~Ú. Uk
U"≥∞<ÿ å "å`åûÜ«∞# HÍ=∞ã¨∂„`åÅ `«~åfi`« D 'H˘HÀ¯Hõ— =∞<Õ „QÆO^äOŒ =∞iO`«
ã¨=∞„QÆOQÍ#∂ ãÖÑ¨Ó~°‚OQÍ#∂ `«$fÜ«∞ Ñ¨Ù~°∞ëê~°ú`«`åÎ fixfl q=iOz
[QÆ„`«Êã≤^Œú=∞~ÚºOk.
''H˘HÀ¯‰õΩ_»∞—— 15 = â◊`åaÌH˜ K≥Ok# ã≤OÇ¨Ïà◊ („Ñ¨ã∞¨ `Î O« NÅOHõ)
„áêO`åxH˜ K≥Ok# HõqQÍ Ñ¨Å∞=Ù~°∞ qâ◊fiã≤ã∞¨ <Î åfl~°∞.
â’¡II Éè∂í Ü≥∂Éè∂í Ü≥∂ =Úx=~°QgÆ ~°~^÷° ∞Œ QÍúx ^Œ∞QÍú fi
x~°‡~°º÷ ~°O÷ „Ñ¨}Ç˜ Ï≤ `«kÜ
è ∂« ™ÈÜ«∞=∂^•Ü«∞ ™ê~°ó
™êfi^Œ∞ó Ñ¨^Àä º Åe`«~=° ∞}©Ü∞« ø=<å Éè’QÆÉ’è QÀº
=ÚM’º ^Õ"~·≥ Ñ° ≤ |Ç¨ï=∞`« ¿ãû=º`åO ÑÖ_çÒÕ „^•ó.
K«. Ü«∞u=~°"åHõº^è#Õ ∞=ÙÅ ã¨ÑÊ¨ \˜HÑõ Ê¨ \˜ Hõ~^÷° ∞Œ QÆ=ú ÚÖò
auH˜ =∞kèOz Ñ¨^ºŒ ~°∞zcè~∞° =∞<ÀÇ¨Ï~° Éè’QÆÉÏè QÆº=ÚÖò
â◊`=« ÚY∞ñ_®kQÍ ã¨∞~°Å∞ ã¨#∞fluñ*ËÜ∞« ñQÆ <˘Ñ¨C ™ê~°=Ú
#fl`«=ÚQÆñ *Ëã<≤ åñ_» Hõq<å^ä∞Œ Å∞ KÕH˘#∞ñ_®`«‡g^è∞Œ Å=.
q=~°} : QÆOyQÀ=Ù áêÅ∞ QÆ∞=∞‡QÍ Ñ≤uH˜ ^•x #∞O_ç J=∞$`« ã¨=∂#"≥∞#ÿ
"≥#ˇ fl fã¨∞HõΩx P~°yOz#@∞¡ ^Õ"OÕ „^Œ∞_»∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ^Õ=`«Å∞ ¢ãÎ‘ JOkOKÕ
J`«ºO`« P#O^Œ^•Ü«∞Hõ=Ú, ã¨∞YHõ~°"≥∞ÿ# ~°u„H©_® qâıëêÅ#∞ #~°*ÏuH˜
JOk=fiQÍ P ~°uâß¢ãÎ¨ ~°ÇÏ¨ ™êºÅxfl\˜h "≥#· ^Œ`∞« _Î ∞» ã¨~fi° [<å"≥∂^Œ Ü≥∂QÆºOQÍ,
ã¨~°fi[# „Ñ¨Ü≥∂[#Hõ~°OQÍ D H˘HÀ¯Hõ=∞<Õ „QÆO^äŒOÖ’ q=iOKå_»∞. D
„QÆO^ä•xfl ã¨`¯« =ÙÅO^Œ~∂° JOwHõiOz P^ŒiOKåe.
D âß¢ã= Î̈ Ú#‰õΩ Ñ¶Å¨ =Ú
â’¡II J™ê^è•ºÜ«∂ó ã¨∞YO ã≤kóú , ã≤^•úÜ∂« âßÛ#∞~°O[#"£∞
~°HÍÎÜ∂« â◊Û ~°uã¨û=∞ºH± HÍ=∞âß¢ãÎ̈ „Ñ¨Ü∂≥ [#"£∞.
P."≥. `«#Hõ™ê^èºŒ "≥∞#ÿ `«~∞° }˜™êkèOK«∞@
^˘~°HÔ <Õx `«#∞fl =∞é∞Ñ¨ÙñQ˘#∞@
"Õ∞Å∞QÆÅ∞QÆ∞ ã¨`∞« Å "≥∞ÅÑÖQÆ <Õ~∞° Û@
HÍ=∞âß¢ã=Î̈ Ú#‰õΩ QÆÅ∞QÆ∞Ñ¶Å¨ =Ú.
q=~°} : Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `å#∞ ~Ú+¨ìÑ¨_ç# Ñ¨_»u `«##∞ ~Ú+¨ìÑ¨_»HõáÈÜÕ∞
Ñïã≤`÷ ∞« Å∞<åfl J<ÕHõ LáêÜ«∂Å`À P ¢ãxÎ‘ `«# g∞^Œ =∞#ã¨∞ Ñ¨_ÖÕ Ï KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ
™ê=∞~°º÷ O HõÅ∞QÆ*Ü
Ë ∞« _»O D „QÆO^äOŒ Ü≥ÚHõ¯ Ñ¶Å¨ O („Ñ¨Ü∂≥ [#O) QÍ H˘HÀ¯‰õΩ_»∞
K≥Ñ¨C‰õΩ<åfl_»∞.
JO>Ë D H˘HÀ¯Hõ=∞<Õ „QÆO^äOŒ Ö’ ¢ãxÎ‘ PHõi¬OKÕ Z<Àfl âß¢ãÜ Î‘ ∞«
Ñ¨^`úŒ ∞« Å#∞ H˘HÀ¯‰õΩ_»∞ „ÑüáêkOKå_»∞. P q^è•<åÅ#∞ „â◊^QúŒ Í xÜ«∞=∞x+¨Åì `À
J=ÅOaOz# Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ ÖÁOQÆx ¢ãÎ‘ =ÙO_»^xŒ H˘O`« Juâ◊Ü∂≥ H˜!Î J~Ú`Õ
P kâ◊QÍ „Ñ¨Ü∞« uflOKÕ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ Lz`å#∞z`åÅ#∞, `«# Ñïq∞u Ñï^è∞Œ Å∞,
WOy`åxfl LÑ¨Ü∂≥ yOz „Ñ¨Ü∞« uflOK«=Åã≤OkQÍ q[˝Ñ.Î≤
â’¡II ãÖ™êˆ~ Ñ¨@
¨ ÖÏ#Î`ÀÜ«∞`«~Ö° Ë ™ê~°O Ü«∞^ÕHOõ Ñ¨~O°
Ü«∞™êºÜ«∞O K« ã¨=∞„QÆ U= q+¨Ü∞« „QÍ=∞„Ñ¨ÑO¨ KÀ =∞`«ó I
`«`ÒûYºO Ñ¨~`° `« Î« fi "Õ^#Œ =∞Ç¨#O^ÀÑ¨=∞O =∞#Ìnóè
HÀ "å q#Ìu ã¨∂HõΔ ‡=∞#‡^äHŒ àõ Ï"≥z· „`«º=¸_èÀ [#ó II
K«. Éè=í =ÚÑ¶∞¨ \ÏO`« `ÀÜ«∞K«Å ÉèÏ==Ú nxH˜ ™ê~°"Ú≥ Hõ¯>Ë

qq^èãŒ ∞¨ Y„Ñ¨ÑO¨ K«=∞u q„Éè=í ∞ =∞O^Œ∞Å™œYº=∂`«‡Ö’ñ
^Œqe# K«~‡° xi‡`«=Ú ^•x<≥é∞OQÆñ_»∞ =∞O^Œ|∞kú Ç¨Ï$
^Œƒ=ù ~°uz„`«É’è QÆ=ÚÅ∞ ÉèÏQÆºqÇ‘Ï#∞Å HÔ @∞¡K˘Ñ¨Ê_»∞=.
q=~°} : =∞x+≤ [#‡ ÅaèOzOk. ã¨∞YO á⁄O^Œ_O» HÀã¨"∞Õ ! JO^Œ∞Ö’#∂
~°uã¨∞YO Ñ¨~°=∞~°=∞}©Ü«∞O, Ñ¨~°"≥∂^•`«Î"≥∞ÿ# P#O^Œ¿ÇÏÅ! ¢ã‘Î =∞#ã¨∞
QÔ Å∞K«∞HÀ=_»O JO`« ã¨∞ÅÉèOí HÍ^Œ∞. QÆ∞}Ç‘Ï#∞ÅH©, =∞O^Œ|∞kú QÆÅ"åà◊H¡ ,©
x~åƒùQ∞Æ ºÅH© Jk ™ê^èºŒ O HÍ^Œ∞. ã≤kOú K«^∞Œ .
â’¡II *Ïuã¨fiÉèÏ=QÆ∞}^Õâ◊[ ^èŒ~°‡ KÕëêì
ÉèÏ"ÕOy`Õ+μ¨ qHõÖ’ ~°u`«O„`«=¸_èó» II
ÅÉÏúfiÑ≤ Ç≤Ï ã¨Åö uÜ«∞ø=#=∞OQÆ<å<åO
HÕ <åiˆHà◊ Ñ¶@ ¨ =∂ã¨ºHõÑó≤ Hõ~Àu II
L. WO`«∞Å *Ïu KÕ+`ì≤ « QÆ∞}ËOy`« ^Õâ<◊ å#∞^è~Œ ‡° q
„âßO`«∞ Öˇé∞OQÆÖxË Ü«∞u *Ï`«∞#º HõOQÆ#Ü«∞Éˇƒ<Õx q
„ÉèÏOu=Ç≤ÏOK«∞ñ QÍx ~°u áêHõ "≥∞é∞OQÆñ_»∞ ~å[x+¨¯\Ï
Éèºí O`«~<° åiˆHà◊ÑÅ¨¶ =∞aƒ# "å#~°∞ñ _Õq∞ KÕÃã_ç=.
q=~°} : P_»^•x *Ïu, KÕ+Åì¨ ∞, ã¨fiÉèÏ=O, =∞#ã¨∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩx `«^#Œ ∞QÆ∞}OQÍ
=∞ã¨ÅÖËx =¸~°∞_ö Hç ˜ QÆ#∞Hõ â◊$OQÍ~°^=Õ `« ÖÏO\˜ ™œO^Œ~º° ~åt ÉèÏ~°º J~Ú`Õ
HÀu KÕuH˜ H˘|ƒiHÍÜ«∞ ^˘iH˜#>Ë!ì "å_çx q„ÉèÏOuH˜ QÆ∞iKÕã∞¨ OÎ k.
WHõ¯_» H˘O`« q=~°} J=ã¨~O° ! Ñ¨~=° ∞ ™œO^Œ~º° =u J~Ú# ¢ãÎ‘
K«^∞Œ =Ó, ãÖ™ê¯~°O ÖËx hK«∞_çH˜ ÉèÏ~°º J~Ú`Õ P_»^•x rq`«O #~°H"õ ∞Õ !
`«#Hõ<åfl QÆ∞}=O`«∞~åÅ∞, ™œO^Œ~º° O QÆÅ ¢ãxÎ‘ ãÖ™ê¯~°O ÖËx =∞QÆ"å_»∞
JOwHõiOK«ÖË_»∞. J#∞=∂#O, J==∂xOK«_»O, WO\˜#∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ
"≥àx¡◊ =fiHõ áÈ=_»O... ~ÚÖÏO\˜ 'QÆ$Ç¨ÏÇ≤ÏOã¨— áêÅ=Ù`«∞Ok ¢ã.Î‘ Éè~í Î° Ñ¨@¡
ZÑ¨C_≥`· Õ ÉèÏ~°º‰õΩ q~°HÎ̃ Ñ¨Ù_»∞`«∞O^À... Jk ¢ãÎ‘ *Ï~°}˜ HÍ=_®xH˜ c[O
J=Ù`«∞Ok. ¢ãÎ‘ ™êOQÆ`ºŒ« O ÖËx Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ =∞u„Éèqí ∞Oz H˘<åflà◊§‰õΩ Ñ≤zÛ"å_≥·
áÈ`å_»∞. WO^Œ∞‰õΩ Z<Àfl ãÖÑ¶∞¨ @#Å∞ D P^è∞Œ xHõ HÍÅOÖ’ ‰õÄ_® =∞#
Hõà§‹ ^Œ∞>Ë [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. K«∂ã¨∞<Î åflO Hõ^• !
â’¡II Ü«∞^•fi`åûºÜ«∞# ã¨∂„`« ãÖ„QÆÇÏ¨ |Ç≤Ï~°∂ƒùÒ« H˜=∞áêºQÆ"∞Õ
^Œ$+ì̈O "åK«ºq∞^ŒO =∞Ü«∂=Úxy~åO „â◊^•ú Ç≤Ï ™ê^è•~°}© I
ÉèÏ==ºOl`«=∞#ºÉèOí yHõk`ä O« `«„`åÑ≤ KÕ^ãŒ Î≤ `«`ü
=∞<åÌ<å=ÚÜ«Ú[º`Õ `«^ÑŒ ≤ Ç≤Ï ã¨Êëêìa^è Ü Õè ∂« Hõ$uó II
w. W`«~~° u° âß¢ã=Î̈ ÚÅ#∞ = i¡Oz Ñ¨Ó~°fi
=Ú#∞Å "åHõºO|∞Å#∞ "å`«º Ü«∞#∞xã¨∂„`«
Ñ¨H¯˜ <≥éñ˜ y nx ~°zOÑ¨ñ |~°y<åñ_»
~°uqÖÏã¨ "≥∞é∞OQÆx Ñ¨`∞« Å H˘é‰õΩ.
q=~°} :
#=~°™êÖ’¡ J„QÆ`åO|∂ÖÏxfl JO^Œ∞‰õΩ#fl HÍ=∞âß¢ã¨Î ~°Ç¨Ï™êºxfl
L#fl`å^Œ~å≈Å#∞ `≥Å∞ã¨∞HÀÖËx ™ê=∂#º =∂#=ÙÅ‰õΩ ~°uâß¢ãÎ¨ q*Ï˝<åxfl
ãÖÑ¨Ó~°‚OQÍ JOkOKåÅ<Õ =∞Oz Pâ◊Ü«∞O`À "å`åûÜ«∞#∞_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#
„áêp# |∞∞+¨μÅ∞, J#OQÆ~O° QÆO ~Ú`«~° HÍ=∞âß¢ãÎ̈ „QÆO^ä•ÅÖ’ K≥ÑÊ¨ |_ç#
J<ÕHõ qâıëêÅ#∞ q=iã¨∂Î D „QÆO^ä•xfl <Õ#∞ ~°~ÚOKå#∞.
â’¡II Ñ¨k‡hO, `«^#Œ ∞ z„u}©O, `«`ó« â◊Od}©O, `«^#Œ ∞ Ç¨Ïã≤hÎ O,q^Œ∞óI
L`«=Î ∂ „Ñ¨^=Œä ∞ÉèÏ+≤`å, `«`À Ç‘ÏÜ«∞`Õ Ü«Ú=u~°∞`«~Î À`«~Î "° ∞£ II
Hõ. =Ú#∞ *ˇÑÊ≤ #kÜ≥∞ Ü«Ú`«=Î ∞
"≥#∞Hõ\ ^˜ Õ Ç‘Ï#QÍñQÆ q=iO`«∞~°∞ Ñ¨
k‡x, z„u}˜, â◊Odx, Ç¨Ï
ã≤#Î ∞Å#∞ <À~ÀÎ~∞° HÎ Oõ >ˇ ¢ãÎ‘ *Ï`«∞Å‰õΩ=.
q=~°} :
D H˘HÀ¯Hõ=∞<Õ ~°u~°ÇÏ¨ ã¨º„QÆO^äOŒ Ö’ ¢ãÅÎ‘ ∞ <åÅ∞QÆ∞ *Ï`«∞Å‰õΩ K≥Ok#
"å~°∞QÍ K≥ÑÊ¨ _»O [iyOk. Jq Ñ¨k‡x, z„u}˜, â◊Odx, Ç¨Ïã≤hÎ *Ï`«∞Å
¢ãÅÎ‘ ∞, QÆ∞}QÆ}ÏÅÖ’, #_»=_çHÖõ ’, ãÖ™ê¯~°OÖ’ Ñ¨k‡h *Ïu ¢ãÅÎ‘ HõO>Ë z„u}˜,
z„u}© HõO>Ë â◊Od}©, â◊Odh HõO>Ë Ç¨Ïã≤hÎ *Ïu ¢ãÅÎ‘ ∞ `«‰Ωõ ¯= ™ê÷~Ú „Ñ¨=~°#Î
Hõey=ÙO\Ï~°x „QÆÇÏ≤ OKåe.
Ñ¨„^äŒ=∞ ÑïKÕÛù^Œó
"≥Ú^Œ\˜ J^è•ºÜ«∞=Ú
Ñ¨k‡h *Ïu ã
¢ Î‘ ÅHõ}
Δ ÏÅ∞
â’¡ II Hõ=∞Å =Ú‰õΩà◊=∞$nfi Ñ¶Ù¨ Å¡ ~år=QÆO^èóŒ
ã¨∞~°`« Ñ¨Ü∞« ã≤ Ü«∞™êºó ™œ~°ÉOíè k=º=∞OˆQI
K«H˜`« =∞$QÆ^Œ$âßÉèË „áêO`«~°̂HÎ K« <Õ„`Õ
ã¨#Î Ü«ÚQÆà=◊ ∞#~° … ºO NÑ¶Å¨ „jq_»OaII
â’¡ II uÅHõã∞¨ =∞ã¨=∂<åO a„Éèfí <åã≤HÍO K«
kfi[QÆ∞~°∞ã¨∞~°ÑÓ¨ *ÏO „â◊^^úŒ •è <å ã¨^=·≥ I
‰õΩ=ÅÜ«∞^Œà◊ HÍOuó HÍÑ≤ KåO¿ÑÜ«∞ Q“s
qHõK« Hõ=∞Å HÀâßHÍ~° HÍ=∂`«„Ñ¨`åII
â’¡ II „=[u =∞$^Œ∞ ãëÅO ~å[Ç¨ÏOã‘= `«hfi
„u=o=o`«=∞^ä•º Ç¨ÏOã¨ "å}© ã¨∞"Õëê I
=∞$^Œ∞â◊√z ÅÑ¶Ú¨ Éè∞í OˆHÎ =∂xh QÍ_èÅ» *Ï˚
^è=Œ à◊ ‰õΩã¨∞=∞ "å™È =Å¡ÉÏè Ñ¨k‡h™êº`üII
ã‘II `å=∞~°"Ú≥ QÆæ K«O^Œ=Ú# "≥∞`«xÎ "Õ∞#∞ [Å[QÆO^è=Œ Ú ~°u[Å=Úñ ^Œ#~°∞
=∂Å∂~°ÑÅ¨¶ =ÚÅ =∞éÑ≤OK«∞ áêeO_»∞¡ H˘e‰õΩÅ HÕÃÑ#· HõeH˜K∂« Ñ¨Ù
uÅÑ¨Ù+¨Ê=ÚÅ=<≥flñ kÅHÕK«∞ <åã≤Hõ QÆ∞~°∞q„Ñ¨ÑÓ¨ [<å Ñ¨~° ã¨∞xÜ«∞=∞
K«OÑ¨Hõ ‰õΩ=ÅÜ«∞ KèåÜ«∞Ü«ÚñQÆÅ "Õ∞#∞ #|˚Ñ„¨ `«=ÚñÉ’Å∞ #`«#∞QÆ$Ç¨Ï=Ú
w. Ç¨ÏOã¨Q=Æ ∞#O|∞ Hõ_∞» ã¨#fl "≥∞#ÿ #_»∞=Ú
=∞OAÉèÏ+≤},˜ â◊√z, ÅÑ¶Ú¨ =∞^è∞Œ ~°É’è l
"≥Åp¡ ~Ô Å Ü«∞O^Œ∞# "Õ_¯» Öˇãû¨
=∂#=u Ñ¨k‡hÉèÏ=∞ =∞^è∞Œ ~°ã=‘ ∞.
q=~°} :
(1) `å=∞~° Ñ¨Ù=Ùfi ÖÏO\˜ "≥∞`«xÎ â◊s~°O HõÅk Ñ¨k‡h *Ïu ¢ã,Î‘
=∂ˆ~_»∞ Ñ¨à§◊ ÖÏO\˜ ãÎ̈<åÅ∞, ™⁄QÆã∞¨ zO^Õ K«∂Ñ¨ÙÅ∞, #∞=Ùfi Ñ¨Ù=Ùfi ÖÏO\˜
K«Hõ¯x=Ú‰õΩ¯, ã¨#flx #_»∞=Ú, ãÖÑÖyÖÏO\˜ ÖË^• HõÅ∞= Ñ¨Ó=ÙÖÏO\˜
â◊s~°ÑÙ¨ ~°OQÆ∞ HõÅk Ñ¨k‡h*Ïu ¢ã.Î‘ D"≥∞ =∞~å‡OQÆO `å=∞~°~ˆ ‰õΩÖÏ =ÙO@∞Ok.
WHõ ~°u [ÅO J~Ú`Õ `å=∞~° Ñ¨ÓÅ "åã¨# JO`« Hõ=∞‡QÍ =ÙO@∞Ok.
Ñ¨n‡h *Ïu ¢ã‘ÎH˜ `≥Å∞Ñ¨<åfl `≥Å¡ p~°Å<åfl ZO`À ~Ú+¨ìO. Ç¨ÏOã¨QÆ=∞#
JO>Ë Ç¨ÏOã¨ÖÏQÆ XÜ«∂º~°OQÍ #_»∞™êÎ~∞° . ^≥=· Ñ¨Ó[Å∞ KÕÜ∞« _»O, QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞
„ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å#∞ P^ŒiOz Ñ¨ÓlOK«_O» , =∞Oz =∂@Å =∂\Ï¡_@ » O, â◊√z
â◊√„Éè`í Å« g∞^Œ „â◊^úŒ – ~Ú=hfl Ñ¨k‡h *Ïu ¢ãÎ‘ ÅHõ} Δ ÏÅ∞.
(2) `å=∞~°ÑÙ¨ =Ùfi ã¨∞"åã¨# ÖÏO\˜ ã¨∞"åã¨# Ñ¨^‡Œ h *Ïu ¢ãÎ‘
â◊s~°O #∞O_ç =ã¨∞ÎOk. D"≥∞ =ÚYO Ñ¨Ó~°‚K«O„^Œ∞_çÖÏ QÆ∞O„_»OQÍ
HÍOu=O`«OQÍ =ÙO@∞Ok. #Å¡HÅõ ∞=ÖÏ¡O\˜ ^ÕÇÏ¨ HÍOu, HõO\˜H˜ ~ÚOÑ¨ÙQÍ
x~°‡ÅOQÍ `ÀKÕ â◊s~å=Ü«∞"åÅ∞, ÖË_çÖÏO\˜ Hõà◊√§, `≥Å¡x HõO\˜„QÆ∞_»∞¡,
ÖË`Q« ∞Æ ÖÏcÖÏ¡O\˜ =∞$^Œ∞"≥#· ÃÑ^Œ=ÙÅ∞. ÖËÖ`Ë « J‰õΩ zQÆ∞à◊√§ÖÏO\˜ J~°K`Õ ∞« Å∞,
~Ú=hfl K«∂_»QÍ<Õ P"≥∞ Ñ¨k‡h ¢ãQÎ‘ Í QÆ∞iÎOKåe. JO`Õ HÍ^Œ∞ Ñ¨k‡h *Ïu
¢ãÎ‘ #_»Hõ U#∞QÆ∞ #_»HÖõ ÏQÆ QÆOcè~O° QÍ =ÙO@∞Ok. zÅHõÖÏQÍ K«H¯õ \˜ Ñ¨Å∞‰õΩÅ∞
Ñ¨Å∞‰õΩ`«∞Ok. ÅÜ«∞*Ï˝#O Hõey ãÖw`«O =zÛ#^≥· =ÙO@∞Ok. uÜ«∞º\˜
Ñ¨^•~åúÅO>Ë Z‰õΩ¯= ~Ú+¨ìO =ÙO@∞Ok. <åÅ∞QÆ= *Ï=Ú# JO>Ë
`≥Å¡"å~°∞*Ï=ÚÖ’ ~°u„H©_» Ñ¨@¡ gà◊¡H˜ Pã¨HÎ̃ Z‰õΩ¯QÍ =ÙO@∞Ok. L`«Î=∞
*Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ}˜‚ (áêOKåÅ *Ïu) `«ÑÊ¨ ~Ú`«~∞° efl ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ ‰õÄ_® ~åx=fi~°∞
D Ñ¨k‡h *Ïu¢ãÅÎ‘ ∞. `≥Åx¡ p~°Å∞ ~Ú+¨Ñì _¨ Õ Ñ¨k‡h*Ïu ~°u[ÅO ‰õÄ_®
`≥Å¡ HõÅ∞= ã¨∞"åã¨<Õ "≥^Œ[Å∞¡`«∂ =ÙO_ç =∞#ã¨∞H˜ L`ÕÎ[O Hõeyã¨∞ÎOk.
™⁄QÆÃã#· K«∂Ñ¨ÙÅ∞, „¿Ñ=∞QÍ ~°u„H©_Ö» ’ áêÖÁæ#_»O. JO`«\ `˜ À ãÖ^ÕÇÏ¨ O`À
"≥#H˜¯ `«QHæÆ õ ~°u„H©_Ö» ’ tY~å„QÍÅ#∞ `åˆHÖÏ ~°q∞OK«_O» , P ~°u áê~°=â◊ºOÖ’
`«#‡Ü«∞`«fiOÖ’ Hõ#∞Å∞ =¸`«Ñ_¨ @ » O, ~å„u <åÖ’æ*Ï=ÚÖ’ áêOKåÅ∞_≥#·
L`«=Î ∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À ãÖÉè’yã¨∂Î ~°u „H©_Ö» ’x „Ñü ^ŒâÖ◊ ’#∂ P#O^Œáê~°=â◊ºO
á⁄O^Œ∞`«∂, ^•xH˜ HÍ~°}"≥∞#ÿ Ñ¨Ù~°∞+¨μ}˜‚ "≥∞K«∞Û‰õΩO@∂ ~°uÖ’ P#O^ŒO
á⁄O^Õ ¢ã–Î‘ Ñ¨k‡h *Ïu ¢ã.Î‘
(4) `≥ÅK¡ å~°Å∞, `≥Åx¡ Ñ¨Ù=ÙfiÅ∞, fÑ≤ – ~Ú=O>Ë K≥ÑÊ¨ ÖËx ~Ú+ì̈O
=ÙO_»@O Ñ¨k‡h*Ïu ¢ãÎ‘ „Ñ¨^=Œä ∞ÅHõ} Δ O. Z„~°x ÃÑ^Œ=ÙÅ∞, |OQÍ~°O =<≥fl
â◊s~°O, `å=∞~° ~ˆ ‰Õ Ωõ ÖÏ¡O\˜ Hõà√◊ §, =∞^è∞Œ ~°"∞≥ #ÿ HõO~îã° fi¨ ~°O, `å=∞~°"Ú≥ QÆÖæ Ï¡O\˜
J~°K`Õ ∞« Å∞, `å=∞~°ÑÙ¨ =ÙfiÖÏO\˜ "≥ÚÇ¨ÏO – ~Ú=hfl =Ù#fl ¢ãÎ‘ Ñ¨k‡h*Ïu ¢ãÎ‘
Jx QÆ∞iÎOKåe.
z„u}© *Ïu ã
¢ Î‘ ÅHõ}
Δ ÏÅ∞
â’¡II ã¨∞QÆu~°#u n~å… <åuY~åfi Hõ$âßOw
ãÎ̈#[Ñ¶∞¨ # qâßÖÏ HÍHõ[OÑ¶∞¨ ’#fl`À+‘ª I
=∞^è∞Œ ã¨∞~°a~è `° åO|∞ó HõO|∞HõOsî K«HÀ~°
ã¨fi~°=K«# qÉèÏQÍ #$`«ºw`åk q*Ï˝ II
â’¡II =∞^Œ# ã¨^#Œ =∞™êº =~°∞ÖÎ ’K«∂Ûù#=∞O`«
~°‡ $^Œ∞ =∞^Œ# [ÖÏ_èº» O Ö’=∞aè~åflu™êO¢^ó·≥
„Ñ¨H$õ u K«ÑÅ¨ ^Œ$+≤~ì åƒÇ¨Ïº ãÖÉè’QÆ ~°HÍÎ
~°ãÜ¨ ∞« u =∞^è∞Œ ~åÅÊO z„u}© z„`« ~°HÍÎ II
ã‘II #_»∞=Úã¨#fl=Ú =∞Oz #_»Hõ HÀÑ¨ÑÙ¨ ñEÑ¨Ù K«#∞^À~Ú Ñ≤~∞° ^Œ∞Å∞ñ *ÏÅÑ¶∞¨ #=Ú
ÖˇQ∞Æ Ñ≤H¯õ Ö’+ì̈ "≥Ú H˜¯OK«∞Hõ Ü«∞kèHOõ |∞ `ÕxÜ«∞HõOÑ¨Ù ~°u„^Œ=O|∞
=¸ñ_»∞~ˆ YÅ∞ HõO~î=° Ú#ñ [HÀ~°ÑÙ¨ ñ|Å∞¯ #$`«ºw`å^Œ∞Å <Õ~∞° Ê ÃÑ^ŒÌ
á⁄_»=Ù =„@∞= [ÅÑ¨Ó~°O|∞ "≥∞`«xÎ Ü«∞ÅÊ~À=∞=ÚÅ ÑÖKå¢ã∞¨ QÎ $Æ Ç¨Ï=Ú
wII ÉÏÅºãÖÉè’QÆ~u° Ü«Úñ *ÏÑ¨ÅÑ¨ÙñEÑ¨Ù
Ñ¨ÙÅ∞ã¨∞x+Öì |∞ =∞^èºŒ O|∞ Éè’[#O|∞
=<≥flpÔ~Åñ QÆ@∞ì ÉèÏ=O|∞ =∞$^Œ∞=Ù
z„u}©ÉÏè =∞ =~°<„Õ `« z„`«ã=‘ ∞.
q=~°} :
z„`«}© *Ïu ¢ã‘Î #_»∞=Ú ã¨#flQÍ =ÙO@∞Ok. #_»Hõ JO^ŒOQÍ
=Ü«∂º~°OQÍ =ÙO@∞Ok. D"≥∞ ã¨÷<åÅ∞ Q˘Ñ¨ÊQÍ =ÙO\Ï~Ú. Ñ≤~°∞^Œ∞Å∞
qâßÅOQÍ Hõ=ÙÅ∞ =i‚Oz# q^èOŒ QÍ ~Úã¨∞Hõ u<≥flÖÏ¡ =ÙO\Ï~Ú. |e+Öì QÍ
JO^ŒOQÍ =ÙO_Õ HÍeÑ≤H¯õ Å∞ Hõey D"≥∞ ~°u[ÅO `Õ<≥ "åã¨# Hõey =ÙO@∞Ok.
z„u}© *Ïu¢ãÎ‘ HõO~îO° g∞^Œ =¸_»∞ ~ˆ YÅ∞ =ÙO\Ï~Ú.QÆ∞O„_»x =ÚYaO|O
HõÅk, á⁄_»QiÆ Ü≥∞ÿ # ¢ã,Î‘ P@áê@Å Ü«∞O^Œ∞ Z‰õΩ¯= Pã¨HÎ̃ HõÅk, K«HÀ~°
Ñ¨HΔ̃ HõÅã¨fi~°OÖÏO\˜ ã¨fi~°O Hõey# ¢ãÎ‘ z„u}© *Ïu ¢ã.Î‘ K«OK«eOKÕ K«∂Ñ¨ÙÅ∞,
H“yeO`«Å∞, =Ú^Œ∞ÅÌ O>Ë Jq∞`åã¨HÎ˜ K«∂Ñ≤OKÕ ¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÆO g∞^Œ H˘kÌáê\˜
"≥O„@∞HõÅ∞ =ÙO\Ï~Ú. D"≥∞‰õΩ ~°u[ÅO Z‰õΩ¯=QÍ „ã¨qã¨∞OÎ k. =∞~å‡OQÆO
=∞$^Œ∞=ÙQÍ "≥∞`«QÎ Í =ÙO@∞Ok. D"≥∞ =∞#ã¨∞ ‰õÄ_® "≥∞`«<Î !Õ
WHõ Jaè~∞° K«∞Å q+¨Ü∂« xH˜ =¿ãÎ ~°OQÆ∞~°OQÆ∞Å p~°ÅO>Ë ~Ú+ì̈O.
Éè’[#O q∞`«OQÍ u#_»O. Ñ¨ÙÅ¡\ ˜ Ñ¨^•~å÷Å∞ Ñ¨ÙÅ∞ã¨∞ÖÏO\˜q Z‰õΩ¯=QÍ
~Ú+ì̈Ñ_¨ @» O, z„u}© *Ïu ¢ãÎ‘ ÅHõ} Δ ÏÅ∞.
ã‘. HõeH˜ K«∂Ñ¨ÙÅñ EK«∞ñ QÆ=∞‡Ñ¨Ó`«Åñ |∂Ü«Úñ Éˇ‰Ωõ ¯=<≥flÅñ Éˇ@ñì „aÜ«∞=Ú=_»∞#∞
QÆ∞\˜ÖÏÅHõO|∞Å∞ HÀÑ¨"∞≥ #fl_»∞ÖË^∞Œ K«=Ùã‘uQÆuñ QÆ∂_»∞ [`«∞~°~`° ∞« Åñ
„k=∞‡@HÀ~°∞Û#∞ ^≥H`õ H≥ "õ ∂≥ Ç≤ÏOK«∞ñ ^Œ=∞Hõ"∞≥ #flHõ #=Ùfiñ ^ŒQ∞Æ Å^≥K@«
=ÅÑ¨Ùñ^≥eÜ«∞hHõ =ÅK«∞ñ ^ÕxÜ«∞HõOÑ¨Ù <å@áê@ÅñQÀ~°∞ #ÅÊÉè’l
w. qO`«~`° ∞« Å‰õΩñÉˇH· ˘#∞ "≥ÅQ¡ Í^Œ∞.
„á¶œ_è~» u° Hˆ o =∞#ã≤zÛ Ñ¨Åq¡ OK«∞
z„`«}Ü ˜ ∞« #OQÆñ ^ŒOQˆ }˜ K≥@∞ìA#∞fl
~°∂Ñ¨=~°∞Öˇ#· q@∞Å‰õΩ ~°∂_è"ç ∞≥ éÜ«∞.
q=~°} :
™⁄QÆÃã#· K«∂Ñ¨Ù Hõey LOQÆ~åÅ∞ uiy# A@∞ì Hõey ZÑ¨ÙÊ_»∂
#=Ùfi`«∂ =ÙO_Õk, HÀÑÖ JO>Ë `≥eÜ«∞xk z„u}˜ *Ïu¢ã.Î‘ ÃãO@∞ "åã¨#Å∞
Ñ¨Óã¨∞‰õΩx ~°OQÆ∞~°OQÆ∞Å pÔ~Å∞ Hõ\ ˜ì =∞`≥ÎH˜¯OKÕÖÏ #=Ùfi`«∞Ok. ~°u„H©_»
q+¨Ü∂« xH˜ =¿ãÎ z„u}© ¢ãÎ‘ "≥#Hõ_∞» QÆ∞ "Õ¿ã „Ñ¨âflı „ÖË^∞Œ . ~°u„H©_Ö» ’ =Ù#fl 64
~°HÍÅ |O^è<Œ åÅ`À ~°uÖ’ áêÖ’æ#_»O, Ñ¨Ù~°∞+¨μ}˜‚ ~°q∞OÑ¨*Ü Ë ∞« _»O JO>Ë
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À n@∞QÍ ~°q∞ã¨∞OÎ k. P z„`«qz„`« ~°uQÆ`∞« Å‰õΩ ZO`À `«$Ñ≤Î
K≥O^Œ∞`«∞Ok.
XHõ¯=∂@Ö’ K≥áêÊÅO>Ë q@∞Å‰õΩ, K«∂¿ã"åà◊§H©, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ `«OQˆ \˜
A#∞fl=ÚHõ¯ÖÏ =ÙO_Õ ¢ãÎ‘ z„u}©*Ïu¢ã.Î‘
K«. Hõ_∞» ñ^≥QñÆ *ÏÑ¨ÙñQÍà◊√§ q@∞ñ QÔ H· ˘x Ü≥∞`«∞aÎ é∞O^Œ∞ ‰õÄ@q∞<£
^Œ_ñ» |_»∞ „HÕ^Œ∞q∂^Œ∞Ñ¨_ñç ^•‰õΩñ ^˘_»efliOHÕK«∞ ™êÔ~‰õΩ=
=Ú_ç=_ç `å<≥ÃÑ· H˘#∞#∞ =ÚK«Û@Å#ƒ_ç u@∞ìñ^˘ÅÎ*Ï
=∞_»∞QÆ∞#ñ QÆ∂z=∂~°∞x ~°ÇÏ¨ ã¨º=Úñ QÀ~°∞#∞ z„`«}#© #æ <£.
q=~°} :
z„u}© *Ïu ¢ã`Î‘ À ãÖÉè’QÆO ‰õÄ_® z„`«OQÍ<Õ =ÙO@∞Ok. ~°u„H©_Ö» ’
áêÖÁæ#flÑ¨ÙÊ_»∞ `«# Ñ≤~^° ∞Œ efl ZuÎ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl Ö’ÑëH˜ *Á#∞Ñ¨Ù ‰õΩO@∞Ok.
HÍà◊√§ á⁄_»∞QÍæ Kåã¨∞OÎ k, `˘_»Å∞ QÆ\ Qì̃ Í aQÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok. ~°uHˆ oÖ’ `«`~Î« Ñ° _¨ ç
XHõ™êi ÃÑ·# |_ç`Õ =∞~À™êi Ñ¨Hõ¯Å‰õΩ Ñ¨_»∞`«∞Ok. ~°uÑ¨~°=â◊`«fiO`À
"≥∞=ÿ ∞~°záÈ`«∂ u@ì_O» "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ_»∞`«∞Ok. ~°uÖ’ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç g∞^Œ `å<Õ
ZH˜¯ ~°q∞ã¨∞OÎ @∞Ok Ñ¨^Õ Ñ¨^.Õ ~å„u `˘e*Ï=ÚÖ’ ~°u„H©_» HÔ ‰õΩ¯= Pã¨HÎ̃
K«∂¿Ñ ¢ãÎ‘ z„u}© *Ïu ¢ã.Î‘
L. J#∞fl=Ü≥∞ÿ #H“#∞ ‰õΩ\˜ÖÏÅHõÑO¨ ‰õΩÅÎ ∞ K≥#∞fl q∂éñQÍ
=<≥flÅñÉˇ@∞ì Ñ¨KÛ« =∞~°∞=O|∞#∞ |∂Ü«∞ñQÆ<~Õ ∞° Û <≥Ü∞≥ º_»=
QÆ#∞flÅ<å~°∞Ûñ QÆ∂@q∞x QÍHõ‰Ωõ <À~°fi^Œ∞ <Õ~∞° Ê¿ã`«Å<£
k#flx =∂@ÖÏ_»∞ñ QÆ_∞» ñ „k=∞‡~°∞ z„u}˜ z`«qÎ ∂„H˜Ü∞« II
q=~°} :
ã¨#flQÍ z#flQÍ =ÙO_Õ #_»∞=Ú, ÉÏ~°∞Å∞ fi QÆ∞O„_»OQÍ K«∞@ìÅ∞
K«∞@∞ì‰Ωõ #fl =ÚOQÆ∞~°∞Å∞, JO^ŒOQÍ JÅOHõiOK«∞‰õΩx K«∂Ñ¨~∞° Å#∞ ~Ú>Ëì
PHõi¬OK«_»O, ã¨∞QÆO^èŒ„^Œ"åºÅ∞, J`«Î~°∞Å∞ Z‰õΩ¯=QÍ "å_»@O, ZÑ¨ÙÊ_»∂
Hõ#∞Ô~Ñ¨ÊÅÅ¡ÖÏ¡~Û° _»O K«=∞`å¯~°OQÍ =∂\Ï¡_@ » O ~Ú=hfl ‰õÄ_® z„u}© *Ïu
„ã‘Î ÅHõ}
Δ ÏÅ∞. z„u}© *Ïu ¢ãÎ‘ ãÖÉè’QÆO J<Õk x[OQÍ<Õ XHõ „H©_.» z„`«qz„`«
ÉèOí y=∞Ö’¡ ~°q∞OK«_O» , P#OkOK«_O» g∞^Œ Z‰õΩ¯= „Ñ‘u. HÍh D ¢ãÎ‘ f„="≥∞#ÿ
~°ux `«@∞ìHÀÖË^∞Œ . q@∞Å#∞ ~Ú>Ëì PHõi¬OK«QÅÆ â◊HÎ˜ z„u}© *Ïu ¢ãÎ‘ „Ñ¨`ºÕ Hõ`.«
â◊Odh *Ïu ã
¢ Î‘ ÅHõ}
Δ ÏÅ∞
â’¡ II `«#∞~°`« #∞~°Ñ≤ ™êºn~°… ^ÕÇÏ¨ O„Ñ¶∞≤ =∞^è•º
Ç¨Ïº~°∞} ‰õΩã¨∞=∞"åã¨ó HÍOHΔ̃}© HÀÑ¨jÖÏ
JxÉè$í `« t~°=∞OˆQ n~°x… =∞flO ã¨ÇÏ¨ Of
ã¨‡~°Q$Æ Ç¨Ï=∞uÖ’=∞ HΔÍ~°QOÆ kè ã¨‡~åO|∞ II
â’¡ II ã¨$[u|Ç¨ï#MÏOHõO ãÖ„Ñ¨Ü∂≥ Qˆ ÅÑ¶∞‘ Ü«∞ó
ã¨‡~°ãe¨ Å Ñ¨$+¨`å¯ HÕz^Œ∞`«ÑÎ Î̈ QÍ„f
#ÅÑ¶∞¨ # |Ç¨ï Éè’¢H©Î „áêÜ«∞â◊ó Ñ≤`ÖÎ« Ï ™êº`ü
Ñ≤â√◊ #=∞e# z`åÎ â◊Odh ~åã¨É’è HÎ̃ ó II
ã‘. =Å=Ú#∞ ÉÁ_»=Ù<≥· |eã≤# ^ÕÇÏ¨ O|∞ #_»∞QÆ∞Å∞x_»∞^Œ Å`«ºO`«‰Ωõ Ñ≤`«
Ñ¨Å∞~°H=Îõ ¢ãÑÎ̈ Ù¨ +¨ÊO|∞Å <åã≤OK«∞ #O\˜# #^è~Œ =° ∞O^ŒO^Œ #^Œ~∞°
=∞^Œ#Qˆ Ç¨Ï=Ú# ~À=∞=ÚÅ∞ ^Œ@Oì |∞Å∞ ~°ur=#O|∞ HÍ~°O|∞=ÅK«∞
ãÖÜ≥∂QÆ=Ú#ñ QÍ=∞ [Å=∞ÅÊaO^Œ∞=Ù e˚Å∞QÆ∞ #YHõ`Δ =« ÚÅ∞ Ñ¶∞¨ \ÕK«∞
q=~°} :
á⁄_»∞QÍæ. |e+ì̈OQÍ =ÙO_Õ ^ÕÇÏ¨ O, á⁄_»"#·≥ HÍà◊√§ Hõey =ÙO_Õ ¢ãÎ‘
â◊Odx *ÏuH˜ K≥Ok#k. D"≥∞‰õΩ HÀÑÖ Z‰õΩ¯=. K≥ÑÙ¨ Ê_»∞ =∂@Å∞ `«fi~°QÍ
qO@∞Ok.Q˘O`«∞ QÍ_ç^Œ Q˘O`«∞ÖÏ ÉÁOQÆ∞~°∞QÍ =ÙO@∞Ok.Z„~° pÔ~Å<åfl,
Z~°„x Ñ¨ÓÅ<åfl K≥ÑÊ¨ ÖË#O`« ~Ú+Öì . ZÑ¨C_»∂ „Ñ≤ÜÚ« }˜‚ ã¨∂\˜áÈ\˜ =∂@Å∞
JO@∂<Õ =ÙO@∞Ok. H“yeOK«QÍ<Õ ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ J^Œ∞~°∞`å~Ú. D"≥∞ =∞~å‡OQÆO
g∞^Œ "≥O„@∞HõÅ∞ ^Œ@Oì QÍ =ÙO\Ï~Ú. ~°u[ÅO Hõ@∞=Ù"åã¨# "Õã∞¨ OÎ k. ~°q∞OKÕ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ H˘kÌQÍ =∞^Œ# [ÅO Ñ¨_∞» `«∞Ok. ~°u„H©_Ö» ’ #YHõ`Δ åÅ∞ KÕã∞¨ OÎ k.
JO>Ë QÀà◊§`À yK«∞Û`«∞O^Œ#fl=∂@ `«#‡Ü«∞`«fiOÖ’.
Kå=∞#KèåÜ«∞ â◊s~°O, H˘kÌáê\˜ Éè’[#O KÕ¿ãk. ÃÑ`· º« QÆ∞}O Hõey
=Ù#fl ¢ãÎ‘ â◊Odh *Ïu ¢ã.Î‘
ã‘. J#∞fl=Ü«∞QÆ∞ #_»∞ =∞O^Œ=∞ø#^è~Œ O° |∞ H˘O_≥O|∞#‰õΩñ *Á‰õΩ¯ñ QÀÑ¨Q∞Æ }=Ú
H˘OK≥ÑÙ¨ ñEÑ¨Ù#∞ QÆ∞_»∞Ñ¨Ù^˘_»#¤ ~å^Œ∞ =∞$^Œ∞ÉèÏ+¨}O|∞Å∞ "Õ∞#∞#∞#∞Ñ¨Ù
#∞#fl`«ã#Î̈ ÉèÏ~° =Ú`«ÊÅ^Œà<◊ „Õ `« HÍiî#º Ñ¨^ÑŒ ^¨ ‡Œ HõO|∞HõOiî
ÖÏe`«„Éè∂í Ü«ÚQÆ hÖÏo HõKÉ« Ïè ~° =∞^Œ#Hˆ oH˜x ã¨=Ú‡k`«z`«Î
w. „Ñ≤Ü∞« ~°ãO¨ |QÆ∞QÍ~°O|∞ñ ÉˇOÑ¨Ù`åq
=ÅÑ¨ÙÑ¨Ù\ì̃# "≥éÜ ]˜ ∞ÿ≥ =~°∞x#=Ú‡
hÅ=~°O‚ Ñ¨ÙñrÔ~Å∞ bÅñQÆ@∞ì
â◊OdhÉèÏ=∞ ~°uã¨Å∞Ê ã¨~q° `À_»
q=~°} :
ã¨#flx #_»∞=Ú, JO^ŒOQÍ =ÙO_Õ ÃÑ^Œ=ÙÅ∞, â◊OYOÖÏO\˜ "≥∞_»,
Z`«∞QÎ Í ÃÑ^ŒQÌ Í =ÙO_Õ ‰õΩKåÅ∞, JO^Œ"∞≥ #ÿ Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å∞, #Å¡x ‰õΩ~°∞Å∞,
„H©QOÆ @ =Ü«∂º~°OQÍ K«∂¿ã K«∂Ñ¨ÙÅ∞... ~Ú=hfl â◊Odh *Ïu ¢ãÎ‘ QÆ∞}ÏÅ∞.

=∞$^Œ∞=ÙQÍ =ÙO_Õ â◊s~°O, ãïÑ¨_#ç O`« Éè’[#O KÕÜ∞« _»O, HõÅ∞=ˆ~‰õΩÖÏ¡O\˜
Hõà√◊ §. Hõi#î OQÍ, QÆ\ Qì̃ Í =ÙO_Õ áê^•Å∞, #Å¡p~Ô Å<åfl, #Å¡x =ã¨∞=Î ÙÅ<åfl
~Ú+ì̈O–=∞iH˘xfl â◊Odh ¢ãÎ‘ ÅHõ} Δ ÏÅ∞.
WHõ ~°u„H©_Ö» ’ Pi`Õi# =∞#ã¨∞, =ÅÑ¨Ù Ñ¨Ù\ì̃# Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç g∞^Œ
QÆ∞_ç#¤ =∞‡HõO, ~°uHˆ oÖ’ „Hõ=∞O `«ÑÊ¨ ‰õΩO_® Ñ¨Å∞=∂~°∞¡ ~°q∞Oz P#OkOK«_O»
– =∞ixfl â◊Od¢ãÎ‘ ÅHõ} Δ ÏÅ∞.
L. H˘OHõH‰õ Äõ _»∞ #OQÆ=Ú#∞ QÀÑ¨º=Ú¿ãÜ«∞^Œ∞ qO`«=∂@‰õΩ
ãÖ˚ HÔ #ñEÑ¨Ùñ Q“ñy@#∞ *ÏÅñQÆ#∞O_»∞#∞ <å^ä∞Œ ¿ã`«‰Ωõ
#‡OH˜Å‰õΩ|∞ƒ q∂ñ^Œ ~°uã¨Å∞Ê#∞ Éè„í ^Œââ◊ ßO‰õΩ`À_»ñ ^•
#∞O‰õΩ=ñEÑ¨Ù â◊OH˜x „Ñ≤Ü∂≥ ‰õΩÅÎ =¸ñ_»=*Ï=Ú#O^Œ∞#.
q=~°} :
~°u„H©_Ö» ’ ¢ãÎ‘ ã¨ÇÏ¨ ["≥∞#ÿ ã≤Q∞Æ Qæ Íx, ãÖHÀK«OQÍh ÖËHõ Ü«∞^èKÕ Û« Qù Í
Ñ¨Ù~°∞+¨μx`À ~°q∞OK«_»O, ãÖÉè’QÆ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ U ^Œâ◊Ö’#∂ â◊s~åxfl
^•K«∞HÀ‰õΩO_® Ñ¨Ù~°∞+¨μxH˜ ã¨ÇÏ¨ HõiOK«_O» , H“yeO`«Ö’ "≥∞=ÿ ∞~°z Z‰õΩ¯=
P#O^ŒO á⁄O^Œ_O» , ~°u„H©_Ö» ’ Éè~í Î° KÕ¿ã z„`«qz„`«"∞≥ #ÿ Ñ¨#∞Å‰õΩ z~å‰õΩÑ¨_H» õ
ãÖ`À+¨Ñ¨_»@O, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ K≥¿ÑÊ qO`«=∂@Å‰õΩ Pâ◊Û~°ºáÈ=_»O–W=hfl
â◊Od}© *Ïu¢ãÎ‘ ÅHõ} Δ ÏÅ∞. ~å„u =¸_»= *Ï=Ú ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Éè„í ^Œââ◊ ßOHõ
ÅHõΔ}ÏÅ∞ QÆÅ Ñ¨Ù~°∞+¨μx g∞^Œ „¿Ñ=∞`À, ã¨~°ã¨ã¨ÖÏ¡áêÅ`À, Ñ¨Ù~°∞+¨μx`À
ãÖÉè’yOKÕk–â◊Odh *Ïu ¢ã.Î‘
K«. #_»∞=ÚHõ$â◊O|∞ H˘O_»Å# <˘Ñ¨C ‰õΩK«O|∞Å∞ hÅ=ÚÅ∞¯~°∞
efl_»∞^ŒÅ∞ Hõ#∞flÖÏ "≥∞é∞ñQÆ∞ xHõ¯Å∞ QÍñ^ŒQ∞Æ #O`« Éè’[#O
|_»~ñ° „aÜ«∞O|∞ñ QÀÑ¨=Ú ~°Ü∞« O|∞#ñ EÑ¨Ù#∞ Q˘O_≥"∞≥ #ÿ <Õ
~°Ê_» q#∞ ~°HÑÎõ Ù¨ +¨Ê Ñ¨@~åQÆ#∞ â◊OdxQÍ <≥é∞OQÆ∞=∂.
q=~°} :
ã¨#fl\˜ #_»∞=Ú`À, Q˘Ñ¨Ê"≥#· K«#∞QÆ∞|ƒÅ`À, #Å¡x á⁄_»"å\˜ [_»`À
q∞Åq∞Å "≥∞i¿ã Hõà√◊ § QÆÅ ¢ãÎ‘ â◊Od}˜ *ÏuH˜ K≥Ok#k. „Ñ≤ÜÚ« _ç`À „¿Ñ=∞QÍ
QÀ=ÚQÍ ãÖÉèÏ+≤ã¨∂Î JO`«Ö’<Õ HÀÑÖ `≥K«∞Û‰õΩO@∞Ok. Kå_ôÅ∞ K«Hõ¯QÍ
qO@∞Ok. QÆ∞ÖÏa, =∞O^•~° =O\˜ Z„~°x Ñ¨Ù=ÙfiÅ∞, Z„~°^∞Œ ã¨∞ÅÎ O>Ë ~Ú+Öì .
Ñïq∞`«"∞≥ #ÿ Éè’[#O ~Ú+ì̈Ñ_¨ Õ ¢ãÎ‘ â◊Od}˜ *Ïu ¢ã.Î‘
Ç¨Ïã≤hÎ *Ïu ã
¢ Î‘ ÅHõ}
Δ ÏÅ∞
â’¡II JÅe`«QÆ~°∞~°∞K≥ÛÂó ã¨∂÷Å=„HÍOQÆ∞mHõO
=Ç¨Ïu K«~} ° Ü«ÚQÆ‡O HõO^è~Œ åO „Ç¨Ïã¨fiÑ‘<åO
HõÑÅ≤ HõK« HõÖÏÑ¨ „‰õÄ~°KëÕ êìuÑ‘<å
kfi~°^=Œ ∞^ŒqQÆOkèó ™êfiOQÆ̂H-#OQÆ̂H K« II
â’¡ II kfiQÆ∞}Hõ@∞ HõëêÜ«∞ „áêÜ«∞Éè∞í wfi`«Å*Ï˚
ÅÅ^Œu qÑ¨ÙÖ’+≤ª ^Œ∞óY™ê^è•º „Ñ¨Ü∂≥ Qˆ
|Ç≤Ï~°Ñ≤ |Ç¨ï~À=∂`«ºO`« =∞O`«ifiâßÅO
=Ç¨Ïu [Ñ¶∞¨ # ~°O„^èOŒ Ç¨Ïã≤hÎ QÆ^~æŒ ÀHÎ̃ ó II
ã‘II #_»∞=<Õ~^° ∞Œ =OHõ á⁄_»=Ù#∞QÆÅ „"Õà√◊ § QÆÅ« áê^ŒÜÚ« QÆàO◊ |∞ QÆà=◊ Ú ‰õΩé∞K«
HõÑÅ≤ =~°O‚ Éˇ#· Hõ|sÉè~í =° Ú „‰õÄ~° KÕ+Åì̈ ∞ =Å"≥∞#ÿ zé∞`«ÜÚ≥ _»Å∞
Hõi=∞^ŒQOÆ ^èOŒ |∞ ã¨‡~°Qˆ Ç¨Ï`«#∞=ÙÅ∞ Hõ@∞HõëêÜ«∞=Ú JkèHOõ |∞ñ QÆ∞_»∞K«∞
qÑ¨ÙÖ’+¨ª Hõi#î ^Œ∞ifi@∞Å‰õΩñ QÆ_ñ» QÆ∂~°∞Û QÆ^^æŒ ãŒ fi¨ ~°=Úñ [Hõ¯x=∞#O|∞
wII q∂ñk~À=∞O|∞ ÅÅÊO|∞ q∞QÆ∞ÖÖ’ñ`«∞
"≥_ñ» ^Œ =∞^Œ#∞O_»∞K«i~ÚOK«∞ g_»ñ|∞@∞ì
QÍ_èã» O¨ Ü≥∂QÆ=Ú#ñQÍx Hõ~∞° ñQÆ ^ŒÅ¡
Ç¨Ïã≤hÎ ÉèÏ=∞ Ü«Ú„QÆ`~« åO`«ã=‘ ∞.
q=~°} :
<åÅ∞QÆ∞ ~°HÍÅ~Ú# ¢ãÅÎ‘ Ö’ z=i *ÏuH˜ K≥Ok# ¢ãÎ‘ D Ç¨Ïã≤hÎ
*Ïu ¢ã.Î‘ Ç¨Ïã≤hÎ *Ïu ¢ãÅÎ‘ ∞ ‰õΩ~°KQ« Í =ÙO_Õ "≥∞_», =OHõ~Q° Í á⁄_»=ÙQÍ
=ÙO_Õ HÍe "Õà§◊ `À, Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù ~°OQÆ∞Ö’H˜ uiy# A@∞ì`À =ÙO\Ï~°∞. gi
#_»Hõ ¢ãÎ‘ ã¨ÇÏ¨ ["≥∞#ÿ XÜ«∂º~°OÑ¨Ù #_»HÖõ Ï =ÙO_»Hõ ZÉˇƒ@∞ìQÍ =ÙO@∞Ok.
â◊s~°O á⁄\˜Qì Í =ÙO@∞Ok. D *Ïu ¢ãÎ‘ â◊s~°O #∞Op =∞~å‡=Ü«∞=O #∞Op
U#∞QÆ∞=∞^ŒO "åã¨# =ã¨∞OÎ k.
WHõ JÅ"å@¡~Ú`Õ LÑ¨C, HÍ~°O ÉÏQÍ ^Œ\ Oì˜ z# Ñ¶∞¨ >ˇ#ÿ Éè’[<åxfl
Z‰õΩ¯= „Ñ¨=∂}OÖ’ Éè∞í l™êÎ~∞° .
~åHõãΔ ~¨ u° „H©_» JO>Ë D Ç¨Ïã≤hÎ *Ïu ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ =∞‰õΩ¯= Z‰õΩ¯=.
JÖÏ\˜ Hõi#î ~°uHˆ o ™êyOKÕ q@∞Å HÀãÖ D ¢ãÎ‘ `«ÇÏ¨ `«ÇÏ¨ ÖÏ_»∞`«∞Ok.
ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ ÃÑ^ŒQÌ Í =ÙO\Ï~Ú. =∂\Ï¡_@ » OÖ’ `«_É» Ï@∞ =ÙO@∞Ok. HÀÑÖ
‰õÄ_® Z‰õΩ¯"Õ! JuÖ’`≥#· qâßÅ"≥∞#ÿ =∞~å‡OQÆO =ÙO@∞Ok. f„=™ê÷~ÚÖ’
~°q∞¿ãÎ `«ÑÊ¨ D Ç¨Ïã≤xÎ ¢ãÅÎ‘ #∞ `«$Ñ≤Î Ñ¨~K° Ö« _Ë ∞» Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞.
ã‘II Hõ#Hõ ‰õΩOÉèãí xÎ̈ HõH^Δõ fiŒ Ü«∞=ÚQÆ|∞ƒ =∂„`«O|∞QÆÅ^Ò#∞ =∞#ã¨∞ÖËñ`«
x@ÅÉèÏQÆ=Ú q∞é∞] <≥é"˜ O≥ „_»∞HõÅ∞QÍ=Ù Hõ\ Ü ˜ ¸
« ~°∞=Ù#∞ „"ÕñQÆ∞ QÆeyÜ«ÚO_»∞ñ
Q“#∞‰õΩHΔ̃ÜÚ« ^˘_»¤ HÍÜ«∞O|∞zHõ¯# Ñ¨Å∞‰õΩÅ∞ =∞$^Œ∞su Ñ¨@∞ìñ|_»=Ù
QÆ=∞xOÑ¨<~Õ ^° ∞Œ Hõ#∞flÅ∞ "≥_ñ» ^ŒÅ∞ HõO~îO° |∞ Öˇãû¨ k HõÑ\¨ H˜ Í^Œ∞
wII a~°∞^Œ ~°uHˆ o „aÜ«Úx`À „aÜ«∞=Ú QÆÅ^Œ∞
=∞^Œ#[Å=Ú#∞QÆ∞ñ QÆi=∞^Œ=Ú `åq
`˘QÆ~∞° pÔ~Å∞ QÆ@∞ì#∞ aQÆ∞=Ù Ãã_»^∞Œ
=ÚQÆ∞^Œ Ç¨Ïã≤xÎ =∞#‡^ä∞Œ "≥Ú^Œ\ ˜ â◊s~°=Ú
q=~°} :
|OQÍ~°∞ ‰õΩO_»ÖÏ¡O\˜ ã¨#Î ^ŒfiÜ«∞O, QÆ|∞ƒ‰õΩOÑ¨ÙH˘>Ëì K«OHõÅ∞, K«ÑÊ≤ _ç
=Ú‰õΩ¯ `Õ<≥ ~°OQÆ∞ "≥O„@∞HõÅ∞, Z`≥ÎÂ# qâßÅ"≥∞ÿ# Ñ≤~°∞^Œ∞Å∞, `˘_»Å∞,
ÃÑ^ŒHÌ _õ ∞» Ñ¨Ù, ÃÑ^Œ#Ì _»∞=Ú Hõey =ÙO_Õ Ç¨Ïã≤hÎ *Ïu ¢ãÅÎ‘ #_»Hõ JO^ŒOQÍ
=ÙO_»^Œ∞.â◊s~°O =∞$^Œ∞=ÙQÍ =ÙO_»Hõ Hõiî#OQÍ =ÙO@∞Ok. =∂@ ‰õÄ_®
ÃÑ_»ã~¨ O° QÍ<Õ =ÙO@∞Ok. J~Ú`Õ gi =∞#ã¨∞ =∂„`«O =∞Ozk.
~°u„H©_Ö» ’ =OK«# J<Õk ÖËHõ `«##∞ á⁄QÆ_ÖÎ» ’ =ÚOK≥`ÎÕ „Ñ≤ÜÚ« x`À
`«$Ñ≤QÎ Í ~°q∞OK«_O» KÕ™êÎ~∞° . ~°u[ÅO U#∞QÆ∞=∞^ŒO "åã¨#Ö’ =ÙO@∞Ok.
giH˜ Ñ¨@∞`«fiO ‰õÄ_® KåÖÏ Z‰õΩ¯=. Z„~°x =¢™êÎÅ∞, p~°ÅO>Ë =∞‰õΩ¯=.
L. JOQÆ=Ú^•K«∞ "≥∂Ç¨Ï=Ú ~°ÇÏ¨ ã¨º=Ú ¿ãÜ«Ú#∞ QÆ∂@=∞O^Œ∞ ™ê
~°OQÆ=ÚsuñQ˘Å∞Ê q@~åA#∞ ™⁄OÑ¨ÙQÆñEK«∞ ^Œ`∞« HÎ Í
eOQÆ# q∂Ü«∞ñQÀ~°∞K«∞ñ [eOK«∞#∞ ~Ô O_»=*Ï=ÚÖ’# ^•ñ
ãÖQÆ=∞q∞K«∞Û "≥∞K«∞Û#∞ x[O|∞QÆ Ç¨Ïã≤xÎ HÍO`« Ü«Ú‰õΩÅÎ <£.
q=~°} :
Ç¨Ïã≤hÎ *Ïu ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ ~°uÖ’ ã≤QÔ ‰æ Ωõ ¯=. `«=∞ =∞#ã¨∞Ö’ U=ÚO^À
K≥Ñ¨Ê~°∞. ãÖÉè’QÆ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =Ú_»∞K«∞‰õΩáÈ`å~°∞. „Ñ≤Ü«∞ãÖÉèÏ+¨}Å‰õΩ
„Ñ¨ã#¨ ∞fl~åÅ~Ú ZÑ¨Ê\˜HÀ QÍx ~°u„H©_‰» Ωõ ã≤^ÑÌŒ _¨ ~» ∞° . P `«~åfi`« =∂„`«O
U#∞QÆ∞Å∞ ~°u„H©_» [iÑ≤# ™êú~ÚÖ’ ãÖÉè’QÆ „H©_Ö» ’ ~°q∞™êÎ~∞° . ~å„u ~Ô O_»=
*Ï=ÚÖ’ ~°uã¨∞YO ~Ú=fi_®xÔH‰õΩ¯=QÍ ~Ú+ì̈Ñ_¨ `» å~°∞.
K«. `˘_»Å∞#∞ [#∞flÖ’+ª̈=ÚÅ∞. ^˘_»Å¤ ∞ Hõ#∞flÅ∞ HÍà◊√§ KÕ`∞« Å∞
<≥fi_»^ÅŒ ∞ ÉÏÇ¨ï[OÑ¶∞¨ =ÚÅ∞ <≥O„_»∞HõÅ∞ #∞æé∞KÒ ÅÖÏ@=Ú
<˘ƒ_»=Ù <˘_»Öfiˇ _»Å∞Ê, Hõ_∞» Ñ¨Ù #∞æ_∞» Ñ¨Ù#ƒ_»∞Ñ¨Ù<£ Ñ¶∞¨ #O|∞, ^•ñ
l_ç=Ú_çáê@∞#∞ <˘ÌQ~Æ ∞° p~°Å∞ Ç¨Ïã≤xÎ Hõ@∞ì <≥O`«ÜÚ« <£.
q=~°} :
ÃÑ^ŒQÌ Í =ÙO_Õ ÃÑ^Œ=ÙÅ∞, `˘_»Å∞, ã¨<÷ åÅ∞ Ç¨Ïã≤hÎ ¢ãÎ‘ ÅHõ} Δ ÏÅ∞...
qâßÅ"≥∞#ÿ Hõà√◊ §, á⁄_»"#·≥ HÍà◊√§ KÕ`∞« Å∞, Éè∞í *ÏÅ∞ Ñ≤H¯õ Å∞. A@∞ì =∂„`«O
‰õΩ~°K.« á⁄_»"#·≥ =Ú‰õΩ¯, "≥_Å» ∞Ê â◊s~°O Hõey =ÙO\Ï~°∞. ÃÑ^ŒÌ á⁄@ì, JuQÍ
Éè∞í lOK«_O» , Jux„^Œ. HÀÑÖ ‰õÄ_® Z‰õΩ¯"Õ. Z„~°~O° QÆ∂ ~Ú+ì̈"∞Õ .
Ñ¨k‡xH˜ QÍHõ q∞ye# =¸_»∞ *Ï`«∞Å‰õΩ „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# u^äŒ∞Å∞
â’¡II #Ü«∞# Ü«ÚQÆâ◊ ~°~∞° „Î QÆƒ^èflŒ k*ÏflQÆ ãÖMÏº
ã≤^Î Ü
Œä ∞« WÇ¨Ï ~°`Õ ã¨∞ºó „Ñ‘`Ü« ∞Õ z„u}©<åO I
QÆ$Ç¨Ïuk Éè ∞íè =<åMÏº nfiÑ¨ÜÚ« HÍÎó Hõi}Ïº
ãÎ̈k`«~° u^äÜ Œ ∞« ó ã¨∞ºó â◊Odh<åO K«`„« ã¨ó II
wII qkÜ«∞ ÑÖK«q∞ +¨+ª≤ K«qu ^Œâq◊ ∞Ü«Ú
#+¨qì ∞x ^•fi^Œtx QÆ=Ü«∞OQÆñ l„u
}˜Hñ˜ „aÜ«∞O|∞ =∞é˜ÜÚ« Ç¨Ïã≤xÎ H˜ñ„aÜ«∞O|∞
`«kÜ«∞ Ñ¨Ù#fl=∞ #=q∞ ã¨Ñ=Î¨ ÚÅñQÆ=Ü«∞.
q=~°} :
qkÜ«∞, ÑÖK«q∞, +¨+,ì≤ K«qu, ^Œâq◊ ∞, J+ì̈q∞, ^•fi^Œt, D u^ä∞Œ Ö’¡
z„u}© *Ïu¢ãÅÎ‘ `À, `«kÜ«∞, Ñ¨Ói‚=∞, #q∞q∞, ã¨ÑqÎ̈ ∞ u^è∞Œ ÅÖ’ Ç¨Ïã≤hÎ *Ïu
¢ãÅÎ‘ `À ~°u„H©_» [~°Ñ=¨ K«∞Û.
wII â◊tx ÉÏ_»ºq∞ Ç¨Ïik=ã¨=ÚÅ Éè∂í `«

ukèx â◊Odx ~°q∞~ÚOÑ¨ñ k=Ù~°"∞Õ Å∞
HÍ# =Å¡É∞íè Öˇéñ˜ y ~¸ „Hõ=∞=Úñ^≥eã≤
ãÖQÆ=∞OÉÁ#iOK≥_ç *Ï_»ñQÆ#∞ñ_»∞.
q=~°} :
áê_»ºq∞, UHÍ^Œt, „`«Ü∂≥ ^Œt, K«`∞« ~°tÌ u^ä∞Œ Å∞ â◊Odx *Ïu ¢ãHÎ‘ ˜
~Ú+¨ì"≥∞ÿ#q. JO^Œ∞=Å¡ D u^äŒ∞Ö’¡ â◊Od}˜ *Ïu ¢ã‘Î`À ~°q∞OK«_»O
P#O^Œ^•Ü«∞HõO.
Ñ¨k‡x, z„u}˜, â◊Odx, Ç¨Ïã≤Îx *Ïu ¢ã‘ÎÅ‰õΩ „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# *Ï=ÚÅ∞
â’¡II „=[u ~°u ã¨∞MÏ~°O÷ z„u}©=∞„QÆÜ∂« "Õ∞
Éè[í u k#~°[<Àº ~°›ãhÎ≤ O K« kfifÜÕ∞ II
QÆ=∞Ü«∞u K« `«$fÜÕ∞ â◊Odh=∂¢~Ì° ÉèÏ=O
~°=∞Ü«∞u ~°=∞}©Ü∂« O Ñ¨k‡hO `«∞~°ºÜ«∂"Õ∞ II
K«. =Ú^Œ=Ú^Œe~°Êñ l„`«}Ü ˜ Ú« =ÚO^Œ\ *˜ Ï=Ú#ñQÆ∂_»ñ *ÏÅã¨
=∞‡^Œ"Ú≥ #iOK«∞, Ç¨Ïã≤xÎ „Hõ=∞O|∞# ~Ô O_»=*Ï=Ú#O^Œ∞ xO
á⁄^Œ=Ù, `«$fÜ«∞Ü«∂=∞=Ú# <˘Ñ¨ÊQÆ∞ â◊Odx ‰õÄ_»ñ, |k‡h
=Úk`«‰Ωõ #O`«ºÜ«∂=∞=Ú# "≥∂Ç¨Ï=Ú=Ù@∞ì #Ç¨Ïiflâ◊O|∞Å<£.
q=~°} :
"≥Ú^Œ\ ˜ *Ï=Ú z„u}˜H,© ~Ô O_»= *Ï=Ú Ç¨Ïã≤xÎ H©, =¸_»=*Ï=Ú
â◊OdxH©, <åÅæ= *Ï=Ú Ñ¨k‡h *Ïu ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ „Ñ≤Ü∞« "≥∞#ÿ HÍÅO. D *Ï=ÚÖ’¡
Jk ~å„u HÍ"˘K«∞Û Ñ¨QÅÆ ∞ HÍ"˘K«∞Û PÜ«∂ *Ïu ¢ãÅÎ‘ `À ãÖÉè’y¿ãÎ JO`«∞ÖËx
~°™ê#O^ŒO, ~°u™œYºO á⁄O^Œ=K«∞Û.
Ñ¨k‡x "≥Ú^ŒÖˇ·# <åÅ∞ææ*Ï`«∞Å ¢ã‘ÎÅ‰õΩ ~Ú+ì̈"≥∞ÿ# ~°u|O^èŒ<åÅ∞
â’¡II ÑÖHõ*Ïã¨# ÅÜÕ∞# Ñ¨k‡hO "Õ}∞^•i`« Ñ¨^#Õ â◊OdhO I
ã¨¯O^èáŒ ê^ŒÜÚ« QÆà#ı Ç¨Ïã≤hÎ O <åQÆ̂~} ~°=∞Ü«∞xÎ z„u}©O II
P."≥. <åQÆ|O^è=Œ Ú##∞ #\Ïì_∞» ñ l„u}˜
ã¨¯O^èáŒ ê^ŒÜÚ« QÆ=Ú ã¨~q° Ç¨Ïã≤Î
"Õ}∞^•~°}=Ú# "Õ_¯» â◊Odx Ñ¨k‡
ÑÖHõ*Ïã¨#=Ú#ñ |Å¡qOK«∞.
q=~°} :
ÑÖHõ*Ïã¨# |O^èOŒ `À Ñ¨k‡h *Ïu ¢ã`Î‘ À ãÖÉè’y¿ãÎ ã¨fi~°™æ œMÏº#O^ŒO
Hõeyã¨∞ÎOk. JÖÏˆQ <åQÆ~åYº|O^èŒO`À z„`«}© ¢ã‘Î `À, "Õ}∞q^•i`«
|O^è#Œ O`À â◊Od}˜ ¢ã`Î‘ À, ã¨¯O^Œáê^ŒÜÚ« QÆ|O^èOŒ `À Ç¨Ïã≤hÎ ¢ã`Î‘ À ~°q∞¿ãÎ
P ãÖQÆ=∞ ã¨∞YO J=^èŒ∞Å∞ ÖË#O`«QÍ =ÙO@∞Ok. PÜ«∂ ¢ã‘ÎÅ∞ ‰õÄ_®
=∞iO`«QÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μx`À =∞"Õ∞Hõ"∞≥ ÿ ã¨∞MÏ#fl#∞Éèqí ™êÎ~∞° .
WHõ¯_» K≥ÑÊ¨ |_ç# <åÅ∞QÆ∞ ~°HÍÖˇ#· ~°u|O^è•Å`À ÉÏ@∞ =∞Ô~<Àfl
q^è•Å~Ú# ~°u|O^è•Å#∞ z„`åÅ`À ã¨Ç¨ kfifÜ«∂âßfiãÖÖ’ q™êÎ~O° QÍ
q=iOÑ¨|_ç#k.
z„u}˜, â◊Od}˜, Ç¨Ïã≤Îx *Ïu ¢ã‘ÎÅ#∞
=∞O„Ò« `À, B+¨ÔŒè `À =â◊O KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ ÅHõ}
Δ ÏÅ∞
â’¡II "≥∂KåHõO^Œ~¿° ã# *ÏuÑ¶Å¨ HõO ‰õΩ~åº^ŒfiâßO z„u}©O
Ñ¨H“Δ =∂HΔ̃Hõ ãÖÜ«Ú`Ò K« Hõi}©O áê~å=`« „ÉèÏ=∞~“ I
â◊Od<åº =â◊H$õ OK« QÆO^è`Œ Q« sÆ =¸ÖÏxfi`«O NÑ¶Å¨ O
`åO|∂ÖË# ã¨ÇÏ¨ „Ñ¨^`Œ =Î« ∞z~å#‡O„`Ò~°q∂aèó „Hõ=∂`ü II
=II ''FO Ñ¨K« Ñ¨K« qÇ¨ÏOQÆ=∞ qÇ¨ÏOQÆ=∞ HÍ=∞^Õ"åÜ«∞™êfiÇ¨——
J<Õ# =∞O„`Õ} Hõ^ŒmHõO^Œ~°ãÖ *ÏfÑ¶¨ÅO `åO|∂ÖË# ã¨Ç¨
^Œ^•º`«^Î • z„u}© =âßºÉè"í `Õ Iü I ''FO KèOÕ k KèOÕ k =â◊ºOHõi =â◊ºOHõi =â◊ºOHõi
HÍ=∞^Õ"åÜ«∞ ™êfiÇ¨—— J<Õ# =∞O„`Õ} áê~å=`« „Éè=í ∞~°ãº¨ Ñ¨H“Δ =∞^è∞Œ Ü«ÚH“Î
`åO|∂ÖË# ^ÕÜ∞« ø`«^• Ç¨Ïã≤hÎ =âßºÉè"í `Õ Iü I ''FO Ç¨Ï~° Ç¨Ï~° Ñ¨KH« Í=∞^Õ"åÜ«∞
™êfiÇ¨—— J<Õ# =∞O„`Õ} QÆ#`÷ Q« ~Æ ã° º¨ =¸ÅO aÅfiã¨ÇÏ≤ `«O ^ÕÜ∞« O `«^•
â◊Odh =âßº Éè"í `Õ ü II
ã‘II J~°ñ\˜^∞Œ OÑ¨ ~°ãO¨ |∞ #O^Œ∞ *ÏlÑ¶Å¨ O|∞ñ kqz q_≥=Ú‡ z„u}˜Hx˜ _»∞ñ_»∞
„Éè=í ∞~°áê~å=`« Ñ¨HÉΔõ ãíè ‡¨ =Ú `Õ<≥ #∞xz q_≥=Ú‡ â◊OdxH˜ x_»∞ñ_»∞
=∂Å∂~° Ñ¶Å¨ ~°ã¨ =∞iÌ`« QÆO^èOŒ |∞ Hõ~=° Ú#ñ QÆ∂iÛÜ«Úñ QÆi}˜H_˜ ∞» ñ_»∞
=â◊√ºÅ∞QÍ xfi@ =Å¡É∞íè b=∞O„`« =ÚÅñ „|}"åkQÍ #Å=iOz.
q=~°} :
J~°\ ^˜ ∞Œ OÑ¨ #∞Oz ~°™êxfl fã≤, D J~°\ ~˜ ã° O¨ Ö’ *ÏlHÍÜ«∞#∞
ÉèÏ=# KÕã≤ `åO|∂ÅO`À z„u}© *Ïu ¢ãHÎ‘ ˜ ~Úã¨∂Î ''FO Ñ¨K« Ñ¨K« qÇ¨ÏOQÆ=∞
qÇ¨ÏOQÆ=∞ HÍ=∞^Õ"åÜ«∞™êfiÇ¨—— J<Õ =∞O„`åxfl [Ñ≤OKåe.
WÖÏ KÕÜ«∞_»O =Å¡ z„u}˜ *Ïu ¢ã‘ÎÅ∞ J#∞‰õÄÅ∞Ô~· „Hõ=∞OQÍ
P Ñ¨Ù~°∞+¨μxH˜ =â◊O J~Ú "åi`À ãÖÉè’QÆ „H©_‰» Ωõ JOwHõi™êÎ~∞° . WÖÏˆQ
`«∞"≥∞‡^Œ ~Ô Hõ¯efl áê=Ù~°O ~Ô Hõ¯bfl HÍeÛ |∂_ç^Œ KÕã,≤ P |∂_ç^xŒ `Õ<Ö≥ ’
~°OQÆiOz `åO|∂ÅOÖ’ =ÙOz â◊Odh *Ïu ¢ã‘ÎH˜ ~Ú"åfie, Wã¨∂Î
''FO qÇ¨ÏOQÆ=∞ HÍ=∞^Õ"åÜ«∞™êfiÇ¨—— J<Õ =∞O„`åxfl [Ñ≤OKåe. aÅfiÑÖ_»∞¡
~°ãO¨ fã≤, P ~°ãO¨ Ö’ NQÆO^è•xfl #∂i Ç¨Ïã≤xÎ ¢ãHÎ‘ ˜ ~Úã¨∂Î ''FO N Ñ¶Å¨
HÍ=∞^Õ"åÜ«∞™êfiÇ¨—— J#fl =∞O„`åxfl [Ñ≤OKåe. "å\˜ „Ñ¨ÉèÏ=O KÕ`«
q=ÚY∞Å∞QÍ =Ù#fl PÜ«∂ â◊Od}˜, Ç¨Ïã≤hÎ *Ïu ¢ãÅÎ‘ ∞ =â◊√Å~Ú ~°u HÍ~åºxH˜
PÇ¨fix™êÎ~°∞.
L`«=Î ∞ *Ïu`åfi<£ Ñ¨k‡<åºO xÜ«∞=∂"Õ `å ##∞HÍÎ"å Kå~å`ü
HõII L`«=Î ∞QÆ∞}*ÏuÜ«Ú ã¨
^Œfi $`«∞ÅÎ ∞ QÆÅ Ñ¨k‡xH˜x "≥_=» ∞O^Œ∞Å∞ =∞O
„`À`«=Î ∞=ÚÅ∞ ÖË‰Ωõ O_»∞@
x`«iÎ ~°u K«O„^ŒHàõ Å◊ H˜~"° é≥ ñ˜ yO`«∞<£ II
q=~°} :
L`«=Î ∞ *Ïu ¢ã,Î‘ ã¨^fiŒ ~°#Î QÆÅ ¢ã,Î‘ „âı+"ì̈ ∞≥ #ÿ QÆ∞}=ÚÅKÕ ÉèÏã≤OKÕ
Ñ¨k‡h *Ïu ¢ã‘Îx =∞O„`Ò+¨^è•Å KÕ`« =â◊O KÕã¨∞HÀ=_»O =Å¡HÍ^≥=fiiH©.
JO^Œ∞KÕ`« "åi H˘~°‰Ωõ HõàÏ™ê÷<åÅ∞ K≥ÑÊ¨ _»O [iyOk.
WO`«\`˜ À N H˘HÀ¯‰õΩ_»∞ ~°zOz# ~°u~°ÇÏ¨ º=Ú# Q„ OÆ ^ä=Œ ∞O^Œe
*Ï`«ºkèHÍ~°=∞<Õ YO_»=Ú #O^Œe "≥Ú^Œ\˜ J^è•ºÜ«∞=Ú Ñ¨ÓiÎ J~Ú#k.
T
kfifÜ«∞ ÑïKÕÛù^Œó
~Ô O_»= J^è•ºÜ«∞=Ú
¢ã‘Î HõàÏ ™ê÷#=ÚÅ∞
*’ºu+¨ âß¢ãÎ̈ „Ñ¨HÍ~°O K«O„^Œ∞_»∞ =∞#ã¨∞û‰õΩ JkèÑu¨ . =∂#=ÙÅ
=∞#ã¨∞û g∞^Œ K«O„^Œ∞_ç „Ñ¨ÉÏè =O KÕ`<« Õ J<ÕHõ qHÍ~åÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú.
JO^Œ∞Hˆ =∞#ã¨∞û K«OK«Å"≥∞#ÿ k J<Õ <å#∞_ç Ñ¨Ù\Õì k. =ÚYºOQÍ ¢ãÎ‘ g∞^Œ
K«O„^ŒHàõ Å◊ „Ñ¨ÉÏè =O KåÖÏ Z‰õΩ¯=. ¢ãÅÎ‘ =∞#ã¨∞û K«OK«eOK«_®xH˜ HÍ~°}O
K«O„^ŒHõà◊ÖË! K«O„^Œ∞_»∞ [Å=ÚÅ‰õΩ JkèÑü ‰õÄ_®! ~°u[ÖÏxH˜ JkèÑü
‰õÄ_® K«O„^Œ∞_Õ! WHõ D J^è•ºÜ«∞OÖ’ áê_»ºq∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ K«O„^Œ u^ä∞Œ Å#∞
J#∞ãïOz ¢ãÖÎ‘ ’ ZHõ¯_≥H¯õ _» ãÖÉè’Qˆ K«Ûù „Ñ¨HÀÑÖ K≥O^Õ q^èOŒ QÍ =ÙO\ÏÜ≥∂
Ñïje^•ÌO. PÜ«∂ u^ä∞Œ Ö’¡ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ãÎ‘ â◊s~°OÖ’x U ÉèÏQÍxfl g∞\˜`Õ ¢ãÎ‘
`«fi~°QÍ ^ŒQ~æÆ =° Ù`«∞O^À QÆ=∞x^•ÌO.
â’¡II JOQÆ∞¿+ª Ñ¨^–Œ QÆ∞ÅÊù–*Ï#∞–*Ñ¶∞¨ <Õ, <åÉè∫K« =HõóΔ ãÎ̈<Õ
HõH“Δ –HõO~î–° HõáÈÅ–^Œ#=Î ã¨<,Õ <Õ„`åe<Õ =¸~°x÷ I
â◊√HÍ¡â◊√Hõ¡ qÉèÏQÆ`À =∞$QÆ^Œ$âß=∞OˆQ+¨fi#OQÆã≤÷f
~°∂~å÷fi^èÀQÆ=∞<Õ# "å=∞Ñ¨^`Œ ó« Ñ¨H^Δõ fiŒ ÜÕ∞ ÅHõ}Δ `Ë ü II
=∞. ÃÑ#∞„"ÕÅ9 |^Œ QÆ∞ÅÊù *Ï#∞ Hõ\ ˜ <åcèÉÏè QÆ ÉÏÇ¨O`«~°
ãÎ̈# HõH=Δõ Ú‡Åñ QÆ~Ñ‚° O¨ _»~^° <Œ å ™ê=`«ûá¶êÖ’`«=Î ∂O
QÆx~°∂ÑÖ|∞Å <≥‰Ωõ ¯_çQ∞Æ ñæ QÍ â◊√Hõ¡ Hõ$+Ö‚ |∞Å
xÌ#=Ú #‡#‡^ä∞Œ ñ _»OQÆ<å[#=ÚÅ <ÕeÌ OK«∞ "å=∂kÜ≥∞ÿ II
q=~°} :
¢ãÎ‘ â◊s~°OÖ’ K«O„^Œ Hõà◊ „Ñ¨ÉÏè =O â◊√Hõ¡ Ñ¨HOΔõ xOz Z_»=∞"≥Ñ· Ù¨
„HÕk #∞Oz ÃÑH· ˜ „Ñ¨ãi¨ ã¨∞OÎ k. Hõ$+¨Ñ‚ H¨ OΔõ =KÕÛãïH˜ ¢ãÎ‘ t~°ã∞¨ û #∞Oz ‰õΩ_ç
Ñ¨H¯õ QÍ HÍe ÉÁ@#"ÕÅ∞, HÍe=∞_»=∞, Ñ≤H¯õ , `˘_», Ñ≤~∞° ^Œ∞, ÉÁ_»∞,¤ Éè∞í [O,
=HΔÀ[O, K«OHõ, K≥qÑ¨Å∞¡, K≥H˜¯e, =Ú‰õΩ¯ ~˘=Ú‡, =ÚY=Ú, `«Å WÖÏ
â◊√HõÑ¡ H¨ Δõ áê_»ºq∞ #∞O_ç Ñ¨Ói‚=∞ =~°‰Äõ ¢ãÎ‘ Z_»=∞ ÉèÏQÆOÖ’x ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ #
J=Ü«∂"åÅ =^ŒÌ K«O„^ŒHàõ Ï „Ñ¨ÉÏè =O xH˜ÑΔ "Î¨ ∞≥ ÿ =ÙO@∞Ok. Hõ$+¨‚ Ñ¨HOΔõ =KÕÛãïH˜
¢ãÎ‘ `«Å ÉèÏQÆO #∞O_ç ‰õΩ_çHÍe ÉÁ@# "Õe =~°‰Äõ XH˘Hõ¯ ukäÖ’ XH˘Hõ¯
â◊s~å=Ü«∞O g∞^Œ ‰õΩ_ç"Ñ·≥ Ù¨ # D „Ñ¨ÉÏè =O J=∂"åã¨º =~°‰Äõ =ÙO@∞Ok.
PÜ«∂ u^è∞Œ Ö’¡ ¢ãÎ‘ PÜ«∂ J=Ü«∞"åÅ =^ŒÌ ã¨Ê $tOz ~°uHˆ o [iÑ≤`Õ ¢ãÎ‘
`«fi~°QÍ „Ñü~°u [iÑ≤ `«$Ñ≤Î #Okã¨∞OÎ k.
¢ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨ HõàÏ ™êú#=ÚÅ∞
â’¡II =∞ãÎ̈ˆH #HõΔã≤ `«^ä• Hõ~°Ü≥∂ó ãÎ̈#Ü≥∂~°Ñ≤
T~Àfi~åflÉè∫ ã¨‡~°Q$Æ ¿ÇÏ á¶êÅ‰õΩHΔ̃ Hõ\ „˜ uˆH II
â’¡II ÉÏÇ¨ï=¸ÖË QÆàı K≥=· x`«OÉË Éè∞í [Ü≥∂ãÎ̈^•
=x`å<å=ÚHõsÎ `åº Hõ$¿+‚-^èÀ QÆKÛ« uù „Hõ=∂`ü II
â’¡II P~°Éºíè â◊√Hõ¡ „Ñ¨^=Œä ∂O =¸~åú# =∞kè~ÀÇ¨Ïu
„Ñ¨`ºÕ Hõ =ÚHõ™Î ê÷<+Õ μ¨ ãäO^Œ∂<£ ã¨qã¨~Hæ° Í<£ II
(~°u~°`fl« nÑ≤H)õ
ã‘. JOQÆ∞+¨=ª ÚY=Ú# #iHÍeÜ«∞O^Œ∞# =∞_»=∞#∞ "≥∂HÍe =Ú_»∞ã¨∞#O^Œ∞
=∞~°∞xO@ <åaèÜ∞« O ^Œ∞~°=Ú#ñ [O@#∞ QÆHÉΔõ Ïè QÆO|∞#ñ QÆO~î=° Ú##∞
*ˇ‰Ωõ ¯# #^è~Œ å#ñ *ˇÅ∞"å~° ~Ô Ñ¨Ê#∞ #∞^Œ@ t~°O|∞# =∞^Œ#∞ñ _≥Åq∞
â◊√HõÑ¡ H¨ =Δõ Ú#O^Œ∞ ã¨∞^Œ`∞« HÔ Å¡#∞ áê_»ºq∞ "≥Ú^ŒÅ∞QÍñ |~°ñQÆ<H≥ ¯˜
wII "å=∞ÉèÏQÆO|∞#O^Œ∞O_ç =ÅÑ¨\ H˜ x˜
É’=Ù |Ç¨ïà◊O|∞ÅO^Œ∞#∞ |∞~°∞+¨μÅ‰õΩ#∞
"å=∞ÉèÏQÆO|∞#‰õΩ _çQ∞Æ æ =~°∞ã¨`À_»
"≥Åñ^Œ∞Å‰õΩñ |`«∞Å‰õΩñ QÆà◊ bfi_»∞x@∞¡.
q=~°} :
ÉÁ@# "Õe H˘#, JiHÍÅ∞, HÍe =∞_»=∞, "≥∂HÍe zÑ¨Ê, =∞~å‡OQÆO,
ÉÁ_»∞,¤ ~˘=Ú‡, =HΔÀ[O, K«OHõ, HõO~îO° , K≥H¯˜ e (|∞QÆ)æ , ÃÑ^Œq, Hõ#∞Ô~Ñ¨ÊÅ∞,
=ÚY=Ú, `«Å D ™ê÷<åÖ’¡ â◊√HõÑ¡ H¨ Δõ áê_»ºq∞ #∞O_ç ¢ãHÎ‘ ˜ Z_»=∞ Ñ¨H¯õ QÍ ÃÑH· ˜
P~ÀÇ¨Ï} „Hõ=∞OÖ’, uiy `«Å #∞O_ç „HÕkH˜ J=~ÀÇ¨Ï}QÍ K«O„^ŒHàõ Å◊ ∞
Hˆ O„nHõ$`«"∞≥ ÿ =ÙO\Ï~Ú. J^Õ Ñ¨Ù~°∞+¨μÖ’¡ J~Ú`Õ Hõ$+¨‚ Ñ¨HáΔõ ê_»ºq∞ "≥Ú^ŒÅ∞H˘x
‰õΩ_çÉÏè QÆO HÍe ÉÁ@#"Õe #∞O_ç "≥Ú^ŒÖ·ˇ Z_»=∞ÉèÏQÆO`À =ÚQÆ∞ã¨∞OÎ k.
¢ã‘ÎÅ‰õΩ u^äŒ∞Å∞–HõàÏ™ê÷#=ÚÅ∞
â’¡II „Ñ¨^äŒ=∂Ü«∂O ã≤`Õ-OQÆ∞¿+ª x*ÏOQÆ∞¿+#ª =∞~°Ü ÷ ∞Õ `ü I
kfifÜ«∂Ü«∂O `«∞ K«~} ° Ë `«O ã¨fiáê^Õ# Ñ‘_Ü » ∞Õ `ü II
â’¡II `«$fÜ«∂Ü«∂O `«^•ä QÆ∞ÖËÊ#ù K« `å_»Ü∞Õ `ü I
K«`∞« ~åú ºO *Ï#∞h `«™êº=∞~°Ü Ì ∞Õ xfl[ *Ï#∞<å II
â’¡II ‰õΩ~åº`«¯i Hõ~„° H©_®O ÑÖK«=∂ºO ã¨‡~°=∞Okˆ~ I
<åaèO K« `«ÅÇ¨Ï¿ã#Î +¨ëêªºO ãÖ`å_»Ü∂≥ #‡ $^Œ∞ II
â’¡II =Ú+≤ª Ç¨Ï¿ãÎ# ã¨ÑÎ̈=∂ºO =HõΔ™êÎ_»# =∂K«ˆ~`ü I
J+ì̈=∂ºO ãÎ̈#Ü≥∂™êÎO K« ãëÅO =∞~°Ü Ì ∞Õ ^è$Œ "å II
â’¡II #==∂ºO ÉÏÇ¨ï=¸ÖË `«∞ #Yˆ~MÏO ã¨=∂K«~ˆ `ü I
^Œâ=◊ ∂ºO HõO~î^° âÕ ı `«∞ `«„`åÑ≤ #YÔ~i· M¡ `Ë ü II
â’¡II UHÍ^ŒâßºO HõáÈÖË`∞« |Ç¨ïâ◊â√◊ ÛO|#O K«~ˆ `ü I
^•fi^ŒâßºO ^ŒO`«=ã¨<Õ ^Œ<ÀÎ¿+#ª xÑ‘_Ü » ∞Õ `ü II
â’¡II „`«Ü∂≥ ^ŒâßºO `«∞ #Ü«∞<Õ =∞$^Œ∞K«∞O|# =∂K«~ˆ `ü I
K«`∞« ~°âÌ ßºO á¶êÅ^Õâı `«„`« K«∞O|# `å_»<Õ II
â’¡II ÑÖK«^ŒâßºO `«∞ t~°ã≤ HõK«„QÆÇ¨Ï} =∂K«ˆ~`ü I
Ñ¨Ù™êO ^ŒH} Δ̃ áêˆ~‡ fi`«∞ =x`≥=· O ã¨=∂K«~ˆ `ü II
â’¡II Hõ$¿+‚-=~ÀÇ¨Ï „Hõ=∞`«ó Hõ$`åº<Õº`åx KåK«~ˆ `ü I
U==∂K«i`Õ HÍ<åÎó „Ñ¨ÇÏ¨ $Ñ¨ºxÎ „^Œ=#xÎK« II
(~°u ~°`fl« nÑ≤H)õ
ã‘. J=∞=ã¨ñ ÉÏ_»ºq∞ #OQÆ∞+ª̈=Ú# #∞O_»∞ qkÜ«∞ñ ÉÏ^ŒO|∞Å "≥Åã≤ÜÚ« O_»∞ñ
^ŒkÜ«∞ QÆ∞Åƒù=Ú#O^Œ∞ñ ^ŒQ∞Æ ñ [qu `˘_»#∞ |OK«q∞ñ QÆ\Ü ˜ ∞« O^Œ∞ñ |~°ñyÜ«ÚO_»∞
+¨+ì≤ <åaè<ã≥ O¨ QÆ∞ ã¨ÑqÎ̈ ∞ #∞~°=Ú# #+ì̈q∞ñ QÆ∞K«=ÚÅ #=∞iÜ«ÚO_»∞
#=q∞ =HõΔ=Ú#O^Œ∞ #Ü«∞=ÚQÆ ^Œâ◊q∞x QÆO~î°=¸ÅO|∞#ñ QÆeyÜ«ÚO_»∞
P."≥II |^Œ∞<˘HõO@ñ *ˇ‰Ωõ Åñ |kÔ~O@ #^è~Œ O° |∞

Ñ¨kÜ«Ú=¸ñ@ QÆ#∞Åñ |kÜ«Ú<åÅ∞æ
k#=ÚÅO^Œ∞ #∞^Œ∞@ñ kqi Ñ¨Ù#fl=∞<åñ_»∞
`«Å‰õΩ<≥‰Ωõ ¯ _çQ∞Æ ñæ QÆà◊ Å@O„_»∞
q=~°} :
J=∂"åã¨º, áê_»ºq∞ – HÍeÉÁ@#"ÕÅ∞, qkÜ«∞ – HÍÅ∞, `«kÜ«∞
– HÍe=∞_»=∞, K«qu – `˘_», ÑÖK«q∞ – Ñ≤~∞° ^Œ∞, +¨+ª≤ – ÉÁ_»∞,¤ ã¨ÑqÎ̈ ∞ –
~˘=Ú‡, J+ì̈q∞ – =HΔÀ[O, #=q∞ – K«OHõ, ^Œâq◊ ∞ – "≥∞_», UHÍ^Œt – |∞QÆ,æ
^•fi^Œt– ÃÑ^Œq, „`«Ü∂≥ ^Œt – Hõ#∞fl, K«`∞« ~°tÌ – #∞^Œ∞~°∞, áœ~°q‚ ∞ – `«Å†
WÖÏ ¢ãÎ‘ â◊s~° ÉèÏQÍÖ’¡ K«O„^ŒHàõ ◊ P~ÀÇ¨Ï} „Hõ=∞OÖ’ ZQÆ∞=QÍ, J=~ÀÇ¨Ï}
„Hõ=∞OÖ’ kQÆ∞=QÍ „Ñ¨ÉÏè =O K«∂Ñ¨Ù`«∂ =ÙO@∞Ok.
ã
¢ ÅÎ‘ #∞ ãÖÉè’yOz ^„ qŒ OÑ¨*¿Ë ã |O^èŒ qâıëêÅ∞
â’¡II ˆH QÆ$Ç¨Ï‚xÎ HõKå= ÅÖÏ@ #Ü«∞<Õ K«∞O|xÎ, ^Œ#KÎ Û« ^ù OŒ
^Œ<ÀÎ¿+#ª xÑ‘_Ü » ∞« xÎ, |Ç¨ïâ◊â√◊ ÛO|xÎ QÆO_»ãb÷¨ O I
HõHÍΔ HõO~î`° @
« O eYxÎ #YÔ~· ~°$æ Ç¨ÏO‚ u QÍ_èO» ãÎ̈<Ò†
=Úëêì º =HõãΔ ≤ `å_»Ü∞« xÎ ^Œ^`Œ Õ <åÉè∫ K«¿Ñ\ÏO â◊<ó·≥ II
â’¡II ‰õΩ~°fixÎ ã¨‡~°=∞Okˆ~ HõiHõ~„° H©_®O ¢ãÜ Î≤ ∂≥ *Ï#∞h
QÆ∞ÖÏÊùOQÆ∞+ª̈ Ñ¨^•x K« „Ñü=ÚÇ¨ïifl„Ñ¶∞¨ flxÎ `≥~· å`«‡#ó I
W`Õº#O HõÅÜ«∞xÎ ÜÕ∞ â◊tHõÖÏ=∂eOQÆº =∞[˚x`Î Õ
j`åOâ◊¥Ñ¨Å Ñ¨Ù„uHÍO â◊tHõ~° ã¨Ê $ëêìq∞= „¿ÑÜ«∞ã‘O II
ã‘. JÅHõÅ∞ QÆ|oOz Ü«∞eHõ <Õ„`«O|∞Å∞ K«∞OaOz "å`≥~ñ° *ÁxÑ≤ ¿ÑiÛ
K≥H¯˜ e=Ú^•Ì_ç „QÆ‰Ωõ ¯#ñ QÆO~î° Hõ Hõ=Δ ÚÅÃÑ· #YÑ¨Ù ~ˆ YÅ∞ Ñ¶∞¨ \Õz
ayÜ«∞ñ [#∞flÅñ |\˜ì Ñ≤_Hç @˜ #_çé˘=Ú‡ ^•\Õz <åaèñ[ ¿Ñ@=Úxz
ã¨‡¨ ~°Qˆ Ç¨Ï=Ú# ^ŒOu Hõ~b° Åñ |K«iOz *Ï#∞QÆ∞ÖÏƒùOQÆ∞+¨ª K«~}° `«Å=Ú.
wII #O\˜ `«#"åã≤K^Õ •x #O@∞H˘eÑ≤
HõeÜ«∞<ÕiÛ# ~°uHˆ oñ QÆ~ñ° QÆ∞HÍO`«
K«O„^ŒH~˜ }° O|∞™ÈñH˜# K«O„^ŒHÍO`«
~°`fl« =Ú#∞É’e Ü«∂#O^Œñ ~°ã=¨ Ú<˘O^Œ∞
q=~°} :
=ÚOQÆ∞~°∞xfl KÕu`À ^Œ∞qfi, #∞^Œ∞~°∞ g∞^•, Hõ#∞flÅ g∞^• "≥∂`«QÎ Í
=Ú^Œ∞Ì ÃÑ\ì̃, ^˘O_»ÑO¨ _»Ö¡ ÏO\˜ ÃÑ^Œ=Ùefl ã¨∞`å~°OQÍ H˘iH˜, |∞QÆÅæ g∞^Œ
=Ú^Œ∞Ì ÃÑ\˜ì, "≥∞_» g∞^Œ, K«OHõÖ’¡ QÀà◊§`À "≥∞`«ÎQÍ yzÛ, Ñ≤_çH˜à◊§`À ¢ã‘Î
=HΔÀ*ÏÅ#∞ X_çã≤ Ñ¨\ ì̃ ÉÁ_»∞¤ g∞^Œ `«\Ïìe. ¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÍxfl qáêÊiÛ U#∞QÆ∞
`˘O_»OÖÏQÍ „Ñ¨"ÕtOz HÍeÉÁ@# "Õà◊§#∞ JiHÍà◊§#∞ HÍe`À ~åã¨∂Î
¢ã‘Îx KåHõK«HõºO`À ~°q∞OKåe. JÑ¨C_»∞ P ¢ã‘Î K«O„^Œ H˜~°}ÏÅ‰õΩ HõiˆQ
K«O„^ŒHÍO`«=∞}˜ÖÏ Hõiy ~°u~°™ê#O^ŒOÖ’ =ÚOz ~°uP#O^•xfl
ÑÖK«∞`«∞Ok.
Ñ¨k‡h ã
¢ Î‘ =ÚYº HõàÏ ™ê÷<åÅ∞
Hõ. Hõ\ ˜ <åaè Ü«¸~°∞`«Å=Ú#∞
° ∞« 9
|@∞`«~=° ÚQÆñ QÆà<◊ Å≥ =Ù Ñ¨k‡x Hõ~Ü
QÆ\ Ü˜ ¸
« ~°∞=Ùñ QÆ#∞Q˘#fl#∞
q@Ñü áêOKåÅ∞ñ _çOu "Õ_∞» Hõñ QÀ~°∞9
q=~°} :
Ñ¨^‡Œ h ¢ãHÎ‘ ˜ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å∞, ÉÁ_»∞,¤ `˘_»Å∞ – Wq ‰õàÏ™ê÷<åÅ∞. JO>Ë
P „Ñ¨^ÕâßÖ’¡ ã¨∞`å~°OQÍ `åH˜ `«_»∞`«∂ ~°q∞OKÕ áêOKåÅ Ñ¨Ù~°∞+¨μx`À
ãÖÉè’yOK«_®xH˜ ~Ú+ì̈Ñ_¨ ∞» `«∞Ok.
z„u}˜ ã
Hõ. á¶êÅ=Ú #ÅHõÅ∞ñ QÆ#∞flÅ∞
ÖÏe`«QuÆ ñ l„u}˜H˜ qÖÏã¨ãÅ÷¨ =Ú
ÖÏfieHõ #∞#∞"≥∞é∞ñQÆ∞Åñ QÆx
áÈÅñQÆ Éè„í ^Œ‰Ωõ ñ_»∞ Ü«Ú=uñ ÉÁO^ŒñQÆñQÀ~°∞9.
q=~°} :
z„u}˜ ¢ãHÎ‘ ˜ #∞^Œ∞~°∞, =ÚOQÆ∞~°∞Å∞, Hõ#∞flÅ∞ HõàÏ™ê÷<åÅ∞. Éè„í ^ŒHõ
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx PHõi¬OKÕq ¢ãÖÎ‘ ’ ~Ú"Õ. "å\˜x K«∂¿ãÎ z„u}© ¢ã`Î‘ À ãÖÉè’QÆO
HÀ~°∞‰õΩO\Ï_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞.
â◊Odx ã
Hõ. J^è~Œ =° Ú Ñ≤H¯õ Å∞ñ *ˇ‰Ωõ ¯Å∞
ã¨∞^Œ`∞« ÅÖ’ â◊OdxH˜ E_»ñQÆ <˘áœÊ
#^è~Œ =° Ú ™⁄|QÆ∞ñ QÆ#∞OQ˘x
=∞^Œ=uñ _˘O^ŒOQÆñ QÆ∂z=∂~°∞ñ_»∞ QÀ~°∞=.
q=~°} :
ÃÑ^Œ=ÙÅ∞. Ñ≤H¯õ Å∞, |∞QÆÅæ ∞ – Wq â◊OdxH˜ HõàÏ™ê÷<åÅ∞. JO>Ë U
¢ãHÎ‘ ˜ Z„~°x K«H¯õ x ^˘O_»ÑO¨ _»¡ ÖÏO\˜ ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ =ÙO\ÏÜ≥∂, U ¢ãHÎ‘ ˜ |∞QÆÅæ ∞
U„Ô~„~°x QÆ∞ÖÏa "≥ÚQÆÖæ Ï¡ =ÙO\ÏÜ≥∂, U ¢ãÎ‘ Ñ≤H¯õ Å∞, `˘_»Å∞ J~°\ ˜ É’^≥ÖÏ¡
^è$Œ _èO» QÍ =ÙO\ÏÜ≥∂ – P =x`Õ â◊Odh *Ïu ¢ãÎ‘ J#fl=∂@. W=hfl K«∂ã≤
Z=_»∞ "≥∂Ç¨ÏÑ¨_`» å_À P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ‰õÄz=∂~°∞_»∞ J<Õ *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»#fl
=∂@. ~°u„H©_Ö» ’ â◊Od}© *Ïu ¢ãÎ‘ x ~°q∞OKÕ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P"≥∞ ÃÑ^Œ=Ùefl
=Ú^•Ì_ç, |∞QÆæÅ∞ zkq∞ =Ú^•Ì_ç, `˘_»ÅÃÑ· =∞iÌã¨∂Î ãÖÉè’QÆO [iÑ≤`Õ
â◊Od}© ¢ãÎ‘ Ñ¨~=° â◊"∞≥ áÿ È~Ú JOkOKÕ ™œYºO =~°<‚ åf`«O HÍ^Œ∂.
Ç¨Ïã≤Îh ¢ã‘Î =ÚYº HõàÏ ™ê÷<åÅ∞
Hõ. =HΔÀ[ ÉÏÇ¨ï=¸Å=Ú
bHΔ̃uÇ¨Ïã≤xÎ H˜ñ QÆàÅ◊ H˜~=° QÆ∞ ~îå=Ù
ÅfiHΔÀ[=Úñ QÆ#∞ñQ˘x Ü«∞
ÉÏ˚HxΔ̃ ^Œ`‰Î« Ωõ ñ_»∞ á⁄O^Œ <å`«‡^ŒÅOK«∞=.
q=~°} :
K«#∞flÅ∞, K«OHõÅ∞ Ç¨Ïã≤xÎ H˜ HõàÏ™ê÷<åÅ∞. "å\˜x K«∂ã≤ "≥∂Ç¨ÏÑ¨_Õ
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ^Œ`‰Î« Ωõ _»<Õ *Ïu"å_»∞. Ç¨Ïã≤hÎ ¢ãxÎ‘ "≥#∞Hõ #∞O_ç ^•x ~Ô O_»∞
K«OHõÅÖ’Oz KÕ`∞« Å∞ áÈxzÛ ^Œ|ƒÑ¨à√◊ §ÖÏO\˜ |~°∞"≥#· aQÆ∞`≥#· =HΔÀ*Ïefl
Hõ|oOz, =∞iÌOz, ~°u„H©_» [i¿Ñ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞H˜ ^•™ÈÇ¨Ï=∞O@∞Ok Ç¨Ïã≤hÎ
*Ïu ¢ã.Î‘
=∞#‡^äŒ ÉÏ}ÏÅ∞ `«yÖË ™ê÷<åÅ∞
â’¡II UHÍ~“HÍ~°ÜÚ« HÍÎ Ç¨Ïi Ç¨Ï~°[Ç¨Ï~åó ÑÖK«ÉÏ} ã¨‡~°ãº¨
MÏº`å ÅHΔÍº}ºg∞ëêO Ç¨Ï$^ŒÜ∞« ‰õΩK«^$Œ â’ =¸~°Q÷ ∞Æ ¿ÇÏº „Hõ"∞Õ }
=∞~°‡¿ãfi`Õ+μ¨ Éè∂í Ü≥∂ x[#Ü«∞#^è#Œ ∞ó „¿Ñi`≥· ÃãóÂÎ Ñ¨`k« ƒùó
ã¨º#Ì<ÎÕ ã¨∞O^Œs}ÏO [fiÅ^Œ#Åx Éˇi· ƒù#=Ì ó HÍ=∞"å~å"£∞II
âß. UHÍ~°O|∞ <˘HÍ~°=Ú Ç¨Ïi^Œ^•ä nèâß„u<Õ„`åYºc
*ÏHÍ~°O|∞Å∞ z`«ãÎ O¨ Éè=í Ùx ÑÖKå¢ãOÎ¨ |∞ bÉÏ}=ÚÖò
¢ãHÎ‘ <˜ £ Ç¨Ï$`«∞¯K« ^Œ$+≤ì =∞ãÎ̈ `«#∞ Éè∂í ã‘=∞O|∞Å xfiã¨∞ÊùeO
QÍHõÅÊO|∞QÆñ Ez# #‡^Œ# `ÀÜ«∞O |∞|∞ƒ#`«∞º+¨"ì ∞≥ .ÿ
q=~°} :
UO,FO,¢ÇÏ‘ O, H©O¡ , HÍ¡O – D J~Ú^Œ∂ =∞#‡^äÉŒ Ï}ÏÅ∞, c*ÏHõ~Δ åÅ∞.
Wq ãÖÉè’Qˆ K«Û#ù ∞ ~°yeOKÕ =∞O„`åHõ~Δ åÅ∞. ¢ãÎ‘ =HõãΔ Ö÷¨ Ïxfl, =HΔÀ*ÏÅh, Hõà§◊ h,
`«Åh, t~À*ÏÅh, ~Ô Ñ¨Ê"åÅÛHõ K«∂ã¨∂Î D c*ÏHõ~Δ åÅ∞ [Ñ≤OK«O_ç. P ¢ãÎ‘
"≥KÛ« x ~°u[ÅO „^ŒqOz ãÖÉè’QÆ„H©_‰» Ωõ ã≤^ÑúŒ _¨ Q» ÅÆ ^Œ∞.
ëÈ_»â◊ (Ñ¨^ŒÇ¨~°∞) HõàÏ ™ê÷<åÅ∞
â’¡II ãÖHˆ áΔ êku #OkˆHâ◊fi~°=∞`å `«`Î« fiO H˜=∞Ñ¨Ùº^Œú $`«O
Ñ¶¨∞’}© Ñ¨Ù„`«Hõ ÉèÏ+≤`À-Ü«∞=∞^è∞Œ <å ã¨HÑΔ̃ º¨ `Õ qãÎ̈~ó° I
=¸~Àú~° ã¨Å÷ "å=∞^ŒH} Δ̃ Hõ̂~ =HΔÀ~°∞Ç¨ÏÀ~°∞^ŒfiÜÕ∞
<åcè QÆ∞Ç¨ÏºÅÖÏ@ *Ï~î~° H° \õ © Ñ¨$¿++ª μ¨ u+ª̈`º« ™œ II
â’¡II HõHΔÍ„â’}˜Éèí∞*Ë+¨μ K« „ÑüÑ¨^ŒO „áê~°Éèíº Hõ$ëê‚=∞^äŒ
âıfi`åÜ«∂ó „Ñ¨É$íè u „Hõ"∞Õ } =∞^Œ<À =¸~åú# =∂~ÀÇ¨ÏuI
JOˆQ¿+fi+¨μ =∞$w^Œ$âßO =∞#ã≤[ „Ñ¨™êÎ=<å ÑÖ_ç`å
=∂„`åó ëÈ_»â◊ z#ÎÜ∞« xÎ |Ç¨ïÅ*’ºuó ã¨∞ÊùeOQÍHõ$fóII
ã‘II `«Å Ü«Ú~°ã÷¨ ûe "å=∞ ^ŒH} Δ̃ Hõ~=° ÚÅ∞ =eK«#∞fl Å∂~°∞ÖÏ =~°<Î åaè
á¶êÅ [~î~° ° x`«O | ã¨Å÷ O|∞Å∞ gÑ¨Ù K«OHõÅ∞ Ü≥∂xÜ«Úñ [~°}`«Å=Ú
ÖÏkQÍñQÆÅ Ñ¨kÜ«∂é∞ `å#Hõ=ÚÅñ „|uk#O|∞#ñ |OK«ÉÏ}∞ñ _»∞O_»∞
HÍ=Ù# ¢ãÅÎ‘ Ü«∞OQÆO|∞Å â◊√HõÑ¡ ¨ HõOΔ |∞Å <≥‰Ωõ ¯ñQÆ$+¨=‚ ÚÅ kQÆ∞#∞
q=~°} :
¢ãHÎ‘ ˜ `«Å, ~˘=Ú‡, KÕ`∞« Å∞, =HΔÀ*ÏÅ∞, `˘_»Å∞, ÉÁ_»∞,¤ #∞^Œ∞~°∞,
Hõ_∞» Ñ¨Ù. Ñ≤~∞° ^Œ∞Å∞, gÑ¨Ù, K«OHõÅ∞, =∞~å‡OQÆO, HÍà◊√§ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ Ñ¨^ÇŒ ¨ ~°∞
JOQÍÅÖ’ XH˘Hõ¯ ~ÀA XH˘Hõ¯ JOQÆO g∞^Œ =∞#‡^ä∞Œ _»∞ =ÙO\Ï_»∞. PÜ«∂
JOQÍÖ’¡ â◊√HõÑ¡ H¨ Δõ u^ä∞Œ Ö’¡ =∞#‡^ä∞Œ _ç „Ñ¨ÉÏè =O Z‰õΩ¯=QÍ#∂, Hõ$+¨Ñ‚ H¨ ÑΔõ Ù¨ u^ä∞Œ Ö’¡
`«‰Ωõ ¯=QÍ#∂ =ÙO@∞Ok. Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ D u^ä∞Œ Å∞, =∞#‡^äŒ „Ñ¨ÉÏè =O ÖˇH¯õ Å∞
ãïQÍ K«∂ã¨∞H˘x ¢ãxÎ‘ PÜ«∂ JOQÍefl x=Ú~°∞`«∂ ÖË^• =Ú^•Ì_∞» `«∂ ~°uHˆ oH˜
NHÍ~°O K«∞_ç`Õ <å^Œã¨fi~åxH˜ <åyx KÕ~°∞"≥·#@∞¡ ¢ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨μx =Åz
=â◊=∞=Ù`«∞Ok. ¢ãHÎ‘ ˜ `«#ÃÑ· "≥∂Ç¨ÏO Ñ¨Ù\ì̃OK«∞HÀ=_®xH˜ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ =∞O^Œ∞Å
HÀãÖ ÑïQÔ `«#Î Hõ¯~°Ö^Ë ∞Œ .
áê_»ºq∞ <å\˜ ãÖÉè’QÆ q=~°=ÚÅ∞
â’¡II HõOˆ~î ãÖt¡+¨ºQÍ_è»O t~°ã≤ q^Œ^èŒâ◊√ÛO|"≥∂ëœì ~°^•¢ÔQ·
~åÑ‘_®º K«∞O|ºQÆO_Ò q~°z`« Ñ¨ÙÅHÍó Ñ¨$+ª̈`ó« áê~°‡fiÜ≥∂â◊Û I
^Œ`åÎ fi ã¨∂HõΔ ‡O #MÏOHõO =∞$^Œ∞Hõ~[° =ÚMˇ· ~°O[Ü«∞<ÀÎ x`«O|
„áêQÍƒù~O° =∞#Ìã`‘ å¯ó „ÑüÑ¨k Ü«Ú=fO <åQÆ~å „^•=Ü«∞xÎ II
K«. Ñü„ÑüÑ¨`∞« #Î O^Œ∞ñ „aÜ«∞ÉèÏq∞x HõO~î=° Úñ Q“ñQÆeOz =∞
ã¨`Î Å« =Ú=Ú\˜ì "å`≥~° ~°ÔŒ |∞Å<˘uÎ HõáÈÅáêm K«∞O
aQÆ=ÚQÆñ*Ëã≤ áê~°≈ fi=ÚÅ∞ Ñ¨$+ª̈=Ú „â’}˜`Å« O|∞ QÀà◊√§ #O
z`« Ñ¨ÙÅHÍOHõ=ÚÖÁfi_»=∞ ã‘`¯« $u#O\˜#ñ |Å¡qOÑ¨^.Õ
q=~°} :
qkÜ«∞ <å\˜ ~å„u „Ñ≤ÜÚ« ~åex KÕi =HΔÀ*ÏÅ#∞ Ñ¨@∞ì‰Ωõ x ÃÑ^Œ=Ùefl
=Ú^Œ∞Ì ÃÑ@∞ìH˘x ~°uHˆ oH˜ LÑ¨„Hõq∞OKåe. P ÃÑ#· Hõà§◊ #∞, K≥Hà˜ §◊ #∂ =Ú^•Ì_,ç
QÆ\ Qì̃ Í H“yeOK«∞‰õΩx, K«OHõÖ’¡ z~°∞yK«∞ÛÅ∞ yzÛ „Ñ≤ÜÚ« ~åe "≥∂K«∞ÛHÀÅ∞
á⁄Ok ãÖÉè’QÆOÖ’ JO`«∞Å∞ ^•\ÁK«∞Û.
qkÜ«∞ <å\˜ ãÖÉè’QÆ q=~°=Ú
â’¡II ãÎ̈#q∞Å#ã¨∞MÏ~ÀÎ QÆO_»áêbO qK«∞O|=
#Ü«∞#‰õΩK«ÜÚ« QÆO KåHõ$+¨º áê~°≈fiO #MÏ¢QÔ ó· I
J^è~Œ =° ∞=eÇ¨Ï= ^À~°∂‡Å ^ŒOK«#flÉèÏ„QÆó
Hõ$`«Ñ∞¨¶ #Ñï~°OÉè’ „^•=ÜÕ∞^ŒÇÏ≤ fl Ü«ÚQˆ ‡ II
K«. ‰õΩK«=ÚÅñ|\˜ì "≥∂qK«q „QÀe HõáÈÅ`«ÅO|∞ñ QÆ#∞flÅ=
~°∞zñQ˘x Ü≥ÚuÎ H“ñy@x ~°∞^Œ=ú ÚQÍ ay~ÚOz HõHãΔõ ¨
„^Œz`«#MÏO‰õΩ~°O|∞Å#∞ ~°O[#ñ*Ëã≤ kfifÜ«∞ñ |Å¡=ÙÖò
qzH˜ÅQÆOkèñÉÁO^Œ∞K«∞ „^ŒqOÑ¨ñQÆñ *ËÜÚ« ^Œ∞ iOÑ¨ÙÑ¨Ù@ìñQÆ<.£
q=~°} :
qkÜ«∞<å\˜ ~å„u „Ñ≤ÜÚ« ~åex KÕi =HΔÀ*ÏÅ#∞ Ñ¨@∞ì‰Ωõ x ÃÑ^Œ=Ùefl
=Ú^Œ∞Ì ÃÑ@∞ì‰Ωõ x ~°uHˆ oH˜ LÑ¨„Hõq∞OKåe. PÃÑ#· Hõà§◊ #∞, K≥H¯˜ à◊§#∂ =Ú^•Ì_,ç
QÆ\ Qì̃ Í H“yeOK«∞‰õΩx, K«OHõÖ’¡ z~°∞yK«ÛÅ∞ yzÛ „Ñ≤ÜÚ« ~åe "≥∞K«∞ÛHÀÅ∞
á⁄Ok ãÖÉè’QÆOÖ’ JO`«∞Å∞ ^•\ÁK«∞Û.
`«kÜ«∞ <å\˜ ãÖÉè’QÆ q=~°=Ú
â’¡II `«$fÜ«∂Ü«∂O t¡+º¨ xfla_»`« ã¨∞=∂áê^ŒºÑ¨ÙÅHõO
=ÚÇ¨ï~åƒÇ¨ÏÀfi~°∂‡ÖË =∞$^Œ∞ ed`« áê~°‡fió Hõ~∞° ~°∞ÃÇÏ· II
Éè∞í *ÏÑ‘_O» HõO~ˆ î ^Œâ#◊ =ã¨<å™êfi^Œ `«~Å° ó
ãÎ̈<Àáê<åÎ~|° ú #∞Êùi`« =∞|ÖÏO qÇ¨ÏfiÅÜ«∞u II
K«. `«kÜ«∞#∞ =Å¡É∞íè Åû`«∞Åñ ^Œ`~Î« ° =∞O^ŒñQÆñ Q“ñQÆeOz ã¨
=∞‡^Œ=Ú#ñ QÆHáΔõ ê~°≈fi=ÚÅ∞ =∂~°=Ì "≥ÚO^Œ #MÏOHõ~åO‰õΩ=Ú
Ö’Ê^Œ=ÙK«∞ "≥∂qÜ«∂x QÆà=◊ Ú#æ|oOz ‰õΩKåO`«~O° |∞#=
"≥Ú^Œe\˜QÀ~°∞#= Kè∞« i`«=Ú#…\ ~˜ ÚOÑ¨ „^ŒqO`«∞iOÑ¨ÙQÆ9 II
q=~°} :
`«kÜ«∞ <å\˜ ~å„u „¿ÑÜ«∞ã‘ „Ñ≤ÜÚ« Å ã¨=∂QÆ=∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „Ñ≤ÜÚ« _»∞
„¿ÑÜ«∞ã≤ ZÖÏO\˜ `˘„@∞áê@∞ ÖËHõ ayQÍ H“yeOK«∞HÀ"åe. K«OHõÅ#∞,
K«OHõÅ „HÕk ~Ô O_»∞ Ñ¨H¯õ Å#∞ H˘#yK«∞Ûà◊√§ yKåÛe. ÃÑ^Œ=Ùefl QÍ_èO» QÍ
=Ú^Œ∞Ì ÃÑ@∞ì‰Ωõ O@∂ J^è~Œ =° ∞^è∞Œ =ÙÅ∞ `åQÍe. P `«~åfi`« "≥∞_» "≥#∞HõQÍ
KÕ~Ú áÈxzÛ ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ ÖÏ‰õΩ¯O@∂ K«#∞"≥Ú#efl K«∂Ñ¨Ù_»∞ "Õe QÀ~°∞`À yKåÛe.
WÖÏ\˜ yK«∞Û_ç<Õ 'Kè∞« i`« #YHõ`Δ O« — JO\Ï~°∞. PÖÏ QÀ\˜ yK«∞Û_»∞ „Ñ≤ÜÚ« ~åe
HÍ"≥∂„^ÕHÍxfl Q˘Ñ¨ÊQÍ ~°Q∞Æ ÖÁ¯eÊ „Ñ≤ÜÚ« _ç`À ~°u„H©_» [~°Ñ_¨ ®xH˜ HÍ~°}"≥∞ÿ
ãÖÉè’QÆ ã¨∞MÏxflã¨∞OÎ k.
K«qu <å\˜ ãÖÉè’QÆ q=~°=Ú
â’¡II K«`«∞~åúº=∂eOQÆº ã¨∞Êù@ÅÑ¶¨Ú ãÖÑ‘_ç`« ‰õΩKå
^Œ=<ÀÎ aOÉ’+Öª #YeY`« HÍ"≥∂~°∞ Ñ¶Å¨ HÍó
^Œ^<Œ ÀÎ ^À~°∂ÖÎ Ë Kè∞« i`« =∞ã¨H$õ hfl~°[ ^Œ$â◊ó
â◊s~ˆ „H©_x» Î ã¨‡~°~ã° #¨ n x~°ƒ~ù ° [Öˇó· II
K«. K«qux =Å¡É∞íè O_»∞ ~°u K«O„^ŒxÉèÏ##ñ Q“ñQÆeOz K«
#æ=aQÆñ|\˜ì "≥∂qñ l~°∞ HÍ@∞ÅxeÊ `«nÜ«∞=∞OAà’
~°∞=Ù# #YHõ`Δ O« |∞Å∞ x~°∞^Œ=ú Úñ *ËÜÚ« K«∞ ÉÏÇ¨ï=¸Å=Ú
#Ì=ÙÅñQÆñ Éˇ^≥ „ÌŒ "ÕÅ∞ Kè∞« i`«OÉÁ#iOÑ¨ „^ŒqOK«∞ <≥O`«ÜÚ« =.
q=~°} :
K«qu <å\˜ ~å„u „Ñ≤ÜÚ« _»∞ „¿ÑÜ«∞ã≤`À HÍã¨Î QÍ_è» ~°u„H©_» ™êyOKåe.
¢ãxÎ‘ QÆ\Qì˜ Í H“yeOK«∞‰õΩx =HΔÀ*ÏÅ#∞ Ñ≤_Hç à˜ §◊ `À Ñ¨@∞ì‰Ωõ x ÃÑHÔ· QÆÉÏH˜ ÃÑ^Œ=Ùefl
ÃÑ^Œ=ÙÅ`À A„i QÀ=ÚQÍ H˘~°HÍe. =∞~å‡OQÆO "≥Ñ· Ù¨ ^Œ∂ã¨∞‰õΩáÈ`«∂ Z_»=∞
`˘_» ^Œ\ Oì̃ z QÆ\ Qì̃ Í yKåÛe. P QÆQ∞Æ ~åÊ@∞‰õΩ „¿ÑÜ«∞ã≤ =∞~å‡OQÆO Ñ¨Ù=ÙfiÖÏ
qK«∞Û‰õΩx ~°u„H©_‰» Ωõ ~å~å=∞‡x ™êfiQÆÒ« Ñ¨Å∞‰õΩ`«∞Ok. WOˆH=ÚOk? q∞<åflQÆ∞
aÅ„Ñ¨"Õâ◊O KÕã≤#@∞¡ ^Œ∂iáÈ~Ú ~°u P#O^ŒO á⁄O^Œ∞`«∂ K«OHõÖ’H˜
"Õà√◊ á¡ ÈxzÛ QÍ_èO» QÍ yK«∞Û`«∂ =ÙO>Ë HÍ"≥∂„^ÕHOõ `À „¿ÑÜ«∞ã≤ „Ñ≤ÜÚ« }˜‚ =∞iO`«
Ö’xH˜ ÖÏ‰õΩ¯x ~°u ã¨∞MÏxflã¨∞OÎ k.
ÑÖK«q∞, +¨+ª≤ <å\˜ ãÖÉè’QÆ q=~°=Ú
â’¡II ÑÖK«=∂ºO z‰õΩ~å# ^ŒH} Δ̃ Hõ̂~}ÏHõ$+¨º ^Œëêìfi-^è~Œ O°
^Œ`åÎfi K«∂K«∞HõÜ∂≥ ó ã¨MÅË Ñ¨ÙÅHõO K«OKÕ`∞« ¯KÒÉèÏ=`«ó I
+¨ëêªºO QÆ∂_è» qQÆ∂_èQ» Í„`« =∞^è~Œ O° ^Œëêìfi-^äŒ <åcè`Ö« Ë
„áê~°|ú K«∞Ûùi`À eMË`¯« ~°~∞° ÃÇÏ· ~°∞~ÀfiãÎ̈\ ~© ∞° #‡^Œó II
Hõ. ‰õΩ~°∞ Öˇ_=» ∞ KÕ`« x=Ù~°∞K«∞
QÆ∞~°∞‰õΩK«=ÚÅH˘#Å∞ Ñ¨Ù}˜H˜ QÆ∞|ƒÅ <≥Å=Ù
ÅÊiHÕK«∞K«∞ #^è~Œ =° Úñ [q
Ñ¨ÙiQ˘x ÑÖK«q∞x ã¨`∞« Åñ ÉÁO^ŒñQÆ =ÅÜ«Ú9.
q=~°} :
ÑÖK«q∞ <å\˜ ~å„u „Ñ≤ÜÚ« _»∞ „Ñ≤ÜÚ« ~åe =ÚOQÆ∞Å∞ ã¨=iã¨∂,Î
=HΔÀ*ÏÅ#∞ Ñ≤_çH˜à◊§`À #Å∞Ñ¨Ù`«∂, ÃÑ^Œ=Ùefl ÃÑ^Œ=ÙÅ`À A„~°∞‰õΩO@∂
Ü≥∂x^•fi~°O QÆ∞O_® ^Œ∂ã¨∞‰õΩáÈ~Ú „Ñ≤Ü«Ú~åe`À ~°u„H©_» [~°áêe.
HÍ"≥∂„^ÕHOõ `À ~Ú~°∞=Ù~°∂ ~°™ê#O^Œ f~° qÇ¨~°∞Å=Ù`å~°∞.
P."≥. ayÜ«∞ñ Q“ñQÆeOz aOÉÏ^è~Œ O° ÉÏx
<åaèÜ∞« O^Œ∞ Kè∞« i`« #Y=Ú x_»∞K«∞
`˘_»Å∞ QÀ~°<˘uÎ `˘Ü«∞ºeñ QÆeã≤#
+¨+Ü ì≤ ∞« O^Œ∞ =∞^Œ# [Å=Úñ lÅ∞‰õΩ.
q=~°} :
+¨+ª≤ <å\˜ ~å„u Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ãxÎ‘ #eyáÈ=Ù#O`«QÍ ayH“yeÖ’
|OkèOz ~°u„H©_» ™êyOKåe. ÃÑ^Œ=ÙÅ =∞^è∞Œ =Ùefl `åQÆ∞`«∂ ÉÁ_»∞¤ g∞^Œ
yzÛ, `˘_»Åx "Õà§◊ `À X`åÎe. P ^≥|ƒ‰õΩ =∞~å‡OQÆO Ñ¨ÙK«ÛÑ¨Ó"≥· qK«ÛQÍ
QÆO_»∞ `«∞"≥∞‡^ŒÖ¡Ë Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ~Ô zÛáÈ~Ú ~°q∞OKåe.
ã¨ÑqÎ̈ ∞ <å\˜ ãÖÉè’QÆ q=~°=Ú
â’¡II =∞$k`« =∞^Œ# "å™È ^Œ#"Î å™È qÇ¨# ó
Hõ~[° Hõe`« HõO~îÀ áê#Î=HõóΔ HõáÈÅ ó I
Hõ$`«Ñ∞¨¶ # Ñï~°OÉèóí ãÖÉè$í `å#OQÆ~O° QÀ
QÆ=∞Ü«∞u =∞$^Œ∞ÉèÏ=O ÉèÏq∞h =∞Ç≤Ïfl„ÉèÏ<Àó II
K«. J`«#∞ QÆ$Ç¨ÏO|∞ =Ú\˜ì Ü«∞^è~Œ å=∞$`«=∂x QÆàO◊ |∞# #flY
Hõ`Δ =« ÚÅ∞xOz =Hõ=Δ Ú# QÆO_»`Å« O|∞# QÀ~°∞ÖÁ`«∞KÎ ∞« =
QÆ$`«Ñi¨ ~°OÉè∞í Öˇ· =∞^Œ# Hˆ oñ „|g}`«ñ EÑ≤ =Å¡É∞íè Öò
ã¨`∞« Åñ QÆ~O° QÆñ *ËÜÚ« ^Œ∞~°∞ ã¨ÑqÎ̈ ∞ =∞#‡^ä"Œ åi Ü«Ú|ƒñQÆ<.£
q=~°} :
ã¨ÑqÎ¨ ∞ <å\˜ „Ñ≤ÜÚ« _»∞ „Ñ≤ÜÚ« ~åex <Õ~∞° QÍ ~°u„H©_H» ˜ ÖÏ‰õΩ¯O\Ï_»∞.
=ÚO^Õ =∞~å‡OQÍxfl =Úx "Õà◊¡`À qáêÊ~° *Ëã≤ H˘^Œ=∞ ~“`«∞ÖÏQÍ aÅ
„Ñ¨"âÕ O◊ K≥Ü∂« ºe. WHõ q[$OaèOz "≥∞_»#∞ K«∞>Ëãì ≤ `≥QyÆ K«∞Ûàı¡ yK«∞Ûà◊√§.
=HΔÀ*ÏÅbfl, ~˘=Ú‡h, "≥∞_»h |∞QÆbæ fl ^Õhfl =^ŒÅ‰õΩO_® =Ú^Œ∞ÅÌ ∞ ‰õΩiÑ≤ã∂¨ Î
`≥QÆ yKÕÛã¨∞OÎ >Ë „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ T~°∞‰õΩO@∞O^•? P yK«∞Ûà◊§‰õΩ HÍ"≥∂„^ÕHOõ
ÃÑÅ∞¡aH˜ =∞iO`«QÍ ~Ô zÛáÈ~Ú „Ñ≤ÜÚ« _çH˜ ã¨ÇÏ¨ Hõiã¨∂Î ~°u[ÖÏxfl Ñ¨~=° à◊√§
`˘H˜¯Oz áê~°=â◊ºO á⁄O^Œ∞`«∞Ok.
J+ì̈q∞, #=q∞ <å\˜ ãÖÉè’QÆ q=~°=Ú
â’¡II J+ì̈=∂ºO Ñï~°OÉèºí HõO~î=° ∞ã¨H$õ <åflaèO #Mˇ~· O° K«Ü∞« <£
^Œëœª+ó¨ Ñ¨ÙÅHõO ^Œ^`Œ ∞« ¯K«`\« O© K«∞OÉËkfi=∞$^ÀfiK«ÛHÔ ó· II
â’¡II <åcè =¸ÅqÖ’Å áê}˜~^° ~Œä O° ^Œ$ëêìfi ãÎ̈<Ò Ñ‘_Ü » ∞« =
=∞$kflÜ«∂^£ =∞^Œ<åÅÜ«∞O K« qeY<£ áê~°‡fiO #==∂ºO #Éèó·ˇ II
P."≥II QÆà=◊ Úñ Q“ñQÆeOz Hõ~~° ∂° Ç¨ÏO|∞Å<åaèñ
[éz ÃÑ^Œqñ QÆéz K«#∞fl^À~Ú
=Ú^Œ∞ñÌ Éˇ@∞ìH˘#∞K«∞ =Úk`«Åñ |Å¡=Ù
Å+ì̈q∞x ~°q∞O`«∞ i+ì̈Q`Æ ∞« Å.
q=~°} :
J+ì̈q∞ Ñ¨Ó@ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ãÎ‘ "≥∞_»#∞ H“yeOK«∞‰õΩx, QÀà◊§`À ÉÁ_»∞¤
xq∞i ÃÑ^Œ=ÙÅ =∞^èŒ∞=ÙÅ∞ `åQÆ∞`«∂, =HΔÀ*ÏÅx Ü«∞^èÕK«ÛùQÍ =Ú^Œ∞ÌÅ`À
=ÚOK≥uÎ ¢ãxÎ‘ ~ÚKåÛù#∞™ê~°O ~°q∞OKåe.
Hõ. #=q∞x #^è~Œ å=∞$`«=Ú#∞
[qñQ˘x K«#∞ÅO\˜ <åaèñ
QÆqã≤ #YO|∞Å <≥Å=ÙÅ∞
x=Ù~°∞K«∞ ^Œ$_è~» `° ∞« ÅãëÑ≤ <≥Q_Æ ñ» =ÅÜ«Úã¨=.
q=~°} :
#=q∞ <å\˜ ~å„u „Ñ≤ÜÚ« _»∞ „¿ÑÜ«∞ã≤ ÃÑ^Œ=Ùefl K«∞Oaã¨∂,Î =HΔÀ*ÏÅ#∞
Ñ≤ã∞¨ ‰õΩ`«∂, ÉÁ_»∞¤ xq∞i K«OHõÅ∞ Ñ¨H¯õ Å∞ yK«∞Û`«∂ H˘O`« Hõi#î Ñ¨^`úŒ ∞« Ö’Î
=∞~å‡QÆO „Ñ¨"ÕtOz „HÕ^Œ∞ g∞^Œ∞ KÕÜ∂« e. JHÍ¯_® „¿ÑÜ«∞ã≤ HÍ"≥∂„^ÕHOõ
á⁄Ok, „Ñ≤ÜÚ« _çx ~°uQÆOQÆÖ’ =ÚOK≥`∞« `Î ∞« Ok.
^Œâq◊ ∞ <å\˜ ãÖÉè’QÆ q=~°=Ú
â’¡II ÅÖÏ@ =∂K«∞O|º #Mˇi· Y¡ #Îó t~À^è~Œ åO „ÉèÏq∞`« "å=∞Ç¨Ï™êÎó I
Hõ\ ã˜ <Î̈ À ~°ãû÷¨ Å Ñ¨$+ª̈=∞^èºÕ ã¨‡~°O ^Œâ=◊ ∂ºO „ÑüÉ’^èÜ
Œ ∞« hÎ II
P."≥. JoHõ K«∞O|#O|∞ ÅÅiOz #Y=ÚÅñ
QÆO~î"° Ú≥ uÎ "å=∞ Hõ~=° Ú#O^Œ∞
#∞~°=Ú Ñ≤éñ^Œ∞ gÑ¨Ù QÆ∞~°∞‰õΩK«ÜÚ« QÆàO◊ |∞ñ
^ŒQ#Æ ^Œ=q∞ ãüH˜ „^Œ==Ú Ñ¨Ù@∞ì.
q=~°} :
^Œâq◊ ∞ <å\˜ ~å„u Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ~°u„H©_» KÕ¿ã@Ñ¨C_»∞ =ÚO^Œ∞QÍ ¢ãÎ‘
#∞^Œ∞~°∞#∞ =Ú^Œ∞Ì ÃÑ@∞ìHÀ"åe. P ÃÑ#· P"≥∞Ö’ HÍ"≥∂„^ÕHÍxfl ÃÑOÑ¨Ù KÕ¿ã
q^èOŒ QÍ "≥∂_» K«∞@∂ì KÕ`∞« Å∞ "Õã≤ QÀà◊§`À QÍ_èO» QÍ =`«∞`Î ∂« ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ ÖÏH˘¯x
Ñ≤~∞° ^Œ∞Å∞ =∞iÌã∂¨ ,Î gÑ¨Ù x=Ú~°∞`«∂, áêeO_»#¡ ∞ #Å∞Ñ¨Ù`«∂ ãÖÉè’yOKåe.
JÑ¨C_® ¢ãÎ‘ HÍ"≥∂„^ÕHOõ á⁄Ok Ñ¨Ù~°∞+¨μ}˜‚ á⁄kq Ñ¨Ù=ÙfiÖÏ "˘ky ~°ãá¨ ê¡q`«O
J=Ù`«∞Ok.
UHÍ^Œt <å\˜ ãÖÉè’QÆ q=~°=Ú
â’¡II UHÍ^ŒâßºO Hõ~[° Hõe`« „w==∂eOQÆº QÍ_èO»
áêÜ«∞O áêÜ«∞O ^Œâ#◊ =ã¨#O HÕz^•bÅÖ’Å"£∞ I
Ñ¶∂¨ `«O Ñ¶∂¨ `«O Ç¨Ï$k ã¨ÇÏ¨ ã≤Ò« =∞#‡^ä•QÍ~°=Ú„^•
ÉèOí QÆ„H©_® `«~e° `« Hõ~åó HÍq∞h „^•=Ü«∞hÎII
=∞. q@∞ñ_ÕHÍtñ QÍO`«HOõ ~î=° Ú #MÏq+ì̈O|∞QÍñ *Ëã≤ H“ñ
y@ñ weOz ~°^KŒ Û« ^ù •=∞$`«=Ú QÍOH©ÉΔ ∂íè `«∞ñ_≥· „HÀe ãÖ
Ñ¶∞¨ \˜`À~°∞ã¨Å÷ =‰õΩΔ ñ_≥· #QÆ=Ù`Àñ QÆO^Œ~Ê° ãÖ^ÕâÅ◊ O
Ñ¨@Ç¨Ï™êÎOQÆ∞à◊√ñ_≥#· h~°∞ "≥_Å» ∞ #ƒOKå„ã¨∞Î Qˆ Ç¨ÏO|∞#<£.
q=~°} :
UHÍ^Œt <å\˜ ~å„u „¿ÑÜ«∞ã‘ „Ñ≤Ü«ÚÅ‰õΩ #=~å„`Õ! „¿ÑÜ«∞ã≤x
ÉÏÇ¨ï=ÙÖ’¡ |OkèOz H“yeOz â◊OYOÖÏO\˜ "≥∞_» g∞^Œ QÀà◊¡`À yzÛ
^˘O_»ÑO¨ _»∞ ÃÑ^Œ=Ùefl P|QÍ A„~°∞HÀ"åe. „Ñ≤Ü∞« ~åe Z`≥#ÂÎ =HΔÀ*ÏÅ#∞

zkq∞, `«# =HõóΔ ã¨Å÷ O`À „QÆ∞^Œ∞ÅÌ ∞ QÆ∞^Œ∞`Ì ∂« „¿ÑÜ«∞ã≤x H˜ÅH˜Å #qfiã¨∂<Î ,Õ
`˘_»Å#∞ q_»nã≤ =∞~å‡OQÍxfl qáêÊiÛ KÕu =∞^èºŒ "Õà§◊ #∞ P™êO`«O Ü≥∂xÖ’H˜
*ÁxÑ≤ ã¨∞#flÅ∞ K«∞_»∞`«∂ HõeÜ«∞uáêÊe. WHõ D „H˜Ü∞« Å‰õΩ „¿ÑÜ«∞ã≤ "≥∞=ÿ ∞~°z
i=∞‡uiy „Ñ≤Ü«Ú_çx ~°uÖ’HõÑ¨Ù@OK«∞Å‰õΩ fã¨∞‰õΩáÈ~Ú ãÖÉè’yOz
~°™ê=∞$`«O „Ñ¨™êkã¨∞OÎ k. ~°u=∂^è∞Œ ~°ºO JOkã¨∞OÎ k.
^•fi^Œt <å\˜ ãÖÉè’QÆ q=~°=Ú
â’¡II ^•fi^ŒâßºO Ñï~°Éºíè QÍ_è=» ∞ã¨H$õ K«∞ÛO|#¯áÈÖ∫ ^Œ$â’
~°∞<Õ‡+Ö q~°n`è « ã‘`¯« $uAëÈ "åº^Œ+^ì̈ #Œ KÎ Û« ^ù óŒ I
K«∞O|#æO_»`\« O© =∞<ÀÉè=í u^èÒ =∞$^Œfl=ã¨ã`‘ ¯« O ‰õΩKÒ
HÍ<åÎO „^•=Ü«∞u „^Œ∞`«O Hõ~~° ∞° ÃÇÏ· iƒù#<Ì £ â◊<ó·≥ HõO^Œ~åO II
Hõ. áê~°}#∞ *ˇex Q“ñy@ñ
*Ëiz HÔ "≥∂‡qñ QÆéz K≥‰Ωõ ¯ÅÃÑ· ^•ñ
QÀi_ç QÆà~◊ ã° q¨ ∞zÛ#
=∂~°∞x =∞^Œ[Å=Úñ EÑ¨Ù =∞#ã¨∞#ÌxÜ«Ú<£.
q=~°} :
^•fi^Œt ~å„u Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ã`Î‘ À ~°u„H©_» [i¿Ñ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P"≥∞#∞
QÆ\ Qì̃ Í H“QÆeOK«∞H˘x "≥∞_» g∞^Œ =Ú^Œ∞ÅÌ ∞ ‰õΩiÑ≤ã∂¨ <Î Õ P"≥∞ Z„~°x ÃÑ^Œ=ÙeÊ
ÃÑ^Œ=ÙÖ’Î JO^Œ∞H˘x QÆ\ Qì˜ Í JO@H˘~°HÍe. Z„Ô~„~°x áêÅ|∞QÆÅæ ∞ =∞iO`«
Z~°∞ÃÑHÔ ¯ÖÏ HÔ "≥fi# Hˆ Hõ ÃÑ>ËÖì Ï yKåÛe. P ~°uHˆ Hõ`À P_»∞^•x =∞~å‡OQÆO
‰õÄ_® Hˆ Hõ ÃÑ\˜ì qáêÊi Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl *Á#∞Ñ¨Ù‰õΩx ~°u~°™êÅ∞ TiOz
ã¨∞dã¨∞ÎOk.
P."≥. QÆ∞|ƒÅiÜ«∞ñ|\˜ì QÀ~°∞Å "≥∞_»ÜÚ≥ uÎ
QÆà~◊ =° O=Ú K≥ÅñQÆ QÆO_»`Å« =Ú
K«∞O|#O|∞ñ *ËÜÚ« K«∞#∞ „^ŒÜ∂≥ ^ŒtÜ«∞O^Œ∞
Ñ¨Å=¡ ÙO_»∞ QÆkÜ«∞ñ |_»ñu K˘‰õΩ¯.
q=~°} :
„`«Ü∂≥ ^Œt <å\˜ ~°u„H©_Ö» ’ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ãÎ‘ =HΔÀ*ÏÅ#∞ Ñ≤_Hç à˜ §◊ Ö’
ayOz, HõO~îO° g∞^Œ g~°yK«∞ÛÅ∞ yzÛ |∞QÆÅæ ∞ Ñ¨Ù}˜H˜ P"≥∞‰õΩ HõÅ=~°O
Ñ¨Ù\ì̃ã∂¨ Î Ü≥∂x „Ñ¨"tÕ OKåe. P HõÅ=~°áê@∞‰õΩ HÍ"≥∂„^ÕHOõ `À ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μ}˜‚
á⁄kq Ñ¨\ ì̃ ~°u[ÖÏxfl Ñ¨~=° à◊√§ `˘H˜¯ã¨∞OÎ k.
K«`∞« ~°tÌ , áœ~°q‚ ∞ <å\˜ ãÖÉè’QÆ q=~°=Ú
â’¡II Hõ#~Ì åÊiu^èÒ qK«∞Oa^Œ$â’ ^À~°∂‡Å K«OK«#flMÏó
HÍ=∂QÍ~°x"Õt`« kfiÑ¨H~õ åó „H©_x» Î HÍ<åÎ`<« Ò
^Œ̂~≈ Ñ¨Ó~°u‚ ^èÒ K« #iÎ`#« MÏó ã¨¯O^èãŒ b÷¨ ~°OQÆ`À-
#OQÍQÍ~° K«∞K«∂eHÍOz`« Hõ~åó ‰õΩ~°∞ºó ¢ãÜ Î≤ ∞« O qÇ¨ÏfiÖÏO II
P."≥. #Ü«∞#Ü«ÚQÆ=Ú K«∞O|#=Ú KÕã≤ K≥‰Ωõ ¯Å
QÀ~°∞ÖÁuÎ =∞^Œ# QÆ$« Ç¨Ï=Ú#O^Œ∞
HõiHõ~O° |∞#@∞Åñ QÆ~=° ÚÅ∞ "≥ãñ¨ „kÑ≤Ê
á⁄O^Œ=Öˇñ [`«∞~°tÌ O ^Œ~∞° }˜x II
q=~°} :
K«`«∞~°Ìt ~å„u Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ã‘Îx ãÖÉè’yOKÕ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P"≥∞
Hõà√◊ § =Ú^Œ∞Ì ÃÑ@∞ì‰Ωõ O@∂ |∞QÆÅæ ∞ zkq∞, =∞~å‡OQÍxfl qáêÊiÛ U#∞QÆ∞
`˘O_»O „uÑ≤Ê#@∞ì =∞~å‡OQÆOÖ’ K≥~Úº áÈxzÛ uáêÊe. JÑ¨C_»∞ P ¢ãÎ‘
"≥∂Ç¨ÏÑ¨~=° â◊O`À ~°u„H©_» [iÑ≤ Hõiy h~°=Ù`«∞Ok.
Hõ. Ñ¨Ù#fl=∞ #=∞=ã¨ #Y=ÚÅ
=xflÜ«∞Ü«∞OQÆ=ÚÅ "≥∞ÅÑ≤ =ÅÑ¨ÙÅ QÆkÜ«Ú<£
[#∞flÅ∞ Hõ~=° ÚÅñ|∞}∞‰õΩK«∞ñ
*ˇ#∞flQÆ ~°q∞~ÚOÑ¨ñ *ˇÅ∞Å∞ z‰õΩ¯^Œ∞ ~å`«‡= II
q=~°} :
áœi‚=∞, J=∂"åã¨º ~å„`«∞Å∞ ã¨~ã° ¨ ã¨~à° "◊ ∞≥ #ÿ ~°u~å„`«∞Å∞. „Ñ≤ÜÚ« _»∞
„Ñ≤ÜÚ« ~åex H“QÆeOz JHõ¯_»H¯õ _» z~°∞yK«∞Ûà◊√§ yK«∞Û`«∂ =∞~°∞Å∞ HõeQˆ @@∞ì
=HΔÀ*ÏÅ#∞ =∞iÌã∂¨ Î JO^ŒOQÍ Ü≥∂x^•fi~°O „Ñ¨"tÕ Oz ãÖÉè’y¿ãÎ „¿ÑÜ«∞ã≤
‰õÄ_® JO`Õ ~°uáê~°=ºâ◊ºO á⁄Ok „^Œqã¨∞OÎ k.
W@∞ÃÑ#· "å`åûÜ«∞# ã¨∂„`åÅ#∞ J#∞ãïOz =∞ixfl ~°uqâıëêÅ∞
q=iOÑ¨|_»`å~Ú.
Wk H˘HÀ¯‰õΩ_»∞ ~°zOz# ~°u ~°ÇÏ¨ ã¨º=∞<Õ
Q„ OÆ ^äOŒ Ö’x K«O^„ HŒ àõ ÏkèHÍ~°=∞<Õ ~Ô O_»= J^è•ºÜ«∞O Ñ¨ÓiÎ J~Ú#k.
T
`«$fÜ«∞ ÑïKÕÛù^Œó
=¸_»= J^è•ºÜ«∞=Ú
ÉèQí ^Æ OŒ _»Ñ
„ =
¨ ∂} ~°`∞« Å ÅHõ}
Δ =ÚÅ∞
â’¡II P~ÀÇ¨ÏÑï}ÏÇ¨ÉèÏºO +¨}fl=^•fi^ŒâßOQÆ∞à‹ó· I
QÆ∞ÃÇÏ· ºâ◊≈â’ =$ëÈ-â’fi <å Ç¨Ïi}ºâıfiaèHÍó ¢ãÜ Î≤ ∞« ó II
â’¡II Ç¨Ïi}©â◊â◊Ü≥∂~ÀºˆQ =_»"å=$+¨Ü≥∂ãÎ̈^ä• I
Ç¨Ïã≤hÎ Ç¨ÏÜ«∞Ü≥∂â‹ÛÂ =ù =∞`«O ã¨=∞~°Ò« „`«Ü∞« "£∞ II
â’¡II =∞$w=$+Ö K« =_»"åÇ¨ÏÜ«∞=ÚK«Û~°Ò« ^ŒfiÜ«∞"£∞ I
hK«^fiŒ Ü«∞O K« =_»"åâ◊âH◊ Oõ Ç¨Ïã≤hÎ =$+¨"∞£ II
ã‘. Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ â◊â◊ =$+¨ `«∞~°Q*Æ Ï`«∞Å∞ gi âßYÅ∞ n~°… qâßÅ=ÚÅ∞#∞
<å~°∞ `˘q∞‡k ^•fi^ŒâßOQÆ∞à◊ Ñï=∂} =∞Ü≥∞º#∞ =∞é˜Ü«Ú #Ü«∞ºu=Å‰õΩ#∞
Ç¨Ïi}˜Ü«Úñ ^Œ∞~°yÜ«Ú Ç¨Ïã≤Îx Ü«∞#<˘Ñ¨C h-„Ñ¨=∂}"≥∞ =∞~°∞xO\˜Ö’ñ`«∞
Ç¨Ïi}˜ÜÚ« ñQÆ∞O^ÕÅ∞ #tfix =$+¨ÉOíè |∞ Ç¨Ïã≤HÎ ˜ Ñ¶∞¨ ’@Hõ =∞=∞~°∞á⁄O^Œ∞
P."≥. *Ïu*Ïu‰õÄ_» ã¨=∞~°u Ü«∞Ü≥∞º_ç
#∞K«Û=∞Ü≥∞º =∞$yÜ«∞ #∞Hõ=Δ ∞O|∞
#tfixÜ«ÚÇ¨ÏÜ«∞=Ú‡ #`«∞ºK«Û=∞Ü≥∞º#∞
Ç¨Ïi}˜ÇÏ¨ Ü«∞=Ú â◊â=◊ Ú Ç¨Ïã≤xÎ Ü«Ú#∞.
q=~°} :
â◊â=◊ Ú, =$+¨É=íè Ú, `«∞~°Q=Æ Ú– Wq =¸_»∂ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅÖ’x *Ï`«∞Å∞.
D =sæH~õ } ° Ñ¨Ù~°∞+¨μx Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO á⁄_»∞QÆ∞#∞ J#∞ãïOz U~°Ê~°Kå~°∞.
â◊â◊ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO P~°∞ JOQÆ∞àÏÅ∞ =ÙO@∞Ok. =$+¨É*íè Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μx
Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO `˘q∞‡Ok JOQÆ∞àÏÅ∞ =ÙO@∞Ok. `«∞~°QÆ*Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μx
Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO Ñ¨<fl≥ O_»∞ JOQÆ∞àÏÅ∞ =ÙO@∞Ok. Ñ¨Ù~°∞+¨μÖÏ¡Qˆ ¢ã*Î‘ Ï`«∞Å∞ ‰õÄ_®
=∞~å‡OQÆO Ö’`«∞Å#∞ J#∞ãïOz =¸_»∞. Jq – Ç¨Ïi}˜, `«∞~°y, Ç¨Ïã≤xÎ .
Ç¨Ïi}˜ *Ïu ¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÆO P~°∞ JOQÆ∞àÏÅ∞, `«∞~°y*Ïu ¢ãÎ‘ Ü≥∂x `˘q∞‡k
JOQÆ∞àÏÅ∞, Ç¨Ïã≤xÎ *Ïu ¢ãÎ‘ ÉèQí OÆ Ñ¨<fl≥ O_»∞ JOQÆ∞àÏÅ∞ =ÙO@∞Ok. â◊â◊
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ Ç¨Ïi}˜ *Ïu ¢ã`Î‘ À, =$+¨É*íè Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«∞~°y ¢ã`Î‘ À, `«∞~°QÆ
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ Ç¨Ïã≤hÎ *Ïu ¢ã`Î‘ À ãÖÉè’QÆO [iy`Õ ^•xfl 'ã¨=∞~°u— JO\Ï~°∞.
=$+¨Éíè Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ Ç¨Ïi}˜ *Ïu ¢ã`Î‘ À, `«∞~°Q*Æ Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«∞~°y ¢ã`Î‘ À
ãÖQÆq∞¿ãÎ Jk 'LK«Û~ù u° —. `«∞~°QÆ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ Ç¨Ïi}˜ ¢ã`Î‘ À, â◊âÑ◊ Ù¨ ~°∞+¨μ_»∞
Ç¨Ïã≤xÎ ¢ã`Î‘ À ~°q∞¿ãÎ Jk '`«∞K«Û~ù u° —.
â’¡II J`«∞ºK«Û=∞uhK«O K« =∞$QÆºâ◊fiO Ç¨Ïã≤Îh â◊â◊"£∞ I
Wu „Ñ¨=∂}Éè^Ë #Õ #=^è• ~°`=« ¸zˆ~ II
P."≥. hK«~`° =« Ú Åtfi h â◊âH◊ Oõ |∞Å∞
Ç¨Ïã≤hÎ â◊âO◊ |∞ ÅkèHõ hK«
~°`∞« Å∞ Ç¨Ïi}˜ÜÚ« #∞ ^Œ∞ ~°Q=Æ ÚÅ∞ Hõi}˜ÜÚ«
â◊âH◊ =õ ÚÅ∞ q~°∞^Œú *Ï`«∞ ÅÜ≥∞º.
q=~°} :
â◊â◊ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«∞~°y*Ïu ¢ã`Î‘ ÀQÍx Ç¨Ïã≤xÎ *Ïu ¢ã`Î‘ ÀQÍx ~°u
[iÑ≤`Õ Jk 'hK«~u° — J=Ù`«∞Ok. `«∞~°QÆ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ Ç¨Ïi}˜ *Ïu ¢ã`Î‘ ÀQÍx,
â◊â◊ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ Ç¨Ïã≤xÎ *Ïu ¢ã`Î‘ ÀQÍx ãÖQÆq∞¿ãÎ Jk 'JuhK«~u° —.
â’¡II L`«=Î ∂x ã¨=∂<åºÇ¨ï~°‡^èºŒ =ÚK«Û~°Ò« ^ŒfiÜ«∞"£∞ I
hK«^fiŒ Ü«∞O `«^•ä -`«∞ºK«Û=∞uhK«O =∞Ç¨^è=Œ ∞"£∞ II
Hõ. ã¨=∞~°u Ü«Ú`«=Î ∞#∞QÆ∞ =∞
^èºŒ =∞ =ÚK«Û~°`^« fiŒ Ü«∞O|∞ #`«∞ºK«Û=Ú h
K«=Ú #uhK«O |^è=Œ ∞=Ú
„Hõ=∞=Ú# xkÜ≥∞é˜ñy á⁄O^Œñ QÍ=ÅÜ«Ú q@∞Öò II
q=~°} :
L`«Î=∞=Ú, =∞^èŒº=∞=Ú, J^èŒ=∞=Ú – Wq =¸_»∞ q^è•Å~Ú#
~°u„H˜Ü∞« Å∞. ã¨=∞~°ux L`«=Î ∞~°u J<åfl~°∞. LK«Û~ù `° ∞« Å∞ ~Ô O_»∞, J`«∞ºK«Û~ù `° ∞« Å∞
Ô~O_»∂ =∞^èŒº=∞~°`«∞Å∞QÍ K≥Ñ¨Ê=K«∞Û. hK«~°u, JuhK«~°u – Wq
J^è=Œ ∞~°`∞« Å∞. JO^Œ∞=Å¡ ~°ã‰≤ Ωõ Å~Ú# "å~°∞ ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # LK«Ûhù KåÅ#∞,
L`«=Î ∞ J^è=Œ ∂Å#∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩx q"ÕHOõ `À ~°u„H©_‰» Ωõ LÑ¨„Hõq∞OK«QÅÆ ~°∞.
~°uÖ’ `«$Ñ≤Î K≥O^Œx ¢ã‘ÎÉÏ^èŒ ÅHõΔ}O
â’¡II HõO_»∂`Õ~° „Ñ¨fHÍ~å^Œ#iÎ O¡ QÍq=∞~°<Ì å`ü I
# „^Œ=xÎ # `«$Ñ¨ºxÎ Ü≥∂+≤`À hK«"∂≥ Ç¨Ï<Õ II
â’¡II LKÕÛÑ≤ =∞$^Œ∞QÆ∞Ç¨º#Îó ãÖÑ‘_®ã¨=º^äÕ Ç¨Ï$k I
# „^Œ=xÎ # `«$Ñ¨ºxÎ =∞#ãÎ̈¢<ÀÎ Ç≤Ï =∞#‡^äóŒ II
â’¡II ~°HõÎ*Ïó Hõ$=∞Ü«∞ó ã¨∂HΔÍ‡=∞$^Œ∞=∞^èÀº„QÆâ◊HõÎÜ«∞ó I
ã¨‡~°ã^¨ ‡Œ x HõO_»∂uO [#Ü«∞xÎ Ü«∞^ä•|Å"£∞ II
â’¡II K«}^¤ fiŒè *ÏaèÑ∂¨¶ `Õ# HõO_»∂=ºÑ¨# Ü«∂^Œ`ó« I
Hõ~Δ }
° ÏK«Ûã¨∞YO `å™êO qã¨$¿+óì ã¨º#Ì<å`«‡#ó II
â’¡II „áê~°OÉèÏ„`«ÊÉèí$u ã¨º^Œó ˆH¡^•`å‡ ã¨∞YÖËâ◊^Œó I
JO`Õ `«∞ #~°=`åÎ™êO qã¨$¿+~ì ∂° ‡~°Û<ù å ã¨∞Y"£∞ II
L. ^Œ∂Å[xOK«∞ hK«~u° ñ ^˘Ü«∞ºeH˜<£ ~°u`«$Ñ≤ÖÎ HË õ Ö’ñ
*ÏÅñQÆ<˘Ñ≤ÊÑ¨Ù@∞ì<_≥ » *ÏÅHõ Ü«ÚK«Û~°Ò« |∞#O^Œ∞ <å
HÍÅ=Ú#O^Œ∞ Ç¨Ï$^Œfiâ◊√ñ_»∞ HÍ=Úñ_»∞ QÍ=Ù#ñ l`«`Î $« Ñ≤xÎ O
ÉÏÅ#ñ*ËÜ∞« HÔ ‰õΩ¯_»∞QÆñ ÉÏi# ÉÏ^èŒ [xOÑ¨‰Ωõ O_»∞<Õ?
q=~°} :
hK«~u° Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À ãÖÉè’QÆO [iÑ≤# ¢ãHÎ‘ ˜ `«$Ñ≤Î J<Õk ÅaèOK«^∞Œ
~°u„H©_Ö» ’. ÃÑQ· Í =∞~å‡OQÆOÖ’ ^Œ∞~°^Œ Ñ¨Ù~°∞_»∞`«∞Ok. ~°u„H©_Ö» ’ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
¢ãHÎ‘ ˜ ~°u `«$Ñ≤xÎ JOkOK«Háõ È`Õ P ¢ãÉÎ‘ Ï^èŒ =~°<‚ åf`«O. WO`ÕHÍHõ hK«~u° =Å¡
ã¨∂HõΔ ‡r=ÙÅ∞ ~°HõÎOÖ’ Ñ¨Ù\˜ì =∞~å‡OQÆOÖ’ lÅÑ¨Ù\˜ì™êÎ~Ú. Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO
=∞~å‡OQÍxfl Ö’`«∞HõO\Ï *ÁxÑ≤#Ñ¨ÙÊ_»∞ P Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆÑÙ¨ ^≥|ƒ‰õΩ ¢ãÎ‘ `«$Ñ≤Î
K≥Ok ^•x =∞~å‡OQÆOÖ’ ~°u[ÅO L`«ÊuÎ J=Ù`«∞Ok. Wk ~Ô O_»∞ q^è•Å∞
– Ö’Ñë „^Œ=O, "≥Å∞Ñë „^Œ=O. "≥Å∞Ñë „^Œ=O Z_»`Q≥ ‰Æ Ωõ O_® „ã¨q™ÈÎOn
JO>Ë Jk ¢ãHÎ‘ ˜ ~°u ã¨∞MÏxfl ~Ú=fi^Œ∞ – ÃÑQ· Í zHÍ‰õΩ Hõeãæ ∞¨ OÎ k. ãÖÉè’QÆ
"Õà◊ =∞~å‡OQÆOÖ’Ñ¨Å "≥Å∞=_Õ Ö’Ñë „^Œ="Õ∞ ¢ãHÎ‘ ˜ ~°u `«$Ñ≤hÎ , ã¨∞MÏxfl
HõÅ∞QÆ*ãË ∞¨ OÎ k. D Ö’Ñë „^Œ="Õ∞ ¢ãÎ‘ ~°u„H©_Ö» ’ Ñ¨~=° â◊`fi« O á⁄O^Œ_®xH˜
HÍ~°}Éè∂í `«"∞≥ #ÿ k. Jk ZÖÏQÀ WHõ¯_» q=iOK«_O» [iyOk.
Ñ¨~°=â◊`«fiÅHõΔ}O
â’¡II Hõ}
Δ O ~°@hÎ #$`«ºhÎ ~°∞^Œf KåuqÇ¨ÏfiÖÏ I
xã¨ûÇ¨Ï`«fiO `«^• Ü«∂u =Ú‰õΩmHõ$`«Ö’K«<å II
Hõ. H˘ã¨~∞° O|Å∞‰õΩÅ∞ =Å∞‰õΩK«∞
qã¨∞=Hõ `«ÇÏ¨ `«ÇÏ¨ #\ÕK«∞ qÇ¨ÏfiÅÜ«∞QÆ∞K«∞<£
~°ã"¨ Ú≥ Å∞Hõ #æ#∞=¸Ü«ÚK«∞
#ã¨∞~Ô · Ñ¨~=° â◊`<« ˘O^Œ∞ #OQÆ# ~°`∞« Å<£.
q=~°} :
¢ãÅÎ‘ ∞ ãÖÉè’QÆ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ H˘O`« HõÅ=~°áê@∞`À, `«`~Î« É° Ï@∞`À
Q˘}∞QÆ∞`«∞#fl@∞¡ =∂\Ï_»∞`«∂ Hõ#∞flÅ∞ ã¨QOÆ =¸ã≤ `«#‡Ü«∞`«fiO`À ~°u„H©_Ö» ’
=ÚxyáÈ`å~°∞.
â’¡II ¢ã‘ÎÑ¨ÙOã¨Ü≥∂ifiã¨$+≤ìâ◊Û ÅÑ¶¨Ú=∞^èŒºz~À^ŒÜ«∂ I
#=^è• ~°`"« ∞Õ =O ™êº`ü HÍÅ`ÀÑ≤ „Ñ¨=∂}=`ü II
â’¡II =∞O^Œ=∞^èŒº=∞K«O_®ó ã¨∞ºˆ~fiQÆ`ÀÑ¨ÙºÉèíÜÕ∞ `«^ä• I
"ÕQóÆ HÍ=ÚHõ`å *Ë̋Ü∞« ¿ã<Î åÑ≤ #=^è• ~°`"« ∞£ II
â’¡II g~°ºO |Ç¨ÏHõ`Δ åÑ¶∂¨ `«ãÇ¨ Ï¨ `«fiO ~°uÖ’Å`å I
K«O_»"QÕ ãÆ º¨ zÇ¨flx =∞O^Œ"QÕ̂ qÑ¨~º° Ü«∞ó II
â’¡II U`ÕëêO =∞^èºŒ "Õ̂Q `«∞ =∞^èºŒ =∞`«fiO ã¨=Ú#flÜÕ∞`ü I
„Ñ¨=∂}HÍÅÉèÏ<≥ó· ã¨∞ºi`Õº=O ã¨ÑqÎ̈ Oâ◊uó II
â’¡II ~°`åx `«„`« ™ê"Õ∞º ã¨∞ºó „uaèó ã¨∞~°`«=Ú`«Î=∞"£∞ I
ã¨~°fi"≥·+¨=∞º`«ã¨∞Î ™êº^Œ^èŒ=∞O Ñ¨â◊√KÕ+≤ì`«"£∞ II
â’¡II âı¿+ `«∞ =∞^èŒº=∞`«fiO ™êº^ÕHõ„`åÑ≤ AQÆ∞Ñ≤û`«"£∞ I
J`«∞ºK«Û=∞uhK«O K« ãÖHˆ áΔ êku ÉèÏ+≤`"« ∞£ II
â’¡II LHõOÎ =∞$QÍºkÉè^Ë •<åq∞^•hO zÇ¨Ïfl=ÚK«Û`Õ I
ã¨fiÉèÏ=QÆ∞} Éè^Ë #Õ "å`åûºÜ«∞#=∞`Àk`«"∞£ II
q=~°} :
ÅÑ¶Ú¨ , =∞^èºŒ =∞, Jz~°=Ú J<Õq =¸_»∞ q^è•Å~Ú# ~°u„H˜Ü∞« Å∞.
¢ã‘ÎÑ¨Ù~°∞+¨μÅ HÍ"≥∂„^ÕHÍxfl |\ì̃ =∞O^Œ=Ú, =∞^èŒº=Ú, K«O_»"ÕQÆ=Ú. g\˜
##∞ãïOz `˘q∞‡k ~°HÍÅ~Ú# ~°u q^è•<åÅ∞ =ÙO\Ï~Ú. g\˜x ZÖÏQÆÜ∂« º
QÆ∞iÎOKåb JO>Ë ãÖÉè’QÆO g∞k L`åûÇ¨ÏO`À ¢ã‘ÎÑ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ ~°u„H©_»Ö’
=ÚO^Œ∞‰õΩ L~°HõÅ∞ "Õã¨∂Î QÀà◊§`À yK«∞Û‰õΩO@∂, ^ŒO`åÅ`À H˘~°∞‰õΩ`«∂
g~åºxfl ãÖ÷ aèOÑ¨*ãË ∞¨ ‰õΩx ~°u„H˜Ü∂« "ÕQÍxfl Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ã¨=∞Ü«∂#∞™ê~°OQÍ
=∂~°∞ÛHÀ=@O, ^•xH˜ Ñ¨>Ëì ã¨=∞Ü«∞O – g\˜ |\˜ì `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤#^Õ!
D q+¨Ü∞« OÖ’ ¢ãÑÎ‘ Ù¨ ~°∞+¨μe^Œ~Ì ∂° XHõ¯>Ë. WO^Œ∞Ö’ =¸_»∞ =∂„`«O 'ã¨=∞~°u—
J~Ú`Õ q∞QÆ`åq qÑ¨s`åÅ∞. JO>Ë Ju~°`∞« Å∞ J#fl=∂@. g\˜<Õ LK«Û~ù u° ,
hK«~u° Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞.
¢ãQÎ‘ Íx, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞QÍx ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # *Ïu, „Ñ¨=∂}O, HÍÅO, "ÕQOÆ
~Ú"Õg K«∂_»‰Ωõ O_® Z=~°∞ ^˘iH˜`Õ "åi`À ~°u„H©_» [~°Ñ_¨ =» ∞O>Ë Jk
Ñ¨â√◊ =ÙÅ∞ KÕ¿ã Ñ¨x `«ÑÊ¨ =∞#∞+¨μÅ∞ KÕÜ∞« ^ŒQæÆ Ñ¨xHÍ^Œ∞. D J^è=Œ ∞~°u
AQÆ∞Ñ¨û HõeOæ KÕ q^èOŒ QÍ =ÙO@∞Ok. JO^Œ∞Hˆ g\˜x Ju LK«Û~ù u° Jx, Ju
hK«~u° Jx ™ê^è•~°}OQÍ =sæHiõ OK«_O» [iyOk.
W@∞ÃÑ#· "å`åûºÜ«∞#∞x ã¨∂„`åÅ „Ñ¨HÍ~°O =∞$QÆ "≥Ú^ŒÅ∞QÍ QÆÅ
¢ãÎ‘ ÅHõ} Δ ÏÅ∞ q=iOK«|_»`å~Ú.
Ç¨Ïi}©*Ïu ¢ã‘Î ÅHõΔ}O
â’¡II ã¨=∞=¸~å÷ ‰õΩOz`«Ñ∞¨¶ #ˆHj `«∞KÀÛù^sŒ x`«OÉÏ_è®º I
JÅÊq=~°<å™êÑ¨Ù@ qHõK~« ∞° z`«ÑH¨ Δõ ‡ÖÏH©Δ K« II
â’¡II J~°∞}Ï^è~Œ H° ~õ K° ~« }
° Ï HÀ=∞Å`«~° ã¨~à° É◊ ∞íè [ÅuHÍ K« I
PÜ«∞`«H~õ H‚° áõ ÈÅ„w"å- #u=∂Oã¨Ö’~°∞[Ñ¶∞¨ <å K« II
â’¡II ã¨=∞QÆ∞ÖÏÊù =∞^ŒQ[Æ QÆus~å¬ º‰õΩe`À#fl`«ãhÎ̈ `«hfi I
`«~Å° =∞<åã¨∞û‰õΩ=∂~å ÅÑ¶Ú¨ HÀáê ã¨∞~°`Å« OÑ¨\Ï ÅÑ¶Ú¨ Éè∞í H± II
â’¡II ‰õΩã¨∞=∞ ã¨∞~°aè~°uãëÖÏ ã¨~°àÏOQÆ∞o~°Åã¨=∞^èŒ∞~ÀHÎ̃ó I
x=∞fl+¨_O» QÆ∞à◊ QÆ∞Ç¨º |∞∞A`«#∞~°#∞~åy}© Ç¨Ïi}© II
ã‘. =„@∞=`«Å hÅ =„HõHˆ â◊O|∞Å∞ HõÅ^Œ∞ÖË^#Œ ∞ H“#∞ =Å^ŒÑé≤ ∞ñ^Œ∞
=Ú‰õΩ QÀà◊√¡ ÅÑ¶¨Ú=ÙÅ∞ qHõKå|˚=ÚÅ∞ Hõ#∞fl Å~°∞}=Ú Å¯~°K«~°}Ï^è~Œ =° ÚÅ∞
KÕ`∞« Å∞ "≥∞`«#Î K≥q K≥‰Ωõ ¯ "≥∞_»ÜÚ« #∞ x_»∞^ŒÅ∞ [Ñ¶∞¨ #O|∞ `˘_»Å∞ #∞#∞Ñ¨Ù
ã¨=∞QÆ∞ÅÊù=ÚÅ∞ QÆ∞|ƒ K«#∞flÅ∞ QÆ[Ü«∂# =Åñu ~°∂ÑÖ|∞ K«OK«ÅÑ¨Ù =∞#ã¨∞
w. HÀÑ¨=∞ÅÊO|∞ H˘OK≥ÑÙ¨ ñ QÆ∞_»∞Ñ¨Ù ~°uH˜ñ
„ÉË=∞QÆÅ ^Œ|Q˚ OÆ ^èOŒ |∞ HÍ=∞[Å=Ú
#Åã¨=∞^è∞Œ ~ÀHÎ̃ ã¨~à° O◊ |∞ ÅOQÆ∞à◊=ÚÅ∞
Ç¨Ïi}˜ QÆ∞Ç¨ÏºO|∞Ö’ñ`«∞ +¨_O» QÆ∞à◊=ÚÅ∞.
q=~°} :
QÆ∞O„_»x `«Å, #Å¡QÍ X`«∞QÎ Í =ÙO_Õ t~À*ÏÅ∞, z#fl=Ú‰õΩ¯, z#flQÍ
=ÙO_Õ QÀà◊√§, ã¨#fl<≥#· #_»∞=Ú, Wã¨∞Hõu<≥flÖÏ¡ qâßÅOQÍ =ÙO_Õ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å∞,
`å=∞~° Ñ¨Ù=ÙfiÖÏO\˜ qâßÅ"≥∞#ÿ <Õ„`åÅ∞, ^˘O_»ÑO¨ _»∞ÖÏ Z„~°x ÃÑ^Œ=ÙÅ∞,
JO`Õ Z„~°x KÕ`∞« Å∞–áê^•Å∞, ã¨∞u"≥∞`«xÎ KÕ`∞« Å∞. K«∂_»KH« ¯õ x K≥=ÙÅ∞,
ÖË`Q« ∞Æ ÖÏc "≥ÚQÆÖæ Ï¡O\˜ |∞QÆÅæ ∞, â◊OYOÖÏO\˜ "≥∞_», #∞#flQÍ qâßÅOQÍ
|ÅOQÍ =ÙO_Õ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å∞, `˘_»Å∞, QÆ∞O„_»\ ˜ Hõi#î "≥∞#ÿ ^Œ|ƒÑÖ_»∞ =HΔÀ*ÏÅ∞,
U#∞QÆ∞ #_»H=õ O\˜ QÆOcè~"° ∞≥ #ÿ #_»Hõ – JO^Œ"∞≥ #ÿ ~°∂ÑÖ – W=hfl Ç¨Ïi}©
*Ïu ¢ãÎ‘ ~°∂Ñ¨ÖÏ=}ÏºÅ∞. gi =∞#ã¨∞û H˘O`« K«OK«Å"≥∞Oÿ k. HÀÑÖ ‰õÄ_®
H˘OK≥O Z‰õΩ¯"Õ! WHõ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À ~°u„H©_» JO>Ë `«QÆx „Ñ‘u, ã¨∂\˜QÍ
x+¨¯Å‡+ÖQÍ =∂\Ï¡_`» å~°∞. =∞~å‡OQÆOÖ’`«∞ P~°∞ JOQÆ∞àÏÅ∞ =ÙO@∞Ok
– W=hfl Ç¨Ïi}˜*Ïu ¢ãÎ‘ ÅHõ} Δ ÏÅ∞.
Jtfix *Ïu ã
¢ Î‘ ÅHõ}
Δ ÏÅ∞
â’¡II x=∞flã¨=Ú#fl`«=¸~åú ã¨∂Å÷ ã¨~à° ◊ ™êO„^Œt~°ã[≤ „Ñ¨KÜ « ∂« I
L`«ÊÅ^ŒàK◊ Å« #Ü«∞<å ã¨∂Ö÷ ÏÜ«∞`« Hõ~Ü ‚° Ú« QÆà=◊ ^Œ<å II
â’¡II ã¨∂Å÷ ~°^#Œ ~ål ~åÜ«∞`«ÔŒ `«KÛ« ^ù ÑŒ #‘ Hõi#î ‰õΩK«HÅõ âß I
ã¨∞Åe`« =∂Oã¨ÅÉÏÇ¨ïó `«∞KÀÛù^sŒ Hõ=∞Å=∞$^Œ∞áê}˜ó II
â’¡II qãÎ̈ $`«Ç¨Ï$^ŒÜ«∞Hõáê\Ï QÆ^Œæ^Œ=∞^èŒ∞~ÀHÎ̃~°¬ ºÜ≥∂kfiQÍfl I
x=∞flã¨∞=~°∞ÅÎ <åaè~fi° ¢HÎõ ~°∞z~°[Ñ¶∞¨ # ã¨=∞ÅÑ¶¸ ¨ ~°∞â◊Û II
â’¡II qÑ¨ÙÅHõ\ ~˜ fl° `«=∞^è•º MËÖÏÅã¨Q=Æ ∞# ~°HãÎõ =¨ ∞K«~}

° ÏI
K«ÑÅ¨ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« HÀ=∞Å`«#∞ifl„^•Ç¨~°„Ñ≤Ü∂« „Ñ≤Ü∞« „Ñ¨=}Ï II
â’¡II „Ñ¨^=Œä ∞K«~=° ∞^è•`«fikèHÍ Ñ‘`Ñ« Å¨ ÅQÆOkè ã¨∞~°`åO|∞ó I
Hõ~Δ }° =∞^Œ# ~°}QÆ∞}˜h =Ç¨Ïu K« =_»"å #"åOQÆ∞à◊"∞£ QÆ∞Ç¨Ïº"£∞ II
ã‘. á⁄_»=QÆ∞ `«ÅHˆ â◊=ÚÅ∞ t~°O|∞#∞ Éˇ^ÌŒ Ü«Ú`«ÊÅ<Õ„`« ÉÏÇ¨ï=ÙÅ∞ =∞$^Œ∞=Ù
=Å∞^ŒÅ∞ QÆàH◊ ~õ ‚° =^Œ# ^ŒO`«O|∞Å∞ ayK«#∞fl ÖÁH˜¯O`« ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^Œq
QÆ^^æŒ ãŒ fi¨ ~° ã¨#fl H“#∞ "≥_ñ» ^Œé˘=Ú‡ H˘Åñk Ö’ñ`«Q∞Æ <åaè ‰õΩÑ≤`z« `«Î
ã¨=∞=¸~°∞Ü«ÚQÆàO◊ |∞ ã¨=∞Ç¨Ïã¨Î Ñ¨^=Œ ÚÅ∞ =„@∞= [Ñ¶∞¨ #O|∞ =Åñu#_»Hõ
P."≥. hK« K«ÑÅ¨ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« x„^•â◊<åkèHõ
Ñ¨#Ñ¨Ù=<≥fl =∂Oã¨~ã° =¨ Ú HõOÑ¨Ù
„Ñ‘u[Å=Ú âı+¡ ‡¨ "å`«^•è `«∞=Ù"Õ∞#∞
Ç¨ÏÜ«∞‰õΩ Ö’ñ`«∞ `˘q∞‡^ŒOQÆ∞à◊=ÚÅ∞.
q=~°} :
K«H¯õ x zHõ¯x #Å¡<#·≥ ‰õΩ~°∞Å∞, ÃÑ^Œ`Ì Å« , HõÅ∞=ˆ~‰õΩÖÏ¡O\˜ Hõà√◊ §,
#∞#fl\˜ Éè∞í *ÏÅ∞, JO^Œ"∞≥ #ÿ "≥∞_», JO`Õ JO^ŒOQÍ =ÙO_Õ =ÚYO, K≥=ÙÅ∞,
Ñ¨Å∞=~°∞ã¨, QÆ∞O„_»x Hõi#î OQÍ =ÙO_Õ ã¨<÷ åÅ∞, H˘OK≥O ÃÑ^ŒQÌ Í =ÙO_Õ ÃÑ^Œ=ÙÅ∞,
ÉÁOQÆ∞~°∞QÍ, r~°QÍ =ÙO_Õ HõO~îã° fi¨ ~°O, fQÆÖÏO\˜ #_»∞=Ú, qâßÅOQÍ =ÙO_Õ
=HõóΔ ã¨Å÷ O, z#flQÍ Ö’`«∞QÍ =ÙO_Õ ÉÁ_»∞,¤ QÆ∞O„_»OQÍ Q˘Ñ¨ÊQÍ =ÙO_Õ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å∞,
Ñ≤~∞° ^Œ∞Å‰õΩ áÈ\©Ü∂« J#fl@∞¡O_Õ |e+ª̈"∞≥ #ÿ `˘_»Å∞, HÍeÑ≤H¯õ Å∞, áê^•Å∞,
"≥Ú`«OÎ QÍ |OQÍ~°O ~°OQÆ∞Ö’ =ÙO_Õ "Õ∞xKèåÜ«∞ – W=hfl K«∂_»QÍ<Õ Jtfih*Ïu
¢ãÎ‘ Jx QÆ∞iÎOKåe.
Jtfih*Ïu ¢ãÎ‘ =∞#ã¨∞ K«ÑÅ¨ "≥∞#ÿ k. JÅÊ"≥∞Oÿ k ‰õÄ_®! Éè’[#„Ñ‘u
Z‰õΩ¯=, x„^Œ‰õÄ_® Z‰õΩ¯"Õ! âı¡+¨‡, "å`«^è•`«∞=ÙÅ∞ =Ù#fl â◊s~°O D"≥∞k.
Jtfix ¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÆO `˘q∞‡k JOQÆ∞àÏÅ Ö’`«∞ =ÙO@∞Ok. ~°u[ÅO =∂OãÖ
"åã¨# "Õã∞¨ OÎ k.
^•fi^Œâ◊ Ç¨Ïã≤Îh ÅHõΔ}O
â’¡II Ñ¨$^äŒ∞aè~°eHõQÆO_»„â’„`«<å™êÑ¨Ù>ˇÿ~åº
Hõ~°K«~°}Éèí∞*’~°∞^ŒfiO^Œfi ÔH·¢~°›ã¨fiÑ‘<≥·ó I
^Œ~q° #q∞`«Y~°fiã¨∂Å÷ Ü«∂ „w=Ü«∂ K«
„Ñ¨H@õ ~°^tŒ MÏaèó ‰õΩ#ÎÖó·ˇ ã¨∂Å÷ hÖˇó· II
â’¡II J#=~°`«~°`åiÎó ‰õΩOaèQÆOcè~°HõO~î°
ã¨fi~° â◊|Åâ◊s~å ™êÊù~Å° OÉÏ^è~Œ À+‘ª I
qÑ¨ÙÅ=∞^Œ#`ÀÜ«∂ HÀÑ¨<å Ñ≤OQÆàÏH©Δ
Hõi=∞^Œ=∞^Œ<åO|∞ó „áêÜ«∞â’ QÆ∂_èá» êáê II
â’¡II Ju|Ç¨ï`«~^° Àè ëê Ç¨Ïã≤hÎ ^ŒO_»™ê^è•º I
=Ç¨Ïu K« ~°qãÖMˇ·º~°OQÆ∞à‹·~°∞æÇ¨Ïº ^Õâ◊"£∞ II
ã‘. K≥‰Ωõ ¯Å∞ Ñ≤é∞ñ^Œ∞#∞ =Ú‰õΩ¯ ÃÑ^ŒqÃÑ^ŒÌ „Ñ≤Ü∞« =Ú x^Œ∞~Ì ° |Ç¨ï Ñ≤OQÆàÏH˜Δ
‰õΩé∞K«ÜÚ« =Å=Ú<≥· Ü≥Ú~°ñy# "≥∞_» KåÅ x_»∞ÃÑ#· ÑÖ_»∞#¡ ∞ <˘_»Å∞^Œà=◊ Ú
ã¨``« i« ~°O™ê_èº» ™ê=∞[ã¨fi~° j`« ÖÏOy Ö’ÖÏ`«‡ aOÉÏ^è~Œ À+≤ª
Hõi=∞^Œ=∞^Œ<åO|∞ Hõ}*ÏÅ"å~°∞}© =∞^ŒÖ’Å AOA~°∞ á⁄^ŒÅ∞ ‰õΩ~°∞Å∞
P."≥. Hõi#î ~°`∞« ÅñQÍx Hõ~∞° ñQÆ^∞Œ =∞kÖ’#ñ
ÉÁQÆ_ñ» ^Œy# "Õ∞#∞ q∞QÆ∞Åñ QÆ∞é∞K«
=∞~°∞xQÆ$Ç¨Ï=ÚÖ’ñ`«∞ñ |iHÕz K«∂z#
Ç¨Ïã≤xÎ H˜x ^•fi^Œ âßOQÆ∞à◊=ÚÅ∞.
q=~°} :
Ç¨Ïã≤hÎ *Ïu ¢ãÎ‘ |∞QÆÅæ ∞ Q˘Ñ¨Ê JO^ŒOQÍ =ÙO\Ï~Ú. HÀ>Ë~∞° ÖÏO\˜
ÃÑ^ŒÌ =Ú‰õΩ¯, qâßÅ"≥∞#ÿ JO^Œ"∞≥ #ÿ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å∞, ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^Œq, #Å¡x Hõà√◊ §,
z#flQÍ =ÙO_ç H˘OK≥ =OHõ~Q° Í=Ù<åfl JO^ŒOQÍ =ÙO_Õ "≥∞_», K«H¯õ x Ñ¨Å∞=~°ã.¨
=∞O^ŒOQÍ =ÙO_Õ â◊s~°O, H˘OK≥O á⁄\˜ìQÍ =ÙO\Ï~°∞. HÕk ÃÑ^Œq
"ÕÖÏ_»∞`«∞#fl@∞¡QÍ =ÙO@∞Ok. A@∞ì ZÑ¨ÙÊ_»∂ =^Œ∞Å∞QÍ, q~°É’ã≤‰Ωõ #fl@∞¡
=ÙO@∞Ok. U#∞QÆ∞ Ñ¶∞‘ OHÍ~°OÖÏ QÆOcè~O° QÍ =ÙO@∞Ok ã¨fi~°O. j`«Å`«`Î« fiOQÆÅ
â◊s~°O gà◊§k.
"≥Ú`åÎxH˜ K«∂_»QÍ<Õ á⁄QÆ_^» yŒ # â◊s~° ™œ+ì̈=O D Ç¨Ïã≤hÎ *Ïu

¢ãkÎ‘ . WHõ HÍ=∞„H©_» JO>Ë =∞Ç¨~Ú+Öì . ZÑ¨ÙÊ_≥<· å ã≤^"úŒ ∞Õ J#fl@∞ìQÍ =ÙO\Ï~°∞.
=∞^Œºáê#O JO>Ë ‰õÄ_® ~Ú+ì̈"∞Õ . P =∞`«∞ÖÎ ’ =∞$^Œ∞"≥#· ~°u„H©_» giH˜
`«$Ñ≤Îx=fi^Œ∞. QÍ_è»OQÍ Hõiî#OQÍ #Y^ŒO`«HõΔ`åÅ`À ~°q∞¿ãÎQÍx giH˜
~°™ê#O^ŒO HõÅ∞QÆ^∞Œ . ~°u[ÅO U#∞QÆ∞=∞^ŒO "åã¨# "Õã∞¨ OÎ k. Ç¨Ïã≤xÎ *Ïu
¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÆO Ö’`«∞ Ñ¨<fl≥ O_»∞ JOQÆ∞àÏÅ∞.
â◊â◊*ÏuÑ¨Ù~°∞+¨ ÅHõΔ}=ÚÅ∞
â’¡II P„`å„=∞™êÊù~<° „Õ `å ÅÑ¶Ú¨ ã¨=∞^Œâ<◊ å =~°∞ÖÎ Ï™êºó ã¨∞"Õëêó
=∞$^•fi~°HOÎõ =Ç¨Ï#Îó Hõ~=° ∞uÅe`«O t¡+âì̈ ßYO ã¨∞"åK«ó I
=$`«"Î åºÖ’ÅbÖÏó ã¨∞=∞$^Œ∞t~°ã*≤ Ï <åun~å…O =Ç¨Ï<ÀÎ
„w"åO *Ï#∂~°∞Ç¨Ï¿ãÎ [Ñ¶∞¨ # K«~} ° Ü≥∂iƒ„Éè`í ó« HÍ~°≈ º=ÚK≥ÛÂ ó II
â’¡II JÖÏÊÇ¨~åÅÊ^Œ~åÊ ÅÑ¶Ú¨ ã¨∞~°`~« `° åó â∫K«ÉÏè *’ ^è<Œ å_è®ºó
=∂<Àn~å‚ó â◊âßó ã¨∞ºó ã¨∞~°a~è `° [« ÖÏó HÍOu=∞O`«óã¨ÇÏ¨ ~å¬ó
K«. Hõ#∞QÆ=HÔ OÑ¨Ù =„@∞="≥ÚQÆO|∞ â◊s~°=Ú ã¨∞O^Œ~O° |∞ =
~°#Î =Úx~°∂_èç Ü«∞ÅÊã¨=∞^ŒO`«=Ú eOÑ¨Q∞Æ "å‰õΩ¯ =∂#=∞O
_»#∞ñ_»∞ Hõ\’~°∞ *Ï#∞K«~}° O|∞Å∞ Ç‘Ï#=Ú Å#flq∞OK«∞H“
^è#Œ Ñü ã¨fiÅÊÉè’y â◊√z`å=∞~°HOõ Ñ¨Ù â◊âO◊ Ñ¨Ù *ÏuH˜<.£
q=~°} :
Z„~°x Hõà√◊ §, QÆ∞O„_»OQÍ =ÙO_Õ "≥ÚÇ¨ÏO, JO^ŒOQÍ =ÙO_Õ ^ÕÇÏ¨ O,
z#flQÍ =Ù<åfl ã¨=∂#OQÍ =ÙO_Õ Ñ¨à√◊ §, z#fl"≥#· `˘_»Å∞, "≥∂HÍà◊√§, áê^•Å∞,
KÕ`∞« Å∞ – ~Ú=hfl â◊â*◊ Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç ÅHõ} Δ ÏÅ∞. ™êfiaè=∂#O Z‰õΩ¯= ã≤~÷ O° QÍ
=ÙO_Õ =$uÎ "åºáê~åÅ∞, ^è#Œ =O`«∞_≥· =ÙO\Ï_»∞. â◊√z, â◊√„Éè`í « Hõey q∞`«OQÍ
Éè’[#O KÕ™êÎ_∞» . â◊â*◊ Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç ~°u[ÅO `å=∞~°ÑÓ¨ Å "åã¨#"Õã∞¨ OÎ k.
=$+¨*ÏuÑ¨Ù~°∞+¨ ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II ™êÊù~åÉèí∞º#fl`«=∞ãÎ̈HÍó Ñ¨$^äŒ∞`«ˆ~ =¢HÍÎeˆH a„Éèí`«ó
ã¨∂Å÷ „w= ã¨∞=∂Oã¨Å „â◊√uÉè$í `«ó ‰õÄ~À‡^Œ~åó Ñ‘=~åó II
n~°„… áÈ#fl`« HõHÅΔõ Oa`«É∞íè *Ï P~°HÇÎõ Ï¨ ™ÈÎ^~Œ å
~°HÍÎO`«ó ã≤~÷ Ñ° H¨ Δõ ‡ÖÏO|∞[ ^ŒàK◊ åÛùÜ∞Õ Hõ}
Δ Ïó ™êufiHÍó II
â’¡II MËÅuûOÇ¨ÏÑ¨^„Œ Hõ=∂ =∞$^Œ∞y~°ó Ñ‘_®ã¨Ç¨ ™êÎ ºy<À
x„^•ã¨HÉÎ̃ $íè `«¢ãáÎ̈ ê q~°ÇÏ≤ `å náêÎQflÆ Ü«∞ó âı+¡ ‡¨ ÖÏó I
=∞^è•º<ÕÎ ã¨∞d<À-u=∞[˚=Ñ¨Ù+¨ó ã¨HÍΔ ~°"∞Õ ^ÀkèHÍó
ã¨~fi° ¢ããÎ‘ ∞¨ ÉèQí Í #"åOQÆ∞à◊q∞`«O eOQÆO =$ëê a„Éèuí II
ã‘. JuqâßÖ’#fl`« =∞QÆ∞ =∞ã¨HÎ =õ Ú "≥∞_» =Å=Ú =¢HÍÎoHõO|∞Å∞ Ñ¶∞¨ #=ÚÅ∞
K≥=ÙÅ∞ K«Hõ¯# x_»∞ KÕ`«∞Å∞ ‰õÄ~À‡^Œ ~°=Ú Hõ~åOQÆ∞à◊√Å #Y=ÚÅ∞ ÔHOÑ¨Ù
=~°∞}ÏO`«<„Õ `«=Ú ÅÅ™ê##=Ú =∞OA ÉèÏ+¨Å∞ `åºy Ü«∂Ñ¨^ÅŒ HÀ~°∞Û
<åñHõeÃÑ^ŒÌ x„^•ã¨‰Ωõ ñÎ _»uã¨`Î« fi âße âı+¡ ‡¨ ‰õΩñ_»∞ Å*Ï˚~Ç° Ï≤ `«∞ñ_»∞
w. „áœ_è=» Ü«∞ã¨∞# ã¨∞d ~°∞kè~O° |∞ñ QÆÅ∞QÆ∞
"Õ∞#∞ HÍ~°O|∞=ÅÑ¨Q∞Æ =∂x#∞Å‰õΩ
=Å=ñ^ŒQ∞Æ "åñ_»∞ `˘q∞‡^ŒOQÆ∞à◊√Å ^ŒO_»
=∞`«ñ_»∞ =$+¨*ÏuÑ¨Ù~°∞+¨μñ _»`º« O`«É’è y.
q=~°} :
=$+¨Éèí*Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç `«Å á⁄_»∞QÍæ, qâßÅOQÍ =ÙO@∞Ok.
K«H¯õ QÍ=ÙO_Õ =ÚY=~°Ûã¨∞û, JO^Œ"∞≥ #ÿ "≥∞_», H˘#^Õi# =Ú‰õΩ¯, K«∂_»KH« ¯õ x
K≥=ÙÅ∞, á⁄_»∞QÍæ=ÙO_Õ KÕ`∞« Å∞, `åÉËÅ∞ á⁄@ìÖÏ qâßÅOQÍ =ÙO_Õ Hõ_∞» Ñ¨Ù,
Z„~°QÍ =ÙO_Õ J~°K`Õ ∞« Å∞, QÀà◊√§, Hõà§◊ H˜ ~Ô O_»∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ z=~°Å∞ Z~°∞ÃÑH˜¯
=ÙO\Ï~Ú. #_»Hõ nè~° QÆOcè~O° QÍ =ÙO@∞Ok. JO^ŒiH© ~Ú+Öì HõeQˆ ÖÏ
=∂\Ï¡_`» å~°∞. ^•#QÆ∞}O Hõey=ÙO\Ï~°∞. JkèH„õ â◊=∞x Éèií OK«QeÆ Qˆ â◊s~°
Ñ¨@∞`«fiO gi ™⁄O`«O. PHõe Z‰õΩ¯= – x„^Œ ‰õÄ_® Z‰õΩ¯"Õ! âßs~°HOõ QÍ
|Å=O`«∞Å∞. âı+¡ ‡¨ â◊s~°``« Î« fiO Hõey=ÙO\Ï~°∞. Ü«∞=fi#OÖ’ ã¨∞Y=O`«"∞≥ #ÿ
r=#O, =∞Oz ~°ã‰≤ Ωõ Å∞. ¢ãÅÎ‘ ∞ ~°q∞OKåÅ#∞‰õΩ<Õ ÅHõ} Δ ÏÅ∞ giq. â◊s~°O
HÍ~°ÑÙ¨ "åã¨# "Õã∞¨ OÎ k. =$+¨É*íè Ïu "åi Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO `˘q∞‡k JOQÆ∞àÏÅ∞
=ÙO@∞Ok.
`«∞~°Q*Æ Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨ ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II =¢HõÎ„â’„`«t~À^èŒ~å^èŒ~°~°^≥· ~°`«ºO`«n~°…ó Hõ$â‹·
ˆ~ºã¨∞ºó Ñ‘=~°HõHõΔ=∂Oã¨ÅÉèí∞*Ïó ã¨∂÷Å~°∞˚™êO¢^≥·ó HõK≥·ó I
„áœ_è~Õ å¬ ºó ‰õΩ\˜ÖÏOQÆ*Ï#∞ã¨∞#MÏ n~å…OQÆ∞o„âı}Ü≥∂
n~°™… êÊù~q° Ö’Å Ö’K«#Éè$í `«ó áœ_è®â◊Û x„^•Å™êó II
â’¡II QÆOcè~åO =∞^è∞Œ ~åO y~°O „^Œ∞`«QuÆ O Ñ‘<À~°∞H“ a„Éè`í À

náêÎyfl „Ñ¨=∞^•~°`åó â◊√zy~À ~ˆ `Àã≤^÷ •è `«∂[˚fiÖÏó I
`«$ëê‚~åÎ #=h`«j`« |Ç¨ÏÅHΔÍ~°ã‡¨ ~åO|∞„^Œ"å
eOÔQ~· åÌfi^ŒâH◊ ÍOQÆ∞à‹i· flQÆk`å Jâßfió ã¨"∂≥ ~°óã¨Ö÷ Ïó II
ã‘. t~°=Ú#∞ Éˇ^ŒqÜ«Úñ *ˇ=ÙÅ∞#∞ "≥ÚQÆ=Ú#∞ QÆ_»∞Ñ¨Ù#∞ |O_»∞¡ n~°…=ÚÅ∞ ã¨#fl
=ÚÅ∞ <åaèH~õ H° Hõ =Δõ ÚÅ∞ ã¨=∞Éèí∞[=ÚÅ∞ á⁄O^≥·# HõK«Éèí~°O|∞#∞ QÆÖÏñ_»∞
HÀÑ≤ =„Hõ=ÚÖˇ#· K«∂Ñ¨ÙÅ∞ñ aHõ¯Å∞ x_»∞"åÅ∞ñ QÆ#∞flÅ∞ x_»∞Ñ¨ÙQÀà◊√¡
QÆOcè~=° ∞^è∞Œ ~° "åHõº=ÚÅ∞ñ k#flx #_» ÖÏñHõeÃÑ^ŒÌ x„^•Åã¨∞O_»∞
P."≥. „áœ_è» ã¨`º« "åk |Ç¨ïÉè’QÆx~°`∞« O_»∞
"≥∞éÑ¨Ù"Õ∞#∞ q∞QÆ∞Åñ ^Œ$+¨Q‚ ÅÆ ^Œ∞
K«Å∞=QÆÅ∞QÆ∞ <˘_»Å∞ñ [Ñ¨Åz`«∞ñÎ _»∞ ^•fi^Œ
âßOQÆ∞à◊^fiŒè AO_»∞ Ç¨ÏÜ«∞#~°∞O_»∞.
q=~°} :
á⁄_»=ÙQÍ =ÙO_Õ `«Å, "≥_Ö» ÏÊ\˜ ÃÑ^Œ=ÙÅ∞, K≥=ÙÅ∞, qâßÅ"≥∞#ÿ
=ÚYO, á⁄@ì, á⁄_»"å\˜ Ñ¨Å∞=~°ã,¨ ã¨#flQÍ =ÙO_Õ "≥∞_», K«OHõÅ∞, KÕ`∞« Å∞,
^•xH˜ ã¨=∂#"≥∞#ÿ Éè∞í *ÏÅ∞, K«H¯õ x `«ÅHõ@∞ì, H˘OK≥O =OÑ¨Ù uiy# Ñ≤H¯õ Å∞,
á⁄_»"å\˜ QÀà◊√§ – W=hfl `«∞~°Q*Æ Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨ ÅHõ} Δ ÏÅ∞. gà◊§H˜ HÀÑÖ H˘OK≥O
Z‰õΩ¯=, QÆOcè~O° QÍ =∂\Ï¡_<ç å Jq ~ÚOÑ¨ÙQÍ<Õ =ÙO\Ï~Ú. J|^ŒOú P_»x
ã¨`º« „=`«∞_»∞. â◊s~°O HÍOu=O`«OQÍ PHõ~¬° }Ü © ∞« OQÍ =ÙO@∞Ok. gà◊§H˜ Pâ◊
Z‰õΩ¯=, K«OK«Å"≥∞#ÿ =∞#ã¨∞û, Éè’QÆÖÏÅã¨`« =ÙO\Ï~Ú. gà◊√§ #_»∞ã¨∞OÎ >Ë
K«H¯õ QÍ =ÙO@∞Ok. j`«Å`«`Î« fiO QÆÅ â◊s~°O. D *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO
Ñ¨<fl≥ O_»∞ JOQÆ∞àÏÅ∞ =ÙO@∞Ok.
â’¡II LHÀÎÑ¨ã¨÷„Ñ¨=∂}ã¨º =ºaèKåˆ~Ñ≤ ÅHõΔÜÕ∞`ü I
â◊â=◊ ∞$QÍºk *Ïu`«fi=Ú`«=Î ∂^è=Œ ∞ Éè^Ë `Œ ó« II
â’¡II LHÀÎKº« =∂#=Hõ=Î ºÅHõ} Δ Ïx K« Ü«∂#º`«ó I
`«`û« OHõ̂~Ñ≤ ÉÏÇ¨ïàÏºÅ¡HOΔõ x~å÷~Ü ° ∞Õ ^Œ∞ƒ^èóŒ II
q=~°} :
ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # q+¨Ü∂« Åhfl Ñ¨Ù~°∞+¨μx Ü≥ÚHõ¯ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO á⁄_»=Ù#∞
„áê=∂}˜HõOQÍ fã¨∞‰õΩx â◊â◊, =$+¨Éèí, `«∞~°QÆ=∞<Õ =¸_»∞ *Ï`«∞Å∞QÍ
qÉèÏyOK«|_ç# Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ ÅHõ} Δ ÏÅhfl q=~°OQÍ qâ◊nHõiOK«_"» ∞≥ Oÿ k. WHõ
¢ã‘Î *Ï`«∞Å∞ ‰õÄ_® "åi "åi =∞~å‡OQÆO Ö’`«∞Åx|\ì̃ Ç¨Ïi}˜, `«∞~°y,
Ç¨Ïã≤Îh *Ï`«∞Å∞QÍ qÉèÏyOK«|_®¤~°x P ÅHõΔ}ÏÅ∞ ‰õÄ_® q™êÎ~°OQÍ
q=iOK«_O» [iyOk. D qÉèÏQÍÅÖ’ =~°ãQ¨ Í L`«=Î ∞, =∞^èºŒ =∞, J^è=Œ ∞
*Ï`«∞Å∞QÍ âß¢ãOÎ¨ ¿Ñ~˘¯O\’Ok. W=hfl ‰õΩΔ }‚OQÍ J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩx ¢ã,Î‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÖ’¡
„Ñ¨^è•#OQÍ, „Ñ¨ã¨∞Êù@OQÍ HõxÑ≤OKÕ ÅHõΔ}Ïxfl „QÆÇ≤ÏOz ^•x ##∞ãïOz
PÜ«∂ =º‰õΩÅÎ *Ïu x~åú~} ° KÕã∞¨ HÀ"åe.
WHõ g∞^Œ =Ü«∞ã¨∞û, ^•x ÅHõ}Δ ÏÅ q=~°} =ÙO@∞Ok.
Wk H˘HÀ¯‰õΩ_»∞ ~°zOz# ~°u ~°ÇÏ¨ ã¨º=∞<Õ Q„ OÆ ^äOŒ Ö’x
ã¨∞~°`É« ^Ëè Õ *Ï`«ºkèHÍ~°=∞<Õ ¿Ñ~°∞QÆÅ =¸_»= J^è•ºÜ«∞O Ñ¨ÓiÎ J~ÚOk.
T
K«`«∞~°ú ÑïKÕÛù^Œó
<åÅ∞QÆ= J^è•ºÜ«∞=Ú
=Ü≥∂ ã¨fiÉèÏ= ÅHõ}
Δ =ÚÅ∞
â’¡II ÉÏÖÏ ™êº`À¬_â» ßÉÏÌ`^Î« ∞Œ Ñï `«~∞° }© „uOâ◊u~åº=~°∂~Ì fi÷° O
„áœ_è® ™êº`«ÊOK«ÑO¨ Kåâ◊^=Œ kèÑ~¨ `° À =$^Œ`ú å"Õ∞u <ås I
n~å… Hõ$ëê‚ K« `«hfi z~°q~°ÇÏ¨ =f x=∞fl HõHÍΔ â◊^¡ •ä ó ã¨∞ºó
ã¨∂Ö÷ Ï Q“s K« Y~åfi ã¨``« ~« u° Ñ¨~å =Óº_èH» Hõ ÍΔ Ñ¶∞¨ <åóã¨∞ºó II
â’¡II ãÖH©~z‚° ¿ÇÏfl# K« =∞^èºŒ =∂ ™êº^ŒÜ∞« O K« `å™êO qk`«ó ã¨fiÉèÏ=ó I
ÉÏÖÏ Ñ¶∞¨ <å ÉÏÇ¨Ïº~°`ÀÑ¨K~« åº „áœ_è® â◊^¡ •ä Éèºí #Î~"° ∂≥ Ç¨Ï<ÕK∞« Ûùó II
â’¡II LHÍÎ QÆ∞}Ñ¨`åHÍÜ«∂=∞=™ê÷ã∞¨ „H˜Ü∂« K« Ü«∂
`å=∞Ñ≤ <åºÜ«∞ãÖquÎ ã≤^`÷Œ åfi^•„kÜ«∂=∞¿ÇÏ II
Hõ. Ñ¨kÜ«∂é∞ ÉÏÅ‰õΩ#∞ =Ú
Ñ¨ÊkÜ«∞QÆ∞ <ÕO_≥=¡ fixH˜x „É∫_è‰» Ωõ <≥^· ∞Œ <£
|kÜÕ∞_»∞Å∞ #@∞g∞ñ^Œ@ñ
^Œ∞kÜÕ∞_»∞Å∞ Ö’ÅHõÜ∞≥ ºñ ^À_ÀÎ=~°∞ã¨<.£
q=~°} :
¢ãÎ‘ rq`«OÖ’ =Ü«∞ã¨∞û ^Œ$ëêì º <åÅ∞QÆ∞ ^ŒâÅ◊ ∞ =Ù<åfl~Ú. "≥Ú^Œ\ ˜
ãÖ=`«û~°O #∞O_ç Ñ¨^ÇŒ ¨ ~°= ãÖ=`«û~°O =Ü«∞ã¨∞û =~°‰Äõ 'ÉÏÅ— JO\Ï~°∞.
Ñ¨^ÇŒ ¨ ~À U@ #∞O_ç =ÚÑ¨ÊÜ≥∂º U_»∞ =~°‰Äõ 'Ü«∞ø=#—=∞x, =ÚÃÑÊÂUà◊§
#∞O_ç Ü«∂Éè̌· ãÖ=`«û~åÅ =Ü«∞ã¨∞û =~°‰Ωõ '„áœ_è—» Jx, UÉˇ· ãÖ=`«û~åÅ
ÃÑ|· _ç# =Ü«∞ã¨∞û #∞O_ç 'Ö’ÅÜ«∞— Jx `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
ã‘. x_»∞^Œ ã¨#flÑ¨Ù#Å¡ Ü≥Ú_»Å∞#∞ ãÖÜ≥∂QÆ ~°ÇÏ≤ `«ÜÚ« â◊^¡ Ü Œä ∞« #∞ ~°=∞}˜HÜ õ ∞≥ º
=Å=Ú QÆ∞A˚#∞ ÉÏO_»∞ =~°O‚ |∞ ãÖ`«`« ~°`=« Ú#∞ Ñ¶∞¨ #Ü«∞#∞ #u=H˘#~°∞
^Œàã◊ i¨ <å@áêñ@ÅÜ«∞O^Œ∞ #Ü«∞ ~°u áê@=O|∞#ñ „É∫_è» ÉèÏ=∞^Œ#~°∞
ãÖ`«`~« u° Ñ¶∞¨ #HÍO`« ÉÏeHõÜÚ« #∞ ÉèÏ=∞Ü«Úñ ^Œ^ÀƒùQÆ ÉèÏQÆºHõ~=° Ú
w. „áœ_èâ» ^¡◊ Ü
Œä Ú« #∞ „c`«∞ÅÉèºí O`«~u° H˜
ÉÏÅ Ñ¶∞¨ #Ü«Ú#∞ „c`«∞Å∞ ÉÏÇ¨Ïº~°uH˜
hq^èOŒ |∞Åñ QÆeã≤ ~°q∞OK«∞ `≥éñQÆ∞
QÆ∞}Ñ¨`åHÍ^Œ∞ÅO^Œ∞ñ ÉË~˘¯<≥#∞ QÆ#∞ñ_»∞.
q=~°} :
#Å¡\ ˜ â◊s~°O Hõey, ã¨#flQÍ á⁄_»∞QÍæ =ÙO_Õ ¢ãÎ‘ Z=iÔH`· Õ ~°u„H©_Ñ» @ ¨ ¡
Pã¨HÎ˜ =ÙO_»^À JÖÏ\˜ P_»∞^•xfl 'â◊¡^äŒ— JO\Ï~°∞. ÖÏ=ÙQÍ á⁄\˜Qì Í =ÙO_ç
`≥Åx¡ â◊s~°O`À ZÑ¨ÙÊ_»∂ ãÖÉè’QÆO HÀ~°∞‰õΩ<Õ ¢ãxÎ‘ 'Ñ¶∞¨ #— JO\Ï~°∞. ^Œàã◊ i¨
â◊s~°O Hõey ãÖw`« <å\ÏºÅÖ’ xëê‚`∞« ~åÖˇ· ~°u„H©_» z„`«qz„`« s`«∞Ö’¡
[iÑ≤ P#OkOKÕ ¢ãÎ‘ '„áœ_è»—. ZÑ¨ÙÊ_»∂ ãÖÉè’QÍxfl Ñ¨q„`«HÍ~°ºOQÍ ÉèÏqOKÕ
¢ã‘Î 'ÉÏÅ—. gà◊§Ö’ â◊^¡ ,Œè „áœ_è–» gà◊§^ŒiÌ H© QÍ_è"» ∞≥ #ÿ "≥∞^ÿ ∞Œè #=∞O>Ë J#∞~åQÆO
Z‰õΩ¯=. Ñ¶∞¨ #, ÉÏÅ ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ ÉÏÇ¨Ïº~°u„H©_Å» g∞^Œ "≥∂A Z‰õΩ¯=. D q+¨Ü∂« xfl
„QÆÇÏ≤ Oz ¢ãxÎ‘ ~°q∞OKåÅx âß¢ãOÎ̈ K≥|∞`ÀOk Hõ#∞Hõ QÆ∞~Ô iÎ y „Ñ¨=iÎOKåe.
ÉÏÅ ÅHõ}
Δ O
L. <Õ~x° <Õ~∞° Ê H“ñyeH˜ xO_»x K«#∞flÅ∞ ã≤Q∞Æ Éæ Ï@∞#
<Õ̊~H° Kõ ~Õ ∞° ^ÕÇÏ¨ =Ú#∞ l`«_Î Ü
ç ∞ÿ≥ # =∞<À[Ç¨Ï~°‡ º=Ú
hƒ~°=ÚÖËx á⁄OkHõÅ∞ „Ñ‘uqÖÏã¨ÑÙ¨ =Ú^Œ∞=Ì ∂@Å∞<£
QÀ~°HHõ À~°∞ K«∞O|#=Ú H˘OK≥ÑÙ¨ ñ EÑ¨ÙÅ∞ =ÚQÆÉú Ïè =∞‰õΩ<£.
q=~°} :
ÃÑH· ˜ Hõ#|_»x KåHõKH« ºõ O, H“ye¿ãÎ J^Œ=∞|_»x q^èOŒ QÍ z#flQÍ
=ÙO_Õ =HΔÀ*ÏÅ∞, ~°u„H©_‰» Ωõ [O‰õΩ K«∂Ñ≤OKÕ, ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ Õ â◊s~°O, `«_`ç _« Qç Í
=ÙO_Õ =∞~å‡OQÆO, ^Œ$_è»OQÍ =ÙO_»x Ñ¨Hõ¯Å∞, =Ú^Œ∞ÌHÍ"åÅx =∞#ã¨∞
P~å@Ñ¨_∞» `«∞<åfl ÃÑ^Œq qÑ≤Ê K≥ÑÊ¨ x ã≤Q∞Æ Hæ Åõ k, =∂@Ö’¡ =∞=∞`å#∞~åQÍbfl,
„¿Ñ=∞#∂ XÅHõÉ’¿ã z#flk, QÀ=ÚQÍ K«∂¿ã K«∂Ñ¨ÙÅ∞ HõÅk 'ÉÏÅ— Jx
„QÆÇ≤ÏOKåe.
Ü«∞ø=# ¢ã‘Î ÅHõΔ}O

K«. <≥éQ˜ ÅÆ QÆ∞|ƒK«#∞flÅ∞#∞ <Õ~∞° ÊÅ∞ QÆ∞Öˇ¯_ç "åÅ∞K«∂Ñ¨ÙÅ∞<£
^ŒiñQ˘#∞ =∂~°∞Hˆ oÜ«Ú#∞ ^Œ@Ñì Ù¨ QÆ~fi° =Ú Éè∂í +¨}O|∞Å∞
<≥fi~°=HõKÜÕ Ú« ¿ãñ`«Å∞#∞ g_»xH“ñye "≥∂Ç¨ÏHÀÑ¨=Ú
#∞ÌéñQÆeñ*ËÜÚ« ÖËñ*ˇ=∞@ `À~°ÑÙ¨ =∂@Å∞ Ü«∞ø=<åOyH˜<£ I
q=~°} :
aQÆ∞=ÙQÍ Hõi#î OQÍ =ÙO_Õ =HΔÀ*ÏÅ∞, K«∂Ñ¨ÙÅ`À<Õ ~Ô K«ÛQ˘>Ëì „H©QOÆ \˜
q~°∞Ñ¨ÙÅ∞, `«# ™œO^Œ~°ºOÑ¨@¡ QÆ~°fiO Hõey#k, UÑ¨x KÕÜ«∞_®xÔH·<å
"≥#HÍ_»xk, HÀÑÖ „Ñ¨îŒ ≈Oz<å JO^Œ∞Ö’#∂ „Ñ≤ÜÚ« _çH˜ „¿Ñ=∞ HõxÊOKÕÖÏ
K«∂Ñ≤OKÕk. ~°uˆHoÖ’ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À ã¨=∂#OQÍ „Ñ≤Ü«Ú_çx ayH“yeÖ’
|OkèOz Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl ~°u=∞Ok~°OÖ’H˜ `å#∞QÍ PÇ¨fixOz P#OkOKÕk,
~°u„H©_Ö» ’ z~°∞K≥=∞@Å∞ Ñ¨Ó~ÚOK«∞‰õΩ<Õk, ÖÏÅ#QÍ =∂\Ï¡_kÕ Ü«∞ø=#¢ã.Î‘
„áœ_è» ¢ã‘Î ÅHõΔ}O
K«. ‰õΩÅ∞‰õΩ"≥∞é∞OQÆ∞ K«∂Ñ¨ÙÅ∞#∞ Q˘O_≥ÑÙ¨ ¿ãñ`«Å∞ uÜ«∞º=∂@Å∞
x˚eaeáê@Å∞ #æeH˜ z`«=Î Ú =∞#‡^ä|Œ O^èÉŒ ^Ëè =Œ Ú
#ÌÅH˘#∞ K«∞O|#O|∞Å∞#∞ ^•@=¿Ñ@#Éè∂í +¨}„=[O
|Å∞HõÅ∞QÆeæ ÃÑH· ˘#∞K«∞ <åã¨Å^ÕÅ∞Î~∞° „áœ_èÉ» Ïè q∞#∞Öò
q=~°} :
â◊$OQÍ~°O zOkOKÕ HÍOu=O`«"∞≥ #ÿ K«∂Ñ¨ÙÅ∞ HõÅk, =Ú^Œ∞=Ì Ú^Œ∞Ì
=∂@Å∞ uÜ«∞ºQÍ ÑëˆHk, ~Ú`«~°∞Åg∞^Œ xO^ŒÅ∞ K≥¿ÑÊk, ~°Hõ~°HÍÅ
ÉèOí y=∞Ö’¡ „Ñ≤ÜÚ« _çx |OkèOz =Ú^Œ∞ÅÌ =~°¬O ‰õΩiÑ≤ã∂¨ Î ~°u„H©_» ã¨ÖÊË k,
~°u„H©_® ã¨=∞Ü«∞OÖ’ "≥∞_»Ö’ ^èiŒ Oz# #QÆÅ∞ z‰õΩ¯Ñ¨_`ç Õ P HÀÑÖ`À =∞iO`«
Kå`«∞~°ºO`À ãÖÉ’kèOKÕk, K«OK«Å"≥∞#ÿ =∞#ã¨∞ûQÆÅ ¢ãÎ‘ '„áœ_è—» .
Ö’Å ¢ã‘Î ÅHõΔ}O
K«. ã¨∞~°`Ñ« Ù¨ ñ *Á‰õΩ¯Å∞ <≥fi#∞Hõ ã¨∞^Œ∞ÅÌ ∞ ™êÔ~‰õΩ g_≥=∞O^Œ∞@
Å‡~°∞Ñ¨Ùi "å_»∞"å~°∞@Ü«Ú =∞O^ŒqÇ¨~°=Ú K«∞O|#O|∞Å∞
xfiiq_çÜ∞ÿ≥ # "Õ∞#∞ Hõàg◊ _»x ‰õÄ@q∞ KåÅ#=ÙfiÅ∞
<≥~Ì Å° x x„^Œ"∂≥ =Ú Hõ_∞» k@ì`#« O|∞#∞ Ö’ÅÉèÏ=∞‰õΩ<£.
q=~°} :
~°u„H©_Ã» Ñ· Pã¨HÎ̃ ã¨#flyÅ¡@O, [iyáÈ~Ú# qâıëêÅ∞ =∞m§=∞m§
K≥Ñ¨Ê_»O, Jã¨Î=∂#O `åO|∂ÅO #=∞Å_»O, =∞~å‡OQÆO ZO_ç `«_ç
PiáÈ=_»O, ~°u„H©_Ö» ’ |Ç¨ï `«‰Ωõ ¯=QÍ x^•#OQÍ ~°q∞OK«_O» , JÅã≤#
â◊s~°O, =Ú^Œ∞ÅÌ ∞ ‰õΩiÑ≤Oz ~°u„H©_» ™êyOz<å Hõà◊ `«ÑÊ¨ x ãÖÉè’QÆ„H˜Ü∞«
ã¨ÅÊ_»O, Z‰õΩ¯=QÍ #=fi_»O, ^è~·≥ º° ã¨fiÉèÏ=O, x„^Œ =ÚYO =Ù#fl ¢ãÎ‘ 'Ö’ÅÜ«∞—
Jx `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
=Ü≥∂|Å =∂ã¨ ÅHõ}
Δ O
Hõ. ¿ÇÏ=∞O`«O|∞# Ü«∞ø=#
HÍq∞x =~å¬=ãÖ`« HÍÅ=ÚÅO^Œ∞<£
QÍq∞OK«∞ñ„É∫_è,» ÉÏÅ‰õΩ
<Õ=∂ãÖÉˇ#· |Å=Ú xK«∞Û#∞ =~°∞ã¨<.£
q=~°} :
=Ü≥∂|Å =∂ãÖ JO>Ë ãÖ=`«û~°OÖ’ U U HÍÖÏÖ’¡ U U
=Ü≥∂^Œâ◊Ö’ =Ù#fl ¢ã‘ÎH˜ ~°q∞OKÕ HÀiHõ, â◊H˜Î, |ÅO =ÙO\ÏÜ≥∂ P
q=~åÅ#fl=∂@. WHõ P q=~åÖ’¡H˜ „Ñ¨"tÕ ^•ÌO.
=∂~°tæ ~°, Ñ¨Ù+¨º=∂™êÖ’¡ Ü«∞ø=#¢ãHÎ‘ ,˜ „âß=}–ÉèÏ„^ŒÑ^¨ ,Œ K≥„· `«, "≥â· ßY
=∂™êÖ’¡ „áœ_è» ¢ãHÎ‘ ,˜ ãÖ=`«û~°OÖ’ Jxfl <≥ÅÖ’¡#∂ ÉÏÅ ¢ãHÎ‘ ˜ ~°q∞OKÕ
HÀiHõ, ~°u|ÅO Z‰õΩ¯=QÍ =ÙO\Ï~Ú. Ö’Å ¢ãÎ‘ ~°u„H©_‰» Ωõ Ñ¨xH˜ ~åx^Œ=fi_»O
KÕ`« P"≥∞‰õΩ ~°u|Å „Ñ¨ãH¨ ÖÎ̃ ^Ë ∞Œ .
ÉÏÖÏk LÑ¨Kå~° ÅHõ}
Δ O
â’¡II ÉÏÖÏ `åO|∂Å=∂ÖÏÑ¶Å¨ ~°ã¨ ã¨∞~°™êÇ¨~° ã¨=∂‡#Ç¨~åº,
=ÚQÍú-ÅOHÍ~°Ç¨ ~° „Ñ¨=ÚY q`«~} ° ∫ó ~°[º`Õ, Ü≥∂=#™ê÷ I
ã¨^•ƒù"å~°|Qú Í_èÀ^Œƒ@
ù ~°`ã« ∞¨ d`å, =∞^èºŒ =∂ ~åQÆÅ∞ÉÏú,
=$^•ú--ÖÏÃÑó· „Ñ¨ÇÏ¨ $ëêì Éè=í u QÆ`=« Ü«∂ Q“~°"} Õ Ïu^Œ∂~°O II
K«. Ñ¶Å¨ ~°ãg¨ \˜HÍ ‰õΩã¨∞=∞ ÉèHí Δõ ºqâı+=¨ ÚÅO^Œ∞ ÉÏeHõ<£

QÆe`« q#∂`«fl~°`fl« =∞Ü«∞ HÍOK«#Ç¨~°=ÚÅO^Œ∞ Ü«∞ø=x<£ I
Åe`«Q∞Æ }Ï#∞‰õÄÅ ~°uÅHõ}Δ bÅÅñ „É∫_è» x+¨Éì Ïè
+¨Å #Å~ÚOz Ö’Å <≥é*Ï}Å∞ QÆ∂_»∞^Œ∞ iOÑ¨Ù=Ù@ìñQÆ<£ II
q=~°} :
¢ãxÎ‘ ~°u„H©_‰» Ωõ „Ñ¨ã#¨ ∞fl~åex KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ z\Ï¯Å∞ ~ÚHõ¯_» K≥áêÊ~°∞.
Ñ¨Ù=ÙfiÅ∞, Ñ¨à√◊ §, áêhÜ«∂Å∞, `åO|∂ÅO – g\˜x ~ÚzÛ ÉÏÅ¢ãxÎ‘ ãÖ`À+¨ÃÑ\˜ì
„Ñ¨ã#¨ ∞fl~åex KÕã∞¨ HÀ=K«∞Û. |OQÍ~°O, ~°H~õ H° ÍÅ PÉè~í } ° ÏÅ∞, K«H¯õ \˜ =¢™êÎÅ∞
~ÚzÛ Ü«∞ø=# ¢ãxÎ‘ =â◊O KÕã∞¨ HÀ=K«∞Û. =∞#ã¨∞#∞ ~°OlOÑ¨K¿Õ ã q^èOŒ QÍ
~°u„H©_»`À HõqfiOz „áœ_è» ¢ã‘Î =∞#ã¨∞ ^ÀK«∞HÀ=K«∞Û. =∞#ã¨∞‰õΩ #KÕÛ
=∞Oz=∂@Å∞ K≥ÑÊ≤ Ö’Å¢ãxÎ‘ Ö’|~°K∞« HÀ=K«∞Û.
W@∞ÃÑ#· âı+¡ ‡¨ , Ñ≤`,Î« "å`« ã¨fiÉèÏ"åÅ QÆ∞iOz q=iOK«∞ ãÖ^Œ~ƒ° Où
=zÛOk.
âı¡+¨‡, Ñ≤`«Î, "å`« ã¨fiÉèÏ=ÙÖˇ·# ¢ã‘Î ÅHõΔ}ÏÅ∞
â’¡II QÆ∂_è®ã≤÷„QÆOkäQÆ∞ÖÏÊù =∞$^Œ∞=∞^èŒ∞~°Ñ¨Kåó âı¡+¨‡ÖÏ Ñ¨^Œ‡=∞$nfi
=ºHÍÎã÷≤ „QÆxQ÷ ∞Æ ÖÏÊù Ü«Ú=u~°ttÔ~~· O° QÆHÔ ó· Ñ≤`ÖÎ« Ï ™êº`ü I
~°∂HΔÍj`À+¨Q‚ Í„f =^Œu |Ç¨ï`«~O° "å`«ÖÏ âı+¡ ‡¨ ÖÏÑ≤
™êº^Œ∞ëê‚ #=º=∂`å tt~°`~« `° #« ∞~°iæ ƒù}© Ñ≤`ÖÎ« ÏÑ≤ II
â’¡II Jz~°ÅÑ¶Ú¨ z~ÀK≥Û· ó HÍÅÉèÏ"å=™ê<åó
„Ñ¨=∞^Œ^ÇŒ Ï¨ # QÍ_è^» •fi~°Q∞Æ Ç¨º¢`¯« "Õ∞} I
ã¨``« « tt~°HÍÖ’¿Ñ`« ¿ÇÏ=∞O`«=~å¬–
=∞^è∞Œ +¨μ x^è∞Œ =<ÕKåÛù ãÖ„Ñ¨Ü∂≥ Qˆ „Ñ¨këêì II
â’¡II Ü«∞„`«ÊHõ$f<åO ÅHõ} Δ =∞aèÇÏ≤ `« =∞kèHOõ K« QÆ∞}Ñ¨`åHÍÜ«∂O I
`«KåÛÑ¨º#∞Éè=í ã≤ÔúŒ ã¨∞Êù@`«~=° ∞aènÜ è ∞« `Õ H˜=∞Ñ≤ II
â’¡II ã≤flQÆ#ú Y#Ü«∞# ^Œâ<◊ å x~°#∞â◊Ü∂« =∂xh ã≤~÷ ¿° ãflÇ¨ I
ã¨∞ã¨Ê~°≈ tt~°=∂Oã¨Å =~åOQÆ q=~åOQÆ<å âßº=∂ II
â’¡II Éèí=u qÖÏã¨„Ñ¨Hõ$uó Ñ≤`«Î„Ñ¨Hõ$uã¨∞Î =∞^èŒº=∂ *Ë̋Ü«∂ I
™ê Éè=í u Q“~°=~å‚ Ñ‘#‰õΩKå ~°HÎõ #Y#Ü«∞<å II
â’¡II Hõ@∞QÆOkè„Ñ¨¿ãfi^• HõΔ}O K« ‰õΩÑ≤`å HõΔ}O „Ñ¨ã¨<åfl K« I
tt~°~`° å--`«Ñ¨ q=Úv™Èëê‡ „Ñ¨tkäÅ=~åOw K« II
â’¡II "Õ∞^è•qh ã¨∞‰õΩâ◊ÖÏ =Ç¨Ïu ~°`Õ xtÛ`«O =∞$^Œ∞`å"£∞ I
Ñ¨=#„Ñ¨H$õ uó Ñ¨~∞° ëê „Éè=í ∞}~°`å ™êº^ŒƒÇ¨ï„Ñ¨ÖÏáê K« II
â’¡II ^Œ~^° QŒ úÆ „^Œ∞=∞^è∂Œ ã¨~=° s‚ |Ç¨ïÉè’[<å K« Hõi<î åOw I
ã¨∞Êù\ `˜ å„QÆ~∂° HõHΔ̂ j Hõi#î `«~å âßº=∞#Y#Ü«∞<å II
â’¡II QÀlÇ¨fiÉèí ã¨Ê~°≈Hõ~îÀ~° =~åOQÍ-^è=Œ ∂ <ås I
ãÖH©~Å‚° Hõ}Δ #Ë K« ãÖH©~„‚° Ñ¨H$õ uˆ~= q*Ë̋Ü∂« II
L. Hõ#∞flÅ∞ QÀà◊√¡ ÑÖ_»∞¡ #u HÍO`«∞Å∞ =∂#=fÅÖÏ=∞ Ü«∞
Éè∞í º#fl`«ãY¨ º HÀÑ¨=Úñ „aÜ≥∂‰õΩÅÎ ñ^Õ~H° õ `å<≥ìÕ ÃÑ·
=∞#fl#ñ*ËÜÚ« â‹`· º« =Ú#∞ =∂Oã¨Å=Ú #û‡~°=∞Ok~°O|∞ "≥∞ÿ
=xflÜ«∞ âßº=∞ =Ú`«=Î ∞=Ú <≥Ñ· Q¨ ∞Æ âı+¡ ‡¨ â◊si H˜=∞‡Ç≤Ï<£.
q=~°} :
„Ñ¨HÍâ◊=O`«"≥∞ÿ# Hõà◊√§, P~ÀQÆºOQÍ =ÙO_Õ QÀà◊√§, Ñ¨Å∞=~°∞ã¨,
Jaè=∂#=u, K«H¯õ x ¿ãflÇ¨Ïáê„`«∞~åÖˇ#· =∞#ãÎ̈`fi« O, #Å¡\ ˜ "Õ∞xKèåÜ«∞ QÆÅk,
`«=∂ëêH˜ „Ñ≤ÜÚ« _»∞ J#fl =∂@Å‰õΩ JO`«Ö’<Õ HÀÑÖ `≥K∞« Û‰õΩx, |u=∂e<å
Éˇ@∞ì q_»=‰õΩO_® =ÙO_ç, =∞m§ `«#‰õΩ `å<Õ ã¨=∂^è•#Ñ¨_ç „Ñ≤Ü«Ú_ç`À
ã¨~ã° ã¨ Ö¨ Ï¡áêÅ∞ ™êyOKÕ =x`«, K«ÅQ¡ Í, |e+ì̈OQÍ =ÙO_Õ =∞~å‡OQÆO Hõey#
¢ãÎ‘ âı+¡ ‡¨ â◊s~°``« Î« fiO QÆÅ ¢ãQÎ‘ Í QÆ∞iÎOKåe.
ã‘. Q“~°=~°O‚ |∞#∞ QÆi#î ã¨#Î O|∞Å∞ QÀà◊√#¡ ∞ QÆ#∞Q˘Å∞‰õΩÅ∞#∞ QÔ OÑ¨Ù
#∞+¨Q‚ ∞Æ Ç¨Ïº¿ãfi^Œ "≥Úy"Õ∞#∞"åã¨# HÀÑ¨„Ñ¨™ê^Œ=Ú ÖÁ¯O`«H˘O`«
Ü≥∞O_»‰Ωõ ñQÍ^Œ∞ "≥∞Ü ÿ ∞≥ O`«ÜÚ« "≥∞`«#Î tt~°=∞#‡^ä∞Œ Hˆ oñ l`«yÎ OK«∞
#aè=∂#=u =∞^è∞Œ ~åÖÏÑ¨~å[ã¨ =∞kèHOõ |∞ Ñ¨Hfiõ aOÉÏ^è~Œ À+≤ª
w. =∞uÜ«Ú <Õ~∞° Ê#∞QÆÅ∞QÆ∞ ã‘=∞Ou#∞Å‰õΩñ
„aÜ«∞=Ú =∞$^Œ∞=~°#Î ÅÜ«∞O^Œ∞ñ „ÉË=∞QÆÅ^Œ∞
ÃÑ`· º« ^ÕÇÏ¨ O|∞ñ QÆey# Ñ¨_ñ» u*Ï_»

=∞^èºŒ =∞Ü«∞@O„_»∞ #Onâ◊√ =∞`«=Ú#O^Œ∞.
q=~°} :
`≥ÅQ¡ Í HÍO`«∞b<Õ â◊s~°Kåè Ü«∞, QÆ∞O„_»x Hõi#î "≥∞#ÿ =HΔÀ*ÏÅ∞, Z„~°QÍ
=ÙO_Õ HõO\˜ z=~°Å∞, QÆ∞ÖÏc~°OQÆ∞ QÀà◊√§, ^˘O_»ÑO¨ _»∞ÖÏ Z„~°\ ˜ Z~°∞Ñ¨Ù`À
~°uHˆ oH˜ ~å~°=∞‡x Ñ≤Å∞ã¨∞#Î fl@∞¡QÍ =ÙO_Õ HÕk ÃÑ^Œq, "≥KÛ« \˜ "åã¨# HõeyOKÕ
â◊s~°O – Wq ÃÑ`· º« `«`Î« fi ¢ãÖÎ‘ ’ HõxÑ≤OKÕ ÉÏÇ¨Ïº â◊s~° ÅHõ} Δ ÏÅ∞. z~°∞HÀÑÖ,
JO`«Ö’ H˘kÌáê\˜ ^ŒÜ∂« QÆ∞}O, ZO_»‰Ωõ `åà◊ÖxË =∞$^Œ∞"≥#· `«#∞=Ù, ~å[ãÖ
L\˜ìÑ¨_Õ q„QÆÇ¨ÏO, uÜ«∞ºQÍ =∂\Ï¡_ç ~Ú>Ëì PHõ@∞ì‰õΩ<Õ ã¨fiÉèÏ=O,
|∞kúKå`«∞~°ºO, `À\˜ ¢ãÅÎ‘ KÕ „¿Ñq∞OK«|_Õ =ºHÎ̃`fi« O, =∞Oz #_»=_çHõ QÆey#
ãÖ™ê¯~°O ÃÑ`· º« ¢ãHÎ‘ ˜ ÃÑ@ìx HÀ@Å∞. tt~° |∞∞`«∞=Ù =zÛO^ŒO>Ë D"≥∞Ö’
ãÖÉè’Qˆ K«Ûù ~°Q∞Æ ÖÁ¯O@∞Ok. „Ñ≤ÜÚ« }˜‚ ~°uHˆ oH˜ `å#∞QÍ PÇ¨fixã¨∞OÎ k. D"≥∞
~°u[ÅO "≥KÛ« QÍ yeyO`«Å∞ ÃÑ>Ëkì QÍ =ÙO@∞Ok.
L. #Å¡xKåÜ«∞ „‰õÄ~°=K«#O|∞Å∞ñ „k=∞‡@Hõ`ÉÎ≥ ∞íè HÎ̃ÜÚ« <£
"≥ÚÅ¡=Ú Hõ~¯° âßOy ‰õΩK«=ÚÅÊÅ∞=OHõÅ∞ Hˆ o"åHõº=Ú
ÖÁ¯Å¡Å∞ QÀ=ÙlÇ¨Ïfi ãï QÆ∞Öˇ¯_»∞ QÆ∞Ç¨Ïº=Ú "å_çH#õ ∞flÅ∞<£
QÀà◊√#¡ ∞ QÔ OÑ¨Ù "å`«=∞Ü«∞ HÀ=∞eH˜ ã¨fix`å^è=Œ ∂`«‡‰õΩ<£ II
q=~°} :
#Å¡xHÍO`«∞Å∞ "≥^Œ[ÖË¡ â◊s~°O, Ñ¨~°∞+ÖQÍ =∂\Ï¡_ÕQÆ∞}O,
u~°∞QÆ∞É’`«∞, Éè’[#O Z‰õΩ¯=QÍ KÕ¿ãk, =OÑ¨Ù uiy# áêeO_»∞¡ HõÅk,
|e+Öì QÍ Hõi#î OQÍ =ÙO_Õ =∞~å‡OQÆO P=Ù <åeHõÖÏ =ÙO@∞Ok. Z„~°x
QÀà◊√§, „‰õÄ~°"∞≥ #ÿ K«∂Ñ¨ÙÅ∞ Hõey#k, ~°u„H©_‰» Ωõ PÇ¨fixã¨∞#Î fl@∞¡O_Õ =∂@Å∞
– W=hfl U ¢ãÖÎ‘ ’ =ÙO\ÏÜ≥∂ P"≥∞ "å`« â◊s~°``« Î« fiO QÆÅ ¢ãÎ‘ Jx `≥eÜ«∂e.
Hõ. ãÖH©~‚° ÅHõ}Δ O|∞Å∞
ãÖH©~„‚° Ñ¨H$õ uñ ^≥Åã≤ *Ï}Å∞ =∞é˜ÜÚ« <£
ÑÖHõ[<Õ„`«Åñ QÆ=Ü«Ú^Œ∞
iOH˜@ ã¨`Î« fi=ÚÅ*Ï_» ÖË <≥éy˜ O`«∞<£.
q=~°} :
¢ã`Î‘ `« Î« fiO ÉÏQÍ `≥eã≤# Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ ¢ãÖÎ‘ ’ QÆÅ ãÖHõ~° ÅHõ}
Δ ÏÅ#∞,
ã¨fiÉèÏ"åÅ#∞ Ñ¨ãQ≤ \Æ ì˜ =∞s "åi`À ãÖÉè’y™êÎ~∞° . ~°u P#O^ŒO P™êfik™êÎ~∞° .
nx ÉèÏ=O Uq∞@O>Ë ~°OQÆ∞Å∞ U_Õ J~Ú<å, P U_»∞~°OQÆ∞Å qaè#fl"≥∞#ÿ
HõÅ~ÚHõÅ`À "ÕÅ "ÕÅ ~°OQÆ∞Å∞ Ñ¨Ù\˜#ì @∞¡ – WÑ¨Ê\˜=~°‰Äõ K≥ÑÊ≤ #–¢ãÎ‘ *Ï`«∞Å∞,
Ü≥∂x „Ñ¨=∂} *Ï`«∞Å∞, â◊s~°`«`«Î fi *Ï`«∞Å q∞„â◊=∞O`À ZO^Œ~À ¢ã‘ÎÅ∞
=ÙO\Ï~°∞. "åiÖ’ D ãÖHõ~° ÅHõΔ}ÏÅ∞ Hõeæ# "Õ∞Öˇ·# ¢ã‘Îx ZOK«∞‰õΩx
~°ãã¨ ^≤ ÇúŒ Ï¨ ã¨∞ÖÎ #·ˇ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ ~°q∞Oz ~°™ê#O^ŒO á⁄O^Œ∞`å~°x ÉèÏ=O.
nx `«~åfi`« Ñ¨k ~°HÍÖˇ·# ã¨`«fi=ÚÅ#∞ QÆ∞iOz q=iOK«_»O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok.
^Õ= #~°, <åQÆ, Ü«∞HõΔ ã¨`«fiÅ ÅHõΔ}ÏÅ∞
â’¡II ã¨∞~°aèâ◊√zâ◊s~å ã¨∞„Ñ¨ã¨<åfl#<å K«
„Ñ¨K∞« ~°^#Œè [<å_è®º ÉèÏq∞h ^Õ=ã¨`åÎfi I
=ºÑ¨Q`Æ « QÆ∞~°∞Å*’˚^•º#áê<å~°"‚ å„^Ò
ã¨Ê $Ç¨ÏÜ«∞u ~°uã≤^ºÂ÷≥ ~À+¨}Ï Ü«∞HõãΔ `¨ åÎfi II
â’¡II Éèí=u ã¨~°à◊z`åÎ ^ŒHΔ̃}Ïu^äŒº~°HÍÎ
ã¨∞Êù@q∞Ç¨Ï #~°ã`¨ åÎfi d^Œº`Õ <ÀÑ¨"åÃãó· I
â◊fiã≤u |Ç¨ï`«~O° Ü«∂ [$OÉè`í Õ „ÉèÏxÎjÖÏ
ã¨fiÑ≤u ã¨``« "« ∞Õ = "åº‰õΩÖÏ <åQÆã`¨ åÎfi II
q=~°} :
â◊√zÜ≥ÿ∞ Ñïâ◊√^Œú"≥∞ÿ#, ã¨∞"åã¨#Å∞ "≥^Œ[ÖË¡ `«#∞=Ù, x~°‡ÅOQÍ
HÍOu=O`«OQÍ =ÙO_Õ =ÚYO, J`«=Î ∂=∞Å Ñ¨@¡ „¿Ñ=∂^Œ~åÅ∞ Hõey=ÙO_Õ
¢ãxÎ‘ ^Õ=ã¨`fi« ¢ãÎ‘ JO\Ï~°∞. =∞Oz =∞#ã¨∞, Ñ¨Ó[ Ñ¨Ù#™ê¯~åÅg∞^Œ, „=`«
x+¨Åì g∞^Œ „Ñ‘u Hõey =ÙO_»@O, ZÑ¨ÙÊ_»∂ ãÖ`À+ÖQÍ =ÙO@∂ ãÖ`À+¨ÃÑ>Ëì
ã¨fiÉèÏ=O Hõey=Ù#fl ¢ãÎ‘ =∞#∞[ ã¨`fi« ¢ã.Î‘
^èŒ$=HÀH˜Å. "≥_ñ» ^ŒÜ¸ « ~°∞ÊÅ∞ <å=eO`«Å∞ñ a=∞‡@O|_»∞ z`«=Î Ú<£

QÆ_ñç kx„^ŒÜÚ« „ÉèÏOuÜ«Ú#æÅ HÍO`«ÜÚ« #Êù}ã˜ `¨ Î« fi Ü≥∞
Ñ¨C_»∞#∞ QÀÑ¨=Ú áê#=Ú<£ ~°u |∞kúÇÏ‘ # q"ÕH=õ Ú<£
*ˇ_#ç Å[˚ÜÚ« Ü«∞HõãΔ `¨ Î« fi‰õΩ ã≤^=úŒ ÚÖò ÑïHÕÑ¨ñQÆ<.£
q=~°} :
n~°x… âßfi™êÅ∞, P=ÙeO`«Å∞, `˘O^Œ~`° À ^Œ_^» _Œ Ö» Ï_Õ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O,
Jux„^Œ, "≥„i"≥∂Ç¨ÏO – W=hfl <åQÆ ã¨`Î« fi¢ãÎ‘ ÅHõ} Δ ÏÅ∞. ZÑ¨ÙÊ_»∂ HÀÑÖQÍ
=ÙO_Õ ã¨fiÉèÏ=O, =∞^Œºáê<åxH˜ JÅ"å@∞ Ñ¨_@ » O, JÅÊ|∞kú, ã≤Q∞Æ æ J<Õk
ÖËxk, ãÖÉè’yOK«_O» JO>Ë =∞Ç¨„Ñ‘u – W=hfl Ü«∞HõãΔ `¨ Î« fiOQÆÅ ¢ãÎ‘ ÅHõ}Δ ÏÅ∞.
QÆO^èŒ~°fi ã¨`«fi ÅHõΔ}ÏÅ∞
â’¡II J¿Ñ`«~ÀëÈ[˚fiÅnÑÎ̈"ëÕ êO „ã¨QãæÆ ^ú̈ ∂Œè áêk+¨μ |^Œ~ú åQÍ"£∞I
ãÖw`«bÖÏ‰õΩâ◊ÖÏO HõàÏ*Ï˝O QÆ#~ú fi° ã¨`åÎfiO Ü«Ú=fO =^ŒxóÎ
=∞`«ÎHÀH˜Å. QÆ~fi° =Ú #æÅÇ¨ÏO|∞ <˘Å¡^∞Œ HÍOuQÆe#æ ^ÕÇÏ¨ =Ú
#û~°fiq^ŒºÅ∞ #$`«º"å^Œºqâß~°^`Œ fi« =Ú ™œ~°ÉÏè
Y~°fi^è∂Œ Ñ¨=ÚÅO^Œ∞ñ „cuÜ«Ú QÆeÜ æ Ú≥ ÃÑÊ_»∞HÍO`« QÆO
^è~Œ fi° ã¨`Î« fi Ü«∞QÆ∞ xfi@∞Öò ~°u ã¨`Î« fi=Ú #ƒiHÕz#<£.
q=~°} :
™œO^Œ~º° O L\ì̃ Ñ¨_Õ ^ÕÇÏ¨ O, =∞Oz q^ŒºHõe#æ "Õ∞^è•q, <å@ºO,
"å^Œº qâıëêÅÖ’ <Õ~∞° ÊHõey#k, HÀÑ¨=∞#flk ÖËH,õ `«Q=Æ ÙÖÏ_Õ ã¨fiÉèÏ=OHÍHõ
=∞Oz #_»=_çHõ Hõey# ¢ã‘Î, Ñï=∞}Éèíi`«"≥∞ÿ# ^èŒ∂áê^Œ∞efl P™êfikOKÕ
~°ãÇ¨ Ï¨ $^ŒÜ∞« O Hõey# ¢ãÎ‘ QÆO^è~Œ fi° ã¨`Î« fi ¢ã–Î‘ Wk ~°uâß¢™êÎxfl ‰õÄÅOHõ+O¨ QÍ
`≥eã≤# Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ Ñïâ’kèOz xQÆ∞æ `ÕeÛ# x[O.
Ñ≤âßK«, "å#~°, "åÜ«∞ã¨, QÍ~°úÉèí ‰õÄ~°‡ ã¨`«Î fi=ÚÅ ÅHõΔ}ÏÅ∞
â’¡II =∂<Àlƒù`å-u |Ç¨ïÉè∞í „HõÊHõ\’+¨Q‚ Í„f
Éè∞í OˆHÎ K« =∞^ŒºÑ¨ÅÖÏk Ñ≤âßK«ã`¨ åÎfi I
^Œ$+≤Oì =ÚÇ¨ï¢~ƒ° =ù ∞Ü«∞u „Ñ¨|ÖÏâ◊<åiÎ
~°∞^ÕfiQÆ"∞Õ u qÑ¨ÙÅO H˜Å HÍHõã`¨ åÎfi II
â’¡II L¢^•ƒù#Î^Œ$Hõ¯~°[^Œ#Î~°}„Ñ¨ã¨HÍÎ
™êû^•fi#~°„Ñ¨H$õ u~°ã~÷≤ z° `«=Î $uÎó I
Ü«∂ ^Œ$+ì̈q„Ñ≤Ü∞« =KÀ~°K<« å K« <ås
~°HÍÎ q@„Ñ¨ÇÏ¨ ~°}Ë Y~°™êuÎfiHÍ ™ê II
â’¡II *Ïu~°=™ê÷ „Ñ¨H$õ uó ã¨`Î« fiO Ü«∂#∞ºHÍ¡x *Ë̋Ü∞« =∞g∞+¨μ I
„áê^è•#ºO „Ñ¨H$õ `Õó HÕK≥<· åO ãÖHˆ ¿Δ Ñ} xÉ’^èŒ y~°O #ó II
=∂xx. =∂#qÇ‘Ï#=Ú #∞+¨â‚ s◊ ~°=Ú =∞^ŒºÑ¨ÖÏ#∞Éè=í „Ñ≤Ü∞« =Ú<£
=∂xxH˘Ñ¨C Ñ≤âßK«Hãõ `¨ Î« fi‰õΩ =∂#∞QÆ"åÜ«∞ã¨ã`¨ Î« fi‰õΩñ^À
_≥· #Ñ¨ÖÏâ◊Ü∞« =Ú #˚Å^Œ$+≤Ü ì Ú« <å`«‡Éè=í O|QÆ∞ K«OK«Å`«<£
"å#~°ã`¨ Î« fi‰õΩ ^Œ∞`«#YHõ`Δ « "å^Œ#^Œ$HõÛÅ<åkHõ=Ú=.
q=~°} :
™êfiaè=∂#OÖËxk, "Õ_`ç `« Î« fiO QÆÅ â◊s~°O QÆÅk, =∞^Œº=∂O™êÅO>Ë
Jq∞`«OQÍ ~Ú+ì̈Ñ_¨ kÕ – Ñ≤âßK«ã`¨ Î« fiO QÆÅ ¢ã.Î‘
=∂OãÖ u<Õk, K«OK«Å"≥∞#ÿ K«∂Ñ¨ÙÅ∞ K«∂¿ãk, K«ÑÅ¨ z`«OÎ QÆÅk
¢ã"Î‘ åÜ«∞ã¨ã`¨ Î« fiO QÆÅ ¢ã.Î‘
~°u„H©_»Ö’ Ñ¨à◊§`À H˘iˆHk, QÀà◊§`À yKÕÛk, JuQÍ "åkOKÕk
K«ÑÅ¨ "≥∞#ÿ ^Œ$+≤ì Hõey# ¢ãÎ‘ "å#~° ã¨`Î« fi ¢ã.Î‘
Hõq~å[.q@∞QÆk~ÚOK«∞@ q„Ñ≤Ü∞« ÉèÏ+¨Å "ÕQ=Æ ∞ QÍ~°ÉÌ ãíè `¨ Î« fi‰õΩ<Ò
Hõ\ H˜ Kõ Ü« Ú« QÆ‡=Ú n~°â… s◊ ~°=Ú „H“~°ºÑ¨Ù^Œ$+≤ì Ü«Ú^Œ„QÆÑÙ¨ ÅO
Ñ¨@=Ú#∞ QÆ∂~°‡Ñ¨Ùã`¨ Î« fi‰õΩñ *ÁÑ¨Ê_»∞ „áêA˝Öéˇ ∞OQÆ∞ñ_»∞ *ÏuÜ«Úñ |
~°º@#=Ú ã¨`Î« fi=Ú „áêHõ$`«ÉÏè ==Ú Ü«∂~°º=∞`«Oak z`«=Î ÚÅ<£.
q=~°} :
Éèí~°Î#∞ ÉˇkiOz ÖÁOQÆnã¨∞‰õΩ<Õk, `˘O^Œ~° ã¨fiÉèÏ=O Hõey#k
QÍ~°÷Éèíã¨`«Î fi ¢ã‘Î.
Wã¨∞Hõ u<≥flÖÏ¡O\˜ qâßÅ"≥∞#ÿ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å∞, Ñ¨Ó~°‰‚ Ωõ OÉèÏÖÏ¡O\˜ Hõi#î "≥∞#ÿ
=HΔÀ*ÏÅ∞, ÉèÏsÜ≥ÿ∞# â◊s~°O, „‰õÄ~°"≥∞ÿ# K«∂Ñ¨ÙÅ∞ QÆÅk, q+¨Ü«∂Å∞
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅ<Õ Pã¨HÎ̃ Hõey# ¢ãÎ‘ – ‰õÄ~°‡ã¨`Î« fi ¢ã.Î‘
¢ã‘Î`À ãÖÉè’QÍxH˜ ã≤^ŒúÑ¨_Õ =ÚO^Œ∞ P ¢ã‘Î ÅHõΔ}ÏÅ#∞ ‰õΔΩ}‚OQÍ

`≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl `«~åfi`« Lz`å#∞z`åÅ∞ ^Œ$+≤Öì ’ =ÙOK«∞‰õΩx ZOK«∞‰õΩ#fl ¢ã`Î‘ À<Õ
~°uˆHo [~°áêÅx, JÑ¨ÙÊ_Õ P~ÀQÆº=O`«"≥∞ÿ# JkfifÜ«∞"≥∞ÿ# ~°uã¨∞YO
Åaèã∞¨ OÎ ^Œh "å`åûºÜ«∞#∞_»∞ x~°~‚ ÚOKå_»∞.
QÆ$Ç¨ÏãÎ̈ ^èŒ~°‡O J<Õ ãÖ™ê~åxH˜ `«y# ¢ã‘Î ÅHõΔ}ÏÅ∞
â’¡II âßº=∂ HõÑ¶¨„Ñ¨Hõ$uHÍ =_»"å =∞$w"å
QÆ#~ú fi° Ü«∞Hõ#Δ ~°x~°̊~™° êuÎ fiHÍ "å I
ÉÏÖÏ-^ä"Œ åaè#= Ü«∞ø=#Éè∂í +≤`åOw
™ê ÉèÏq∞h Éè=í Éè∞í *ÏO Ñ¨~=° ∞O ~°ÇÏ¨ ã¨º"£∞ II
â’¡II *Ï`Ò K«ã`¨ ÎÕ fi =Ü«∞ã≤ „Ñ¨=∂}Ë „Ñ¨^•è #=∂Ç¨ïó „Ñ¨H$õ uO =^è∂Œ <å"£∞I
`«^=·≥ä `å™ê=ÚÑ¨Kå~°=¸K«∞ó Hõsã‚ ∞¨ `å^•ºó Hõ$u<À q^èÜ Õ ∞« "£∞II
ã‘. Kå=∞#KåÜ«∞Å [Å~°∞Ç¨‰õΩΔ Å∞ #"åO QÆ∞à◊+_¨ O» QÆ∞à◊Q∞Æ Ç¨Ïº aÅ=Ú Å=∞~°∞
`«~∞° }∞Å∞ Ü«∞HõxΔ ~°̊~° #~° QÆO^è~Œ fi° ã¨`Î« fiÅ∞ ÉÏÅÜ«Ú [=fixÜ«Ú#∞
âı+¡ ‡¨ Hõ„Ñ¨H$õ `«∞Å∞ K≥Å∞=ÙQÆñ QÆey# Ü«∞OQÆ# Å`«∞º`«=Î ∂OQÆ# eÅ
ãÖ™ê~°ã∞¨ Y™ê~° ™ê~°~ã° A ¨ Å˝ ∞ áê\Õ`«∞ ~Ô Ñ¨Ù_»∞ QÀÑ¨ºO|∞QÍ#∞
w. *Ïuã¨`Î« fi„Ñ¨=∂} ÅHõ}Δ =Úsu
=Ü«∞ã¨∞ñ „|Hõ$uÜ«Úñ |iHÕz "åi"åi
QÆ∞}=Ú Hõsã‚ ∞¨ `å^Œ∞Å QÆ}#Öˇéñ˜ y
á⁄O^Œ<iÕ Û# ™œYºO|∞ á⁄^ŒÅ‰õΩ<≥fl.
q=~°} :
`˘q∞‡k JOQÆ∞àÏÅ Ö’`«∞ =∞~å‡OQÆO Hõey =Ù#fl ¢ã‘ÎQÍx,
Kå=∞#KèåÜ«∞`À `«∞~°y*Ïu ÅHõ}Δ ÏÅ∞ =Ù#fl ¢ãQÎ‘ Íx, P~°∞ JOQÆ∞àÏÅ =∞~å‡OQÆO
Hõey =ÙO_ç Ç¨Ïi}˜ *Ïu ÅHõ} Δ ÏÅ∞ Hõey=Ù#fl ¢ãQÎ‘ Íx, Ü«∞Hõ,Δ ^Õ=, =∞#∞[,
QÆO^è~Œ fi° ã¨`Î« fi ÅHõ}Δ ÏÅ∞ =Ù#fl ¢ãQÎ‘ Íx, ÉÏÅ QÍx, Ü«∞ø=#QÍx, âı+¡ ‡¨ â◊s~°``« Î« fiO
QÆey# ¢ã‘ÎQÍx – gà◊§O^Œih QÍ~°› ã¨Î º^èŒ~å‡xfl x~°fiÇ≤ÏOK«QÆÅ ™êO™êiHõ
rq`« ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞ HÍ^Œy# L`«=Î ∞*Ïu ¢ãÅÎ‘ x âß¢ãOÎ¨ K≥|∞`ÀOk.
HÍ|\˜ì ¢ã‘ÎÅ Ü≥ÚHõ¯ qq^èŒ ã¨`åÎ fiÅ#∞, *Ï`«∞Å#∞, `«`åÎ fiÅ#∞
=Ü«∞ã¨∞û#∞, ã¨fiÉèÏ"åhfl ‰õΩΔ }‚OQÍ `≥Å∞ã¨∞‰õΩx `«=∞ rq`«OÖ’H˜ PÇ¨fixOz
~°q∞¿ãÎ ã¨∞YO HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. â◊√ÉèOí [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
ã
¢ xÎ‘ Ñ¨\Oì̃ K«∞HÀHõáÈ`Õ HõeQˆ ^ÀëêÅ∞
â’¡II ™êfi`«¢#OÎ Ñ≤`$« =∞OkÔ~ x=ãü~åº„`À`«û"Õ ãÖQÆu
~Àæ+ª‘ Ñ¨Ó~°∞+¨ãx¨ fl^è•Ñ¨xÜ«∞"≥∂ "å™È q^Õâı `«^•ä !
ãÖã¨~°æó ã¨Ç¨Ï Ñ¨ÙOâ◊Ûbaè~°ã¨Hõ$^Œfi $`ÕÎifl*ÏÜ«∂ HõΔuó
Ñ¨`∞« º~åfi~°Hú gõ ∞i¬Ò« „Ñ¨=ã¨#O <åâ◊ãº¨ ¿ÇÏ`«∞ó ¢ãÜ Î≤ ∂« ó II
â’¡II ^•i„^•º^ŒãÇ¨ Ï≤ +¨μ`‚ å =∞e#HÍ~°Ê}ºHÍÖÏ-[˝`å
áê~°∞ëêº^Œux+¨μ~ª å„`«Ê}~Ú<À Éè∂í ëêx¿+^è•^ŒÑ≤ I
q∞^ä•º^À+¨qâ◊OHõ <å^Œuâ◊Ü∂≥ ^ÀºQÍ kfiÜ≥∂QÍ`«^Î •ä
HÍ~°¯âßº^ŒfiÑ¨ÙëÈ „=[xÎ xÜ«∞`«O "≥~· åQÆº=ÚK≥ÛóÂ ¢ãÜ Î≤ ∞« ó II
ã‘. J`«=Î ∂=∞Å∞ñ ^Œe¡ Ü«∞#flÅ∞ =∞éñ^Œ∞Å∞ñ QÆÅ∞QÆHO˜ \˜Hñ˜ ^•<≥ Hõ~Ü Î° ∞ÿ≥ #ñ
|∞\ì̃xO@<≥ÜÚ« #flñ ÉÁ~°∞yÅ∞¡ñ„^˘H˜¯# f~À÷`û« ==ÚÅ‰õΩñ k~°∞QÆ∞K«∞#fl
Ñ¨~^° âÕ =◊ Ú##∞#flñ |~°ÑÙ¨ ~°∞+¨μÅQÀ+≤ª „Ñ≤Ü∞« =Úñ|∞\ì̃# <å[˝ Éˇ@‰ì Ωõ #fl
*Ï~°HÍO`«Å`À_» ãÖQÆuñ*Ëã#≤ ‰õΩÅ^è~Œ ‡° "≥∞O`«ÜÚ« ñ QÆ∞\˜Å"≥∞#ÿ
w. =∞QÆñ_»∞ =Úã¨Ö#·ˇ q∞H˜¯e =∞e#∞ñ_≥#·
^Œ∂~°=∞iy# n#∞ñ_≥· KÕ~‰° Ωõ #fl
Hõi#î ~°`∞« ñ_≥#· <Õ„á⁄^Œ∞ñÌ QÆÅÇ≤ÏÜ≥∞ÿ #
ã¨`∞« Å∞ Ñ¨~^° •~°ÅQÆ∞^Œ∞ ~ˆ *ÏuÜ«∞O^Œ∞
q=~°} :
Ö’HõOÖ’ ã¨ÇÏ¨ [OQÍ ¢ãÎ‘ U U Ñïã≤`÷ ∞« Ö’¡ áêu„=`«ºÉèOí QÍxH˜ áêÅÊ_ç
Ñ¨~°Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx "åOzèã¨∞ÎO^À ÖË^• =ºaèKå~åxH˜ ÉÏxã¨ J=Ù`«∞O^À
âß¢ãHÎ̈ Í~°∞_»∞ K≥|∞`«∞<åfl_»∞.
WO\˜H˜ J`«ÎQÍ~°∞, =∂=∞QÍ~°∞, J#fl^Œ=Ú‡Å∞, `«e¡^ŒO„_»∞Å∞,
=∞~°∞^Œ∞Å∞ =O\˜ ÃÑ^ŒÌ k‰õΩ¯ÖËHõ ¢ãÜ Î‘ ∞Õ Ü«∞[=∂#∞~åeQÍ =Ù#fl Ñïã≤`÷ ∞« Ö’¡
¢ãÎ‘ =∞#ã¨∞ K«OK«eOz Ñ¨~Ñ° Ù¨ ~°∞+¨μ_ç "≥Ñ· Ù¨ =∞à◊§=K«∞Û. ÖË^• "≥ÚQÆ∞_»∞ =kÖËÜ∞« QÍ
Ñ¨Ù\Õì \’¡<Õ Uà◊§ `«~|° _ç |`«∞‰õΩ "≥à§◊ nã¨∞#Î fl ¢ãHÎ‘ ˜ ~°uã¨∞YO ^Œ∂~°"∞≥ ÿ "≥OÑ¨~å¡@
"≥Ú^ŒÅ=Ù`«∞Ok. Ñ¨~Ñ° Ù¨ ~°∞+¨μÅ∞ =Ù#fl á⁄~°∞yO\’¡ Z‰õΩ¯=HÍÅO =ÙO_»=Åã≤
=zÛ<å =∞#ã¨∞ *Ï~°=K«∞Û. f~°÷Ü«∂„`«Å¿Ñ~°∞`À H˘`«Î„Ñ¨^ÕâßÅ‰õΩ "≥à◊§_»O,
JHõ¯_» H˘`«Î =º‰õΩÅÎ ÑïK«Ü∞« O „Ñ¨}Ü«∂xH˜ ^•ifÜ«∞=K«∞Û. ¢ãÎ‘ |∞kú K«OK«ÅO
HÍ|\ì̃ ^Œ∂~°„áêO`«OÖ’ =Ù#fl Ñ¨~Ñ° Ù¨ ~°∞+¨μ_ç „Ñ¨ãH¨ Î̃ Ñ¨^Õ Ñ¨^Õ fã¨∞‰õΩ=ã¨∂,Î
J`«x`À J#=ã¨~O° QÍ =∂@ HõÅÑ¨_®xH˜ „Ñ¨Ü∞« `«flO KÕã∞¨ #Î fl ¢ãÎ‘ „Ñ¨=~°#Î
‰õÄ_® Ñ¨~Ñ° Ù¨ ~°∞+¨μ_ç`À ã¨∞YO HÀ~°∞`ÀO^Œ#_®xH˜ ã¨∂K«<!Õ WO\’¡ ¢ãÎ‘ „Ñ¨=~°#Î ‰õΩ
J_»∞¤ K≥¿ÑÊ"å~°∞ ÖËHáõ È~Ú<å ¢ãÎ‘ ÃÑ_»^•~°∞Å∞ Ñ¨@=ì K«∞Û. =ºaèKåi}∞Å`À
¿ãflÇ¨ÏO KÕÜ∞« _»O=Å¡ ‰õÄ_® ¢ãHÎ‘ ˜ Ñ¨~Ñ° Ù¨ ~°∞+¨μÅÑ¨@¡ "åº"≥∂Ç¨ÏO Ñ¨Ù@ì=K«∞Û.
`«# ‰õΩÅ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂xfl q_çzÃÑ\˜ì<å, ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O g∞^Œ Q“~°=O
ÖËHõáÈ~Ú<å ‰õÄ_® ¢ã‘Î Ü«∞^èÕK«ÛùQÍ qÇ¨ÏiOK«QÆÅ^Œ∞. Éèí~°Î =Úãë"å_≥·
ÉèÏ~°º„áêÜ«∞OÖ’ =Ù#fl^≥<· å, Éè~í Î° JO^ŒqÇ‘Ï#∞_≥<· å, |ÅÇ‘Ï#∞_»∞, Ñ≤iH˜"å_»∂
Éè~í Î° J~Ú# ãÖ^Œ~ƒ° Où Ö’#∂, Jhfl L<åfl Éè~í Î° ~°u„H©_‰» Ωõ ~Ú+ì̈Ñ_¨ H» áõ È~Ú<å,
#Ñ¨ÙOã¨‰Ωõ _»∞ J~Ú<å, ÖË^• ^ÕâßO`«~åÅ∞ áÈ`«∂ KåÖÏHÍÅO ÉèÏ~°º ^Œ∂~°OQÍ
=ÙO_»@O [iy<å ¢ã‘Î Ñ¨Hõ¯^•~°∞Å∞ "≥`«∞‰õΩ¯<Õ J=HÍâ◊O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
JãÎ̈=∂#O `«QÆ=ÙÖÏ_Õ"å_»∞ Éèí~°Î J~Ú<å, Éèí~°Î ¢ã‘Î `«$Ñ≤ÎÑ¨_Õ™ê÷~ÚÖ’ ~°u
KÕÜ∞« HõáÈ~Ú<å, q∞ug∞i ~°uÖ’ ~Ô zÛáÈÜÕ∞ Éè~í Î° J~Ú<å ‰õÄ_®, *ÏuÉè^Ë OŒ
ÖË‰Ωõ O_® Jxfl *Ï`«∞Ö’¡x ¢ãÅÎ‘ ∞ =ºaèKi« OK«_®xH˜ Z‰õΩ¯= J=HÍâ◊O =ÙOk.
Hõ. t==∂_ç#ñ QÆÅ∞„^•q#
^è=Œ Ù#‰õΩ ^•i„^Œº"≥∞#ÿ ^Œ~Ê° ‰õΩHˆ o<£
ã¨=iOÑ¨‰Ωõ #fl HÍq∞x
q=iOÑ¨ñQÆñ *ˇ_^» ≥ Ü≥∞xfl q^è=Œ ÚÅ<≥#· <£.
q=~°} :
WOHÍ Xà◊√§ `≥eÜ«∞x ã≤u÷ Ö’, =∞^ŒºO ¿ãqOz =∞`«∞ÖÎ ’ =Ù#flÑ¨ÙÊ_»∂,
Éè~í Î° ^Œi„^Œ∞_»~Ú#Ñ¨ÙÊ_»∞, ~°uÖ’ áêÖÁæ#x Éè~í Î° J~Ú<å Zxfl q^è•Å∞QÍ ¢ãÎ‘
K≥_áç È=_®xH˜ J=HÍâ◊O =ÙO^À Jxfl q^è•Å∞QÍ K≥_áç È`«∞Ok.
q~°HÎ̃ ¢ã‘Î ÅHõΔ}O
â’¡II <≥#· O Ñ¨âº◊ u <åã¨º ##Ìu ã¨∞Ç¨Ï$x‡„`Õ „Ñ¨fÑ¨ãu÷≤
~ÀºˆQ ã‘ûŒ Ç¨Ï$+¨ºf= q~°¿ÇÏ =∂~å¬ º##O K«∞Oa`å I
<å™ê‡kK«Ûuù =∂#g∞~°¬ºu =K«ó „Ñ¨`∞« º`«~Î O° <å~°ÊÜÕ∞–
`«û Ê~å≈^Œ∞kfi[`Õ ã¨fiÑ≤`∞« ºÑ¨Q`Æ å â◊Ü∂« ºO q~°HÍÎ ã¨f II
L. K«∂_»^∞Œ <å^ä∞Œ <≥KÛ≥ ex Eá⁄#iOÑ¨^∞Œ Ñ≤eÛˆ~x =∂
\Ï_»^∞Œ áêÜ«∞=∞O^Œ∞ñ ^Œ#∞ #O@Hõáêã≤#ãÖ`«ãÅ≤ ∞¡ñ ^•ñ
QÆ∂_ç#ñ QÆO@HÕK«∞ ##∞‰õÄÅ=ÚÖËHõ q~°HHÎ̃ ÍO`« "≥∂
"≥∂_»^∞Œ K«∞O|#O|∞#‰õΩ <À~°fi^Œ∞ x^Œ∞~Ì "° À=Ùñ ÉÏ#∞Ê#<£.
q=~°} :
q~°HÎ̃ K≥Ok# ¢ãÎ‘ ÅHõ} Δ ÏÅ∞ D q^èOŒ QÍ =ÙO\Ï~Ú. Éè~í xÎ° K«∂_»<<·≥ å
K«∂_»xk, ¿ãflÇ≤Ï`«∞~åà◊§`À HõÅ=xk, Ñ≤ez<å Ñ¨ÅHõ‰õΩO_® "≥ÚÇ¨ÏO
uÑ¨C‰õΩ<Õk, Éè~í Î° =Ü«∞ã¨∞ûÖ’ =Ù<åfl ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ ~å‰õΩO_® =ÙO>Ë ãÖ`À+≤OKÕn,
~°u KÕÜ«∞É’`Õ Jã¨Ç≤ÏºOK«∞‰õΩ<Õk, =Ú^Œ∞ÌÃÑ@∞ìHÀÉ’`Õ ã¨Ç≤ÏOK«ÖËxk,
Ñ¨_»Hõg∞^ŒH˜ KÕi "≥Ú^Œ∞Ì x„^ŒáÈÜÕ∞k – D ÅHõΔ}ÏÅ∞ ~°u„H˜Ü«∞Ö’ z~°∞
JÅHõÅ∞QÍ HÍHõ Z‰õΩ¯=HÍÅO =ÙO@∞#fl ¢ãÎ‘ q~°HHÎ̃ ÍO`«QÍ „QÆÇÏ≤ OKåe.
â’¡ II LHõOÎ QÆ∞}Ñ¨`H« ÍÜ«∂=∞#∞~åOˆQOy`«O K« Ü«∞`ü I
J*Ï`«*Ï`«É’è QÍ<åO `«`åû^è•~°}=ÚK«º`Õ II
q=~°} :
WÑ¨ÙÊ_»∞ K≥Ñ¨ÊÉ’ÜÕ∞ =ÅÑ¨Ù ÖHõΔ}ÏÅ∞, „Ñ≤Ü«Ú_ç`À ~°u ã¨∞YO
ÑÖK«∞‰õΩ#fl "åà◊§Ö’, JO`«=~°‰Ωõ ãÖÉè’QÆO JO>Ë `≥eÜ«∞x "åiÖ’#∞, –
¢ãÅÎ‘ O^ŒiÖ’ Hõ#|_»`åÜ«∞h, QÆ=∞xOK«=K«Ûh 'QÆ∞}Ñ¨`åHõO— J<Õ âß¢ãOÎ̈ Ö’
K≥Ñ¨Ê|_çOk.
¢ã‘Î `«#ÃÑ· =ÅÑ¨Ù Hõey =Ù#fl^Œx Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ^Œy#
¢ã‘Î KÕÜ«Ú KÕ+ì̈Å qâıëêÅ∞
â’¡II Fëêª„QÆO ã¨∞Êù~°`«HõΔ}Ë qK«Å`«ó ‰õÄáÈ^Œ̂~ =∞`«ûº=–
^Œqú ∞‡Å¡ó ‰õΩã¨∞=∂Oz`À qQÆe`«ó „áêáÈflu |#úO Ñ¨Ù#ó,
„Ñ¨zÛù<Òfl „=[`«ó ãÎ̈<Ò „Ñ¨H@ õ `åO „â’}©`@« O ^Œ$â◊º`Õ

hg K« ãö̈Åu ã≤`÷ åÑ≤ ã¨∞^Œ$_èO» HÍ"Õ∞Oy`«O Ü≥∂+≤`å"£∞ II
K«. ÃÑ^ŒqñQÆ^ÅŒ ∞Ûñ QÆ#∞flQÆ= Ñ≤OÑ≤ãÖ¨ Ï~°ñ a~°∞O^Œ∞ñ EK«∞ Ñ¨
Ü«∞º^Œ q^ŒoOK«∞ñ [#∞flÅ∞ | Ü«∞ÅÊ_»ñ Q˘Ñ¨C##∞#fl „H˘qfi~°∞
ÖˇÛ^Œi#ñ |Å‡~°∞O^Œ∞~°∞=Úñ *ˇ‰Ωõ ¯#ñ*ˇ=∞‡@xOK«∞ñ rÔ~ Hõ
@ìîŒ #ñ [Hõ¯ñQÆ@∞ìñ [Ñ¨ÖÏHΔ̃ =∞<ÀÇ¨Ï~°=¸iÎ Ez#<£.
q=~°} :
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç g∞^Œ =∞#ã¨∞Ñ¨_»¤ ¢ã‘Î ~°uˆHo ãÖˆH`«OQÍ ÃÑ^Œ=Ùefl
Hõkeã¨∞OÎ k. UHÍO`« ã¨=∞Ü«∞OÖ’ L`åûÇ¨ÏOQÍ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å∞ K«∂Ñ≤ã∞¨ OÎ k. `«#
QÆ∞O„_»\ ˜ ^Œ|ƒÑ¨à§◊ ÖÏO\˜ Hõi#î =HΔÀ*ÏÅ∞ HõxÑ≤OKÕÖÏ ÃÑ@· K≥OQÆ∞ *Ï~°∞ã¨∞OÎ k.
H˘Ñ¨ÙÊÖ’ =Ù#fl Ñ¨ÓÅ∞ ã¨=iOK«∞‰õΩO@∞#fl@∞¡ =∂\˜=∂\˜H© ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å∂
`«Å "≥#H˜¯ áÈxzÛ H˘Ñ¨ÙÊ ã¨=iOK«∞‰õΩO@∞Ok. JÑ¨ÙÊ_Õ=∞=Ù`«∞Ok? ¢ã‘Î
Ñ≤~°∞^Œ∞Å∞, ã¨#flx #_»∞=ÚÃÑ·H˜ x_»∞Ñ¨ÙQÍ ÖËz# =HΔÀ*ÏÅ∞ '~°uˆHoH˜
™êfiQÆ`«O–PÅã¨ºOKÕÜ≥Ú^Œ∞Ì— JO@∂ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx Hõqfi™êÎ~Ú. |∞QÆæÖ’¡
z~°∞K≥=∞@Å∞ Ñ¨_`» å~Ú. ÉÁ_»∞¤ HõxÑ≤OKÕÖÏ p~°H@ õ ∞ì ã¨=iã¨∞OÎ k. '#∞"˘fi¿ãÎ
D 'Hõ@∞ì—ÉÏ@¡hfl q¿ÑÊ™êÎ##fl@∞¡– W=hfl `å#∞ HÀ~°∞‰õΩ#fl Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ ã¨Ê+Öì QÍ
Hõ#|_Õ@>Ë¡ =ºHõOÎ KÕã∞¨ OÎ k – *Ï} J~Ú# P ¢ã.Î‘
â’¡II ™œÉèÏQÆº~°∂Ñ¨ÑïÇ¨ã¨QÆ∞}Ï#∞~åQÆ
ãÖH©~<Î° #Õ ^Œ~Ú`«ãº¨ K« Å|÷™œYº"£∞ I
ãÖ|xú q∞„`«=ÚY^Œ~≈° # ^Œ`^Î« ∂Œ ~°
`À+Ö Ñ¨~ÀHõ=Δ ∞Ñ≤ HÍ=∞QÆ∞}ËOy`«O ™êº`ü II
K«. ÃÑxq∞\˜ ÉèÏQÆº~°∂Ñ¨Q∞Æ } |$O^Œ=Ú ÖË#~°∞Öˇ#· =ÚO^Œ@<£
q#∞`«∞Åñ*ËÜ∞« ™œYº"≥Ú^ŒqOK«∞#∞ <å^ä∞Œ xÜ≥ÚkÌ q∞„`«∞Å<£
QÆ#∞ñQ˘x ãÖ`«ãÅ≤ ∞¡ñ QÆÅHõOiî QÆ∞}O|∞Å E_»ñ|\˜ì Ü≥Ú
Ü«∞º#ñ ^≥eÜ«∞OQÆ=K«∞Û =∞^Œ<åO‰õΩ~°ÉÏè ==Ú ÉèÏ=∞‰õΩO_»∞@Öò.
q=~°} :
`«# „Ñ≤Ü«Ú_ç ™œO^Œ~åºxfl, ãÖÑ¨^Œ#∂ `«#=ÚO^Œ∞ Z=Ô~·<å
á⁄QÆ∞_»∞`«∞O>Ë `«$Ñ≤ÑÎ _¨ ç ãÖ`À+≤ã∞¨ OÎ k. „Ñ≤ÜÚ« _ç ¿ãflÇ≤Ï`«∞efl K«∂ã≤ ‰õÄ_®
ãÖ`«ãã≤ ∞¨ OÎ k. D ÅHõ}
Δ ÏÅhfl U ¢ãÖÎ‘ ’ Hõ#|_ç<å P ¢ãÎ‘ `«##∞ QÍ_èO» QÍ
HÀ~°∞‰õΩO\’O^Œx Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ „QÆÇÏ≤ OKåe.
ã
¢ `Î‘ À ~°u U ã¨=∞Ü«∞OÖ’
Ñ¨~=
° ∂^Œ∞ƒùÒ« QÍ =ÙO@∞O^À P qâıëêÅ∞
â’¡II J^èfiŒ HÍ¡#Î #∞~°fl=[fi~°=f #$`«ºâ◊^¡ •è Ow `«^•ä
=∂ÃãH· „õ Ñ¨ã"¨ å ^Œ`åu ã¨∞~°`Õ +¨}Ï‡ã¨Q~Æ åƒù ã¨∞YO I
qMÏº`å q~°ÇÏ¨ Ü«∞º ãÖQÆ=∞q^èÒ „‰õΩ^Œ„ú Ñ¨ã<¨ flÕ |∞∞`«∞
™êfl<Õ #∂`«#ãÖQÆ"∞Õ =∞^è∞Œ =∞^Õ ~åQÍã¨Ê^ŒO Ü≥∂+≤`ó« II
ã‘. HõÅ∞„^•q Ü«∞~°K˘‰õΩ¯ñ QÆ=ã≤#ñ QÆ=∞ÖÏHΔ̃ ^Œ∂~°O|∞ #_»z# `ÀÜ«∞*ÏHΔ̃
Ü≥ÚHõ<åñ\˜ [fi~°=Ú "≥∞<ÿ ˘^Œq# Ü«∞OQÆ# <å@º=∂_ç Ü«∞ÅÜ«Ú <å@ºQÆOkè
<åÖÏflà◊√§ QÆ_z» # <åst~À=∞}˜ QÆ~ƒ° "ù ∞≥ ÿ Ü«∂~Ô flÅÅæÅ∞QÆ∞ HÍO`«ñ
QÀÑÖ|∞ =∞QÆxÃÑQ· ˘#fl Å`å`«xfi q~°Ç¨ O`«=Ú#ñ QÆ∂_»∞ q„^Œ∞"≥∂+≤ª
w. a_»ñ¤ QÆ#fl\ì̃ <≥Å<åà◊¡ cè~∞° =∞^èºŒ
"≥Ú^ŒÅñ ÉÁe"ÀHõ=ÚO_ç# =Ú^Œ~Ì åeñ
QÆeã≤#Ñ¨Ê\˜ ™œYºO|∞ H˘Åñkñ *ˇÑÊ¨
xOK«∞qÅ∞Îñ_»∞ xO„^Œ∞ñ_»∞ <≥é∞ñQÆÖ~Ë ∞° .
q=~°} :
=∞^ŒºO ¿ãqOz ã¨‡ $uÖ’ ÖËx ã≤u÷ Ö’ ¢ãÎ‘ L#flÑ¨ÙÊ_»∞, Z‰õΩ¯= ^Œ∂~°O
#_»z =zÛ JÅã¨@`À ¢ãÎ‘ =Ù#flÑ¨ÙÊ_»∞, XHõ~ÀA [fi~°O =zÛ `«y#æ ã≤u÷ Ö’
=Ù#flÑ¨ÙÊ_»∂, <å@ºO KÕã≤ K≥=∞@Å∞ Ñ¨\ #ì̃ ¢ã`Î‘ À#∂, P~°∞<≥ÅÅ QÆiƒù}Q˜ Í
=Ù#fl ¢ã‘Î`À#∂, Éèí~°Îg∞^Œ qÑ¨s`«"≥∞ÿ# HÀÑÖ`À TyáÈ`«∞#fl ã≤÷uÖ’#∂,
q~°ÇÏ¨ *ÏfiÅÅ`À ^ŒÇÏ≤ OK«∞‰õΩáÈ`«∞#fl ¢ã`Î‘ À#∂, „Ñ¨ãq¨ Oz <≥Å~ÀAÅ~Ú#
ÉÏeO`« ^ŒâÖ◊ ’#∂, "≥Ú^Œ\ ™˜ êiQÍ ~°[ã¨fiÅ J~Ú# Hõ#º`À#∂ ~°uHˆ o [i¿Ñ
J^Œ$+Öì =∞QÆ"å_çH˜ ^ŒH¯˜ O^ŒO>Ë P<å\˜ ~°uã¨∞MÏxfl =∞#‡^è∞Œ _»∞QÍx ~ÚO„^Œ∞_»∞
QÍh ‰õÄ_® J#∞Éèqí OK«#O`«\ ˜ ~°™ê#O^ŒO HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
â’¡II „Ñ¨^=Œä ∞=∞^Œ#Ü«Ú^Õú Ü≥∂+≤`ó« ã¨fiÅÊÉèÏ"åó

Hõ^=Œä ∞Ñ≤ z~°HÍÅ`«Î $Ñ≤Ü Î ∂≥ QÆO ÅÉè<í ÎÕ I
^è$Œ `«Q∞Æ ~°∞`«~É° Ïè "åó HΔ̃„Ñ¨HÖõ Ï kfifÜÕ∞
Éè=í u `«∞ qÑ¨s`«ó Ñ¨Ó~°∞¿++¨μ „Hõ"∂≥ -Ü«∞"£∞ II
â’¡II „áêÜ≥∂OQÆ<å<åO Ñ¨Ù~° U= `«$¿Ñ~Î åƒù"å=™ê#O Ñ¨Ù~°∞ëê ÅÉè<í ÎÕ I
W^ŒO `«∞ q*Ï˝Ü∞« `«^Àä Ñ¨Kå~åº Ü«∞^ä• „^Œ=#Î º„QÆ`« U="å~°ºó II
â’¡II JÉèºí i÷`å ÉÏÇ¨Ïº~°`#Õ Éè∂í Ü≥∂ Ü«∂ ^ÕâH◊ ÍÅ„Ñ¨H$õ fó „Ñ¨fHõΔ º I
â◊^¡ •ä ãÎ̈~∞° }ºó „Ñ¨|ÖÏ#∞~åQÆ „^Œ=xÎ `«$Ñ¨ºxÎ K« j„Ñ¶∞¨ "Õ∞= II
â’¡II HõÖ’¡eh HÍ##Hõ#~Ì å„^Ò ^Œ∞óMÏ„â◊Ü∞Õ "åiÊ`«z`«=Î $uÎó I
=∞$^Œ∞„`«¯=∂~°OÉèí =∞aè#fl^è~·≥ º° ó â◊^¡ Àä Ñ≤ n~°O… ~°=∞`Õ ~°`+Õ μ¨ II
â’¡II âßMÏ=∞$QÆ=∞u K«ÑÅ¨ O HΔ̃u~°∞Ç¨ÏâßMÏQÆuO qz#ÎÜ∞« `«ó I
^èfiŒ [=ÚYÑ¨~º° #Î QÆÒ« Ñ¶Å¨ c[O Ñ¨Ù~°∞+¨ãº¨ *Ï`«∞ <À QÆÅu II
K«. =∞QÆ∞=‰õΩñ ^Œ$Ñ≤ÖÎ ^Ë ∞Œ „Ñ¨^=Œä ∞O|∞# ~Ô O_»==∂é∞ñ QÆ∂_ç#<£
q∞QÆ∞Åã¨∞YO|∞ "Õy~°"∞≥ q∞OK«∞^Œe~°ÊQÆ x\˜Kì O« ^Œ=ÚÖò
=∞QÆxH˜ gñ_»∞ÉÏ@∞ „Ñ¨^=Œä ∞O|∞# j„Ñ¶∞¨ ã¨∞YO|∞xK«∞Û xO
Ñ¨ÙQÆ ~°q∞~ÚOz##∞ûY=Ú Ñ¨Ù@ì^∞Œ ~Ô O_»==∂é∞ „QÆ‰Ωõ ¯#<£.
q=~°} :
~°u„H©_» [i¿Ñ q+¨Ü∞« OÖ’ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ XHõ ~°ÇÏ¨ ã¨ºO `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
ã¨ÇÏ¨ [OQÍ ¢ãHÎ‘ ˜ "≥Ú^Œ\ ˜ ãÖÉè’QÆO `«$Ñ≤xÎ =fi^Œ∞. ~Ô O_À™êi ~°q∞Oz#Ñ¨ÙÊ_Õ
¢ãHÎ‘ ˜ Z‰õΩ¯= ã¨∞YO, `«$Ñ≤Î HõÅ∞æ`å~Ú. Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ "≥Ú^Œ\ ˜ ãÖÉè’QÍxˆH `«fi~°QÍ
~°u`«$Ñ≤Î HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. „Ñ≤ÜÚ« ~åe `«$Ñ≤HÎ ÀãÖ ~Ô O_»=™êi "≥∞^ÿ ∞Œè #O [iÑ≤<å
JO`« `«$Ñ≤Î HõÅQÆ^∞Œ .
JO^Œ∞=Å¡ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ ¢ã‘Î`À ~°q∞OKÕ@Ñ¨ÙÊ_»∞ <Õ~°∞QÍ =∞~å‡OQÆO
„Ñ¨"ÕtOz ~°u„H©_» [~°Ñ¨‰õΩO_®, ¢ã‘ÎH˜ „Ñ¨^äŒ=∞~°u `«$Ñ≤ÎHõeˆQÖÏ QÍ_è»Ñ¨Ù
H“yeO`«Å∞, ^˘O_»ÑO¨ _»∞ ÃÑ^Œ=Ùefl A„~°∞HÀ=_»O, QÆ∞ÖÏc |∞QÆeæ fl ÃÑ^Œ=ÙÅ`À
=Ú^Œ∞eÌ ã¨∂,Î ^ŒO`åÅ`À ã¨∞`å~°OQÍ H˘~°∞`«∂, ^Œ|ƒÑÖ_»∞ =HΔÀ*ÏÅx p‰õΩ`«∂,
=∞~°#Ì KÕã∂¨ ,Î ÉÁ_»∞¤ ã¨=iã¨∂.Î .. ~ÚÖÏO\˜ ÉÏÇ¨Ïº~°`∞« Å`À ¢ãHÎ‘ ˜ ~°u P"Õâßxfl
HõÅ∞QÆ*ãË ≤ P"≥∞‰õΩ „Ñ¨^=Œä ∞~°u ã¨∞MÏxfl JOkOKåe. JÑ¨ÙÊ_»∞ HÍ"≥∂„^ÕHOõ `À
`«Å¡_çÖË¡ ¢ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx QÍ_è»OQÍ H“yeOz, Å`«ÖÏ ÃÑ#"Õã¨∞‰õΩáÈ~Ú
=∞~°‡^•fi~°O "≥_Å» ∞Ê KÕã≤ kfifÜ«∞ ~°uã¨∞YO HÀãÖ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl Ö’ÑëH˜
*Á#∞Ñ¨Ù‰õΩx J^Œ∞=ÚHÀ=_»O=Å¡ ~°u[ÅO Ñ¨Ù\˜ì JO`«∞ÖËx `«$Ñ≤áÎ ⁄O^Œ∞`«∞Ok.
WÖÏ KÕÜ∞« _»O =Å¡ ~Ô O_»∞ „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ∞. XHõ\ ˜ ¢ãHÎ‘ ˜ "≥Ú^Œ\ ˜ ~°u
ã¨∞YO, ~Ô O_»= ~°u ã¨∞YO ‰õÄ_® Hõey `«$Ñ≤KÎ O≥ ^Œ∞`«∞Ok. ~Ô O_»∞–Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
ÉÏÇ¨Ïº~°`∞« Å`À ¢ãxÎ‘ `«$Ñ≤Î Ñïz, Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl Ü≥∂xÖ’ „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ\˜ì „H©_Oç K«_O»
XHõ™êˆ~ KÕÜ∞« _»O=Å¡ „Ñ¨^=Œä ∞~°u ã¨∞MÏxfl á⁄O^Œ∞`å_»∞. J^≥ÖÏQÀ ~ÚHõ¯_»
q=iOK«|_çOk.
L. HÍ##=Ú ÅflQÆO|∞Å#∞ QÆÇÏ¨ fi~°=Ú ÅÎ\ h˜ „Ç¨Ï^ŒO|∞ ÅO
Éè’x^è∞Œ ÅO|~°O|∞ „^Œ∞=∞=ÚÅ¯_»∞^Œ∞óY=ÚÅ #‡#O|∞#<£
|∂#∞K«∞ "Õy~°OÑ¨_H» õ á⁄O^Œ∞K«∞ g~°º=ÚxeÊ #O`«@<£
=∂xxñ QÆ∂_ç#<£ ã¨∞Y=Ú =∂#HõÑÙ¨ @∞ìñ „QÆ=∞„Hõ=∞O|∞QÆ<.£
q=~°} :
¢ã`Î‘ À ~°q∞OKÕ@Ñ¨Ù_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# TÇ¨Ö’HõOÖ’ J~°}ºO, H˘O_»,
H˘O_»Q∞Æ Ç¨Ï, `«\ÏHõ=Ú, h\˜=∞_»∞QÆ∞, ã¨=Ú„^ŒO, PHÍâ◊O, K≥@∞ì g\˜x ÉèÏ=#
KÕã∂¨ ,Î ~°u„H©_Ö» ’ `˘O^ŒiOK«Hõ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl ¢ãÜ Î‘ ∂≥ xÖ’H˜ *ÁxÑ≤ "≥∞Å¡QÍ
ãÖÉè’QÆO [~°∞Ñ¨Ù`«∂ `˘O^Œ~Q° Í g~°ºã¨Åö #O HÍ‰õΩO_® J#∞Éèqí OKåe. JÑ¨ÙÊ_»∞
„Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ Z‰õΩ¯= ã¨=∞Ü«∞O ~°uÖ’ P#O^ŒO HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ‰õΩ XHõiÃÑ· XHõiH˜ „¿Ñ=∞ HõÅ∞QÆ∞ ãÖ^Œ~åƒùÅ∞ J~Ú^Œ∞QÍ
K≥Ñ¨Ê|_®¤~Ú. Jq JÉèÏºã¨Ü≥∂QÆO, Jaè=∂#[Ü≥∂QÆO, ãÖ„Ñ¨`«ºÜ≥∂QÆO
q+¨Ü∞« HõÜ∂≥ QÆO, ã¨fiÉèÏ=™ê`«‡ ºHõÜ∂≥ QÆO J<Õq. "å\˜ QÆ∞iOz# q=~åÅÖ’H˜
"≥à◊^•O.
JÉèÏºã¨Ü∂≥ QÆ ÅHõ}
Δ O
â’¡II PMË@Hˆ tÅÊq^èÒ K« #$`ÕºÑ¨ºÉèÏºã¨ Ü≥∂QÍ^Œ∞Ñ¨pÜ«∞`Õ Ü«∂ I
g}Ïã¨fi<å^≥· ºifi+¨Ü∞ÿ≥ ~°∞ƒ^è•™êÎ=∂ÉèÏã≤HO© „Ñ‘u =Ú^•Ç¨Ï~°xÎ II
Hõ. "Õñ@Å tÅÊ„H©_Å» ñ

^Àñ@Å g}Ïã¨fi<åk `«∂~°ºO|∞ÅKÕ
=∂@Åñ [^Œ∞=ÙÅñ QÆ∂~°∞‡Å∞
<å\˜# #ÉèÏºã¨Ü∂≥ QÆ <å=∞O|Ü≥∞º<£.
q=~°} :
"Õ\Ï_»@O =Å¡, z„`«ÖYË #O ^•fi~å ÉÁ=∞‡ wã¨∞#Î flÑ¨ÙÊ_»∞, =#qÇ¨~°O
KÕã∞¨ #Î flÑ¨ÙÊ_»∞, g}Ï"å^Œ#O "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å~Ú^•ºÅ∞ "å~Úã¨∞#Î flÑ¨ÙÊ_»∞, XHõi`À
XHõ~∞° =∂\Ï¡_∞» `«∞#flÑ¨C_»∞, K«^∞Œ =Ù ÖË^• q^•ºÉèÏºã¨ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ñ¨Ù\ì̃#
„¿Ñ=∞#∞ 'JÉèÏºã¨Ü∂≥ QÆO— JO\Ï~°∞.
Jaè=∂#[, ãÖÑ
„ `¨ º« , q+¨Ü∞« Hõ ÅHõ}
Δ ÏÅ∞
â’¡II <åÉèÏºã¨`À <À q+¨Ü∂« ^Œƒ"ù ^Õ •º ãÖHõÅÊ=∂„`å^Œaè =∂#*Ï ™ê I
H©|¡ ã¨º <å~åºâ◊Û Ü«∞^äÀÑ¨kÃÑóÂì¶ ¢ãÑÎ‘ Ù¨ Oã¨Ü∂≥ ó âı+¡ }
¨ K«∞O|<å^Õºó II
â’¡II ™ê^Œ$â◊º`Õ-#ºã¨º Éè"í `Õ ¯« fiz^•º `åO „Ñ¨`º« Ü≥∂`å÷O Hõ^Ü Œä ∞« xÎ nè~åó
L`«Ê^Œº`Õ Ü«∂ q+¨Ü∞ÿ≥ ó „Ñ¨^•è <≥ó· „Ñ‘uO`«∞ `åO "≥+· ~¨ ÚH©O =^ŒxIÎ I
Hõ. =∂#qHÍ~°O|∞# #aè
=∂#[=∞QÆ∞ ‰õÄi‡Ü≥ÚÑ¨C =∞ã¨ÅHõ =∞é˜ÜÚ« <£
=∂x#∞Å‰õΩ <åeOQÆ#
áê<å^è~Œ K° ∞« O|<åk ÉèÏ=ã≤`÷ ∞« Å<£.
q=~°} :
H“QÆeOK«∞HÀ=_»O =Å¡, ÃÑ^Œ=ÙÅ#∞ A„~°_»O =Å#, =Ú^Œ∞Ì
ÃÑ@∞ìHÀ=_»O ~ÚÖÏO\˜ ~°uÉèÏ= ã≤÷`«∞Ö’¡ Ñ¨Ù\˜ì# „¿Ñ=∞#∞ Jaè=∂#[O
JO\Ï~°∞.
w. =Ü«∞ã¨∞ QÆ∞}=Ú#∞ ~°∂ÑÖ|∞ =Å¡É∞íè Å‰õΩñ
QÍO`«Å‰õΩ <˘Hõ¯K«O^Œ"∞≥ ÿ HÍ#ñ|_ç#ñ
„|Éè=í "≥ÚOk#ñQÆ∂i‡ ãÖ „Ñ¨`º« Ü≥∂QÆ
=∞#∞K«∞ <å~°∞ºÅ∞ K≥ÑC¨ ^Œ∞~°a=è ∞`«=ÚQÆ.
q=~°} :
=Ü«∞ã¨∞û, QÆ∞}QÆ}ÏÅ∞, ~°∂Ñ¨™œO^Œ~åºÅ∞ ¢ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨μe^ŒÌiH©
ã¨=∂#OQÍ =ÙO_»@O =Å¡ U~°Ê_ç# „¿Ñ=∞‰õΩ ãÖ„Ñ¨`º« Ü≥∂QÆO JO\Ï~°∞.
Hõ. UÜÕ∞ „Ñ¨Ü∂≥ [#O|∞Å
<åÜ«∞‰õΩÅ‰õΩ =x`«Å‰õΩ#∞ <å@∞#∞ QÆ∂~°∞‡Öò
áêÜ«∞Hõ "≥+· ~¨ ÚHõO |x
KÕÜÚ« ^Œ∞ ~°a^è •è #q∞k „Ñ¨ã^≤ =úŒ Ú QÍñQÆ<.£
q=~°} :
U HÍ~°}O KÕ`<« <·≥ å ¢ãÑÎ‘ Ù¨ ~°∞+¨μe^ŒiÌ H© XˆH =ã¨∞=Î Ù#∞ ÑÖK«∞HÀ=Åã≤#
Ñïã≤`÷ ∞« Å∞ U~°Ê_ç#Ñ¨ÙÊ_»∞, "Õ~˘Hõ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ ~°uHˆ oÖ’ ~°q∞ã¨∞#Î fl ^Œ$âßºxfl
K«∂z# ãÖ^Œ~ƒ° Où Ö’#∂, ã¨∞+¨μáêÎ=ã¨Ö÷ ’ Ñ¨_ç =Ù#flÑ¨ÙÊ_»∂ Ñ¨Ù@∞ìH˘zÛ# „¿Ñ=∞
'"≥+· ~¨ ÚHõO— Jx K≥ÑÊ¨ |_çOk.
ã¨fiÉèÏ= ™ê`«‡ ºHõ ÅHõΔ}O
â’¡II ã¨fiÉèÏ=™ê`«‡ ºO Hõk`ä O« Ü«∞^Õ`^« Àº *Ï`«º=™ê÷k Hõ$`Àqâı+ó¨ I
Ü«∞^ŒfiHõ=Δ ∂}O ã¨∞Ê@^Õâ™◊ ê`«‡ ºO `«^•HõÅÜ«∞º „Ñ¨=∞^• =Ú¿ÑÜ«∂`ü I
Hõ. *Ïu„Ñ¨=∂} QÆ∞}O|∞Å∞
^è•`«∞=ÙÅ∞#∞ ã¨=∞=ÚÖˇ#· ñ ^Œ~∞° }˜Hñ˜ |uH˜<£
„cu [xOz# #k „Ñ¨
MÏº`«O|∞ ã¨fiÉèÏ=™ê`«‡ ºHõO|# <˘Ñ¨C<£.
q=~°} :
XˆH*Ïu, XˆH q^è"Œ ∞≥ #ÿ â◊s~°^•è `«∞ x~å‡}O, XˆH ~°H"õ ∞≥ #ÿ QÆ∞}QÆ}ÏÅ∞,
ã¨=∂# „Ñ¨=∂}O Hõey# =∞~å‡OQÆ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍÅ∞ HÍ=_»O =Å¡ P
¢ã–Î‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ =∞^èºŒ Hõey# „¿Ñ=∞#∞ 'ã¨fiÉèÏ=™ê`«‡ ºHõO— Jx JO\Ï~°∞.
Wk H˘HÀ¯‰õΩ_»∞ ~°zOz# ~°u ~°ÇÏ¨ ã¨ºO J<Õ Q„ OÆ ^äOŒ Ö’x
™ê=∂#º^è~Œ å‡kèHÍ~°O J<Õ <åÅ∞QÆ= J^è•ºÜ«∞O Ñ¨ÓiÎJ~Ú#k.
T
ÑÖK«=∞ ÑïKÕÛù^Œó
S^Œ= J^è•ºÜ«∞=Ú
^Õâ◊ ã
¢ ÅÎ‘ ~°u qâı+¨ ÅHõ}
Δ =ÚÅ∞
â’¡II â◊√z„Ñ¨Kå~å #Y^Œ#KÎ ∞« O|kfi+¨¢ãÜ Î≤ ∂≥ =∞^èºŒ =∞^Õâ*◊ Ï`åó I
`«^•ä q^è•tÛ„`«~`° å#∞~°HÍÎ J=xÎ ÉÏÇ‘ÏH¡ Éõ ∞íè "À Éè=í xÎ II
â’¡II Jâı¡+¨Ö’ÖÏ #Y^Œ#ÎHõ$`≥·ºifi~°[º`Õ Ç¨Ï$+¨ºu KåuÑ¶¨∂`≥·ó I
Pcè~*° Ï K«∞O|#Ç¨~°ºz`åÎ ™êº<å‡Åg KåÑ≤ `«^•ä q^è=·≥ II
â’¡II W~å=f ã≤#∞úâ`◊ „« ^Œ∞fˆ~ qáê_çfi`«™êÎ ãï^Œ#~Î åÖË I
Ü«∂â◊Û¢#ÉÌ Ïè QÍ`«@*Ïâ◊Û <å~°º™êÎ BÑï¿+#ì q<å # ™ê^è•ºó II
ã‘. PKå~°=`«∞Å∞ =∞^èºŒ =∞^Õâ◊ =x`«Å∞ #Y^ŒO`«K∞« O|<À#∞‡Y`«ñ QÆ#~°∞
ÉÏÇ≤ÏH¡ Í=Ou Éèí∂Éèí= HÍq∞#∞Å∞ z„`« ~°uñ QÀ~°∞^Œ∞~°∞ Ñ¶¨∂`~« u° H˜ñ *Á~°~∞°
<åcè~H° ÍO`«Å∞ <åeOQÆ<åk Ñ¶∂¨ `«ÅñQÍx #Y^ŒO`«=ÚÅ‰õΩñ *Á~°~∞°
=∂à◊=¢ãÅÎ‘ ∞ K«∞O|#=ÚÅˆH HÍx #Y^ŒO`«Ñ∂¨¶ `«Å ã¨∞Y=Ú QÆ#~°∞
w. =∞é˜ÜÚ« ÉèQí KÆ ∞« O|#=Ú ÖËHõ =∞~°∞Å∞ Q˘#~°∞
K«¢#ÉÌ Ïè QÆ ãï¢`Ê« ^Õâ=◊ ÚÅ ã¨`∞« Å∞
"åi K«O^ŒOÉˇÜ∞« QÆ∞ x~å=uâ◊~„° ^Œ∞
ã≤O^è∞Œ ãï^ŒO`«~O° |∞Å K≥Å∞=ÖˇÅ.¡
q=~°} :
ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’x qq^èŒ „áêO`åÅ ¢ã‘ÎÅ∞ ZÖÏO\˜ ~°u„H˜Ü«∞ÅO>Ë
~Ú+ì̈Ñ_¨ `» å~À ~ÚHõ¯_» q=~°OQÍ K≥ÑÊ¨ |_çOk. ÉèÏ~°`^« âÕ Ñ◊ Ù¨ =∞^èºŒ „áêO`«O
(WÑ¨Ê\˜ =∞^èºŒ „Ñ¨^âÕ ò) ¢ãÅÎ‘ ∞ K«H¯õ x ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞ PKå~° Ñ¨~åÜ«∞}∞Å∞. g~°∞
ãÖÉè’yOKÕ HÍÅOÖ’ QÀ\˜yK«∞Ûà◊§#∞, ^ŒO`«Ñ¨Ù H˘~°∞‰õΩà◊§#∞ ~Ú+¨ìÑ¨_»~°∞.
WHõ ÉÏÇ≤ÏH¡ ,õ J=Ou „áêO`«ÑÙ¨ ¢ãÅÎ‘ ∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μx`À ~°q∞OKÕÑÙ¨ Ê_»∞ ~°H~õ H° ÍÅ
ÉèOí y=∞Å`À ‰õÄ_ç# z„`«~`° ∞« ÅO>Ë Z‰õΩ¯= =∞‰õΩ¯= K«∂Ñ¨Ù`å~°∞. Hõi#î ~°u
JO>Ë giH˜ y@ì^∞Œ . Pcè~° ^ÕâÑ◊ Ù¨ ¢ãÅÎ‘ ∞ ayH“yeO`«Å`À ‰õÄ_ç# ãÖÉè’QÍxˆH
ÃÑ^ŒÑÌ @‘ "Õ™êÎ~∞° `«ÑÊ¨ yK«∞Ûà◊√§, H˘~°∞‰õΩà◊§ *’eH˜áÈ~°∞. =∂à◊=„áêO`«ÑÙ¨
¢ã‘ÎÅ∞ =Ú^Œ∞ÌÅ‰õΩ ~ÚzÛ#O`« „áê=ÚYº`« #Y, ^ŒO`«HõΔ`åÅ‰õΩ ~Ú=fi~°∞.
K«O„^ŒÉÏè QÆ, W~å=u, ã≤O^è∞Œ , â◊~„° ^Œ∞ J<Õ #^Œ∞Å „Ñ¨"åÇ¨Ïf~åÖ’¡ x=ã≤OKÕ
¢ãÅÎ‘ ∞ ãÖÉè’QÆ q+¨Ü∞« OÖ’ HÍãÎ̈ =Úki# "åà◊√§. gà◊§H˜ ÃÑ^Œ=ÙÅÃÑ· =Ú^Œ∞ÅÌ ∞,
|∞QÆÅæ ÃÑ· =Ú^Œ∞ÅÌ ∞, =HΔÀ*ÏÅx Ñ≤ãH≤ ˜ ÃÑ@∞ì‰Ωõ <Õ =Ú^Œ∞ÅÌ ∞ ÃÑ^ŒQÌ Í HÍ"≥∂„^ÕHÍxfl
HõeyOK«=Ù. Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# =∂~å‡OQÍxfl qáêÊiÛ P|QÍ =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ì‰Ωõ O>Ë
QÍx D „áêO`«ÑÙ¨ ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ L„^ÕHOõ Ñ¨Ù@ì^∞Œ .
QÆ∞~°̊s^Õâ◊ ¢ã‘Î ÅHõΔ}=Ú
WÑ¨Ê\˜ QÆ∞[~å`ü ~åR „áêO`«OÖ’x QÆ∞[~åf ¢ãÅÎ‘ ∞
â’¡II Ñ¶¨ÙÖÏ¡ã≤^èŒq∞Å¡Éèí~å Hõ$âßOw Ñ‘#ãÎ̈h Kå~°∞qÖ’K«<å K« I
„Ñ≤Ü≥∂HÎ̃~åÉèíº#Î~°ÉÏÇ¨ÏºÉè’QÆã¨HÍÎq~°HÍÎÑ≤ K« QÆ∞~°̊s ™êº`ü II
q=~°} :
^Œ@Oì QÍ á⁄_»"å\˜ t~À*ÏÅ∞ Hõey#k QÆ∞~°s˚ ^Õâ◊ ¢ã.Î‘ D"≥∞ ÉÏQÍ
ã¨#fl\˜ â◊s~°O Hõe=æ ÙO@∞Ok. =HΔÀ*ÏÅ∞ =∂„`«O LaH˜ =zÛ# ‰õΩO_»ÖÏ¡
Hõiî#OQÍ ÃÑ^ŒÌQÍ =ÙO\Ï~Ú. JO^Œ"≥∞ÿ# Hõà◊√§ D"≥∞ ™⁄O`«O. K«Hõ¯QÍ
=∂\Ï¡_∞» `«∞Ok. ÉÏÇ¨Ïº"≥∞#ÿ Éè’QÆÉÏè QÍºÅO>Ë Pã¨HÎ̃ =ÙO_»^∞Œ .
ÖÏ@^Õâ◊ ¢ã‘Î ÅHõΔ}=Ú
WÑ¨Ê\˜ L`«~Î „° Ñ¨^âÕ ò ~åROÖ’x P„QÍ–=∞^è∞Œ ~° Ñ¨@}ì ÏÅ =∞^èºŒ „áêO`« ¢ãÅÎ‘ ∞
â’¡II =∞<åÌaèÑ¶¨∂`≥·~°flY^ŒO`«Hõ$`≥·º~°ƒù $â◊O „^Œ=hÎ Ñï~°OÉèíÖ’ÖÏ I
„Ñ¨KO« _»"QÕ Í ã¨∞‰õΩ=∂~°QÍ„f ~°`À`«û"Õ #$`«ºu ÖÏ@<ås II
Hõ. Ñï~°OÉèí}=∞$^Œ∞`å_»#
QÆ∞~°∞#Y~åÇ¨Ï`«∞Åñ QÆ~ñ° QÆ∞ HÀ=∞eÜ«∞Ü«Úº<£
ã¨∞~°`=« Ú# <å@º=∂_»∞#∞
ã¨~É° ãíè Q¨ uÆ ÖÏ@=x`« K«OK«^ƒŒ Où y<£
q=~°} :
ÖÏ@^Õâ◊ ¢ã‘Î ÅHõΔ}ÏÅ∞ z„`«OQÍ =ÙO\Ï~Ú. gà◊√§ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À
~°q∞OKÕÑ¨ÙÊ_»∞ ~°u P#O^ŒO`À <å@ºO KÕ™êÎ~°∞. Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ
=Åã≤O^Õq∞@O>Ë ÖÏ@¢ã`Î‘ À ãÖÉè’QÆO [iˆQÑ¨ÙÊ_»∞ P"≥∞#∞ QÆ\Qì˜ Í H“yeO`«Ö’
|OkèOKåe. qâßÅ"≥∞#ÿ P"≥∞ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å g∞^Œ‰Ωõ ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å∞ áÈxzÛ "≥∞Å¡QÍ
"≥∞`«QÎ Í =∞$^ŒOQÆO "å~ÚOz#@∞¡ =∞iÌOKåe. |∞QÆÅæ g∞^Œ, gÑ¨Ù g∞^Œ, Ñ≤~∞° ^Œ∞Å
g∞^• z~°∞QÍ@∞¡QÍ yKåÛe. JÑ¨ÙÊ_Õ P ¢ãHÎ‘ ˜ "≥∂Ç¨"ÕâO◊ Juâ◊~ÚOz ~°uHˆ oÖ’
=∞^è∞Œ =ÙÅ∞ zOkã¨∞OÎ k.
PO„^èŒ^Õâ◊ ¢ã‘Î ÅHõΔ}=Ú
WÑ¨Ê\˜ PO„^è„Œ Ñ¨^âÕ ò ~åR „áêO`«OÖ’x `≥Å∞QÆ∞ ¢ãÅÎ‘ ∞
â’¡II Kåi„`«=Ú„^•=∞uÅOÑ¶∞¨ Ü«∞hÎ Éè=í `«º<åKå~°~`° å ~°`åiÎó I
„Ñ¨ÜÚ« O[f "å_»=Hõ~‡° #~å‡}Ïº¢hú Ñ¨Ù~°¢hú ^è$Œ `«™œ‰õΩ=∂~åº II
Hõ. `«~"° ∞≥ é∞ñQÆHõ Ü«∂Kå~°=Ú
"≥∞~°"∞≥ ~°"Ò ~°`∞« Åñ QÀ~°∞ "Õ∞<≥‡`«#Î Ü«∂O
„^è~Œ =° ∞}˜ qÉè∞í #‰õΩ g~°º=Úñ
|∞iH˘Å∞Ê#∞ ^Œ^#Œ ∞Ü≥∂x Ñ¨Ù@=ÚÅ#Å#<£.
q=~°} :
WHõ =∞# PO„^èŒ*Ïu ¢ã‘ÎÅ∞ ~°uq+¨Ü«∞OÖ’ JO^ŒiHõ<åfl ÉÏQÍ
=ÚO^Œ∞‰õΩ "≥o§ Ñ¨Ù~°∞+¨μx`À ~°q∞OKÕ "Õà◊ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl `«=∞ `Õ=∞ Hõey#
=∞~å‡QÆÑ¨Ù „Ñ¨"Õâ◊^•fi~°OÖ’ QÆ\ ˜ìQÍ |OkèOz Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxH˜ L„^ÕHÍhfl
=∞iO`«âH◊ hÎ̃ Hõey™êÎ~∞° . giH˜ ™ê^•ã‘^• ~°u JO>Ë z#flK«∂Ñ¨Ù. „âı+"ì̈ ∞≥ #ÿ
~°u„H˜Ü∞« KÕÜ∞« QÆÅ<Õ~∞° Ê#fl Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À Ãã· J#_®xH˜ PO„^èŒ ¢ãÎ‘ ZÑ¨ÙÊ_»∂
JkèHõ „áê^è•#ºO ~ÚzÛ ã≤ÔúŒ QÍ =ÙO@∞Ok. ã¨∞u"≥∞`«xÎ `«#∞=Ù, PKå~°
=º=Ç¨~°=ÚÅ q+¨Ü∞« OÖ’ `å~°`=« ∂ºÅ∞ Ñ¨\ Oì˜ Ñ¨Ù ÖËxk `≥Å∞QÆ∞ =x`«.
HÀã¨Å^Õâ◊ ¢ã‘Î ÅHõΔ}=Ú
WÑ¨Ê\˜ L`«~Î ,° =∞^èºŒ „Ñ¨^âÕ ò ~å¢ëêìÅ QÆOQÍã¨~Ü
° Ú« #^Œ∞Å =∞^èºŒ „áêO`« L`«~Î É° Ïè ~°`« ¢ãÅÎ‘ ∞
â’¡II q=∞$^Œº=∂<åó Hõ$`«Hõ^èŒfi*Ë# „^Œ=xÎÇ¨Ï$+¨ºxÎ ^èŒ$_è»„Ñ¨Ç¨Ô~·ó I
¢ã~Î‘ å[º*Ïó HÀã¨Å*Ïâ◊Û<å~°ºó „Ñ¨KO« _»HOõ _»∂u ÉèQí Í Éè=í xÎ II
P."≥. ^Œ∂Åñ QÆeyÜ«ÚO_»∞ñ *ÏÅQÆ =∞~°∞xO@ñ
QÍ+ì̈ Ö’Ç¨Ï ^ŒO_» Ñ¶∂¨ `«<#·≥
„^Œ==ÚÑ¨Ù@ì #∞~°=Úñ ^•\ÕÑ¨=Öˇñ *ÏÅ
HÀã¨ÖÏk^Õâ◊ H˘=∞‡Å‰õΩ#∞.
q=~°} :
HÀã¨Å ^Õâ◊ ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ ã¨∞u"≥∞`«xÎ ~°u ãïÑ¨_^» ∞Œ . giH˜ =∞~å‡OQÆÑÙ¨
~°u ^Œ∞~°^Œ Z‰õΩ¯=. u~°QeÆ Ñ≤_Öç ÏO\˜ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆÑÙ¨ QÆ\ ^ì̃ |≥ ƒ
Ñ¨_O» ^Õ ~°u[ÅO LaH˜ ~°™È„^ÕHOõ , `«$Ñ≤Î HõÅQÆ=Ù. HÀã¨Å ^Õâ◊ ¢ãÎ‘ =HΔÀ*ÏÅ#∞
"≥∞`«QÎ Í xq∞i =Ú^Œ∞ÅÌ ∞ ‰õΩiÑ≤¿ãÎ ÖÏÉèOí ÖË^∞Œ . Ñ≤_Hç à˜ §◊ `À X_çã≤ Ñ¨\ ì̃ QÆ\ Qì̃ Í
A„i Z„~°ÉÏˆ~@∞ì KÕã≤ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç ~˘=Ú‡`À QÆ∞kÌ`ÕQÍx gà◊§H˜ ãÖ`À+Ö
HõÅQÆ^Œ∞.
=∞Ç¨~å¢+ì̈ áê@eÑ¨Ù„`«^Õâ◊=ÚÅ ¢ã‘ÎÅ ÅHõΔ}=ÚÅ∞
WÑ¨Ê\˜ =∞Ç¨~åR, cÇ¨~ü ~å¢ëêìÅ „áêO`åÅÖ’x ¢ãÅÎ‘ ∞
â’¡II ™êˆHΔÑ¨ ã¨„QÍ=∞ºy~À qÅ*Ï˚ ~°`Õ K«`«∞ó+¨+≤ì HõàÏ#∞~°HÍÎó I
<å~Àº =∞Ç¨~å¢+Éì̈ "íè åãÎ̈^=·≥ä ~°ÇÏ¨ óã≤`÷ åó áê@eÑ¨Ù„uHÍó ã¨∞ºó I
Hõ. ~°`∞« Åñ [`«∞+¨¬+Hì≤ àõ Ï
xfi`«ÅÜ«Úº#∞ ã≤Q∞Æ qæ _çz q@∞Å#∞ „QÍ=∞º
„Ñü‰õÄÅÉèÏ+¨ÖÏ_≥_ç
Ü«∞u=Å∞ áê@eHõÉ∂íè =∞Ç¨~å¢+Éì̈ =íè Öò.
q=~°} :
=∞Ç¨~å¢+¨ì, áê@bÑ¨Ù„`« ¢ã‘ÎÅ∞ qz„`«"≥∞ÿ# =∞#ã¨Î`«fiO QÆÅ"å~°∞.
x*ÏxH˜ gà◊√§ HÍ=∞ˆHoÖ’x 64 q^è•Å ~°uHõàÅ◊ ∂ `≥eã≤# *Ï}Å∞. J~Ú`Õ
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À ~°q∞OKÕ "Õà◊ =∂„`«O áê=∞~°∞Å∞ Éè’yOKÕ <å@∞~°HõO
HÍ=∞„H©_Å» `À<Õ `«=∞`À ~°uHˆ o ™êyOK«=∞x „áê}O f™êÎ~∞° .
HÍ=∞„H_© Ö» ’x 64 HõàÅ◊ ∞
K«. `«ÅH˘x Ü≥∂Ñï+ì̈=Ú#∞ ^ŒO`«#YHõ`Δ « ãÖ„Ñ¨"âÕ #◊ O
|∞Å∞#∞ QÆàã◊ fi¨ #O|∞Å∞#∞ |∂~°∞+¨bÅÜ«Úñ AO|#O|∞ Q“ñ
yeÜ«Ú#∞ QÍñQÆ <≥x‡k\˜H˜ #æÅ^˘Hõ¯\˜ HÔ x‡^ÕãÜ ≤ ∞ÿ≥
Ü«∞Å=_»∞ñ l`«*Î Ï`«Hàõ ◊ Å~°fik<åÅ∞QÆ∞ ÖˇH¯õ K«∂z#<£.
q=~°} :
BÑï+ì̈=Ú, ^ŒO`«H`Δõ =« Ú, #YHõ`Δ =« Ú, ãÖ„Ñ¨"âÕ #◊ =Ú, QÆàã◊ fi¨ #=Ú,
Ñ¨Ù~°∞+¨bÅ, K«∞O|#=Ú , H“ye – Wq Zxq∞k. =∞m§ XH˘¯Hõ¯ ^•xH©
Zxq∞kK˘Ñ¨ÙÊ# 64 ~°u„H©_®HõàÅ◊ ∞ =Ù<åfl~Ú.
„^Œq_» ^Õâ◊ ¢ã‘Î ÅHõΔ}=Ú

WÑ¨Ê\˜ `«q∞à◊<å_»∞, Hõ~å‚@Hõ ~åR „áêO`åÅÖ’x ^ŒH}Δ̃ ÉèÏ~°`« ¢ãÅÎ‘ ∞
â’¡II J#Î~ƒ° Ç≤Ï~åƒÇ¨Ïº~°`#Õ Éè∂í Ü≥∂ q=∞$^Œº=∂<åó „`«¯=∞â’„^Œ=#Îºó I
„Ñ¨É∂íè `«HOõ ^Œ~Ê° [ÖÏ „^Œq_Àº ~°uO ÅÉè<í ÎÕ „Ñ¨^"Œä ∞Õ ~°`ÑÕ ≤ II
Hõ. "≥e~°uÜ«Ú#∞ Ö’~°uÜ«Ú#∞
^ŒÅH˘Å∞Ñ¨Ù ÉèQí OÆ |∞#O^Œ∞ ^Œ~Ê° ‰õΩ[Å=ÚÖò
zÅ∞HõñQÆ „^Œq_®OQÆ# q@∞ñ
QÆeÜ«∞ñQÆñ „|^ä=Œ ∞=Ú# ã¨∞Y=Úñ QÔ H· ˘x K˘‰õΩ¯<£.
q=~°} :
„Ñ≤ÜÚ« _»∞ ÉÏÇ¨Ïº~°u, JO`«~~° u° KÕã∞¨ OÎ _»QÍ<Õ ~°u[ÅO ÃÑÅ∞¡aH˜
"≥Ú^Œ\ ˜ ãÖÉè’QÍxˆH `«$Ñ≤Î K≥O^Õ ¢ãÎ‘ – „^Œq_» ^Õâ◊ ¢ã.Î‘
ÉÏÇ¨Ïº~°u, JO`«~° ~°`∞« Å ÅHõ}
Δ =Ú
Hõ. "≥Å∞Ñë Ö’Ñë ~°`=« ÚÅ∞
QÆÅ =OQÆAxÅ∞¡ ^˘ÅÎñ QÆ_∞» "Õ_¯» ñ QÆ~åO
QÆ∞o~°`=« Ú ã¨Å∞Ñ¨ "≥e~°u
Ü«∞Å=_»∞ Ö’~°uÜ«Ú eOQÆ =∞K«\ H˜ ñ˜ *Á#∞Ñ¨<.£
q=~°} :
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÍxfl qáêÊiÛ `«# KÕu "ÕÅ∞ Ö’ÑëH˜ ^Œ∂iÛ
=ÚO^Œ∞ "≥#∞Hõ ÖÏ_çOK«_O» , uÑ¨Ê_»O – Wk ÉÏÇ¨Ïº~°u ÖË^• "≥e~°u JO\Ï~°∞.
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# ÉèQí ^Æ OŒ _®xfl (Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl) ¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÍxfl "≥_Å» ∞Ê*Ëã≤
Ö’ÑëH˜ K˘K«∞Û‰õΩáÈ~Ú ~°q∞OK«_®xfl JO`«~~° u° ÖË^• Ö’~°u JO\Ï~°∞.
=#"åã¨^Õâ◊ ¢ã‘Î ÅHõΔ}=Ú
â’¡II „Ñ¨KåÛù^ÜŒ ∞« #Î ºó ã¨fiâ◊s~°^À+Ö Ñ¨~åOQÆ^À+Ö |Ç¨ïâ’Ç¨Ïã¨#Î ºó I
ã¨~fi° Oã¨Ç¨ =∞^èºŒ =∞"ÕQÉÆ Ïè [ó ¢ãÜ
Î‘ ∂≥ ~°=∞<ÕÎ =#"åã¨^âÕ ßºó II
Hõ. Ñ¨~^° À+Ö|∞Å "≥^∞Œ ‰õΩK«∞
ÑïÇ¨ã¨=Úñ *ËÜÚ« <å`«‡ Éè=í ^À+Ö|∞Öò
ÑïHÕÑ¨^∞Œ =#^ÕâÑ◊ Ù¨
ã¨~ã° [≤ =Úd Hõi#î ~°`∞« Å [_çÜ∞« Hõ xÅ∞K«∞<£.
q=~°} :
ZÑ¨ÙÊ_»∂ Z^Œ\"˜ åà◊§Ö’ `«ÑÙ¨ ÊÅ∞ "≥kHˆ n, ^Œ∞~åƒù+Ö¨ Ï_Õn, `«# `«ÑÙ¨ Êefl
=∂„`«O XÑ¨ÙÊHÀxn, `≥Å∞ã¨∞HÀÖËxn, Hõi#î "≥∞#ÿ "≥∞^ÿ ∞Œè <åxH˜ QÍh ~°uã¨∞YO
á⁄O^ŒÖxË n =#"åã¨ ¢ã.Î‘
=OQÆ Q“_» ^Õâ◊¢ã‘ÎÅ ÅHõΔ}=Ú
WÑ¨Ê\˜ `«∂~°∞Ê, Ñ¨tÛ=∞ ÉˇOQÍÖò ~åR Ñïã¨~° „áêO`åÅÖ’x ¢ãÅÎ‘ ∞
â’¡II =∞$^ŒfiOQÆÜ«∞+≤ì~°‡^èŒ∞~åaè^è•<å ãÖâı¡+¨ K«∞"≥∂ƒ`«¯eHÍÅÊ"ÕQÍ I
Hõ~Àî ~°KëÕ êì q~°`å ~°`å*∫ Q“_ô K« =Ow K« x`«Oah ™êº`ü II
K«. ã¨∞~°`ã« ∞¨ YO|∞#O^Œ∞ñ ^Œq∞~° EÑ¨Ù#∞ "≥∞`«xÎ "Õ∞#∞ Q“ñy@<£
QÆéñQÆ∞#∞ AO|#„Ñ≤Ü∞« qHÍ~° q^Œ∂~°=Ú =∂~°∞Hˆ o Ü«∞
ÅÊ~°Ü∞« =Ú =OQÆ~å[º Éè=í ÉèÏq∞xH˜ #fi~°Q“_» HÍO`«‰Ωõ <£
ã¨~ã° ∞¨ ÖˇéO˜ y g~°Å#∞ ã¨=∞‡uñÉÁO^Œ∞^Œ∞ iOÑ¨ÙÑ¨Ù@ìñQÆ<.£
q=~°} :
=OQÆ, Q“_» ^Õâ◊ ¢ãÅÎ‘ ∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À ãÖQÆq∞OK«_O» XHõ Ü«∂O„uHõ
„H˜Ü«∞QÍ ÉèÏqOK«~°∞. ~°uˆHoÖ’ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À „¿Ñ=∂^Œ~åÅ∞ á⁄Oy™êÎ~°∞.
ã¨∞u"≥∞`«Îx =∞Öˇ¡Ñ¨Ó=ÙÖÏO\˜ â◊s~°O, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç H“yeO`«Ö’ `«#‡Ü«∞`«fiO
á⁄O^Œ@O, =Ú^Œ∞ÅÌ g∞^Œ ÃÑ^ŒÌ Ñ¨\ Oì̃ Ñ¨ÙÖËHõ *’~°∞QÍ ãÖÉè’QÆO [i¿Ñ ¢ãÅÎ‘ ∞
=OQÆ, Q“_» ^Õâ◊ ¢ãÅÎ‘ ∞.
HÍ=∞~°∂Ñ¨*Ïu ã
¢ Î‘ ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II ts+¨=∞$nfi |Ç¨ïâ’ „^Œ=Of ~°`Õ qb<å Hõ~=° ∂„`«ãO¨ QÍ`ü I
J#OQÆ~O° QÔ H· ~õ ™° ê „Ñ≤Ü∂≥ HÎ̃ó ™êº`å¯=∞~°∂Ñ¨„Ñ¨É"íè å Ñ¨Ù~°O„nèó II
Hõ. `«#∞ =u=∞$^Œ∞=QÆ∞ ~°uH˜<£
^Œxqã¨#^Œ∞ =Ú\˜#ì Ñ¨Ù_»∞ „^Œ==ÚÑ¨ÊuÅ∞<£
=∞#ã≤[`«O„`«~Ã° ãH· õ =
K«#HÍq∞x HÍ=∞~°∂Ñ¨ *Ïuñ ^ŒÅOÑ¨<.£
q=~°} :
"≥∞`«Îx =∞$^Œ∞"≥·# ^ÕÇ¨ÏO, ~°u q+¨Ü«∞OÖ’ =∂@Å∞ HÀ@Å∞
^•@∞`å~Ú. f~å q+¨Ü∂« xH˜ =KÕÛãïH˜ Ñ¨Ù~∞° +¨μ_ç K≥~Úº `«QÅÆ QÍ<Õ =∞^Œ#[ÅO
|∞ã¨|∞™ê á⁄OQÆ∞H˘KÕÛã¨∞OÎ k. Ñ¨Ù~°∞+¨μ_≥O`« ~°q∞Oz<å ~°uÖ’ `«$Ñ≤Î K≥O^Œx

¢ãÎ‘ HÍ=∞~°∂Ñ¨*Ïu ¢ã.Î‘
L`«¯à◊^Õâ◊ ¢ã‘Î ÅHõΔ}=Ú
WÑ¨Ê\˜ Xi™êû ~åR „áêO`«OÖ’x ¢ãÅÎ‘ ∞
â’¡II L`«¯m |Ç¨ïà◊ ~åQÆqÇ¨ÏfiÖÏ ^Œ#ÑÎ ∂¨¶ `«H~õ [° Hõ`Δ „« Ñ≤Ü∂« I
BÑï+ì̈H~õ `° å qâı+`¨ ÀÇ¨ÏºOQÆ =OQÆÜÚ« =uó HõeOQÆ*Ïó II
â’¡II qq^èŒ#YqHÍÔ~·ó ¢áœ_è»áê}˜„Ñ¨Ç¨Ô~·~°̊x`«Ñ¨~°=∞"≥∂^•=∞øÑï+ì̈„Ñ¨HÍÔ~·ó I
Jx~°`~« `° « Ü«Ú^•úHÍOH˜}Δ O© g`«Å*Ï˚O =^Œu |Ç¨ïà◊~åQÍ=Ú`«¯mO =¸Å^Õ=ó II
K«. Ñ¨~∞° +¨#Y„Ñ¨Ç¨ ~°=ÚÅñ ÉÏ}˜`Ö« ÏOQÆ∞à◊ Ñ¶∞¨ @ì#O|∞Å<£
[~°} qÑ¶∞¨ @ì#O|∞Å#∞ ãÖ`«`« =∞#‡^ä`Œ O« „`« ÉèOí QÆ∞Å<£
ã¨‡~°Q$Æ Ç¨Ï K«∞O|#O|∞Åñ „|=∞`«=Î ∞^è∂Œ ^Œ Hõáê#bÅÅ<£
QÆ~ñ° y ã¨∞dOK«∞ #∞`«¯à◊ÑÙ¨ ñ QÍq∞x ~åQÆqÇ‘Ï#Å[˚Ü∞ÿ≥ .
q=~°} :
L`«¯à◊ ^Õâ◊ ¢ãxÎ‘ ~°uÖ’ |∞QÆÅæ g∞^Œ, QÆ∞O„_»\ ˜ ÑÖÑ¨~Ñ° #¨ ã¨ Ñ¨à§◊ ÖÏO\˜
=HΔÀ*ÏÅh ZHõ¯_»Ñ_¨ `ç Õ JHõ¯_» QÆ\ Qì̃ Í QÀà◊§`À yKåÛe. =∞~å‡OQÍxfl ~Ô O_»∞
KÕu"Õà◊§`À q_»nã≤ <å‰õΩ`«∂ =Ú^Œ∞ÌÅ∞ ÃÑ\Ïìe. Ñ≤~°∞^Œ∞Åg∞^Œ ^Œ~°∞=ÙÅ∞
"Õã∂¨ Î yzÛ =∞~å‡OQÆ ^•fi~°O ^ŒQ~æÆ Q° Í Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl KÕiÛ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å "≥Ñ· Ù¨ xOz
ÖÏ‰õΩ¯x Ö’ÑëH˜ `ÀÜ«∂e. JÑ¨ÙÊ_»∞ Hõ@Åì ∞ `≥OK«∞‰õΩ#fl ~°f^ÕqÖÏ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜
~°uã¨∞MÏxflã¨∞OÎ k. =∞^ŒºO `åyO^ŒO>Ë =∂„`«O P ~å„u Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç ã¨∞Y"Õ∞
ã¨∞YO – Jn L`«¯à◊ *Ïu ¢ãÎ‘ JO>Ë!
â’¡II Wu H˜=∞Ñ≤ Ü«∞^Œ∂KÕ ^Õâ™◊ ê`«‡ ºO =ÚhO„^À
Ü«Ú=ui`«~° ^ÕâßºÑ¨ÓºÇ¨ÏhÜ«∂ `«^=·≥è I
J#∞Éè=í =∞#∞ã¨$`«º ã¨fiO K« ™ê`«‡ ºO Éè"í ^Õ ºŒ ^£
Éèqí u ã¨ÇÏ¨ [™ê`«‡ ºO ^Õâ◊ ™ê`«‡ º^ŒƒbÜ«∞ó II
â’¡II Wu H˜=∞Ñ≤ Ü«∞^Œ∞HõOÎ Ü≥∂+≤`åO ^Õâ◊ ™ê`«‡ ºO
ã¨∞Êù@=∞Hõk`ä « ^Õâı Ñ¨Ùº#flÜÕ∞`«kÎ âÌ ß `«`ü I
ã¨ÇÏ¨ [=∞Ñ≤ K« ™ê`«‡ ºO ÉèÏ=ÜÕ∞`ü ™êfi#∞Éè∂í `åº
|Å=^Œ∞ÉèÜ í ∞« =∞^èºÕ qkú ãÖã≤kHú Oõ Ü«∞`ü II
â’¡II Wu „Ñ¨=∂}O ã¨=∞Ü«∞O K« "ÕQOÆ ã¨fiÉèÏ=^Õâ’^Œƒ=ù ™ê`«‡ ºÉè^Ë •`üI
ã¨fi™ê÷=∞=™ê÷O „Ñ¨H$õ uO „Ñ¨f`«º „Ñ¨ÜÚ« O[`Õ ÉÏÇ¨Ïº~°Ò« ~°Ò« K«II
â’¡II J^Ò~°Ò« ÉÏÇ¨Ïºq∞Ç¨Ï „Ñ¨Ü∂≥ [ºO `«„`åÑ≤ KåeOQÆ# Ñ¨Ó~°fi"Õ∞`«Ìü
J*Ï`«*Ï`«ã‡¨ ~° Hˆ oÉè^Ë •è kúfi^è• Ñ¨Ù#~åÌfi^Œâ^◊ •è K« `«`™ü êº`üII
q=~°} :
D q^èOŒ QÍ U U „áêO`« ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ Uq^èOŒ QÍ ~°q∞¿ãÎ `«$Ñ≤Î
Ñ¨_`» å~À q=~°OQÍ K≥ÑÊ¨ |_çOk HÍ|\˜ì g\˜x ÉÏQÆ∞QÍ `≥Å∞ã¨∞‰õΩx Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
PÜ«∂ ¢ãÅÎ‘ =∞#Ããiy ÉÏÇ¨Ïº~°`∞« Å#∞, JO`«~° ~°`∞« Å#∞ ¢ã`Î‘ À ÑÖK«∞‰õΩx
"åi`À ã¨∞dOKåe. ÉÏÇ¨Ïº~°uH˜ `˘e"≥∞@∞ì H“yeO`«Hõ^•! D H“yeO`«
=∞m§ ~Ô O_»∞ q^è•Å∞. XHõ\ ˜ J*Ï`« ã¨‡~°O, ~Ô O_Àk *Ï`«ã‡¨ ~°O. =∞m§ D
J*Ï`«ã‡¨ ~°O <åÅ∞QÆ∞ q^è•Å∞, J*Ï`«ã‡¨ ~°O Zxq∞k q^è•Å∞.
WHõ P q=~åÅÖ’H˜ "≥_^» •O.
WO`«\`˜ À H˘HÀ¯‰õΩ_»∞ ~°zOz# ~°u~°ÇÏ¨ ã¨º=∞<Õ Q„ OÆ ^äOŒ Ö’x
^Õâ*◊ Ï˝<åkèHÍ~°=∞<Õ S^Œ= J^è•ºÜ«∞O Ñ¨ÓiÎ J~Ú#k.
T
+¨+¨ª=∞ ÑïKÕÛù^Œó
P~°= J^è•ºÜ«∞=Ú
ã¨Ê+ì̈Hõ ÅHõΔ}=Ú
â’¡II Ü«∞^Àº+≤`ã« û¨ =Ú‡Yã¨∂QÆ`åÜ«∂ J<åºÑ¨^âÕ ß„^èfiŒ [`À #~°ãº¨ I
QÍ„`Õ} QÍ„`«O Ñ¶∞¨ @`Õ ~°`*« Ï˝ PeOQÆ#O ã¨Ê $+ì̈H"õ ∞Õ `«^•Ç¨ïó II
Hõ. U^Œ∞~Ô · =∂xx ^ÕÇÏ¨ O
Éˇ^∞Œ ~Ô · Ü≥ÚHõ=OHõñ |xH˜ <ÕQÔ _»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μO
QÆkã≤ `˘ÅOQÆ∞@ ã¨Ê $+ì̈Hõ
=∞k Ü«∞x K≥ÑC¨ ^Œ∞~°∞ ~°ã‰≤ Ωõ ÖÏeOQÆ#=Ú<£.
q=~°} :
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx "≥∂Ç≤ÏOz# ¢ãÎ‘ `«#O`«`å#∞QÍ Z^Œ∞~°∞QÍ =zÛ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx
~åã¨∞‰õΩO@∂ "≥o§O^ŒO>Ë Jk J`«_xç ~°uHˆ oH˜ PÇ¨fixOK«_"» ∞Õ ! nxfl 'ã¨Ê+¨Hì Oõ —
JO\Ï~°∞.
q^ŒHú õ ÅHõ}
Δ O
â’¡II Ü«∞^Œæ $Ç¨Ïf‚ HÕK«# =Oz`åHõOΔ ã≤`÷ ÀÑ¨q+ì̈O Ñ¨Ù~°∞+Ö ãÎ̈<åÉèÏº"£∞ I
x`«Oah q^èºŒ u `åO K« QÍ_èO» QÆ$Ç¨`‚ º« ™œ q^ŒHú =õ ÚK«º`Õ``« ü II
Hõ. XHõ=OHõ#∞#fl qÉè∞í <À
~°fiHõ _»QiæÆ H“ñQÆeOK«∞ =x`«#∞ "≥#∞k
Ü«∞ºHõ H“ñyeOÑ¨ #k q
^ŒHú =õ ∞#∞ <åeOQÆ#O|∞ ^•<≥"· Å≥ Ãã<£.
q=~°} :
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ XO@iQÍ =ÙO_»QÍ K«∂ã≤, =∞^Œ#"åOKè#« ∞ PÑ¨ÙHÀÖËHõ
J`«_ç ^ŒQÆæ~° H˘zÛ QÆ\ ˜ìQÍ H“yeOK«∞‰õΩO^Œ#∞HÀO_ç. JÑ¨ÙÊ_® Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
HõOQÍ~°∞Ñ¨_,ç ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ ‰» Ωõ O_® J^Õ =∞Oz ã¨=∞Ü«∞OQÍ P =zÛ# „Ñ≤ÜÚ« ~åe
"≥∞_»#∞ K«∞\˜ì ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å∂ gÑ¨Ù "≥#H©¯, #_»∞=Ú K«∞@∂ì`å K«∞>Ëãì ≤ =HΔÀ*ÏÅ∞
#eyáÈÜÕ∞ÖÏ QÆ\ Qì˜ Í "å>Ëã∞¨ HÀ"åe. n<≥fl 'q^ŒHú Oõ — JO\Ï~°∞.
L^Œ$+ì̈Hõ xÑ‘_<» åÅ ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II Ü«∂„`À`«û"å^Ò uq∞ˆ~ Ñ¶∞¨ <Õ "å Ü«∞^ŒKæ Û« `ù Àó ™êfizÛ~°=∞OQÆãO¨ QÆó I
L^Œ… $+ì̈HOõ `«`∞« Ê#ˆ~= ‰õΩ_Õº xÑ‘_<» åfÊ_ç`ã« O¨ [˝HOõ ™êº`ü II
Hõ. Ü«∂<À`«û= uq∞~°O|∞Å
"Õ∞#∞Å∞ ™Èñ‰õΩ@Ü«Úñ |uH˜ "≥∞Åñ`« ‰õΩ^Œ… $+ì̈O
Éˇ· <≥QÆ_≥ QÀ_»<˘`«Î<£
QÍ#kÜ≥∞ xÑ‘_<» åYº H“ñyeÜ«∞Ü≥∞º<£.
q=~°} :
u~°∞<åà◊√§, *Ï`«~Å° ∞, f~°Ü ÷ ∂« „`«Å∞, L`«û"åÅ∂ ~Ú=hfl ~°ã‰≤ Ωõ Å‰õΩ
¢ãxÎ‘ J#∞Éèqí OK«_®xH˜ `«y#, |Ç¨ï K«H¯õ x J=HÍâ◊ ã¨=∞Ü«∂Å∞. pHõ\ "˜ àÕ ◊
J~Ú`Õ =∞s =∞Ozk. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =Åz Z^Œ∞~å_ç# *Ï} ~åã¨∞‰õΩO@∂
"≥o§O^ŒO>Ë |∂Ô~Å|∞@ìÖ’ Ñ¨_#ç >Ë!ì n<Õfl 'L^Œ… $+ì̈HOõ — JO\Ï~°∞. =∞iOHõ
PÅã¨ºO K≥Ü∞« ºHõ "≥O@<Õ P =<≥flQÆ`Î≥ K≥~ÚºÑ¨\ ì̃ QÀ_»Kå@∞‰õΩ ÖÏ‰õΩ¯áÈ"åe.
P JO^ŒQ`Æ #Î≥ ∞ QÀ_»‰Ωõ *ËiÛ `«#∞=Ù`À `«#∞=Ù#∞ Jkq∞Ñ¨\ ì˜ J^è~Œ =° ∞^è∞Œ =ÙÅ∞
A„~°∞HÀ"åe. áêeO_»#¡ ∞ ã¨∞`å~°OQÍ x=Ú~°∞`«∂ QÆ\ Qì˜ Í H“QÆeOK«∞HÀ"åe.
n<Õfl 'L^Œ$+ì̈Hõ H“yeO`«— JOk âß¢ãOÎ̈ . âß¢ãOÎ̈ XÑ¨C‰õΩOkQÍ =∞iOÔHO^Œ∞‰õΩ
ãÖHÀK«O, ã¨à§◊ #∞ Ñ≤ã∞¨ ‰õΩ`«∂ ÃÑ^Œ=ÙÅ =∞^è∞Œ =ÙÅ∞ A„~°∞‰õΩO@∂ =∞~å‡OQÆO
^•i Hõ#∞‰õΩ¯x ^Œ∂iáÈ=_»"∞Õ ! ~°uÖ’Hõ qÇ¨~°O KÕÃãÜ«∞º_»"∞Õ !
â’¡II ÉèÏ=„Ñ¨Éè’^è•~°ú#∞*Ï`« ~°`Àºâ◊Û`«∞ifi^èÀHÍÎ Ñï~°OÉèíbÖÏ I
ãÖ*Ï`«~`° ÀºãÎ̈ fi#∞~åQÆ=$^≥ºÂú |∞^èº·≥ ~°™ê=+ì̈q^èÀÑ¨këêì II
q=~°} :
ÉèÏ=„Ñ¨É’è ^èHŒ ÍÖˇ#· H“yeO`«Å∞ ~°q∞OK«H=õ ÚO^Œ∞ ZÖÏ =ÙO\ÏÜ≥∂
P <åÅ∞QÆ∞ q^è•Öˇ·# H“yeO`«Å#∞ K≥Ñ¨Ê_»O [iyOk. WHõ ~ÚÑ¨ÙÊ_»∞
Éè~í HÎ° Í‰õΩO_® Ñ¨~Ñ° Ù¨ ~°∞+¨μÅ∞ *Ïu ¢ãÅÎ‘ #∞ ZÖÏ H“yeOK«∞‰õΩO\Ï~À P Zxq∞k
q^è•Öˇ#· H“yeO`«Å q=~åÅ∞, qâıëêÅ∞ ~ÚÑ¨ÙÊ_»∞ K≥ÑÙ¨ Ê‰õΩO^•O.
Å`å"Õ+`ì≤ « ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II „Ñ≤Ü«∞=∞#∞Hõ$`«=b¡„Éèí=∂ "Õ+ì̈Ü«∞Of
„^Œ∞=∞q∞= ã¨~à° ÏOw =∞#Ìã`‘ å¯ `«nÜ«∞"£∞ I
=^Œ#=Úk`«MËÖÏ„Hõ#Ì=∂K«∞O|<å~°÷O
ã¨=∞Ü«∞u q#=∞hÎ `«Å`¡ å"Õ+`ì≤ O« ™êº`ü II
K«. Z^Œ∞~°∞QÆ#∞#fl <åÜ«∞‰õΩñ „aÜÕ∞â◊fii _»QiæÆ Ü«¸~°∞Ü«ÚQÆ‡=Ú
#ƒ^Œ=ÚÅñA\˜ì =$Hõ=Δ Ú#ñ „ÉÏñH˜# f"≥ÜÚ« ñÉ’Öˇñ Q“ñy@<£
=^ŒÅHõ zHõ¯<˘H˜¯ `«Å=Oz QÆà^◊ fiŒè #∞Å∞Å¡ãÅ≤ ñ¡ QÍ
#^è~Œ =° Ú „QÀÅ∞K«∞#fl Ü«∞k Ü«∂k Å`åÑï"Õ+`ì≤ O« |QÆ∞<£
q=~°} :
Z^Œ∞~°∞QÍ xez=Ù#fl „Ñ≤ÜÚ« _çx KÕi `«# HÍà◊§`À „Ñ≤ÜÚ« _ç `˘_»Å#∞
K≥@∞ì#∞ Å`«ÖÏ JÅ∞¡‰Ωõ #fl@∞¡ ÃÑ#"Õã≤ ÃÑHÔ· QÆÉÏH˜ H“yeOK«∞‰õΩx, `«Å=Oz
„Ñ≤Ü«Ú_ç ÃÑ^Œ=ÙÅ#∞ `«# ÃÑ^Œ=ÙÅ`À HõeÑ≤ `«#‡Ü«∞`«fiO`À Q˘}∞QÆ∞`«∂
`Õ<Ã≥ Ñ^Œ=ÙÅ =∞^è∞Œ =ÙÅ∞ `åQÆ_"» ∞Õ 'Å`å"Õ+`ì≤ —« ÅHõ}
Δ O (K«~º° ) JO>Ë!
=$HΔÍkè~∂° _è» ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II ~°=∞}K«~} ° "Õ∞Hˆ <åO„Ñ¶∞≤ }Ï„`«¯=∞º d#flO
â◊fiã≤`=« ∞Ñ¨~á° ê^Õ<å„â◊Ü∞« hÎ `«^∂Œ ~°"∞£ I
x[=∞^äŒ Éè∞í ["Õ∞HõO Ñ¨$+ª̈`À-™êº~°ÊÜ«∞hÎ
Ñ¨Ù#~°Ñ~¨ É° ∞íè *Ë# „áê~°Ü
ú ∞« hÎ `«ÔŒ ã¨"∞£ II
â’¡II ã≤÷`«Ñü=∞kèHõ$`«º „áÈHõÎ=∂âı¡+¨Ü«ÚQÆ‡O
ã¨Ñk¨ K« Hõ^hŒä Ü«∂ó ã¨∞ÑÎ̈ãO¨ âı+¡ É¨ ^Ëè •ó I
`«~∞° q∞= Hõq∞`å~°O K«∞=∞ƒ<å~å÷k~è À_è∞» O
Ü«∞^ŒaÅè +ü <ås `«KÛ« =$HΔÍkè~∂° _è"» ∞£ II
K«. ÑüK«~}° O|∞g∞ñ^Œ <˘Hõ áê^Œ=ÚxeÊ kfifÜ«∞áê^Œ=Ú<£
|u`˘_»ñ wÅ∞H˘eÊ x[ ÉÏÇ¨ï=Ù gÑ¨Ù#ñÉˇ\ ì˜ „Hõ=∞‡é<£
|u"≥∞_»ñA\˜ì `åà◊Q`Æ « |^ŒÑú ∞¨¶ @O|∞#∞ „QÀÅ∞suñ ^Œ
`«Êu Ü«∞^è~Œ O° |∞ñ„QÀÅ∞ ãü ÉèÏ==Ú =$HõxΔ ~°∂_è"» ∞≥ ÿ K«#∞<£.
q=~°} :
Éè~í Î° áê^ŒO g∞^Œ `«# XHõ áê^•xfl Jkq∞ÃÑ\˜ì ~Ô O_À HÍex Éè~í Î°
`˘_»‰Ωõ K«∞\˜ì ÃÑ#"Õã∞¨ ‰õΩx, Z_»=∞ KÕux Ñü gÑ¨Ùg∞^Œ #∞O_ç "≥∞_»x K«∞@∞ì‰Ωõ x
`å\˜K@ ≥ ∞ì#∞ ZH˜¯#@∞ì ZH˜¯ ^•xH˘=∞‡Å HõÅ∞¡HÀãÖ Hõ\ #ì˜ =ÚO`«Ö’ HõÅ∞¡
`åQÆ∞`«∞#fl@∞¡ Éè~í ÃÎ° Ñ^Œ=Ùefl JO^Œ∞‰õΩx `«# Z„~°\ ˜ ÃÑ^•Å`À A„~°∞HÀ=_»=∞<Õ
K«~º° #∞ '=$HΔÍkè~∂° _èO» — JO\Ï~°∞.
uÅ`«O_»∞Å ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II Jã¨Hõ$^ŒÑ≤ qQÍ_è®âı¡+¨bÖÏO q`«#fi<£
[x`«[Ñ¶∞¨ #ÉÏÇ¨ï=º`«ºÜ«∞O ã¨Ê~°Ü ú ∞Õ = I
q∞^è∞Œ #=∞^äŒ q∞^äÀO-ˆQ bÜ«∞`ÕxãÎ̈~O° QÆO
xQÆûŒ uÅÑ¨Ó~°fiO `«O_»∞ÅO `«#∞‡h¢#óÌ II
Hõ. `«~∞° }˜ÜÚ« ñ |∞~°∞+¨μñ_»∞ñ ÉÏ#∞Ê#ñ
QÆ~K° ~« }° ÏOQÆ=ÚÅ∞ ayÜ«∞ñ Q“ñye~Ú_»∞K«∞<£
ÉÁiá⁄i=^ŒÅ∞K«∞ ayÜ«ÚK«∞ñ
QÆ~ñ° QÆ∞@ uÅ`«O_»∞ÅOÑ¨Ùñ Q“ñyeÜ«∞Ü≥∞º<£.
q=~°} :
„¿ÑÜ«∞ã‘ „Ñ≤ÜÚ« Å∞ Ñ¨H¯õ g∞^Œ‰Ωõ KÕi ¢ãÎ‘ g∞^Œ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ Ñ¨_∞» ‰õΩx
HÍeH˜ HÍÅ∞, `˘_»Å‰õΩ `˘_»Å∞, =HΔÀ*ÏÅ‰õΩ =HõãΔ Å÷¨ O, ÃÑ^Œ=ÙÅ‰õΩ ÃÑ^Œ=ÙÅ∞QÍ
QÍe K˘~°|_»#O`« QÍ_èO» QÍ H“yeOK«∞‰õΩx, "≥∞Å¡QÍ =ke, =∞m§ QÆ\ Qì̃ Í
H“QÆeOK«∞‰õΩO@∂ ~ÚÖÏ KÕã∂¨ Î ~°u ã¨∞MÏxfl á⁄O^Œ@O =ÙOk K«∂âß~°∂ –
Jk 'uÅ`«O_»∞Å— K«~º° .
H©~Δ h° ~° ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II Jaè=ÚY=ÚÑ¨qëêì Ü≥∂+≤ÔŒ Hˆ -^äŒ `«ÖËÊ
~°∞z`«~∞° z`« QÍ_è®eOQÆ<À =Å¡Éâíè Û◊ I
„Ñ¨ã~¨ ^° Œ ã¨=∞~åQÍ"Õâ#◊ â◊ºkfiKå~“
qâ◊`« W= q∞^èÀOˆQ H©~Δ h° ~°O `«^•Ç¨ïó II
L. áê#∞Ñ¨Ù#O^Œ∞ x^Œ~Ì ∞° #∞ ÉˇH· ˘x zHõ¯#ñ Q“ñyeOz Ü«∂

"Õ∞#∞Å∞ ~Ô O_»∞QÆ∂_ç Ü≥ÚHõ "Õ∞#∞QÆ =Å¡É∞íè ñ_»∞ #fi^è∂Œ \˜ÜÚ« <£
*Ï#∞QÆ "≥∂Ç¨Ï=ÚÑ¨ÊuÅ ™êÔ~‰õΩñ*Ëi ÉèQí ^Æ fiŒ Ü«∞O|∞ ãÖ
™ê÷#=ÚÅO\˜ÜÚ« #fl `«q∞ ãÖQÆu H©~Δ [° ÅO|∞ <åñ|_»∞<£.
q=~°} :
„¿ÑÜ«∞ã‘„Ñ≤ÜÚ« Å∞ Ñ¨_H» õ =∞OK«O g∞^Œ ~°f=∞#‡^è∞Œ ÖÏ¡ KÕi Ñ¨_∞» ‰õΩx
QÆ\ ˜ìQÍ H“yeOK«∞‰õΩx Ô~O_»∞ â◊s~åÅ∂ XHõ>Ë J#fl@∞¡ ÃÑ#"Õã¨∞‰õΩx ¢ã‘Î
=∞~å‡OQÍxfl Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO`À Ñ¨ÅHõiOK«_"» ∞Õ 'H©Δ~°h~°— K«~º° .
T~°∂Ñ¨Q∂Æ _è» ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II =∞#ã≤[`«~à° ÏÜ«∂ó ãÖÉè$í `å#OQÆ~O° QÀ
Ü«∞k Ñü~°|ÖÏÜ«∂ó Ñ‘_Ü » ∞« `«∂º~°∞Ü«ÚQÆ‡"£∞ I
^Œ~^° oŒ `« x*’~°∞^Œfi#Ìfiã¨#OÌ â◊Ü∂≥ QÍ`ü
`«kÇ¨Ï =Úx=∞`«*~Â̋ˇ ∞° Hõ=Î ¸~°∂Ñ¨Q∂Æ _è"» ∞£ II
Hõ. `«#`˘_»Å #_»∞=∞ x_»∞H˘x
=x`å=∞}˜`˘_»Å∞ ayÜ«∞ =Å¡É∞íè ñ _®eO
QÆ#"≥Ú#iOz#ñ QÀiHõ
##∞Ñ¨=∞ =¸~°∂Ñ¨Q∂Æ _è» =∞OK«#ñ |~°ñQÆ∞<£.
q=~°} :
„Ñ≤ Ü « Ú _» ∞ „¿ÑÜ« ∞ ã≤ `˘_» e fl `« # `˘_» Å `À QÆ \ ˜ ì Q Í ayOz
Ç¨Ï`«∞‰Î Ωõ x „Ñ≤ÜÚ« ~åeH˜ =ÅÑ¨Ù ~Ô \Õì Ñ¨Ü∞Õ ºÖÏ H“yeOK«∞HÀ=_»O 'T~°∂Ñ¨Q∂Æ _è—»
PeOQÆ# K«~º° .
[Ñ¶∞¨ <ÀÑ¨â+¡ı ¨ ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II [Ñ¶¨∞# Hõe`«HÍO`« „â’}˜~°™ÈºÑïëêì
„Ç¨Ï[u Ü«∞kÇ¨Ï <ås „Ñ¨ãHˆÎ̈ â’`«sÎ Ü«∂ I
Hõ~[° ~°^#Œ Hõ$`«ºO K«∞=∞ƒ#O "å qkè`∞« ûó
Hõ^Ü Œä ∞« u [Ñ¶∞¨ <ÀÑ¨â+¡ı "¨ ∞Õ `«#∞‡h¢#óÌ II
L. H˘Ñ¨Ê~°g_»ñ Éˇ@∞ìK∞« #∞ QÆ∞|ƒÅñ |Ü≥∞º^Œ*Ï~° "≥∂Ç¨Ï=Ú<£
QÆÑÊ¨ ñQÆ <å^ä∞Œ QÆ∞Ç¨Ïº=Ú#ñ QÍq∞x ^•[Ñ¶∞¨ #O|∞ñQÆ∂iÛ ÃÑ·
^ŒÑÊ¨ HõÜÚ« O_»ñ AO|#=Ú ^ŒO`«#YHõ`Δ =« ÚÖò ~°zOÑ¨ñQÍ
<˘Ñ¨CQÆñ *ˇÑC¨ K«∞O„^Œ∞ [Ñ¶∞¨ <ÀÑïQÆ∂Ç¨Ï# <å=∞^èÜ Õ ∞« =Ú<£.
q=~°} :
HÍ"≥∂„^ÕHõO "≥Å∞¡"≥`«ÎQÍ „Ñ≤Ü«Ú_ç ^ŒQÆæ~°QÍ =zÛ HÍ"åÅx `«#
=HΔÀ*ÏÅ∞ HõxÑ≤OKÕÖÏ H˘OQÆ∞ =kÖËã≤ H˘Ñ¨ÙÊ ã¨=iOK«∞‰õΩO@∞#fl@∞¡ #\˜ã∂¨ Î
"≥#H˜¯ uiy qâßÅ"≥∞ÿ# ~Úã¨∞Hõ u<≥flÖÏ¡O\˜ `«# Ñ≤~°∞^Œ∞efl „Ñ≤Ü«Ú_ç
Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxH˜ `åHÕz JÅ¡ÖÏ_çã∞¨ OÎ k *Ï} J~Ú# ¢ã.Î‘ JÑ¨ÙÊ_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
T~°∞‰õΩO\Ï_®....P JO^ŒQ`Æ #Î≥ ∞ JÖÏˆQ ^•x Ñ≤~∞° ^Œ∞Ö’¡H˜ `«# Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO
^Œ∂iÛ, ~Ô O_»∞ KÕ`∞« bfl ¢ãÎ‘ =HΔÀ*ÏÅ g∞kH˜ áÈxzÛ Ñ≤_Hç à˜ §◊ `À "˘_çãÑ≤ \¨ ì̃
QÆ\ Qì̃ Í ^ŒQiæÆ H˜ ÖÏ‰õΩ¯O@∂, "≥∞_»g∞^Œ H˘~°∞‰õΩ`«∂ QÀà◊§`À ã¨à§◊ #∞ yK«∞Û`«∂
H“yeOK«∞‰õΩO\Ï_»∞– W^Õ [Ñ¶∞¨ <ÀÑ¨â+¡ı ¨ ÅHõ} Δ O.
‰õΩKåâı+¡ ¨ ÖÏÖÏ\˜H=
õ ÚÅ ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II L~°ã≤ Hõq∞`«∞~°∞K≥Û· ~åqâ◊hÎ =~åOw
ãÎ̈#Éè~í =° ÚÑ¨^`Œè ÎÕ Ü«∞`«Î Ê<åeOQÆ#O `«`ü I
=ÚY=∞aè=ÚY=∞HΔÀ ~‚ H° } Δ̃ © #ºã¨º Ç¨Ï<åº
^ŒeHõ =∞eHõÑ>¨ ìË <Õu ÖÏÖÏ\˜HOõ ™êº`ü II
Hõ. ÃÑ#q∞\˜ Ü«Ú~°=Ú#ñ QÍq∞x
Ñ¶∞¨ #‰õΩK«=ÚÅñ QÆkÜ«∞<˘uÎ Hõ~H° iõ bÅ<£
[#∞qzÛ H˘ãïÑ¨Å∞¯Å
q#∞u ‰õΩKåâı+¡ }¨ O|∞ qk`«O|Ü≥∞º<£.
q=~°} :
„Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ `«# |Oy#Ñë¡ =∂q∞_çÑà¨ §◊ ÖÏO\˜ Hõi#î =HΔÀ*ÏÅx
„Ñ≤ÜÚ« _ç ~˘=Ú‡H˜ QÆ\ Qì̃ Í Jkq∞ÃÑ\ì̃ QÀ=ÚQÍ „Ñ≤Ü∞« ãÖÉèÏ+¨}Å∞ KÕã∂¨ Î
H“yeOK«∞HÀ=_®xfl '‰õΩKåâı¡+¨— H“yeO`« JO\Ï~°∞.
Hõ. #∞^Œ∞~°∞#∞ #∞^Œ∞~°∞#∞ =^Œ#=Ú

=^Œ#=Ú <Õ„`«=ÚÅ∞ <Õ„`«"åi~°∞Ç¨ÏO|∞Öò
QÆk~ÚOz H“ñyeOz#
#k ÖÏÖÏ\˜Hõ x~°∂Ñ¨}ÏYºO |Ü≥∞º<£.
q=~°} :
„¿ÑÜ«∞ã‘ „Ñ≤ÜÚ« e^Œ~Ì ∂° #∞^Œ∞~°∞, =Ú‰õΩ¯Å∞, Hõà√◊ §, ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ HõÅ∞Ñ¨Ù‰õΩx
QÆ\ Qì˜ Í H“QÆeOK«∞HÀ=@O 'ÅÖÏ\˜HOõ — JO\Ï~°∞.
WO`«\`˜ À H˘H˘¯‰õΩ_»∞ ~°zOz# ~°u ~°ÇÏ¨ ã¨ºO J#|_Õ Q„ OÆ ^äOŒ Ö’x
PeOQÆ<åkèHÍ~° =∞#|_Õ P~°= J^è•ºÜ«∞O Ñ¨ÓiÎ J~ÚOk.
T
ã¨Ñ¨Î=∞ ÑïKÕÛù^Œó
U_»= J^è•ºÜ«∞=Ú
K«∞=∞ƒ# ™ê÷#=ÚÅ∞
â’¡II #Ü«∞#QÆàH◊ áõ ÈÅO ^Œ#"Î å™È =ÚMÏ#Îó
ãÎ̈#Ü«ÚQÆàÅ◊ ÖÏ@O K«∞=∞ƒ#™ê÷#=∂Ç¨ïó I
^ŒûŒè [Ñ¶∞¨ #<åcè =¸ÅHõHÍΔ #∞ K«∞=∞ƒ–
=ºuHõ~° ã¨∞Y=ÚK≥Û· ~ˆ âÌ ™◊ ê`Õ‡ º# ÖÏ@ó II
L. Hõ#∞flÅ∞ "≥∂q K«#∞flQÆ= HõO~î=° ÚK≥‰Ωõ ¯Å∞ =Ú‰õΩ¯ á¶êÅ=Ú<£
=Ú#∞flQÆñ AO|#O|∞#‰õΩ =¸Å=ÚÅÜ≥∞º#∞ QÆHÜ Δõ Ú« QÆ‡=Ú<£
„Q˘#fl#qÅ∞ÎxÅ∞¡#∞ „kHÀ}=ÚYO|∞#∞ AOa`«O|∞Öˇ·
Ç¨Ï∏#∞fl=Ç≤ÏOK«∞ ^ÕâÇ◊ Ï≤ `« "≥ÚÑ¨ÊñQÆ ÖÏ@=^è∂Œ \˜ ~ÚOÑ¨Ù#<£
q=~°} :
¢ã‘ Î x ZHõ ¯ _≥ H õ ¯ _» =Ú^Œ ∞ Ì Ã Ñ_ç ` Õ P"≥ ∞ Ö’ ~° q ∞OKåÅ<Õ HÀiHõ
~Ú|ƒ_ç=Ú|ƒ_ç J=Ù`«∞O^À K≥|∞`«∞<åfl_»∞ âß¢ãHÎ̈ Í~°∞_»∞. Hõà√◊ §, ÃÑ^Œ=ÙÅ∞,
=HΔÀ*ÏÅ∞, "≥∞_», |∞QÆæÅ∞, =Ú‰õΩ¯, #∞^Œ∞~°∞ – Wq „Ñ¨^è•#OQÍ ¢ã‘Îx
=Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ìHÀ=Åã≤# ™ê÷<åÅ∞. K«OHõÅ∞, ÉÁ_»∞,¤ =∞~å‡QÆO Wq ‰õÄ_® =Ú^Œ∞ÅÌ ∞
‰õΩiÑ≤OK«^QŒ æÆ ™ê÷<åÖË. JÑ¨ÙÊ_»∞ „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ ãÖ`À+≤ã∞¨ OÎ k.
xq∞`« ã¨∞Êùi`«K∞« O|#=ÚÅ ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II xq∞`«Hqõ ∞^Œ=∂Ç¨ï~Àºl`å Ü«∞^ŒƒÖË#
„Ñ≤Ü∞« =ÚY=∞aè=¢HOÎõ #ºã¨º u+ª̈`∞« º^•™êº I
ã¨∞Êùi`«=∞^äŒ =ÚMÏ#Î~°fl ºãÎ̈"≥∂+ª̈O lÑ¶¨∞$‰õΔΩó
ã¨∞Êù~°^Œ^èŒ~°Ñ¨Ù\ÏÉèÏºO Ü«∞#fl QÆ$Ç¨‚u Éèí~°∞Îó II
P."≥. `«#‰õΩ ãŸ∞Å∞K≥ÑÊ¨ ñ ^Œ~∞° }˜=¢H=Îõ Ú ^Œ#

Hõa=è ÚYO|∞ñ*Ëã≤ Ç¨Ï`«∞QÎ ˘Å∞Ñ¨
#O^Œ∞ñ ^˘Å∞`« #^è~Œ ° =∂ã¨ñ ^•<å#∞@
xq∞`«HOõ |@OK«∞ <≥Q_Æ ≥ Éè∞í qx.
q=~°} :
`«# ¿ãflÇ≤Ï`«∞~åà◊√§ `«# JO^ŒKO« ^•Å QÆ∞iOz J=Ü«∞= ™œ+¨=ì O
QÆ∞iOz K≥ÑÊ¨ QÍ "≥∂Ç≤ÏOz ^ŒQ~æÆ ° H˘zÛ# Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ Z^Œ∞~°∞QÍ =zÛ H“yeOz
`«# ÃÑ^Œ=Ùefl Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç ÃÑ^Œ=ÙÅ‰õΩ JOkOK«QÍ P Z„~° @"≥∂\ÏÑ¨à§◊ ÖÏO\˜
ÃÑ^Œ=Ùefl =Ú^Œ∞ÌÃÑ@∞ì‰õΩx =∞^èŒ∞=Ùefl Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ A„~°∞HÀ=_®<Õfl 'xq∞`«
K«∞O|#O— JO\Ï~°∞.
P."≥. =x`« g∞ñk ÃÑ^Œq =~°∞ñ_»∞ K«∞OaOK«∞K«∞
#^è~Œ =° ∞u=<À@ #^Œ∞=Ú@Ü«Ú#∞
#^è~Œ á° ê#=∂# #k ã≤Q∞Æ =æ _çÜÚ« #fl
ã¨∞Êùi`« =∞<≥_¿ç Ñi K«∞O|#O|∞.
q=~°} :
„Ñ≤Ü«Ú_»∞ „Ñ≤Ü«Ú~åe ÃÑ·ÃÑ^Œqx =Ú^Œ∞ÌÃÑ@∞ì‰õΩO@∂, `«# HÕk
ÃÑ^Œqx „¿ÑÜ«∞ã≤ <À\’¡ =ÙOK«∞`å_»∞ `åQÆ=∞#_®xH˜ QÆ∞~°∞QÎ Í! JÑ¨ÙÊ_® „¿ÑÜ«∞ã≤
ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ ç P ÃÑ^Œqx JO^Œ∞HÀHõáÈ=_®xfl 'ã¨∞Êùi`«K∞« O|#O— JO\Ï~°∞.
Ñ¶∞¨ \ì̃`K
« ∞« O|# ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II ~°=∞}~°^#Œ "åã¨ó ™êfi#<Õ #ºãÎ̈"∂≥ +ª̈–
kfi`«Ü∞« =∞$^Œ∞QÆ$Ç‘Ï`«O Ü«∞#‡<åH± lÇ¨ÏfiÜ«∂#Îó I
Hõ~°Ñ≤Ç≤Ï`«^èŒ"åH©Δ Ñ¶¨∞@ìÜÕ∞^£ Ñ¶¨∞\ì̃`«O ™êº`ü
„u`«Ü∞« =∞Ñ≤ `«^`Õ `« ¯« #ºHÍÜ«∂O „Ñ¨Ü∂≥ [º"£∞ II
P. "≥. JkèÑÙ¨ ñ _»^~Œè á° ê# =∂#∞KÀ ã≤Q∞Æ #æ ñ
QÆ~=° Ú`À_» #`«x Hõ#∞Å∞=¸ã≤
lÇ¨ÏfiKÕ`ñ« Éˇ^qŒ z@ì=ÚÅO@∞@
Hõ#∞ñQ˘#OQÆ #kÜ≥∞ Ñ¶∞¨ \˜`ì O« |∞.
q=~°} :
Wk XHõ ™⁄QÆÃã·# =Ú^Œ∞Ì ã¨xfl"Õâ◊O. „Ñ≤Ü«Ú_»∞ „Ñ≤Ü«Ú~åe
^˘O_»ÑÖ_»∞ ÃÑ^Œ=Ùefl `«# ÃÑ^Œ=ÙÖ’Î Ñ¨Ù@ìÖ’ `Õ<≥ A„~°∞‰õΩO@∞#fl@∞¡
A„~°∞‰õΩO@∞O>Ë ã≤QÆ∞æÑ¨_»∞`«∞Ok P ÉÏÇ¨Ïº~°uH˜ „¿ÑÜ«∞ã≤. ã≤QÆ∞æ`À `«#
Hõà◊√§=¸ã¨∞HÀ=_»O HÍ‰õΩO_® „Ñ≤Ü«Ú_ç Hõà◊√§=¸ã¨∞ÎOk. JÖÏ „Ñ≤Ü«Ú_ç
Hõà√◊ §QÆÑÊ≤ `«# <åÅ∞Hõ`À „Ñ≤ÜÚ« _ç ÃÑ^Œ=Ùefl `«_∞» Ñ¨Ù`«∂ ÉÏÇ¨Ïº~°u P#O^•xfl
P™êfikã¨∞OÎ k „¿ÑÜ«∞ã≤. W^Õ 'Ñ¶∞¨ \ì̃`« K«∞O|#O— JO>Ë.
„ÉèÏOu, u~°ºQÆ, Ñ‘_ç`«, qÑ¶¨∞\˜`« J^èŒ~° L`«Î~° K«∞O|# ÅHõΔ}ÏÅ∞
â’¡II Ü«Ú=uz|∞Hõ^Õâ◊O =Å¡Éèíó Ñ¨$+ì̈=sÎ
„Éè=í ∞Ü«∞u =ÚYg∞+¨^ºŒ `«¯~åÉèÏºO QÆ$Ç‘Ï`åfi I
J^è~Œ =° ∞^äŒ qb_è™» œÎ q∞^äÀ „ÉèÏ#Î"∞Õ `«^£
„=[u ^Œ~Ú`«™êpÉèÏ=`« ã≤~Î º° QÍMÏº"£∞ II
â’¡II ^ŒfiÜ«∞q∞^Œ=∞Ñ¨Ñ‘_»º „QÍÇ¨Ï`«ó Ñ‘_ç`åYºO
qÑ¶∞¨ \˜`=« ∞^äŒ lÇ¨fi„ˆQ} Hõ$ëêìfiOQÆ∞mÉèÏº"£∞ I
J~°^=Œ ∞^è~Œ =° ∞™êºó Ñ‘_Ü» ∞Õ `ü „Ñ‘uHõ$+ì̈O
^Œâu◊ Hõq∞`«i ™êº^Œ∞`«~Î O° `«∂`«~Î À+ª̈"∞£ II
ã‘. "≥#∞Hõ<˘Ü«∞º#=zÛ qÉè∞í ñ_»∞ Ç¨ÏãÖÎ |∞Åñ QÍq∞h=∞}˜ z|∞HõO|∞ñ |\˜ì
Ü«∂##"≥ÚHõ~ÚO`« Ü«∞@∞„uÑ≤Ê ã¨~°ã¨∞ñ_≥· Ü«∂#∞ K«∞O|#=Ú „ÉèÏO`åYº =∞Ü≥∞º
=x`« Ü«∞_»=¤ ÚxeÛ =~°∞ #^è~Œ À+Öª |∞ K«∞OaOÑ¨ u~°ºQÍYºO|∞ K≥ÅñÔQ
Ñ¨\ ì˜ ~¸Ô~O_»∞ K«∞O|#=ÚÅñ c_çOÑ¨ñ c_ç`åYºO |#∞ ¿Ñ~°ñ|~°ñQÔ
P. "≥. `«~∞° }˜ "≥∂qzQÆ∞~°∞ ^Œ#KÕu„"Õà‰¡◊ Ωõ ñ
l=~°Ñ\¨ ì̃ fã≤ lÇ¨Ïfiñ |~°Ñ≤
K«∞O|#O|∞¿ãÜ«∞ ã¨∂i[#O|∞Å∞
qÑ¶∞¨ \˜`åYº =∞xi qâ◊^=Œ ÚQÆ#∞.
q=~°} :
WHõ¯_» =∞~À P~°∞ q^è•Å~Ú# =Ú^Œ∞ÅÌ QÆ∞iOz =ÚK«Û\ÕK«_O»
[iyOk. „Ñ≤ÜÚ« _»∞ „¿ÑÜ«∞ã≤ "≥#QÍæ =zÛ, ^ŒQiæÆ H˜ KÕi `«# Z_»=∞ KÕ`ÀÎ
„Ñ≤ÜÚ« ~åe QÆ_®¤xfl Ñ¨@∞ì‰Ωõ x "≥ÚQÍxfl =∂„`«O `«#"≥Ñ· Ù¨ uÑ¨C‰õΩx ^˘O_»ÑO¨ _»∞
ÃÑ^Œ=Ùefl =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ìHÀ=_»"∞Õ '„ÉèÏOu K«∞O|#O— JO>Ë. WHõ 'u~°ºQÆ K«∞O|#O—
JO>Ë „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ „Ñ≤ÜÚ« _ç KÕ`∞« Ö’¡H˜ "åe QÀ=ÚQÍ „Ñ≤ÜÚ« _ç HÕk ÃÑ^Œqx
`«# =∞$^Œ∞ J^è~Œ åÅ`À =Ú^Œ∞Ì ÃÑ@∞ìHÀ=_»O. ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # ~Ô O_»∞ q^è•Å~Ú#
=Ú^Œ ∞ Ì Å `À „¿ÑÜ« ∞ ã‘ „Ñ≤ Ü « Ú e^Ì Œ ~ ° ∂ =Ú^Œ ∞ Ì Å `À `« _ ç ã ≤ =Ú^Œ Ì = _» " Õ ∞
'Ñ‘_ç`« K«∞O|#O—. „Ñ≤Ü«Ú~åe Ñ¨#ã¨`˘#ÖÏ¡O\˜ ÃÑ^Œ=Ùefl =Úx"Õà◊§`À
=ÚO^Œ∞H˜ ÖÏy `«# <åeHõ *ÏÑ≤ „Ñ≤ÜÚ« _»∞ „Ñ≤ÜÚ« ~åe J^è~Œ åefl K«∞OaOK«_"» ∞Õ
'qÑ¶∞¨ \˜`« K«∞O|#O—. WÖÏ „Ñü „~åu XH˘¯Hõ¯ q^è"Œ ∞≥ #ÿ =Ú^Œ∞ÅÌ ∞ ‰õΩiÑ≤OKÕ
„Ñ≤Ü«Ú_çx „Ñ≤Ü«Ú~åÅ∞ =^ŒeÃÑ_»∞`«∞O^•! ~°u„H©_»`À P#O^ŒÖ’HÍÅ∞
K«∂Ñ≤OK«^Œ∂!
P."≥. Ñ¨Å∞¡ "≥∂Ñ¨‰Ωõ O_» ÉèÏq∞x Ü«∞^è~Œ O° |∞
lÇ¨ÏfiK«∞O|#O|∞ñ *ËÃã<Õx
Ü«∞^è~Œ =° ∞#ñQÆñ |~°ñQÔ #>ˇ¡ ÃÑ· ÃÑ^Œq ^•
Ç¨Ï`«∞HÎ ˘Å∞Ñ¨ #∞`«Î ~åYº=∞Ü≥∞º.
q=~°} :
„Ñ≤ÜÚ« _»∞ „Ñ≤ÜÚ« ~åe ÃÑ^Œ=Ùefl `«# Ñ¨à√◊ § `«QÅÆ ‰õΩO_® <åÅ∞Hõ`À
`«_Ñç ≤ =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ìHÀ=_»O 'J^è~Œ K° ∞« O|#O—. J^Õ q^èOŒ QÍ „Ñ≤ÜÚ« ~åe ÃÑÃ· Ñ^Œqx
=Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ì‰Ωõ O>Ë Jk 'L`«~Î ° K«∞O|#O—.
ãÖÑ¨Ù@ J#∞=^Œ# K«∞O|<åÅ ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II Ü«∞k Ñü~°|ÖÏÜ«∂ó â◊‡„â◊√Ç‘Ï<À-ã¨º ™ê "å
ã¨∞=∞$^Œ∞~°^#Œ "åã¨ó ãÖÑ¨Ù@O ãÖÑ¨Ù>Ë# I
„Ñ¨}Ü«∞ÑïQÆ$Ç‘Ï`«O K«∞=∞ƒ#O ãÖÑ¨Ù@O ™êº–
^Œ#∞=^Œ#q∞^ŒO `«`¯Õ o lÇ¨Ïfi~°}#Ë II
L. g∞ã¨=Ú Ñ¨Ù\˜#ì \˜ì <≥éq∞O_»_∞» HÍq∞x Ü≥∂+¨Üª Ú« QÆ‡=Ú<£
nã≤ x*’+¨Ü ª Ú« QÆ‡=Ú#ñ nÑ¨ÙÅ∞=Ù@ìQñÆ QÆ∂iÛ K«∞O|<À
ÖÏ¡ã=¨ ÚñEÑ¨ñ QÍO`«ÜÚ« ñ |^ŒOÑ¨_ç <åÜ«∞‰õΩ#O^Œ∞ #@∞ì`åñ
*Ëã#≤ ãÖÑ¨Ù@O |#∞K«∞ñ *ˇÑÊ≤ i K«∞O|#"Õ^∞Œ b„H˜Ü∞« <£.
q=~°} :
„Ñ≤Ü«Ú_»∞ „Ñ≤Ü«Ú~åe Ô~O_»∞ ÃÑ^Œ=Ùbfl `«# Ô~O_»∞ ÃÑ^Œ=ÙÅ`À
K«∞\˜ì Hõ=∞ÖÏÑÖ_»∞ `˘#ÅÖÏO\˜ „Ñ≤Ü«Ú~åe ÃÑ^Œ=Ùefl =∞^èŒ∞~°~°ãÖ
Ñ‘Å∞Û‰õΩO@∞#fl@∞ì `«#‡Ü«∞`«fiO`À A„~°∞‰õΩO@∞O>Ë, *Ï} J~Ú# „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞
=∂„`«O "≥#H˜¯ `«Q∞Æ `æ ∞« O^•! J^Õ `«#‡Ü«∞`«fiO`À „Ñ≤ÜÚ« _ç ÃÑ^Œ=ÙÅ #∞O_ç
=∞^è∞Œ =Ùefl JÖÏˆQ „QÀÅ∞`«∞Ok. W^Õ 'ãÖÑ¨Ù@ K«∞O|#O—.
Hõ. DÖÏQÆ∞ K«∞O|#O|∞Å
Hˆ o<£ lÇ¨fi~°}O|∞ñ weOz#KÀñ
É’ÅñQÆ ##∞=^Œ#O |x
ã‘eOzi K«∞O|#O|∞ñ *ˇÃÑÊ_çÑ@¨ <¡ .£
q=~°} :
ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# 'ãÖÑ¨Ù@ K«∞O|#O— KÕã¨∂Î „¿ÑÜ«∞ã‘ „Ñ≤Ü«Úe^ŒÌ~°∂
ÃÑ^Œ=ÙÅ =∞^è∞Œ =ÙÅ∞ „`åQÆ∞`«∂ XHõi <åÅ∞Hõ`À XHõ~∞° <åÅ∞Hõ#∞ "≥∞euÑ¨ÙÊ_»∂
ã¨~°ãÖQÍ [QÆ_®Å∞ P_»∞‰õΩO\Ï~°∞. ~°uˆHoÖ’ ~Ú^˘Hõ ÉèÏQÆO – J^˘Hõ
~°ãã¨ ~¨ ^° •! n<Õfl 'J#∞=^Œ# K«∞O|#O— JO\Ï~°∞.
Jxfi`«K∞« O|# ÅHõ}
Δ O
â’II =∞$^Œ∞ ã¨=∞=∞=Ñ‘_®ºÉèífii÷`«O KÕu âı¿+ –
+¨fiÑ≤ Hõkè`«Ñ¨^Õ+¨μ „áÈHõÎ=∞#fi~°÷"Õ∞`«`ü II
P."≥. ã¨=∞=Ú =∞$^Œ∞=ÙQÍñQÆ ã¨ÖÊˇ _ç Ü«∂K«∞O|
#O|∞ HõO~î° QÆO_» #Ü«∞#=ÚYº
K«∞O|#=ÚÅñ QÆeH˜ K«∂Ñ¨ÙÅ∞ñ |Å∞‰õΩÅ∞
#_»~° #xfi`åYº =∞Ü≥∞ºñ QÆ$`«∞Å.
q=~°} :
„¿ÑÜ« ∞ ã‘ „Ñ≤ Ü « Ú Å∞ ã¨ i *’_» ∞ J#fl@∞¡ Q Í =∞$^Œ ∞ =∞^è Œ ∞ ~° O QÍ
ãïã¨=∂#OQÍ ÃÑ^Œ=ÙÅ`À ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ =Ú^Œ∞ÌÅ∞ JO`«\ ˜`À PQÆ∞`åÜ«∂!
=∞iO`« ~°u„H©_®ã¨‰õΩÎÖˇ· XHõi "≥∞_», |∞QÆæÅ∞, Hõà◊√§ "≥Ú^ŒÖˇ·# „ÑüKÀ\Ï
=Ú^Œ∞Ìe_»∞‰õΩO@∂ HÀiHõ ~°yÖË Hõà◊§`À XHõi<˘Hõ~°∞ #QÆfl^ÕÇ¨efl K«∂ã≤
P#Okã¨∂,Î ~°u„H©_® qâıëêÅ#∞ JO^ŒKO« ^•Å#∞ á⁄QÆ∞_»∞‰õΩO@∂ ~°ã™¨ êQÆ~°

=∞^ä#Œ OÖ’ `ÕeÜ«∂_»`å~°∞. JÖÏO\˜ =Ú^Œ∞ÅÌ Ñ¨~åfi<Õfl 'Jxfi`« K«∞O|#O—
JO\Ï~°∞.
á„ êuÉ’^èŒ Kèå~ÚHõ H„ ÍO`«=∞K«∞O|#=ÚÅ ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II Ü«∞k ã¨∞z~°ã"¨ ∞Õ `«ó „¿ÑÜ«∞ã‘=∞„QÆã∞¨ áêÎO
~°ÇÏ¨ ã≤ Hõ$`«Hxõ „^•O K«∞O|u „áê}<å^äóŒ I
Hõk`ä q« ^èqŒ ∞^ŒO ™êºK«∞ÛO|#O „áêuÉ’^èOŒ
^ŒfiÜ«∞q∞^Œ=∞Ñ¨~O° ™êºK«∞ÛO|#O Kèå~ÚHÍYº"£∞ II
â’¡II Jaè#==∞#∞~åQÆO =ºOl`«∞O ^Œ~Ê° }Ï^Ò
„ÑüHõ$uq+¨Ü∞« O "å K«∞O|#O Ñ¨ÙO¢ãÜ Î≤ ∂≥ ó ™êº`ü I
„ÑüHõ$utâ◊√z„`åâı+¡ } ¨ O K«∞O|#O "å
^ŒfiÜ«∞=ÚÑ¨ÇÏ≤ `«ÉÏè =O `«KÛ« ãÖ„HÍ#Î=∂Ç¨ïó II
Hõ. ^Œ∂~°Q`Æ ∞« ñ_≥#· Ñ¨Ù~°∞+¨μñ_»∞
KÕi#KÀñ QÆÑ@¨ x„^Œñ *ˇOk# =x`«<£
QÆ∂iq∞`Àñ AOaOz#
<å~°Ü∞« ñ „|uÉ’^èŒ q∞kÜ≥∞ Ü«∂~Ú^ŒéÌ H˜ <˜ .£
q=~°} :
ÉèÏ~Àº, Éè~í ÀÎ "Õ̂~=Ó~°∞ "≥à§◊ =Åã≤ =zÛOk. D~ÀA Ti#∞O_ç
uiy=KÕÛ~ÀA. WO\˜H˜ ~åQÍ<Õ Ñ¨H¯õ g∞^Œ "≥eH¡ Ö˜ Ï Éè~í ~Î° åHõHÔ · Z^Œ∞~°∞K«∂ã¨∂Î
Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙOk ÉèÏ~åº=∞}˜. "≥eH¡ Ö˜ Ï Ñ¨_∞» ‰õΩ#fl J~å÷Oy Z`≥`Î ∞« Î =HΔÀ*ÏÅ∞
q~°ÇÏ¨ Ñ¨Ù x@∂ì~∂° ÊÅ‰õΩ ZyÔ~yi Ñ¨_∞» `«∞<åfl~Ú. Hõ=∞ÖÏ`˘#ÅÖÏO\˜ K≥e
J^è~Œ åÅ∞ ~°™êÅ∂~°∞`«∂ ~°uHˆ oH˜ ~å=∞=∞‡x PÇ¨fixã¨∂#Î fl@∞¡QÍ #∞#∞ã≤Q∞Æ `æ À
J^Œ∞~°∞`«∞<åfl~Ú. Jk K«∂ã≤# Éè~í Î° U=∞<åfl q~åQÍ! Jã¨ÖË ã¨~ã° ∞¨ _»∞. WOˆHO!
"≥∞Å¡QÍ Ñ¨_»Hõ^ŒQÆæ~°H˘™êÎ_»∞. ÉèÏ~°º x„^ŒáÈ`ÀO^•? "Õ∞ÖÁ¯<Õ=ÙOk. HÍh
x„^Œ#\˜™ÈÎOk. P Éè~í Î° J^Õ J^Œ##∞H˘x P"≥∞ g∞^Œ‰Ωõ ^è#Œ ∞=ÙÖÏ =Oy P
ÖË`« ÃÑ^Œ=Ùefl `«# ÃÑ^Œ=ÙÅ`À =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ì‰Ωõ O\Ï_»∞. JkQÀ JÖÏ =Ú^Œ∞Ì
ÃÑ@∞ìHÀ=_»"∞Õ '„áêuÉ’^èHŒ õ K«∞O|#O— JO\Ï~°∞. D Ñïã≤u÷ ÉèÏ~åºÉè~í eÎ° ^ŒiÌ Ö’
Z=Ô~<· å HÍ"˘K«∞Û.
L. HÍO`«∞xg∞ñ^Œ "≥∂Ç¨Ï=Ú „Ñ¨HÍâ◊=Úñ *ËÜ∞« ñ^ŒÅOz K«^=Œ ∞
HÍO`«tÖÏk^Œ~Ê° } qHÍã¨=ÚÅ <˘ƒ_»ã∂¨ Ñ¨Ùh_»Å<£
*ˇO`«ñ*Ëi K«∞O|#=Úñ *ËÜÚ« @ Kèå~ÚHõ=∞Ü≥∞º ÉÏÅ∞~°<£
^ŒO`«ÑÙ¨ ÉÁ=∞‡Å #∞ûY~°Ò« |∞Åñ *ËÜÚ« @ „HÍO`«=∞O|QÆ∞<£.
q=~°} :
„Ñ≤ÜÚ« x g∞^Œ J#∞~åQÆO Juâ◊~ÚOz# ¢ã,Î‘ P „Ñ≤ÜÚ« x Z_»ÉÏ@∞#∞
ÉèíiOK«ÖË^Œ∞. q~°Ç¨Ï*ÏfiÅÖ’ "ÕyáÈ`«∂ J^ŒÌOÖ’ „ÑüÑ¶ëã¨∞Î#fl „Ñ≤Ü«Ú_ç
„ÑüaOÉÏxfl K«∂ã¨∂Î q~°Ç¨Ï`åÑÖÖ’ P J^ŒÌO ^ŒQÆæiH˜ áÈ~Ú „Ñ≤Ü«Ú_ç
„ÑüaOÉÏxfl =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ì‰Ωõ O@∞Ok. x[OQÍ „Ñ≤ÜÚ« _çx =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ì‰Ωõ <åfl#<Õ
`«$Ñ≤Îx á⁄O^Œ∞`«∞Ok. JÖÏ J^ŒÌOÖ’ „ÑüaOÉÏxfl =Ú^Œ∞ÌÃÑ@∞ìHÀ=_»"Õ∞
'KèåÜ«∞Hõ K«∞O|#O—.
Hõ#fla_»¤Å#∞, JO^ŒOQÍ =ÙO_Õ, =∞#ã¨∞‰õΩ #zÛ# ÉÁ=∞‡efl
=Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ì‰Ωõ O\Ï~°∞ „¿Ñ=∞`À. nxfl '„HÍO`«=∞K«∞O|#O— JO\Ï~°∞.
WO`«\`˜ À HÀH˘¯‰õΩ_»∞ ~°zOz# ~°u~°ÇÏ¨ ã¨º=∞<Õ Q„ OÆ ^äOŒ Ö’x
K«∞O|<åkèHÍ~°=∞<Õ U_»= J^è•ºÜ«∞O Ñ¨ÓiÎ J~Ú#k.
T
H˘HÀ¯‰õΩ_»∞ ~°zOz# D ~°u~°ÇÏ¨ ã¨º=∞<Õ „QÆO^äOŒ Ö’ Ñ¨k‡h *Ïu ¢ãÎ‘

áêOKåÅ *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çÑ¨@¡ PHõi¬`«∞~åÅ=Ù`«∞O^Œh, JÖÏˆQ z„u}˜ ¢ã‘Î
‰õÄz=∂~°∞ *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çh, â◊Odx ¢ãÎ‘ Éè„í ^ŒÑÙ¨ ~°∞+¨μ_çh, Ç¨Ïã≤hÎ *Ïu ¢ãÎ‘
^Œ`*Î« Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À ãÖÉè’QÍxH˜ `«ÇÏ¨ `«ÇÏ¨ Ñ¨_∞» `«∞O^Œx K≥ÑÊ¨ |_çOk. HÍh
P áêOKåÅ, ‰õÄz=∂~°∞, Éè„í ^Œ, ^Œ`*Î« Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ ZÖÏ =ÙO\Ï~À "åi
âßsiHõ =∂#ã≤Hõ ÅHõ} Δ ÏÅ∞ ZÖÏ =ÙO\ÏÜ≥∂ K≥ÑÊ¨ ÖË^∞Œ . P <åÅ∞QÆ∞ *Ï`«∞Å
Ñ¨Ù~°∞+¨ ÅHõ} Δ ÏÅ∞ K≥ÑÊ¨ O^Õ ã¨~ã° ¨ â◊$OQÍ~° ~°ã[¨ QÆ`∞« ‰Î Ωõ ã¨=∞„QÆ`« U~°Ê_»^∞Œ .
áê~î‰° Ωõ Å ~°ã[¨ `˝ #« ∞ ^Œ$+≤Öì ’ =ÙOK«∞‰õΩx, <≥Å∂¡~∞° t=~å=∞ HõqQÍ~°∞ ~°zOz#
'HÍ=∞HõàÏxkè— J<Õ „QÆO^äOŒ Ö’ K≥ÑÊ≤ x~°∂Ñ≤OK«|_ç# áêOKåÅ, ‰õÄz=∂~°∞,
Éèí„^Œ, ^Œ`«Î*Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨ ÅHõΔ} qâıëêÅ#∞ ~ÚHõ¯_» 'JkèHÍkèHõ~°}O—Ö’
á⁄O^Œ∞ÑïKå=Ú.
ã‘. k=º<åÜ«∞‰õΩÅ∞ #k=º<åÜ«∞‰õΩÅ∞#∞ #∞ÉèÜ í ∞« <åÜ«∞‰õΩÅ# <˘Ñ¨C"≥Ú^ŒÅ

#Å‰õÄ|~°[Ü«∞O`« #e#ÉÏ}Ï^Œ∞Å∞ k=ÙºÅ~°∞#˚ |Å^Õ= =ÚY∞º
Å~°Ü∞« g~° Åk=Ùº ÅQÆ∞^Œ∞~°∞ q„Hõ=∂ ~å¯^Œ∞Å∞ #∞ÉèíÜ«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ ^ŒÅñÑ¨
h „uq^èOŒ |∞Å <≥#Ü«Ú <åÜ«∞‰õΩÅ‰õΩ <åÅ∞æ*Ï`«∞Å∞ „Ñ¨^•ä #O|∞ ÅqÜ«Ú
P."≥. Éè„í ^Œ ‰õÄz=∂~° áêOKåÅ ^Œ`∞« ÅÎ
<åñQÆ<˘Ñ¨C ^Õ=<å^ä∞Œ ñ_®k
Éè„í ^Œ*Ïu, =∂}˜É„íè ^•^Œ∞ ÅÅ‰õÄz
=∂~°*Ïu Ü«∞QÆ∞K«∞ ™œ~°∞QÆO„^Œ∞.
q=~°} :
#Å‰õÄ|~°∞_»∞, [Ü«∞O`«∞_»∞, ÉÏ}∞_»∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å~°∞ k=ºÑ¨Ù~°∞+¨μÅx,
J~°∞˚#∞_»∞, |Å^Õ=Ù_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°∞ Jk=º Ñ¨Ù~°∞+¨μÅx, q„Hõ=∂~°∞¯_»∞
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å~°∞ LÉèÜ í ∞« Ñ¨Ù~°∞+¨μÅh „Ñ¨ãk≤ .ú D =¸_»∞ =~åæÅ Ñ¨Ù~°∞+¨μbfl
Éè„í ^Œ∞_»∞, ‰õÄz=∂~°∞_»∞, áêOKåÅ∞_»∞, ^Œ`∞« _Î ∞» J<Õ *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞QÍ PÜ«∂
ÅHõΔ}ÏÅ J#∞™ê~°O qÉèílOK«|_®¤~°∞. ^Õ"ÕO„^Œ∞_»∞ Éèí„^Œ*Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»h,
=∞}˜É„íè ^Œ∞_»∞ ‰õÄz=∂~° *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»h x~å÷iOKå~°∞.
P."≥. ÑÖK«ÉÏ}=ÚY∞Å∞ áêOKåÅ*ÏuÜ«∞ø
K«O„^Œ=ÚY∞Å∞ ^Œ`*Î« Ïu"å~°∞
WOHõ #∞ÉèÜ í Ú« ÅO^Œ∞ <≥éñ˜ yO`«∞ |ÅÉè„í ^Œ
=ÚY∞Å∞ Éè„í ^Œ*Ïu =ÚY∞ºÅ~°Ü∞« .
q=~°} :
=∞#‡^è∞Œ x =O\˜ =ÚYO QÆÅ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ áêOKåÅ *Ïu "å~°h,
K«O„^Œ∞x =O\˜ =ÚYO QÆÅ"å~°∞ ^Œ`*Î« Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μÅh âß¢ãOÎ¨ K≥|∞`ÀOk.
gà◊§Ö’ |ÅÉè„í ^Œ∞_»∞ Éè„í ^Œ*Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»x QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ"åe.
P."≥. ‰õÄz =∂~°*Ïuñ Q˘=∞~°~˘O^Œ∞ cè=ÚO_»∞
~°ÑÚ¨¶ ‰õΩÖËO„^Œ∞ñ_≥#· ~å=∞qÉè∞í ñ_»∞
„áœ_èÜ » ∞« â◊√ñ_˘HõO_≥ áêOKåÅÑ¨Ù~°∞+¨μO_»∞
`«Ñ#¨ `«#Ü«Úñ _®k^Œ`*Î« Ïu.
q=~°} :
cè=Ú_»∞ ‰õÄz=∂~° *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞. ~°ÑÚ¨¶ ‰õΩÖ’`«=Î Ú_≥#· N~å=Ú_»∞
áêOKåÅ *ÏuÑ¨Ù~°∞+¨μ_»∞, ã¨∞„w=Ù_»∞ ^Œ`*Î« Ïu"å_»∞.
P."≥. WÑ¨Ù_»∞ ÑëH˜ #\ì̃ ~¸ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅÔHÅ¡
ÅHõ}Δ =ÚÅñ QÆ# #ÅH˜`Δ =« ÚÅ∞
<≥#· =∞#∞AÅO^Œ∞ #aèÇÏ≤ `«ÅHõ}Δ O
|∞Å <≥é∞OQÆ=ÅÜ«Ú =Ú^Œ=Ú`À_»
q=~°} :
ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ U *Ïu"åà’§ K≥ÑÊ¨ _»O [iyOk HÍh "åi
"åi ÅHõΔ}ÏÅ∞ ZÖÏO\˜"À `≥eÜ«∞^Œ∞ QÍh =∞#∞+¨μÅÖ’ ÅHõΔ}ÏÅ∞ ZÖÏ
=ÙO\ÏÜ≥∂ ~ÚÑ¨C_»∞ K«∂^•ÌO.
Éèí„^Œ∞x ÅHõΔ}O
ã‘II Ju|ÅãÖÑ¨#∞flñ _»aè=∂x Ñ¨$^äŒ∞HÍÜ«Úñ _»~°∞}<Õ„`«∞ñ_»∞ „HÀkè Ü«∞`«∞Å`ÕAñ
_»uqâßÅO|QÆ∞ <åã¨ºO|∞ =HõOΔ |∞ QÆÅ"åñ_»∞ =„HÀH˜Î |Å∞‰õΩ"åñ_»∞
P¢~^Ì° ÇÕ ï¨ ñ_»∞ hu âße QÆc~è ∞° O_»∞ |qiQÆ_=¤» Ú"åñ_»∞ |e¡^∞Œ O_»∞
™êÇ¨Ï™êO‰õΩñ_»∞ ^•`« ã¨`º« "åHõº~°`∞« O_»∞ "Õ∞~°∞nè~∞° ñ_»∞ ~åQÆ"∞Õ ^Œ∞~°∞O_»∞
w. =à◊√Å∞ QÆÅ"åñ_»∞ á⁄_»=QÆ∞ áêO_»∞"Õ∞#

~À=∞=ÚÅ∞ KåÅQÆÅ"åñ_»∞ ~°∂_èñç *ˇO^Œ∞
Éè„í ^ŒÑÙ¨ ~°∞+¨μO_»#OQÆ q„Éè=í ∞=Ú`À_»
q„Hõ=∂~°∞¯ñ_»∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ g~°=~°∞Å∞.
q=~°} :
=∞Ç¨|Å ãÖÑ¨#∞fl_»∞, Jaè=∂#=O`«∞_»∞, qâßÅ"≥∞ÿ# â◊s~°O,
H˘OK≥O Z~°∞Ñ¨Ù^Õi# Hõà√◊ §, =∞Oz `Õ[ã¨∞û, qâßÅ=∞~Ú# =Ú‰õΩ¯, =HõóΔ
ã¨Å÷ O, Hõ~‰° Ωõ QÍ =ÙO_Õ =∂@Å∞, HÀÑÖ Z‰õΩ¯=, K≥=∞@ Z‰õΩ¯= Ñ¨>ìË â◊s~°O,
huH˜ Hõ@∞ì|_ç =ÙO_»@O, ZÑ¨ÙÊ_»∂ QÆOcè~O° QÍ =ÙO_»@O, QÆ∞O„_»OQÍ =ÙO_Õ
QÆ_O¤» , Ju ™êÇ¨Ïã¨ ã¨fiÉèÏ=O, ^•#QÆ∞}O, ã¨`º« "å‰õΩ¯, =∞Ç¨^è~·≥ º° =O`«∞Å∞
QÍ_è"» ∞≥ #ÿ „¿Ñ=∂aè=∂<åÅ∞ QÆÅ"å~°∞, á⁄@ìg∞^Œ =Ú_»`Å« ∞, á⁄_»∞QÍæ `≥Å\¡ ˜
`≥Å∞Ñ¨Ù q∞Oz# Ñ¨KÛ« \˜ â◊s~°O, XO\˜ xO_® "≥O„@∞HõÅ∞ W=hfl Éè„í ^Œ*Ïu
Ñ¨Ù~°∞+¨μx ÅHõ} Δ ÏÅ∞. q„Hõ=∂~°∞¯_»∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "åà◊√§ D Éè„í ^Œ*Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞.
‰õÄz=∂~°*Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μx ÅHõ}
Δ ÏÅ∞
ã‘. ã¨=∞|Å∞ñ _»uY~°∞fiñ _»=∞Å<Õ„`«∞ñ_»∞ HÍq∞ ^Œ∂º`«Ñ~¨ ∞° O_»∞ x"≥∂fl^Œ~∞° O_»∞
JuhÅ=~°∞O‚ _»∞ =∞uâße `«O„`«A˝ñ _»kèHõ=∞`«ûi =¸~°∞öñ _»ÅÊ~°`∞« ñ_»∞
=∞~åº^ŒÖqË ∞ ã¨=∞‡`«=ÚQÍ xÜ«∞`«O_»∞ Ñ¨~x° O^Œ~`° ∞« ñ_»∞ x+¨¯~°∞}∞ñ_≥ÑÙ¨ _∞»
WOy`«*Ï˝# qÇ‘Ï#∞O_»∞ =∞`«û~° „QÆã∞¨ OÎ _»∞ Hõi#î "åHÍƒù+}¨ ∞O_»∞
P."≥. ãÖ`«Ò« |∞ `«#^Œ∞ ãÖã¨∞uÎ HõÅ~Ô _ç
™êfi~°÷Ñ¨~°∞ñ_»∞ Ñ¨~°Ç≤Ï`å~°÷"≥·i
<åã≤‰Î Ωõ O_»∞ HÀÑ≤ „Ñ¨ã∞¨ `Î « "å‰õΩºO_»∞
‰õÄz=∂~°∞ñ_»#ñQÆñ Q˘=∞~°∞*ˇO^Œ∞.
q=~°} :
á⁄\˜Qì Í =ÙO\Ï~°∞ ‰õÄz=∂~° *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞. Ju|Å=O`«∞Å∞
HÍHõ, =∞s |ÅÇ‘Ï#∞Å∞ HÍHõ ã¨=∂#"≥∞#ÿ |ÅO Hõey=ÙO\Ï~°∞. á⁄@ì Z`«∞,Î
#Å¡\ ˜ â◊s~°KèåÜ«∞, HÀÑÖ Z‰õΩ¯=, E^ŒO P_»@O JO>Ë =∞Ç¨~Ú+¨ìO,
‰õΩÜ«Ú‰õΩÅÎ ∞ Ñ¨#fl_»OÖ’ ã≤^ÇúŒ Ï¨ ã¨∞ÅÎ ∞, q∞_çq∞_ç *Ï˝#O`À q∞_çãÑ≤ _¨ "Õ åà◊√§,
W`«~∞° Å#∞ xOkOKÕ ã¨fiÉèÏ=O, ^ŒÜ∞« ÖËx Hõi#î Ç¨Ï$^ŒÜÚ« Å∞, `«#‰õΩ KÕã#≤
"Õ∞Å∞ =∞izáÈÜÕ∞"åà◊√§, Jã¨∂Ü«∂Ñ¨~°∞Å∞, `«##∞ `å#∞ "≥∞K«∞Û‰õΩO@∂
Q˘Ñ¨ÊÅ∞ K≥ÑÙ¨ ÊHÀ=_»OÖ’ `«$Ñ≤áÎ ⁄O^Õ"åà◊√§, XHõ Ñ¨x=Å¡ ~Ú`«~∞° Å‰õΩ "Õ∞Å∞
HõÅ∞QÆ∞`«∞O^ŒO>Ë P Ñ¨x K≥_Q» ˘>Ë^ì •HÍ x„^ŒáÈ~°∞, <åã≤‰Î Ωõ Å∞, <À\˜ á⁄QÆ_ÅÎ» `À
=∞™ê¯H˘>Ë"ì åà◊√§ ‰õÄz=∂~° *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞.
áêOKåÅ *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μx ÅHõ}
Δ ÏÅ∞
ã‘. JuHõ~∞° }Ïâße Ü«∞u^è~Œ ‡° x+¨μñª _»∞ „Ñ≤Ü∞« "åk q∞`«ÉÏè +≤ cè~Ç° Ï≤ `«∞ñ_»∞
xO_»∞K«O^Œ∞~°∞#=Ùfi <≥"≥∂‡=Ú QÆÅ"å_»∞ "≥_»ñ^Œ Hõ#∞flÅ"åñ_»∞ q#∞`«Ü«∞â◊√ñ_»∞
P*Ï#∞ÉÏÇ¨ïO_»∞ ~å[ÅHõ}Δ âße =∞`«=Î ∂`«OQÆ ã¨=∂#Ü«∂~Ú
x=∞‡ÑÖ_»∞q`å# <≥"∞Õ ‡#∞QÆÅ"åñ_»∞ =∞OAÉèÏ+¨ÜÚ« `«∞ñ_»∞ =∂#^è#Œ =Ú
P."≥. HõÅ∞QÆ∞"åñ_»∞ "Õ∞#∞ K«∞ÅHõ# QÆÅ"åñ_»∞
ã¨`º« Hõ~‡° ~°`∞« ñ_»∞ ã¨`º« "åk
q„Hõq∞OK«∞<≥_#» ∞ g~åkèg~°∞_»∞
Ñ¨Ó`«KO« `«∞ñ _®~°ºÑ¨Ól`«∞O_»∞.
w. ^Õ=`åQÆ∞~°∞Ñ¨Ó[Åñ ^ÕÅ∞"åñ_»∞
UHõÑf¨ fl„=`«∞O_»∞ q"ÕHâõ ße
^•#=Ú#∞ #∞|∞ƒ q^ŒºÜ«Úñ _»#~°∞"åñ_»∞
Ñ¨Ù~°∞+¨=~°∞ºñ_»∞ áêOKåÅ Ñ¨Ù~°∞+¨μñ _»Q∞Æ #∞.
q=~°} :
áêOKåÅ *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ Z‰õΩ¯= ^ŒÜ∂« QÆ∞}O Hõey =ÙO\Ï~°∞.
^è~Œ ‡° xëêìÑ~¨ åÜ«∞}∞Å∞, `«‰Ωõ ¯=QÍ =∂\Ï¡_<ç å #Å∞QÆ∞iH© ~ÚOÃÑ#· =∞Oz
=∂@Å∞ =∂\Ï¡_`» å~°∞. W`«~∞° Å HÀÔ~¯Å∞ <≥~"° ~Õ ∞° ™êÎ~∞° . Ñ¨Ù#flq∞ K«O„^Œ∞_çx
Ãã`· O« ZH˜¯iOK«QÅÆ K«H¯õ x =ÚYO, qâßÅ"≥∞#ÿ Hõà√◊ §, á⁄QÆ_^» yŒ # H©iÎ „Ñü+¨Åì ∞
HõÅ"å~°∞, á⁄_»"#·≥ KÕ`∞« Å∞, ~å[iHõO L\˜ì Ñ¨_Õ q„QÆÇÏ¨ O, =∞kOz# U#∞QÆ∞
#_»HÖõ ÏO\˜ #_»H,õ x=∞‡ÑÖ_»∞ â◊s~°Kåè Ü«∞, =∞Oz =∂@Å∞, =∂#=∞~åº^ŒÅ#∞
HÍáê_»∞‰õΩ<Õ `«`«Î fiO, ã¨#flx â◊s~°O, ã¨`«ºO Ñ¨ÅHõ_®xH©, =∞Oz Ñ¨#∞Å∞
K≥Ü∞« º_®xH© L`åûÇ¨ÏO K«∂¿Ñ"åà◊√§, Ü«Ú^ŒOú Ö’ =ÚO^Œ∞ xez <åÜ«∞Hõ`fi« O
=Ç≤ÏOKÕ "åà◊√§, Ñïâ◊√^Œ"ú ∞≥ #ÿ áê~°^~Œ ≈° Hõ"∞≥ #ÿ rq`«O Hõey#"åà◊√§, ÃÑ^ŒÅÌ KÕ`«

Ñ¨ÓlOÑ¨|_Õ"åà◊√§, ^Õ=`«Åh, QÆ∞~°∞=ÙÅh Ñ¨ÓlOKÕ"å~°∞, rq`«OÖ’ XHõ
ÉèÏ~°º<Õ JOwHõiOKÕ – UHõÑf¨ fl„=`«∞Å∞, ^è~Œ ‡° O, q^Œº, ãÖ`À+Ö ãÖÑ¨^ÅŒ ∞QÍ
=Ù#fl"åà◊√§ – áêOKåÅ *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞.
^Œ`«∞Î *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μx ÅHõΔ}ÏÅ∞
ã‘. JÅã¨∞ñ_»∞ =∞`«ûi Ü«∞uâ◊Ü∞« ^è$Œ u=∞O`«∞ñ _»ÅÊ|Å∞O_»∞ q∞^ä•ºQÆ∞}∞O_»∞
Ju^ŒOÉèíÜ«Ú`«∞ñ_»∞ qÇ¨~°jÅ∞ñ_»∞ HÍq∞ ‰õΩ\˜Åz`«∞Îñ_»∞ ~°HõÎ ‰õΩO`«Å∞O_»∞
JuHõ$â◊^ÇÕ ï¨ O_»∞ q`«`å^è~Œ åOQÆ∞O_»∞ ‰õÄzQÆ_=¤» Ú"åñ_»∞ ‰õΩuû`«∞O_»∞
K≥‰Ωõ ¯Å "≥#∞fl#ñ *Ë`∞« Å ~À=∞=ÚÖò "≥ÚÅ=x"åñ_»∞ ã¨=Ú#fl`«∞O_»∞
w. =∞éÑ¨ÙQÆÅ"åñ_»∞ zO`«Å=∞ÅÜ«Ú"åñ_»∞
Hõ~¯° âßOQÆ∞ñ_»∞ ^Œ∞sflu QÆÅ∞QÆ∞"åñ_»∞
Hõ$Ñ¨}z`«∞OÎ _»∞ =∞O^Œ∞O_»∞ qÑ¨ÙÅˆHo
^Œ`∞« ñÎ _»x Ñ¨Å¯ñ|_çÜ∞≥ ã¨=∞‡`«=ÚQÍñQÆ.
q=~°} :
D~°¬ º, ™È=∞i`«#O, |ÅÇ‘Ï#∞Å∞, HõÑ¨@|∞kú HõÅ"åà◊√§, QÆ∞}O
`«‰õΩ¯=, ã¨~°^• u~°∞QÆ∞à◊§g∞^Œ "≥∂A Z‰õΩ¯=. JuHÍ=ÚHõ`«Î fiO, Z„~°x
`«Å"≥O„@∞HõÅ∞, ã¨#flQÍ Ñ‘ÅQÍ =ÙO_Õ â◊s~°O, ÃÑ^ŒÌÃÑ^Œq, z#flÔQ_»¤O,
|∞QÆÅæ g∞^• – gÑ¨Ùg∞^• – KÕ`∞« Å g∞^Œ A@∞ì =ÙO_»^∞Œ , F =∂ki Z`«∞,Î
=∞u=∞~°∞Ñ¨Ù, HÀiHõ`À `«Ñ#¨ K≥O^Œ@O, "≥Ú^Œ∞ÉÌ Ïi# |O_» J=Ü«∞"åÅ∞,
^Œ∞¢+Ê¨ =~°#Î , ‰õΩuû`« =∞#ãÎ̈`fi« O, =¸~°`ö fi« O, ^Œ∞|∞ƒÖÏ ÃÑiy# A@∞ì– W=hfl
^Œ`*Î« Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μx ÅHõ} Δ ÏÅ∞.
WO`«\ `˜ À JkèHÍkè Hõ~}° =Ú Ñ¨ÓiÎ J~ÚOk.
T
J+ì̈=∞ ÑïKÕÛù^Œó
Zxq∞^Œ= J^è•ºÜ«∞=Ú
#YHõ`Δ ™« ê÷# ã¨=∞Ü«∞ ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II HõHΔÍHõ~À~°∞[Ñ¶¨∞#ã¨Î#áê~°≈fiÑ¨$+¨ªÇ¨Ï$`«¯#ú~åã¨∞#Y~åóY~°"ÕQÆÜ≥∂óã¨∞º I
JÑ¨º#ºÜ≥∂~°fl=~°`Õ q~°`Õ K« =∂<Õ Ñ¨Ù¿+Ê =∞^Õ „Ñ¨=ã¨<Õ q~°¿ÇÏ „Ñ¨Ü∂≥ *Ïºó
K«. Hõ~=° ÚÅ∞ #∂~°∞Ü«ÚQÆ‡=ÚÅ∞ HõH=Δõ ÚÅ∞ #æ\ á˜ ê~°≈fiÑ¨$+ª̈HOõ
^è~Œ ° Ç¨Ï$^ŒÜ∞« ãÎ̈#^ŒfiÜ«∞q`å#=Ú `å#Y~°H`Δõ åoH˜<£
q~°ÇÏ¨ q^ÕâÜ ◊ ∂« # #=q„Éè=í ∞ HÀÑ¨=∞u„Ñ¨=∞`«ÅÎ <£
#~°∞ÅuK«O_»"QÕ =Æ Ú# <å@~°∞ =∂~°=Ì =∂K«iOÑ¨ÙK«∞<£.
q=~°} :
KÕ`∞« Å∞, `˘_»Å∞, K«OHõÅ∞, QÆ[Å˚ ∞, Ñ¨H¯õ "≥Ñ· Ù¨ Å∞, Ñ≤~∞° ^Œ∞Å∞, "≥∞_»,
~˘=Ú‡, =HΔÀ*ÏÅ∞ – Wq ¢ãxÎ‘ ~°q∞OKÕ "Õà◊ QÀà◊§`À yzÛ ~°u„H©_» L„^ÕHÍxfl
¢ãÖÎ‘ ’ HõeyOK«_®xH˜ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ KÕ¿ã ÉÏÇ¨Ïº~°u #YHõ`Δ å`å=ÙÅ∞. J~Ú`Õ
q~°ÇÏ¨ OÖ’ ~°yeáÈ`«∞#fl ¢ãxÎ‘ , KåÖÏ^Œ∂~°O #_»z =zÛ JÅã≤ =Ù#fl ¢ãxÎ‘ ,
f„=„ÉèÏOuH˜ Ö’<≥·=Ù#fl ¢ã‘Îx, HÀÑÖ`À ~°∞ã¨~°∞ã¨ ÖÏ_»∞`«∞#fl ¢ã‘Îx,
|Ç≤Ï+¨μHì ÍÅOÖ’ =Ù#fl ¢ãxÎ‘ , `åy=∞`«∞QÎ Í *’QÆ∞`«∞#fl ¢ãxÎ‘ ãÖÉè’yOKÕ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞
HÍ=∂"ÕâO◊ Ö’ PÜ«∂ „Ñ¨^âÕ ßÖ’¡ QÆ\ Qì̃ Í QÀà◊§`À yK«Û‰õΩO_®, ã¨∞xfl`«OQÍ
=º=Ç¨ÏiOKåe.
#Y Hõ`Δ Q« ∞Æ } ÅHõ}
Δ O
â’¡II ‚ ∂≥ -Ü«∞O
™ê`Õ‡ º# "å ~°^qŒ ^è~Õ Ñ° ≤ x~°Ü
„Ñ¨`º« „QÆÉ∂íè itY~å JuK«O_»Ü∂≥ ó ã¨∞ºó I
=iú+μ¨ `‚ å =∞e#`å =∞$^Œ∞`À[˚ fiÅ`«fiO
hˆ~Y`å-ã¨∞Êù\ `˜ `« uÕ QÆ∞}Ï #MÏ<å"£∞ II
q=~°} :
„¿ÑÜ«∞ã‘ „Ñ≤ÜÚ« Å∞ Ñ¨~ã° Ê¨ ~° J#∞~åQÍÅ KÕ`« ãÖÉè’QÆ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
U U „Ñ¨^âÕ ßÖ’¡ QÀà◊§`À yzÛ`Õ, Ñ¨à§◊ `À H˘iH˜`Õ HÍ"≥∂„^ÕHOõ HõÅ∞QÆ∞`«∞O^À
‰õΔΩ}‚OQÍ `≥Å∞ã¨∞‰õΩx =∞s P Ñ¨x KÕ™êÎ~°∞. ~°u P"Õâ◊OÖ’ XH˘¯Hõ¯™êi
ã¨∞u"≥∞`«QÎ Í H˘O_˘Hõ™êi QÆ\ Qì̃ Í QÍ_èO» QÍ D #Y, ^ŒO`« Hõ`Δ åÅ∞ KÕ™êÎ~∞° .
^•x=Å¡ XH˘¯Hõ¯™êi "åà◊§ â◊s~°O g∞^Œ QÍ@∞¡ Ñ¨_`» å~Ú. Ñ¨Ùà◊√§ U~°Ê_»`å~Ú.
Wq P~°∞ q^è•Å∞. Jq ~ÀQÆ ÅHõ}Δ ÏÅ∞ Hõey#qHÍ=Ù, =∂e#ºOHÍ^Œ∞, Hõi#î OQÍ
HõxÑ≤OK«xk, HÍOu Hõey#k, w~°Å∞ ÖËxk, ã¨Ê+Öì QÍ HõxÑ≤OK«xq. Jx.
#Y Hõ`Δ « <å=∞=ÚÅ∞
Hõ. Kè∞« i `å~°K÷ O« „^Œ =∞O_»Å
â◊~t° dÑ¨^Œ ‰õΩ=Ú^ŒÑ¢¨ `Î« â◊âH◊ Ñõ Ù¨ `¡ =« ÚÖò
=~°∞ã¨QÆ <å=∞=ÚÅÜ≥∞º#∞
|iHÕÑ¨QÆ #Y=ÚÖÁ`«∞Î Ñ¨>é¡ˇ ñ˜ yO`«∞<£.
q=~°} :
Kè∞« i`«=Ú, J~°Kú O« „^•HÍ~°=Ú, =∞O_»Å=Ú, =∞Ü«¸~° Ñ¨`H« =õ Ú,
â◊âH◊ Ñõ Ù¨ `¡ =« Ú, ‰õΩ=Ú^ŒÑ„¨ `«=Ú – Wq P~°∞q^è•Å~Ú# QÀ\˜ yK«∞Ûà◊§ PHÍ~åÅ∞.
"å\˜ ÅHõ} Δ ÏÅ∞ ~ÚÖÏ =ÙO\Ï~Ú.
Kè∞« i`« #Y Hõ`Δ « ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II J=ºHõÎ̂~Y=∞}∞Hõ~°‡ #Mˇ·ó ã¨=∞ÃãÎÂ –
~À=∂OK«H$õ K«Û@K«\Ï ^èfiŒ xÜ≥∂l`åãÎ̈"∞£ I
JOQÆ∞+¨*ª Ï„QÆ#Y`å_»#`À #MÏ<åO
QÆO_»ã<Î̈ å^è~Œ ° QÆ=∂K«∞Ûùi`«O =^ŒxÎ II
L. Jxfl#YO|∞Å „=fi}=Ú ÅO@ñQÆxÜ«∞ºHõ g∞ñ^Œg∞ñ^Œ<Õ
ã¨#fl=ÚQÍ QÆQ∞Æ ~˘Ê_»∞=ñ [Ñ¨C_»∞QÍñQÆ ~°zOz gñHõÑÙ¨
#˚#∞flÅãÖ^Œ∞Å #flQÆ=Ù K«Ö_¡ˇ ∞» K≥‰Ωõ ¯Åñ Éˇ^„ÌŒ "ÕeÃÑ·
#∞#fl#YO|∞# #ækÜ«∞ <˘‰õΩ¯@É’ Kè∞« i`«O|∞<åñ|_»∞<£.
q=~°} :
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ "≥∂Ç¨"Õâ◊OÖ’ „Ñ≤Ü«Ú~åex KÕi, P"≥∞ |∞QÆæÅ#∞,
"≥∞_»g∞^Œ, #_»∞=Ú ãÖ^Œ∞Ö’¡, Ñ≤~∞° ^Œ∞Å g∞^• `«# KÕu J~Ú^Œ∞"Õà§◊ QÀà◊§`À
yK«Û‰õΩO_® H˜`«H˜`«Å∞ ÃÑ_»∞`«∂, =HΔÀ*ÏÅ "≥Ú^Œà◊§ ^ŒQÆæ~å, |∞QÆæÅg∞^•
ÉÁ@#"Õe QÀ\˜`À yK«Û_®<Õfl 'Kè∞« i`«O— JO\Ï~°∞.
J~°K
ú O« ^„ =
Œ ∞O_»ÅHõ =∞Ü«¸~° áê^Œ #YHõ`Δ åÅ ÅHõ}
Δ ÏÅ∞
â’¡II =¢HÀÎ~°÷K«¢#Ì Wu Ü«∞`ü ãÎ̈#HÍ#ú~åOHõ
™œÎ ãÖ=ÚM∫ =^Œu =∞O_»ÅHõO =ÚhO„^Œó I
™ê÷#O K« `«ãº¨ ÉèQí =Æ ¸~°Hú õ ‰õΩ#Ì~À~°∞
kfi`«ºOQÆ∞à’Ñï`« U= eYxÎ ~ˆ MÏ"£∞ II
â’¡II JOQÆ∞+ª̈[O #Y=∞^èÀ qx"Õâ◊º Hõ$Ã+ìÂó
ã¨~åfiOQÆ∞mHõ~~° ∞° ÃÇÏ· ~°∞Ñï ãÎ̈#ã¨º I
Ü«∞K«∂ÛK«∞HÍaè=ÚY"Õ∞`«º Éè=í xÎ ~ˆ MÏ–
ãÎ̈^*£ Ï˝ =∞Ü«¸~°Ñ^¨ HŒ Oõ `«^∞Œ ^•Ç¨Ï~°xÎ II
ã‘. ÉèQí =Æ Úg∞ñ^Œ#∞ QÆO_» ÉèÏQÆO|∞ `˘_»Å#∞ K«O„^•~°H÷ Oõ |∞Å ™ê÷#=ÚÅQÆ∞
K«O„^•~°H÷ Oõ |∞Å∞ ãÖQÆÒ« Éˇ· ~Ô O_»∞ #aè=ÚYOÉˇ· H˘#ÅkÔH <Õx
=∞O_»ÅHõO|Ü≥∞º =∞é˜ `«¢`«Ê=∂}O|∞ <≥·Ü«ÚO_»∞ Ô~O_»∞=¸ñ_»OQÆ∞à◊=ÚÅ∞
ÃÑ#∞„"ÕeQÀ\˜x [#∞QÆ=„HÕ^Œ∞QÍ #∂k `«H¯˜ #QÀà◊√¡ g∞ñ^Œ#∞xz
w. K«O\˜H˘#^•ñHõ ~ˆ YÃÑ· ™êñQÆkqÜ«∞
HÍ=∞âß¢™ÈÎHõÎã¨~°}˜KÕñ QÆÅ∞QÆ∞ã¨∞~°`«
=ÚQÆ_æ Oç `«∞~°∞ nx =∞Ü«¸~°áê^Œ
=∞#∞K«∞ xk¿ãÜ«ÚK«∞O„^Œ∞ ÉÏÇ¨ºO`«~=° ÚÅ.
q=~°} :
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ „Ñ≤ÜÚ« ~åe H“y@ KÕi P"≥∞#∞ q=¢ã#Î¨ ∞ KÕã≤ =Ú^Œ∞ÅÌ =~°¬O
‰õΩiÑ≤ã¨∂Î HõO~î°O g∞^Œ, `˘_»Å∞ q~°QÆnã≤ "≥_»Å∞ÊQÍ ãÖ^Œ∞KÕã¨∞‰õΩx
`˘_»Åg∞^•, ~°u„H©_‰» Ωõ Ö’ÑëH˜ PÇ¨fixOKÕ =∞~å‡OQÆOg∞^• `«# QÀ~°∞`À
J~°÷K«O„^•HÍ~°OQÍ yK«Û_®xfl 'J~°úK«O„^Œ=Ú— JO\Ï~°∞. J^Õ „Ñ¨^ÕâßÖ’¡
J~°÷K«O„^•HÍ~°Ñ¨Ù yK«∞Û_»∞‰õΩ Z^Œ∞~°∞QÍ =∞~À J~°úK«O„^•HÍ~°Ñ¨Ù yK«∞Û_»∞
KÕÜ∞« _®xfl '=∞O_»ÅHõO— JO\Ï~°∞.
WHõ ¢ãÎ‘ =HΔÀ*ÏxH˜ HÕ^Œ ÉÁ@#"Õe QÀ~°∞=ÙOz, =HΔÀ[O ÃÑÉ· Ïè QÆOÖ’
q∞QÆ`å <åÅ∞QÆ∞"Õà§◊ QÀà◊√§ =ÙOz `«#‡Ü«∞`«fiO`À K«#∞"≥Ú#=~°‰Äõ w~°∞`å_»∞.
JÑ¨ÙÊ_»∞ ¢ã‘Î =HΔÀ[O g∞^Œ <åÅ∞QÆ∞ w`«Å∞, J_»∞QÆ∞# ÉÁ@#"Õe w`å

#Å¡„^•HõΔÑÖ_»∞ÖÏO\˜ K«#∞"≥Ú#=~°‰õÄ Ñ¨_»`å~Ú. Wk K«∂_®¤xH˜ <≥=∞e
HÍe"Õà§◊ ÖÏQÍ JO^ŒOQÍ =ÙO@∞Ok. JO^Œ∞‰õΩ nxfl '=∞Ü«¸~° áê^Œ—Ñ¨Ù yÅ∞¡_∞»
JO\Ï~°∞.
â◊âH◊ Ñ
õ Ù¨ `¡ « ‰õΩ=Ú^ŒÑ`¢̈ #Î« YHõ`Δ =
« ÚÅ ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II ã¨~Ô · fió â◊âÑ◊ Ù¨ `¡ q« ∞^ŒO Hõ~*° ó·ˇ ‰õΩKå„ˆQÇ¨Ïº#fi~°=÷ Ú`«ÊÅ^ŒàO◊ ã¨#Î QÆ∞Ç¨Ïº Ñ¨$¿+Iª
~ˆ MÏ Ñ¶∞¨ <å¢ãKÎ≤ `« ∞« ~å [Ñ¶∞¨ <Õã<Î¨ Õ "å ã¨‡~°∞OÎ „Ñ¨"åã¨Q=Æ ∞<Õ q^è^Œ ∞Œ ifi^ŒQÍúóII
Hõ. Jxfl #YO|∞Å∞ ÉèÏq∞x
K«#∞flÅÃÑ· q@∞ñ_»∞<å@ â◊âH◊ Ñõ Ù¨ `¡ "« ∞≥ ÿ
Ü≥∞#flO|_»∞ ~°=∞}©=∞}˜
H˜xflÜ«Úñ ^Œ=Úñ^ŒÅñK«∞ H˘é‰õΩ ¿ÇÏ`«∞=ÙÅQÆ∞@<£.
q=~°} :
„Ñ≤Ü«Ú_»∞ „Ñ≤Ü«Ú~åÅ∞ `«##∞ =∞~°záÈ‰õΩO_® =ÙO_»\ÏxH˜ `«#
~°u„H©_‰» Ωõ QÆ∞~°∞QÎ Í „Ñ≤ÜÚ« ~åe =HΔÀ*ÏÅg∞^Œ `«# KÕu Ñ¨k"Õà§◊ QÀà◊§`À#∂
QÆ\ Qì̃ Í <˘‰õΩ¯‰õΩ<ÕÖÏ yK«Û_®xfl 'â◊â◊HõÑ¨Ù¡`«O— JO\Ï~°∞.
Hõ. =eK«#∞flÅ [Ñ¶∞¨ #O|∞#
#_çgÑ¨Ù# =¸ñ_»∞<åÅ∞æ #Yˆ~YÖÁy<£
xÅ∞Ñ¨Ù^Œ∞~°∞ ‰õΩ=Ú^ŒÑ¢¨ ÒÎ«
|∞Å„H˜Ü∞« ñ ^Œ=ÚñÉÏã≤ K«#ñQÆ |∂~°fiã¨‡ $uÔH.·
q=~°} :
„Ñ≤ÜÚ« _»∞ U^À Ñ¨xg∞^Œ „Ñ¨Ü∂« }"≥∞ÿ "≥_∞» `«∞<åfl_»∞. H˘xfl ~ÀAÅ^•HÍ
~å_»∞. JÑ¨ÙÊ_»∞ Jk K«∂ã≤#Ñ¨ÙÊ_»ÖÏ¡ `«#∞ QÆ∞~°∞HÎ ˘KÕÛ q^èOŒ QÍ „Ñ≤ÜÚ« ~åe
=HΔÀ*ÏÅg∞^Œ, Ñ≤~∞° ^Œ∞Å g∞^•, gÑ¨Ùg∞^• `«# KÕu"Õà§◊ QÀà◊§`À HõÅ∞=ˆ~‰õΩÅ
PHÍ~°OÖ’ =¸_»∞ ÖË^• <åÅ∞QÆ∞ w`«Å∞ Ñ¨_ÖÕ Ï w~°∞`å_»∞. WÖÏ w~°_®<Õfl
'‰õΩ=Ú^ŒÑ¢¨ ÒÎ« — JO\Ï~°∞.
#YKÕÛ^ù •kèHÍ~°=∞<Õ Zxq∞^Œ= J^è•ºÜ«∞O Ñ¨ÓiÎ J~Ú#k.
T
#==∞ ÑïKÕÛù^Œó
`˘q∞‡^Œ= J^è•ºÜ«∞=Ú
^ŒO`«#Y Hõ`Δ åÅ ÅHõ}
Δ ÏÅ∞
â’¡II ã≤flQÆúufi+¨ó t`«tMÏ#un~°…Y~åfi
~åQÆãÊ¨ $â◊ó ã¨=∞Ñ¶∞¨ <å ^Œâ<◊ åó „Ñ¨â™◊ êÎó I
J#Î~∞° ‡M’`«~Î ° ~°^KŒ Û« ^ù Œ <Õ„`« =~°̊O
™ê÷<+Õ μ¨ K«∞O|#qkèó Hõk`ä +Õ μ¨ Ü≥∂[ºó II
K«. Ñ¶∞¨ #=ÚÅ∞ QÍHõ ã¨fiÅÊ=ÚÅ∞QÍHõ qx~°‡Å HÍOuñÉ’eÛ „HÀ
<˘‡#Å#∞ "åñ_çQeÆ æ Ñ¨Å∞"≥ÚQÆÅæ ∞ `≥Åx¡ "≥∂q Ü≥∞„~°<·≥
`«#~°∞ ~°ÔŒ |∞ qqfi^èÑŒ Ù¨ ^ŒO`«#YHõ`Δ =« ÚÅ…\ O˜ Ñ¨Ùñ_ô
Ü«∞#Ü«∞=Ú #∞`«~Î À+¨ª #Ü«∞<å##=ÚÖÁÌÅñyOz Ü«∞xfl\<£
q=~°} :
JO`« ÃÑ^ŒgÌ , z#flg HÍHõ H˘#^Õi =ÙO_»x `≥Åx¡ ÑÖ\˜ "≥Ú^Œà§◊ `À
QÍh H˘OK≥O Z„~°ÉÏi =Ù#fl QÀà◊§`ÀQÍh ~°u P"Õâ◊OÖ’ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ã‘Î
ÃÑÃ· Ñ^Œq g∞^•, Hõà§◊ g∞^•, =ÚYOg∞^• `«ÑÊ¨ q∞QÆ`å KÀ@¡ Ñ¨à§◊ `À H˘~°H=õ K«∞Û,
QÀà◊§`À yK«Û=K«∞Û.
QÆ∂_è»Hõ, LK«∂Ûù#Hõ, „Ñ¨"åà◊=∞}˜ ^ŒO`« HõΔ`åÅ ÅHõΔ}ÏÅ∞
â’¡II ~åÔQ· HõeOQÆ=∞^èŒ̂~ H˜Å QÆ∂_è»HõO ™êº
^Œ∞K«∂Ûù#HõO ^Œâ#◊ "åã¨ã≤ "å=∞QÆO_Õ I
™êºfÊ_»<å`«^Î ^Œ ~Œè À+ª̈ qâı+Ü
¨ ∂≥ QÍ
`«Î„`« „Ñ¨"åà◊=∞}˜~°Éèíºã¨<Õ# ™ê^èŒºó II
L. P#∞K«∞ "å`≥~° #∞æé∞`«∞ ÅO@ñ QÆÅOz# QÆ∂_èH» Oõ |QÆ∞=

=∂#∞QÆ "å=∞QÆO_»~^° Œ #K«Û^ù =Œ Ú ÅækÜ«∞OQÆñ*Ë~Ê° #∞
K«∂Ûù#=∞QÆ∞ ¢#ƒ"åà◊=∞}˜ K˘Ñ¨Ê_»∞ ^ŒO`«QàÆ Ï^è~Œ À+ª̈ãO¨
™ê÷# qâı+Ü ¨ ∂≥ QÆH$õ `« ãÖÉè$í `«=∞ø ~°^#Œ Hõ`Δ O« |QÆ∞<£.
q=~°} :
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ „Ñ≤ÜÚ« ~åe HÕk ÃÑ^Œqx =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ì‰Ωõ O@∂ ÑÖ\˜`À
ÃÑ^Œqg∞^Œ QÍ@∞ Ñ¨_@ Õ ∞ì <˘H˜¯`Õ Jk 'QÆ∂_èH» Oõ —. „Ñ≤ÜÚ« ~åe Z_»=∞ |∞QÆgæ ∞^Œ
ÑÖ\˜`À QÆ∞~°∞ÑÎ _¨ ÖÕ Ï H˘iH˜`Õ Jk 'LK«∂Ûù#HõO—. „Ñ≤ÜÚ« ~åe HÕk ÃÑ^Œqh,
|∞QÆÅæ #∂ ÑÖ\˜Q∞Æ ~°∞ÑÎ _¨ ÖÕ Ï <˘H˜¯`Õ Jk '„Ñ¨"åà◊=∞}˜—.
aO^Œ∞=Ù, aO^Œ∞=∂Å ^ŒO`« Hõ`Δ åÅ ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II =∞^Õº-^è~Œ O° uÅâ◊ U= qYO_»<Õ ™êº`ü
a#∂Ì ~°^Œ^ŒfiÜ«∞Hõ$`Õ ã¨HõÖˇ·ó Hõ$`Õ`«∞ I
™êº`åO t`å„QÆ^âŒ <◊ ~·≥ ‡° }ã#∂Ì=∂ÖË
HõHÍΔ ÅÖÏ@QÆà=◊ Hõ}
Δ Éè∂í +¨}Ë `Õ II
P."≥. ÃÑ^Œq#_»∞=∞ <˘Hõ¯ aO^Œ∞=ÙxeÊ#
aO^Œ∞#O|∞QÍñQÆ #O^Œ=∞Ü≥∞º
#oHõ HõHΔõ QÆà=◊ Ú ÅO^Œ∞# ~°^=Œ ÚÅ∞
KåÅ"≥∂Ñ¨ aO^Œ∞ =∂eHõÜ∞≥ º
q=~°} :
W^À HõàÏ`«‡Hõ"≥∞ÿ# ÑÖ\˜ yK«∞Û_»∞ Ñ¨^Œúu. ~°uˆHo ~ÀE [iˆQ
=º=Ç¨~°=∞x "≥ÚÇ¨ÏO "≥ÚuÎO^Œ#∞HÀ‰õΩO_® ~°ãÄ˝_≥·# ~°ã≤‰õΩ_»∞ ~ÀAHÀ
H˘`«Î ÉèíOy=∞, ˆ~~ÚHÀ qaè#fl"≥∞ÿ# ~°uáÈHõ_»Å`À „Ñ≤Ü«Ú~åe =∞#ã¨∞
^ÀK«∞HÀ"åe. JO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆ"Õ∞ ~Úk. ~ÀE H˘iˆH H˘~°∞‰õΩ_Õ J~Ú<å,
H˘O`« qÅHõ} Δ `«. „Ñ≤ÜÚ« ~åe HÕ^Œ ÃÑ^Œq =∞^èºŒ QÍ „Ñ≤ÜÚ« _»∞ `«# ~Ô O_»∞
Ñ¨à§◊ `À #∞=ÙfiyO[O`« QÍ@∞Ñ¨_ÖÕ Ï H˘iH˜`Õ Jk 'aO^Œ∞=Ù—. J^Õ „Ñ≤ÜÚ« ~åe
#∞^Œ∞~°∞, K«OHõÅ∞, "≥∞_» g∞^Œ Jxfl Ñ¨à§◊ QÆ∞~°∞ÅÎ ∂ <å@∞‰õΩ<ÕÖÏ H˘iH˜`Õ Jk
'aO^Œ∞=∂Å— H˘~°∞‰õΩ_»#fl=∂@.
YO_®„ÉHíè ,õ HÀÅ K«ifi`« ^ŒO`« Hõ`Δ åÅ ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II YO_®„ÉèíHõO ãÎ̈#`«@^Œâ◊<å„QÆÖËYºO
™êº#‡O_»ÖÏHõ$uÜ«Ú`«O q+¨"∞≥ âÿ Û◊ ‰õÄ>ÿ̌ó I
`å„=∂#Î~å ~°^#Œ ~ål~°Y~°fi™ê¢<åÌ
™êº`À¯ÅK«ifi`«q∞Ü«∞O ãÎ̈#Ñ¨$+ª̈É∂íè ëê II
Hõ. "å@Ñ¨Ù QÆ∞|ƒÅ ãÖ^Œ∞#
<å\˜# YO_®„ÉèHí Oõ |∞ <å=∞O|Ü≥∞º<£
QÍ@=ÚQÆñ |O_»∞<¡ åñ\˜#
^è•\˜QÆ #k HÀÅK«ifi`«O |#ñ |~°ñQÆ∞<£.
q=~°} :
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ã‘Î =HΔÀ*ÏÅ ãÖ^Œ∞Ö’¡ ^Œ∂i Ñ¨à◊§`À H˘~°Hõ_®xfl
'YO_®„ÉèíHõO— JO\Ï~°∞. „Ñ≤Ü«Ú~åe áêeO_»¡ "≥#Hõ "≥·Ñ¨Ù Ñ¨à◊§`À QÆ\ ˜ìQÍ
<˘Hõ¯_®xfl 'HÀÅ K«ifi`«O— JO\Ï~°∞.
Hõ. *Ïu ã¨fiÉèÏ= KÕ+`ì≤ «
Kå`«∞~°º QÆ∞}ËOy`åk ãÖÑ¨Ó~°H‚ àõ Ï
hfi`« â◊√Éè=í ¸iÎ "≥É· =íè
huã¨∞~åKå~°º "≥i· #$Ñ¨ÇÏ¨ `« â∫~åº.
WO`«\`˜ À H˘HÀ¯‰õΩ_»∞ ~°zOz# ~°u ~°ÇÏ¨ ã¨º=∞<Õ Q„ OÆ ^äOŒ Ö’x
^ŒO`«KÛÕ ^ù •kèHÍ~°=∞<Õ `˘q∞‡^Œ= J^è•ºÜ«∞O Ñ¨ÓiÎ J~Ú#k.
WOHÍ, nx`À J+¨Éì Ïè ëêHõq`å „Ñ¨g}∞Å∞, #=Ñ¶∞¨ O\Ï ã¨∞„`å}‰õÄK«#
=∞O„uÑ¨Ù„`«∞Å∞, ã¨∞[#Hõq q∞„`«∞Å∞, ã¨[#˚ q^èÜ Õ Ú« Öˇ#· Ü≥∞é]Ü∞« „"åã≤#
HÀHÀ¯HõO J<Õ HõàÏâß¢ãOÎ̈ Ö’x „Ñ¨^=Œè ∂âßfiãÖ Ñ¨ÓiÎ J~Ú#k.
T
kfifÜ«∂âßfiã¨=Ú
^Œâ◊=∞ ÑïKÕÛù^Œó
Ñ¨^=Œ J^è•ºÜ«∞=Ú
Hõ. N =x`å=Å¡Éíè Ñ¨^Œ

¿ã"å ¿ÇÏ<åHõ q[Ü«∞ â◊$OQÍ~°Hàõ Ï
ÉèÏ=[˝ ã¨HÅõ q^•º
„áêg}Ïº ‰õΩO@=ÚHõ¡ Éè̌~· =° =∞ÖÏ¡.
â’¡II qÅã¨^=Œ ∞Ån¿Ñ Ñ¨Ù+¨Ê^•=∂=H©~ˆ ‚
„Ñ¨ã$¨ `«ã∞¨ ~°a^è ∂Œè ¿Ñ ^è•q∞fl HÍq∞ã¨∞"Õ+ó¨
ã¨ÇÏ¨ ã¨ÇÏ¨ K«~=° ~Ô ~Âæ åfi=∞áêˆ~≈fi x"Õâº◊
¢ãÜÎ≤ ∞« =ÚÑ¨ÇÏ≤ `«É∂íè ëêO ÉèÏ=ÜÕ∞ #fl~°‡QÀ+‘"ª ∞£ .
â’¡II Hõ$`«ÅÑ¶Ú¨ Ñï~°OÉè’ "å=∞^Àëê‚ Ñ¨\Ï<åÎO–
K«Å‰õΩK« Ü«ÚQÆHÍOpó ãÖã¨Ê $âı^∂Œ ƒùÜ∞« U= I
Hõe`«Åe`« QÍ^ä•wu~°∞`åÊ^Œº K≥=· O
Ü«Ú=u Ç¨Ï$^ŒÜ∞« ~åQÆO, ÉèQí flÆ QÀ+‘„ª Ñ¨|#úó
â’¡II JeHõK∞« |∞HõQOÆ _»O <åã≤HÍ„QÆO K« K«∞=∞ƒ<£
Ñ¨Ù#~°∞=Ç≤Ï`«ã`‘ ¯« O `åÅ∞ lÇ¨fiO K« Éè∂í Ü«∞ó I
Kè∞« i`«ed`« <åcè=¸Å =HΔÀ~°∞Ç¨ÏŸ~°∞ó
â◊¡^äŒÜ«∞u ^èŒ$`«^è≥·~°ºó ™êfiÑ¨~Ú`åfi-^äŒ hg"£∞ II
ã‘II Ñ¨>=ì̌ ∞OK«=Ú ^Œ∂kÑ¨é∞Ñ¨Ù =ÚHõ¯eÑ‘@ Ü«∞QÆ~∞° ^è∂Œ Ñ¨=Ú "≥Å∞ÔQ#· k"≥fi
Ñ¨Ó=ÙÅ∞ QÆO^èÑŒ Ù¨ ÉÁ_ç Ñ¨Ù#∞æ|i}ˇÜÚ« *ÏÅ=e¡Hõ =<≥fl "Õ∞Å∞Hõ@∞¡
`«=∞‡Ñ¨_Qç =Æ Ú#∞ ^ŒÅQÆ_» z\˜KåÑ¨ ™ê#éÏ Ü«∞_»ÑO¨ |∞ ãÖz yO_ç
Q˘_»∞QÆ∞ áê=Å∞ QÍA QÆ∞_çHõ ã¨∞#flÑ¨Ùñ„QÀq QÆO^èOŒ Ñ¨ÙñlÑ¨Ê ÉÏQÍÅ|i}ˇ
wII zxflaO^≥ÜÚ« ñ l~°∞`≥~° y<≥flÉ’#
xÅ∞=Ù@^Œ=Ì Ú g}ˇÜÚ« ñ lÅ∞Hõã∞¨ ~°\ ˜
q∞^≥~Ì ÚÅ∞¡#∞ =ÚOE~°∞ q∞ye#\˜ì
ÑÖK«ÜÚ« #∞ QÆÅ∞æ Hˆ oHÍ Éè=í #=∞O^Œ∞ II
q=~°} :
¢ã`Î‘ À ~°q∞OK«^ÅŒ z# Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ~°u â◊Ü∂« º=∞Ok~°OÖ’ ZÖÏO\˜
U~åÊ@∞¡ KÕã∞¨ ‰õΩO\Ï_À ~ÚHõ¯_» q=iOK«_O» [iyOk. â’Éè#í Ñ¨ÙQÆkx `«Å^Œ<flÕ
q^èOŒ QÍ =Ù#fl P qâıëêÅ∞ K«∂_»O_ç.
Ñ¨>ˇì=∞OK«O, ^Œ∂kÑ¨~°∞Ñ¨Ù, ^•x=ÚO^Œ∞ =¸_»∞ HÍà◊√§# Ñ‘@
(>Ë|∞Å∞), ^•xg∞^Œ Ñ¶Ú¨ =∞Ñ¶Ú¨ =∞Å∞ "≥^[Œ Å∞¡`∂« JQÆ~∞° =`«∞ÅÎ ∞, "≥Å∞QÆ∞Å∞
"≥^[Œ Å∞¡`∞« #fl nÑÖ, XHõ Ñ¨à§‹ OÖ’ Ñ¨Ù#∞QÆ∞, ["åfik, QÆO^èOŒ , =∞ÖˇÑ¡ Ù¨ =ÙfiÅ∞,
JO^ŒOQÍ #y+‘Å∞ K≥H¯˜ # áê„`«Ö’ `«=∞Åáê‰õΩÅ∞, QÆO^èOŒ J~°QnÆ ã¨∞‰õΩ<Õ
~å~Ú, P Ñ¨H¯õ ãÖpÖ’ =Hõ¯Å∞, Ñ¨H¯õ <Õ ã¨#fl\˜ "≥∞_» =Ù#fl ~åy K≥O|∞, XHõ
QÍA ã‘™êÖ’ ã¨∞#flO, QÆO^èŒÑ¨Ùy<≥fl, =Hõ¯á⁄_ç Éèíi}, z#flaO^≥. Lq∞‡
"Õã∞¨ HÀ_®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ z#fl Ñ¨à§‹ O, Q˘_»∞QÆ∞, K≥ÑÙ¨ ÊÅ∞, xÅ∞=Ù@^ŒOÌ ,
g}, ~å=∞zÅ∞Hõ XHõ\ ,˜ qã¨#Hõ„~° "å\˜ "å\˜ ™ê÷<åÖ’¡ á⁄OkHõQÍ J=∞~°Û|_ç
=ÙO_Õ â◊Ü∂« º=∞Ok~°O. JO^Œ∞Ö’<Õ =∞OKåxH˜ H˘OK≥O ^Œ∂~°OÖ’ Éè’[#O
KÕ¿ã "≥O_çHOõ K«O =∞^è∞Œ ~° Ñ¨^•~å÷Å∞.
WHõ P ~ÚÅ∞¡ ZÖÏ =ÙO^ŒO>Ë ÃÑ#· =∞~À JO`«ã∞¨ ÷ =Ù#fl _®ÉÏ~ÚÅ∞¡.
WO\˜=ÚO^Œ∞ ‰õÄ~ÀÛ_®xH˜ gÅ∞QÍ "≥_Ö» ÏÊ\˜ K«∂~°∞ ‰õÄ_® =ÙOk.
ã‘. á⁄QÆHOõ Ñ¨ÙQÆÅ∞QÆHõ q∞QÆ∞Å "≥KÛ« #QÍHõ `≥eÜ≥∞ÿ #h@#∞ [ÅHõ=∂_ç

Hõ~=° ÚÑ¨ÅÛ#Ü«Ú#∞QÍHõ Ñ≤ÑÊ≤ Ü«ÚñQÍHõ =∞$^Œ∞"≥#· QÆO^èOŒ |∞ "Õ∞##Åñk
QÆ_^ç OŒ |∞ñ lÅ∞ñQÆ∞#∞ HÍHõ "Õ∞ÖˇÜ · Ú« #fl ÑÖK≥ÃÑ· =eÑ¨^∞Œ Ñ¨Ê@=ÚQÆ\ ì̃
K≥=∞‡ÖËHÜ õ Ú« =<≥fl K≥^~Œ H° õ "åã¨# QÆ∞Å∞‰õΩ Ñ¨Ù=ÙfiÅ`À_»ñ Q˘Ñ¨C=Ú_çz
wII =∞^Œ#~°uHÀq^Œ∞Å∞ Ñ‘~°î =∞~°HÌ Ík
q@∞Å∞ ã¨ÖÏ¡Ñ=¨ ÚÅñ*Ëã≤ "Õ_¯» ñ*ËÜ∞«
"≥∂Ç¨Ï<åHÍ~°∞ñ_≥· =∞~°∞=¸iÎ"ÀÖˇ
Ñ¨Å=¡ Ùñ_»∞ Hˆ o=∞Ok~åÉèºí O`«~=° Ú# II
q=~°} :
P ~ÀAÖ’¡ Hõ>Åìˇ =∞O@ g∞^ÕQÍ =O@~Ú<å, =O\˜H˜ h~°~Ú<å!
JO^Œ∞=Å¡ á⁄QÆ"åã¨#~åx, =∞s á⁄QÆÅ∞ Hõ̂H¯O`« "Õ_ç HÍ‰õΩO_® Xà◊√§ Ñ¨>OìË `«
"Õ_ç`À K«Hõ¯QÍ ™êfl#O KÕã≤, =∞s ‰õΩ^Œ∞=ÚÅ∞ Hõ\ ì̃# ÖË^• =∞s Ñ¨ÅÛQÍ
=Ù#flkQÍ HÍHõ =∞$^Œ∞=ÙQÍ =ÙO_Õ QÆO^è•xfl â◊s~åxH˜ Ñ¨Óã¨∞‰õΩx, =∞s =Ú`«Hõ
ÖË^• =∞s Ñ¨ÅÛQÍ HÍHõ ã¨=∞OQÍ =ÙO_Õ K«H¯õ x [s ÑÖK≥ Hõ\ ,ì̃ ^•xg∞^ŒH˜
â◊√„Éè"í ∞≥ #ÿ Ys^Œ~Ú# "≥_Ö» ÏÊ\˜ L`«sÎ Ü«∞O ÃÑ#· "Õã∞¨ ‰õΩx, `«_Qç ÍÖËx, =_»eáÈx
"≥∞`«Îx `å*Ï Ñ¨Ù=ÙfiÅ∞ KÕuH˜ K«∞@∞ì‰õΩx, "≥∞_»Ö’ "Õã¨∞‰õΩx, ~°uHõà◊Ö’
ã≤^ŒúÇ¨Ïã¨∞ÎÅ∞, K«`«∞~À‰õΩÎÅ`À #qfiOKÕ q^Œ∂+¨‰õΩÅ`À Ñ¨~åzHÍÅ∞, ~°uˆHm
=~°#‚ Å∞ ™êyã¨∂Î =∞#‡^è∞Œ _çÖÏ „Ñ¨"tÕ ™êÎ_∞» HÍq∞Oz# Hõ<fl≥ #∞ J#∞Éèqí OK«_O»
HÀãÖ „Ñ≤ÜÚ« _»∞.
ã‘. =eÑ¨ÑÜ ¨ ∞≥ º^ŒÖ’# xÅ∞=Hõ =eQÆ∞|ƒ K«#∞^À~Ú "≥∞é∞ñQÆ∞Å∞ KÒHõoOÑ¨ñ
|QÆ_O» Ñ¨Ù"å`≥~Ã° Ñ· <˘HÕK«∞Hõ ^•ñy "≥ÚQÆ=Ú#ñ lé∞#=Ùfi "≥ÚÅHõÖ`ˇ Î«
H˘Å‰õΩÅ #∞#∞ÔQOÑ¨Ùñ leHÕK«∞ „Q˘"åfi_ç k@ìK∂« Ñ¨ÙÅ∞ `«ÅK«∞@∞ìñ k~°∞QÆ
#∞#∞H˘Ñ¨CÖ’Ñ¨Å #∞xz# Ñ¨Ù=ÙfiÅ `åqÃÑ· H˘x `«∞"≥∞‡^ŒÅ#∞ aÅ∞=
wII `˘_»=ÙÅ‰õΩ<≥Åñ¡ ^˘_»"#·≥ Ü≥Ú_»e`À_»
=ÅÑ¨ÙÅ‰õΩ<≥Åñ¡ ^Œ#"Õ∞x =ÅÑ¨Ùñ ^≥Å∞Ñ¨
Ñ¨~ñ° QÆ∞HÍq∞x ^Œ# "å=∞ÉèÏQÆ=Ú#‰õΩñ
QÆkÜ«∞ñQÍ "Õ_¯» ÖˇO`«ÜÚ« ñ QÆ_Å» ∞H˘#ñQÆ II
q=~°} :
WO`«Ö’ Z^Œ∞~°∞K«∂ã¨∞#Î ~°f^Õq Ñ¨_Q» kæÆ Ö’H˜ ~å<Õ =zÛOk. ZÖÏ
=zÛOk? QÆ∞O„_»x ÑÖÑ¨~Ñ° #¨ ã¨ Ñ¨à§◊ ÖÏO\˜ Ñ¨KÛ« x =HΔÀ*ÏÅ∞ sîqQÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ
`«#∞fl‰õΩx *ÏÔH@∞ìÖ’ QÆ∞@∞ìQÍ =ÙO_»Hõ ZQÆã≤ ZQÆã≤ Ñ¨_∞» `ÀO>Ë P K«#∞flÅ
HÍOu „Ñ≤ÜÚ« _ç Hõà§◊ Ö’ q∞~°∞q∞@∞¡ Q˘Å∞Ñ¨Ù`«∞<åfl~Ú. ^˘O_»ÑO¨ _»∞ Z„Ô~„~°
ÃÑ^Œ=ÙÅ g∞^Œ Ñ¨_#ç "≥Å∞QÆ∞ H˜~} ° ÏÅ∞ K≥e "≥ÚÇ¨ÏOÖ’ „ÑüÑ¶e¨ ã¨∞<Î åfl~Ú.
Hõ#∞z=~°Ö’¡x J~°∞}˜=∞ HÍO`«∞Å∞ „Ñ≤ÜÚ« _ç `«ÅK«∞@∂ì u~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú.
[_»H˘Ñ¨ÙÊÖ’ =Ú_»∞K«∞‰õΩ#fl q~°*Ïl Ñ¨Ó Ñï=∞à◊O, =∞`≥HÎ ¯˜ ã¨∂Î `«∞"≥∞‡^ŒÅ#∞
PÇ¨fixã¨∞#Î flk. „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ XO\˜xO_® #QÆÖ!Ë J~Ú`Õ P #QÆÅhfl f¿ãã≤<å
=<≥fl `«QxæÆ HÍO`«∞b<Õ "Õ∞e~°HÑõ Ù¨ #QÆ – P ¢ãÎ‘ "Õ∞x ™⁄QÆ¿ã! „Ñ≤ÜÚ« _çH˜ HÀiHõ
Ñ¨kO`«ÅÜÕ∞ºÖÏ Ñ¨Ù#∞QÆ∞ ["åfik ÖËÑ¨<åÅ`ÀÉÏ@∞ =ÅÑ¨Ù ÖËÑ¨#O ‰õÄ_®
XO\˜H˜ Ñ¨Óã¨∞‰õΩx ~°uHˆ oH˜ ~å~°=∞‡x KÕ~=° zÛ# HÍO`«#∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P|QÍ
JO^Œ∞‰õΩx `«# Z_»=∞ "≥Ñ· Ù¨ ‰õΩ ÖÏ‰õΩ¯x ãÖ`À+Ö`À –
ã¨#flÑ¨ÙñÉÏ@ñ ÉÏ_ç ~°u ãÖ„Éè=í ∞"≥ÚÑ¨ÊñQÆñ Q“ñyeOÑ¨ÙK«∞
#˚#∞flÅ∞ pÔ~H˘OQÆ∞ HõK« ãÖK«Ü∞« =Ú<£ ~°K<« åHõÖÏÑ¨=Ú<£
=Ú#∞flQÆ "å=∞Ç¨ÏãÎ̈=Ú# =Ú@∞ìK∞« Ç¨ÏãÎ̈=Ú wÅ∞H˘ÅÊ <å
ã¨#fl Ü≥∞éÕy Ü≥ÚO_˘Hõñ_»∞ *Ïi# <≥KÛ≥ eHÍO„_»∞ #O`«@<£ II
q=~°} :
K≥ex QÆ\ ˜ìQÍ H“yeOK«∞‰õΩx, =HΔÀ*ÏÅ#∞ ã¨∞`å~°OQÍ xq∞i
p~°H˘OQÆ∞#∞, [_»H˘Ñ¨ÙÊ#∞ ã¨=iã¨∂Î "≥∞Å¡QÍ q^Œ∂+¨‰õΩÅ‰õΩ "≥o§á⁄=∞‡x
ÃãQ· KÆ ™Õ êÎ_∞» . q+¨Ü∞« O „QÆÇÏ≤ Oz# "åà◊√§ =∞i PÅã¨ºO KÕÜ∞« ‰õΩO_® K«ÅQ¡ Í
=Úã≤ =Úã≤ #=ÙfiÅ∞ #=Ùfi‰õΩO@∂ *Ï~°∞‰õΩ#fl `«~åfi`« –
K«O. á⁄Åñ`«∞Hõ <åã≤HÍ„QÆ=Ú HõáÈÅ=Ú#∞ #∞˚|∞HõO|∞ á¶êÅ=Ú<£
*ˇÅ∞ =Å~°OQÆñ AO|#=Úñ *Ëã≤ Ñ¨ÔŒ Ñ¨_ç `å#∞ lÇ¨ÏfiÅ<£
QÆà~◊ =° "≥ÚÑ¨Êñ AO|# qHÍ~°=ÚÅ #…\ ~˜ ÚOz =∞#‡^äŒ
ã¨Å÷ #‰õΩñ *Ë~ñ° *ÁzÛ ~°u ãÖQÆuñ *Ëã≤ „^ŒqOÑ¨ñ*ËÜÚ« K«∞<£ II
q=~°} :
„Ñ≤ÜÚ« _»∞ „Ñ≤ÜÚ« ~åex QÆ\Qì˜ Í H“yeOz =Ú‰õΩ¯ z=~° "≥∞`«QÎ Í =Ú^Œ∞Ì
ÃÑ@∞ì‰Ωõ O\Ï_»∞. P `«~åfi`« |∞QÆÅæ ÃÑ· =Ú^Œ∞Ì =Ú^Œ~Ì Å° ∞Oz, QÆ_O¤» , #∞^Œ∞~°∞
=Ú^•Ì_ç z#flQÍ ~åQÆO fã¨∂Î ^˘O_», @"≥∂@, ^Œ|ƒ, „^•Hõ,Δ =∂q∞_ç "≥Ú^ŒÖ#·ˇ
Ñ¨à◊§hfl ã≤OQÍiOz# JO^Œ"≥∞ÿ# |∞@ìÖÏO\˜ |∞@ìÉÁ=∞‡ „Ñ≤Ü«Ú~åex
J=∂O`«O Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å`À Z`«∞Î‰õΩx Ñ¨ÓÅáê#∞Ñ¨Ù g∞^Œ‰õΩ ÅOÑ¶≤∞Oz,
~°uHˆ oÖ’ PHÍâ◊QOÆ QÆÅ∞ K«∂™êÎ_∞» Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞.
~°u„¿Ñˆ~Ñ¨}„H˜Ü«∂ ÅHõΔ}=Ú
â’¡II Ü«∞k q=∞u=Ú¿ÑÜ«∂^£ QÆ}á¤ êbO qK«∞O|º
ã¨‡~°Q$Æ Ç¨Ï=∞Ñ≤ eOQÍ„ˆQ} ãÖÑ‘_º» ^Œ`åÎfi I
=ÚY=∞aè=ÚY=∞™êº JOQÆ=∂eOQÆº ^À~åƒùºO
=∞^Œ#ã¨^#Œ Ç¨ÏãÎ̈HÀΔ Éèbí ÖÏO q^Œ^•è º`ü II
P."≥II Ju= ~°uH˜ q=ÚY"≥∞#ÿ #∞ |∞~°∞+¨μO_»∞
K≥‰Ωõ ¯ K«∞O|#O|∞ñ *Ëã≤ =∞^Œ#
QÆ$Ç¨Ï=Ú eOQÆ=Ú##∞ w@∞K«∞ñ Q“ñy@
Ç¨ÏuÎ KÕ`« QÆ∞Ç¨Ïº =∞Å=∞=ÅÜ«Ú II
q=~°} :
„Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ Z^Œ∞~°∞QÍ<Õ =ÙOk. "˘OÑ¨Ù ™⁄OÑ¨ÙÅ∞ Hõqfiã¨∂Î HÀiHõ#∞
q[$OaèOÑ¨*ãË ∞¨ <Î åfl~Ú. HÍh UO ÖÏÉèOí . „¿ÑÜ«∞ã≤ ÃÑ_»"Ú≥ Ç¨ÏO ÃÑ@∞ì‰Äõ ~°∞ÛOk.
JÑ¨ÙÊ_»∞ „Ñ≤ÜÚ« _ÕO K≥Ü∂« ºe?
QÀ=ÚQÍ „Ñ≤ÜÚ« ~åe |∞QÆeæ fl =ÚO^Œ∞QÍ =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ìHÀ"åe. `«~åfi`«
=∞i PÅã¨ºO K≥Ü∞« º‰õΩO_® =Ú^Œ∞ÅÌ `À =Ú^ŒKÌ ãÕ ∂¨ <Î Õ `«# ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å∂
HÕ^Œ‰Ωõ *ÏiÛ K≥e p~° ÃÑHÔ· uÎ J~°\ É˜ ’^≥ÖÏ¡O\˜ `˘_»Å#∞ g∞@∞`«∂, `«#
Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl „Ñ≤Ü«Ú~åe =∞~å‡OQÍxH˜ `åHÕz H˜`«H˜`«Å∞ ÃÑ\Ïìe. P
H“yeO`«Å HõqfiO`«Å∞, =Ú^Œ∞ÅÌ =ÚiáêÅ∞, Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO g~°OQÍxH˜ ¢ãÎ‘
^•™ÈÇ¨Ï=∞#Hõ UO KÕã∞¨ OÎ k, ~ÚO`« Hõ^•ä #_çKåHõ! ~°u =∞Ok~°O Ö’ÑëH˜
ÖÏH˘¯xáÈ~Ú ~°ãÖ¨ ’Hõ qÇ¨~°O KÕ~Úã¨∞OÎ k. Wn ã¨~ã° ∞¨ _ç HÍ~°º™ê^è#Œ O JO>Ë!
ÉèíQÆ ÉèË^Œ ÅHõΔ}=Ú
â’¡II ã¨~°ã≤[=∞$^Œ∞~°#Îó HÀÑ≤ H©~À‚OQÆ∞maè
~°ƒ=ù u K« =e`À#ºó HÀÑ≤ QÀlÇ≤ÏfiHÍaèó I
Wu =∞^Œ#x"å™È Ü≥∂+≤`åO ™êºK«Û`«∞~åú
„=[u tkäÅ`åO K« âß¡Ñ∞¨¶ º`åO Ñ¨Ó~°fiÑ¨Ó~°fió II
ã‘II <åÅ∞æKO« ^Œ=ÚÅ∞ =∞#‡^ä=Œ ∞Ok~°=ÚÅO^Œ∞ #∞O_»∞ `å=∞~°~ˆ ‰õΩ <À[ <˘Hõ\ ˜
Ñ¨Ùe# ãÖQÆuq∞Oz á⁄_»=Ù# q∞H˜¯e `«~∞° ÅKåÜ«∞Å∞ QÆeæ `«#~°∞ <˘Hõ\ ˜
qiqÖ’ñ`≥· KÕu„"Õà§◊ xfl QÆ∂_»OQÆñ *Á#∞Ñ¨Hõ Ñ¨#∞fl HÍ^Œ<_≥ ç ^˘Hõ\ ˜
=~°∞ã¨<·≥ QÀlÇ¨Ïfi `≥éñQÆ∞# #^ä=Œ ∞"≥∞ÿ ÜÕ∞Ñ¨@¡ HõO^ŒHõ Ü≥∞ã¨ñQÆ∞ <˘Hõ\ ˜
P."≥II ~ÚO^Œ∞Ö’# "≥Ú^ŒÅ <≥xfl# ^≥Ü∞« ºk
Ü«∞kÜ≥∞ „^Œ==ÚxOK«∞ ##∞QÆ∞}=ÚQÆñ
Q˘^Œ∞=∞=¸ñ_»∞ <˘Hõ\ ˜ H˘Hõ\ H˜ ˜ #^è=Œ ∞=∞ø
<≥xfl K«∂_»ñ ^Œ#~°∞ ##∞flÅ‰õΩ#∞ II
q=~°} :
¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÆO <åÅ∞QÆ∞ PHÍ~åÖ’¡ =ÙO@∞Ok. XHõ\ ˜ `å=∞~°ÑÙ¨ =Ùfi
~ˆ ‰õΩÖÏQÍ =∞$^Œ∞=ÙQÍ =ÙO@∞Ok. WOHÀ\˜ ~Úã¨∞Hõ u<≥flÖÏ á⁄_»=ÙQÍ =ÙO_ç
=∞_»`«Å∞ =∞_»`«Å∞QÍ =ÙO@∞Ok. =∞~˘Hõ\ ˜H˜ Ö’`«∞ ÉÏQÍ Z‰õΩ¯=.
=∞~å‡QÆOÖ’H˜ KÕu"Õà§◊ hfl "≥à§◊ Hõ JO`« ÑïÑ¨Hfiõ OQÍ =ÙO_»^∞Œ . z=ik P=Ù
<åeHõÖÏQÍ |Å¡Ñ~¨ ∞° Ñ¨ÙQÍ Ñ¨ÅÛQÍ =ÙO@∞Ok. Jã¨Å∞ nxÖ’H˜ "≥à§◊ _»=∞O@∂<Õ
=ÙO_»^∞Œ . D <åÅ∞QÆ∞ q^è•Å~Ú# =∞~å‡OQÍÖ’¡ „âı+=ª¨ ∞~ÚOn, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
~°q∞OK«_®xH˜ Z‰õΩ¯=QÍ Pâ◊Ñ_¨ nÕ `å=∞~°ÑÓ¨ ~ˆ ‰õΩ =ÖË =ÙO_Õ =∞~å‡OQÍ<Õfl!
W^Õ Jxfl\˜H<õ åfl L`«=Î ∞O. q∞QÆ`å =¸_»∂ XHõ^•xHõO>Ë `«~∞° "å`«k `«‰Ωõ ¯=
™ê÷~Ú HõÅ=x `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
â’¡II x=ãü ÉèíQÆ=∞^èÕº <å_çHÍeOQÆ`«∞ÖÏº
=∞^Œ#QÆ=∞#_ÀÖÏ ^Œfi ºOQÆ∞ÅHΔÀaè`å ™ê I
ã¨$[u =∞^Œ[Ö∫Ñ¶∞¨ O ™êK« HÍ=∂`«Ñ„¨ `«O
^ŒfiÜ«∞q∞Ç¨Ï Ü«Ú=f <åq∞¢xÜ Ì ∞« O xiÌâx◊ Î II
L. HÍq∞x QÆ∞Ç¨Ïº =∞^èºŒ =Ú#ñ QÆe#æ <å_çÜÚ« eOQÆ`∞« Åº"≥∞ÿ

HÍ=Ú‰õΩñ_ÀÅñ *Ëã≤ Ü«∞k HÍ=∞QÆêŒ ÛÜ«Ú #OQÆ∞mÜ«∞Hõ
„ÉèÏ=∞Hõ =∂K«iOz##∞ |@ìñQÆ ~Ô O_»∞ `≥éOQÆ∞ÅO^Œ∞ #
HÍ¯=∞QÆ$Ç¨ÏO|∞ ÉèkË e#ñ QÍ=∞[ÅO |∞^Œ~ÚOÑ¨‰Ωõ O_»∞<Õ II
q=~°} :
¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÆO =∞^èºŒ ÉèÏQÆOÖ’ ~Ô O_»OK«∞Å#∞ HõÅ∞Ñ¨Ù`«∂ XHõ #~°O
=ÙO@∞Ok. „Ñ≤Ü«Ú_»∞ „Ñ≤Ü«Ú~åefl QÍ_è»OQÍ "å>Ëã¨∞‰õΩx K«#∞QÆ∞|ƒefl
x=Ú~°∞`«∂ "≥∞Å¡QÍ `«# ‰õΩ_çKÕu "≥Ú^Œ\ ˜ Ô~O_»∞ "Õà◊§#∂ „Ñ≤Ü«Ú~åe
=∞~å‡OQÆOÖ’H˜ áÈxzÛ P #~åxfl JO^Œ∞HÀ"åe. "Õà§◊ `À P #~åxfl "≥∞eHõÅ∞
uÑ¨ÙÊ`«∂, =HΔÀ*ÏÅx x=Ú~°∞`«∂, ÃÑ^Œ=Ùefl A„~°∞`«∂ =∞~å‡OQÆOÖ’ "Õà√◊ §
ã¨∞à◊√§ u~°QÍe. JÑ¨ÙÊ_»∞ P „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ `«#‡Ü«∞`«fiO`À "≥∞eHõÅ∞ uiyáÈ`«∂
~Ô O_»∞ q^è•Å∞QÍ á⁄Oy á⁄i¡ ~°u[ÖÏxfl „ã¨qã¨∞OÎ k.
â’¡II =∞^Œ# ã¨^#Œ ~°¢<åú^∂Œ ~°fiú `À <åã≤HÍÉèOí
ã¨HÅõ =∞^Œt~å_èº» O =∞#‡^äKŒ Û« „ù `«=∂Ç¨ïó I
=ãü =∞^Œ#~°¢#™ú êº#Î~ˆ <åu^Œ∂~å`ü
ã¨‡~°[ÅÑïÑ¨Ó~å‚ Ñ¨Ó~°K‚ ¢« <uÌÕ <å_ô II
Hõ. =∞~°∞xH˜ Kè„« `«O |#ñQÍ
=∞~°∞xO\˜Hg˜ ∞ñ^Œ =Ú‰õΩ¯ =∂_ç¯ <≥ãO¨ QÆ∞
#fl~°"Ú≥ Hõ\ ˜ K«O„^Œ<å_çÜÚ«
á⁄~°∞QÆ∞#<ÕÜÚ« O_»∞ #∞^ŒHÑõ Ó¨ ~°O‚ |QÆ∞K«∞<£ II
q=~°} :
=∞#‡^è∞Œ _çH˜ Q˘_»∞QÆ∞ Ñ¨\Ïì~å J#fl@∞¡ ¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÆO ÃÑÉ· Ïè QÆOÖ’
=Ú‰õΩ¯ PHÍ~°OÖ’ =OHõ~°QÍ =ÙO@∞Ok. ^•xH˜ ^ŒQÆæ~°QÍ<Õ 'K«O„^Œ<å_ç—
LO@∞Ok. Wk ~°u[ÅO`À xOÑ¨|_ç =ÙO@∞Ok.
â’¡II x=ãü |Ç¨ï<å_ôK„« Hõ=∞#º„`«Ê^è•#O
„u`«Ü∞« q∞^Œ=∞Ç¨ÏŸHõOÎ Ç¨ÏãÎ̈âßMÏq=∞ˆ~Ì I
HõiHõ~Ñ° }
¨¶ É˜ ’è QÍ ~ˆ #ú ∞ÌHÍ=∂O‰õΩâß^≥· fi
~°Åq∞Ç¨Ï Hõ~â° ßMÏ Ü≥∂QÆÉ^Ëè •aè^•è <≥ó· II
â’¡II tkäÅÜ«∞u Hõ~Àî ~åO `«~h°̊ =∞^èºŒ =∂ÉèÏº
=∞ã¨H$õ ^Œ∞k`«<å_ôO HΔÀÉè~í Ú`åfi Ü«∞^èÀ+ì̈"∞£ I
Wu #Y~°^KŒ ∞« =∂ƒâı+¡ ¨ QÆ∞Ç¨ÏŸºÑ¨KåÔ~–·
ifiÅãü =∞^Œ~å*Ëº Ü«∞¢#Ü Î ∂≥ QÆO q^Œ^•è º`ü II
ã‘II ã¨=iOK«∞ |Ç¨ï<å_ç K«„Hõ =∞OQÆA =∞Ok ~°O|∞Ö’Ñ¨Å#∞ #~°O|∞ñ QÆ∂_ç
K«O„^Œ<å_ç ã¨‡~°KÛ« „ù `«O|∞Å∞#∞ |Ç¨ï <å_çK„« Hõ=Ú „Ñ¨^•è #„`«Ü∞« O|∞
HõiHõ~° Ñ¶}¨ É˜ ’è QÆ HÍ=∂O‰õΩâßˆ~Oú ^Œ∞ =ÙÅ∞QÍñQÆ „"Õà√◊ ¡ #OQÆ∞à◊√Å HõÜ∞≥ º
h„"ÕàÖ¡◊ ’Ñ¨Å xxflO\˜HOõ >ˇ#∞ =ÚYºO|∞ ÃÑ#∞„"ÕÅ∞ "≥Ú^Œ\ „˜ "ÕÅ∞
wII QÍ# hÔ~O_»∞ „"Õà§◊ #∞ QÆkÜ«∞ñQÆ∂iÛ
"≥Ú^Œ@ñ*ˇÑÊ≤ # „u`«Ü∞« O|∞ #kq∞ Ñ¨Ù}˜H˜
"≥∞^ŒÑ≤ HõÅ~ÚOz Ü«∞Å~ÚOÑ¨ =∞^Œ#[Å=Ú
"˘_»=Ú Éè∞í qÜ«∞O^Œ∞ <≥@∞=O\˜ á⁄ÅñuÔH#· II
q=~°} :
¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÆO Ö’Ñ¨Å ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # #~°O`ÀÉÏ@∞ 'ÉÇ¨ï<å_çK„« HõO—
Jx =∞~˘Hõ\ ˜ =ÙO@∞Ok. |Ç¨ï<å_ç – JO>Ë Z<Àfl <å_»∞Å∞ 'K«„HõO— J#QÍ
QÆ∞O„_»OQÍ JÅ∞¡‰Ωõ x =ÙO\ÏÜ«∞#fl =∂@. WHõ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç KÕu"Õà§◊ ‰õΩ ‰õÄ_®
~° u âß¢ã¨ Î O Ö’ âß¢ã‘ Î Ü « ∞ "≥ ∞ ÿ # ¿Ñ~° ∞ ¡ < åfl~Ú. Hõ i Hõ ~ ° = Ú, Ñ¶ ¨ } ˜ É è ’ QÆ = Ú,
HÍ=∂O‰õΩâ◊=Ú, Jˆ~Oú ^Œ=Ú Jx. ¢ãÎ‘ =∞~å‡Ü«∞=OÖ’ =∞#‡^è∞Œ x Q˘_»∞QÆ∞,
K«O„^Œ<å_ç, |Ç¨ï<å_ç K«„HõO– D =¸_»∂ „Ñ¨^•è #"≥∞#ÿ q. Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç "Õà§◊ Ö’
ÉÁ@#"ÕÅ∞, K«∂Ñ¨Ù_»∞"ÕÅ∞ =ÚYº"≥∞#ÿ q. D ~Ô O_»∞ "Õà§◊ h XHõ\ Q˜ Í ^ŒQiæÆ H˜
KÕiÛ Q˘Ñ¨Ê HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ NHÍ~°O K«∞\Ïìe. ~°uHˆ oH˜ Éˇ@∞ìK¿Õ ã ZÖÏO\˜
Hõi#î Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O QÆÅ P_»^•#fl~Ú<å ÖÁOQÆnã¨∞HÀ"åÅO>Ë ~ÚÑ¨ÙÊ_»∞ K≥¿ÑÊ
q^èOŒ QÍ K≥Ü∂« ºe. ÉÁ@#"Õeh K«∂Ñ¨Ù_»∞ "Õeh ^ŒQ~æÆ H° ˜ KÕiÛ „Ñ≤ÜÚ« ~åe`À
ã¨~°ã¨Ñ¨Ù =∂@Å∞ =∂\Ï¡_»∞`«∂ P"≥∞ Ô~O_»∞ `˘_»Å =∞^èŒº #∞Op K≥~Úº
áÈxzÛ =∞~å‡OQÆO `«Å∞Ñ¨Ù `«\ ˜ì =∞#‡^èŒQ˘_»∞QÆ∞, K«O„^Œ<å_ç, |Ç¨ï<å_ç
K«„HÍÅ#∞ X_çãÑ≤ \¨ ì˜ "≥∞`«Î "≥∞`«QÎ Í "˘`«∞`Î ∂« , QÆ\Qì˜ Í Ñ≤ã∞¨ ‰õΩ`«∂ ^Œ∂ã¨∞‰õΩáÈ"åe.
^•O`À „Ñ≤ÜÚ« ~åeH˜ =∞`≥HÎ ¯˜ , =∞^Œ"∞≥ H˜¯ ~°f^ÕqÖÏ ~°u ™ê„=∂[º ~åK«H<õ fl≥ ÖÏ
~Ô zÛáÈ~Ú „Ñ≤ÜÚ« _ç`À =∂~°∞ =∂\Ï¡_‰» Ωõ O_® ãÖÉè’QÆ Ãã· fi~°qÇ¨~°O KÕã∞¨ OÎ k.
HõII Dsux #Y^ŒO`« Ñ¨

s~°OÉè}í K«∞O|<åk s`«∞Å =∞^Œ<å
QÀ~åÑ¨Kå~°=ÚÅ Ü≥∞_»
<Àiz =∞~°∞~å[º`«O„`« Ü≥∂QÀ#∞‡Y∞ñ_≥I· I
q=~°} :
Dq^èOŒ QÍ '#YHõ`Δ O« — J#|_Õ QÀ\˜ yK«∞Ûà◊¥§, '^ŒO`«H`Δõ O« — JO>Ë
ÑÖ\˜H˘~°∞‰õΩà◊√§, 'K«∞O|#O— JO>Ë =Ú^Œ∞ÅÌ ∞ 'PeOQÆ#O— JO>Ë H“yeO`«Å∞,
'Hõ~°Hõi„H©_»— JO>Ë KÕ`«∞Å∞, "Õà◊§`À P_Õ ãÖÉè’QÆÑ¨Ù P@Å∞ – ~Ú=hfl
„Ñ≤ÜÚ« ~åe =∞~å‡OQÍxfl KÕ~∞° ‰õΩ<Õ =ÚO^Œ∞QÍ „Ñ≤ÜÚ« ~åeÖ’ „H©_Oç z, P"≥∞Ö’
ãÖÉè’QÆO g∞k HÀiHõ#∞ H˘O_»O`«Å∞ KÕã≤ Jã¨Å∞ q+¨Ü∞« O ZÑ¨ÙÊ_≥ÑÙ¨ Ê_®
Jx P„`«Ñ_¨ ∞» `«∂ –
â’¡II J^è™Œ ê`«‡ º=âß`«¯ $`« ÉÏÇ¨Ïº~°`ó« Ñ¨~`° ó« „Ñ¨=∞^•O HõÅÜÕ∞`«û=∞^•"£∞ I
ã¨‡~°=∞Ok~° =∂#ã¨ ã¨=∂#QÆuó ã¨‡~°Ü∞« ¢#qÎ kèO q^Œn`è « Ñüó II
K«O. Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ ^Õâs◊ u ãü~ÚK«Ûù Ü≥∞éÕy q@∞O_»∞ ÉÏÇ¨ÏºÑ¨Ù<£
~°`∞« Åñ QÆÅOz HÍ=∞QÆ$Ç¨Ï~°O„^èŒ K«~`° Ê« i=∂}HÀâ◊√ñ_≥·
Ü«∞`«#∞ HõàÏqkèAÅ˝ QÆ∞ <å~°∞ºÅ∞ K≥ÑÊ≤ #ÉèOí y #∞Å¡ ã¨
„`«ÊuHõ~}° „Ñ¨ã‰¨ Ωõ ÅÎ q~ål`«∞ñ_≥· ~°u ã¨ÅÊñQÍ=Öˇ<£ II
q=~°} :
ãÖÉè’QÆO JO>Ë Hˆ =ÅO HÍ=∞O`À Hõà√◊ §=¸ã¨∞‰õΩáÈ~Ú, "åq=~°ãÅ¨ ∞
K«∂_»‰Ωõ O_® [O`«∞=ÙÖÏ¡ ¢ãxÎ‘ ~°q∞OK«_O» HÍ<Õ HÍ^Œh, JO^Œ∞‰õΩ âß¢ãÜ Î‘ ∞« "≥∞#ÿ
H˘xfl Ñ¨^Œú`«∞Å∞, xÜ«∞=∂Å∞, U Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ U ¢ã‘Î `«y#^À, JO^Œ∞‰õΩ
„Ñ¨=∂}ÏÅ∞ ZÖÏ =ÙO\ÏÜ≥∂ âß¢ãÜ Î‘ ∞« OQÍ x~°∂Ñ≤Oz# „QÆO^äOŒ Wk. <Õ\ ˜
P^è∞Œ x‰õΩÅ∞ Ãã`· O« D ~°ÇÏ¨ ã¨ºO `≥Å∞ã¨∞‰õΩO>Ë ^•OÑ¨`º« rq`«O ~°ã~¨ =° ∞ºOQÍ,
P^Œ~≈° „áêÜ«∞OQÍ =ÙO@∞O^Œ#_»OÖ’ ZÖÏO\˜ ãÖ^ÕÇÏ¨ O ÖË^∞Œ .
WHõ¯_» K«∂_»O_ç âß¢ãHÎ̈ Í~°∞_»∞ UO K≥|∞`«∞<åfl_À,
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«#‰õΩ J#∞‰õÄÅ"≥∞#ÿ ¢ãxÎ‘ , JO>Ë ¢ãÎ‘ Ü≥∂x Ö’`«∞‰õΩ
ãïÜ≥ÿ∞# Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO Hõey# Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞, P ¢ã‘Î =∞#Ããiy, P"≥∞ ^Õâ◊,
*Ï`«∞Å∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩx P"≥∞#∞ JOwHõiOz `«# rq`«OÖ’H˜ PÇ¨fixOKåe.
WHõ ~°u q+¨Ü∂« xH˜ =¿ãÎ =ÚO^Œ∞QÍ ¢ãÎ‘ =∞#ã¨∞#∞ ãÖ`À+¨ÃÑ\˜ì QÀ\˜yK«∞Ûà◊§`À
ÑÖ\˜H˘~°∞‰õΩà◊§`À, H“yeO`«Å∞ =Ú^Œ∞ÌÅ`À ÉÏÇ¨Ïº~°u KÕ+¨ìÅ`À ¢ã‘ÎÖ’x
HÍ=∞ÉèÏ=#efl ~°Q∞Æ ÖÁ¯eÊ =∞#‡^èŒ âß¢ã"Î¨ `Õ ÅÎ« ∞ K≥ÑÊ≤ # q^èOŒ QÍ P"≥∞#∞ |OkèOz
~°q∞Oz ~°ã[¨ QÆ`∞« ÖÎ ’ =Ú#HõÅ∞ "≥Ü∂« ºe.
P."≥. ÃÑ^ŒÌ =∞^Œ#QÆ$Ç¨Ï=Ú Ñ≤#flQÍñ*ËÜ∞« #∞
a#flQÆ$Ç¨Ï=Ú q∞QÆ∞Åñ Éˇ^¿ÌŒ ãÜ«∞
q@∞ñ_»∞ ãÖ=$`À~°∞ q=$`À~°∞=ÙÅ<≥_ç
Hõ~}° =ÚÅ <≥iOy Hõ=Ü«∞=ÅÜ«Ú II
q=~°} :
¢ãÎ‘ Ü≥ÚHõ¯ Ü≥∂x Ö’`«∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μx Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆÑÙ¨ á⁄_»=ÙHõO>Ë ÃÑ^ŒQÌ Í
=ÙO>Ë P Ö’`«∞ `«yOæ KåÅO>Ë ZÖÏO\˜ |O^è#Œ O J~Ú`Õ ™ê^èºŒ =∞=Ù`«∞Ok,
JÖÏˆQ Ü≥∂xÖ’`«∞ `«‰Ωõ ¯=QÍ =ÙO>Ë U ~°HOõ |O^è#Œ O`À ¢ãxÎ‘ ayã≤Ñ_¨ `ç Õ
Ö’`«∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`ÀO^À `≥Å∞ã¨∞‰õΩx =∞s ¢ãxÎ‘ J#∞Éèqí OKåe Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞.
â’¡II WÇ¨Ï hK«~`° Õ Ñ¶∞¨ @Ü«∞`«ºÑ¶∞¨ #O [Ñ¶∞¨ #O „Ñ¨=∞^•u =∞^•‰õΩe`å I
„^è∞Œ ==ÚK«Û~°`Õ „Ñ¨qâßÅÜ«∞u „Ñ¨Q∞Æ }O ã¨=∞"Õ∞= #"≥∂ ã¨fiÑ≤u II
wII hK«~u° Ü«∞O^Œ∞ =∞^Œ"∞≥ H˜¯ h~°*ÏHΔ̃
ãÖ‰õΩz`« "≥Ú#~°∞Ê#∞ ^Œ# [Ñ¶∞¨ #`«Å=Ú
X_»∞Q¤ Í #∞OK«∞ [Ñ¶∞¨ #O|∞ #∞K«Û~°ux
Kå# Hõ^ÅŒ Hõ x^Œ∞iOK«∞ ã¨=∞~°`å# II
q=~°} :
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ã‘Îx ~°q∞OKÕ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P"≥∞ P ~°u„H©_»Ö’
`«$Ñ≤áÎ ⁄OkO^• ÖË^• J<Õk P"≥∞ KÕ¿ã Ñ¨#∞Å =Å¡ `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û. Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO
¢ã‘ÎÜ≥∂x Ö’`«∞Hõ<åfl z#fl^≥· 'hK«~°u— [~°∞QÆ∞`«∞O>Ë P ¢ã‘Î HÍ"≥∂„^ÕHõO`À
`«Å_¡ eç á¡ È`«∂ `«# ~Ô O_»∞ Ñ≤~∞° ^Œ∞bfl ^ŒQ~æÆ Q° Í <˘‰õΩ¯‰õΩO@∂ ÃÑH· ˜ Z`«∞`Î ∞« Ok.
J^Õ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO Ü≥∂x HõO>Ë á⁄_»∞QÍæ =ÙO>Ë, ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl =∞iO`«QÍ
Ö’ÑëH˜ ÖÏH˘¯O@∂ Ü≥∂x ^•fi~åxfl Ñ≤~∞° ^Œ∞bfl "≥_Å» ∞ÊQÍ KÕã∞¨ OÎ k. WHõ
Ñ¨Ù~°∞+¨μx Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO, ¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÆO ~Ô O_»∞ ã¨=∂#"≥∞#ÿ á⁄_»=Ù–Ö’`«∞Å∞
Hõey=ÙO>Ë Jk 'ã¨=∞~°u— Hõ^•! WOHõ P ¢ã‘Îx Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ãÖÉè’yOKÕ

ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P#O^Œ `«#‡Ü«∞`åfiÅ`À Hõà◊√§ =¸ã¨∞‰õΩx Hõ^ŒÅ‰õΩO_®
Ñ¨_∞» ‰õΩO@∞Ok. Jn q+¨Ü∞« O.
|O^èŒ Éè^Ë =
Œ ÚÅ∞
( ¢ã‘Î, Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ ãÖÉè’yOKÕ ÉèíOy=∞Å∞ )
â’¡II L`åÎ#Hõu~°ºQÆ^•ä ã≤`H« Oõ ã≤`÷ =« ∂#`«q∞`«ºÑ≤ ÑÖK«q^è"Œ ∞£ I
ã¨∞~°Ò« QÆk`«O =Úx<å „Hõ=∞â◊ó Hõ^Ü Œä ∂« q∞ qâı+¨ =∞âı+=¨ ∞`«ó II
q=~°} :
WHõ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ ãÖÉè’QÍxH˜ ã≤^ÑúŒ _¨ ç XHõig∞^Œ J#∞~åQÆO`À
=∞~˘Hõ~°∞ QÀ=ÚQÍ K«∂Ñ¨ÙÅ∞ qã¨∞~°∞`«∂ Ñ¨Hõ¯g∞^Œ‰õΩ KÕ~å‰õ KÕ¿ã JÅ¡i
qâıëêÅ#∞ âß¢ãHÎ̈ Í~°∞_≥ÖÏ L^•Ç¨ÏiOKå_À QÆ=∞xOK«O_ç–
¢ã‘Î Ñ¨Hõ¯g∞^Œ "≥Å¡H˜ÖÏ Ñ¨_»∞‰õΩx ZQÆã≤Ñ¨_Õ =HΔÀ*ÏÅ∞, `Õ<≥Å∂ˆ~
ÃÑ^Œ=ÙÅ∞, â◊OYOÖÏO\˜ "≥∞_», ÖËã#¨ flx #_»∞=Ú, J~°\ É˜ ’^≥ÖÏ¡O\˜ `˘_»Å∞
Hõqfiã¨∂Î Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx ~°uHˆ oH˜ PÇ¨fixã¨∞OÎ >Ë, HÍ"≥∂„^ÕHOõ `À Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P"≥∞
HÍà◊§#∞ `«# HÍà◊§`À Ñ¨@∞ì‰Ωõ x, P"≥∞ KÕ`∞« Ö’¡ `«# KÕ`∞« Å∞ ÃÑ#"Õã≤ =HΔÀ*ÏÅ∞
=HõãΔ Å÷¨ O`À =Ú_çÑ_¨ ÖÕ Ï QÆ\Qì˜ Í Ç¨Ï`«∞‰Î Ωõ O\Ï_»∞. nxfl 'L`åÎ#Hõ~}° O— JO\Ï~°∞.
„Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ Ñ¨H¯õ g∞^Œ Z_»OÑ¨H¯õ QÍ<À, ‰õΩ_çÑH¨ ¯õ QÍ<À XuÎye Ñ¨_∞» ‰õΩx
=ÙO>Ë „Ñ≤ÜÚ« _»∞ ‰õÄ_® Ñ¨H¯õ g∞^ŒH˜ KÕ~∞° ‰õΩx P"≥∞‰õΩ Z^Œ∞~°∞QÍ `«#∞‰õÄ_®
Ñ¨H¯õ ‰õΩ uiy Ñ¨_∞» ‰õΩx QÆ\ Qì̃ Í H“yeOK«∞‰õΩO\Ï_»∞ – nxfl 'u~°ºHõ¯~°}O—
JO\Ï~°∞.
Ñ¨H¯õ g∞^Œ ¢ãÎ‘ ‰õÄ~°∞Ûx =ÙO>Ë Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ JÖÏˆQ P"≥∞g∞^Œ Z^Œ∞~°∞QÍ
‰õÄ~°∞Ûx H“yeOK«∞‰õΩO\Ï_»∞ – WÖÏ „¿ÑÜ«∞ã‘ „Ñ≤Ü«ÚÅ∞ ‰õÄ~°∞Ûx
H“QÆeOK«∞HÀ=_®xfl 'ã≤`÷ H« ~õ } ° O— JO\Ï~°∞.
P_»k xÅ∞K«∞x =ÙO_ç `«# =HΔÀ*ÏÅ∞ Hõ#|_ÕÖÏ ÃÑ@ · *Ï~°∞Û`«∂,
HÍ=∞^•Ç¨ÏO ÃÑÅ∞¡aHˆ ÖÏ ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ Hõkeã¨∂Î `˘_»Å∞ K«∂Ñ¨Ù`«∂ Hõqfiã¨∞OÎ >Ë
=∞QÍ_»∞ PQÆ∞`å_®! ^ŒQ~æÆ Q° Í =Ù#fl U ãÖ÷ ÉèÏxHÀ ÖË^• QÀ_»HÀ P_»^•xfl
<˘H˜¯ÃÑ\ì̃ Hõ#∞flH˜ Hõ#∞fl, =Ú‰õΩ¯H˜ =Ú‰õΩ¯, ÃÑ^Œ=ÙÅ‰õΩ ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ #_»∞=Ú‰õΩ
#_»∞=Ú P<ÕÖÏ QÆ\ ˜ìQÍ H“yeOK«∞‰õΩO\Ï_»∞– WÖÏ H“QÆeOK«∞HÀ=_®xfl
'Lkú`H« ~õ } ° O— JO\Ï~°∞.
Ñ¨_u» Ñ¨H¯õ g∞^ŒH˜ KÕi "≥∂Ç¨"ÕâO◊ `À HÍà◊√§ KÕ`∞« Å∂ Ñ¨H¯õ g∞^Œ P<ÕÖÏ
<åÅ∞QÆ∞ HÍà◊§ [O`«∞=ÙÖÏQÍ "≥ÚÇ¨ÏO, á⁄@ì, Ñ≤~∞° ^Œ∞Å∞ ÃÑH· u˜ Î HõqfiOz`Õ
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P"≥∞ "≥#HõQÍ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å g∞^Œ #∞O_ç gÑ¨Ù g∞^Œ∞QÍ =Oy =HΔÀ*ÏÅ∞
K«∞>Ëãì ∂¨ Î H“QÆeOK«∞‰õΩO\Ï_»∞.Wk '"åº#Hõ~}° — |O^è#Œ O. D J~Ú^Œ∞ Ñ¨^`úŒ ∞« Ö’¡
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ãxÎ‘ ~°u"ÕàÖ◊ ’ ™ê^è•~°}OQÍ H“QÆeOK«∞‰õΩ<Õ '|O^è#Œ — q^è•Å∞.
WHõ ~åã¨„H©_Ö» ’ ã¨∞dOz `«$Ñ≤áÎ ⁄Ok "≥ÅH¡ Ö˜ Ï Ñ¨_∞» ‰õΩx q„âßOu
fã¨∞‰õΩO@∞#fl Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç g∞^Œ Ñ¨_ç „¿Ñ=∂"ÕâO◊ `À ~Ô O_À™êi ~°u HÍ"åÅO@∂
¢ãÎ‘ QÆ\ Qì̃ Í H“QÆeOK«∞‰õΩO@∞Ok. WÖÏ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx ¢ãÎ‘ H“QÆeOK«∞HÀ=_®xfl
'qÑ¨s`« Hõ~} ° O— JO\Ï~°∞.
WOHÍ ~°u H“yeO`«Å∞, Ñ¨\ ì˜ ayOK«_O» =O\˜ |O^è#Œ qâıëêÅ∞
q=~°OQÍ `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç.
â’¡II L`åÎ#~°`„« Ñ¨KÜ « ∞Õ Hõ~}
° ^ŒfiÜ«∞=∞„`« ã¨"∞Õ , „`«Ü∞« =ÚK«Û~°`Õ I
„Hõ=∞`À^äŒ K«`∞« +ì̈=∞ÅÊ~°`Õ QÆk`«O =Úx<å^äŒ q<å xÜ«∞`Õó II
wII Hõ~}° =ÚÅ∞ „QÍ=∞º <åQÆ~H° =õ ÚÅ∞ ~Ô O_»∞
[$Oaè `À`«∞ÊùÅ¡ xO„^•}˜ K≥ÅñQÆ∞=¸ñ_»∞
Ñ‘_ç ÉÏ_»| ãÖÑ¨Ù@ "Õ+ì≤ <åÅ∞æ
ã¨=∞~°`∞« Å#∞ hKÀK«ÛÅñ [#∞#∞ =~°∞ã¨ II
q=~°} :
ã¨=∞~°uÖ’ ~Ô O_»∞ q^è•Å~Ú# |O^è<Œ åÅ∞ =Ù<åfl~Ú. Jq „QÍ=∞º=Ú,
<åQÆ~H° =õ Ú. LK«Û~ù u° Ö’ =¸_»∞ q^è•Å~Ú# |O^è<Œ åÅ∞ =Ù<åfl~Ú. Jq =~°ãQ¨ Í
L`«∞ÊùÅH¡ =õ Ú, [$Oaè`=« Ú, WO„^•}˜H=õ Ú. hK«~u° Ö’ <åÅ∞QÆ∞ ~°HÍÅ |O^è<Œ åÅ∞
L<åfl~Ú. Jq ãÖÑ¨Ù@Hõ=Ú, Ñ‘_`ç =« Ú, "Õ+`ì≤ =« Ú, ÉÏ_»|Hõ=Ú J<Õq.
|O^èHŒ Oõ JO>Ë ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ ~°q∞OK«∞‰õΩ<ÕÑÙ¨ Ê_»∞ XHõix XHõ~∞°
HÍà◊§`À#∂ KÕ`∞« Å`À#∂ ÃÑ#"Õã∞¨ ‰õΩx QÆ\ Qì̃ Í H“QÆeOK«∞‰õΩO\Ïˆ~ – Jk
J#fl=∂@. WÑ¨ÙÊ_»∞ ~Úq Zxfl q^è•Å∞QÍ =ÙO\ÏÜ≥∂ "å\˜ ÅHõ} Δ O Uq∞\’
~ÚÑ¨ÙÊ_»∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO^•O.
1. „QÍ=∞º|O^èŒHõ ÅHõΔ}O
â’¡II L`åÎx`«Ü∂≥ +≤`« U= Éè"í ^Õ ∞Œ Ñ¨q+ì̈ #~À~°∞QÆ=¸~°∞Ü«ÚQÆ"∞£ I
`«¢^•æ=∞º=∞^ä•ã¨º |Ç≤Ïó Hõ\ `˜ À Ü«∞k Ü«∂u `«^• H˜Å <åQÆ~H° "õ ∞£ II
K«O. zÅ∞HõÅH˘e¯ áê#∞ÊÑ¨~Ú *ˇÅfi=∞~°O |=oOz Ü«ÚO_»ñQÍ
#Å∞=ÙQÆ ^•x Ü«¸~°∞=ÙÅ∞ #O^Œ‰Ωõ =∂~°∞ñ_»∞ <≥[· *Ï#∞ ã‘
=∞Åñ ^ŒQxÆ eÊ Ñ¨Å‡~°∞#∞ =∂~°∞xˆHox QÆ∂_≥ñ QÍ=Ù#<£
^≥eÜ«∞ñQÆ „QÍ=∞º|O^è=Œ ∞x `≥eÊi nx =Ú^ŒO|∞ g∞éQÆ<£ II
q=~°} : „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ Ñ¨H¯õ g∞^Œ Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙO>Ë NHõ$+¨μ_‚ ∞» P"≥∞ `˘_»Å#∞
`«# "≥∂HÍà◊§Ö’ ^Œ∂~°∞Û‰õΩx P"≥∞ =∞~å‡OQÆO „Ñ¨"tÕ Oz J<ÕH™õ ê~°∞¡ ~°u„H©_»
[iáê_»@– JO^Œ∞Hõx "å`åûºÜ«∞#∞_»∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å~°∞ JÖÏ ~°u KÕÜ∞« _®xfl
'„QÍ=∞º|O^èOŒ — J<åfl~°∞.
NHõ$+¨μ_‚ ∞» ã¨~ã° ¨ â◊$OQÍ~° ã¨„=∂@∞ìHÍ|\˜ì PÜ«∞# ~°q∞Oz# Ñ¨^`úŒ ∞« ÖË
âß¢ãÜÎ‘ ∞« OQÍ ~°uâß¢ãHÎ̈ Àq^Œ∞ÅH˜ PK«iOK«^yŒ # áê~îåÅÜ«∂º~Ú.
2. <åQÆ~H° õ |O^èHŒ õ ÅHõ}
Δ O
=∞. Ü«∞=Ú<å ÃãH· `õ ã« =‘ ∞ÅO^Œ∞ñ QÆ_∞» <˘Ü«∂º~°O|∞#<£ ~åkèHÍ
~°=∞}˜ #∂ƒ=ÙÅÃã[˚ñ *ËiÛ K≥Å∞"å~°O ^Œ`Ê« ^•OÉè’[ Ü«Ú
QÆ‡=Úñ^•QÆ[Å˚ ñ*ËiÛ Ü«¸~°∞=ÙÅñ ^Œ`å¯O`À~°∞=ÙÖËÛ~° "≥∂
^Œ=Ú# #∂æ_#ç <åQÆ~åYº=∞#∞ |O^èOŒ |O„_»∞ ^è•„f[#∞Öò II
q=~°} : Ü«∞=Ú<å f~°O – Ñ¨Ù#flq∞~å„u – Ñ≤O_ç P~°É’ã≤#@∞¡#fl "≥<fl≥ Å
~Úã¨∞Hõ u<≥flÅÃÑ· `≥ÅQ¡ Í Ñ¨~K° ∞« ‰õΩx PÇ¨^¡ HŒ ~õ O° QÍ =ÙOk. P ~Úã¨Hkõ |ƒg∞^Œ
Ñ¨Ó=ÙÅhfl Ñïz XHõ Ñ¨ÓÅ Ñ¨_»Hõ ã≤^ŒúO KÕÜ«∞|_ç =ÙOk. ~å^è•Hõ$+¨μ‚Å∞
~°uHˆ o HÀãÖ P Ñ¨ÓÅÑ¨H¯õ g∞^Œ‰Ωõ KÕ~å~å "≥<fl≥ Å "≥Å∞QÆ∞Ö’¡. `«#‡Ü«∞`«fiO`À
JÑ¨ÙÊ_»∞ NHõ$+¨μ_‚ ∞» ~å^èŒ áê^•Å∞ ~Ô O_çO\˜h `«# QÆ[Ö˚ ’¡ ~ÚiHÕK«∞‰õΩx, `«#
~Ô O_»∞ `˘_»Å`À P"≥∞ `˘_»Åx ayOz ~°u„H©_» [iÑ≤ P#OkOKå_»∞. WÖÏO\˜
ÉèOí y=∞<Õ '<åQÆ~H° õ |O^èOŒ —QÍ ~°uâß¢ãÎ̈ „Ñ¨g}∞Å∞ „QÆO^äãŒ O÷¨ KÕâß~°∞.
3. L`«∞ÊùÅ¡Hõ |O^èŒ ÅHõΔ}O
â’¡II Hõ~Ü ° Ú« QÆ‡^è$Œ `«„uHõ=¸~°fiú Åã¨[Ñ˚ ∞¨¶ #O ÑüÇ¨ÏãÎ̈ xq+ì̈‰Ωõ K«"∞£ I
ã≤Êyù ƒO||Ç≤Ï~°ú $`«áêi¬ ‚Ü«ÚQÆO Ç¨ïº`«∞ÊùÅH¡ =õ ÚHõqÎ ∞^ŒO Hõ~} ° "£∞ II
LII HÍq∞x HÕz^Œ∞#fl`«=Ú QÍ [Ñ¶∞¨ #O ÉˇQ<Æ u≥ Î `«`¯« \©
ã‘=∞Å„HÕ^Œñ ÉÏ^Œ=ÚÅ∞ KÕiz Hõ$+¨μ‚ Hõ\ ^© fiŒ Ü«∞O ÉÁy<£
„ÉË=∞#∞ *Ë`∞« ÅO^Œ∞ x_»ñ „cu qÉè∞í O_»∞ ‰õΩK«O|∞ÖÏx Ü«Ú
^•ú=∞QÆu<£ ~°q∞Oz#k ^è•~°∞}˜ Ñ¶Ù¨ Å¡H<õ å=∞ |O^è=Œ ∞ø II
q=~°} : „Ñ≤~Ú~åÅ∞ Ñ¨H¯õ g∞^Œ Ñ¨_∞» ‰õΩx H˘OK≥OQÍ `«# #_»∞=Ú ZuÎ `«#
Ñ≤~∞° ^Œ∞Å „HÕ^ŒH˜ `«# ~Ô O_»∞ áê^•Å#∞ KÕ~∞° Û‰õΩx, Hõ$+¨μx‚ ~Ô O_»∞ Ñ≤~∞° ^Œ∞bfl
`«# ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å`À ÃÑ#"Õã≤ Ñ¨@∞ì‰Ωõ x =ÙO^Œ@. JÑ¨ÙÊ_»∞ ~°ã‰≤ Ωõ Ö’¡ ~å~å*ˇ#·
Hõ$+¨μ_‚ ∞» Ñ¨KÛ« x ^Œ|ƒÑ¨à§◊ ÖÏO\˜ K«#∞QÆ∞|ƒefl `«# ~Ô O_»∞ Ñ≤_Hç à˜ §◊ `À ayOz
`Õ<≥ ÃÑ^Œ=Ùefl A„~°∞‰õΩO@∂ =∞~å‡OQÆO „Ñ¨"tÕ Oz, ÉÏQÍ ~°q∞Oz ~°™ê#O^ŒO
ÑÖzÃÑ\Ïì_»∞@. D ÉèíOy=∞<Õ 'Ñ¶¨ÙÅ¡Hõ|O^èŒ#O— J<åfl~°∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å~°∞.
4. [$Oaè`« |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II Ü«∞k u~°ºQÆ∞^ŒOz`« =¸~°∞Ü«ÚQÆO ^Œ^fŒè ~°=∞`Õ ~°=∞}© ~°=∞}"£∞ I
qÇ≤Ï`åÑ¨ã$¨ uifi=$`À~°∞ÉèQí Í Éè∞í q [$Oaè`=« ÚHõÎ q∞^ŒO Hõ~} ° "£∞ II
=∞II J~°∞ÅOÉ’}˜ x*’~°∞=Ù Å¯~°=ÚÅO ^Œ_=¤» Ú‡QÍ ™êñz x
â◊ÛÅ"≥∞Ü ÿ Ú« O_»ñQÆ<u≥ Î HÍ=ÚxÅ∞ q™êÎ~O° |∞QÍñQÆ xƒ~°∞O
^Œ∞Åñ ^À_ÀÎ<^≥ ∞Œ ~˘_»∞K¤ ∞« O_» Ç¨Ïi KÕ `À~åQÆ =Úá⁄ÊOQÆñ *ˇ
#flÅ~°O QÆ∂_»ñQÆ [$Oaè`åYº=∞QÆ∞ |O^èOŒ |Ü≥∞ºñ l„`«O|∞QÆ<£ II
q=~°} : WHõ¯_» ~°q∞OKÕk ™êHΔÍ`«∂Î NHõ$+¨μ_‚ Õ Jx `≥eã≤# „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ =∞i
ãÖ^ÕÇÏ≤ ã¨∞OÎ ^•! `å<≥· ™êfiq∞x `«#∞fl `å#∞ ã¨=∞iÊOK«∞HÀ^Œ∂! J^Õ KÕãO≤ k D
„Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞. `«# ~Ô O_»∞ KÕ`∞« ÅH© J_»O¤ QÍ ~Ô O_»∞ `˘_»bfl KåzOk. ~Ô O_»∞
`˘_»Å∂ Z_»O JÜÕ∞ºãïH˜ Ü≥∂x^•fi~°O Ñ¨ÙK«ÛÑ¨Ù=ÙfiÖÏ qK«∞Û‰õΩOk. JO`«\ `˜ À
PQÆHõ `«# ~Ô O_»∞ Ñ≤~∞° ^Œ∞bfl ZuÎ ™êfiq∞H˜ =∞iO`« ^ŒQ~æÆ ° KÕã≤ ã¨ÇÏ¨ Hõiã¨∞OÎ >Ë
Hõ$+¨μ_‚ ∞» P „Ñ≤ÜÚ« ~åe ã¨=∞~°Ê}‰õΩ ZO`À ãÖ`À+≤Oz P ¢ãxÎ‘ ~°q∞OKå_»∞. D

q^è"Œ ∞≥ #ÿ ~°u„H˜Ü∞« <Õ '[$Oaè`|« O^èOŒ —QÍ HÍ=∞âß¢ãHÎ¨ Àq^Œ∞Å∞ ã≤^•úOfHõiOKå~°∞.
WÖÏ ~°u„H˜Ü∞« [~°Ñ_¨ O» ÉÏ_»|, =$+¨É*íè Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ‰õΩ ~Ú+ì̈O.
5. WO„^•}˜Hõ |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II x[=¸~°∞Ü«ÚQÆO ã¨=∞=∂^Œ^fŒè „Ñ≤Ü∞« *Ï#∞ xÜ≥∂[Ü«∞u „Ñ¨=∞^• I
Ü«∞k áê~°≈º`« U= z~åÉèºí ã¨<åk¢<åÌ}H˜ õ =ÚHõqÎ ∞^ŒO Hõ~}° "£∞ II
P."≥II `˘_»Å∞ ã¨=∞=Úñ*Ëã≤ `˘Ü«∞ºe q@∞x "≥∂
HÍeg∞ñ^Œñ ÉÏ~°ñ wÅ∞H˘eÊ
„Ñ≤ÜÚ« x K«OHõ x_»∞^Œ Ñ≤H¯õ Å∞ xÅ∞Ñ¨ xO
„^•}˜HOõ |∞ #$`«º ~°=∞}˜ HõÜ∞≥ º II
q=~°} : ¢ãÎ‘ `«# `˘_»efl Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç "≥∂HÍà◊§ g∞^Œ ã¨=∞OQÍ ™êz, J`«_ç ~Ô O_»∞
K«OHõÖ’¡ `«# Ñ≤H¯õ efl KÕ~Û° _®xfl 'WO„^•}˜Hõ |O^èOŒ — J<åfl~°∞. D ÉèOí y=∞
<å@ºQÆ`ÅÎ≥ ‰õΩ „Ñ≤Ü∞« "≥∞Oÿ k. JÖÏˆQ Ç¨Ïi}˜, `«∞~°y *Ïu ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ ‰õÄ_® D
WO„^•}˜Hõ |O^èOŒ JO>Ë ~Ú+Öì .
6. WO„^HŒ õ |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
K«O. ãü `«#ÉÏÇ¨ï=¸Å=ÚÅ ãÖ^Œ∞# QÆ\ Qì˜ Æ <å`«‡*Ï#∞=ÙÖò
"≥uH˜ÅñÉˇ\ ì˜ áê#∞ÊÑ¨~Ú "≥ÅH¡ Å˜ O |=oOzÜ«ÚO_»ñQÍ
q∞uQÆ =Ú~åiáê^Œ=ÚÅ g∞ñ^Œ#∞ ^Œ`¯« \˜ÜÚ« QÆ‡=ÚOz Ü«Ú
#fl`« ‰õΩK«ÜÚ« QÆ‡=∂x ~°=∞}<£ ~°q∞~ÚOz# x„^ŒHOõ |QÆ∞<£ II
q=~°} : „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ Ñ¨H¯õ g∞^Œ Ñ¨_∞» ‰õΩx `«# ~Ô O_»∞ K«OHõÖ’¡ `«# HÍeÑ≤H¯õ efl
QÆ\ Qì̃ Í Ñ¨@∞ì‰Ωõ x "≥ÅH¡ Ö˜ Ï Ñ¨H¯õ g∞^Œ Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙO>Ë N Hõ$+¨μ_‚ ∞» `«# áê^•efl
„Ñ≤ÜÚ« ~åe Ñ≤~∞° ^Œ∞Å „HÕ^Œ^∂Œ iÛ P"≥∞ |Oy#Ñë¡ =∂q∞_çÑà¨ §◊ ÖÏO\˜ =HΔÀ*Ïefl
Ñ≤ã∞¨ ‰õΩ`«∂ =∞~å‡OQÆO „Ñ¨"tÕ Oz ~°u„H©_» [iÑ≤# q^è•#"Õ∞ 'WO„^ŒH|õ O^èOŒ —
JO>Ë! D ÉèOí y=∞ â◊â◊ *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH,© Ç¨Ïã≤hÎ *Ïu ¢ãHÎ‘ ˜ ZO`À ~Ú+ì̈O.
7. áê~°≈ fiãÖÑ¶∞¨ \˜`« |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II ã¨~m° Hõ$`« [OÑ¶∞¨ =ÚÉè∫ q∞o`Ò Ü«∞k ãÖÑ¨Ù@HÀ Éè=í u kfiq^èóŒ
L`åÎ#Hõáê~°≈ fi=âß^£ Ü«Ú=`Õó ã¨ K« Ñ‘_`ç =« ¸~°∞ xÑ‘_#» `«ó II
HõII zHõ¯xƒHõ¯Å <å^ä∞Œ x
„Ñ¨H¯õ Å ay~ÚOz áê#∞Ê ÃÑñ· |=oOÑ¨<£
[ÔH¯~° qÅ∞ÎxHˆ o<£
[Hõ¯ñQÆÇÏ¨ iñ QÆ∂_»ñ ÉÏ~°≈ fiãÖÑ¶∞¨ \˜`« =∞QÆ∞<£ II
q=~°} : ¢ãÎ‘ `«# ~Ô O_»∞ HÍà◊§ Ñ≤H¯õ Å`À Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç #_»∞=Ú Ñ¨H¯õ Å#∞ QÆ\ Qì̃ Í
ayOz Ñ¨_∞» ‰õΩx =Ù#flÑ¨ÙÊ_»∞, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P"≥∞ Ü≥∂x^•fi~°O „Ñ¨"tÕ Oz ~°u„H©_»
[~°Ñ_¨ O» – 'áê~°≈fiãÖÑ¶∞¨ \˜`« |O^èOŒ —.
8. L`åÎ# ãÖÑ¶∞¨ \˜`« |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
K«O. K≥e `«# ~Ô O_»∞ Ñ≤H¯õ Å#∞ NÇ¨ÏiQ“#∞ ayOzÑ¨\ ì˜ Éè∂í
`«Å=Ú#ñ *Ë`∞« ÖÏ#∞H˘x `«Å_æ g» ∞ñ^Œ#∞ *ËiÜ«ÚO_»ñQÍ
QÆ∞Å∞‰õΩ "≥∞é∞OQÆ∞ QÆ∞|ƒÅ#∞ QÀ~°∞Å<˘‰õΩ¯K«∞ "≥∂qÜ«∂x`å
#Å~°∞K«∞ñ „w_» ã¨ÅÊ #k Ü«∞ø`«#Î ãÖÑ¶∞¨ \˜Ò« |∞ <åñ^ŒQ∞Æ <£ II
q=~°} : ¢ãÎ‘ <ÕÅ g∞^Œ Ñ¨_∞» ‰õΩx `«# ~Ô O_»∞ HÍà◊§ Ñ≤H¯õ Å`À NHõ$+¨μx‚ #_»∞=Ú
K«∞>Ëãì ≤ <ÕÅg∞^Œ KÕ`∞« Å∞Oz `«# Ñ≤~∞° ^Œ∞Å HÕ^Œ `«ÅQÆ_» ÃÑ\˜ì =ÙOk. JÑ¨ÙÊ_»∞
NHõ$+¨μ_‚ ∞» P"≥∞ ÑÖÑ¨~Ñ° #¨ ã¨ÑO¨ _»∞ =HΔÀ*ÏÅx QÀà◊§`À w~°∞`«∂, ^˘O_»ÑO¨ _»∞
ÃÑ^Œ=ÙÅÖ’x =∞^è∞Œ =Ùefl „QÀÅ∞`«∂ P"≥∞ ~°u=∞Ok~°O „Ñ¨"tÕ Oz ~°u„H©_»
[iáê_»∞. nxfl 'L`å÷# ãÖÑ¶∞¨ \˜`« |O^èOŒ — J<åfl~°∞ âß¢ãHÎ¨ Í~°∞Å∞. D Ñ¨ûúŒ Ö’
~°u„H©_» [~°Ñ_¨ O» JO>Ë Ç¨Ïi}˜ *Ïu ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ, tâ◊*Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μÅH© ~Ú+ì̈O.
9. Ñ‘_`» « |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
K«O. [Å[^ŒàÏHΔ̃áê^Œ=ÚÅ∞ ã¨H¯õ ñQÆ ~Ô O_»∞#∞QÆ∂iÛ ™êñz Ñ¨Ó
^Œe=∞=Ú# #ƒ~°∞O_» „Ñ¨=∞ ^ŒO|∞#ñ ÉˇH· ˘x Ü«∞=Ú‡~åi É’
iæÅñ |=oOzÜ«ÚO_» =∞$^Œ∞ suQÆ #∂~°∞=ÙÅ #ÌnÜ«∞ x
â◊ÛÅ=∞^Œ#^èfiŒ [O|∞ ã¨~° ã¨ xƒy~ÚOz#ñ c_çÒ« |QÆ∞<£ II
q=~°} : „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ áê#∞Êg∞^Œ ~Ô O_»∞ HÍà◊¥§ ã¨=∞OQÍ *ÏÑ≤ áê#∞Êg∞^Œ

Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙOk. JÑ¨C_»∞ "≥∂Ç¨"Õâ◊ q=â◊`fi« O`À =Ú~åi `«# „Ñ≤ÜÚ« ~åe
g∞^Œ ¢ãÎ‘ U ÉèOí y=∞Ö’ Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙO^À J^Õ ÉèOí y=∞Ö’ P"≥∞ "≥ÚÇ¨xH˜
"≥ÚÇ¨ÏO, ÃÑ^Œ=ÙÅ‰õΩ ÃÑ^Œ=Ùefl HõÅ∞Ñ¨Ù`«∂ P"≥∞ =HΔÀ*ÏÅ#∞ `«# qâßÅ"≥∞#ÿ
=HõãΔ Å÷¨ O PxÛ, P"≥∞ J~°\ ˜ É’^≥ÖÏ¡O\˜ HÍà◊§#∞ `«# ã≤OÇ¨Ï|Å ã¨^$Œ â◊"∞≥ #ÿ
`˘_»ÅÖ’ HõÅ∞Ñ¨Ù`∂« , P"≥∞ ÉÁ@#"Õex `«# ÉÁ@#"Õe`À "≥∞eÃÑ\Ïì_∞» . JÑ¨C_»∞
HÍ"≥∂„^ÕHOõ Hõ@Åì ∞ `≥OK«∞HÀQÍ „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ „Ñ≤ÜÚ« x =∞~å‡OQÍxfl `«# =∞^Œ#
QÆ∞Ç¨ÏºOÖ’H˜ *Á#∞Ñ¨ÙH˘x, `˘_»Å`À <˘H˜¯Ñ¨\ ì̃ =ÙOK«QÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ~°u„H©_»
[iáê_»∞. nx<Õ 'Ñ‘_`ç « |O^èOŒ — J<åfl~°∞. D ãÖÉè’QÆ Ñ¨ûúŒ â◊â*◊ Ïu¢ãHÎ‘ ,˜
`«∞~°Q*Æ Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH© ~Ú+ì̈"∞≥ #ÿ ~°u„H©_® qâı+O¨ .
10. "Õ+≤ì`« |O^èŒ ÅHõΔ}O
â’¡II Ñï=iÎ`=« ¸~°∞Ü«ÚQˆ `«∞ Éè"í kÕ ^Œ"∞Õ = Ç≤Ï "Õ+`ì≤ <« å=∞^è~Œ "° ∞£ I
QÆ$Ç¨u‚ ÉèQí À+ª̈ÑÙ¨ >Ë# Ü«∞k ^èfiŒ [=∞ã¨∞Êù~q° ∞`«ºÑ≤ ÉÏ_»|Hõ"∞£ II
=∞II #ohÖ’K«# Ü«¸~°∞HÍO_»=Ú Ñ¨~Ú<åfl^äÀ~°∞=Ù Å∞û\˜ì ^À
~°ƒÅ`« <Õ‡xƒyÜ«∂~°ñ Q“ñy@#∞ *Ë~Ê° <£ â∫iÜ«Ú<£ "≥∂Ç¨Ï=∞
QÆÅæ "≥∞ÿ „Hõ=∞‡é g∞ñ^Œ„"åe ^è~Œ "° ∂≥ HÍà◊¥§xÜ«Ú <À‡qÜ«Ú
#æàÅ◊ #ƒ@∞ìK∞« ñ QÆ∂_»"+Õ `ì≤ « ã¨=∂YºOÉˇ#· |O^èOŒ |QÆ∞<£ II
q=~°} : „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ `«# `˘_»Å`À NHõ$+¨μx‚ `˘_»Å#∞ QÆ\ Qì˜ Í K«∞\˜ì ™êfiq∞x
"≥∂Ç¨uâ◊Ü∞« O`À QÆ\ Qì˜ Í H“QÆeOK«∞‰õΩOk. JÑ¨ÙÊ_»∞ NHõ$+¨μ_‚ ∞» ‰õÄ_® P"≥∞Ö’
"≥∂Ç¨ÏO ~Ô \ì̃OÑ¨Ù JÜÕ∞ºÖÏ "≥∂HÍà◊§g∞^Œ ‰õÄ~°∞Ûx „Ñ≤ÜÚ« ~åe g∞^Œ Ñ¨_ç P"≥∞
ÃÑ^Œ=Ùefl A„~°∞‰õΩO@∂ K«O„^ŒHàõ Ï™ê÷<åÅÖ’ g∞@∞`«∂ =∞~å‡OQÆO „Ñ¨"tÕ Oz
~°u„H©_» KÕâß_»∞. nxx '"Õ+`ì≤ |« O^èOŒ — JO\Ï~°∞. D Ñ¨ûúŒ ~°u„H©_» ÉÏ_»|,
=$+¨Éíè Ñ¨Ù~°∞+¨μÅH˜ ZO`À ~Ú+ì̈O.
11. ÉÏ_»|Hõ |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
=∞II q∞uQÍñQÍà◊√¡ QÆ∞kOz áê^Œ=ÚÅ∞ Éè∂í q∞xfleÊ "Õ∞<≥Å¡ <å
Ü«∞`«âÜ ◊ ∞« º<£ QÆk~ÚOz =∞#‡^äQŒ $Æ Ç¨Ï „áêO`«O|∞# #æ\ Qì̃ Íñ
|u eOQÆO|∞ ayOz Ñ¨Å‡~°∞ x`«O|OÉˇ`∞« KÎ ∞« <åæO`« Ü«Ú
^Œuú QÍñQÆ∂_ç# ÉÏ_»ÉÏYº=∞#∞ |O^èOŒ |Ü≥∞ºñ l„`«O|∞QÆ<£ II
q=~°} : Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ HÔ Ã· ÑH˜¯OKÕ ÉèOí y=∞ ~Úk. ¢ãÎ‘ =∞OK«O JOK«∞g∞^Œ
‰õÄ~°∞Ûx áê^•Å∞ <ÕÅg∞^Œ PxÛ `«# Ñ≤~∞° ^Œ∞Å #∞Oz "≥∞_»^•HÍ "≥#∞Hõ ÉèÏQÆO
JO`å =∞OK«O g∞^Œ P#∞‰õΩ<ÕÖÏ Ñ¨_∞» ‰õΩO@∞Ok. QÆ∞O„_»OQÍ ^Œ|ƒÑÖ_»∞ÖÏ
=ÙO_Õ =HΔÀ*ÏÅ∞ x\Ï~°∞QÍ aQÆ∞=ÙQÍ QÆk K«∂~°∞ K«∂ã¨∞OÎ \Ï~Ú. JÑ¨ÙÊ_»∞ P
<≥~*° Ï} Ñ¨Ù~∞° +¨μ_ç Ñ¨Ù~∞° ëêOQÍxfl "≥∂Ç¨"ÕâO◊ `À JO^Œ∞‰õΩx `«# =∞~å‡OQÆOÖ’H˜
`Àã≤ QÆ\ Qì̃ Í ayOz Ñ¨@∞ì‰Ωõ O@∞Ok. =∂\˜=∂\˜H© Ñ≤~∞° ^Œ∞efl ÃÑHÔ· `«∞`Î ∂«
kOK«∞`«∂ ~°u„H©_» KÕã∂¨ Î Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ ã¨fi~°Ñæ Ù¨ JOK«∞Å∞ K«∂Ñ≤ã∞¨ OÎ k. nxfl
'ÉÏ_»|Hõ |O^èOŒ — JO\Ï~°∞. Wk JO>Ë ÉÏ_»|, =$+¨Éíè *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞
"≥∂A`À "≥∞=ÿ ∞~°záÈ`å~°∞.
12. L^ŒƒQù flÆ |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II Ü«∞k ãÖÇ¨Ï`«=¸~°fiú QÆ=¸~°∞Ü«ÚQÆO Ü«Ú=fO Ñï~°Éºíè ~°"∞Õ `« #~°ó I
`«^∞Œ ƒùQflÆ =Ú~°óã¨∞Êù@=O `«∞ Éè"í ^Õ ∞Œ ~°ã≤ „Ñ¨=∞^•K«~}
° ^ŒfiÜ«∞`«ó II
=∞II `«~∞° }©Ö’HõtMÏ=`«Oã¨=Ú Hõ~° ^ŒfiO^ŒfiO|∞KÕ #∂~°∞=Ù
ÅûiQÍ ~Ô O_»∞#∞QÆ∂iÛ Ñ¨@∞ìH˘x bÖÏÇ¨ã¨=Ú b‡éñQÍ
qiÃã[˚O |=oOzÜ«ÚO_» Ç¨Ïi Ñ¨$käfi<˘æO`«∞‰õÄ~°∞ÛO_ç "Õ∞
<˘~°∞=OHõ<£ ~°q∞~ÚOÑ¨ñQÍ #kÜ≥∞ `å #∞^ŒƒQù flÆ |O^èOŒ |QÆ∞<£ II
q=~°} : „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ Ñ¨H¯õ g∞^Œ `«# ~Ô O_»∞ `˘_»Å#∞ ã¨=∞OQÍ KåÑ≤ Ñ¨_∞» ‰õΩx
=ÙO>Ë NHõ$+¨μ_‚ ∞» P =∞OK«O g∞^ŒH˜ KÕi Q˘O`«∞‰õÄ¯~°∞Ûx XHõ Ñ¨H¯õ QÍ Ñ¨Ù~∞° ëêOQÍxfl
„Ñ≤ÜÚ« ~åe Ü≥∂xÖ’ ^Œ∂iÛ ~°q∞OKå_»∞. nxx 'L^ŒƒQù flÆ |O^èOŒ — J<åfl~°∞.
(Ñ¨H¯õ QÍ ãÖÉè’yOK«_O» JO>Ë „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ Ñ¨_=» ∞~° k‰õΩ¯QÍ `«ÅÃÑ\˜ì Ñ¨_∞» ‰õΩx
=ÙO>Ë Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ <≥|· ∞∞u k‰õΩ¯QÍ ‰õÄ~°∞Ûx ~°u„H©_» [~°Ñ_¨ O» J#fl=∂@) Wk
Ç¨Ïã≤hÎ *Ïu ¢ãÅÎ‘ H˜, =$+¨É*íè Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ‰õÄ ~Ú+ì̈"∞≥ #ÿ ~°u„H˜Ü∂« ÉèOí y=∞
Jx ~°ã‰≤ Ωõ Å∞ „QÆÇÏ≤ OKåe.
13. L~°ã¨∞Êù@ |O^èŒ ÅHõΔ}O

K«. =x`« x*’~°∞HÍO_»=ÚÅ∞ =Oz ã¨=∞O|∞QÆ ~Ô O_»∞ñQÆ∂iÛ <å
^ä∞Œ x Ü«Ú~°=∞O^Œ∞ xOz# =∞$^Œ∞„H˜Ü∞« ^ÀñÑ¨ñ „aÜ«∞O=^Œ∞O_»∞ K«
Ü«∞º#ñ *ˇe ~Ô O_»∞=¸ñÑ¨ÙÅ∞ Hõ~å|˚ÜÚ« QÆO|∞#ñ |\˜ì ÖÏÑ¶∞¨ =
=Ú‡# =Ú~°"i·≥ QÆ∂_»∞#k Éè∂í q∞ #∞~°ã∞¨ Êù@|O^è"Œ ∞≥ ÿ `«Q∞Æ <£ II
q=~°} : ¢ãÎ‘ `«# ~Ô O_»∞ HÍà◊§ `˘_»bfl ã¨=∞OQÍ =Oz Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç ~˘=Ú‡H˜
P#∞‰õΩ<ÕÖÏ =ÙOz`Õ, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P ¢ãÎ‘ ~Ô O_»∞ Éè∂í *ÏÅ#∂ `«# ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Ö’Î
Ñ¨@∞ì‰Ωõ x P"≥∞ Ü≥∂xÖ’ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl ^Œ∂iÛ <≥=∞‡kQÍ ~°u K≥Ü∞« º_»O –
nxfl 'L~°ã∞¨ Êù@ |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
14. J~åúOQÆ xÑ‘_`ç « |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II J~åúOQÆ xÑ‘_`ç "« ∞Õ HõÑ^¨ Œ „Ñ¨ã$¨ `åÑ¨^Œä *Ï#∞Ü«ÚQÆO Ü«Ú=`Õó I
ã¨¯<ÕÌ Ü«∞k [$OÉèHí "õ ∞Õ Hõ=∞^èóŒ „Ñ¨ã$¨ `«O Ü«∞k ™êi`«=ÚHõqÎ ∞^Œ"∞£ II
=∞II XHõ áê^•|˚=Ú <å^ä∞Œ ¿Ñ~°∞~°=Ú#O^˘áêÊ~° "≥∞ÿ =Oz "Õ
é˘Hõáê^ŒO|∞ `«nÜ«∞Ç¨ÏãÎ̈`Å« =∞O^Œ∞^Œº¢u¯Ü«∞<£ ™êñz ÉÏ
eHõ Ñ¨ÓÃã[˚#∞ |O_çÜÚ« O_»Q#Æ ∞ ÉÏo<£ â∫i ÃÑ· H˘#fl ™ê
~°H÷ õ =∞~åúOQÆxÑ‘_`ç åYº=∞QÆ∞ |O^èOŒ |Ü≥∞º x^•ú~∞° }˜<£ II
q=~°} : „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ =∞OK«O g∞^Œ Ñ¨_∞» ‰õΩx `«# Z_»=∞ HÍÅ∞ ™êfiq∞
~˘=Ú‡g∞^Œ =ÙOz, =∞~À HÍÅ∞ PÜ«∞# KÕuÖ’ =ÙOz`Õ, „Ñ≤ÜÚ« ~åe g∞k
"≥∂Ç¨ÏO`À NHõ$+¨μ_‚ ∞» `«# ~˘=Ú‡g∞^Œ∞Oz# „Ñ≤ÜÚ« ~åe HÍex JHõ¯_Õ =ÙOz
=Oz, Q˘O`«∞‰õÄ¯~°∞ÛO_ç KÕuÖ’ =Ù#fl áê^•xfl ‰õÄ_® JÖÏˆQ=ÙOz P"≥∞
Ñ≤~∞° ^Œ∞Å HÕ^ŒQÍ `«# K≥~Úº áÈxzÛ gÑ¨Ù HÕ^Œ#∞O_ç Éè∞í *Ïxfl <˘H˜¯Ñ¨\ ì̃ `«#
XHõ "≥∂HÍex =^Œ∞Å∞QÍ =ÙOz qzÛ# `å=∞~°ÑÙ¨ =ÙfiÖÏ =Ù#fl „Ñ≤ÜÚ« ~åe
=∞~å‡OQÆO „Ñ¨"ÕtOz ~°u [~°Ñ¨_®xfl 'J~åúOQÆxÑ‘_ç`« |O^èŒO— J<åfl~°∞
âß¢ãHÎ̈ Í~°∞Å∞. D q^èOŒ QÍ ~°u„H˜Ü∞« [~°Ñ_¨ O» ÉÏ_»|, `«∞~°Q*Æ Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μÅH˜
ZO`À ~Ú+Öì @.
15. [$OÉèíHõ |O^èŒ ÅHõΔ}O
=∞. K≥e *Ï#∞^ŒfiÜ«∞=Ú<£ Éè∞í *Ï„QÆ=ÚÅKÕ lHõ¯xƒQÆ<|£ \ì̃ Ü«∞O
„Ñ¶Ú¨ Åg∞ñ^Œ #æ\ Ü ˜ Ú« QÆ‡ =ÚOK«∞H˘x =HΔÀ[^Œfi~Ú<£ ~Ô O_»∞ KÕ
`«∞ÅKÕ QÆ\ Qì̃ ñÆ |\ì̃ "≥∂ =^è~Œ =° ∞O^Œ∞ #ÌO`«=ÚÖò eflÅ∞ÊK«∞<£
QÆÅÜ«∞<£ [$OÉèHí <õ å=∞|O^èŒ =∞x qMÏº`«O|∞ Ö’HõO|∞Å<£ II
q=~°} : Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ã`Î‘ À =∞OK«O g∞kH˜ KÕi P"≥∞ ~Ô O_»∞ HÍà◊§#∂ `«#
Éè∞í *ÏÅg∞^Œ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x, P"≥∞ "≥∞_»#∞ QÆ\Qì˜ Í Ñ¨@∞ì‰Ωõ x `«# HÍà◊√§ P"≥∞ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å
HÕ^ŒxOz #_»∞=Ú ^•HÍ áÈxzÛ, „Ñ≤ÜÚ« ~åe Ñ¨ÅHõ=∂i# =∂q∞_çÑà¨ §◊ ÖÏO\˜
=HΔÀ*ÏÅx `«# Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å`À ayQÍ Ñ¨@∞ì‰õΩx P|QÍ A„~°∞‰õΩO@∂
QÍ@∞Ñ¨_‰» Ωõ O_® ^ŒO`åÅ`À H˘~°∞‰õΩ`«∂ P"≥∞ Ü≥∂xÖ’ ^Œ∂i ~°u KÕÜ∞« _»O –
'[$OÉèHí õ |O^èOŒ —.
16. Ñ
„ ™¨ êi`« |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
K«OII K≥Å∞=Ùx á¶êÅÉèÏQÆ=Ú#ñ *Ëiz Ü≥ÚHõ¯Ñ¨^•O|∞*Ï`«=Ú<£
^Œe=∞=Úg∞ñ^Œ "Õé˘Hõ Ñ¨ÔŒ ÉÁyñ*Ïñz Ñ¨~∞° O_ç# #∞‡^ŒO
|Å~°ñQÆ, ^Œ`∞« ¯K«^fiŒ Ü«∞=Ú <≥#· Éè∞í [O|∞Å<≥#· ñ ÉÏ~°≈fiã‘
=∞Å#~Ú#<£ QÆ~O° |∞Å #=∞iÛ ~°q∞OÑ¨ñ „|™êi`«O|QÆ∞<£ II
q=~°} : „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ XHõ HÍÅ∞ „Ñ≤ÜÚ« _ç "≥∞_»g∞^Œ∞QÍ =ÚYO ^ŒQ~æÆ Q° Í
=ÙOz, ~ÚOHÀHÍÅ∞ =∞OK«Og∞^Œ ^Œ∂~°O *Ïz Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙOk. JÑ¨ÙÊ_»∞
„Ñ≤Ü«Ú_»∞ HÍ"≥∂„^ÕHõO`À „Ñ≤Ü«Ú~åe ã¨÷<åÅ#∞ X_çã≤Ñ¨@∞ì‰õΩx Ü≥∂xÖ’H˜
Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ\ì̃ ~°u [~°∞Ñ¨Ù`å_»∞. ÖË^• Éè∞í *ÏÅ∞QÍh, K«OHõÅ„HÕ^Œ
Ñ¨H¯õ Å#∞QÍh Ñ¨@∞ì‰Ωõ x ~°u„H©_» HÍx™êÎ_∞» . Wk '„Ñ¨™êi`« |O^èOŒ —.
17. "Õ}∞ q^•i`« |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II Ñï=~°#Î `À |Ç¨ïâ◊ñ „Ñ¨k`ä O« Hõk`ä O« Éè∞í q "Õ}∞q^•i`«H"õ ∞£ I
[OÑ¶∂¨ „QÆ=∞^èÀ Ü«∞^Œ^Àä ~°fiú QÆÒ« t~°™È Ü«Ú=`Õ~º° k â◊¥Åz`«"∞£ II
wII Ju=Ñ¨^"Œ Ú≥ Hõ¯\˜ Éè∞í [O|∞ #O^Œ∞xeÊ
â∫i ~Ô O_»=Ñ¨^=Œ ÚÃÑñ· QÆ∂~°∞K«∞O_ç
=∂\˜=∂\˜H˜ hQÆu =∂iÛ=∂iÛ

HõeÜ«∞ "Õ}∞q^•i`« HõO|@O„_»∞ II
q=~°} : ¢ãÎ‘ XHõ HÍÅ∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç Éè∞í [O g∞^Œ ÃÑ\ì̃, ~ÚOHÀHÍÅ∞ Ñ¨H¯õ g∞^Œ
*ÏÑ≤ Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙO>Ë Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P *ÏÑ≤# HÍeg∞^Œ ‰õÄ~°∞Ûx ¢ãÎ‘ =HΔÀ*ÏÅ∞
Ñ¨@∞ì‰Ωõ x =∂\˜=∂\˜H© ¢ãÎ‘ HÍà◊§#∞ =∂~°∞ã¨∂Î ~°uHˆ o K≥Ü∞« º_®xfl '"Õ}∞q^•i`«
|O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
18. â◊¥Åz`« |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
w. XHõ¯ áê^ŒO|∞ t~°=ÚÃÑ· #∞Oz Ü≥ÚHõ\ ˜
Éè∞í [=ÚÃÑ· #∞Oz „H©_Oç Ñ¨ñ |∞_»q∞#kÜ«Ú
â◊¥Åz`«|O^è=Œ ∞#ñQÆ#∞ ™⁄OÑ¨Ùg∞éˇ
##∞K«∞ =z~ÚOK≥ "≥Ú^ŒÅ "å`åûºÜ«∞#∞O_»∞ II
q=~°} : „Ñ≤ÜÚ« ~åe XHõ HÍÅ∞ `«# <≥ugÎ ∞^Œ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x ~Ô O_ÀHÍex `«#
Éèí∞[Og∞^Œ ÃÑ@∞ì‰õΩx, ¢ã‘Îx `«Å„HÕ^Œ∞Å∞ KÕã≤ P"≥∞ =∞~å‡OQÆOÖ’H˜ `«#
Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl ^Œ∂iÛ ~°u„H©_» KÕÜ∞« _»"∞Õ 'â◊¥Åz`«|O^èOŒ — Jx "å`åûºÜ«∞#∞_»∞
ã¨∂„fHõiOKå_»∞.
19. =∂~°¯@Hõ |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II Ü«∞k ‰õΩOz`« áê^ŒÜÚ« QÆO Ü«Ú=`Õ~fl° ~°<åaèV=ÚO^ŒKu« =∂~°¯@Hõ"∞£ I
„¿ÑOMÏ Éè=í u „Ñ¨ãÉ¨ Oíè Ü«Ú=uó „Ñ¨=∞^• ã¨fiÑ¨^• Ü«∞k `«O K« `«^• II
=∞II `≥eÜ«∞<åƒ#∞Ñ¨Ùq∂ñ^Œñ [O„^Œ=Úd„áÈ k¢<åfie áê^•O|∞[O
|∞Å #_»O¤ |∞QÆ <å^ä∞Œ <åaèÑ~¨ Ú ™⁄O Ñ¨Ùb‡éñQÍ #∞Oz#
[Å*Ï`å‰õΩΔ _»∞ "åxÃÑ· #kq∞ q∞O K« #Ì`¯« \˜ #ƒ\˜ì `å
#Å∞"≥· ‰õÄ_ç ~°q∞OÑ¨ =∂~°¯@Hõ |O^èOŒ |Ü≥∂ºñ l„`«O|∞QÆ<£ II
q=~°} : W^˘Hõ z„`«"∞≥ #ÿ ~°uHˆ o ÉèOí y=∞. „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ =∞OK«O g∞^Œ Ñ¨_∞» ‰õΩx
XO\˜ÃÑ· #∂Å∞áÈÔQ#· ÖËHõ JO^•Å∞ "≥„~Ô uÎã∞¨ OÎ >Ë `«# ~Ô O_»∞ HÍà◊¥¡ J_»O¤ QÍ
*ÏÑ≤, =Oz NHõ$+¨μx‚ ÉÁ_»∞¤ ^ŒQ~æÆ ° `«# áê^•efl =ÙOz`Õ, Hõ$+¨μ_‚ ∞» `«#
ÉÁ_»∞`¤ À „Ñ≤ÜÚ« ~åe áê^•xfl Jkq∞ ÃÑ\˜ì P"≥∞ Ñ≤~∞° ^Œ∞efl ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å`À
Ñ¨@∞ì‰Ωõ x Ü≥∂xÖ’H˜ „Ñ¨"tÕ Oz ~°u„H©_» [~°Ñ_¨ ®<Õfl '=∂~°¯@Hõ |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
20. Ñ¨^•‡ã¨# |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II [OÑ¶¸ ¨ Ü«ÚQÆàã◊ º¨ qÑ¨~º° Ü«∞`«ó Ñ¨^•‡ã¨#=ÚHÎ̃q∞^ŒO Ü«Ú=`Õó II
[OÑ¶∞¨ ’Hõ qÑ¨~º° Ü«∞`«ã∞¨ Î Éè"í kÕ ^Œ "Õ∞= `«^~Œ Ñ÷° ^¨ ÀÑ¨Ñ^¨ "Œ ∞£ II
K«OII ã¨~ã° [≤ <Õ„`« ^ŒH} Δ̃ Éè∞í [O|∞# ^ŒH}Δ̃ áê^Œ=ÚOz Ü«∂
K«~}° =Úq∂ñ^Œ #_»=¤ ÚQÆñ Eñz# "å=∞Ñ¨^•O|∞*Ï`« =∞
K≥Û~°∞=ÙQÆ "å=∞ÉÏÇ¨ï=Ù#ñ *ËiÛ Ñ¨~∞° O_ç# ÖË=∞ñ QÆ∂_ç#<£
Ç¨Ï~°∞=ÙQÆñ |OHõ*Ïã¨#=Ú <å #∞uQÍOz#|O^è"Œ ∞≥ ÿ K«#∞<£ II
q=~°} : ^è•º#Ü≥∂QÆOÖ’ Ñ¨^•‡ã¨#O =Ù#fl@∞¡QÍ<Õ D ~°ãÜ ¨ ∂≥ QÆOÖ’ ‰õÄ_®
Ñ¨^•‡ã¨# |O^èOŒ =ÙOk. ZO`≥<· å HÍq∞ QÍHõ "≥∂HõQΔ Íq∞ HÍ_»∞ Hõ^• =∂#=Ù_»∞.
J^≥ÖÏQÀ K«∂_»O_ç.
¢ãÎ‘ `«# ‰õΩ_çHÍÅ∞x Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç ‰õΩ_çÉ∞íè [O g∞^Œ ÃÑ\˜,ì HÍÅ∞x J_»O¤ QÍ
"≥∞_» "≥#QÍæ =OK«∞`«∞Ok. JÖÏˆQ Z_»=∞ Éè∞í [O g∞^Œ Z_»=∞ HÍÅ∞Oz =∞OK«O
g∞^Œ Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙO@∞Ok. JÑ¨C_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P HÍà◊§x J_»O¤ QÍ =Oz
"åo§^ŒiÌ =∞^è•º ZO`« ãÖ^Œ∞ =ÙO@∞O^À JO`« =~°‰Äõ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ =ÚO^Œ∞H˜
[iy Z„~°Q∞Æ ÖÏaÖÏ "≥∞iã≤áÈ`«∞#fl „Ñ≤ÜÚ« ~åe =∞~å‡OQÆOÖ’H˜ K≥é‰õΩQÆ_»
ÖÏO\˜ `«# Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl `Àã≤, P"≥∞ J~°\ ˜ É’^≥ÖÏ¡O\˜ `˘_»Å ãÖ^Œ∞Ö’¡Oz
`«# KÕ`∞« Å∞ ^Œ∂iÛ Ñ≤_Hç à˜ §◊ ‰õΩ ãïáÈx ^Œ|ƒ Ñ¨à§◊ ÖÏ q∞Åq∞Å "≥∞~°∞ã¨∞#Î fl
áêeO_»#¡ ∞ JO^Œ∞‰õΩx #Å∞Ñ¨Ù`«∂ =∞#‡^è„Œ H©_» [~°∞Ñ¨Ù`«∞O>Ë, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç Éè∞í *ÏÅ
g∞^Œ =Ù#fl `«# HÍà◊√§ *ÏiáÈ‰õΩO_® `«# ~Ô O_»∞ HÍà◊¡ "Õà§◊ #∂ J`«_ç "≥∞_»
K«∞@∂ì "≥∞eHõÃÑ\ì̃ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À ã¨=∞OQÍ ãÖÉè’QÆ ã¨∞YO J#∞Éèqí ã¨∞OÎ k ¢ã.Î‘
Wk 'Ñ¨^•‡ã¨# |O^èOŒ — =º=Ç¨~°O. Wk ÉÏ_»|, â◊â◊ *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μÅH˜ =∞Ç¨
~Ú+¨=ì ∞~Ú# ~°uHˆ m q^è•#O.
21. ¿„ ÑOMÏÜ«∞`«õ |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
=∞II zQÆ∞~°∞OÉ’}˜ Ñ¨^^Œ fiŒ Ü«∂O`«~=° Ú#<£ NHõ$+¨μ=‚ ∞^èºŒ O ÉÁy
#ÌQñÆ QÍ xeÊ Hõ~^° fiŒ ~Ú #æ~=° Ú ÅO@ #ƒ\˜ì Ü«ÚÜ«∂ºÅ Å∂
QÆ∞ QÆu #ƒÅ‡~°∞K«O_» "ÕQ=Æ ∞=∞~°<£ QÆ∂_» #∞‡~å~åu K≥
Å∞fiñQÆ „¿ÑOMÏÜ«∞`«|O^èŒ =∞O„_»∞ [#=Ú Å∂ÊqÅ∞Îâß¢ãOÎ¨ |∞#<£.
q=~°} : Wk =∞s qâ◊$OYÅ"≥∞#ÿ ãÖÉè’QÆ Ñ¨ûúŒ . „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ `«# áê^•Å∞

™êfiq∞ #_»∞=Ú K«∞@∂ì "Õã≤ `«# KÕ`∞« Å`À PÜ«∞# KÕ`∞« Å∞ Ñ¨@∞ì‰Ωõ x TÜ«∞ºÅ
TQÆ∞`«∂ =ÙO>Ë NHõ$+¨μ_‚ ∞» „Ñ≤ÜÚ« ~åe =∞~å‡OQÆOÖ’H˜ `«# ^ŒO_®xfl ^Œ∂iÛ
=∞Ç¨"ÕQOÆ QÍ ãÖÉè’yOK«_O» – Wk '„¿ÑOMÏÜ«∞`« |O^èOŒ —. WÖÏ LÜ«∂ºÅ
TQÆ∞`«∂ =∞Ç¨"ÕQOÆ QÍ ~°u„H©_» [~°Ñ_¨ O» JO>Ë Ç¨Ïi}˜ *Ïu ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ, =$+¨É*íè Ïu
Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ‰õΩ =∞Ç¨~Ú+Öì .
22. J~°ú Ñ¨^•‡ã¨# |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
wII ÑüÉè∞í [=Úq∂ñ^Œ <˘Hõ¯ Ñ¨ÔŒ |∞™êz
^•xÃÑ· #_»=¤ ÚQÆ#∞ |^ŒO|∞ñ^•eÛ
Ñ¨_ñ» u Ñ¨=oOÑ¨ NÇ¨Ïi ÃÑ· H˘#OQÆ
#~°Ñ÷ ^¨ •‡ã¨#O |# #=∞iÜ«ÚO_»∞ II
q=~°} : „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ ™êfiq∞ ‰õΩ_çÉ∞íè [O g∞^Œ ‰õΩ_çHÍÅ∞ ÃÑ\˜ì Z_»=∞HÍex
P HÍeH˜ J_»O¤ QÍ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x =ÙO>Ë NHõ$+¨μ_‚ ∞» ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # Ñ¨^•‡ã¨# |O^èOŒ Ö’
ÖÏˆQ P"≥∞ `˘_»Å ãÖ^Œ∞Ö’¡Oz KÕ`∞« Å∞ ^Œ∂iÛ =HΔÀ*ÏÅ∞ Ñ¨@∞ì‰Ωõ x x=Ú~°∞`«∂
„Ñ≤ÜÚ« ~åe`À ~°u„H©_» ™êyOK«_"» ∞Õ 'J~°÷ Ñ¨^•‡ã¨# |O^èOŒ —.
23. |O^è∞Œ i`« |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II x[*Ï#∞Ü«ÚQÍ #Î~x° ~°qæ ∞`Ò ã¨fiÉè∞í *∫ ÑüHõO~î=° ∞™œ#Ü«∞`Õ
~°=∞}© ~°=∞}À- Ñ≤ `«"∞Õ = Éè∞í [kfi`«Ü∞Õ #K« |#∞úi`«O ‰õΩ~°∞`Õ I
`«`∂« ¯~°Ê~° =∞^èºŒ QÆ`#Õ `«^•è Ñ¶} ¨ á© êâ◊q∞^ŒO =Ú#Ü≥∂ [QÆ^∞Œ ó II
q=~°} : ~°u HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ Ñ¨_H» õ KÕi# „¿ÑÜ«∞ã‘„Ñ≤ÜÚ« Å‰õΩ H˘`«QÎ Í U^≥<· å
KÕ¿ãÎ =∞iO`« ~°ã=¨ `«~Î O° QÍ =ÙO@∞O^ŒxÑ≤OK«_O» ã¨ÇÏ¨ [O. JÖÏO\˜^Õ ~Úk.
¢ãÎ‘ `«# "≥∂HÍà◊§ g∞^Œ ‰õÄ~˘Ûx `«# ~Ô O_»∞ "≥∂KÕ`∞« Å`À "≥∂HÍà◊§#∞ X_çã≤
Ñ¨@∞ì‰Ωõ x "≥∞_»#∞ HÕkH˜ =Oz JÖÏ =∞OK«O g∞^Œ Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙO>Ë ¢ãÎ‘
=∞~å‡OQÆO XHõ¯\© Ñ¨Ù~∞° +¨μ_ç "≥Ñ· Ù¨ =ÙO_ç ~å~°=∞‡x PÇ¨fixã¨∂OÎ >Ë P =∞O^•~°ÑÓ¨ =Ù
Ö’H˜ *Á~°|_ç `Õ<Å≥ ∞ A„~°x =∞O^Œ|∞kú Z=_≥<· å =ÙO\Ï_®! `«=∂ëêQÍ
=ÙOk Hõ^∂Œ ! W^Õ '|O^è∞Œ i`« |O^èOŒ .— Wk Ç¨Ïã≤hÎ *Ïu ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ ÉèÖí Ë ã¨~^° •
J~Ú# ~°uHˆ o.
24. <åQÆáêâ◊ |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
=∞II K≥e "≥∂HÍà◊§#∞ ÉˇH· ñ˜ *ÏK«∞H˘x "≥∂ KÕ`∞« ÅÎQÆ #‡^èºŒ ñ*Ë
`«∞Å∞ ~Ô O_˘Hõ¯\˜QÍñQÆñ QÆ∂iÛ "≥∞_» „HÕ^Œ <Õ̊iÛ Ñ¨#∞flO_» <≥
K≥Ûe =ÚO*Ë`∞« Å∞ ~Ô O_»∞ â∫i `«# "≥∂KÕ`∞« Å˚`#« ∂æiÛ K≥
#flÅ~°#∂æ_#ç <åQÆáêâ◊=∞#∞ |O^èOŒ |Ü≥∞ºñ l„`«O|∞QÆ<.£
q=~°} : ¢ãÎ‘ `«# ~Ô O_»∞ KÕ`∞« bfl ^ŒO_»QÍ Ñ¨@∞ìH˘x, P ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å ãÖ^Œ∞Ö’¡Op
"≥∂HÍà◊§#∞ áÈxzÛ ÃÑH· ˜ ÉÏQÍ KåK«∞‰õΩx, `«# ~Ô O_»∞ KÕ`∞« efl "≥∞_» „HÕ^Œ
KÕ~ˆ ÖÏ =ÙOz Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙO>Ë Ñ¨Ù~∞° +¨μ_»∞ `«#HÔ ^Œ∞~°∞QÍ Hõ#|_»∞`«∞#fl =∞^Œ#^•fi~°O
„Ñ¨"tÕ ã¨∂Î `«# "≥∂KÕu ãÖ^Œ∞Ö’¡ „Ñ≤ÜÚ« ~åe =ÚO*Ë`∞« Å∞ =ÙO_ÕÖÏ Ñ¨@∞ì‰Ωõ x
~°u K≥Ü∞« º_»"∞Õ '<åQÆáêâ◊|O^èOŒ —.
25. ãÖÜ«∞=∞# |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II JOQÆ∞+ª̈ ã¨=∞iÊ`« áê}˜É$íè `À
[OÑ¶∂¨ Ü«ÚQÆàO◊ Ü«ÚQÆ`óÕ Ñ¨Ù~°∞+¨ó I
x[‰õÄ~°Ê~°Ü∂≥ ifl^Œ^•è u Éè∞í *∫
`«`¯« O~î° W^ŒOH˜Å ãÖÜ«∞=∞#"£∞ II
q=~°} : Wk HÍã¨Î „â◊=∞`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl ~°uHˆ m qÖÏãÖ. W+¨"ì ∞≥ #ÿ k á⁄O^•ÅO>Ë
Hõ+"ì̈ ∞≥ <ÿ å `«ÑÊ¨ ^Œ∞ Hõ^•!
¢ãÎ‘ `«# HÍà◊§#∞ H˘kÌQÍ =Ú_»∞K«∞‰õΩx, P HÍà◊§ |Ü«∞\˜ #∞Oz
KÕ`∞« Å∞ K«∞\ì̃ áê^•Å∞ Ñ¨@∞ìH˘x Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙOk. JÑ¨C_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ Q˘O`«∞
‰õÄ~˘Ûx. `«# "≥∂HÍà◊§`À „Ñ≤ÜÚ« ~åe `˘_»efl <˘H˜¯ ÃÑ\˜,ì `«# KÕ`∞« efl P"≥∞`˘_»Å
HÕ^Œ∞QÍ áÈxzÛ, K«OHõ ãÖ^Œ∞Ö’¡Oz "≥∞_» HÕ^ŒH˜ KÕiÛ Ñ¨@∞ì‰Ωõ x QÆ∞=∞‡_çÑÙ¨ =ÙfiÖÏ
qK«∞Û‰õΩx Hõqfiã¨∞#Î fl „Ñ≤ÜÚ« ~åe =∞~å‡OQÆOÖ’ ^Œ∂i, ye ÃÑ\ì̃ ~°q∞™êÎ_∞»
~°ã≤‰õΩ_≥·# Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ – nxfl 'ãÖÜ«∞=∞#|O^èŒO— Jx x~åúiOKå~°∞
~°uHõàÏ„Ñ¨g}∞Öˇ#· âß¢ãHÎ̈ Í~°∞Å∞.
26. ‰õÄ~°‡ |O^èŒ ÅHõ}

Δ O
â’¡II Éè∞í [Ü≥∂~°∞ƒù[=∂##=∂##`À [OÑ¶¸ ¨ =∞aè [OÑ¶∞¨ =∞™œ ~°=∞`Õ I
q#ºã¨º #~À Ü«∞k H“~°‡q∞^ŒO Ñï=u9 `«=¸^Œ9fiQÆ`À~°∞ Ü«ÚQÆ"∞£
Ü«∞kÑ‘_`ç « =¸~°∞Ü«ÚQÆO `«∞ Éè"í ^Õ fiŒ x`À ~°∞#~åO„Ñ¶∞≤ xÑ‘_`ç ó« II
K«O. "≥ÚQÆ=Ú"≥ÚQÆ=Ú‡q∂ñ^ŒÉèí∞[ =ÚÅ∞ƒù[Ü«ÚQÆ‡=Úq∂ñ^Œ[OÑ¶≤∞HÍ
Ü«ÚQÆà=◊ Ú [OÑ¶∞¨ ÅO^Œ∞ x_ç Ü≥ÚHõ¯\˜QÍñ^ŒQQÆ ∂Æ iÛÜ«ÚOz Ü«∞
=∞‡QÆ∞==~Ú #∞‡~åi QÆi =∞O|∞#ñ ÉˇH· ˘#ñ QÆ∂~°‡|O^è"Œ ∞≥ ÿ
<≥Q_Æ ∞» ^èiŒ „u™ê^è#Œ ‰õΩ <Õ~x° "å ~˘#iO`«∞iO`«ÜÚ« <£ II
q=~°} : Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ Ñ¨_H» õ g∞^Œ Ñ¨_∞» ‰õΩx „¿ÑÜ«∞ã≤x `«# g∞^Œ‰Ωõ ÖÏ‰õΩ¯x P"≥∞
Hõ#∞flH˜ Hõ#∞fl, =Ú‰õΩ¯H˜ =Ú‰õΩ¯, =HΔÀ*ÏÅH˜ =HõãΔ Å÷¨ O, `˘_»Å‰õΩ `˘_»Å∂ PxÛ
¢ãÎ‘ Ü≥∂x`À ~°q∞OK«_®xfl '‰õÄ~°‡|O^èOŒ — JO\Ï~°∞. ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # |O^è<Œ åÅ`À
¢ãxÎ‘ |OkèOz ~°u KÕÜ∞« ÖËx |ÅÇ‘Ï#∞Å∞ D ‰õÄ~°‡|O^è•xfl ZOK«∞‰õΩO\Ï~°x
âß¢ãHÎ̈ Í~°∞_»∞ Z^Õ"Ì å KÕã∞¨ <Î åfl_»∞.
K«∂âß~å! P HÍÅOÖ’ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ QÍh, ¢ãÅÎ‘ ∞QÍh ZO`« |ÅOQÍ,
ZO`« ™œ+¨=ì O`À =ÙO_Õ"å~À! JO^Œ∞Hˆ "åà◊√§ Z<Àfl q^è•Å~Ú# ÉèOí y=∞Å`À
Ñ¨_H» õ g∞^Œ q<åº™êÅ∞ KÕã∂¨ Î qã¨∞QÆ#flk ÖËHõ ~°uHˆ o [iáê~À! =∞i =∞#O
P^è∞Œ x‰õΩÅO – <åQÆiHõ`Ö« ’ ZO`À =ÚO^Œ∞<åflO J#∞‰õΩO@∞#fl =∞#O ¢ãÎ‘
Ñ¨Ù~°∞+¨ ãÖÉè’QÍxfl ~ÚO`« HõàÏ`«‡HõOQÍ, "≥·q^èŒºOQÍ, x`«º#∂`«#OQÍ
P™êfikã¨∞<Î åfl=∂? Z=iH˜ "å~°∞ `«~z° K«∂ã¨∞HÀ"åe.
27. Ñï=iÎ`« |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
P."≥. "≥ÚQÆ=Ú "≥ÚQÆ=Úñ *ËiÛ Éè∞í [=ÚÅ∞ ayO~ÚOz
Kå# ~Ô O_»∞ `˘_»Å∞ ™êñz â∫i
#_»∞=Ú ayÜ«∞ #kq∞ =Ú_ç "ÕÜ∞« ñ |i=iÎ
`åYº|O^è"Œ ∞≥ ÿ #Ü«∞O|∞ QÍOK«∞.
q=~°} : Wk ãÖÉè’QÆ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^•^•Ñ¨ÙQÍ JO^Œ~∂° H˘O`«Ö’ H˘O`«
KÕ¿ã Ñ¨^`úŒ !Õ Ñ¨Ù~°∞Ñ¶Ù¨ _»∞ ¢ãÎ‘ "≥ÚÇ¨ÏO g∞^Œ `«# "≥ÚÇ¨ÏO =ÙOz ÃÑ^Œ=ÙÅ =∞^è∞Œ =ÙÅ∞
A„~°∞‰õΩO@∂ P"≥∞ Éè∞í *ÏÅ#∞ Ñ¨@∞ì‰Ωõ x =ÙO>Ë, ¢ãÎ‘ `«# ~Ô O_»∞ `˘_»Å`À
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç #_»∞=Ú K«∞@∂ì ayOz "≥∞euÑ≤Ê =OK«∞`«∞Ok. JÑ¨C_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
=∞iO`« =ÚO^Œ∞‰õΩ ^Œ∂i Ü≥∂x^•fi~°O `≥~∞° K«∞H˘x aÅ„Ñ¨"âÕ O◊ KÕã#≤ ã≤OÇ¨ÏOÖÏ
q[$OaèOz ~°u [~°∞Ñ¨Ù`å_»∞. nxx 'Ñï=iÎ`|« O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
28. xÑ‘_#» |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
w. =Úk`« Ü«¸~°∞=Ùefl[ áê^Œ=ÚÅ∞#∞ ÉÏ~°≈fi
=ÚÅ<˘^Œ∞QÆñ „^Àã≤ Ü«∞O^Œ∞ÃÑ· "≥∂= xeÊ
‰õÄ_≥<xÕ Ü«Ú xkÜ«∞ xÑ‘_<» åYº
|O^è=Œ ∞QÆ∞ QÍ=∞âß¢ãÎ̈ „Ñ¨=K«# ã¨~}° ˜ II
q=~°} : ¢ãÎ‘ `˘_»efl `«# "≥∂HÍà◊§ ãÖ¨ ^Œ∞Ö’¡ ^Œ∂~ˆ ÖÏ KÕã∞¨ ‰õΩx, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«#
áê^•Å#∞ ¢ãÎ‘ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å „HÕ^Œ ^Œ∂iÛ ~°u KÕÜ∞« _®xfl 'xÑ‘_#» |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
29. LÑ¨g`« |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II UHõO Ü«Ú=`åº Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O ã¨fiáê^Ò `«^•iÊ`«O `«ÅÊQÆÒ« `«^#Œ º"£∞ I
„áœ_è®OQÆ<å =Å¡Éíè U+¨ |#úó MÏº`«ó Ñ¨$kè"åº=ÚÑ¨g`«HÍMÏºó II
(Wu ÑÖK«™êÜ«∞Hõó)
wII Ju=`˘_»Å=∞^èºŒ QÆñ*Ëi Ü«∞`«#∞`«O„_ç
Ü«∂ÃÑÇ¨Ï$^ŒÜ∞« =∞O ^˘Hõáê^Œ =∞=∞~° xeÊ
<Õ é˘HõÑ^¨ OŒ |∞ ^è~Œ #° ∂x "Õ_∞» HõÅ~°
#q∞`« ~°uñ *ËÜ∞« #∞ã¨g`« =∞xi =Ú#∞Å∞ II
q=~°} : ~°u„H©_‰» Ωõ ã≤^ÑúŒ _¨ ç Ñ¨_H» õ KÕi#„Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ '<å `«ÑÙ¨ =O`åh^Õ—
J#fl@∞¡ Ç¨~ÚQÍ "≥eH¡ Ö˜ Ï Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙO@∞Ok. JÑ¨ÙÊ_»∞ '<Õ#∂ P Hõ} Δ O
HÀã¨"∞Õ — JO@∂ P"≥∞ `˘_»@ ãÖ^Œ∞Ö’¡ ^Œ∂i XHõ HÍÅ∞ D"≥∞ á⁄@ì g∞^Œ∞QÍ
=HΔÀ*ÏÅ g∞^Œ‰Ωõ KÕiÛ, ~Ô O_»= áê^•xfl =∂„`«O =∞OK«O g∞^Õ =ÙOz =ÚO^Œ∞‰õΩ
[iy =∞^Œ# ^•fi~åxfl `«# `åà◊ÑÙ¨ K≥q`À `≥~z° =∞^Œ# =∞Ok~°OÖ’H˜ *Á~°|_ç
P#O^ŒO ã¨$+≤™ì êÎ_∞» . Wk 'LÑ¨g`«|O^èOŒ —
30. ã¨=∞áê^Œ |O^èŒ ÅHõ}

Δ O
â’¡II x^è•Ü«∞ áê^Ò ~°=∞}ÏOã¨ Ü≥∂âıÛ^Œ∞`åÎ#ã¨∞áêÎ ~°=∞`Õ Ñ¨Ù~°¢hú I
„Ñü„Ñ¨|#úO ã¨=∞áê^ŒãO¨ *Ï˝ „áÈ^Œ∞ãÎ̈^• Éè’QÆq^è•#^ŒHóΔõ II
q=~°} : „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ `«# ~Ô O_»∞ HÍà◊§#∂ NHõ$+¨μx‚ `˘_»Å g∞^Œ ÃÑ\ì̃
=∞OK«O g∞^Œ Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙO_»QÍ Eã≤ Hõ$+¨μ_‚ ∞» JÖÏˆQ ÖËz P"≥∞ g∞^Œ‰Ωõ KÕi
P"≥∞ =HΔÀ*ÏÅ#∞ `«# =HõãΔ Å÷¨ O`À Ñ¨ÅHõiã¨∂Î =∞^Œ#=∞Ok~°OÖ’ qÇ¨Ïiã¨∂Î
~°q∞OK«_®xfl 'ã¨=∞áê^Œ |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
31. u
„ q„H=
õ ∞ |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II ¢ãÜ
Î≤ ∂≥ O-„Ñ¶∞≤ "Õ∞HõO qx^è•Ü«∞ Éè∂í =∂
=#ºO ã¨fi=∞øÖ∫ x[áê^ŒÜÚ« QÆ‡O I
=$^è•fi ºO ã¨=∂^è•Ü«∞ ~°"∞Õ `« Éè~í åÎ
¢`q·≥ „Hõ=∂YºO Hõ~} ° O `«^•è ™êº`ü II
(Wu J#OQÆ~O° QÆó)
wII ã≤uÑ¨ÔŒ ÉÁHõ\ ˜ ^èiŒ „u ™êz Ü≥ÚHõ¯
Ñ¨^=Œ Ú |∞~°∞+¨μ_»∞ `«#`«Å ÃÑ#· xeÊ
~Ô O_»∞KÕ`∞« Å∞ Éè∞í q<åx Ü«ÚO_»ñQÆ∂_»
xk„u„q∞=∞Hõ~}° "≥∞ÿ ~ÚOÑ¨Ùñ *ˇO^Œ∞ II
q=~°} : ¢ãÎ‘ "≥∂Ç¨"ÕâO◊ `À JÑ¨Ê\˜HÑõ C¨ _Õ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À ~°q∞OK«_®xH˜ ã≤^ÑúŒ _¨ ç
`«# XHõ HÍex =∞OK«O g∞^Œ =ÙOz, ~Ô O_»= HÍex „Ñ≤ÜÚ« _ç `«Å g∞^ŒH˜
x\Ï~°∞QÍ xÅÉˇ\ ì˜ =ÙOz, ~Ô O_»∞ KÕ`∞« efl Éè∞í *ÏÅ "≥#QÍæ áÈxzÛ <ÕÅ#∞ `«xfl
ÃÑ\˜ì Ñ≤~∞° ^Œ∞Å∞ ZuÎ, Ü≥∂x "≥_Å» ∞Ê KÕã≤ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx PÇ¨fix¿ã,Î ã¨∞<åÜ«∂ãÖQÍ
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl ¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÆO ^Œ∂iÛ ~°u KÕ™êÎ_∞» . P ÉèOí y=∞
K«∂_»x¤ H˜ P ¢ãÎ‘ =¸_»∞ J_»∞QÆ∞Å`À D qâßfixfl H˘ez# „uq„Hõ=∞ =¸iÎÖÏQÍ
=ÙO_»@O =Å¡ nxH˜ '„uq„Hõ=∞|O^èOŒ — J#fl ¿Ñ~°∞ x~åúiOK«|_çOk.
32. "Àº=∞ Ñ¨^Œ |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II `«ÅÊ „Ñ¨#∞áêÎ x[áê^ŒÜÚ« QÆ‡ =¸~°fiú O q^è`Œ ÎÕ ~°=∞}© Hõ~åÉèÏº"£∞ I
ãÎ̈<Ò QÆ$Ç‘Ï`åfi-^èŒ Éè*í `Ë « HÍ<ÀÎ |#úã^Î̈ • "Àº=∞Ñ¨^•Yº LHõÎ II
wII HÍO`« `«# ~Ô O_»∞Ñ¨^=Œ ÚÅñ QÍO`«∞t~°=Ú
#O^Œ∞##∞ xeÊ Ñ¨=oOÑ¨ #`«ñ_»∞„¿Ñ=∞ñ
QÆ∞K«ÜÚ« QÆ=Ú ~Ô O_»∞KÕ`∞« Åñ QÆ∂iÛÑ¨\ ì̃
HõeÜ«∞ xk "Àº=∞Ñ¨^<Œ å=∞ Hõ~}° =∞Ü≥∞º II
q=~°} : ¢ãÎ‘ `«# ~Ô O_»∞ HÍà◊§h Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç `«ÅH˜ J@∞ ~Ú@∞ x\Ï~°∞QÍ KåÑ≤
Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙO>Ë Ñ¨Ù~∞° +¨μ_»∞ P"≥∞ =HΔÀ*ÏÅ#∞ #Å∞Ñ¨Ù`∂« ~°u [~°Ñ_¨ ®xfl '"Àº=∞Ñ¨^Œ
|O^èOŒ — J<åfl~°∞.
33. ã¨‡~° K«„Hõ |O^èŒ ÅHõΔ}O
â’¡II HÍ<ÀÎ~∞° Ü«ÚQÍ‡#Î~Q° óÆ ã¨fiÇ¨Ï™œÎ x^è•Ü«∞ Éè∂í =∞ø ~°=∞`Õ ÑüâıÛ`ü I
|#úã^Î̈ ÀHõóÎ ã¨‡~°K„« Hõ <å=∂ „¿Ñ+ª̈ó ã¨^• HÍq∞[#ã¨º Ö’ˆH II
wII #e#=Úd ~Ô O_»∞ Ñ¨^=Œ ÚÅ #_»∞=∞xez
qÉè∞í ñ_»∞ KÕ`∞« Å ~Ô O_»∞ Ñ¨$ nèfi`«ÅO|∞
<å#∞H˘x „H©_Ü » Ú≥ #iOz <Õx #kÜ«Úñ
^Œ#~°∞ ã¨‡~°K„« Hõ<å=∞ |O^èOŒ |∞ [QÆu II
q=~°} : ¢ãÎ‘ `«# ~Ô O_»∞ `˘_»efl Z_»OQÍ "≥_Å» ∞ÊQÍ Kåz, Ü≥∂x qáêÊˆ~
q^èOŒ QÍ Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙO>Ë, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P ~Ô O_»∞ `˘_»Å =∞^èºŒ QÍ ~Ú~°∞‰õΩ¯x `«#
~Ô O_»∞ KÕ`∞« efl Éè∂í q∞ g∞^Œ PxOz J^è~Œ ° =∞^è∞Œ =ÙÅ∞ A„~°∞‰õΩO@∂ =∞~å‡OQÆO
KÕi ~°u [~°Ñ_¨ ®xfl 'ã¨‡~°K„« Hõ |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
34. J=^•i`« |O^èŒ ÅHõ}

Δ O
â’¡II <ås ã¨fiáê^Ò ^Œ~Ú`«ãº¨ =HõóΔ ã≤`÷ Ò ã¨=∂eOQÆº Hõ~^° fiŒ ÜÕ∞# I
HÕz#fl`À~°∂ ~°=∞`Õ `«^•è ™œ „áÈHÀÎ =ÚhO¢^~·≥ =° ^•i`åMÏºó II
wII `å=∞~°ã<¨ „Õ `« `«#^Œ∞áê^Œ=ÚÅ∞ ~Ô O_»∞
#kèÑÙ¨ #∞^Œ~O° |∞ÃÑñ· *ËiÛ Ü«∂ÃÑÜ«¸~°∞
=ÙÅ#∞=Oz Éè∞í [^Œfi~Ú <˘Hõ@H“ñQÆ
eOÑ¨ #=^•i`åMÏº"≥∞ÿ ÃÑOÑ¨Ùñ*ˇO^Œ∞ II
q=~°} : ¢ãÎ‘ `«# ~Ô O_»∞ HÍà◊§h Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ #_»∞=Ú g∞^Œ =ÙOz, `«# `˘_»Å∞
=Oz `«# ~Ô O_»∞ Éè∞í *ÏÅ#∂ Ñ¨Ù~°∞+¨μx Éè∞í *ÏÅ‰õΩ XuÎ H“yeOK«∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P"≥∞#∞ "≥∂Ç¨"ÕâO◊ `À ~°q∞OK«_®efl 'J=^•i`« |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
35. ™œ=∞º |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II L`åÎx`À~°∞^ŒfiÜ«∞=∞^èºŒ QÍq∂ ^Œ$_èO» ã¨=∂eOQÆº Éè[í `Õ Ü«∞„`« I
HÍ<åÎO qÖÏã‘ „Ñ≤Ü∞« U+¨ |O^èóŒ ™œ=∂ºYº LHõóÎ Hõqaèó Ñ¨Ù~å}ÿ̌ó II
wII HÍO`« `«#Ü«¸~°∞=ÙÅ∞ ~Ô O_»∞ QÆQ#Æ =Ú#‰õΩ
xeÑ≤Ñ=¨ oOÑ¨ qÉè∞í ñ_»∞KÕ `«∞Å#∞ ~Ô O_»∞
#∂~°∞=ÙÅ=∞^èºŒ =∞O^Œ∞Oz `å~°∞H˘#fl
™œ=∞ºHõ~}° O|∞<å #QÆ∞ ãÖ[˝#Å~°∞ II
q=~°} : =∞OK«O g∞^Œ „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ `«# ~Ô O_»∞ HÍà◊§#∂ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å ^•HÍ
ÃÑHÔ· uÎ Ñ¨_∞» ‰õΩx =Ù#flÑ¨ÙÊ_»∞, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P"≥∞ ~Ô O_»∞ `˘_»Å =∞^èºŒ Ö’Oz `«#
KÕ`«∞Å∞ ^Œ∂eÛ ^•QÆ∞_»∞ =¸`«ÖÏ_»∞`«∞#fl =∂q∞_çÑ¨à◊§ÖÏO\˜ =HΔÀ*ÏÅx
^˘~°H|õ ∞K«∞Û‰õΩx, „Ñ≤ÜÚ« ~åe Ü≥∂x Ö’xH˜ „Ñ¨"tÕ Oz, áêeO_»∞¡ Ñ≤ã∞¨ ‰õΩ`«∂
„Ñ≤ÜÚ« ~åefl ~°q∞ã¨∂Î ~°u™œYºO á⁄O^Œ_®xfl '™œ=∞º|O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
36. [$Oaè`« |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II T~°∞^ŒfiÜ«∞O =Hõ=Î Ú^ŒOz`«O K« Hõ$`åfiO|∞*ÏH©Δ Éè[í `Õ ÑüOKÕ`ü I
P#O^ŒH~õ åÎ `«~∞° }©[<å<åO |<ÀÌ- Ü«∞=ÚHõóÎ H˜Å [$Oaè`åYºó II
P."≥II zQÆ∞~°∞ñÉ’_ç Ü«¸~°∞ Ü«ÚQÆàO◊ |∞ `«#á¶êÅ
ÉèÏQÆ=∞O^Œ∞ñ*ËiÛ Ñ¨\ Ü ì̃ Ú« O_»ñ
„aÜ«Úñ_»∞ ^•xQÆ∂_ç Ñ≤é∞ñ^Œ∞ÅO|@ìñQÆ
[$OaèÒ« |#OQÆñ *ˇÅ∞=Ùq∂éˇ II
q=~°} : „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ `«# ~Ô O_»∞ `˘_»Å∞, `«# ~Ô O_»∞ |∞QÆeæ fl `åˆH q^èOŒ QÍ
HÍà◊√§ á⁄_»∞QÍæ ZuÎ KÕ`∞« Ö’Î Ñ¨@∞ì‰Ωõ x =ÙO>Ë, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ Ñ¨_H» Hõ ˜ ã¨=∂O`«~O° QÍ
~Ô O_»∞ H˘O_»Å =∞^èºŒ =Ù#fl Z„~°`å=∞~° Ñ¨ÓÅ`À@ÖÏ ~Ô O_»∞ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å =∞^èºŒ
=Ù#fl =∞~å‡OQÆO „Ñ¨"tÕ Oz, `«# ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å`À P"≥∞ Ñ≤~∞° ^Œ∞efl ZuÎ ~°u
[~°Ñ_¨ ®xfl '[$Oaè`« |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
37. <ÒHÍ |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
wII XHõ~˘Hõi „Ñ¨H¯õ ãÖ^Œ∞Å <˘Hõ¯~˘Hõi
áê^ŒÜÚ« QÆàO◊ |∞ñ weOz Ñ¨=fioOz
Ü≥ÚHõ~˘Hõi Ç¨ÏãÎ̈=ÚÅñ |\ì̃ Ü≥ÚÑ¨ÙÊ g∞éñ
QÆ∂_» <ÒHÍYº|O^è"Œ ∞≥ ÿ ~°∂_èñç QÍOK«∞.
q=~°} : ~°uHˆ oÖ’ Ñ¨_=» „Ñ¨Ü∂« }Ñ¨Ù J#∞Éè∂í ux HõeyOKÕ qO`≥#· ~°uÉèOí y=∞
~Úk. Ñ¨Ù~°∞+¨μx #_»∞=Ú‰õΩ ~Ô O_»∞ "≥Ñ· Ù¨ ÖÏ ~Ô O_»∞ K«OHõÅ =~°‰Äõ ¢ãÎ‘ HÍà◊√§
=ÙOK«_O» , JÖÏˆQ ¢ãÎ‘ #_»∞=Ú‰õΩ ~Ô O_»∞ "≥Ñ· Ù¨ ÖÏ K«OHõÅ =~°‰Äõ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«#
~Ô O_»∞ HÍà◊§#∂ KåK«_O» , ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μe^Œ~Ì ∂° `«=∞ ~Ô O_»∞ KÕ`∞« bfl á⁄_»=Ù<å
Ñ¨@∞ìHÀ=_»O, P `«~åfi`« ''ÖÏÇ≤Ïi ÖÏÇ≤Ïi ÖÏÇ≤ÏiÖ’— JO@∂ áê_»∞‰õΩO@∂
`«#‡Ü«∞`«fiO`À ~°uHˆ oÖ’ "≥∞=ÿ ∞~°z áÈ=_»O Wn '<ÒHÍ|O^èOŒ — JO>Ë.
38. ^èŒ#∞ã¨∞û =O\˜ |O^èŒ ÅHõΔ}O

K«OII `«~∞° }˜ÜÚ« "≥ÚQÆ„æ "åe# q^èOŒ |∞# #∞O_ç Hõ~^° fiŒ Ü«∞O|∞#<£
[~°}=ÚÖÏxÜ«ÚO_» ã¨~ã° #¨ Ñ˚ ∞¨¶ #O|∞#ñ ^Œ`¯« \˜^fiŒ ~Ú<£
Ç¨Ï~°∞=ÙQÆñ QÆ∂iÛ =∞^èºŒ =Ú Hõ~å|˚=ÚÅxƒQÆñ|\ì̃ ‰õÄ_ç#<£
^è~Œ Ñ° Ü
¨ ∞« ñ *ÏÑ¨|O^è=Œ ∞#∞ <å=∞=ÚQÍOK«∞ =∞Ç¨^Œ∞ƒùÒ« |∞QÆ<.£
q=~°} : ¢ãÎ‘ ã¨#flx fQÆÖÏ =ÙO_ç ^è#Œ ∞ã¨∞ûÖÏ =Oy ~°u „H©_H» ˜ PÇ¨fix¿ãÎ WHõ
P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç Ç¨ïëê~°∞H˜ J_ÕO¤ =ÙO@∞Ok?
¢ãÎ‘ Ñ¨H¯õ g∞^Œ É’~åÎ Ñ¨_∞» ‰õΩx `«# ~Ô O_»∞ áê^•Å#∂ "≥#∞Hõ‰Ωõ ZuÎ,
`«# #_»∞=Ú #∞Oz ÃÑ· ÉèÏQÍxfl ÃÑH· ˜ ZuÎ HÔ #H˜¯ qÅ∞¡ÖÏ =Oz, P qO\˜
<åiÖÏ `«# ~Ô O_»∞ KÕ`∞« efl ~Ô O_»∞ áê^•Å‰õÄ Ñ¨\ ì˜ =ÙO>Ë ZÖÏ =ÙO@∞Ok?
Z`≥#ÂÎ =HΔÀ*ÏÅ∞ JO^ŒOQÍ „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ xHõ¯ÉÁ_»∞K«∞‰õΩx Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç HÍ=∂"Õâßxfl
Ñ¨kO`«Å∞ K≥Ü∞« º=Ó ! JÑ¨ÙÊ_® Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ =∞i PÅã¨ºO K≥Ü∞« ºHõ „Ñ≤ÜÚ« ~åex
KÕi, P"≥∞ #_»∞=Ú#∞ ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Ö’Î Ñ¨@∞ì‰Ωõ x ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ JO^Œ∞‰õΩx `Õ<Å≥ ∞
A„~°∞‰õΩO@∂, =HΔÀ*ÏÅ g∞^Œ „^•HõÑΔ O¨ _»∞ÖÏ q∞Åq∞ÖÏ "≥∞~°∞ã¨∞#Î fl K«#∞"≥∞#efl
ã¨∞`å~°OQÍ g∞\˜, P"≥∞ =∞~å‡OQÆO „Ñ¨"tÕ Oz ~°u [~°∞Ñ¨_O» Hõ<åfl ã¨fi~°Oæ
~ÚOÔHHõ¯_»∞O@∞Ok.? W^Õ ^Œ#∞~°ƒOù ^èOŒ JO>Ë.
39. Hõ~á° ê^Œ |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
P."≥. Lq^Œ ÉÏ~°™êz Ü«¸~°∞=ÙÖÏQÆuñ
ÉÁ_»=Ù ™êz HÍà◊§ ÉÁ@# „"Õà§◊ ñ
|\ì̃ áê#∞ÊÃÑx· |=oOÑ¨ñ QÆ~á° ê^Œ
<å=∞ |O^è=Œ ∞Ü≥∞º ™ê=Ú=Å# I
q=~°} : ¢ãÎ‘ `«# ~Ô O_»∞ HÍà◊§#∂ ÉÏ~°QÍ KåÑ≤, P HÍe ÉÁ@# "Õà§◊ #∞ ~Ô O_»∞
KÕ`∞« Å∂ Kåz =ÚO^Œ∞‰õΩ =Oy Ñ¨@∞ì‰Ωõ x =ÙO_»QÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P ¢ãxÎ‘ KÕi
~°q∞OK«_®xfl 'Hõ~á° ê^Œ |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
âß¢ãHÎ̈ Í~°∞Å∞ K≥a`Õ K≥áêÊ~°∞ HÍx ~°ã‰≤ Ωõ Å∞ Z‰õΩ¯=QÍ WÖÏ ~°u
KÕÜ∞« _®xH˜ ~Ú+ì̈Ñ_¨ ~» ∞° . D P^è∞Œ xHõ HÍÅOÖ’ J~Ú`Õ =∞s AQÆ∞áêûHõ~O° QÍ
=ÙO^Œx J#∞‰õΩO\Ï~°∞. J~Ú<å 'Ö’HÀ aè#fl~°∞zó— Hõ^•! Z=i ~Ú+Öì "åà◊§k.
40. ™êp =ÚY |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
Hõ. Ñ¨^=Œ ÚÅ∞ u~°∞QÆñ a~°∞O^Œ∞Åñ
QÆk~ÚOz t~°O|∞ ~Ô O_»∞ Hõ~=° ÚÅ∞ â◊Ü∞« º<£
QÆk~ÚOz Ü«Ú#fl `«~∞° }Õ
QÆkã≤# ™êp=ÚYO|∞QÍ #∞uÔH‰õΩ¯<£.
q=~°} : ¢ãÎ‘ `«# ~Ô O_»∞ HÍà◊§#∂ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å g∞^Œ∞QÍ "≥#H˜¯ q~°∞K«∞‰õΩx
‰õÄ~°∞Ûx, `«# ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å∂ `«Å HÕ^Œ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x `«ÅQÆ_» g∞^Œ Ñ¨_∞» ‰õΩx
=Ù#fl =∞Oz ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „Ñ≤ÜÚ« _»∞ P"≥∞#∞ KÕi P"≥∞ ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ K«∞Oaã¨∂,Î
=HΔÀ*ÏÅ#∞ x=Ú~°∞`«∂ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl Ü≥∂xÖ’ „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ\˜ì ~°u KÕÜ∞« _®xfl
'™êp=ÚY |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
41. J~°ú K«O„^Œ |O^èŒ ÅHõΔ}O
P."≥. T~°∞Ü«ÚQÆ=Ú q∞O@ #∞#fl`«O|∞QÆ ™êz
Hõ~Ü
° Ú« QÆO|∞ KÕ`ñ« QÆ\ Ü ˜ Ú« QÆO|∞ñ
|\ì̃ g∞ñ^Œ HÔ uÎ Ñ¨=oOK«∞ K≥eñQÆ∂_»
#~°÷ K«O„^Œ |O^è=Œ ∞#QÆ <˘Ñ¨C II
q=~°} : ¢ãÎ‘ `«# ~Ô O_»∞ HÍà◊§#∂ ÃÑHÔ· uÎ Ñ¨_∞» ‰õΩx, `«# ~Ô O_»∞ KÕ`∞« bfl Ñ≤~∞° ^Œ∞Å
„HÕ^Œ ^Œ∂iÛ Ñ≤~∞° ^Œ∞efl ‰õÄ_® ÃÑHÔ· uÎ „Ñ≤ÜÚ« _çx ~°uH˜ PÇ¨fixOz#Ñ¨C_»∞
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P"≥∞`À ~°u [~°Ñ_¨ ®xfl 'J~°÷ K«O„^Œ |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
42. LáêOQÆ |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
L. <åi=~åOQÆ =∞O^Œ∞ =∞^Œ# ^èfiŒ [=ÚOz ayOz Ü«¸~°∞=ÙÖò
KÕiz K«H¯õ ñQÍ â◊Ü∞« # ã‘=∞ñ |~°∞O_ç# ^•x g∞ñ^Œ∞QÍ
â∫iÜ«Úñ |=fioOz x[*Ï#∞=Ù *Ï#∞=Ù é˘=Ú‡ é˘=Ú‡#<£
*Ëiz "≥∂=Ú"≥∂=ÚÑ¨~Úñ *ËiÛ ~°q∞OÑ¨ #∞áêOQÆHOõ |QÆ∞<£.
q=~°} : ¢ãÎ‘ `«# „Ñ≤ÜÚ« _ç Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl `«# Ü≥∂xÖ’ *Á#∞Ñ¨ÙH˘x `«#
~Ô O_»∞ `˘_»Å`À QÆ\Qì˜ Í zyOz Ñ¨@∞ì‰Ωõ x Ñ¨H¯õ g∞^Œ Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙO_»QÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
D"≥∞x `«# g∞^Œ‰Ωõ ÖÏ‰õΩ¯x P"≥∞ `˘_»Å`À `˘_»Å∞, á⁄@ì`À á⁄@ì, ~˘=Ú‡`À
~˘=Ú‡, =ÚYO`À =ÚYO =ÙO_ÕÖÏ H“yeOK«∞‰õΩx ~°u KÕÜ«∞_®xfl

'LáêOQÆ|O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
â’¡ II L`«#Î ~°`åx QÆ`åx =^•=∞º^äŒ u~°ºQÆÇÏ¨ Oã¨∞`«kfi`«Ü∞« "£∞ I
=∞^èºÕ =x`À~°∞ #~À~°∞QÆ`Ò Hõk`ä À =Ú#aèã∞¨ Î ã¨=Ú^Œæ Wu II
q=~°} : WÑ¨Ê\˜=~°‰Äõ q=iOz# 42 ~°HÍÅ~Ú# ~°u |O^è<Œ åÅ#∞ L`åÎ#
|O^èŒOÖ’x 42 ~°HÍÅ∞ Jx ~°ã≤‰õΩÅ∞ D áê\˜H˜ „QÆÇ≤ÏOKÕ =ÙO\Ï~°∞.
~°uâß¢ãOÎ¨ Ö’ ¢ãÎ‘ Z_»O Ñ¨H¯õ HÀ, ‰õΩ_çÑH¨ ¯õ HÀ uiy Ñ¨_∞» ‰õΩx =Ù#flÑ¨ÙÊ_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
=zÛ P"≥∞#∞ H“yeOK«∞‰õΩx ayOz Ñ¨@∞ìHÀ=_»O 'u~°ºHõ¯~°}O— JO\Ï~°∞.
WÑ¨ÙÊ_»∞ P ~Ô O_À Hõ~"° ∞≥ #ÿ ~°u|O^è<Œ åÅ#∞ q=~°OQÍ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO^•O.
43. ã¨=Ú^ŒHæ õ |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
K«OII Hõ=∞Å^ŒàÏHΔ̃ `å#aè =ÚYO|∞QÆñ ÉÏ~°≈fi=ÚQÍñQÆ â◊Ü∞« º ÃÑ·
ã¨=∞=ÚQÆñ |=fioOÑ¨ Ç¨Ïi ãÖ`«ã=¨ ∞O^Œ∞K«∞ñ Q“QÆeOz z
„`«=ÚQÆñ ^Œ^∂Œ ~°∞ =∞^èºŒ =Ú#ñ ^•#∞ x*’~°∞=ÙÅ∞Oz HÍO`«Ü∂«
#=ÚÅ#∞ |\ì̃ ‰õÄ_»ñ QÆ~}° O|∞ ã¨=Ú^ŒHæ <õ å=∞"≥∞ÿ `«Q∞Æ <£ II
q=~°} : „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ Hõ$+¨μx‚ H˜ Z^Œ∞~°∞QÍ =∞OK«O g∞^Œ ã¨=∂#OQÍ Ñ¨_∞» ‰õΩx
=ÙO_»QÍ, ãÖ`À+Ö`À Hõ$+¨μ_‚ ∞» P"≥∞#∞ H“QÆeOK«∞‰õΩx D"≥∞ `˘_»Å ãÖ^Œ∞Ö’¡H˜
`«# `˘_»Å∞ ^Œ∂iÛ „Ñ≤ÜÚ« ~åe HÍà◊§#∞ Ñ¨@∞ìH˘x ~°u KÕÜ∞« _®xfl 'ã¨=Ú^ŒHæ õ
44. Ñï=~°#Î |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II JqÉè[í º ã¨=Ú^ŒHæ õ Ü«∞¢#qÎ ∞^ŒO Ü«Ú=u~°ºk "å Ñ¨Ù~°∞ëÈ Éè[í `Õ I
Ñï=$`«Î q∞u ã¨∞Êù@=∂Éèºí ã¨<åÅ¡ÑÚ¨¶ Ñ¨Ó~°fi`«<Àó Ñï=~°#Î Hõ"∞£ II
HõII [QÆu ã¨=Ú^ŒHæ <õ å=∞O
|QÆ∞ Hõ~}° =Ú=Öˇñ |∞~°∞+¨μx Ü«∞OHõ^fiŒ Ü«∞ =∞
^èºŒ QÆÜ∞ÿ≥ `« ^Œ∂~°∞=ÙÅÃÑ·
=QÆQÍ #∂~°∞=ÙÅ #∞#∞Ñ¨ñ |i=~°=Î ∞QÆ∞= II
q=~°} : áê#∞Ê g∞^Œ „¿ÑÜ«∞ã‘ „Ñ≤ÜÚ« Å∞ XHõ Ñ¨H¯õ ‰õΩ XuÎye XHõiHÔ ^Œ∞~°∞QÍ
XHõ~∞° Ñ¨_∞» ‰õΩx H“yeOK«∞‰õΩ#flÑ¨ÙÊ_»∞ „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ „Ñ≤ÜÚ« _ç `˘_»ÅÖ’ `«#
`˘_»Å#∞ ^Œ∂iÛ Éè~í `Î° À ~°u [~°∞Ñ¨Ù`«∞Ok. nxfl 'Ñï=~°#Î |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
45. ã¨=∂OQÆHõ |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
K«OII XHõ~˘Hõ ~°∂~°∞ÉèÏQÆ=ÚÅ <˘kÌH`õ Àñ ^˘_» Å∞Oz QÆ\ Qì̃ Í
<˘Hõ ~˘Hõ ~åaè=ÚYº=ÚQÆ #∞O_çÜÚ« ñ Q“ñy@ „QÆ∞zÛÑ¨\ ì̃ `å
"≥ÚHõ ~˘Hõ ~°∂~°∞ =∞^èºŒ =ÚÅ #∂~°∞=Ùñ*ÁxÊ ~°q∞OÑ¨ñQÍ ã¨=∂O
QÆH=õ ∞#∞ |O^è=Œ ∞Ü≥∞º Ç≤Ï=∞ HÍÅ=ÚÅO kk Ü≥∂QÆº"≥∞`ÿ Q« ∞Æ <£9 II
q=~°} : „¿ÑÜ«∞ã‘ „Ñ≤Ü«Úã‘ „Ñ≤Ü«ÚÅ∞ XHõi Z^Œ∞~°∞QÍ XHõ~°∞ Ñ¨_»∞‰õΩx
QÍ_èO» QÍ H“yeOK«∞‰õΩx, J^è~Œ á° ê#O KÕã∂¨ Î K«#∞QÆ∞|ƒÅ∞ X`«∞‰Î Ωõ <ÕÖÏ ayH“yeÖ’
|OkèOK«∞‰õΩx XHõi `˘_»Å‰õΩ ã¨=∂#OQÍ =∞~˘Hõi `˘_»Å#∞ ^Œ∂iÛ QÍe‰õÄ_®
~°∂~°x q^èŒOQÍ ^ŒQÆæ~°~Ú Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆ =∞^Œ#=∞Ok~åÅ∞ =∞"Õ∞Hõ"≥∞ÿ ~°u
[~°∞Ñ¨ÙHÀ=_®xfl 'ã¨=∂OQÆHõ |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
46. Jaèu
„ Hõ|O^èŒ ÅHõ}
Δ O
K«OII á⁄ÅÜ«∞Å∞Hõ #¡`åOy `«# "≥∂=Ú <˘ãÖQÆHõ áê~°≈fiÉèÏQÆ ãÖ
=e`«=ÚQÍñ |~°∞O_» |Ç¨ï "å~°=∞$^Œ∂‰õΩÅÎ ãÖ`«iOÑ¨ÙK«∞9
*ˇÅ∞=Ùñ_»∞ "≥#¯ÉèÏQÆ=Ú#ñ l<≥flÅEÑ¨ÙK«∞ñ |e‡ñQÆ∂_ç#9
*ˇÅñQÆ∞ #aè„uHõO |#ñQÆñ *ˇÅfiQÆ∞ |O^è=Œ Ú âß¢ã"Î̈ Y·≥ i9 II
q=~°} : JÅHõ áê#∞Ñ¨Ù ZH˜¯ „Ñ≤ÜÚ« _ç g∞^Œ HÀÑÖ`À J@∞ uiy Ñ¨_∞» ‰õΩ#fl
„Ñ≤ÜÚ« ~åex |u=∂Å∞`«∂ „Ñ≤ÜÚ« _»∞ P"≥∞ "≥#QÍæ KÕi „¿Ñ=∞QÍ =∂\Ï¡_∞» `«∂
"≥#∞Hõ#∞O_ç P"≥∞ `˘_»Å ãÖ^Œ∞Ö’¡H˜ `˘_»Å#∞ ^Œ∂iÛ P"≥∞ HÀáêxfl áÈQ˘>Ëì
=∞~°‡O `≥eã≤# "å_≥· P"≥∞ =∞~å‡OQÆO „Ñ¨"tÕ Oz =∞^Œ# ~å*ÏºxH˜ ~åAÖÏ ~°u
[~°Ñ_¨ ®xfl 'Jaè„uHõ |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
47. <åQÆ |O^èŒ ÅHõ}

Δ O
â’¡II áê~°≈fiã≤`÷ åÜ«∂ó =∞$QÆâß=HÍHΔÍºó Ñ¨$ëêª=ÅOc ~°=∞}ó „Ñ¨ã∞¨ ÑÎ̈ó I
eOQÆã‡¨ ~åQÍ~°x"ÕâÜ ◊ ∂≥ QÍ^£ WÇ¨ÏÀÑ¨k+ì̈ó YÅ∞ <åQÆ|O^èóŒ II
wII É’~°yÅ¡QñÆ |O_ç# á⁄ÅñugÑ¨Ù
`«#^Œ∞=HõOΔ |∞# #›uÎ =#[Éè=í Ùñ_»∞
Ju# Ü«¸~°∞Å=∞^èºŒ QÍ #`«#∞ QÆ$Ç¨Ï=Ú
<å@∞#@∞Å ~°u Ü≥Ú#~°Ê <åQÆ=∞QÆ∞#∞ II
q=~°} : ÃÑH· ˜ JÅHõ #\˜ã∂¨ Î J@∞ "≥Ñ· Ù¨ uiy Ñ¨_∞» ‰õΩ#fl „Ñ≤ÜÚ« ~åe =∞#Ããiy#
„Ñ≤ÜÚ« _»∞ P"≥∞ "≥#Hõ‰Ωõ KÕi =∞Oz =∂@Å∞ =∂\Ï¡_∞» `«∂, P"≥∞ ÃÑ^Œ=ÙÅ
Q˘Ñ¨Ê^Œ<åxfl, =HΔÀ*ÏÅ JO^ŒK«O^•efl, ÉÁ_»∞¤ ™œO^Œ~åºhfl á⁄QÆ∞_»∞`«∂
„Ñ≤ÜÚ« ~åex gÑ¨Ù g∞^Œ∞QÍ H“QÆeOz, á⁄QÆ_« ÅÎ» `À Ñ¨~=° â◊O`À =Ù#fl „Ñ≤ÜÚ« ~åe
`˘_»ÅÖ’ ãÖ^Œ∞ K«∂ã¨∞‰õΩx ^Œ∂i ~°u=∞Ok~°ÑÙ¨ `åàÏÅ#∞ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO J<Õ
PÜ«Ú^èOŒ `À Ñ¨Q∞Æ ÅQ˘\ì̃ Ö’ÑëH˜ „Ñ¨"tÕ Oz ~°u [~°∞Ñ¨Ù`«∂ ~°u™ê„=∂*Ïºxfl
[~Ú™êÎ~∞° "åà◊√§. nx<Õ '<åQÆ|O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
48. ãÖÑ¨Ù@ |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II áê~°≈fi „Ñ¨ã∞¨ áêÎ „Ñ¨=∞^ÀÑïãú̈ó HÍ<åÎO ã¨=∂eOQÆº ~°uO Hõ~Àu I
Ü«∞„`« „Ñ¨këÈì =Úxaèó Ñ¨Ù~å}ÿ̌ ~°ƒ#úã^Î̈ • ãÖÑ¨Ù@<å=∞^èÜ Õ ∞« ó II
=∞II K≥eáê~°≈fiO|∞QÆñ |=fioOÑ¨ñQÆ∞^Œ∞~Ô · K≥Å∞fiO_»∞ `åñ^Œ `«~Î O°
ÉÁÅÜ«∞ <åÌxHõ_» #ƒ~°∞O_ç Ü≥ÚHõHÍ Å∂~°fiú O|∞QÍ *Ï#∞ ãÖ
^è∞Œ Åq∂ñ^Œ #…@~ÚOz`«`¯« \˜`\« ˜ #∂flÖÁ¯#fl "≥∂Ç¨ÏO|∞ ~°O
lÅñ ÉÏ}˜^fiŒ ~Úñ|@ì ãÖÑ¨Ù\˜`"« ∞≥ ÿ K≥ÖÁfiO^Œ∞ x^•ú~∞° }˜= II
q=~°} : „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ XHõ Ñ¨H¯õ ‰õΩ uiy Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙO>Ë Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P"≥∞‰õΩ
Z^Œ∞~°∞QÍ Ñ¨_∞» ‰õΩx „Ñ≤ÜÚ« ~åe ÃÑ· HÍex `«# Ñ≤H¯õ Å g∞^Œ á⁄_»∞QÍæ =ÙOz,
P"≥∞ Ñ≤~∞° ^Œ∞efl ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å`À Ñ¨@∞ì‰Ωõ x ~°u„H©_» KÕÜ∞« _®xfl 'ãÖÑ¨Ù@
49. "Õ}∞^•~°} |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
P."≥. Ñ¨Ù~°∞+¨μ=¸ñÑ¨Ù g∞ñ^Œ ÉÁOkOz Ü≥∞Hõ HÍÅ∞
HÍà◊§ „HÕ^Œ <˘Hõ¯ HÍÅ∞ñ *Ïz
#Ñ¨ÙÊ_»ÑÙ¨ _»∞ QÆkÜ«∞ #kÜ«Ú#∞ g_»fi_»ñ
^Œ~∞° }˜ñ QÆ∂_» "Õ}∞^•~°}O|∞.
q=~°} : ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç gÑ¨Ù g∞^Œ XHõ HÍÅ∞, HÍà◊§ „HÕ^Œ =∞~˘Hõ HÍÅ∞ =ÙOz
ÃÑ#"Õã≤ Ñ¨H¯õ g∞^Œ Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙO_»QÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P"≥∞ HÍà◊§ ãÖ^Œ∞Ö’¡Oz
P"≥∞`˘_»Å#∞ ^•\˜ =∞~å‡OQÆO „Ñ¨"tÕ Oz =∂\˜=∂\˜H˜ P"≥∞ HÍà◊§#∞ Z_»O
KÕã∂¨ Î ~°u [~°Ñ_¨ ®xfl '"Õ}∞^•~°} |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
50. Hõ~¯° @ |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II Ü«∞^ŒºOQÆ<å‰õΩOz`« áê^ŒÜÚ« QÆ‡O ã¨fi<åaè^âÕ ı ÑïHõÅÊº Éè~í åÎ I
~°uO „Ñ¨‰Ωõ ~åºku Hõ~¯° \ÏYºO `«^• =ÚhO¢^ó·≥ Hõ~} ° O „Ñ¨k+ª̈"∞£ II
K«O. Z^Œ∞~Ô ^Œ∞~Ô · ã¨fÑ¨`∞« ÅÇ‘Ï# =∞^ŒO|∞#ñ |=fioOÑ¨ <å
ã¨∞^Œu Ñ¨^^Œ fiŒ Ü«∞O |∞~°=Ú ™ÈñHõñQÆxeÊ Hõ\ `© \« ˜ #∞‡^ŒO
ÉÁ^Œ=ñQÆñ Q“QÆeOÑ¨ #Å Ü«ÚQÆ‡e<≥· [QÆàO◊ |∞ H“ñy@=
QÆkÜ«∞ayOz ‰õÄ_»∞#k MÏº`« =∞QÆ∞ #ú~ñ° QÆ~¯° \ÏYº"≥∞ÿ II
q=~°} : „¿ÑÜ«∞ã‘„Ñ≤ÜÚ« Å∞ Z^Œ∞~Ô ^Œ∞~°∞QÍ Ñ¨_∞» ‰õΩx =Ù#flÑ¨ÙÊ_»∞ ¢ãÎ‘ ~Ô O_»∞
HÍà◊#¡ ∂ `«# =HõãΔ Å÷¨ O g∞^ŒQÍ ÖÏ‰õΩ¯x `«# Ñ≤~∞° ^Œ∞efl ¢ãÎ‘ Ñ¨@∞ìH˘x =ÙO_»QÍ
ÉÏ}OÖÏ =Oy# Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P"≥∞ "≥∞_»#∞ H“yeOK«∞‰õΩx `˘_»Å =∞^èºŒ #∞O_ç
=∞~å‡OQÆO „Ñ¨"tÕ Oz ~°u„H˜Ü∞« [~°Ñ_¨ ®xfl 'Hõ~å¯@Hõ |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
51. =∂x`« |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
K«OII ÑüÜ≥ÚHõ=OHõ "å@Hõ=ÚQÆ â◊Ü∞« ºÑ¨~ÚO |=oOz Ü«ÚO_»QÍ
#u= x*’~°∞=∞^èºŒ =Ú# #_»=¤ ÚQÍñ |=oOz `«`Ê« ^ŒO
ÉÁuH˜Åñ Éˇ\ ì̃ Ü≥ÚHõ¯\˜ =∞é˘Hõ¯\˜ "Õ∞xÑ¨~Ú#…\ O˜ z ãÖ
=∞‡u ~°uñ*ËÜÚ« ñ *ˇÅ∞fiQÆ#∞ =∂x`«|O^è=Œ ∞QÆ∞ #fiã¨∞O^è~Œ <° £
q=~°} : ¢ãÎ‘ =∞OK«O g∞^Œ XHõ Ñ¨H¯õ QÍ Ñ¨_∞» ‰õΩx =Ù#flÑ¨ÙÊ_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P"≥∞#∞
KÕi, Z^Œ∞~°∞QÍ Ñ¨_∞» H˘x `«# `˘_»Å#∞ P"≥∞ `˘_»Ö’¡ ^Œ∂iÛ P"≥∞ XHõ HÍex
`«# g∞^Œ "Õã∞¨ ‰õΩx, =∞~À HÍex `«# HÍà◊§`À "≥#H˜¯ <≥\ ì̃ P"≥∞ =∞~å‡OQÆO
„Ñ¨"tÕ Oz ~°q∞™êÎ_∞» . PÖÏ ¢ãÎ‘ XHõ HÍÅ∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç ^ÕÇÏ¨ O g∞^• ~Ô O_À HÍÅ∞
HÔ #Hõ "≥Ñ· Ù¨ QÍ =ÙO_»@O =Å¡ K«∂_»_®xH˜ Jk qÅ∞¡ÖÏQÍ#∂, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç tâ◊flO
ÉÏ}ÏOQÍ#∂ âß¢ãHÎ¨ Í~°∞Å∞ ãÖHˆ uOKå~°∞. D |O^è•xH˜ '=∂x`«|O^èOŒ — Jx ¿Ñ~°∞.
WÑ¨Ê\˜ =~°‰Äõ 9 ~°HÍÅ~Ú# ¢ãÎ‘ Ñ¨H¯õ H˜ uiy Ñ¨_∞» ‰õΩ#flÑ¨ÙÊ_»∞ Ñ¨Ù~∞° +¨μ_»∞
P"≥∞#∞ ~°q∞OKÕ |O^è<Œ åÅ QÆ∞iOz K≥ÑÙ¨ Ê‰õΩ<åflO. WHõ =ÚO^Œ∞ ¢ãÎ‘ ‰õÄ~°∞Ûx
=Ù#fl ÉèOí y=∞Ö’ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ U q^èOŒ QÍ |OkèOz ~°u„H©_» [~°∞Ñ¨Ù`å_À P
qâıëêÅ#∞ ''ã≤`÷ « Hõ~} ° ÏÅ∞—— JO\Ï~°∞. "å\˜ QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞‰õΩO^•O.
52. Ü«ÚQÆ‡Ñ¨^Œ |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II ã≤`÷ =« ∂ã≤`ã« ∞¨ #Ìi áê^ŒÜÚ« QÆO Ü«∞k ‰õΩOz`«"∞Õ Hõ`« UHõ Éè"í `Õ ü I
ÅÑ¶Ú¨ u~°ºQÆ^Àä Ñ¨Ù~°∞ëÈº-Ñ≤ `«^•ä q∞Åfu =∞`«O H˜Å Ü«ÚQÆ‡Ñ¨^"Œ ∞£ II
K«OII XHõÑ^¨ Œ "≥∂~°QÍ=Ú_çz Ü≥ÚHõ¯\˜Kåñz Å`åOy â◊Ü∞« ºÃÑ·
<˘Hõ@=ã≤OÑ¨ñ ^Œ`Ê« ^Œ=Ú <˘Ü«∞º#ñ*Ïz# ^•xÃÑ· x*ÏO
„Ñ¶∞‘ Hõ=∞@∞Kåz ‰õΩOz#k „HÕ^Œ∞QÆñ ^• =Ú_»∞K«∞#æ=ÙOy@=
ã¨HÅõ qÖÏã¨=Ú ÖÌ̌eÜ«∞ ãÖQÆuQÍ Ü«ÚQÆáê^Œ "≥∞ÿ `«Q∞Æ = II
q=~°} : „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ „Ñ≤ÜÚ« _ç`À „H©_Oç K«_®xH˜ áê#∞Ê KÕ~åHõ „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞
`«# XHõ HÍÅ∞ =Ú_çz, ~Ô O_À HÍÅ∞ ÉÏ~å¡ *ÏÑ¨Ù‰Ωõ x =∞OK«O g∞^Œ ‰õÄ~°∞Û#flÑ¨ÙÊ_»∞
„Ñ≤ÜÚ« _»∞ „Ñ≤ÜÚ« ~åe K≥O`« KÕi, P"≥∞ ÉÏ~å¡ Kåz# HÍe HÕ^Œ #∞Oz `«#
XHõ HÍÅ∞ ^Œ∂iÛ *ÏÑ≤, ~Ô O_À HÍex „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ =∞_çz#>Ëì =∞_çz P"≥∞
=∞_çz# HÍe „HÕ^ŒQÍ ^Œ∂iÛ ÉÏQÍ ^ŒQ~æÆ Q° Í KÕi „Ñ≤ÜÚ« ~åex H“yeOK«∞‰õΩx
~°u [~°∞Ñ¨Ù`å_»∞. JÖÏ ‰õÄ~°∞Û#fl ¢ãÎ‘ x Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ‰õÄ_® J^Õ ÉèOí y=∞Ö’
=ÙO_ç ~°q∞OK«_®xfl 'Ü«ÚQÆ‡Ñ¨^|Œ O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
53. q=∞iÌ`|« O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡ II Ü«∞kã¨∞#Ìi‰õÄ~°Ê~°=∞^èºŒ QÆ`ó« ã¨fiHõ\ O˜ „Éè=í ∞Ü«∞#∞Ê~°∞ëÈ~°=∞`Õ I
Éè=í fÇ¨Ï q=∞~°`Ì H« Oõ `«k^ŒO H˜Å ã¨=Ú‡YãÖQÆu =∞~°¯@Hõ"∞£ II
K«OII K≥e ‰õÄ~°∞ÛO_»ñQÆñ Q“ñy@xflez áês≈fiÉè∂í `«^ÇÕ Ï¨ O|∞`À
K≥Å∞=ÙO _»∞#fl q∞`åOQÆ∞ñ_≥· Hõ\ `˜ \« ˜= j„Ñ¶∞¨ O|∞QÍñ „kÑ¨CK«∞=
|Å∞=∂~°∞ #æàÅ◊ O@∞K«∞= QÆÅÜ«ÚKÀñ „É∫_è®OQÆ<åHõeÊ`«O
|Å~°∞<£ ^è•„u q=∞iÌ`åYº Hõ~}° O |`«ºO`«™œMÏº_»"∞≥ ÿ II
q=~°} : HÍ"≥∂„^ÀHõO Hõey#Ñ¨Ù_»∞ z„`«qz„`« Ñ¨^`úŒ ∞« Ö’¡ ¢ãxÎ‘ ãÖÉè’y¿ãÎ P
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç g∞^Œ ¢ãHÎ‘ ˜ J#∞~åQÆO ~Ô \ì̃OÑ¨=Ù`«∞Ok. JÖÏ ¢ãxÎ‘ `«$Ñ≤Î Ñ¨~K° _« ®xH˜
P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ ~°u ã¨=∞Ü«∞OÖ’ H˘`«QÎ Í P"≥∞`À ZÖÏ ãÖÉè’yOKåÖÏ
J<Õ `«Ñ#¨ Ñ¨_∞» `«∂ =ÙO\Ï_»∞. JÖÏ\˜ "åà◊§HÀãÖ âß¢ãHÎ¨ Í~°∞_»∞ ~ÚOHÀ z„`«"∞≥ #ÿ
|O^è•xfl q=iã¨∞<Î åfl_»∞.
„Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ QÀ=ÚQÍ „Ñ≤ÜÚ« _ç Xà’¡ `«ÅÃÑ@∞ì‰Ωõ x `«Å ÃÑHÔ· uÎ `«#
Z„~°\ ˜ `Õ<Å≥ ∂ˆ~ ÃÑ^Œ=Ùefl „Ñ≤ÜÚ« _çH˜ HÍ#∞Hõ KÕã∂¨ Î JOkã¨∂OÎ >Ë, „Ñ≤ÜÚ« _»∞=∞`≥HˆÎ ¯
Hõà§◊ `À P `Õ<≥ Ñ¨@∞ì#∞ JO^Œ∞‰õΩx J^è~Œ =° ∞^è∞Œ =ÙÅ∞ A„~°∞‰õΩO@∂ „Ñ≤ÜÚ« ~åex
QÆ\ Qì˜ Í P"≥∞ =HΔÀ*ÏÅ∞ #eyáÈÜÕ∞ÖÏ H“QÆeOK«∞‰õΩx H˘kÌQÍ "≥#H˜¯"åe,
KÕu"Õà§◊ `À P"≥∞ =∞~å‡OQÍxfl qáêÊiÛ `«# eOQÍxfl „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ\˜ì „Ñ≤ÜÚ« ~åe
#_»∞=Ú<À, =HΔÀ*ÏÅ<À, Ñ¨@∞ì‰Ωõ x Ñ≤~∞° ^Œ∞efl =∞iÌã∂¨ Î „Ñ≤ÜÚ« ~åe â◊s~°OÖ’x
K«O„^ŒHàõ Å◊ x g∞@∞`«∂ ~°u ™œYºO J#∞Éèqí OK«_O» Ö’ "≥∞=ÿ ∞~°z áÈ`å_»∞.
nx<Õ 'q=∞iÌ`« |O^èOŒ — JO\Ï~°∞. WÖÏ K≥Ü∞« º_»O JO>Ë „á¶œ_è» J~Ú# ¢ãÅÎ‘ H˜
ZO`À ~Ú+Öì .
54. =∞~°¯@|O^èŒ ÅHõ}
Δ O
Hõ. Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# [Ñ¶∞¨ #=ÚÃÑ· ñ
^Œ~∞° }˜ #∂æ~∞° ÛO_»ñ Éˇ\ ì̃ `«O„`«AO˝ _≥·
ã¨∞~°`« "≥Ú#iOÑ¨ ãü "≥
ã≤iÌ y# =∞~°¯@=∞#OQÆñ ^≥ÅO¡ |Ü≥∞º<£ II
q=~°} : =∞QÆ∞= Ñ¨k=∞OkÖ’ =Ù#flÑ¨ÙÊ_»∞ ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ `ç Õ JO^ŒO. JO`Õ HÍx

Éè~í =Î° ÚO^Œ∞ JO^Œ∞Ö’#∂ Ñ¨_Q» kæÆ Ö’#∂ ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ `ç Õ ZÖÏ? JÖÏ „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞
ã≤QÆ∞æÑ¨_»‰õΩO_® Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À ã¨=∂#OQÍ ~°u ã¨∞MÏxfl J#∞ÉèíqOz
P#OkOKåÅO>Ë D Ñ¨ûúŒ JÅ"å@∞ KÕã∞¨ HÀ"åe. J^Õq∞@O>Ë
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# Xà’¡ `«#H˜ Z^Œ∞~°∞QÍ ¢ãxÎ‘ ‰õÄ~°∞ÛO_»É@
ˇ ∞ì‰Ωõ x P"≥∞
Ü≥∂xÖ’H˜ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO ^Œ∂iÛ ~°u„H©_» KÕã∂¨ Î ''<Õ<Ö≥ Ï ãÖÉè’QÆO KÕã∞¨ <Î åfl<À
#∞=Ófi K«∂_»∞— J#fl@∞¡ ¢ãxÎ‘ H˘OK≥O "≥#‰õΩ¯ <≥\ ì̃ `å#∞ ~°q∞ã¨∂OÎ k ¢ãHÎ‘ ˜
K«∂Ñ≤™êÎ_∞» WÖÏ KÕÜ∞« _®x '=∞~°¯@ |O^èOŒ — JO\Ï~°∞. Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«##∞
~°q∞ã¨∞#Î flÑ¨ÙÊ_»∞ K«∂ã¨∂Î `«#∂ ã¨ÇÏ¨ Hõiã¨∂Î J#OkOKÕ ¢ãÎ‘ ~°u„H©_» =∞Ô~=fi~°∂
á⁄O^ŒÖ#Ë O`« `«$Ñ≤xÎ á⁄O^Œ∞`«∞O^Œ#flk Ü«∞^•~°Oú .
55. Ñ¶¨∞\ì̃`«|O^èŒ ÅHõΔ}O
Hõ. Hõ~=° ÚÅ∞ Hõ~=° ÚÅ KÕ`<« £
=~°∞ã¨#ƒ@∞ìH˘x ~Ô O_»∞ Ñ¨^`Œ Å« =ÚÅ∞ `«
K«Û~°}`«Å=Ú‡Å <å#ñQÆ
QÆi=∞#∂æ~∞° ÛO_ç ‰õÄ_» Ñ¶∞¨ \˜`« =∞Ü≥∂º<£ II
q=~°} : Ñ¨Ù~∞° +¨μ_»∞ `«# ~Ô O_»∞ KÕ`∞« efl ¢ãKÎ‘ `Õ ∞« Å`À#∂, `«# ~Ô O_»∞ áê^•Å#∂
¢ãÎ‘ áê^•Å`À#∂ ã¨=∂#OQÍ Z^Œ∞~°∞QÍ KÕiÛ ‰õÄ~°∞Ûx ~°u [~°Ñ_¨ ®xfl 'Ñ¶∞¨ \˜`«
|O^èŒ ÅHõ}Δ O— JO\Ï~°∞.
56. ã¨=Ú‡Y|O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II `«^•ä ã≤`÷ åÜ«∂ <åÜ«∞HÍºó áê^Œ"∞Õ HõO „Ñ¨™êi`«"∞£ I
ã¨‰Äõ ~°Ê~ˆ } q+ì̈Éºíè ~°"∞Õ `«`Î û« =Ú‡YO ~°`"« ∞£ II
P."≥II `«~∞° }˜ áê^ŒÜÚ« QÆ=Úñ ^Œ# Éè∞í [O|∞Å"≥z·
#_»∞=Ú ayÜ«∞ñ|\˜ì Ñ¨_ñ» uÔH^Œ∞~°∞
Q˘O`«∞‰õÄ~°∞K«∞O_ç ‰õÄ_ç# ã¨=Ú‡Y
Hõ~}° =∞#ñQÆ q#∞uñ QÍOK«∞ [QÆu II
q=~°} : „Ñ≤ÜÚ« ~åe ~Ô O_»∞HÍà◊#¡ ∂ `«# Éè∞í *ÏÅ g∞^Œ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x, `«# KÕ`∞« Å`À
„Ñ≤ÜÚ« ~åe ã¨#flx #_»∞=Ú Ñ¨@∞ì‰Ωõ x Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ Z^Œ∞~°∞QÍ Q˘O`«∞ ‰õÄ~°∞Ûx
ãÖÉè’QÆO K≥Ü∞« º_®xfl 'ã¨=ÚY |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
57. „Ñ¨ã¨∞Ê@ |O^èŒ ÅHõΔ}O
P."≥. Lq^Œ áê^ŒÜÚ« QÆà◊ =∞`«=ÚÃÑ· #∞OK«∞K«∞ñ
QÆ^ÅŒ ‰õΩO_» ayÜ«∞ñ Q“ñQÆeOz
[Ñ¶∞¨ #ã‘=∞ñ ^Œ#^Œ∞ K«~}° =Úe_ç ‰õÄ_»ñ
„|ã¨∞Êù\ÏYº"≥∞#ÿ |O^è=Œ ∞Ü≥∞º II
q=~°} : Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ãÎ‘ ~Ô O_»∞ áê^•Å#∂ `«# =HõãΔ Å÷¨ O g∞^Œ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x P"≥∞
K«OHõÅ „HÕ^Œ #∞O_ç K≥~Úº áÈxzÛ Éè∞í *ÏÅ#∞ QÆ\ Qì̃ Í Hõ^ÅŒ ‰õΩO_® Ñ¨@∞ì‰Ωõ x
¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÆO „Ñ¨"tÕ Oz ~°u„H˜Ü∞« [~°Ñ_¨ ®xfl '„Ñ¨ã∞¨ Êù@ |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
58. L¢n=
æ |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
P."≥. Q˘O`«∞‰õÄ~°∞K«∞O_ç HÀ=∞e KÕ`∞« Å∞
"≥#∞HõÉÏè QÆ=∞O^Œ∞ "ÕQxÆ eÊ
Ü«¸~°fi÷ =ÚY=ÚQÍñQÆ #∞O_»ñQÆñ QÆ∂_» #∞
¢n#æ |O^èŒ =∞#ñQÆ ^≥eÜ«∞ñ |_çÜ∞≥ .
q=~°} : ¢ãÎ‘ =∞OK«O g∞^Œ Q˘O`«∞ ‰õÄ~˘Ûx KÕ`∞« efl `«# "≥#QÍæ =∞OKåxfl
P#∞‰õΩ<ÕÖÏ =ÙOz, "≥∂Ç¨ÏO ÃÑHÔ· uÎ QÆk ÃÑH· Ñõ C¨ K«∂ã¨∞OÎ _»QÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P
¢ãxÎ‘ KÕi ãÖÉè’yOK«_®xfl 'Lnæ= |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
59. [Ñ¶∞¨ # |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
P."≥. <åi `˘_»Å g∞ñ^Œñ QÆ∂~°∞K«∞O_ç QÆàO◊ |∞ñ
Q“yeOz "Õ∞#∞ QÆkÜ«∞ñ *ËiÛ
â∫iÜ«ÚO_»ñ ^Œ~∞° }˜ [Ñ¶∞¨ # "≥∞uÎ ~°q∞OÑ¨
[Ñ¶∞¨ # =∞<≥_ç ãÖ[˝ ãÖQÆu "≥ÅÜ«Ú.
q=~°} : ~°uáê#∞Ê g∞^Œ „Ñ≤ÜÚ« ~åe `˘_»Å g∞^Œ `«# `˘_»Å∞Oz P"≥∞
HÔ ^Œ∞~°∞QÍ ÉÏQÍ ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ [iy H“yeOK«∞‰õΩO>Ë, „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ `«# Ñ≤~∞° ^Œ∞efl
ZuÎÎ =∞~å‡OQÍxfl Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxH˜ ÉÏQÍ ^ŒQÆæ~° KÕã≤ Ö’ÑëH˜ ^Œ∂~°∞Û‰õΩx
~°q∞ã¨∞OÎ _»@"Õ∞ ''[OÑ¶∞¨ # |O^èOŒ ——.
â’¡II LHõÎ "Õ∞`«kÇ¨Ï Ü«ÚHõãÎ O¨ QÆ"∞Õ Éè^Ë *Œ Ï`«=∞^äŒ z„`«"∂≥ Ç¨Ï#"£∞ I
ãÎ̈OÉè‰í Ωõ _»º=∞^ä"Œ å ã¨=∂„t`å^Œ∂~°fiú Q“ Ü«∞k `«^• K«`∞« ifi^è"Œ ∞£ II
q=~°} : WÑ¨Ê\˜ =~°‰Äõ K≥ÑÙ¨ Ê‰õΩ#flq ¢ãÎ‘ ‰õÄ~°∞Ûx =ÙO_»QÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P"≥∞#∞
Ñ¨@∞ì‰Ωõ x ~°q∞OKÕ Zxq∞k q^è•Å~Ú# ''ã≤`÷ « Hõ~} ° ÏÅ∞—— J<Õ |O^èŒ qâıëêÅ∞.
WHõ ~ÚÑ¨ÙÊ_»∞ ¢ãÎ‘ xÅ∞Ûx=ÙO>Ë U ãÖ÷ ÉèÏ<Àfl, QÀ_»<À Pã¨~åQÍ fã¨∞‰õΩx ^•xH˜
¢ãxÎ‘ <˘H˜¯ÃÑ\ì̃ `«# HÍà◊√§ K«∞`«∞Å`À |OkèOz ~°q∞OKÕ |O^è#Œ Ñ¨^`úŒ ∞« Å
QÆ∞Oz K≥ÑÊ¨ ‰õΩO^•O. g\˜x ''Lkú`« Hõ~} ° =ÚÅ∞—— JO\Ï~°∞.
60. *Ï#∞‰õÄ~°Ê~° |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II ‰õÄ~°Ê~ˆ } Ñï"Õ+ì̈ º Ü≥∂+≤`À *Ï#∞HõO~î=° ∞=ÅO|º Ü«∞`«Ê^• I
T~°fiú =Ú#‡^Œ#~°ãº¨ "Õ∞Ç¨Ï#O Ü≥∂[ÜÕ∞`«kÎ Ç¨Ï *Ï#∞‰õÄ~°Ê~°"∞£ II
=∞II ãüaè uÎãe÷¨ ñ *ËiÜ«ÚO_» qÉè∞í ñ _» K«ÛOÉˇ#· „¿Ñ=∞O|∞#
#‡uÜ«∂Ç¨^¡ =Œ ÚQÆ∂~°Ê *Ï#∞=ÙÅÃÑ· <≥*· ÏO„Ñ¶∞¨ ÅxfleÊ HõO
~î`° Å« OÉÁÜ«∞º#ñ Q“ñQÆeOz Ü«∞@∞‰õÄ _»<åæ=∞âßGA˝ Å∞
#fluQÍñQÆ∂~°Ê~°*Ï#∞HõO |#ñ^ŒQ∞Æ #fl =º„Ñ¨"∂≥ ^ŒO|∞QÆ= II
q=~°} : ÉÏ"å =∞~°^àŒ √◊ § U^À ÃÑo§Ö’ HõÅ∞ã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. Z<åflà◊√Q¡ Í<À
L`«~Î åÅ∞ á¶È#¡Ö’#∂ Hõ|∞ˆ~¡ `«ÑÊ¨ fiQÍæ XHõi<˘Hõ~∞° HõÅ∞ã¨∞‰õΩ#fln ÖË^∞Œ .
Hõ~∞° =Ùf~å Hõ|∞~°∞¡ K≥ÑÙ¨ Ê‰õΩ#fln ÖË^∞Œ . WÑ¨ÙÊ_® J=HÍâ◊O ~Ú^ŒiÌ H© =zÛOk.
ÃÑo§Ö’ Z=i Ç¨Ï_®=Ù_çÖ’ "åà◊√§ =Ù<åfl~°∞. WOˆHO! ÉÏ"å=∞~°^Œà◊√¡
K≥\ÏìÑ\¨ ÏìÖãË ∞¨ ‰õΩx L_®~ÚOKå~°∞. Hõ|∞~°`¡ À, ã¨~^° •ã¨~™° êÅ`À, HõqfiO`«Å`À
`«∞o§Ñ¨_®¤~∞° . =º=Ç¨~°O â◊$uq∞OzOk. =∞~°êŒ `«=∞Åáê‰õΩÖÏ¡O\˜ K≥H¯˜ à◊√§
xq∞i, Hõ=∞ÖÏ `˘#ÖÏO\˜ ÖË`« Z~°∞Ñ¨Ù ÃÑ^Œ=ÙÅ ~°ãO¨ A„~°∞‰õΩ<åfl_»∞ ÉÏ=.
=∞~°êŒ Xà◊√¡ l=Ùfi=∞Ok. XO\’¡ ~°HOÎõ HÍ"≥∂„^ÕHOõ `À T~°HÅõ ∞ "ÕãO≤ k.
`«#‡Ü«∞`«‡O`À Hõà√◊ §=¸ã¨∞‰õΩx ÉÏ=x QÆ\ Qì˜ Í Ç¨Ï`«∞‰Î Ωõ x Ñ¨~=° tOz áÈ~ÚOk
=∞~°^ÅŒ ∞ Ñ≤Å.¡
Jã¨ÖË Hõã≤ g∞^Œ∞#fl =∞QÍ_»∞ JO`«\ `˜ À PQÍ_®! K«∞@∂ì K«∂âß_»∞,
=∞~°êŒ "≥#HÍÖË ÃÑ^ŒÌ QÀ_»! K«∞@∂ì Z=fi~°∂ÖËx x~°̊#"≥∞#ÿ KÀ@∞. =∞Oz
ã¨=∞Ü«∞O. WHõ PÅã¨ºO KÕÜ∞« ÖË^∞Œ =∞#"å_»∞.
=∞~°êŒ fl =Ú^Œ∞ÅÌ `À =Ú^ŒÌ KÕã∂¨ <Î Õ <≥=∞‡kQÍ QÀ_»‰Ωõ PxÛ `«#
"≥∂HÍà◊§`À „Ñ≤ÜÚ« ~åe "≥∂HÍà◊§#∞ <˘H˜¯ÃÑ\ì̃, P"≥∞ "≥∞_»#∞ `«# KÕ`∞« Å`À
K«∞>Ëìã≤ JÖÏ `«# Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl HÀ=∞ÖÏOy =∞~å‡OQÆO Ö’xH˜ *ÁxÑ≤
~°q∞ã¨∞OÎ >Ë–nxfl '*Ï#∞‰õÄ~°Ê |O^èOŒ — Jx P ÉÏ"å=∞~°^àŒ §◊ H˜ `≥eÜ«∞Hõ áÈ~Ú<å
P ~°u P#O^ŒOÖ’ „Ñ¨ÑO¨ Kå<Õfl =∞iÛáÈÜ«∂~°∞.
61. Ç¨Ïi q„Hõ=∞ |O^èŒ ÅHõΔ}O
â’¡II Ü≥∂+≤^HÕ õ K«~} ° Ë ã¨=ÚzÛù`Õ *ÏÜ«∞`Õ K« Ç¨Ïiq„Hõ=∂Ç¨ÏfiÜ«∞"£∞ I
aèuHÎ õ „Ñ≤Ü∞« Hõ~ã° º¨ ã¨∞#Ìs áê^ŒÜ∂≥ iúfi`«ÅãÖ[˝HOõ ~°`"« ∞£ II
P."≥II HõO|"≥Ú^ŒxÌ eÑ≤ HÍq∞xÜ≥ÚHõáê^Œ
q∞ÅÑ¶∞¨ \Õz Ü≥ÚHõ\ ˜ Ü≥∞uÎÑ\¨ ˜ì
Ü«∞kq∞ QÆà=◊ Ú‰õÄ_» Ç¨ÏuÎ H“ñy@ñ*ËiÛ
q@∞ñ_»∞ QÆ=Ü«∞ ã≤OÇ¨Ï q„Hõ=∞O|∞ II
q=~°} : D ¢ãÎ‘ =∞s *Ï}. ãÖ÷ ÉèÏxH˜ gÑ¨Ù P<ÕÖÏ xÅ|_ç XHõ HÍÅ∞
<ÕÅg∞^Õ =ÙOz, =∞~ÀHÍÅ∞ KÕ`ÀÎ ZuÎ Ñ¨@∞ì‰Ωõ x Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx ãÖÉè’QÍxH˜
PÇ¨fixOz J`«_`ç À ~°q∞OzOk. Ñ¨Ù~∞° +¨μ_»∞ ‰õÄ_® D"≥∞ HõO~îåxfl H“yeOK«∞‰õΩx
XHõ Ñ¨H¯õ QÍ `˘_»Å∞ Jkq∞ ~°q∞OKå_»∞. nxfl 'Ç¨Ïiq„Hõ=∞ |O^èOŒ — J<åfl~°∞
âß¢ãHÎ̈ Í~°∞Å∞. Ç¨Ïi JO>Ë ã≤OÇ¨ÏO.
62. kfi`«Å|O^èŒ ÅHõ}
Δ O
=∞II Hõà√◊ ‰õΩ#ƒùOQÆ~∞° aèuÎ ÉèÏQÆ=ÚÅ <å HÍO`«∞O_»∞ `åñ *Ëi x
â◊ÛÅÉèOí y #æ~Ü ° Ú« QÆ‡=∞O^Œ∞ ã¨~ã° *‘ Ï`åHΔ̃ áê^Œ^fiŒ ~Ú
xflÅ∞=O|\ì̃# <≥[· HõO~î=° Ú aQÆxflO_®~°ñ Q“ñyà◊§ñ ^˘
Ü«∞ºeQÆ∂~°Ê<£ kfi`«ÖÏYº|O^è=Œ ∞QÆ∞ ™êO„^•#O^Œ ãÖáêkÜ≥∞ÿ II
q=~°} : Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ãÖ÷ ÉèOí ^ŒQ~æÆ ° xÅ|_ç „Ñ≤ÜÚ« ~åe HÍà◊§x `«# KÕ`∞« Ö’Î
Ñ¨@∞ì‰Ωõ x =ÙO>Ë „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ J`«_ç "≥∞_»#∞ H“QÆeOK«∞‰õΩx `«# =∞~å‡OQÆOÖ’H˜
Ñ¨Ù~°∞+¨μx ^ŒO_®xfl ^Œ∂~°∞Û‰õΩx ~°q∞OK«_®xfl 'kfi`«Å |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
63. H©i|Î O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II Hõ}ªË Éè∞í *ÏÉèÏº =∞=ÅOÉº Éè~í ∞° Î ó „â’}Õ x*’~Àfi~°∞ºQÆà#ı QÍ_è"» ∞£ I
ãÖ"Õ+ì̈ º ‰õΩ~åº„^Œ`=« ∞OQÆ<åKÕ^∞Œ HõóÎ Hõg„<≥iÂÌ u H©i|Î O^èóŒ II
K«OII HõeH˜ qÖÏã¨ÉOíè yñ ^Œ# HõO~î=° Ú Q“ñy@ñ |\ì̃ÜÚ« O_»ñQÍ
#Å [Ñ¶∞¨ #„Ñ¨^âÕ =◊ ÚÅ <åK≥e Ü«¸~°∞=ÙxeÊ <Õ~∞° ÊQÍ
ã¨Åe`«ÖÏÑ¶∞¨ =O |=∞~° ™êO„^Œqh`«Åã‘=∞ÅO^Œ∞ñ ÉˇO
Ñ¨Å~°ñQÆ â∫iQÆ∂_» xk Ü«∂~°º#∞`«O |QÆ∞ H©iÎ ÉO^è=Œ ∞ø II
q=~°} : HÀ~°∞‰õΩ#fl =∞QÆ"å_»∞ Z^Œ∞~°∞QÍ =ÙO_ç ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ ∞» `«∞O>Ë ¢ãÎ‘ ÜÕ∞
K˘~°=fã¨∞‰õΩx `«# =HΔÀ*ÏÅ`À J`«x ~˘=Ú‡ g∞^Œ <˘‰õΩ¯‰õΩ<ÕÖÏQÆ "≥∞_»#∞
QÆ\ Qì˜ Í H“yeOK«∞‰õΩx, J`«x `˘_» g∞^Œ `«# `˘_»efl "≥∞e ÃÑ\˜ì Q˘_»H˜ KÕ~|° _ç
„Ñ≤Ü«Ú_ç Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl „Ñ‘uQÍ `«# =∞~å‡OQÆOÖ’H˜ fã¨∞‰õΩx ~°u„H©_»‰õΩ
„¿Ñ~ˆ Ñ≤ã∞¨ OÎ k. JÑ¨ÙÊ_® Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«#x HÀi =zÛ# „Ñ≤ÜÚ« ~åe`À ~°q∞™êÎ_∞» .
W^Õ 'H©i|Î O^èOŒ —.
64. áê~°‡fi"Õ+`ì≤ å |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II aèuQÎ ãÆ º¨ Hõ~Ñ° O¨ Hõ*Ë ã≤`÷ å „¿ÑÜ«∞™È q^è$Œ `«HOõ ~î^° À~°`¡ å I
T~°∞áêâ◊ Ñï"Õ+`ì≤ « „Ñ≤Ü∞« â’$}˜~O° „Ñ¶∞≤ `«Å `å_»<å„âßÜ«∂ I
^ÀÅu â◊fiã≤u ã‘`¯« $`å‰õΩÖÏ Ü≥∂+≤ ^Õ==∞=ÅOa`«O =∞`«"∞£ II
K«OII ã¨`« [Ñ¶∞¨ #„Ñ¨^âÕ =◊ Ú#ñ *Ï`«∞iq∂éñQÆñ QÆ∂~°∞K«∞O_ç ãÖ
ã¨∞`Î Q« uÆ ñ ÉÏ~°≈fiÉèÏQÆ=Ú# ™⁄OÑ¨ÙÅ∞QÆ∞Å¯ñQÆ ~Ô O_»∞KÕ`∞« Å∞
#fl`«=ÚQÆñQÆO~î=° ∞O^Œ=ÚQÆ ##æk~ÚOz Hõ_O» y‰õÄ_ç#
#˚`∞« i=∞ñ ÉÏ~°≈fi"Õ+`ì≤ =« Ú <å =z~ÚO`«∞~°∞ nx<≥O`«ÜÚ« = II
q=~°} : Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ãÖ÷ ÉèÏxH˜ P#∞‰õΩx xÅ|_ç =Ù#flÑ¨ÙÊ_»∞ =Åz =zÛ#
=x`« J`«xfl QÆ\ Qì̃ Í H“yeOK«∞‰õΩx, J`«x `˘_»Å g∞^Œ ‰õÄ~˘Ûx XHõ Ñ¨H¯õ QÍ
uiy ~°uHˆ o KÕÜ∞« _®xfl 'áê~°‡fi"Õ+`ì≤ « |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
65. ^è$Œ `«|O^èŒ ÅHõ}
Δ O
P."≥. J|Å [Ñ¶∞¨ #^Õâ=◊ ∞O^Œ∞ñ ÉÏ^Œ=ÚOz
Hõ~Ü
° Ú« QÆ=Ú# QÆà=◊ Úñ Q“ñQÆeOz
_ÀÅÜ≥∂z#@∞¡ bÅQÍñ QÆ∂_ç#ñ
|~°ñQÆ∞#k ^è$Œ `«Yº|O^èŒ =∞OK«∞.
q=~°} : ¢ãÎ‘ QÀ_»H˜ P#∞‰õΩx xÅ|_ç =ÙO_»QÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P"≥∞ `˘_» ãÖ^Œ∞Ö’¡
`«# `˘_»Å∞ =ÙOz "≥∞_»x H“yeOK«∞‰õΩx LÜ«∂ºÅ TQÆ∞`«∞#fl@∞¡ TQÆ∞`«∂
~°q∞OK«_®xfl '^è$Œ `«|O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
"åº# Hõ~}
° =ÚÅ ÅHõ}
Δ O
â’¡II "åº#`«O ~°`q« ∞^ŒO Ü«∞k „Ñ≤Ü∂« ™êº^Œ^Àä =ÚY K«`∞« +¨Ê^•Hõ$uó I
`«`¯« \Õ ã¨=∞kè~∞° Ç¨Ïº =Å¡Éóíè ™êº^Œfi$ëêk Ñ¨â√◊ ãÖã≤u÷ ã≤`÷ ó« II
K«OII á⁄Å`«∞ñHõ áê}˜áê^Œ=ÚÅ∞ Éè∂í q∞Ñ¨~Ú #ÌQÆ xeÊÜ«ÚO_»ñQÍñ
*ˇÅ∞=Ùñ_»∞ "≥#¯ÉèÏQÆ=Ú#ñ l<≥flÅ∞K«∂ã≤# "åº#`«O|∞Ö∫
#ÅÑ¶Ú¨ ÉÏÇ¨ï„Ñ¨HÍ~°=ÚÅ <å~°∞ºÅ∞|e¯ ~°"\≥ "ì˜ #·≥ <Õ
<≥Åq∞xQ˘xfl |O^è=Œ ÚÅ <Õ ~°z~ÚO`«∞ ã¨zO`«<O≥ `«ÜÚ« = II
q=~°} : ¢ãÎ‘ `«# HÍà◊§#∂ KÕ`∞« Å#∂ =∞OK«O g∞^Œ =ÙOz "≥#H˜¯ uiy
<åÅ∞QÆ∞ HÍà◊§ [O`«∞=ÙÖÏ =OQÆ∞x =Ù#flÑ¨ÙÊ_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ "≥#Hõ "≥Ñ· Ù¨ xOz
P"≥∞#∞ Ñ¨@∞ì‰Ωõ <Õ Ñ¨^`÷Œ ∞« efl '"åº#Hõ~} ° ÏÅ∞— JO\Ï~°∞. Wq Z<Àfl ~°HÍÅ∞QÍ
=Ù<åflÜ«∞x ~°ãH≤ "õ `Õ ÖÎ« #·ˇ ÃÑ^ŒÅÌ ∞ K≥áêÊ~°∞. JO^Œ∞Ö’ H˘xflO\˜x ~°ãA ¨ Å˝ ‰õΩ
WOÑ¨ÙQÍ WHõ¯_» K≥ÑÙ¨ Ê‰õΩO^•O.
66. xÑ‘_`ç |« O^èŒ ÅHõ}

Δ O
HõII `«~∞° }©=∞}˜ "≥#∞K«H¯˜ <£
aé∞ñ^Œ∞Å∞ Hõ~Ü ° Ú« QÆ=Ú KÕ`« aQÆñ|\ì̃ ~°ÇÏ≤ <£
Ç¨Ïi Ü«∂#∞K«∞ñ „w_çOz#
Ç¨Ï~°∞==∞~°∞ xÑ‘_`ç åYº =∞#∞ |O^è=Œ ∞QÆ∞9 II
q=~°} : „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ `«# „Ñ≤ÜÚ« _çx ãÖÉè’QÍxH˜ PÇ¨fixOz Ñ¨_H» õ QÆkÖ’
q=¢ãÎ¨ J~Ú „Ñ≤ÜÚ« _çx ‰õÄ_® XO\˜ g∞^Œ #∂Å∞ áÈÔQ<· å ÖË‰Ωõ O_® KÕã≤ `«#
^˘O_» ÑÖ_»∞ ÃÑ^Œ=Ùefl, |Oy#Ñë¡ =∂q∞_ç ÑÖ_»Ö¡ ÏO\˜ Ñ¨KÛ« QÍ "≥∞~°ã≤
áÈ`«∞#fl =HΔÀ*ÏÅh „Ñ≤ÜÚ« _çH˜ JOkOz, LÑ¨~u° Ö’ P#OkOzOk.
HÍ"≥∂„^ÕHOõ â◊$uq∞OK«QÍ „Ñ≤ÜÚ« _ç Ñ¨Ù~∞° ëêOQÍxfl `«# ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å`À
Hõ=fiOÖÏ yÅH˘@∞ì`∂« H˜ÖÏH˜ÖÏ #=Ùfi`«∂ –
„Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ <ÕÅg∞^Œ =Oy `«# ~Ô O_»∞KÕ`∞« Å∂ "≥∂HÍà◊¥§ =OQÆ‰Ωõ O_®
<ÕÅ‰õΩ PxOz =ÚO^Œ∞‰õΩ =Oy =ÙOk. „Ñ≤ÜÚ« _»∞ ‰õÄ_® JO`Õ "≥∂Ç¨"ÕâO◊ Ö’
P"≥∞ "≥#H˜¯ KÕi ~Ô O_»∞ Ñ≤~∞° ^Œ∞bfl Ñ¨@∞ì‰Ωõ x "≥#∞Hõ #∞O_ç Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl P"≥∞
Ü≥∞xÖ’ „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ\ì̃ ~°u [~°∞Ñ¨Ù`å_»∞ – nxfl 'xÑ‘_`ç « |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
67. xÑ¶∂¨ `«H|õ O^èŒ ÅHõ}
Δ O
w. ™ê^è#Œ Å <Õ~∞° ÊñEÑ¨ÙK«∞ [Å[<Õ„`«
"≥#∞Hõ ÉèÏQÆO|∞#‰õΩ h_çÛ"Õé∞QÆ`∞« Åñ
QÆkã≤ ~°q∞~ÚOz# xÑ¶∂¨ `«HOõ |#OQÆñ
QÆ~}° =∞QÆ∞ âß¢ãÎ̈ ã¨~}° ˜ qMÏºu g∞é II
q=~°} : ¢ãÎ‘ ~ÚO^•Hõ\ ˜ 'xÑ‘_`ç « |O^èOŒ — Ö’ ÖÏQÆ =ÚO^Œ∞‰õΩ =Oy =Ù#flÑ¨ÙÊ_»∞
¢ãÎ‘ áê^•Å#∞ `«# "≥#Hõ"Ñ·≥ Ù¨ H˜ ÖÏ‰õΩ¯x P"≥∞ HÍà◊¡ =∞^èºŒ xÅ∞Ûx Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ãÎ‘
`˘_»efl Ñ¨@∞ì‰Ωõ x ãÖÉè’yOK«_®xfl 'xÑ¶∂¨ `«Hõ |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
68. K«H@õ qÅã≤`|« O^èŒ ÅHõ}
Δ O
HõII `«~∞° }©=∞}˜ `«# Ñ¨^=Œ ÚÅñ
Hõ~=° ÚÅñ QÆ∂_»OQÆñ *ËiÛ Hõ_∞» =Oy#KÀ
=Ú~°"i·≥ xÅzxÅzÜ«Úñ
Éˇi=∞<£ ~°q∞~ÚOÑ¨ñ [@Hõ qÅã≤`« =∞Ü≥∞º<£ II
q=~°} : ¢ãÎ‘ `«# ~Ô O_»∞ HÍà◊§#∂ KÕ`∞« Ö’Î Ñ¨@∞ì‰Ωõ x =Oy=Ù#flÑ¨ÙÊ_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
P"≥∞ "≥#HÍÅ #∞OK«∞x P"≥∞ =∞~å‡OQÆO „Ñ¨"tÕ Oz, `«#∞ P"≥∞ gÑ¨Ù =∂^Œ∞QÍ
=ÚO^Œ∞‰õΩ =Oy, ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å`À P"≥∞ |`åÎ~Ú Ñ¨à√◊ §ÖÏO\˜ =HΔÀ*ÏÅx
^˘~°H|õ ∞K«∞Û‰õΩx Ñ≤ã∞¨ ‰õΩ`«∂ ~°u KÕÜ∞« _®xfl 'K«H@õ qÅã≤`« |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
69. AÑ¨Ê|O^èŒ ÅHõ}
Δ O
HõII Ñ¨_ñ» u Ñ≤~∞° ^Œ∞ÅÃÑñ· ^Œ#
Hõ_∞» áêxz K«O„^Œ=^Œ# Hõ_∞» Ñ¨Ù#ñ QÆ~=° ÚÖò
QÆ_∞» ayÜ«∞ñ QÆ∂iÛ Hõ^ÅŒ Hõ
#_»~<° £ ~°q∞~ÚOÑ¨ñ AÑ¨Ê =∞#ñ *ˇÅ∞"˘O^Œ∞<£ II
q=~°} : JÖÏ =Oy =Ù#fl ¢ãÎ‘ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å‰õΩ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# á⁄@ì PxOz, P"≥∞
á⁄@ì Hõ^ÅŒ ‰õΩO_® KÕ`∞« Å`À Ñ¨@∞ì‰Ωõ x "≥#∞Hõ#∞O_ç ~°q∞OK«_®xfl 'AÑ¨Ê|O^èOŒ —
JO\Ï~°∞.
70. =~åÇ¨ÏÑ¶∂¨ `«|O^èŒ ÅHõ}
Δ O
HõII =x`« Ñ≤é∞^Œ∞Åñ QÆ$+¨μñ‚ _»∞
`«# KÕ`∞« Å∞ ayÜ«∞ñ|\ì̃ `«^Ü ÌŒ Ú« "ÕQOÆ
ÉÁ#~°ñQÆñ „yO^Œ∞#ñ ^•ñ‰õΩÅñ
QÆ#ñQÆ∂_» =~åÇ¨ÏÑ¶∂¨ `«HOõ |#ñ |~°ñQÆ∞<£.
q=~°} : ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # ÉèOí y=∞Ö’<Õ ¢ãÎ‘ =Oy =Ù#flÑ¨ÙÊ_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P"≥∞
Ñ≤~∞° ^Œ∞efl QÆ\Qì˜ Í Ñ¨@∞ì‰Ωõ x P"≥∞ HÕkH˜ KÕ`∞« Å∞ áÈxzÛ "ÕÖÏ_»∞`«∞#fl |Oy#Ñë¡
=∂q∞_çÑÖ_»¡ÖÏO\˜ =HΔÀ*ÏÅ∞ X_çã≤Ñ¨\ ˜ì Ñ≤ã¨∞‰õΩ`«∂ ãÖÉè’yOK«_®xfl
'=~åÇ¨ÏÑ¶∂¨ `« |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
71. =$ëêaèÑ∂¨¶ `«|O^èŒ ÅHõ}

Δ O
HõII W~°∞ áê~°‡fiO|∞Åñ |^Œ=ÚÅ∞
ÑïÑïQÆu =∂iÛ=∂iÛ ÃÑ· ÉèÏQÆ=Ú#<£
QÆ∞é˜QÍñ ^•ñ‰õΩÅ∞ ^•ñ‰õΩK«∞ñ
QÆ~=° Ú ~°q∞OÑ¨<£ =$ëêaèÑ∂¨¶ `«H=õ ∞Ü≥∞º<£.
q=~°} : WO^•Hõ\ ˜ ÖÏQÍ<Õ „Ñ≤Ü«Ú~åÅ∞ =Oy#Ñ¨C_»∞, „Ñ≤Ü«Ú_»∞ P"≥∞
HÍà◊§#∞ =∂~°∞ã¨∂Î "≥∂Ç¨"ÕâO◊ `À K«#∞flefl Ñ¨@∞ì‰Ωõ x ~°u [~°Ñ_¨ O» '=$ëêaèÑ∂¨¶ `«
72. ^è#Õ ∞Hõ|O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II #ºãÎ̈ÇÏ¨ ãÎ̈ÜÚ« QÆàÏ x*Ë Ñ¨^Õ Ü≥∂+≤ûÕ Hõ\ ~˜ ∂° _è=» Å¡ÉÏè I
J„QÆ`ÀÜ«∞k â◊<~·≥ ^° Àä =Úv ^è#Õ ∞HõO =$+¨=^Œ∞#fl`Õ „Ñ≤Ü∞Õ II
K«OII K«O^Œ#QÆOkè Éè∂í q∞Ñ¨~Ú ãÖQÆuQÍñ QÆ~á° ê^ŒÑ^¨ ‡Œ =Ú
ÖÁÊO^Œ∞Ñ¨_O» QÆxeÊ Hõ#∞ ÉÁ=∞‡Åñ EÑ¨ÙK«∞ñ QÍà◊§ãÖ^Œ∞Å=
„yO^Œ∞QÆñE_» <åÜ«∞‰õΩñ_»∞ Hˆ =Å=Ú #ƒ~ÚxeÊKÕ`∞« eO
á⁄O^Œñ ^ŒnÜ«∞Ç¨Ïã¨=Î ÚÅ #∂x ~°q∞Oz# ^è#Õ ∞HõO|QÆ∞= II
q=~°} : ¢ãÎ‘ <åÅ∞QÆ∞ HÍà◊§ P=ÙÖÏQÍ ~Ô O_»∞ KÕ`∞« bfl <ÕÅ‰õΩ PxOz =Oy
xÅ|_ç, `«# `«Å#∞ „HÕkH˜ kOz, HÍà◊§ ãÖ^Œ∞Ö’¡Oz `«# =∞~å‡OQÍxfl
K«∂ã¨∞‰õΩO@∂ =ÙO_»QÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ "≥#HõxOz =zÛ P"≥∞ KÕ`∞« efl `«# KÕ`∞« Ö’Î
Ñ¨@∞ì‰Ωõ x P"≥∞ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å‰õΩ `«# "≥ÚÅ PxOz =∞^Œ# QÆ$Ç¨ÏO KÕi ~°q∞OKå_»O>Ë
Jk '^è#Õ ∞Hõ |O^èOŒ —.
73. QÆ[|O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II J=xQÆ`« ãÎ̈#=∞ãÎ̈H=õ ^Œ<å =∞øxfl`«º#ã≤ÊÎ [ù O <Õ`å I
u¿+`ª ü Hõ~}° Ü≥∂xO Ñ¨Ó~°fiO qHΔÀÉèÜ í ∞Õ „^Œ"∞Õ ^≥É· "íè ∞£ II
K«OII ãÎ̈#=ÚÅ∞ "≥∂=Ú ÉÏÇ¨ï=ÙÅ∞ ^è•~°∞}˜ÃÑ· ^ŒQñÆ *ËiÛ Ü«∂#∞K«∞
<≥fi#∞Hõ\ É˜ Ïè QÆ=¸~°fi÷ =ÚQÆ xeÊ =^è∂Œ =∞}˜ „â’}˜^âÕ =◊ ∞O
^Œ∞#∞=ã≤~ÚOz Ü≥ÚHõ¯Hõ~Ú `À =∞^Œ#^èfiŒ [=¸#xÅ∞ÊK«∞
#ÌxÜ«∞ñQÆñQÆ∂_» ^ŒOuHõ~° }O |# <˘Ñ¨C qz„`«"Y·≥ i= II
q=~°} : ¢ãÎ‘ `«# =HΔÀ*ÏÅ∞, Éè∞í *ÏÅ∞, "≥ÚÇ¨ÏO <ÕÅ‰õΩ P#∞‰õΩ<ÕÖÏ É’~å¡
Ñ¨_∞» ‰õΩx #_»∞=Ú, á⁄@ì Ñ≤~∞° ^Œ∞Å∞, HÍà◊√§ á⁄_»∞QÍæ ZuÎ =Ù#flÑ¨ÙÊ_»∞ „Ñ≤ÜÚ« _»∞
P"≥∞ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å ^ŒQ~æÆ H° ˘zÛ, Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl `«# KÕ`∞« Ö’Î P"≥∞ =∞~å‡OQÆOÖ’H˜
`Àã≤ ~°u„H©_» [~°Ñ_¨ ®xfl 'QÆ[|O^èŒ ÅHõ} Δ O— JO\Ï~°∞.
74. =∂~å˚Å|O^èŒ ÅHõ}
Δ O
HõII KÕ`∞« Å∞ HÍà◊√§#∞ EÑ¨ÙK«∞
"å`≥~° #Ü«∞#=ÚÅ∞ Ñ¨ÓÅ áê#∞Ñ¨Ù#‰õΩ<≥·
<åu Ñ≤é∞Ok_» ‰õÄ_ç#
<å`«`« =∂~å˚ÅHõ~}° =∞#ñQÍñ |~°ñQÔ <£ II
q=~°} : ¢ãÎ‘ ~ÚO^•Hõ\ Ö˜ ÏQÍ<Õ É’~å¡ Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙO_ç, `«# HÍà◊§#∞ ÉÏ~°∞QÍ
KåÑ≤, Ñ≤~∞° ^Œ∞efl =∂„`«O H˘OK≥O ÃÑHÔ· uÎ Ñ¨_∞» ‰õΩx =Ù#flÑ¨ÙÊ_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P"≥∞
Ñ≤~∞° ^Œ∞Å ^ŒQ~æÆ ° ‰õÄ~°∞Ûx ~°u„H©_» [~°Ñ_¨ O» '=∂~å˚Å |O^èOŒ —.
75. Ç¨Ïi}˜|O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II J^èÀ=Úd™ê÷O ~°=∞ÜÕ∞K«Û <åsO `«`Ê« $+ì̈=sÎ Ñ¨â√◊ `«∞Åº~°∂Ñ¨ó I
Éè~í åÎ Ñï„H©_u» ÉèÏ=Ç‘Ï<À xiÌâº◊ `Õ Ç¨i}|#ú U+¨ó II
wII =ÚO^Œ∞#‰õΩ =Oy Ü«ÚO_ç# =Úk`«"#≥ ∞Hõ
ÉèÏ=Ç‘Ï#`«ñ *ˇOk# Éè~í *Î° iË
Ñ¨â√◊ =ÙK«ÔŒ |∞##∞ ~°uñ |~°ÃÑ<Õx
Ü«∞kÜ«∞ Ç¨Ïi}|O^èŒ =∞@O^Œ∞ ~°=x[#∞Å∞ II
q=~°} : =ÚO^Œ∞‰õΩ =Oy =Ù#fl ¢ã‘Î "≥#∞Hõ *Ëi# Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ZÖÏO\˜
"≥∂Ç¨Ï"ÕâßÅ∂ ÖË‰Ωõ O_® Ju ™ê^è•~°}"≥∞#ÿ Ñ¨x J#fl@∞¡QÍ ãÖÉè’yOK«_O»
'Ç¨Ïi} |O^èOŒ —.
76. Kå@∞Hõ ¿ÑÅ∞Hõ|O^èŒ ÅHõ}

Δ O
â’¡II x`«O|aO|O H˜Å <åÜ«∞Hõãº¨ <å~åº¢ãHÎ≤ Oõ Ç¨ÏãÎ̈ÜÚ« Qˆ # ^è$Œ `åfi I
QÆ∞Ö∫Êù x^•Ü«∞ ã≤`÷ « U= `«™êº|<À÷-Ñ¨º™œ Kå@∞Hõ ¿ÑÅ∞Hõó ™êº`ü II
q=~°} : ¢ãÎ‘ =ÚO^Œ∞‰õΩ =Oy, `«# KÕ`∞« efl "≥#H˜¯ *ÏÑ≤, "≥#HõQÍ =Ù#fl
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx Ñ¨@∞ì‰Ωõ x =ÙO>Ë, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P"≥∞ "≥#HõKiÕ `«# HÍe"Õà§◊ `À P"≥∞
HÍe =∞_»=∞efl <˘H˜¯ ÃÑ\˜,ì `«# "≥ÚÅ P"≥∞ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å‰õΩ PxOz `«# Ñ¨Ù~∞° ëêOQÍxfl
P"≥∞ Ü≥∂x „Ñ¨"tÕ OÑ¨ *Ëã≤ ~°q∞OK«_®xfl 'Kå@∞Hõ ¿ÑÅ∞Hõ |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
â’¡II Éè∂í QÆ`ã« #Î̈ Éè∞í *Ïã¨º =∞ãÎ̈HÍ=Ú#fl`«ãÊ≤ Kù =« ∞^èÀ=ÚvO ¢ãÜ
Î‘ ∞« "£∞ I
„HÍ=∞u ã¨fiHõ~°Hõ$+¨‚"Õ∞Ç¨Ï<À =Å¡Éèíó Hõi=^≥·Éèí=ÚK«º`Õ I
U}QÍ~°aÌ Hè õ â∫#Ããi· Éè„í áêÜ«∞"Õ∞==∞Ñ¨~O° K« HõÅÊÜÕ∞`ü II
q=~°} : WÖÏ ¢ãÎ‘ <åÅ∞QÆ∞ HÍà◊§ [O`«∞=ÙÖÏ =Oy =Ù#fl ÉèOí y=∞Ö’ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
~°q∞OK«_®xfl "åº#Hõ~} ° O JO\Ï~°x =ÚO^Œ∞ K≥ÑÙ¨ Ê‰õΩ<åflO Hõ^•! W=hfl
"åº#Hõ~} ° ÏÅ∞. g\˜Ö’ WOHÍ KåÖÏ ~°HÍÅ∞<åfl~°∞. "å\˜ ¿Ñ~°∞¡ ã¨$QÍÅO,
QÍ~°úÉèíO, B¢+¨ìO, áœO_»sHõO, =∞O_»=O, qÑ¨s`«O, <≥·}O, ÉÏ~å=`«O,
=∞Ü«¸~°O, =¸+≤HOõ , Éè~Ë ∞° O_»O, QÍ~°∞O_»O J<Õq. JO>Ë =~°∞ã¨QÍ #Hõ¯,
QÍ_ç^,Œ XO>ˇ, âßÅÑïP‚ ‰õΩ, =∞O_»=O, qÑ¨s`«O, <≥} · O, ÉÏ~å=`«O, <≥=∞e,
ZÅ∞Hõ, QÆO_»É~Ëè ∞° O_»ÑH¨ ,Δ̃ QÆ~∞° _»ÑH¨ Δ̃ J<Õq. PÜ«∂ [O`«∞=ÙÅ∞ =∞~å‡OQÍÅ
PHÍ~°O, Ñï=∂}O |\˜ì PÜ«∂ ¿Ñ~°∂,¡ JÖÏˆQ PÜ«∂ [O`«∞=ÙÅ∞ U q^èOŒ QÍ
~°u KÕ™êÎÜ∂≥ P Ñ¨ûúŒ x |\˜ì P ¿Ñ~°∞ ÃÑ@ì_O» [iOyOk. W=hfl TÇ¨[x`«O
HÍ=_»O =Å¡ WHõ¯_» "å\˜ „Ñ¨™êÎ=# fã¨∞‰õΩ~å=_»O ÖË^∞Œ . J~Ú`Õ ~°ã‰≤ Ωõ Å~Ú#
"å~°∞ ZÑ¨ÙÊ_≥ÑÙ¨ Ê_»∞ U Ñ¨ûúŒ Ö’ ~°q∞¿ãÎ HÍO`«‰Äõ , „Ñ≤ÜÚ« _çH© ‰õÄ_® Q˘Ñ¨Ê
`«$Ñ≤Î HõÅ∞QÆ∞`«∞O^À Z=iH˜ "å~°∞ q[˝``« À PÖ’zOz `«y# q^èOŒ QÍ ~°q∞Oz
~°™ê#O^ŒO á⁄O^ŒQÅÆ ~°∞. WÑ¨Ù_»∞ ~°u„H˜Ü∞« Ö’ qÑ¨s`åÅ∞ H˘xfl\˜x ~ÚHõ¯_»
q=iOK«_O» [iyOk.
77. Ñ¨Ù~°∞ëê~Ú`«|O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II *Ï`«„â◊=∞O gHõΔ º ÑüO Ñ¨Ù~°¢hú ¿ãfiKèåÛù`Ü « ∞ÿ≥ <å^äŒ ~°`Õ „Ñ¨=$uÎ"∞£ I
HõO^Œ~Ê° "ÕQÍ‰õΩe`å x`åO`«~ ‰õΩ~°fiOu `«∞¿+ì ºÂ Ñ¨Ù~°∞ëê~Ú`«O `«`ü II
K«OII Ñ¨Ù~°∞+¨μñ_»∞ „ÉèÏOuñ*ˇO^Œñ |∞=Ù É’ñ_çz"åÅ∞#ÖËz Ü«¸~°∞=Ù
efi~°à=◊ Úñ*Ëã≤ ÃÑH· ˘x K« eOÑ¨ñ QÆ∞K«^fiŒ Ü«∞=Ú xƒé∞O^Œ∞Å
Ü«Úº~°=Ú~°=Ú= "≥ÚQÆO|∞ "≥ÚQÆ =¸x qÉè∞í O_≥^∞Œ ~å#∞K«∞O_»ñQÍ
Ç¨Ï~°∞==∞~°OQÆñQÆ∂_»ñ |∞~°∞ ëê~Ú`«|O^èŒ =∞# #∞fl u<˘æ#∞= II
q=~°} : D „QÆO^äOŒ Ö’ =ÚO^Õ K≥ÑÙ¨ Ê‰õΩ<åflO QÆ∞~°∞OÎ ^•! Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ ¢ã`Î‘ À
XHõ™êi ~°q∞¿ãÎ KåÅ∞. ~°u `«$Ñ≤Î Hõey JÅã≤áÈ`å_»∞. HÍh ¢ãÎ‘ JÖÏ HÍ^Œ∞.
XHõ™ê~å Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«#`À ãÖÉè’y¿ãÎ ‰õΩuf~°^∞Œ ¢ãHÎ‘ .˜ =∞m§ ~ÚOHÀ™êi
~°u„H©_» KÕ¿ãÎ QÍx `«$Ñ≤,Î ã¨∞YO HõÅQÆ=Ù. WHõ¯_» J^Õ [iyOk.
„Ñ≤ÜÚ« _»∞ `«# „Ñ≤ÜÚ« ~åex H“yeOK«∞‰õΩx „¿Ñ=∞`À P"≥∞ ÃÑ^Œ=ÙÅ∞,
Hõà√◊ §, |∞QÆÅæ ∞, "≥∞_» =Ú^Œ∞ÅÌ `À =ÚOK≥u,Î ^Œ|ƒÑ¨à§◊ ÖÏO\˜ Hõi#î "≥∞#ÿ =HΔÀ*ÏÅx
Ñ≤_Hç à˜ §◊ `À X_çãÑ≤ \¨ ì̃ P"≥∞ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å g∞^Œ =∞^≥ÅÌ "≥∂`« „"≥∂yã¨∂Î Ü≥∂x
„Ñ¨"tÕ Oz Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl Ü≥∂xÖ’ ÃãfiÂ~° qÇ¨~åxfl KÕ~ÚOz. ~°u ã¨∞YO
á⁄Ok JÅã≤áÈ~Ú Ñ¨H¯õ g∞^Œ "≥eH¡ Ö˜ Ï Ñ¨_∞» ‰õΩx JÅã¨@ f~°∞Û‰õΩO@∞O_»QÍ,
JO`«\ `˜ À `«$Ñ≤Î á⁄O^Œx „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ XHõ¯™êiQÍ ÖËz „Ñ≤ÜÚ« _ç g∞^ŒÑ_¨ ç `«#
`˘_»efl ^Œ∂~°OQÍ *ÏÑ≤, „Ñ≤ÜÚ« _ç ^ŒO_®xfl `«# =∞~å‡OQÆOÖ’xH˜ `Àã≤ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å∞
Hõkeã¨∂,Î `«# ~Ô O_»∞ KÕ`∞« efl Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ J@∞ W@∞QÍ Ñ¨H¯õ g∞^Œ <˘H˜¯ÃÑ\ì̃
J`«_ç ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ JO^Œ∞‰õΩx =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ_»∞`«∂, =HΔÀ*ÏÅx J`«_ç =HõãΔ ÅÎ̈ O g∞^Œ
TÑ¨Ù`«∂ ~°q∞ã¨∞OÎ k. n<Õfl 'Ñ¨Ù~°∞ëê~Ú`« |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
78. „ÉèÏ=∞~°|O^èŒ ÅHõΔ}O
â’¡II ã¨∞Ñ¨ãÎ º¨ Ñ¨ÙO™È [Ñ¶∞¨ <ÀÑïã≤`÷ å ãÖ„ÉèÏ=∞Ü«∞O`«ºO„Ñ¶∞≤ Ü«ÚQÆO q‰õΩOz`«"∞£ I
K«„HÍHõ$uó ¢ãÎ‘ #~°=kfiKÕ+`ì̈ Õ `«^£ „ÉèÏ=∞~åYºO Hõ~} ° O ã¨q∂i`«OII
K«OII x^Œ∞~°uq∞= =Ú~åi `«# <Õ~∞° Ñ¨ÙñEÑ¨Hõ Ñ¨=fioOÑ¨ñQÍ

=Úk`«=~åOQÆ=∞^èºŒ =Ú# "≥∂Ç¨Ï=Ú# ¢xƒÜ«ÚeOQÆ=ÚOz ã¨
=∞‡^Œ=Ú#ñ [„Hõ=∞@∞¡ `«#∞ =∞^èºŒ =Ú# #æ\ ã˜ =‘ ∞ñ„kÑ¨CK«∞=
QÆ^ÅŒ ∞@ „ÉèÏ=∞~åYº=∞#ñ QÍñ^ŒQ∞Æ |O^è=Œ ∞QÆ∞= [QÆO|∞#= II
q=~°} : Wk =∞~À ~°HOõ qÑ¨s`«"∞≥ #ÿ q#∂`«fl"≥∞#ÿ Ñ¨x. Éè~í Î° fiHõ ÖËx
Ñ¨#∞Å KÕ`« JÅã≤áÈ~Ú, Ñ¨_H» õ =∞OK«O ZH˜¯ Ñ¨_∞» ‰õΩx „Ñ¨H¯õ # ÉèÏ~°º=Ù<åfl.
x„^Œ <åÑ¨ÙHÀÖËHõ x„^ŒáÈÜ«∂_»#∞HÀO_ç. JÑ¨ÙÊ_® ~ÚÖÏ¡Å∞ UO KÕã∞¨ OÎ k?
Jã¨ÖË Éè~í Î° "å~°O ~ÀAÅ∞QÍ Tà’§<Õ ÖË_∞» , "åàÏ§ =∂Ozè =Ü«∞ã¨∞Ö’ =Ù#fl"åà◊√§.
P"≥∞ HÀiHõ`À ~°yeáÈ`ÀOk. JO^Œ∞Hõx "≥∞Å¡QÍ ÖËz Éè~í Î° g∞^ŒH˜ ZH˜¯ J`«_ç
Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl `«# Ü≥∂xÖ’ *Á#∞Ñ¨Ù‰õΩx, J`«x â◊s~°O g∞^Œ Ñ¨_‰» Ωõ O_® `«#
"≥∂HÍà◊§h KÕ`∞« efl =∞OK«O g∞^Õ <˘H˜¯ ÃÑ\ì̃, Ñ≤~∞° ^Œ∞efl QÆ∞O„_»OQÍ uÑ¨ÙÊ`«∂,
`«∞"≥∞‡^Œ Ñ¨Ù=Ùfi K«∞@∂ì ZÖÏ K«H¯˜ ~åÅ∞ u~°∞QÆ∞`«∞O^À `Õ<H≥ ÀãÖ JÖÏQÆ Ü≥∂xx
uÑ¨C`«∂ Éè~í HÎ° ˜ x„^•ÉèOí QÆO HÍ‰õΩO_® ~°u Hˆ o HÍxK«∞Û‰õΩx ‰õΩu f~°∞Û‰õΩO@∞Ok.
n<Õfl '„ÉèÏ=∞~°ÉO^èOŒ — JO\Ï~°∞.
79. L`«¯e`«|O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II „¿Ñ+¨º x„Éè=í ∞=f ã¨‡~åÅÜÕ∞ Éè~í Î° $eOQÆ=ÚÑ¨^•è Ü«∞ Ñ¨Ù~°„sú I
„ÉèÏ=∞ÜÕ∞`«¯\˜ =∞#OQÆqÖ’ÖÏ ™êº`«^Î • Hõ~} ° =Úu¯e`åYº"£∞ II
=∞II K«#∞^À~Ú #ƒué˘=Ú‡ÃÑ· #kq∞ q∞OK«<Òæñy@#ƒ\˜ì =∂
~°∞x~ÚO@= ^èfiŒ [=¸#xeÊ Ñ¨Å∞=∂~°∞= ^è∂Œ ~°™Î êq∂^è"Œ å
Ü«∞#∞K«∞= "≥∂qK«∞~°∞‰õΩ¯=∞#flñQÆ∞~°∞ÖÏ Ü«∂ãÖ|∞^•h_çÛ#=
^Œxq= k@∞ìK∞« ñ Q˘@∞ìK∞« = QÆeÜ«Ú |O^èOŒ |∞`«¯b`«O|QÆ∞<£
q=~°} : Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ "≥eH¡ Ö˜ Ï Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙO>Ë ¢ãÎ‘ J`«_ç g∞^Œ ‰õÄ~˘Ûx,
`«# ~Ô O_»∞ HÍà◊¥§ J`«x #_»∞=Ú‰õΩ ~Ô O_»∞ Ñ¨H¯õ ÖÏ =ÙOz, `«# KÕ`∞« efl Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç
K«OHõÅ „HÕ^Œ #∞Oz áÈxzÛ Éèí∞*ÏÅ∞ QÆ\ ˜ìQÍ Ñ¨@∞ì‰õΩO@∞Ok. `«#
ÃÑ^Œ|Ì `åÎ~ÚÖÏ¡O\˜ =HΔÀ*ÏÅ∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç =HõãΔ Ö÷¨ ÏxH˜ Jkq∞, `«# `Õ<Å≥ ∂ˆ~
ÃÑ^Œ=Ùefl „Ñ≤ÜÚ« _ç ÃÑ^Œ=ÙÅ‰õΩ A„~°∞HÀ=_®xH˜ ~ÚzÛ J`«_ç =∞#‡^è^Œ fiŒè *Ïxfl
`«# =∞~å‡OQÆOÖ’H˜ „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ\˜ì ~°q∞ã¨∞OÎ k, ~°uã¨∞YO á⁄O^Œ∞`«∞Ok. nxfl
''L`«¯e`« |O^èOŒ —— JO\Ï~°∞.
80. ¿„ ÑOMÏÜ«∞`«|O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II L`åÎ#â◊~Ú`«™ÈºÑ¨~∞° ºÑ¨qëêì =^è∂Œ ãÎ̈^• I
H˜=∞áêºÅO|º Ç¨Ï™êÎÉÏè ºO ~°"∞Õ „`ÕÊOM’e`«O Ç≤Ï `«`ü II
(Wu ~°u~°`fl« „Ñ¨nÑ≤Hóõ )
wII â∫i q∂ñQÍà◊§ÃÑñ· ^Œ# K«~}° Ü«ÚQÆ=Ú
xeÊ Hõ~=° ÚÅ Éè∞í [=ÚÅ∞ xHõ¯ñ|\˜ì
~°uH˜ñÉˇH· ˘x `À~°} QÆuxQÆ∂_»
=ã¨∞^èñŒ „ÉËOMÏÜ«∞`«O |#∞ |O^è=Œ ∞Ü≥∞º
q=~°} : ~°u„H©_Ö» ’ ~Úk WOH˘Hõ z„`«"∞≥ #ÿ ãÖÉè’yOKÕ Ñ¨ûúŒ . D Ñ¨ûúŒ Ö’
„Ñ≤ÜÚ« _»∞ =∞OK«O g∞^Œ Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙO>Ë „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ J`«_ç g∞^Œ‰Ωõ KÕi,
J`«x HÍe"Õà§◊ #∞ `«# HÍe"Õà§◊ `À |OkèOz, J`«x Éè∞í *ÏÅ#∞ `«# KÕ`∞« Ö’Î
QÆ\ Qì̃ Í <˘H˜¯Ñ¨@∞ì‰Ωõ x, q∞QÆ`å `«# â◊s~°ÉÏè QÍÖËg Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ `«QÅÆ ‰õΩO_®
ÖËz, Hˆ =ÅO Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç ^ŒO_®xfl =∂„`«O `«# =∞~å‡OQÆOÖ’ „Ñ¨"tÕ OÑ¨*ãË ∞¨ ‰õΩx
ãÖÉè’yã¨∞OÎ k. ~°uP#O^ŒO á⁄O^Œ∞`«∞Ok ¢ã.Î‘ nxfl '„¿ÑOMÏÜ«∞`« |O^èOŒ —
JO\Ï~°∞.
81. ãÖÑ¶¨∞@Hõ|O^èŒ ÅHõΔ}O
â’¡II Ü«∞x‡^ä#Œ ∞Î qÑ¨s`«ãH¨ H÷˜ Oõ ¢ãÜ
Î‘ Ú« QÆO Ü«ÚQÆÑ^¨ uÕ HÍ=ÚHõó I
HÍ=ÚHÍ=Ñ≤ =∞^•‰õΩÖÏ|ÖÏ ãÖÑ¨^ÀÑ¨ Ñ¨^ÑŒ ∂¨¶ @HõO q^Œ∞ó II
â’¡II W`«=÷ ∞#º^ŒÑ≤ Ü≥∂+≤`H·≥ Ü
õ ∂« ~°=∞º`Õ #~°K`« ∞« +ì̈Ü∞« O Ü«∞k I
HÍ=ÚˆH# Ü«ÚQÆÑK¨ Û« YO_»<å^Œfi¢HÎõ Ç¨ÏãÎ̈Ñ^¨ eŒ OQÆ ãÖQÆ`ó« II
ã‘II =∞~°∞=∞^ŒO|∞#ñ *Á‰õΩ¯ =∞QÆ∞=e^ŒéÌ ∞ <˘Hõ¯áê#∞ÊÃÑ· x~°ƒ~ù ° ÉèOí y#∞#flñ
|∞~°∞+¨μñ_»O^Œ∞Å<˘Hõ¯ á⁄Åñu ~°q∞OK«∞K«∞ñ ^Œ~∞° "åu [=~åe =∞~°∞x~ÚO@ñ
*Ëu„"Õà#Â¡‹ #∞ lÇ¨ÏfiÜ≥∞ÿ ##∞ Éˇ\ ì̃ „uÑ¨Ê ãÖÑ¶∂¨ @Hõ "≥ÚÑ¨Cñ |∞_»q∞
hsu<Õ <å^ä∞Œ e~°∞=Ù~°∞ Ñ¨=oOÑ¨ñ QÍO`«ÜÚ≥ Hõ¯u ~°u H“â◊Å=Ú#
q=~°} : XHõ ¢ãÎ‘ – XHõ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ~°uHˆ oÖ’ áêÖÁæ#_»OÖ’ qO`å – q_»∂~¤ O°
U=ÚOk? Jk „Ñ¨H$õ u ã¨ÇÏ¨ ["≥∞#ÿ ãÖQÆ`.Õ JÖÏ HÍ‰õΩO_® W^Œ~Ì ∞° ¢ãÅÎ‘ ∞ –
XHõ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ~°q∞¿ã?Î Wk qÑ¨s`«O. Ö’HõOÖ’ ^è~Œ ‡° q~°∞^ŒOú . J~Ú<å Ö’HõOÖ’
^è~Œ ‡° q~°∞^Œ"ú ∞≥ #ÿ Ñ¨#∞Å∞ Zxfl [~°Q@
Æ O ÖË^∞Œ ? JO^Œ∞Ö’ WÖÏO\˜ J<≥u· Hõ
ãÖÉè’QÆ K«~º° Å∞ H˘xfl Ö’HõOÖ’ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú HÍ|\˜,ì `«ÑÊ¨ ~Ú<å âß¢ãsÎ¨ `åº
K≥ÑÊ¨ Hõ `«ÑÊ¨ ^Œ∞.
W^ŒÌ~°∞ ¢ã‘ÎÅ∞ Ñ¨Hõ¯g∞^Œ Ñ¨_»∞‰õΩx =ÙO>Ë, P ~Ú^ŒÌiÖ’ XHõ^•x
=∞~å‡OQÆOÖ’ `«# Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl *Áxã≤ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ~°q∞¿ã,Î ~Ô O_»= ^•x
`˘_»Å#∞ q_»nã≤ =∞~å‡OQÆO "≥_Å» ∞Ê KÕã≤ ^•xÖ’ `«# <åÅ∞Hõ ^Œ∂iÛ ÖË^•
"Õà§◊ #∞ áÈxzÛ HõÅÜ«∞uÑ¨C`«∂ LÑ¨~u° KÕÜ∞« _®xfl 'ãÖÑ¶∞¨ @Hõ |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
82. LÑ¨Ñ^¨ |Œ O^èŒ ÅHõ}
Δ O
W^Œ~Ì ∞° Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ =∞OK«O g∞^Œ Ñ¨_∞» ‰õΩx =ÙO>Ë, XHõ ¢ãÎ‘ =∞OK«O KÕi
XHõi`À ãÖÉè’yã¨∂,Î =∞~˘Hõ Ñ¨Ù~∞° +¨μ_ç Ñ¨Ù~∞° ëêOQÍxfl p‰õΩ`«∂ LÑ¨~u° KÕÜ∞« _®xfl
'LÑ¨Ñ^¨ «Œ |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
83. QÀÜ«¸^èHŒ õ |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II Ñ¨~ã° Ê¨ ~°O qâ◊fiã¨hÜ«∞Ü≥∂+≤`û« OÑ¶∂¨ @ˆH# Ü«Ú"å-^èŒ I
~°"∞Õ `« QÀÜ«¸^èHŒ õ "Õ∞`«^HÕ Í „HÍ<åÎ-Ñ≤ HÍO`≥·~°ƒÇ¨ïaèãÎ̈^è≥·= II
wII HÍO`«∞ <˘Hõ¯xri ÃÑHõ¯O„_»∞ ¢ãÅÎ‘ ∞
Ñ¨_H» õ \Õ@#∞ *ËiÛÜ«∂ Ñ¨_ñ» `«∞ ÖˇÅ¡
<˘Hõi`«~∞° "å~Ú=~°∞ã¨ xO H˘Hõ~∞° "åxñ
QÆÅã≤ ~°uã¨ÅÊ QÀÜ«¸^èŒ Hõ~}° =∞Ü≥∞º.
q=~°} : Wk =∞s qâ◊$OYÅ"≥∞#ÿ ãÖÉè’QÆ „H©_.» Hˆ =ÅO P_»"åàı§ Hõeã≤
K«^∞Œ =Ù‰õΩ<Õ 'ÖË_ãô π HÍÖËr— P_»ÑÅ≤ Å¡ ∞ H˘O`« =∞Ok 'ÉÁ\ÏxHõÖò @∂~ü— JO@∂
U J~°‰Ωõ HÀ „Ñ¨Ü∂« }"≥∞ÿ "≥àÏ§~°∞. ¿ãflÇ≤Ï`«∞~åà◊§O^Œ~∂° 18–20 Uà◊§ =Ü«∞ã¨∞ûÖ’
=Ù#fl JO^ŒQ`Æ ÖÎ≥ .Ë JO^ŒiH© HÀiHõÅ∞ Z‰õΩ¯"Õ. JÑ¨Ê\˜ ^•HÍ ÃãH±û Ñ¨ÙãÎ̈HÍÅ∞
K«kg, `«ÅQÆ_k» à◊√§ `˘_»Å=∞^èºŒ ~Úi‰õΩOK«∞‰õΩh `åÑÖ f~°∞ÛHÀ=_®xH˜ `«O\ÏÅ∞
Ñ¨_∞» `«∞#fl P P_»ÑÅ≤ Å¡ ‰õΩ, Hõ<fl≥ ã≤=OQÆ∞ÅH© HÀ_≥=Ü«∞ã¨∞û =∞QÆãi≤ L\ì̃Ñ_¨ Õ
=∞QÍ_»∞ [`« Hõe™ê_»∞. Hõà◊√§ Hõà◊√§ HõÅ∞ã¨∞‰õΩ<åfl~Ú. HÀiHõÅ∞ Hõ@ìÅ∞
`≥OK«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. Hõ=∞‡x HÍÑ¶‘ ~Ú™êÎO ~°=∞‡O@∂ "åà◊√§ |ã¨ KÕã#≤ KÀ@∞
PÇ¨fixOKå~°∞ JO^ŒQ`Æ ÅÎ≥ O`å HõÅã≤.
P H˘O>ˇQÍ_çH˜ ‰õÄ_® D H˘`«Î J#∞Éè=í O ~°∞z K«∂_®Å<Õ HÀiHõ`À
"≥O@<Õ XÑ¨ÙÊ‰õΩx JO^ŒQ`Æ ÅÎ≥ ∞#fl QÔ ã¨∞Çì ¨ ãπ KÕ~∞° ‰õΩ<åfl_»∞ ãÖ^≥"àÕ H◊ .˜
H˜ÅH˜ÖÏ#=Ùfi`«∂, QÆÅQÆÖÏ =∂\Ï¡_∞» `«∂ J`«_xç LH˜¯iaH˜¯i KÕâß~°∞
=∂@Å`À P JO^ŒQÆ`≥ÎÅ∞. J`«_»∞ ‰õÄ_® P Ju=Å JO^ŒK«O^•Å#∞
á⁄QÆ∞_»∞`«∂ K«#∞=ÙQÍ F z#^•x Ñ≤~∞° ^Œ∞Å g∞^Œ F ^Œ~∞° =Ù "Õâß_»∞. J^Õ
J^Œ#∞QÍ =∞QÍ_ç JOwHÍ~åxH˜ QÆ∞~°∞QÎ Í fã¨∞‰õΩx F z#flk QÆk `«Å∞Ñ¨ÙQ˘à‹§O
ayOzOk. =∞~˘Hõ Hõ<fl≥ P =QÆHÍ_ç KÕux `«# KÕ`∞« Ö’¡H˜ fã¨∞‰õΩx ã¨#flx `«#
#_»∞O g∞^Œ =ÙOzOk. HÍ=∞q^Œ∞º`ü `«~O° QÍÖÏ¡ „Ñ¨=Ç≤ÏOzOk. =∞QÍ_ç ~°HOÎõ
L_»∞‰õΩÖˇuOÎ k. HÍ=∞O`À L~°HÖõ uˇ OÎ k. "≥O@<Õ J`«_∞» `«# ~Ô O_À KÕu`À
P"≥∞ Éè∞í *ÏÅ∞ K«∞>Ëãì ≤ `«# "≥Ñ· Ù¨ ÖÏ‰õΩ¯x ^˘O_»ÑO¨ _»∞ ÃÑ^Œ=Ùefl JO^Œ∞‰õΩx
A„~°∞‰õΩ<åfl_»∞. J_»∞K¤ Ñ≥ Ê¨ ÖË^∞Œ P JO^ŒQ`Æ .Î≥ ã¨~™° êxH˜ Ãã· JO>Ë Ãã· JO@∂
`«# `˘_»efl "≥_Å» ∞ÊQÍ *ÏÑ≤ `«# "≥ÚÅ#∞ J`«_ç "≥ÚÅ‰õΩ PxOz HÍx=∞‡Ok.
"≥O@<Õ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ =∞iO`«QÍ ~Ô zÛáÈ~Ú P"≥∞Ö’ „Ñ¨"tÕ OKå_»∞. y~°y~å
Ü≥∂xÖ’ uiQÍ_»∞. `«#‡Ü«∞`«fiO`À Ñ¨~=° tOz áÈ~ÚO^• JO^ŒQ`Æ .Î≥ Jk
K«∂ã≤ JHõ¯_Õ =Ù#fl q∞y`å P_»"åà◊√§ K«ÑÊ¨ @∞¡ H˘\Ïì~∞° . =~°∞ã¨QÍ XHõi `«~åfi`«
XHõ~∞° J`«_`ç À ~°u„H©_» [iÑ≤ P#OkOKå~°∞. WHõ XHõ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À J<ÕHõ
=∞Ok ¢ãÅÎ‘ ∞ ~°q∞OK«_®xfl 'QÀÜ«¸^èHŒ õ |O^èOŒ — JO\Ï~°∞. JÖÏˆQ XHõ ¢ãxÎ‘
J<ÕHõ =∞Ok Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ ãÖÉè’yOK«_®xfl ‰õÄ_® 'QÀÜ«¸^èHŒ õ |O^èOŒ — JO\Ï~°∞.
H˘HÀ¯‰õΩ_»∞ H˘HÀ¯Hõ=Ú
84. [ÅˆHo`«õ |O^èŒ ÅHõ}
Δ O
â’¡II Hõs [Å„H©_H» ÍÖË Hõi}©Ü¸ « ^è=Œ ∞^èºŒ QÆó
„Hõ"∞Õ } ~°=∞`Õ ã¨~åfiãÎ̈^fiŒ `åûº`ü <åiˆHo`«"∞£ II
wII [ÅHõ =∂_»∞K«∞ñ Q˘Å#∞Ö’ ãÖK«iOK«∞
QÀÑ≤HÅõ ñ ri Hõ$+¨μñ‚ _»∞ ‰õÄi‡ÃÇÏK«Û
<˘Hõi`«~∞° "å~Ú=~°∞ã¨ xO H˘Hõiñ QÆ∂_ç
Hˆ oñ ^ŒxÑ≤#qkè [ÅˆHo Ü«∞O„_»∞.
q=~°} : ã¨~ã° ∞¨ ûÖ’ [ÅHÍÖÏ@H˜ ky# U#∞QÆ∞Å QÆ∞OÑ¨ÙÖ’x =∞QÆ U#∞QÆ∞
P h\˜Ö’ =ÙO_Õ P_» U#∞QÆ∞Å∞ XHõ^•x `«~åfi`«QÍ XHõ^•x`À ~°q∞Oz#
Ñ¨ûúŒ Ö’ NHõ$+¨μ_‚ ∞» ‰õÄ_® Ü«∞=Ú<å #kÖ’ `«#`À [ÅHÍÖÏ@‰õΩ =zÛ#
QÀÑ≤HÅõ `À XHõi `«~åfi`« XHõi`À #kÖ’ ~°u„H©_» [iÑ≤# Ñ¨ûúŒ x '[ÅˆHo—
JO\Ï~°∞.
85. =∞#÷Ñ_‘ `ç =
« Ú, =∞#÷=~åÇ¨Ï=ÚÅ ÅHõ}
Δ O
â’¡II z„`«Ü∞« O„`« qkè̂~+¨ ÉèÏ+≤`À eOQÆÜ∂≥ x ÑïÑ¶∞¨ @ì<å q^èÒ I
Î ∂≥ -#uÑ¶Ö¨ Ï =∞Ü≥∂lƒù`åó II
=∞O^äÑŒ _‘ `ç =« ~åÇ¨Ï Ñ¶∂¨ `«H^õ ∞Œ ºHõÜ
â’¡II T~°÷ fi`À^äŒ Ñï`À Ñ¨º^èŒ ãÎ̈^•ä Ñ‘_<» å Ç¨Ï##Ñ¶∞¨ @<å q^è•ó I
=∞#‡^ä•‰õΩÅx`«OahÉèQí̂ Ü≥∂[ÜÕ∞`«¯~°^$Œè `«O ^èfiŒ [O Ñ¨Ù=∂= II
ã‘II =∞#÷Ñ_‘ `ç =« Ú#∞ =∞#÷=~åÇ¨ÏÑ¶∂¨ `«O|∞#∞ ##ñQÆ #`«ºO`«ÜÚ« ‰õΩÎ
Å„Ñ¨Ü∂≥ [#=Ú b Ü«∞#∞=ÙÅ∞ Hõ~H° iõ „H©_#» O|∞#∞ =∞O^Œ Hõ$`«º=∞~°Ü∞«
q∂ñ^Œñ„yO^Œ∞#∞ ~Ô O_»∞ "Õ∞~°Å Ü≥∂xÖ’ñ c_çOÑ¨ #k =∞#÷ Ñ‘_`ç O« |∞
KÕ`« eOQÆ=Úñ|\˜ì ¢ãÎ‘ Ü≥∂xÖ’ñ Éˇ\ì˜ Hõ~=° Úñ„kÑ¨Ê =~åÇ¨Ï Ñ¶∂¨ `«Hñõ |∞
q=~°} :
D ~Ô O_»∞ Ñ¨^`úŒ ∞« Å∂ JO`« „Ñ¨Ü∂≥ [#O ÖËxg, hK«~u° , JO>Ë
„Ñ≤ÜÚ« _»∞ QÍh „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞QÍh ~°uÖ’ `«$Ñ≤Î á⁄O^Œ#Ñ¨C_»∞ J#∞ãïOKåeû#
Ñ¨^`úŒ ∞« Å∞. „Ñ≤ÜÚ« _ç ~°u`À `«$Ñ≤Î Ñ¨_x» „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ J`«x Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl
`«# ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Ö’Î Ñ¨@∞ì‰Ωõ x Ü≥∂xÖ’ QÆ∞K«∞Û‰õΩx, Ü≥∂xÖ’ ÃÑH· ˜ „HÕ^ŒH©
uÑ¨Ê_®xfl '=∞O^ä=Œ ~åÇ¨ÏÑ¶∂¨ `«O— JO\Ï~°∞. JÖÏˆQ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# =∞^Œ#

^èfiŒ *Ïxfl ¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÆOÖ’ =ÙOz ÃÑH· ˜ „HÕ^ŒH© P_çOK«_®xfl '=∞O^äÑŒ _‘ `ç O« —
JO\Ï~°∞.
WÖÏ "≥Ú^Œ\ ˜ ~°u„H©_Ö» ’ `«$Ñ≤ÑÎ _¨ x» ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ ÃÑ· ~Ô O_»∞ Ñ¨^`úŒ ∞« Å∞
J=ÅOaOK«|O =Å¡ ~°u`«$Ñ≤Î á⁄O^Œ∞`å~°∞.
Hõ. UHõ~}° =Ú#‰õΩñ „aÜ«∞"≥∞ÿ
ÜÕ∞HÍq∞xK˘‰õΩ¯ ^•x ~ÚOy`«=Ú# HÔ ·
Ü«∂Hõ~}° O|∞# <åÜ«∞‰õΩñ
_®HÍq∞x QÆ∂_»=ÅÜ«Ú ##∞~åQÆ=Ú#<£.
q=~°} :
`«# „Ñ≤ÜÚ« ~åe =∞#Ããiy Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ „Ñ¨=iÎOKåe. ~°uHˆ oÖ’ `«##∞
ZÖÏ Z@∞ "≥Ñ· Ù¨ xOz HÔ “yeOz ayOK«_®xfl „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ W+¨Ñì _¨ ∞» `«∞O^À
`≥Å∞ã¨∞‰õΩx P q^èOŒ QÍ<Õ P"≥∞#∞ |OkèOz P"≥∞`À ~°u„H©_» ™êyOKåe.
JÑ¨C_Õ P „¿ÑÜ«∞ã‘ „Ñ≤ÜÚ« Å‰õΩ =∂#ã≤H,õ âßs~°Hõ ~°™ê#O^ŒO HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
XHõi g∞^Œ XHõiH˜ J#∞~åQÆO ~Ô \Õì Ñ¨=Ù`«∞Ok.
Hõ. u~°=Ú# qÑ¨s`«O|∞Åñ
|i=i˚OÑÖQÆ =ÅÜ«Ú ÉÏÅ ã¨∂Å÷ =
Ç¨Ïi}˜<£ QÆiƒù}ñ˜ |∞+≤Ê}˜ñ
^Œ~∞° }Õ ÉÏÖˇO`«~åeñ ^Œ#∞`«~^° ÇÕ Ï¨ <£.
q=~°} :
'HÍ=∂`«∞~å}ÏO #ÉèÜ í ∞« O #Å*Ï˚— Jx P~ÀºH˜.Î JO>Ë HÍ=∞O`À
Hõà√◊ § =¸ã¨∞‰õΩ áÈ~Ú# "å_»∞ Z^Œ∞~°∞QÍ =Ù#fl ¢ãxÎ‘ "åq=~°ãÅ¨ ∞, =Ü«∞ã¨∞û,
*Ïu....... ~Ú"Õg Ñ¨\ Oì̃ K«∞HÀHõ Ñ¨â√◊ =ÙÖÏQÍ |ÖÏ`«¯iOz ãÖÉè’yOK«_O»
ZO`« =∂„`«O =∞Ozk HÍ^Œ∞. Jk ~°ã[¨ `˝ « Jx ‰õÄ_® JxÑ≤OK«∞HÀ^Œ∞.
W"åà◊ „Ñ¨ã∞¨ `Î O« =∞# ã¨=∂[OÖ’ 'ÃãH±û— ¿Ñ~°∞`À Zxfl Ñ¶∞¨ ’~åÅ∞
[~°∞QÆ∞`«∞<åflÜ≥∂ K«∂ã¨∞<Î Õ =Ù<åflO Hõ^•! =¸_»∞ Uà◊√§ ‰õÄ_® xO_»x Ñ¨ãÑ≤ Å≤ Å¡ x
‰õÄ_® K«∂_»‰Ωõ O_® P_»ÑÅ≤ `¡ À hK«OQÍ ~°u [i¿Ñ HÍ=∂O^è∞Œ Å∞, Hõ#fla_»¤
g∞^Õ JÑ¶∂¨ ~Ú`«ºO KÕ¿ã ^è∂Œ ~°∞ÅÎ ∞, WÖÏ J<ÕHõ ~°HÍÅ∞QÍ ¢ãÎ‘ Ñ¶∞¨ ’~°OQÍ =∞QÆ"å_ç
HÍ=∂xH˜, Hõ} Δ H˜ Í"ÕâßxH© |Å~ÚáÈ`ÀOk. D ^Œ∞~å‡~°∞Åæ ∞ |ÖÏ`å¯~°O`À
PQÆ‰Ωõ O_® ¢ãÎ‘ „áê}ÏÅ∞ ‰õÄ_® fÜ«∞_®xH˜ ãÖ^ÕÇÏ¨ Ñ¨_@ » O ÖË^∞Œ . W^ŒO`å
^è~Œ ‡° |^Œ=ú ∂? ZO`«=∂„`«O HÍ^Œ∞. ~°uâß¢ãOÎ¨ |∂`«∞ÖÏ Hõ#|_ç<å, ~ÚÖÏO\˜
`«ÑC¨ _»∞ Ñ¨#∞Å∞ x~°fiÌ O^ŒOQÍ YO_çOzOk. ZÖÏO\˜ ã≤u÷ Ö’ =Ù#fl ¢ãÎ‘ "≥Ñ· Ù¨
Hõ<fl≥ `«~Î Ú<å K«∂_»‰Äõ _»^xŒ ZO`« ã¨∞ã¨Ê+Öì QÍ K≥ÑÊ≤ O^À ÃÑâ· ’¡Hõ q=~°} K«kq`Õ
=∞# „áêp#∞Å∞ ZO`«\ ˜ ^Œ∂~°^$Œ +≤ì HõÅ"å~À, ¢ãÎ‘ Ñ¨@¡ ZO`«\ ˜ Q“~°=O Hõey
=Ù<åfl~À `≥Å∞ã¨∞OÎ k.
''~°[ã¨fiÅ HÍx JO>Ë 11 Uà◊§Ö’Ñ¨Ù Ñ≤Å(¡ ÉÏÅ) h, "å`«~ÀQÆO`À
ÖÏ"≥H¯˜ áÈ~Ú =Ù#fl Ñ¨_u» h, =Ú@∞ìÖ’ (~°[ã¨fiÅ)=Ù#fl ¢ãÎ‘ h, a_»‰¤ Ωõ [#‡xzÛ#
^ŒâÖ◊ ’ =Ù#fl ÉÏeO`«~åeh, J<å~ÀQÆºO`À â◊s~°O Hõ$tOz =Ù#fl ~ÚOuh
gà◊O¡ ^Œi`À#∂ qÑ¨s`« ~°u KÕÜ∞« _»O `«Q^Æ ∞Œ .——
~°u `«$Ñ≤Î ÅHõΔ}ÏÅ∞
â’¡II ÜÕ∞# ™ê „Éèqí ∞`«^$Œ +≤=ì ∞O_»ÖÏ ™êº`«`Î ã« ∞¨ Î ÑïÑ‘_Ü
» ∞Õ ^Œƒù $â◊"∞£ I
„ã¨ã`Î̈ å =Ñ¨Ù+≤, q∂Å#O ^Œ$â’, ~°∂‡~°Û<ù å K« ~°uÉèÏ=ÅHõ} Δ "£∞ II
HõOII QÍ„`«O|∞ Ñ¨~=° â◊O|QÆ∞
<Õ„`«O|∞Å∞=¸Ü«Úñ *ˇ=∞@ xOK«∞#∞ #∂~°∞ÊÖò
z„`«QuÆ ñÉÁÅÜ«Úñ |Å∞Hõñ |
q„`«ÑÅ¨¶ =ÚÖ∫#∞ ãüH˜ g~°º=Ú"˘_»=∞<£
q=~°} :
~°u„H©_»Ö’ JO`«=~°‰õÄ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À ã¨=∂#OQÍ „H©_çOz# ¢ã‘Î
JÅã¨@`À Xà◊√§ `≥eÜ«∞‰õΩO_® "≥∞Å¡QÍ áê#∞Êg∞^Œ "åe Ñ¨_∞» ‰õΩ#flÑ¨ÙÊ_»∂,
¢ãÎ‘ Hõà√◊ § J~°"∂≥ _»∞ÊQÍ =¸`«Å∞ "Õã∞¨ ‰õΩx áÈ`«∞#flÑ¨C_»∂, qÑ¨s`«OQÍ ¢ãÎ‘
â◊s~°O JO`å K≥=∞@Å∞ Ñ¨>ãìË #≤ Ñ¨ÙÊ_»∂, ÉÏQÍ n~°O… QÍ "ÕQOÆ QÍ QÍe Ñ‘eÛ
=^Œ∞Å∞`«∞#flÑ¨ÙÊ_»∂ `«#‡Ü«∞`«fiO`À z„`«OQÍ U^Õ^À Q˘}∞QÆ∞`«∞#flÑ¨ÙÊ_»∂ ¢ãÎ‘
~°uH©_Ö» ’ `«$Ñ≤Î K≥OkO^Œx Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ „QÆÇÏ≤ OKåe.
â’¡II âı+¡ Ü
¨ ∞Õ `«ûfi[Ñ¶∞¨ #O =ÚÇ¨ï~°∞‡Ç¨ïó ã‘`¯« ~Àu =∞^ŒQiÆ fi`å~°∞ÖÏ I
ÉèÏ=ã≤kãú =¨ ∞Ü«∞ã¨º ã¨∂K«HOõ =HõΔ º=∂}=∞~°`ãÕ ∞¨ Î ÅHõ} Δ "£∞ II
P."≥II [Ñ¶∞¨ #Ñ¶∞¨ @ì#O|∞ ã¨Å∞Ñ¨Ù#∞ |Å∞=∂~°∞
QÆà~◊ #° O|∞ K≥ÅñQÆñ QÆ#∞fl=¸Ü«Ú
™⁄ÅÜ«Úñ k@∞ìñ Q˘ã¨~∞° ã¨∞O^Œig~°ºO|∞
"˘_»=Ú"Õà◊ =∞#ã¨∞ |@∞ì<Ñ≥ Ù¨ _»∞
q=~°} :
WOHÍ ~°u„H©_» [~°∞Ñ¨Ù`∂« ¢ãÎ‘ =∞OK«O g∞^ŒH˜ Xiy áÈ`«∂ =∂\˜=∂\˜H©
`«# =∞~å‡OQÆO`À Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl QÆ\ Qì̃ Í <˘H˜¯ Ñ¨@∞ì‰Ωõ x ÃÑH· ˜ J^Œ∞=¸`«∂
=ÙO_»@O, áê=Ù~°O H˜KH« K˜ Ö« Ï_ç#@∞ì U^Õ^À =∂\Ï¡_@» O, Hõà√◊ § =¸ã¨∞HÀ=_»O,
Ñ¨~=° â◊O`À =ÙO_»@O, „Ñ≤ÜÚ« _çx „¿Ñ=∞QÍ u@ì_O» , qã¨∞HÀ¯=_»O, =∞#ã¨∞
aQÆ|@ì_O» . W=hfl ¢ãÖÎ‘ ’ Hõ#|_ç#Ñ¨ÙÊ_»∞ ¢ãÎ‘ ãÖÉè’QÆ`$« Ñ≤Î á⁄Ok#@∞ì Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
„QÆÇ≤ÏOKåe.
~°uÖ’`«$Ñ≤Î á⁄O^Œx ã
¢ Î‘ ÅHõ}
Δ ÏÅ∞
â’¡ II Ç¨ÏãÎ̈=∂^è∞Œ =u Ç¨ÏxÎ<À ^Œ^•`«∞ºlƒù`∞« O Éè\í u˜ ÅOÑ¶∞¨ ÜÕ∞ku I
¿ãK«Ûù Ü«∂ „â◊=∞}˜ =Å¡É^Ëè Œè-"å Ü≥∂+≤^•K«~u° Ñ¨Ó~°∞ëê~Ú`«"∞£ II
HõOII ~°u `«$Ñ≤<Î ˘O^Œ‰Ωõ O_ç#
#u= qÉè∞í xñk@∞ìñ *Ë`∞« ÖÏ_çOK«∞ ~°u<£
|uÜ«∞Åã≤#ñ |∞~°∞ëê~Ú`«
~°uñÔQH· ˘x `«#^Œ∞QÆ∞Ç¨Ïº ~°`∞« ÅñÉˇ#OQÆ∞=.
q=~°} :
~°u`À `«$Ñ≤Î á⁄O^Œx ¢ãÎ‘ „Ñ≤ÜÚ« }˜‚ ÉÏQÍ u_»∞`«∞Ok. KÕ`∞« Ö’Î J`«x
Éè∞í *ÏÅ∞ QÆ\Qì˜ Í T¿Ñã¨∞OÎ k. Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç g∞^Œ HÔ H˜¯ J`«_ç Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl Ñ¨@∞ì‰Ωõ x
`«# =∞~å‡OQÆOÖ’H˜ `Àã¨∞‰õΩx ÉÏQÍ P_çã∞¨ OÎ k.
â’¡II Pk`À Ñ¶∞¨ \˜`Ü « ∞« ¢#"Î ∞Õ = "å`«O xáê`«º #~°Ñk¨ fiKÕ+`ì̈ Õ I
K«„Hõ=„^Œƒ=ù ∞u ‰õΩOz`åO„Ñ¶∞≤ HÍ „ÉèÏ=∞~°O #$[Ñ¶∞¨ <Õ ã¨=Ú^Œ`æ Õ II
â’¡II ã¨~fi° `«ó Hõ\ Ñ˜ i¨ „Éè"í ∂≥ Ü«∞k „¿ÑOYÑ¨Ó~°fiq∞^Œ=ÚHõ=Î ¸e`«"∞£ I
`å_»#O K« q^Œn`è « ã‘`¯« $`« =ºãÎ̈ã‡≤ `«=Úv =^Õk^Œ"∞£ II
q=~°} :
~°uÖ’ `«$Ñ≤Î á⁄O^Œx ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx `«# g∞^Œ‰Ωõ ÖÏ‰õΩ¯x, `«# HÍà◊√§
=Oz QÆ∞O„_»OQÍ u~°∞QÆ∞`«∞Ok, H˘ãïH˘ãï Q˘}∞QÆ∞`«∂ u_»∞`«∞Ok, #_»∞=ÚÃÑ·
Éè Ï QÍxfl LÜ« ∂ ºÅÖÏQÍ TÑ¨ Ù `« ∞ Ok, J`« _ ç Ñ¨ Ù ~° ∞ ëêOQÍxfl =Ú^Œ ∞ Ì
ÃÑ@∞ì‰Ωõ O@∞Ok, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç QÆ∞O_≥Å g∞^Œ Ñ≤_Qç ∞Æ ^Œ∞ÅÌ ∞ QÆ∞^Œ∞`Ì ∞« Ok, QÀ=ÚQÍ
J`«QÍ_ç A@∞ì ã¨=iã¨∞OÎ k, XO\˜xO_® =Ú^Œ∞ÅÌ =~°¬O ‰õΩiÑ≤ã∞¨ OÎ k. =ÚO^Œ∞
K≥ÑC¨ ‰õΩ#fl 'Ñ¨Ù~°∞ëê~Ú`«— |O^è•Å∞ KÕã∞¨ OÎ @∞Ok.
â’¡II ã¨„â◊=∂=∞^äŒ qÉèÏ=º áê`«Ü∞Õ `ü ãÖÑ¨Ù@O K« Ñ¶∞¨ @ÜÕ∞kfiã¨~<°̊ Õ I
`«$Ñ≤Î "Õ∞u Ü«∞k <≥=· =∞Ñ¨º™ê"åK«~ˆ ^Œkæ `« =∞OQÆ∞m~°`"« ∞£ II
HõOII ã¨∞~°`=« Ú# „yO^Œ∞q∂ñ^ŒQ∞Æ ñ
^Œ~∞° }˜ÜÚ« ñ |∞~°∞+¨μxÉˇ#OQÆ∞ñ ^Œ`^Î« „Œ `«∞Å<£
|i`«$Ñ≤Î ÉÁO^Œ‰Ωõ O_ç#
ã¨~ã° ∞¨ O _»OQÆ∞o~°Ò« |∞ ã¨Å∞Ñ¨ñQÆ=ÅÜ«Ú=.
q=~°} :
~°u `«$Ñ≤Î x=fiÖË#Ñ¨ÙÊ_»∞ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx „HÕ^Œ Ñ¨_ãÕ ≤ `å#∞ J`«_ç
g∞^Œ HÔ H˜¯, ÖË^• J`«_xç `«# g∞^Œ "Õã∞¨ ‰õΩx QÆ\ Qì̃ Í H“yeOK«∞‰õΩx <å<å
Q˘_»"å KÕã∞¨ OÎ k. JÑ¨C_»∞ Ñ¨Ù~∞° +¨μ_ÕO K≥Ü∂« ºe? J<ÕHõ q^è•Å∞QÍ H“yeO`«Å`À
ayOz, =HΔÀ*ÏÅ∞ pH˜, |∞QÆÅæ ∞, ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ =Ú^Œ∞ÅÌ ∞ ÃÑ\˜ì âßOuOÑ¨*Ü Ë ∂« e.
JÑ¨Ê\˜H© QÀÅ KÕã∞¨ OÎ >Ë P ¢ãÎ‘ ~Ô O_»∞ `˘_»bfl Z_»O KÕã≤ `«# "Õà§◊ `À P"≥∞
=∞~å‡OQÆO qáêÊiÛ "Õà√◊ ¡ Ö’ÑëH˜ *ÁxÑ≤ Hõ=fiO zeH˜#@∞¡ =∞~å‡OQÆO Ö’Ñ¨Å
uáêÊe. JÑ¨Ê\˜H˜ P ¢ãÎ‘ `«$Ñ≤ÑÎ _¨ ç ~°u[ÖÏxfl Lá⁄ÊOyã¨∞OÎ k.
â’¡II "≥∂Ç¨Ï#O =∞^Œ# Ü«Ú^Œ=ú ¸zˆ~ `«ãº¨ `å_»#q∞Ç¨OQÆ q∞+¨º`Õ I
PiÎ~∂° Ñ¨=∞Ñ≤ `«„`« ã‘`¯« $`«O `«KÛ« Éè∂í iq^è=Œ ÚK«º`Õ |∞^èó·≥ II
â’¡II `å_»#O ã¨=∞`«ÖÏÑ¨Ç¨ÏãÎ̈`À =Ú+≤ì<å „Ñ¨ã¨$`«ˆH# KÀk`«"£∞I
Ñ¨$+ª̈áê~°≈fi[Ñ¶∞¨ # ãÎ̈<åãÎ̈~ˆ =¸iú fl, `ÕÇÏ≤ =∞^Œ#ã¨º Éè∂í =∞Ü«∞ó II
â’¡II Ç≤ÏOHõ$`«O ã¨xÎ `« ã‘`¯« $`À`«¯ $`«O Ñ¶Ó¨ `«¯ $`«O â◊fiã≤`« ~À^Œ<åkHõ"∞£ I
=ÚOK«∞ Ñ‘_Ü » ∞« QÆ$Ç¨} r=Ü«∞ „`åÇ≤Ï Ç¨ kèyu ã‘`¯« $`«O q^Œ∞ó II
=II =∞é˜Ü«Úñ „||Å~°u‰õΩÑ¨Ü«ÚHõÎO|∞ÅQÆ∞ ã‘`«¯ $`«`å_»#O|∞Å#∞
~°`º« OQÆ=ÚÅ∞ |Ç¨ï„Ñ¨HÍ~°O|∞ÖˇÜ · Ú« O_»∞#q q=iOK≥^Œ –
ã‘II `å_»#O|∞# ã¨=∞`«Å=Ú =Ú+≤Ü ì Ú« ###q ~Ô O_»∞ ÉèÏ=O|∞ÅÜ≥∞º "åx
<≥Å=Ù ÖˇÜ∞« ºqÜ«∞#fl <≥uÜ Î Ú« <≥^éŒ ˘=Ú‡ áê~°≈fiO|∞Å∞#∞ gÑ¨Ù ÉèQí `Æ Å« O|∞
ã‘`¯« $`«O|∞Å∞~åñQÆñ *ˇÑÊ¨ OQÆ <≥xq∞k Ç¨ïOHõ$`«O|∞Å∞ ã‘`À`«¯ $`«=ÚÅ∞
`«QÑÆ Ó¨¶ `«¯ $`« â◊fiã≤Ò« |∞Å∞ ~À^Œ# ãÎ̈x`«=Ú Å∂Êù`¯« $`«O|x Ü«∞#OQÆñ
P."≥II |@∞ì q_»∞Ñ¨Ù H˘@∞ì „áê}O|∞ ~°HOΔ̃ K«∞
zH˜¯ux =∞éËq∞ ¿ãÜ«Ú^Œ∞#x
„"≥Ú‰õΩ¯ =#~°∞ñ *Ë`« =∞@∞ìh‰õΩO_»∞@
ã‘`¯« $`«O|∞#‰õΩ#∞ lÇ¨Ïflq∞kÜ«∞
q=~°} :
ã¨=∞`å_»#O, =Ú+≤`ì å_»#O Jx ^Œ~∞° =Ù "Õ¿ã (`å_»#) Ñ¨^`úŒ ∞« Å∞
~Ô O_»∞ q^è•Å∞. WHõ JÖÏ `«Åg∞^•, =HΔÀ*ÏÅg∞^Œ, K«OHõ„HÕ^Œ ~Ô O_»∞ Ñ¨H¯õ Ö’¡,
gÑ¨Ùg∞^Œ, =∞~å‡OQÆO g∞^•–D J~Ú^Œ∞ KÀ\Ï¡ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ãxÎ‘ =∞$^Œ∞=ÙQÍ#∂
QÆ\ Qì̃ Í#∂ H˘@ì=K«∞Û. JÖÏ H˘_ç`Õ ¢ãÖÎ‘ ’ HÀiHõ q[$Oaèã∞¨ OÎ k.
WHõ ãÖÉè’QÆOÖ’ ¢ãÎ‘ ~°H~õ H° ÍÅ∞QÍ Hˆ HõÅ∞ Ñ¨~=° â◊O`À ÃÑ_»∞`«∞Ok.
Jq Zxq∞k ~°HÍÅ∞. Ç¨ïOHõ$`«=Ú, ã‘`¯« $`«=Ú, L`«¯Œ $`«=Ú, Ñ¶Ó¨ `«¯ $`«=Ú,
â◊fiã≤`=« Ú, ~À^Œ#=Ú, ãÎ̈x`«=Ú, Éè∂í `«¯ $`«=Ú.... ''Tñ QÆ\ Qì̃ Í Ñ¨@∞ìHÀ——
''J|ƒ <˘Ñ≤Ê...=^Œ∞Å∞——, ''Ç¨...K«O¿Ñã¨∞Î<åfl"£ ~å =^Œ„ÖÏ——, ''Xˆ~Üü∞...
~ÚOHÍ...~ÚOHÍ QÆ\ ˜ìQÍ H˘@∞ì——, ''Jxfl hH˜KÕÛ™êÎ~å...... ~ÚOˆH=ÚOk
^ÀK«∞HÀ=_®xH˜——, ''JÉÏƒ ZO`« =∞`«∞QÎ Í ã¨∞YOQÍ =ÙOk~å h =∞QÆãi≤ HÀ
^ŒO_»O „Ñ≤Ü∂« —— ~ÚÖÏ Z<Àfl ~°HÍÅ~Ú# =∂@Å∞ =∂\Ï¡_∞» `«∞Ok. ÖË^•
U_»∞ã¨∞OÎ k., ÖË^• ^Œ∂~°OQÍ [iyáÈ`«∞Ok. D Zxq∞n ÃÑ· â◊ÉÏÌÅH˜ QÆ∞~°∞ÅÎ ∞.
â’¡II `«K«Û ÖÏ=Hõ HõáÈ`« HÀH˜ÖÏ Ç¨ÏOã¨ˆHH˜ã¨^Œ$â‹· ~°∞`«„Hõ"≥∞ÿó I
q∞„t`«O „Ñ¨ÇÏ¨ ~°}Ë „Ñ¨ÜÚ« [º`Õ Ç¨Ïº#º^•Ñ≤ ~°∞`«q∞+¨º`Õ q>ÿ̌ó II
HõOII Hˆ H˜ HõÅÇ¨ÏOã¨ ÖÏ=ÙHõ
HÀH˜Å áê~å=`«=ÚÅ∞ ‰õΩeÔH_çÑÅ¨ ∞‰õΩÖò
QÔ H· ˘x `å_»# ã‘`¯« $`«
áêHõO|∞Å "≥ÅÜ«∞=ÅÜ«Úñ |uÜ«Ú= ãüÜ«Ú=.
q=~°} :
„¿ÑÜ«∞ã‘ „Ñ≤Ü«Úe^ŒÌ~°∂ XHõig∞^Œ XHõiH˜ QÆÅ „¿Ñ=∂#∞~åQÍÅ∞
„Ñ¨ã∞¨ Êù@=∞ÜÕ∞ºÖÏQÆ "≥∞`«xÎ Ñ¨~∞° Ñ¨Ù Ñ¨~z° =∞OK«O g∞^Œ ~°u„H©_Ö» ’ =Úxy
`ÕÅ∞`«∂ ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ #@∞¡ ~°u u@∞¡ u@∞ì‰Ωõ O@∂ QÀ=¸QÍ Hõãi¨ H˘@∞ì‰Ωõ O@∂,
`«#‡Ü«∞`«fiO`À ‰õÄx~åQÍÖÏ¡O\˜ ã¨~°ã¨Ñ¨Ù =∂@Å∞ <≥=∞eÖÏ, Ç¨ÏOã¨ÖÏ,
HÀH˜ÅÖÏ, áê=Ù~°OÖÏ =∂\Ï¡_»∞`«∂ XHõi<˘Hõ~°∞ pè`«¯iOK«∞‰õΩO@∂
"≥∞Å¡QÍ ^≥|ƒÅ∞ "Õã¨∂Î ~°q∞OKåe. JÑ¨C_»∞ ~°uÖ’ =∞iO`« P#O^•xfl
á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
â’¡II T~°÷fi=ÚK«Û~°u HõO~î°<åã≤HÍ Ç≤ÏOHõ$`«O ãÎ̈x`« =∞„ÉèíÑ¶¨∞’+¨=`ü I
=Oâ◊qã¨∞Êù@#=OK« ã‘`¯« $`«O Ñ¶Ó¨ `«¯ $`«O |^Œ~á° ê`«=[˚ÖË II
â’¡II ~À^Œ#^èfiŒ xHõsO Hõ~åÇ¨ÏuO Ç¨Ï$„`«ÊÜ≥∂[º=∞Ñ¨ÇÏ¨ ãÎ̈HOõ q^Œ∞ó I
=Ú+≤~ì „° `« qk`«ã∞¨ Î Ñ‘+`ª̈ À =¸~°xú „Ñ¨ã$¨ `«HOõ Ñ¶}
¨ ÏHõ$uó II
ã‘II ã¨xÎ `«O|∞ Ç¨ïOHõ$`« ^èfiŒ xÜ«Ú#∞ "Õ∞Ñ¶Ú¨ x ~À…+O¨ |∞#‰õΩ <≥#QÆ∂_çÜÚ« O_»∞ñ
QÆO~î°<åã≤HõÅ`Àñ QÆeÜ«∞OQÆ #∞^Œ~ÚOK«∞ x#^ŒO|∞ ã‘`«¯ $`«O |#ñQÆñ |~°ñQÆ∞
<≥^∞Œ ~°∞„Ñ¨H¯õ Å #∂Ñ¨ #∞^Œ~ÚOK«∞<Õ^fiŒè x Ü«∞@∞=Öˇ Éè∂í `«¯ $u #uâ◊~ÚÅ∞¡
[Å=ÚÅ |^ŒiHÍ Ñ¶Å¨ =ÚÅ∞ Ñ¨_∞» "Õàñ◊ ÉÁ^Œ"_≥ ∞» ^èfiŒ x`À_» Ñ¶Ó¨ `«¯ $`«O|∞
P."≥II Ti˚Ò« |∞Öˇ#· Ü≥∂[#∞=iúÅ¡
#uÑ¨Å∞¯ ~À^Œ <åYº =∞Ü≥∞º
x\ì̃ÑÅ¨ ∞‰õΩ`À_» xOux QÆ~`° å_»
#O|∞ ¿ãÜ«∞=ÅÜ«Ú <åÅ∞ QÆqÜ«Ú.
q=~°} :
~°u"Õà◊Ö’ ¢ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ KÕ¿ã `«#‡Ü«∞`«fiÑ¨Ù J~°∞Ñ¨ÙÖ’¡ ~°HÍÅ∞
K≥|∞`«∞<åfl_»∞ âß¢ãHÎ¨ Í~°∞_»∞. ã¨xÎ `«^fiŒ x, Ç¨ïOHõ$O`« ^èfiŒ x L~°∞=Ú Tiq∞#@∞¡
=ÙO\Ï~Ú. ã‘`«¯ $`«^èŒfix Q˘O`«∞`À, =Ú‰õΩ¯`À KÕ¿ã â◊ÉÏÌxH˜ ã¨=∂#OQÍ
=ÙO@∞Ok. Éèí∂`«¯ $`« ^èŒfix "≥^ˇ ∞Œ ~°∞|^ŒeÌ fl HõkÑ≤`Õ ZÖÏO\˜ â◊|OÌ =ã¨∞OÎ ^À
JÖÏ =ÙO@∞Ok. Ñ¶¨Ó`«¯ $`« ^èŒfix hà◊§Ö’ ~ˆ QÆ∞ Ñ¨à√◊ ¡ Ñ¨_¿Õ ãÎ ZÖÏO\˜ â◊|OÌ
=ã¨∞OÎ ^À JÖÏˆQ =ÙO@∞Ok. WHõ â◊fiã≤`«O JO>Ë LKåÛùfiã¨ xâßfiã¨Å∞, ~À^Œ#O
JO>Ë U_»=_»O, D ~Ô O_»∂ „Ñ¨ã^≤ =úŒ ∞~Ú#q. D â◊ÉÏÌÅ∞ KÕã∂¨ Î ~°q∞OKÕÑÙ¨ Ê_»∞
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ãxÎ‘ ^Œ~∞° =Ù "Õã∞¨ Î K≥Ü∂« ºe.
â’¡ II Ç¨ÏãÎ̈`åà◊ÇÏ¨ ##O K« *ÏÑ¶∞¨ <Õ áê~°≈ fiÜ≥∂ó ã¨=∞`«ÅO „Ñ¨ÜÚ« [º`Õ I
Hõ~sÎ° „Ñ¨É$íè u ^ŒH} Δ̃ ÏÑ¨^Õä `å_»#O `«kÇ¨Ï ^Œ∂+≤Ò« |∞^èó·≥ II
â’¡II `å_»Ü∞Õ ^Œ∞º=u=∞OHõ QÍq∞hO Ñ¨$+ì̈`ó« „Ñ≤Ü∞« `«=∞ó ã¨fi=Ú+≤<ì å I
™êÉèºí ã¨∂Ü«∞q∞= ™êÑ≤ `«#^Î •ä „Hõ#uÌ â◊fiã≤`« HÍ=ÚHÍ`«~å II
â’¡II Jã¨=∂Ñ≤Î Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ „Ñ¨ÜÚ« [º`Õ Ü«ÚHõÜ Î ∞« ¢#Ü
Î Ú« =`Õó Ñ¨Ù=∂#≈<≥ó· I
=~°=ú ∂#=∞Ñ¨ÇÏ¨ ãÎ̈`å_»#O ™êÑ≤ ã‘`¯« $`«q∞Ç¨^Œ̂~#∞‡Ç¨ïó II
ã‘II Ç¨ïOHõ$`«^fiŒè x`À_» #∞~°=Ú#ñ ^Œ#Ç¨Ïã¨Î q∞_ç KÕÜ∞« =ÅÜ«Úñ [Ñ¨C_˘y qÉè∞í ñ_»∞
Ñ¶∞¨ \ì̃OÑ¨=Öˇ =Ú+≤Ñì ∞¨¶ @ì# <≥^∞Œ é˘=Ú‡ ãÎ̈x`« ‰õÄl`« q^è∂Œ `«=ÚÅ KÕ`ñ«
ÉÏ=ÚÑ¨_Q» sÆ uñ |\˜#ì K≥~Ú ãÖz `«Å"ÕÜÚ« =ÅÜ«Ú ã‘`å¯~°"Ú≥ ^Œ=
^Œ=_»ÖÁÜ«∞º# Ç¨Ïã¨Î `å_»#ñ QÍqOz [Ñ¶∞¨ #áê~°≈ fi=ÚÅO^Œ∞ ã¨=∞`«ÅO|∞
wII "≥∂Ñ≤ HõÅÇ¨ÏOã¨ ÖÏ=ÙHõ =ÚY~°ãO¨ |∞
QÆ^∞Œ ~° "≥∂KÕ`« gÑ¨Ù =HõãΔ Å÷¨ O|∞
`å_»#=Ú¿ãÜ«Ú ^ŒH}Δ̃ `«fi=Ú#ñ QÍx
Ü«∞#ºHõ~=° Ú# "ÕÜÚ« ~å^Œxi =Ú#∞Å∞.
q=~°} :
HÍ"≥∂„^ÕHÍxfl ÃÑOK«_O» Ö’ 'H˘@ì_®xH˜— ÃÑ^ŒáÌ ê„`« =Ù#fl@∞ìOk. ÃÑQ· Í
D H˘@ì_O» ‰õÄ_® Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ãxÎ‘ Z_»O KÕ`ÀÎ H˘@ì‰Äõ _»^@ Œ . ‰õΩ_ç KÕ`ÀÎ<Õ
ã¨∞u"≥∞`«QÎ Í, H˘OK≥O QÆ\ Qì̃ Í H˘_ç`Õ P ¢ãÎ‘ HÍ"≥∂„^ÕHOõ `À ~Ô zÛáÈ~Ú =∞iO`«
L`åûÇ¨ÏOQÍ ~°u„H©_Ö» ’ áêÖÁæO@∞Ok.
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ Ç¨ÏOã¨ÖÏQÍ â◊|O¤ KÕã∂¨ Î =HΔÀ*ÏÅx `«# KÕ`ÀÎ ^Œ~∞° =Ù
"≥Ü∂« ºe. ã¨xÎ̈ `« JO>Ë L~°∞=ÚÖÏ L~°∞=Ú`«∂ ¢ãÎ‘ =HΔÀ*ÏÅ =∞^èºŒ , =HΔÀ*ÏÅ
g∞^Œ Ñ≤_Hç e˜ `À QÆ∞^•Ìe. JÖÏˆQ q`«¯ $`«^fiŒè x KÕã∂¨ Î `«# ‰õΩ_ç J~°KuÕ x áê=Ú
Ñ¨_Q» ÖÆ ÏQÍ =ÙOz ¢ãÎ‘ <≥uÎ g∞^Œ H˘\Ïìe. âßfiã¨`À â◊|OÌ KÕã∂¨ Î ¢ãÎ‘ |∞QÆÅæ g∞^Œ
H˘\Ïìe. `«~åfi`« Ç¨ÏOã¨ÖÏQÍ â◊|OÌ KÕã∂¨ Î ¢ãÎ‘ `«# "≥ÚÅ ~Ô O_»∞"≥Ñ· Ù¨ bfl ã¨=∞OQÍ
=ÙOz#Ñ¨ÙÊ_»∞ "≥∂KÕ`ÀÎ gÑ¨Ùg∞^Œ H˘\˜ì =HΔÀ*Ïefl `«\ Hì˜ ˘\Ïìe. "å`åûºÜ«∞#∞_»∞
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ ~°uâß¢ãÎ̈ xÑ¨Ù}∞Å∞ D q+¨Ü∞« O QÆ\ Qì̃ Í K≥áêÊ~°∞.
â’¡II `«„`« KÕkfi=^Œ`Õ t~°ã^Î̈ • `å_»Ü∞Õ `ü „Ñ¨ã$¨ `«Hˆ # HÍ`«¯ $`«"∞£ I
Ñ¶Ó¨ `«¯ $`«O Ü«Ú=u~å K«~ˆ ^Œƒù$â◊O `å_»<Õ â◊fiã≤`~« Àk`Õ JÑ≤ II
â’¡II ã¨`fi« ~°O ã¨=∞`«Ö#Ë `å_»Ü∞Õ ^•ã¨=∂Ñ≤Î [Ñ¶∞¨ <Õ K« áê~°≈fiÜ≥∂ó I
~åQÆáê`«ã=¨ ∞ÜÕ∞ x`«Oah Ç¨ÏOã¨ÖÏ=Hõ~∞° `«O ã¨=∂K«~ˆ `ü II
L. KÕ~∞° =#∞#fl HÍO`« Ñü KÕ`« x*ÏÜ«∞`«=Ú+≤ì ri#<£
h~°[<Õ„`« x|ƒ~°=Ú x"≥fiéáê@∞#∞ ~À^Œ#O|∞ x
@∂ì~∞° Ñ¨Ùñ ^ÀñÑ¨ñ Q˘O`«=_ç <˘Ü«∞º# =Ú+≤Qì ^Æ eŒ Û Hˆ oH˜<£
*Ëi `«nÜ«∞`å_»# qâı+=¨ Úñ EÑ¨Ù#∞ ã‘`¯« $`«O|∞`À<£
q=~°} :
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ JÖÏ Ñ≤_Hç e˜ `À H˘>Ëãì i¨ H˜ P ¢ãÎ‘ U_»∞Ñ¨Ù JO^Œ∞‰õΩO@∞Ok.
x"≥fi~°áÈ`«∞Ok, QÆ\ ˜ìQÍ x@∂ì~°∞ã¨∞ÎOk. 'pè— JO@∂ Jã¨Ç≤ÏºOK«∞‰õΩx
`«# Ñ≤_Hç à˜ `¡◊ À Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx J<ÕHõ QÆ∞^Œ∞ÅÌ ∞ QÆ∞^Œ∞`Ì ∞« Ok. W^ŒO`å HÀÑÖ`À
J#∞‰õΩO@∞<åfl~å! HÍ<ÕHÍ^Œ∞. HÍ"≥∂„^ÕHOõ Ñ¨~åHÍ+ì̈‰Ωõ KÕ~∞° ‰õΩ#flÑ¨ÙÊ_»∞ KÕ¿ã
qO`« KÕ+Åì¨ ∞ ~Úq.
â’¡II Hõ¢x`Ì O« â◊fiã≤`=« ∂K«~ˆ #∞‡Ç¨ï~À‡Ç¨Ï<å#Îã=¨ ∞ÜÕ∞ x`«Oah I
J#º^•Ñ≤ qQÆ`åiÎxó ã¨Ç¨ HõO~î‰° Äõ l`«=f q~å[`Õ II
K«OII t~°=Ú#ñ QÆ∞Oz`åOQÆ∞à◊=Ú *ËÜÚ« K«∞Ñ¶Ó¨ `«¯ $uÜ«∂K«iOÑ¨ñ|O
Hõ~∞° Ç¨Ï^ŒàÏH˜Δ Ü«¸~°∞ÊÅ#∞ „QÆO^Œ#=Ú#…\ ~˜ ÚOÑ¨ #O`« ã¨
`«fi~°=Ú#ñ ÉÏ~°≈ fiQÆ∞Ç¨Ïº=ÚÅ∞ñ `å_»#ñ*ËÜ∞« ñQÆ~O° y ÖÏ=ÙÇ¨ÏO
ã¨~`° =« Ú ÖÏK«iOK«∞ ## ™ê#~°Ò« |∞#ñ ^Œ$Ñ≤=Î Ù@ì^.Õ
q=~°} :
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ Ñ¶Ó¨ `å¯~°^fiŒè x KÕã∂¨ Î `«# ‰õΩ_çKuÕ "ÕÅ∞x =∞_çz ¢ãÎ‘ <≥uÎ
g∞^Œ H˘_»∞`«∂ ¢ã`Î‘ À ãÖÉè’yã¨∞OÎ >Ë ¢ãÎ‘ <À\˜ "≥O@ x@∂ì~∞° ÊÅ∂, n~°… xâßfi™êÅ∞
"≥Å∞=_»`å~Ú. "≥O@<Õ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P"≥∞ #_»∞O Ñ¨H¯õ Åg∞^Œ H˘_»∞`«∂ =∞~å‡OQÆO
g∞^Œ ^Œ~∞° =Ù "Õâß_»O>Ë ~ÚOHõ P ¢ãÎ‘ ~°u P#O^ŒO`À Ñ¨~=° â◊=∞~ÚáÈ`«∂

Ç¨ÏOã¨ÖÏQÍ Q˘}∞QÆ∞`«∂ ~°uÖ’ „Ñ≤ÜÚ« _çH˜ ã¨ÇÏ¨ Hõiã¨∂Î ~Ô zÛáÈ~Ú ~°u[ÖÏxfl
á⁄OyOz `«$Ñ≤QÎ Í Ñ¨H¯õ ‰õΩ "åeá⁄`«∞Ok.
â’¡II ™ê#∞~åQÆ Ñ¨~∞° +¨`fi« K«O_»`åO Ñ¨Ó~°∞¿++¨μ ^ŒûŒè ¢ãÜ Î≤ ∂≥ ~°`Õ I
~åQÆ`À Éè=í u ™ê`«‡ º`«ó Hõfiz^Œfi º`«ºÜ≥∂Ñ≤ # z~°O =∞<ÀÇ¨Ï~°ó II
â’¡II ÑÖK«q∂ QÆu=Ú¿Ñ`«º gHõΔ º`Õ ™ê÷}∞"åi`« `«∞~°OQÆ"∂≥ Ü«∞^ä• I
HÍ=ÚHÍ=Ñ≤ `«^•ä ~°`åÇ¨Ï<Õ Kè^Õ ÑŒ ∂¨¶ `«H^õ #Œ O # Ñ¨âº◊ `«ó II
â’¡II HÕ`«∞ ™ê`«‡ º=∞aèz#Îº Ü≥∂+≤`åO f„= =∞#Ì=ÚÑ¨Kå~° =∂K«~ˆ `ü I
BÑï+ì̈Hõ q^è•#^Œi≈<å xxÌ`å K« =Úx<Õu HÕ `«Ü∂« II
ã‘II ~°uHÍÅ"≥∞é∞ñQÆHõ ~°=∞}∞O_»∞ÃÑH· ˘x H˘ã¨~∞° Åñ |e¯# qã¨∞=Ù Ñ¨Ù@∞ì
QÆuK«O_» =∞O^Œ"QÕ OÆ |∞Åñ EÑ¨Hõ ã¨`fi« s`«∞Åñ QÆ∂_» ã¨=∞‡uOK«∞
=∞^è∞Œ =∞^ŒO|∞##∞#fl =∂xx #Y^ŒO`« Hõ~Ñ° ∂¨¶ `«=ÚÅKÕ`ñ« QÆ~ñ° QÆ∞K«∞O_»∞
`«#ã¨`fi« =Ú#ñ ÉÁO^Œñ ^Œ~∞° }˜ã`¨ fi« O|∞#∞ ^≥eÜ«∞Hõ ~°uã¨Å∞Ê @ÅqHÍ^Œ∞.
P."≥II HÍ# ã¨`fi« "≥∞é˜ñy HõàÅ◊ O\˜ K«∞O|#
Éè∂í +¨}Ïk QÆ`∞« Åñ EÑ¨<iÕ Û
HÍ=∞âß¢ãqÎ̈ ^è∞Œ Å QÍO`«Å∞ Ñ¨`∞« Å∞#∞
^ŒÅñÑ¨ÙÖÁÑ¨Êñ ^≥eÜ«∞ñ QÆeÜ«Ú^Œ∞ iÅ.
q=~°} :
¢ã`Î‘ À ~°q∞OKÕ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ =∞ixfl q=~åÅ∞, qâıëêÅ∞ K≥|∞`«∞<åfl_»∞
~°uâß¢ãHÎ¨ Í~°∞_»∞.
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ã`Î‘ À ã¨~ã° ¨ ã¨ÖÏ¡áêÅ∞, LÑ¨~u° , ~°q∞Oz fÑ≤Î Ñ¨~z°
~°u[ÅO Lá⁄ÊOQÆ‰Ωõ O_® ¢ãxÎ‘ `«# g∞^Œ‰Ωõ ÖÏ‰õΩ¯O>Ë, ¢ãÎ‘ qã¨∞‰õΩ¯O@∞Ok.
¢ã`Î‘ À ~°q∞OKÕÑÙ¨ Ê_»∞ =∞Ç¨"ÕQOÆ QÍ L„^ÕHÍxH˜ áÈ~Ú Ç¨Ï_®=Ù_ç KÕÜ∞« _»O,
ÖË^• =∞s ã¨∞xfl`«OQÍ <≥q∞‡kQÍ ~°uÖ’ "≥ÚQÆ=∂@ Ñ¨_@ » O HÍ‰õΩO_® ¢ãÎ‘
`«$Ñ≤Î K≥O^Õ q^èOŒ QÍ 'ã¨=∞~°u— ã≤^•úO`åÅ`À ~°q∞OKåe. JÑ¨ÙÊ_Õ P ¢ãÎ‘ =∞QÆ"å_ç
=∞QÆ`<« åxH˜ ãÖ`À+≤ã∞¨ OÎ k. =∞m§ =∞m§ JÖÏO\˜ =∞QÆ"å_ç `À<Õ ãÖÉè’QÆO
HÀ~°∞‰õΩO@∞Ok.
WHõ ¢ãÎ‘ Hõ#∞Hõ =∞^ŒºO ¿ãqOz =∞`«∞ÖÎ ’ =ÙO^ŒO>Ë P"≥∞Ö’ â◊$OQÍ~°O
"≥∞`«QÎ Í Ñ¨xH˜ ~å^Œ∞. P ¢ãÎ‘ |∞QÆeæ fl, "≥∞_»x =HΔÀ*ÏÅh ã¨#fl\˜ #_»∞=Úh,
J~°\ É˜ ’^≥ÖÏ¡O\˜ `˘_»bfl, `å=∞~° Ñ¨Ó=ÙfiÖÏO\˜ =∞~å‡OQÍhfl =Ú^Œ∞ÅÌ `À
=ÚOK≥`åÎe, QÀà◊`¡ À yKåÛe, ^ŒO`åÅ`À H˘~°HÍe. =∞~å‡OQÆOÖ’ ã¨∞_çQÍeÖÏ
„Ñ¨"tÕ Oz HõÅÜ«∞u~°QÍe. JÑ¨ÙÊ_Õ P ¢ãHÎ‘ ˜ =∞`«∞Î =ke ~°u„H©_Ö» ’ z`«~Î Ú
^•™ÈÇ¨Ï=∞O@∞Ok.
¢ãÎ‘ âßs~°Hõ |ÖÏxfl ^Œ$_è`» åfixfl `≥Å∞ã¨∞‰õΩx ^•xH˜ `«y# P ¢ãÎ‘
F~°∞ÛHÀQÆey# ™ê÷~ÚÖ’<Õ H“yeOK«_®Å∞, =Ú^Œ∞ÅÌ ∞ ÃÑ@ì_®Å∞, yK«Û_®Å∞,
H˘~°Hõ\ÏÅ∞, H˘@ì_®Å∞ =O\˜q K≥Ü«∂ºe. ÖËHõáÈ`Õ =º=Ç¨~°O "≥Ú`«ÎO
qHõ\ ˜ã¨∞ÎOk.
JO^Œ∞=Å¡ D ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# q+¨Ü«∂Åhfl ^Œ$+≤ìÖ’ =ÙOK«∞‰õΩx
„¿ÑÜ«∞ã‘„Ñ≤Ü«ÚÅ∞, ÉèÏ~åºÉèí~°ÎÅ∞ `«y# Ñ¨^Œú`«∞Ö’¡ XHõi g∞^Œ XHõiH˜
„¿Ñ=∞ Ñ¨kO`«ÅÜÕ∞ºÖÏ PÜ«∂ ~°u Ñ¨^Œú`«∞Å∞ J=ÅOaèã¨∂Î ãÖÉè’yOz
~°™ê#O^ŒÉiíè `«∞Öˇ· =ÙO^Œ∞~°∞ QÍHõ.
(WO`«\`˜ À H˘HÀ¯‰õΩxKÕ ~°zOÑ¨|_ç# ~°u ~°ÇÏ¨ ã¨ºO J<Õ
D Q„ OÆ ^äOŒ Ö’x ã¨∞~°`åkèHÍ~°ó J<Õ Ñ¨^=Œ J^è•ºÜ«∞O Ñ¨ÓiÎ J~Ú#k.)
T
UHÍ^Œâ◊ ÑïKÕÛù^Œó
Ñ¨^HŒ ˘O_»= J^è•ºÜ«∞=Ú
'~°u ~°ÇÏ¨ ã¨ºO' J#QÍ<Õ D Ñ¨Ùã¨HÎ Oõ Ö’ JO`å ÃãH±û QÆ∞iOz, =∞#Ö’

HÀiHõ#∞ q[$OaèOÑ¨*Ë¿ã ~°ã¨=`«Î~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂Å∂, ÉÁ=∞‡Å∞ =∂„`«"Õ∞
=ÙO\ÏÜ«∞x ™ê^è•~°}OQÍ KåÖÏ =∞Ok Jaè„áêÜ«∞O, P Jaè„áêÜ«∞O ã¨~Ô O· k
HÍ^Œx Ñ¨Ùã¨ÎHõO ÃÑ·ÃÑ· ¿Ñrefl u~°ÔQÜ«∞º_»O HÍ‰õΩO_® Ö’`«∞QÍ P™êO`«O
K«kq# "åà◊H¡ ˜ `≥Å∞ã¨∞OÎ k Jã¨Å∞ q+¨Ü∞« O.
D Ñ¨ÙãÎ̈HOõ Ö’ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ ãÖÉè’QÆ qâıëêÅ`À áê@∞ ¢ã,Î‘ Ñ¨Ù~°∞+¨
*Ï`«∞Å q=~åÅ∞, ZÖÏO\˜ ¢ã‘ÎÅ`À ãÖÉè’QÆO KÕÜ«∞‰õÄ_»^Œ∞, q"åÇ¨ÏO
KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ ZÖÏO\˜ ¢ã‘Î J~Ú`Õ J~°∞›~åÅ∞, áêu„Ñ¨`«º ÅHõΔ}ÏÅ∞
Uq∞\˜?..... WÖÏ J<ÕHÍ<ÕHõ q*Ï˝#^•Ü«∞Hõ"∞≥ #ÿ ~°u ãÖ|O^èŒ qâıëêÅhfl
D „QÆO^äOŒ Ö’ ~Ú=fi_»O [iyOk. Wk K«^∞Œ =~°∞Å‰õΩ ÃãH±û Ñ¨@¡ J=QÍÇ¨Ï#
ÃÑOK«_"» ∞Õ HÍHõ, ÃãH±û q*Ï˝<åxfl JOkã¨∞OÎ k. JO`ÕHÍHõ =∞# ÉèÏ~°fÜ«∞
ãÖã¨¯ $f ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å‰õΩ `«y# Ñ¨^`úŒ ∞« bfl, =∞# PKå~° =º=Ç¨~åÅ #∞O_ç
QÍ_ç `«ÑÊ¨ x q^èOŒ QÍ ÃãH±û#∞ ^è~Œ ‡° |^ŒOú QÍ J#∞Éèqí OK«_®xH˜ `«y# ã¨∂K«#Å∂,
ã¨ÅÇ¨Å∂ ~Ú=fiQÆey# JOâßÅ∞ P Ñ¨Ùã¨HÎ Oõ Ö’ KåÖÏ<Õ =Ù<åfl~Ú.
„Ñ¨ã∞¨ `Î O« D J^è•ºÜ«∞OÖ’ U U ÅHõ}Δ ÏÅ∞ =ÙO>Ë ¢ãÎ‘ QÆ$Ç¨Ïã¨÷ ^è~Œ å‡xH˜
`«y#k – J~åúOyQÍ JOwHõiOK«^yŒ #k J#fl qâıëêÅ∞ K≥ÑÙ¨ Ê‰õΩO^•O.
Hõ<åº=~° ÅHõ}
Δ O
â’¡II „uQÆ}=∞qHõÖÏ~°O÷ ™ê^èÜ Œ ∞« <åû^è∞Œ Ö’Hõó
Ñï}Ü«∞`«∞ ã¨Ñ~¨ å‚O âß¢ã`Î̈ À- ##ºÑ¨Ó~åfi"£∞I
Ñï}Ü«∞ã¨ÇÏ¨ "åã¨„H©_`ç å nx "≥∞„ÿ f
=∞^è=Œ ∞ã¨=∞kèHÍÉèÏºO <≥=· ‰õΩ~°fixÎ ã¨#óÎ II
P."≥. ãÖ`«`å~°÷ ^è~Œ ‡° ™œMÏºaè=∞`«ãk≤ ú
Hõ~=° Ú ÃÑO_çQ¡ Í# Ñ¶∞¨ #∞ñ_»∞ ^≥eÑ≤
`«#‰õΩÅO|∞ ^•x =Ú#∞ q"åÇ¨Ï=ÚQÍx
Hõ#º Ñï}Ü«∞O|∞ QÍñQÆ=ÅÜ«Ú.
q=~°} :
^Œ ∞ ~° ¡ É è í " ≥ ∞ ÿ # #~° [ #‡ ZuÎ # `« ~ åfi`« , `« # ∞ PK« i OKåeû#
^è~Œ å‡~°H÷ Í=∂Å#∞ rq`åO`«O ã≤kOú Ñ¨*ãË ∞¨ HÀ=_®xH˜ K«H¯õ \˜ =ÚO^Œ∞ `«~åÅ#∞
=$kú K≥Ü∞« º_®xH© Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞, `«# ‰õΩÅOÖ’ Ñ¨Ù\ì̃# ¢ãxÎ‘ , JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞
ÃÑo§ KÕã∞¨ HÀx Hõ#º#∞ ÉèÏ~°ºQÍ ZOK«∞HÀ"åe.
ã¨`¯« <åº ÅHõ}
Δ O
â’¡II ‰õΩ=ÅÜ«∞^Œà◊HÍxÎã¨ûfi~°‚ Q“~°^Œ∞ºu~åfi
Hõ~°K«~°} #MËË+¨μ ã≤flQÆú~°HÍÎ `«^ä•-HΔÀ ‚ó I
ã¨=∞=∞$^Œ∞Ñ¨^Ü Œ Ú« QÍ‡ ã¨fiÅÊÉè∞í HõûfiÅÊx„^•
Hõ=∞ÅHõÅâ◊K„« HÍ^ŒºOH˜`å áê}˜áê^Õ II
ã‘II ¿ÇÏ=∞=~°O‚ Éˇ#· xOk~å^Œ∞ºuÜ≥∞ÿ #ñ QÆ∞^Œ#HÍOu Ü«∞O^ŒO^Œ "≥∞#ÿ ñ
[~°}O|∞Å∞#∞ Ç¨ÏãÎ̈[Å[O|∞Å∞#∞ QÀà◊√§ Hõ#∞ñQ˘# @~°∞}˜=∞ñ QÆeyÜ«Ú#fl
ã¨~ã° O¨ |∞ =∞$^Œ∞=Ù<≥· K«„HÍ|˚HÅõ âßOH˜ `«=ÚÖˇ#· Hõ~á° ê^Œ `«ÅÜ«ÚQÆ=ÚÅ∞
ã¨=∞=Ú aOÔH=ÚÖˇ#· K«#∞^À~Ú #Å¡<·≥ HõàÖ◊ ÁHõ¯ H˘Åñ^≥#· HõKÉ« ~íè O° |∞
wII Éè’[#=Ú x„^ŒÜÚ« #∞ Q˘OK≥=Ú#∞ "≥∞QÆ=Ú‡
#∞^Œ~=° Ú#∞ *ÏÅÑ¨Å∞K«<Ò =∞$^Œ∞Å`«#∞=Ù
#kèHjõ ÅO|∞ QÆÅHõ#º #~°›QÍñQÆñ
*Ï\˜KÑ≥ Ê≤ i Ñï}Ü«∞ âß¢ãqÎ¨ ^Œ∞Å∞.
q=~°} :
|OQÍ~°∞ ~°OQÆ∞ â◊s~°O HõÅk, Kå=∞# KèåÜ«∞`À |OQÍ~°ÑÙ¨ HÍOuQÆÅ
^ÕÇÏ¨ O HõÅk, `å=∞~å‰õΩÖÏ¡O\˜ "≥∞`«xÎ áê^•Å∞, `å=∞~° Ñ¨Ù=ÙfiÖÏO\˜ KÕ`∞« Å∞,
ÖË`« QÆ∞ÖÏc ~°OQÆ∞ `Õe# QÀà◊√§ Z„~°HõÅ∞=ÖÏ¡ Z~°∞ÃÑH˜¯# Hõ#∞H˘Å‰õΩÅ∞
Hõey#k, =∞$^Œ∞=ÙQÍ "≥∞`«QÎ Í =ÙO@∂ â◊OY∞=Ù, K«„HõO "≥Ú^ŒÖ#·ˇ w`«Å∞
KÕ`∞« Ö’¡, HÍà◊§H© =Ù#fl ¢ã,Î‘ =HΔÀ*ÏÅ∞ ÃÑ^ŒÌ |`åÎ~Ú Ñ¨à§◊ ÖÏ á⁄OHõOQÍ =Ù#fl
¢ã,Î‘ P K«#∞"≥∞#Å∞ #Å¡„^•HõΔ Ñ¨à§◊ ÖÏ ~°™êÅ∂iã¨∂Î =ÙO_Õ WOu, ÉÏQÍ A@∞ì,
á⁄_»∞QÍæ =Ù#fl Ñ¨_u» , Jux„^Œ – Ju Éè’[#O HÍHõ q∞`«"∞≥ #ÿ PÇ¨~°ÑÙ¨
JÅ"å@∞¡ q∞`«"∞≥ #ÿ x„^Œ Hõey# ÅÅ#, H˘OK≥O Ñ¨Å∞K«QÍ =ÙO_Õ "≥∞Ç¨ÏO,
Hõ_∞» Ñ¨ÙQÆÅ <≥Å`«, ã¨∞u"≥∞`«xÎ â◊s~°O, K«H¯õ x PKå~°=º=Ç¨~åÅ g∞^Œ Pã¨HÎ̃
=Ù#fl Hõ#º#∞ q"åÇ¨ÏO KÕã∞¨ HÀ"åÅx âß„ãÎ̈q^Œ∞Å∞ K≥|∞`«∞<åfl~°∞.
^Œ∞+¨¯<åº ÅHõ}
Δ O
â’¡II JHõÑÅ≤ Hõ K«áêâß Kå„Ñ¨ÅOÉ’^Œ~å™êº
=~°}qkè+μ¨ Hõ<åº â◊ãº¨ `Õ jÅ™ê~å I
|Ç≤Ï~°^Œä ~°∞^Œf Ü«∂ [$OÉè`í Õ Ü«∂ K« ã¨∞áêÎ
=~°}qkèã"¨ ∞Õ `«™êÎO |∞^è•=~°̊Ü∞« xÎ II
Hõ. "åH˜@ xÅz# <Õ_Ûç #ñ
QÍHÍ_ç# x^Œ∞~°KåÅñ QÆey# Ñ¨Å∞‰õΩÖò
QÔ H· ˘#Hõ Ü«∂=ÙeOz#
<åHõxflÜ«∞ =i˚Ü∞« Ü«∞xi =ÚhO„^Œ∞Öò.
q=~°} :
ZÑ¨ÙÊ_»∂ "åH˜\’¡ #∞OK«∞x k‰õΩ¯Å∞ K«∂¿ãk, Jã¨=Î ∂#O U_ÕÛk,
HÀÑÖ Z‰õΩ¯=QÍ =Ù#fl ¢ãxÎ‘ , Ju x„^Œ QÆÅ^•xfl, =∞#O K≥¿ÑÊ=∂@Å∞ q#Hõ
P=ÙeOKÕk, D ÅHõ} Δ ÏÅ∞ U Hõ#ºÖ’ J~Ú<å HõxÑ≤¿ãÎ P Hõ#º#∞ q"åÇ¨ÏO
KÕã∞¨ HÀ‰õÄ_»^xŒ =Ú#∞Å∞ K≥áêÊ~°∞.
â’¡II yi`«~∞° `«\ h˜ <åO <å=∞aèó Ñ¨H} Δ̃ ÏO <å
ã¨=∞kèHõ ÑïÇ‘Ï<å "åº=`« „‰õÄ~°QÍ„f I
J^è~Œ =° ∞kèHÅõ O|O HÀ@~°O Ñ≤OQÆàO◊ "å
#Ü«∞#=∞^äŒ =Ç¨ÏhÎ Hõ~¯° â◊O áê}˜áê^Œ"∞£ II
ã‘. Ñ¨~¨ fi° `« `«~∞° #k Ñ¨HΔ̃ <å=∞O|∞Å <ÕH#õ ºñ aÅ∞`«∞ ~°~ÚºO\˜ "å~°∞
á⁄_»=Ù H˘OK≥=Ú ^ŒàO◊ |∞#∞ #ÅÊ=Ú#∞ QÍñQÆ ^Œ#~°∞ <ÕH#õ º =„Hõ =Î Ú#∞ ^˘_»Å∞
ÃÑ^ŒqÜ«Ú #kèHOõ |∞ Ñ≤OQÆà"◊ ∞≥ ÿ QÆ∞O@ Hõ#∞flÅ∞ QÆey ÜÕ∞ Hõ#º"≥∞ÅñQÆ∞
Hõ~`° Å« O|∞Å∞ áê^Œ Hõ=∞ÅO|∞Å∞#∞ QÆ_∞» Hõi#î O|∞ÅQÆK∞« <Õ Hõ#ºÜ≥ÚÑ¨C
w. x^Œ∞~°ñÉ’=ÙK«∞ #"≥fi_ç x_»∞^ŒÜ¸ « ~°∞Êñ
|∞K«∞Û <Õ_≥Û_çHõ#º Éèí∞HõÎ"Õà◊
q∂ã¨=ÚÅ∞QÆeæ K«#∞^À~Ú q∂ñ^Œ ~À=∞
=ÚÅ∞#∞ QÆe#æ HõxflÜ«∞ñ ^ŒÅñÑ¨=Å^Œ∞.
q=~°} :
H˘O_», K≥@∞ì, #k, Ñ¨HΔ̃ ¿Ñ~°∞¡ QÆÅ ¢ã,Î‘ H˘OK≥O á⁄_»∞QÍæ =ÙO_Õ
"≥∂Ç¨ÏO, =∞O^ŒOQÍ =ÙO_Õ `˘_»Å∞ Hõey#k, ÃÑ^ŒÃÌ Ñ^Œ=ÙÅ∞, Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù Ñ¨KÛ« x
(QÀ~À[#) ~°OQÆ∞ QÆÅ QÆ∞O@ Hõà√◊ § HõÅn, Hõi#î OQÍ =ÙO_Õ KÕ`∞« Å∞, HÍà◊√§,
x„^ŒáÈ`«∂ U_ÕÛk, Éè’[#O KÕ¿ã ã¨=∞Ü«∞OÖ’ x@∂ì~∞° ã¨∂Î ÉÏ^èQŒ Í U_ÕÛk,
=¸u g∞^Œ g∞™êÅ∞#fl ¢ãxÎ‘ , =HΔÀ*ÏÅ g∞^Œ "≥O„@∞HõÅ∞ =Ù#fl ¢ãÅÎ‘ ∞ q"åÇ¨xH˜
Ñ¨xH˜ ~å~°∞.
â’¡II â◊fiã≤u Ç¨Ïãü ~Àk`Õº= Ü«∂ Éè’[<ÕÑ≤
ãÎ̈#=∞Ñ≤ Ñü`À~°fiú O a„Éèfí â◊‡„â◊√ÖÏ "å I
q+¨=∞ ‰õΩK«ÜÚ« QÍ "å "å=∞<å â◊¥~°ÊHõs‚
‰õΩ^Œâ◊# Ñ¨~°∞ëÈHÎ̃sÌ~°…=¢HÍÎ-un~å… II
L. K«#∞#flÖÁHÕ`«QÍHõ Ñ¨~∞° ãÖ|∞Åñ |Å∞¯K«∞ñ QÆ~Ü ‚° Ú« QÆ‡"Õ∞
K≥#∞fl#∞ÖËHõ ~À=∞=ÚÅñ *ˇOk#Ñ≤H¯õ Å∞ K«∞`«∞Å∞ #æ_∞»
#û#flÑ¨Ù~°∂Ñ¨Ù n~°=… ^Œ#O|∞#∞ QÆOk#ÑÖ_»∞Q¡ ÅÆ ∞æ <å
HõxflÜ«∞ñ ÉˇO_çÜ ¡ ∂« _»ñ Q˘éQÍ^ŒxÑë¯i âß¢ãHÎ̈ Àq^Œ∞Öò.
q=~°} :
z#fl z#fl =HΔÀ*ÏÅ∞ HõÅk, ZÑ¨ÙÊ_»∂ ^≥ÑÙ¨ Ê`«∂ =ÙO_Õk, K≥=ÙÅ∞
JO^ŒOQÍ ÖËxk, HÍeÑ≤H¯õ Åg∞^•, KÕ`∞« Å g∞^• "≥O„@∞HõÅ∞ =Ù#flk., â◊s~°O
ã¨#flQÍ =ÙO_ç "≥ÚÇ¨ÏO á⁄_»∞QÍæ, Ñ¨à◊√¡ #Å∞Ñ¨Ù~°OQÆ∞‰õΩ uiy =Ù#fl ¢ã‘Îx
q"åÇ¨ÏO KÕã∞¨ HÀ‰õÄ_»^xŒ ~°uâß¢ãÎ̈ „Ñ¨g}∞Å∞ <˘H˜¯ K≥|∞`«∞<åfl~°∞.
â’¡II q@q+¨Ü∞« ~°`å "å ~À=∞âß áê}˜áêˆ~≈fi
ãÎ̈#Ñïã¨~=° $¿+ª [OÑ¶∞¨ Ü≥∂~°∞`«~Î À¿+ª I
„Éè=í ∞}qkè+μ¨ Ü«∞™êºó HõOÑ¨`Õ HΔÍ‡`«ÅO "å
Ñ¨ù« Ç¨Ïã¨#HÍÖË QÆO_»Ü∂≥ ~åfi `«~O° QÆó II
â’¡II Éèí=u ã¨=∞kèHÍ KÕ`åÊ^Œ*ÏOQÆ∞+ª̈`À-™êº

ãÎ̈^∞Œ Ñ¨=ãü~°<åº Ç‘ÏÜ«∞`Õ =∞^èºŒ =∂ "åI
Ñ¨ù« Éè∞í q Hõxëêª- <åq∞HÍ "å ^ŒfiÜ«∞O "å
# Ü«∞k, =~°}Hõ$`Õº Hõ#ºHÍ =~°̊hÜ«∂ II
Hõ. UHõ<fl≥ q@ q^Œ∂+¨Hõ
Ö’Hõ=Ú#‰õΩñ „cuñ*ËÜÚ« Ö’Å∞Ñ¨=∞uÜ≥∞ÿ
ÜÕ∞Hõ<fl≥ #_»∞=#kèHõ
HΔÍ‡HõOÑ¨=Ú<˘O^Œ∞ ^•x =∂#ñQÆ =ÅÜ«Ú<£.
q=~°} :
qHõ@, q^Œ∂+¨HÖõ ’HõO–JO>Ë ZÑ¨ÙÊ_»∂ ZHõÃãHÔ ¯Ñ¨Ù =∂@Å`À á⁄^Œ∞Ì
Ñ¨ÙKÕÛ "åà◊§`À, ~Ú`«~∞° efl P@Ñ¨\¨ Oì̃ K«_"» ∞Õ Ñ¨xQÍ =Ù#fl "åà◊§`À#∂ ¿ãflÇ¨ÏO
~Ú+ì̈Ñ_¨ Õ ¢ãxÎ‘ , #_»∞ã¨∞OÎ >Ë <ÕÅg∞^Œ ^Œ_^» _Œ ® â◊|OÌ KÕã∂¨ Î #_çKÕ Hõ#º#∞
q"åÇ¨ÏO KÕã∞¨ HÀ‰õÄ_»^∞Œ .
Hõ. HÍe ÃÑ#∞„"ÕÅ∞ KÕ~∞° =
„"ÕÅkèHOõ Éˇ#· #_çq∞ „ÉËÅ∞ Hõ$â◊OÉˇ·
„"åe# #=fie„"Õà√◊ §#∞
„"åÅHõ ~ÚÅ"≥∂Ñ¨‰Ωõ #fl =x`«#∞ q_»∞q∂.
q=~°} :
áê^ŒO ÉÁ@# "Õe Hõ<åfl Ñ¨H¯õ #∞#fl "ÕÅ∞ á⁄_»∞QÍæ=Ù#fl, =∞^èºŒ "ÕÅ∞
ã¨#flQÍ =ÙO_ç "åeáÈ~Ú =Ù<åfl, z=i ~Ô O_»∞ "Õà√◊ § HÕkH˜ "åe =ÙO_»‰Ωõ O_®,
xÅ∞Û#flÑ¨ÙÊ_»∞ <ÕÅ#∞ `åHõ‰Ωõ O_® =ÙO_Õ Hõ#º#∞ q"åÇ¨ÏO KÕã∞¨ HÀ‰õÄ_»^∞Œ .
Hõ. K≥‰Ωõ ¯Å∞ #qfi#"ÕàÅ◊
„ã¨∞‰õΩ¯K«∞ x~°"#·≥ #∞^Œ∞Å ã¨∞_çÜÚ« #fl#∞ Éˇ·
"≥H¯õ ã¨"∞≥ #ÿ #∞ =„@∞=
=ÚÔH¯· ##∞ QÆ<fl≥ q∂ñk "≥∂Ç¨ÏOÉËÖÏ.
q=~°} :
#=Ùfi`«∞#flÑ¨ÙÊ_»∞ |∞QÆÅæ ∞ Ö’ÑëH˜ <˘‰õΩ¯‰õΩ áÈÜÕ∞ÖÏ =Ù#fln, "≥ÚÇ¨ÏO
g∞^Œ ã¨∞_ç =Ù#fln, =Ú‰õΩ¯ QÆ∞„_»OQÍ =Ù#fln – WÖÏO\˜ Hõ#º#∞ q"åÇ¨ÏO
KÕã∞¨ H˘HõáÈ=_»O =∞Ozk.
q"åÇ¨ÏO KÕã∞¨ ‰õΩ#fl `«~∞° "å`«
â’¡II J^äÑŒ i¨ }Ü«∞~å„`Ò „Ñ¨„Hõ"∞Õ <≥· fl= HÕz`ü
uã¨$+¨μ Ç≤Ï ~°[h+¨μ ãÎ̈|`ú å `åO ^Œ∞<Àu I
„uk#q∞Ç¨Ï # aè<åÌº¢^ƒŒ Ç¨Ï‡K«~‡° O #Kå™êº
Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =∞##∞~°∞^èºŒ ¿ãfiK«ÛÜ ù ∂« #~°‡‰õΩ~åº`ü II
K«. ã¨∞~°∞z~°H#õ ºHÍ=∞}˜x â’Éè#í ÅHõ}Δ ñ ÉˇO_çÜ ¡ ∂« _ç Ü«∂
Ñ¨~å}Ü«∞~å„u Ü«∞O^Œ∞ñ |~ÚÉÏ\ÁHõ Ü«∞OK«∞HõÖHË õ =¸ñ_»∞"å
ã¨~=° ÚÅ^•ñHõ ãÖQÆ=∞ qã¨~#°̊ ∞ñ_≥· ã¨∞~°`KÕ Û« Öù HË õ Ü«∞
=fi~°∞ñ_»∞ K«`∞« ~°~÷ å„u `«Q∞Æ "åOzè`Hˆ« oH˜ <åã¨ñ*ˇO^Œ∞K«∞<£.
q=~°} :
=∞Oz ÅHõ} Δ ÏÅ∞ Hõey#, `«# ‰õΩÅ¢ãxÎ‘ q"åÇ¨ÏO KÕã∞¨ ‰õΩ#fl `«~åfi`«
=¸_»∞^•„`«∞Å∞ P"≥∞`À HõÅ∞=‰õÄ_»^∞Œ . q"åÇ¨ÏO [iy# ~ÀA ~å„u #∞O_ç
<åÅ∞QÆ= ~å„u â’Éè#í O U~åÊ@∞ KÕÜ∂« e.
D ~°ÇÏ¨ ã¨ºO `≥eã≤# "å~°∞ QÆ#Hõ<Õ =∞# ÃÑ^Œ"Ì åà◊√¡ ÃÑo§ J~Ú#
=∞~°∞ã¨\ ~˜ ÀA HÍHõ =¸_»= ~ÀA# 'ã¨`º« <å~åÜ«∞} ™êfiq∞ „=`«O— ¿Ñ~°∞`À
=¸_»∞ ~ÀAÅ áê@∞ =^è∂Œ =~°∞Å#∞ ^Œ∂~°OQÍ =ÙOK«∞`å~°∞. P `«~åfi`«
~ÀA JO>Ë <åÅ∞QÀ ~ÀA ~å„uH˜ â’Éè#í HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ â’Éè#í Ñ¨Ù QÆkx
JO^ŒOQÍ JÅOHõiOz, Ñ¨ÓÅáê#∞Ê ã¨=iOz, JQÆ~∞° , Ñ¨Ù#∞QÆ∞, ["åfil,
J`«~Î ∞° Ñ¶∞¨ =∞Ñ¶∞¨ =∞Å#∞ QÆk xO_® Ñïz, =∞^è∞Œ ~°"∞≥ #ÿ Ñ¨^•~å÷Å#∞, Ñ¨à√◊ §,
Ñ¨à§◊ ~°™êÅ∞ ã≤ÔúŒ KÕã≤ =^è∂Œ =~°∞Å "≥Ú^Œ\ ˜ ãÖÉè’QÍxH˜ '"≥Ú^Œ\ ~˜ å„u— H˜
U~åÊ@∞¡ KÕ™êÎ~∞° .
â’¡II ‰õΩã¨∞=∞=∞$^Œ∞â◊s~å qkfi+¨xÎ „Ñ¨Ü∂≥ QÍ –
##kèQ`Æ ~« Ç° Ï¨ Ããº· ~Àº+≤`À Ü«Ú[º=∂<åó II
„Ñ¨^=Œä ∞q∞Ç¨Ï ã¨vaèó „¿Ñ=∞ Ü«ÚOr`« `«™êº –
ãÎ̈^kŒ Hè qõ ∞Ç¨Ï ‰õΩ~åº„`«Ê„â◊Ü∞« O ÜÕ∞# ^è`Œ ÎÕ II
K«. `«~∞° }∞Å∞ Ñ¨Ù+¨ÊHÀ=∞Å∞Å∞ `«`éÎ« áê@∞# <Õq∞ KÕã#≤ <£

q~°ã=¨ ÚÑ¨Ù@∞ìñ QÍ=Ù# q"ÕH=õ Ú#O |∞~°∞+¨μO_»∞ `«`û« d
Ñïz`«ÉOíè y ~åQÆ~ã° ¨ |O^è∞Œ ~°∞ñ_≥· Ü≥∞@ <Õ„Ñ¨Ü∂≥ [#O
|∞, ~°=∞}˜H+˜ =ì̈ ∞ø#^≥ Ü«∞Ñ¨Ó~°fi=ÚQÍ <˘_»ñÉÏ@ñ *ËÜÚ« K«∞<£
q=~°} :
¢ãÅÎ‘ ∞ ÉÏQÍ ã¨∞xfl`«"∞≥ #ÿ "åà◊√§. âßs~°HOõ QÍ, =∂#ã≤HOõ QÍ ‰õÄ_®
"åà◊√¡ KåÖÏ ã¨∞‰õΩ=∂~°OQÍ =ÙO\Ï~°∞. JÖÏO\˜ ãÖ^Œ~°ƒùOÖ’ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
`˘O^Œ~Ñ° _¨ ,ç HÍ"≥∂„^ÕHOõ `À `«# „Ñ¨`åÑÖ JO`å "≥Ú^Œ\ ™˜ êˆ~ K«∂Ñ≤¿ãÎ P ¢ãÎ‘
ÉˇîŒ áÈ`«∞Ok. JO^Œ∞=Å¡ =ÚO^Œ∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ x^•xOz P Hõ#º`À ÑïK«Ü∞« O
ÃÑOK«∞‰õΩx, P"≥∞ ~Úëêì~ÚëêìÅ∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∂ P"≥∞ =∞#ã¨∞#∞ J~°úO
KÕã∞¨ HÀ"åe. "≥∞Å¡QÍ |∞[˚yOz P"≥∞‰õΩ U U ã¨~¨ ^° •Å∞<åflÜ≥∂ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
¢ãÎ‘ H˜ `«# g∞^Œ „¿Ñ=∞ Ñ¨Ù>ËÖì Ï Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P"≥∞ ~ÚëêìÅ∞ Hõ#∞‰õΩ¯O@∂ JO^Œ∞‰õΩ
`«y# q^èOŒ QÍ ã¨ÊOkã¨∂Î P"≥∞ „¿Ñ=∞#∞ QÔ Å∞ÛHÀ"åe.
â’¡II „Ñ¨^=Œä ∞ÑïQÆ`åÜ«∂O ÉÏeHÍÜ«∂O K« KÕëêìO
`«=∞ã≤ ~°ÇÏ¨ ã≤ KåÇ¨ïó ãÖã¨∞`Î åÜ«∂O `«~∞° }Ïº"£∞ I
Hõ}
Δ q∞Ç¨Ï Ñï~°OÉèOí Ñ¨Ó~°fiHÍÜÕ∞# ‰õΩ~åº^Œ
=ÚY=∞aè=^Œ<#Õ ¿ãfi= `åO|∂Å^•#"£∞ II
âßII UHÍO`«O|∞#ñ rñHõ>#ÿˇ xtÜ«∞O kOn=~åH©Δ #∞ûÖ’
ÖÏHÍO`« #ÌQ|Æ ∞[˚yOz K«`∞« ~åÖÏÑ¨=Ú‡ <≥‡Å¡ñQÍñ
QÔ H· À<˘‰õΩ¯K«∞ñ |∂~°fiHÍÜ«∞=Ú#ñ [Hõ¯<Òæñy@<Õ̊iÛ Ü«∂
=¸Hõ`fi« O Éˇ_e» Oz =¢HQÎõ `Æ « `åO|∂ÅO|∞#O |OK«∞K«∞<£
q=~°} :
"≥Ú^Œ\ ˜ ~å„u ¢ãxÎ‘ =∞Oz =∂@Å`À =∞zÛHõ KÕã∞¨ ‰õΩx, ã¨~ã° Ñ¨ Ù¨
Hõ|∞~°`¡ À ~°uHˆ oH˜ P"≥∞ XÑ¨CH˘<ÕÖÏ „Ñ¨=iÎã∂¨ ,Î "≥∞`«QÎ Í H“yeOK«∞‰õΩx P"≥∞Ö’
ã≤Q∞Æ áæ ÈQ˘_»∞`«∂, `«# <À\’¡x `åO|∞ÖÏxfl ÉèÏ~°º <À\˜H˜ JOkã¨∂Î ÃÑ^Œ=Ùefl
"≥∞`«QÎ Í =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ìHÀ"åe.
â’¡II „Ñ¨}Ü«∞â◊Ñ¨^äŒ ™ê=∞"åºÇ¨Ï$`≥·ó áê^Œ`≥· –
ãÎ̈^#Œ ∞#Ü«∞ q^è•<≥„· ~åæÇÏ¨ ÜÕ∞K«Û „Ñ¨fáê"£∞ I
qâ◊^=Œ ∞$^Œ∞ q^Œ^ºŒè K«∞ÛO|#O `«„`«ÊãÖQÍ –
`«¯Å=∞$^Œ∞aè~^° <·≥è åO Ü≥∂[ÜÕ∞`Õ¯o "å^≥· ó II
â’¡II Jqk`« W= Ñ¨$KÕÛuù ¯Oz^ŒÖÏÊHõ~Δ å~°O÷
„Ñüy~°=∞=^ŒhOÎ Éè∂í Ü«∞ U"å#∞~°∞^èºŒ I
JÇ¨Ï=∞aè~∞° z`«¿ãÎ `«xfi <À "Õu Ñ¨$ëêì
„Ñü=K«#Ñ¨^Õ ™ê =¸iÌ fl HõOÑÖ K« ‰õΩ~åº`ü II
â’¡II „Ñ¨}Ü«∞=ÚÑ¨Q`Æ å KÕ#‡#Ì=∞#ÌO =Ü«∞™êºO
„ÑüHõk`ä « ~°=∞™êº ¿ã‡~°#„=∂#<å ™êº`ü I
Hõk`ä q« ∞^Œq∞^ŒO `Õ nè~™° œÉèÏQÆºq∞`åº –
„^Œ∞`«=∞ã≤ K« =Ü«∞™êº Kåaè^^Œ •è º`ü „Ñ≤Ü∞« ã¨º II
â’¡II „Ñ¨H@ õ =K«ã≤ ã¨MÏºO <åÇ¨Ï"Õ∞=O =^•q∂ –
`«ºqâ◊`Ñ« ^¨ =Œ ~å‚~ÀúHbÎ̃ ÖÏO q^Œ^•è º`ü I
„Ñ¨}Ü«∞qHõã<¨ Õ K« „áêi÷`å Ñ¨ÓQÆÑÙ¨ ëêÊ –
^Œ∞ºÑ¨#Ü«∞u ã¨q∂¿Ñ ™ê÷ÑÜ ¨ ∞Õ KÀÛ`«sÎ ÜÕ∞ II
â’¡II ã¨fi#=Ú‰õΩà◊=∞^ä•™êºó ãÖã¨Ê $âı`åÊ}˜*Ï¢ÔQ·ó
Hõ~`° Å« =ÚÑ¨Q∂Æ Ç¨º--<åaè h`åfi qHõ̂~¬`ü I
`«^^Œ Œä Ü«∞k x~°∞<åú º`ü ãÖã¨$*Ë `Õº==ÚHÍÎ fi
ã¨∞=Úd # Hõ~"° å}˜ H˜â¡ º◊ ã≤ `«fiO Ü«∞nu II
ã‘II Ñ¨Å∞HõHÜ õ Ú« #fl <å ÃÑñ· QÀÑ¨=∂Ü«∞x |∞[˚yOK«∞K«∞ñ *ˇ‰Ωõ ¯ñ |∞}˜H˜ Ñ¨Ù}H˜ ˜
Ü«∞^è~Œ á° ê#O aOK«∞ HÔ #· x=∞‡x Ü≥Ú@∞ìñ Éˇ@∞ìK∞« ^ŒO_»=Úñ Éˇ\ ì̃ ÃÑ\ì̃
Ü≥∞é∞ñQÆ~ån=∂@ ~ÚO`«x K≥qÖ’#ñ *ˇÅ∞"≥#· „Ñ≤Ü∞« =ÚÅñ *ˇÑÊ≤ K≥ÑÊ≤
=∞^Œ#Hˆ oH˜ #~°‡ =∞~°‡QÆ~ƒ° Où |∞Å ##∞#Ü«∂ÖÏÑÖ|∞ ÖÏ_ç Ü«∂_ç
w. "å^Œ"∞Õ \˜H˜ <Õ Öˇãû¨ "åñ_» <å‰õΩñ
^ŒQ∞Æ ^Œ∞g=x t~°=Ú#∞ ^Œ_q» `«_q»
H˘xfl Ñ¨Å∞‰õΩÅñ *ÁH˜¯Oz Hõ#∞flã¨#fl
Öˇéñ˜ y K«∞OaOÑ¨ñ QÆxflÜ«∞ HÕÑ¨ÙÑ¨Ù@∞ì.
q=~°} :
"≥Ú^Œ\ ˜ ~å„u â’Éèí# QÆ«kÖ’ ÃÑo§‰õÄ`«∞~°∞ H˘OK≥O ÉèíÜ«∞O,
=∞iH˘OK≥O ã≤Q∞Æ `æ À ^Œ∂~°O [iy ‰õÄ~˘ÛO>Ë, ÃÑo§H˘_»∞‰õΩ P"≥∞ ^ŒQ~æÆ H° ˜
"≥o§ Éèí∞[O Ñ¨@∞ì‰õΩx, ''<åg∞^Œ HÀÑ¨=∂ „Ñ≤Ü«∂—— JO@∂ J#∞#~ÚOz
=∞Oz ã¨~ã° Ñ¨ Ù¨ =∂@Å∞ K≥qÖ’ Q˘}∞QÆ∞`«∂, P"≥∞ |∞QÆÅæ ∞ <˘‰õΩ¯`«∂ =∞$^Œ∞=ÙQÍ
K«∞Oaã¨∂,Î ''hHÀ ~°ÇÏ¨ ã¨ºO K≥áêÊe—— JO@∂ P"≥∞ K≥q ^ŒQ~æÆ H° ˜ `«# ÃÑ^Œ=Ùefl
fã¨∞HÔ o¡ K≥qÖ’ P"≥∞ JO^ŒKO« ^•Å#∞ á⁄QÆ∞_»∞`«∂ "≥∞Å¡QÍ P"≥∞ K≥q `«=∞‡#∞
`«# ~Ô O_»∞ ÃÑ^Œ=ÙÅ`À <˘HÍ¯e. ''„Ñ≤Ü∂« ! h ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ uÜ«∞ºx AO\˜ `Õ<≥
Ñ¨@∞ìÅ∞. Un XHõ™êi.....XˆH XHõ™êi P `Õ<Å≥ ∞ A„~°∞HÀx=fi=Ó—— JO@∂
P"≥∞ QÀ=ÚQÍ =Ù#fl J^Œ#∞K«∂ã≤ P"≥∞ ÃÑ^Œ=Ùefl `«# ÃÑ^Œ=ÙÅ`À
JO^Œ∞HÀ"åe.—'' „Ñ≤Ü∂« ! <å‰õΩ `«y# JO^•Å ~åtq #∞=Ùfi! h‰õΩ `«y#
~°ãH≤ õ ~åA#∞ <Õ#∞! =∞#k `«y# [O@. Wk [#‡[#‡Å |O^èOŒ —— JO@∂
„Ñ≤ÜÚ« ~åex =∞zÛHõ KÕã∞¨ ‰õΩx „Ñ≤Ü∞« OQÍ =∂\Ï¡_∞» `«∂ P"≥∞ `«Åx ^ŒQ~æÆ Q° Í
fã¨∞H˘x `«#QÆ∞O_≥Å‰õΩ J^Œ∞=Ú‰õΩx "≥∞_» g∞^Œ ã¨∞`å~°OQÍ `å‰õΩ`«∂ =ÙO>Ë,
P ¢ãÎ‘ Ñ¨~=° âßxfl á⁄O^Œ∞`«∞Ok. "≥∞Å¡QÍ P"≥∞ "≥∞_»#∞ =Ú^•Ì_ç K≥qÖ’ ''~°uHˆ oH˜
~ÚHõ =∞#O ã≤^=úŒ ∞"åfie ã¨∞=∂—— J<Õ J~°O÷ =KÕÛ =∂@Å`À P"≥∞ JOwHÍ~åxfl
HÀi ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ìHÀ"åe. JÑ¨ÙÊ_»∞ ¢ãHÎ‘ ˜ „¿Ñ=∞ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
â’¡II Wu=∞$^Œ∞Ñïáê\’º`«ûOQÆ=∂hÜ«∞ Ü«ÚO[ –
#flkèH=õ ∞kèH"õ ∞Õ =O ÜÕ∞K«Û „Hõ"∞Õ } I
#Y^Œâ#◊ Ñ¨^™·≥ êÎfi=∞OHõ~Úëêºq∞ "å"Õ∞
x[=Ñ¨Ù+≤ qHÍ~°O HÕ K« Hõ$`åº`«‡<≥=· II
K«. „Ñ≤Ü∞« =Ú^Œ~ÚOÑ¨ ÉÏeHõ Ü«∞cè+=ì̈ ÚQÍ <˘Hõ=∂~°∞ "≥∞Å¡ñQÍñ
„aÜ«Úx "≥ÚQÆO|∞ñEz Ü«∞^èsŒ Hõ$`«=¢H=Îõ Ú`À_»#∞#fl Hõ
xflÜ«∞ `«Q∞Æ #OK«∞ ^ŒO`«ÇÏ¨ u xOz# "≥∂q`˘ÅOQÆ<å_ç `«
#flÜ«∞#=Úñ Ez ã≤Q∞Æ =æ _ç `åx@∞ÖÏ_çu#OK«∞ x„\˜Å∞<£.
q=~°} :
P q^èŒOQÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ g∞^Œ „¿Ñ=∞ Ñ¨Ù\˜ì# P Hõ#º Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx
F~°HõO@ XHõ™êi K«∂ã≤ =∞m§ `«Å=Oz ‰õÄ~°∞ÛO@∞Ok. Jk K«∂ã≤#
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P"≥∞ ÃÑ^Œ=Ùefl ã¨∞`å~°OQÍ `«# KÕu"Õà`¡◊ À <˘‰õΩ¯`å_»∞. Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç
P ™êÇ¨Ï™êxH˜, `˘O^Œ~á° ê@∞‰õÄ HÀÑÖ `≥K∞« Û‰õΩx ¢ãÎ‘ Hõã∞¨ ~°∞‰õΩO@∞Ok.
Hõ@∞ì‰Ωõ #fl ÉèÏ~°º `«##∞ Hõã∞¨ ~°∞‰õΩO@∞O^•! Jx „Ñ≤ÜÚ« _»∞ HÀÑÿOK«∞HÀ‰õΩO_®
=∞ø#OQÍ Ñ¨H¯õ ‰õΩ uiy ‰õÄ~ÀÛ"åe. H˘O`«¿ãÑ¨\H˜ ˜ P ¢ãÎ‘ 'JÜ≥∂º! J#=ã¨~O° QÍ
Éè~í Î° g∞^Œ HÀÑÿOK«∞‰õΩ<åfl<Õ— Jx ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞Ok. nO`À „¿Ñ=∞ |ÅÑ¨_∞» `«∞Ok.
â’¡II `«fi^Œ∞Ñ¨[x`«q∞`åº"Õ^ºŒ ãÖ„Ñ¨`º« Ç¨ÏO `åfiO
ã¨∞=Úd ã¨dã¨=∂*Ë „g_»~Úëêºq∞ Éè∂í Ü«∞ó I
„Ñü=Ñ¨Ù~°^Œä K«∞OÉË^∂Œ ~°∞ãÖ"åÇ¨ÏbÖÏO
„Hõ=∞tkäe`« Å*Ï˚O ãÖ„ã¨Ü∞Õ <Õ‡YÖÏO K« II
L. „¿Ñ=∞#\ÕÑ¨ g_çÜ∞« =Úñ Éˇ@∞ìK∞« ñ |∂=ÙÅ^ŒO_»ÅOK«∞ #
ÉÏƒùq∞x áêÑ¨ÙÊñ*Ë~∞° <≥_ñ» |Ü≥∞º^Œñ|\ì̃ ‰õΩK«O|∞ÅO\˜ Ü«∂
ã‘=∞‰õΩñ*ËiÛ ^•aQÆ∞=Ù pÔ~=^ŒeÛ Hõ~O° |∞ñ|\˜ì <≥
"≥∂‡=∞Åiz HÀÔ~¯`«∞^Œ=Ú@ìñQÆ x=∞‡x QÍ~°qOÑ¨ÙK«∞<£.
q=~°} :
Jk J^Œ#∞QÍ „QÆÇ≤ÏOz# Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P"≥∞ ^ŒQÆæ~°QÍ [iy `«#
<À\˜Ö’x `åO|∞ÖÏxfl ÉèÏ~°º <À\˜H˜ JOkOz, ''h "≥∞_»Ö’ Ñ¨ÓÅ^ŒO_» "Õ™êÎ#∞——
JO@∂ ÃÑ·@ H˘OQÆ∞ Ñ¨@∞ì‰õΩx ÖÏy QÆ\ ì̃QÍ H“yeOK«∞‰õΩx, =HΔÀ*ÏÅ#∞
"≥∞`«QÎ Í Ñ≤ã∞¨ ‰õΩ`«∂ =∞OK«O g∞^Œ Ñ¨_∞» HÀÉˇ\ ì̃ #_»∞=Ú ^ŒQ~æÆ ° K«H¯˜ eyO`«Å∞
ÃÑ\Ïìe. JÑ¨ÙÊ_® Hõ#º Ñ¨~=° â◊O`À "≥∞eHõÅ∞ u~°∞QÆ∞`«∂ HÀÑÖ áÈQÍ H˜ÅH˜ÖÏ
#=Ùfi`«∞Ok. Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çOHõ PÅã¨ºO K≥Ü∞« ºHõ P"≥∞ #_»∞O K«∞>Ëãì ≤ p~° =Ú_ç
qÑ≤Ê, ÅOQÍ ÉÁO^Œ∞ `≥OÑ≤ ''„Ñ≤Ü∂« HÀiHõ f~°∞Û—— JO@∂ P"≥∞#∞ QÆ\ Qì˜ Í
H“yeOK«∞HÀ"åe.
â’¡II Lz`«Ñ∞¨¶ \˜`« Ü«∞O„`À ~°O[ÜÕ∞K«Ûù „Hõ"∞Õ }
„Ñ¨}Ü«∞qkèq^è∂Œ `Õ ™ê^èfiŒ ã¨^•è fi#Î~À¿+ I
Wu q+¨=ÚQÆc~è̂ Hõ#ºHÍ<åO ~°ÇÏ¨ ¿ãº
kyÜ«∞q∞Ç¨Ï =∞Ü≥∂HÍÎ HÍ=∞ã¨∂„`å~°^÷ $Œ ëêì º II
L. ÉÏeHõ hQÆu<£ =∞$^Œ∞Å ÉèÏ+¨Åñ^ÕiÛ x*ÏOHõÑi‘ Hî <˜ £
wÅ#ñ*Ëã≤ =∂é∞ÑëHÕÑ¨ñ^ŒÅOz #YO|∞Å<£ Éè∞í *Ï
=¸Å=ÚÅO^Œ∞ñ [#∞flÅ#∞ "≥∂Ñ¨Ù^Œ∞<å Ü«∞@∞QÍHõ "å`≥~<° £
<åÅ∞QÆ∞=¸ñ_»∞ ^ŒO`«=ÚÅ <å@∞^Œ∞<åÜ«∞x cèuñ Éˇ@∞ìK∞« <£.
q=~°} :
D q^èOŒ QÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ãxÎ‘ =∞Oz =∂@Å`À ÖÏeã¨∂Î P"≥∞#∞
`«# `˘_»Å g∞^Œ ‰õÄ~°∞ÛO_»É@ ˇ ∞ìHÀ"åe. Ñ¨~=° â◊OÖ’ ¢ãÎ‘ K≥ÃÑÊ Hõ|∞ƒ~°x¡ fl\˜h
qO@∂ P"≥∞ =HΔÀ*ÏÅh, K«OHõbfl g∞^Œ∞=ÙQÍ `å‰õΩ`«∂ ''WHõ¯_» QÀà◊§`À
yK«Û<å?—— Jx "≥∂Ç¨ÏO g∞^Œ "≥ÚÇ¨ÏO ÃÑ\ì̃ ÃÑ^Œ=Ùefl =Ú^Œ∞Ì ÃÑ@∞ì‰Ωõ x '
D^˘O_»ÑO¨ _»∞ ÃÑ^Œ=Ùefl Hõã∞¨ ‰õΩ¯# H˘~°H<õ å—— JO@∂ H˘OK≥O ÉˇkiOz#@∞ì
=∂\Ïì_®e.
K«. Jx "≥éÑ≤Oz ã≤Q∞Æ =æ _» <å_ç „Ñ≤Ü∂≥ ‰õΩÅÎ ñ |e¯ "≥∂q K«∞O
|#"≥Ú#iOz K«#∞flñQÆ=ñ |\˜ì `˘_»Åkæ ~ÚOz hq |O
^è#Œ =Ú=^ŒeÛ =∞#‡^äxŒ ^è•#=ÚÃÑ· ñ *ˇ~Ú™êñz ÉÏeHõ<£
Éˇ#ñQÆ∞@=∂xÊ Å[˚q_çÑO≤ z ~°q∞OK«∞@ âß¢ãÑÎ̈ ^¨ uúŒ <£.
q=~°} :
P q^èOŒ QÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ÉˇîŒ ¿ã,Î P ¢ãÎ‘ ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ ∞» `«∞Ok. P ã≤Q∞Æ æ
"≥ÚQÆÅæ ∞ qi¿ãÖÏ ã¨~ã° Ñ¨ Ù¨ =∂\Ï¡_∞» `«∂ P"≥∞ ^˘O_»ÑO¨ _»O\˜ ÃÑ^Œ=Ùefl `«#
ÃÑ^Œ=ÙÖ’Î JO^Œ∞‰õΩx =∞^è∞Œ =ÙÅ∞ „`åQÆ∞`«∂ P"≥∞ ^Œ|ƒÑÖ_»O\˜ =HΔÀ*ÏÅ#∞
#Å∞Ñ¨Ù`«∂ P"≥∞ `˘_»efl ^ŒQ~æÆ Q° Í ÖÏ‰õΩ¯x "≥∞Å¡QÍ p~° qÑ≤Ê ÅOQÍ ÖÏˆQã≤
P"≥∞ =∞~å‡OQÆO ^ŒQ~æÆ H° ˜ K≥~Úº áÈx"åfie. JÑ¨ÙÊ_»∞ „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ ã≤Q∞Æ `æ À
ÃÑ#∞QÆ∞ÖÏ_»∞`«∞Ok, `≥QÆ ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ áç È`«∞O@∞Ok. ^•xx "åiã¨∂Î „Ñ≤ÜÚ« _»∞,
''~ÚO`« ^Œ∂~°O =KåÛHõ ã≤QÔ Oæ ^Œ∞‰õΩ... =∞#‰õΩ Z_»"∞≥ O^Œ∞‰õΩ... ~åã¨„H©_Ö» ’
`«∂yáÈ^•O „Ñ≤Ü∂« —— JO@∂ P"≥∞ ÃÑ^Œ=Ùefl A„~°∞‰õΩO@∞<Õ `«# Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl
P"≥∞ Ü≥∂xÖ’ „Ñ¨"âÕ ◊ ÃÑ_»`å_»∞ „Ñ≤ÜÚ« _»∞. JO`Õ! JÑ¨Ê\˜ ^•HÍ ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ ç
ÃÑ#∞QÆ∞ÖÏ_ç# ¢ãÎ‘ XHõ¯™êiQÍ „Ñ≤ÜÚ« _ç K«OHõÅ HÕ^Œ #∞O_ç gÑ¨Ù#∞ QÆ\ Qì̃ Í
Ñ¨@∞ì‰õΩx ayH“yeÖ’ |Okèã¨∞ÎOk. `«# Ñ≤~°∞^Œ∞efl =∂\˜=∂\˜H˜ ZuÎ
Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxfl QÆ\ Qì˜ Í ayOz Ñ¨@∞ì‰Ωõ O@∞Ok. WÖÏ ~°q∞¿ãÎ – Wk HÍ=∞âß¢ãÎ¨
Ñ¨^Œúu.
â’¡II <å`«º#Î=∂#∞Ö’"Õ∞º# #Kåu „ÑüÖ’=∞`«ó I
ã≤kOú QÆKÛ« xù HÎ <õ åºã¨∞ `«™ê‡#‡^èºÕ = ™ê^èÜ
Œ ∞Õ `ü II
Hõ. h ã¨HÜ ˜ ∞« Å =ÚO^Œ@ h
KÕã#≤ Ñ¨#∞Åxfl <Õ#∞ *ˇÃÑÊ^Œ =∞^Œ<å
ÉèÏºã¨=ÚÅñEÑ≤ =∞é˜ Ü«∞@∞
QÍã≤O Éˇ\ Oì̃ z Ñ¨Å∞K«ñQÍñ *Ë~ÚO`«∞<£.
q=~°} :
''~å„u Ñ¨_Q» kæÆ Ö’ #∞=Ùfi KÕã#≤ Ñ¨#∞Å∞ – zeÑ≤ Ñ¨#∞Å∞ Jhfl h
¿ãflÇ≤Ï`«∞Å`À K≥¿ÑÊ™êÎ—— JO@∂ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ZQÆ`åo KÕã¨∂Î =ÙO>Ë P"≥∞,
''U=∞O_ç! g∞‰õΩ ^ŒO_»O ÃÑ_»`å#∞ , JO`« Ñ¨x K≥Ü∞« ºHõO_ç, <å ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å
=ÚO^Œ∞ <å Ñ¨~∞° =Ù áÈ`«∞Ok. HÍ"åÅO>Ë D ~å„u =∞#O =∞iO`« ã¨~^° •QÍ
QÆ_∞» Ñ¨Ù^•O. g∞‰õΩ <Õ#∞ Ñ¨ÓiÎQÍ ã¨ÇÏ¨ Hõi™êÎ#∞. W^Œ~Ì O° Ç¨~ÚQÍ P#O^Œ
qÇ¨~°O KÕ^•ÌO ã¨~ˆ <å!—— JO@∂ Ñ¨ÓiÎQÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ ÖÁOyá⁄`«∞Ok P ¢ã.Î‘
â’¡II P`«‡#ó „Ñ‘u[##O Ü≥∂+≤`åO ~åQÆ=~°#ú O
Hõ<åºq„â◊OÉè}í O "ÕuÎ Ü«∞ã¨û `å™êO „Ñ≤Ü∂≥ Éè"í `Õ ü II
P."≥. JÅÊ~°`=« ÚQÍHõ Ü«∞kèHOõ |∞QÍHõ Ü«∞
ÉÏƒÅÇ≤Ï`«"∞≥ éÕy |O^è∞Œ ~°=ÚQÆñ
ÉÁOkˆ~x ã¨∞Y=Úñ |∞@∞ìK∞« #∞|∞ƒK«∞
k#k<åaè=$kú `Õ[iÅ∞¡.
q=~°} :
JO`« ã¨∞u"≥∞`«QÎ Í HÍHõ, =∞s f„=OQÍ HÍHõ ¢ãHÎ‘ ˜ ~Ú+ì̈"∞≥ #ÿ Ñ¨ûúŒ Ö’
P"≥∞ F~°∞ÛHÀQÆey# ™ê÷~ÚÖ’ P"≥∞`À ~°u„H©_» KÕã#≤ @¡~Ú`Õ JÖÏO\˜ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç
g∞^Œ ¢ã‘ÎH˜ „¿Ñ=∞ á⁄OQÆ∞Å∞ "å~°∞`«∞Ok. „Ñü~å„u „Ñ≤Ü«Ú_ç`À JÖÏO\˜
~°u<Õ HÀ~°∞‰õΩx, J`«x`À ~°uÖ’ áêÖ’æx ã¨∞MÏxfl JOkã¨∞OÎ k.
^•OÑ¨`º« rq`«O Ñ¨kHÍÅÅ áê@∞ Ñ¨KÛ« QÍ =ÙO_®ÅO>Ë JO^Œ∞Ö’
ÃãH±û áê„`« KåÖÏ Z‰õΩ¯"Õ. KåÖÏ=∞Ok Wk `≥Å∞ã¨∞HÀHõ ÃãH±û XHõ áêÑ¨
HÍ~°ºOQÍ K«∂_»@O =ÖË¡ Z<Àfl JáÈÇ¨ÏÅ∞, J#∞=∂<åÅ∞ <Õ_∞» ã¨=∂[OÖ’
ÃÑiyáÈ`«∞<åfl~Ú.
â’¡II ã¨ÇÏ¨ ™ê "åÑ¨ÙºÑ¨„HÍO`å Hõ<åºz`«=Î ∞qO^Œ`å I

ÉèÜ
í ∞« O „`åãÖ ã¨=Ú^ÕfiQÆO ã¨^Àº ^Õfi+Ö QÆKÛ« uù II
â’¡II ™ê „Ñ‘uÜ≥∂QÆ=∞„áêÑ¨º `Õ<À^ÕfiQˆ # ^Œ∂+≤`å I
Ñ¨Ù~°∞+¨^fiÕ +≤}© "å ™êºkfikfiëêì "å `«`À- #ºQÍ II
L. DQÆu ÉÏÅÅ#æ=Ü«∞ HÔ O`«ÜÚ« <åÜ«∞‰õΩñ_ç+ì̈ Hˆ oH˜<£
"ÕQ=Æ ÚñEÃÑ<Õx ãü qÇ¨ÏfiÅÉèÏ==Ú cèuÜ«Úã¨#û=Ú
^ÕfiQÆ=Ú ~À+¨=Ú<˘Ê_»=Ú # „Ñ≤Ü∞« =∂`«‡[xOK«∞ñ QÍ# QÍ
=∂QÆ`"« ^Õ ∞Œ b ~°u~°ÇÏ¨ ã¨º=Ú z`«=Î ÚÅO^Œ∞ xÅ∞Êñ_ô.
q=~°} :
WHõ¯_» ÃãH±û q+¨Ü∞« =ÚÖ’ J`«ºO`« =ÚYº"≥∞#ÿ , =ÚYºOQÍ =∞QÆ"åà◊√§
`≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤# ãÖQÆux âß¢ãHÎ̈ Í~°∞_»∞ <˘H˜¯ =HÍ¯}˜ã∞¨ <Î åfl_»∞.–
¢ã‘Î`À ~°q∞OKÕ `˘O^Œ~°Ö’ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P"≥∞ =∞#ã¨∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩx,
`«#g∞^Œ „¿Ñ=∞QÆÅ^•xQÍ =∞ÅK«∞HÀ‰õΩO_®, HÀi `«# ^ŒQiæÆ H˜ =KÕÛÖÏ `å#∞
„Ñ¨=iÎOK«‰Ωõ O_® Hˆ =ÅO `«# HÀiHõ f~°∞ÛHÀ=_»O HÀãÖ P_»^•xfl P@ÉÁ=∞‡QÍ
ÖË^• ÉÏxã¨ÖÏQÍ ÉèÏqOz, P"≥∞‰õΩ ~Ú+Öì ÖËHáõ È~Ú<å |ÖÏ`«¯iOKåÅx
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ |i`≥y¿ãÎ ¢ã‘Î HõOQÍ~°∞ Ñ¨_ç `«`«Î~°áê@∞ K≥Ok, ÉèíÜ«∞O`À
=}˜Há˜ È`«∞Ok. J=HÍâ◊O ^˘iH˜`Õ JHõ¯_» #∞O_ç, J`«x #∞O_ç ^Œ∂~°OQÍ
áêiáÈ`«∞Ok. J=HÍâ◊O ÖËx Ñïã≤`÷ ∞« Ö’¡ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç g∞^Œ f„="≥∞#ÿ ^Õfi+Ö
ÃÑOK«∞‰õΩO@∞Ok. JO^Œ∞=Å¡ ¢ã‘Î`À ~°q∞OKÕ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞, `«# HÀiHõ
f~°∞ÛHÀ"åÅ<Õ `«Ñ#¨ `À L#fl Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ D ~°u ~°ÇÏ¨ ™êºxfl =∞#ã¨∞ûÖ’ QÆ\ Qì˜ Í
QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ"åe. ¢ãÎ‘ „¿Ñ=∞, ¢ãÎ‘ J#∞=∞u ÖËx^Õ ~°u J<Õk Jã¨ûÅ∞ Ñ¨xH˜
~å^Œx JO^Œ~∂° QÆ∞iÎOKåe.
WO`«\`˜ À H˘HÀ¯‰õΩ_»∞ ~°zOz# ~°u ~°ÇÏ¨ ã¨ºO J<Õ D Q„ OÆ ^äOŒ Ö’x
Hõ<åºq„âO◊ Éè}í O— J<Õ Ñ¨^HŒ ˘O_»= J^è•ºÜ«∞O Ñ¨ÓiÎ J~ÚOk.
T
^•fi^Œâ◊ ÑïKÕÛù^Œó
Ñ¨<fl≥ O_»= J^è•ºÜ«∞=Ú

Ñü= „ `« ÅHõ}
Δ ÏÅ∞
â’¡II Ü«Ú=u~°Ñ≤ qÇ¨Ü«∞ „áêu‰õÄÅºO ã¨fi<å^äOŒ
=K«#Ç¨Ï$^ŒÜ∞« HÍÜ≥∞ÿ ó Ñ¨Ó[ÜÕ∞k+ì̈^=·≥ "£∞ I
QÆ$Ç¨Ï=ãü=∞^ä•™œ zO`«Ü∞Õ ^Œƒ~ù Î° $"åKå
„Ñük#=∞u=∞$+ì̈O "Õâ‡◊ ‰õΩ~åº`«∞ûâ’Éè"í ∞£ II
â’¡II QÆ∞~°∞+¨μ ã¨d+¨μ Éèí$`Õº |O^èŒ∞=ˆQ= K« Éèí~°∞Î
~°fi ºÑ¨Q`Æ =« ∞^Œ=∂Ü«∂ =~°Ü Î ∞Õ `ü ã¨fiO Ü«∞^ä•~°›"∞£ I
ã≤`Ñ« i¨ q∞`«"+Õ O¨ Hˆ mqÇ¨~° ¿ÇÏ`Àó
„Ñ¨K∞« ~°=∞~°∞}=∂Ç¨ïó „¿ÑÜ«∞™È ~°O[<åÜ«∞ II
ã‘II =#~°∞Ç¨## =∞<À "åHÍ¯Ü«∞=ÚÅ KÕ`« ^èŒ=Ùx ^≥·==ÚQÍñQÆñ ^ŒÅñÑ¨=ÅÜ«Úñ
„|`«∞º`«~Î O° cHõ Ñ¨xÜÕ∞q∞ K≥ÑÊ≤ #ñ *ˇqñ*ËiÛ "ÕQOÆ Éˇ KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú
#`«=Î ∂=∞Å`À_» <åÑ¨ÉÎ $íè `«∞ºÅÜ≥∞_» =∂Ü«∂„Ñ¨Kå~°O|∞ =∂#=ÅÜ«Úñ
„|u"åã¨~O° |∞ â’Éè#í ã≤kHÔú · xÅ Ü«∞O|∞ QÀ=∞Ü«∞=Ú# #Å∞Hõ=ÅÜ«Ú
w. <≥ÑÙ¨ _»∞ `«#∞ñEK«∞<À qÉè∞í ñ_çO^Œ∞=zÛ
Ü«∞#∞K«∞ x~°‡Å"≥∞#ÿ ^ÕÇÏ¨ O|∞^Œ#~°
ÃÑxq∞\˜H˜ x+ì̈"∞≥ #ÿ Éè’[# Ñ¨^•~°÷
K«Ü∞« =Ú Hõ_∞» ÉèHí `Î̃ À ñ ^•#∞ ã¨Å∞Ñ¨=ÅÜ«Ú.
q=~°} :
=∞# ÉèÏ~°fÜ«∞ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O „Ñ¨HÍ~°O Z<Àfl "ÕÅ ãÖ=`«û~åÅ∞QÍ
Ñü„=`«Å∞, ¿ÑÔ~xflHõ QÆ#fl <åst~À=∞}∞Å∞ ZO^Œ~À =Ù<åfl~°∞. ™êq„u,
J#ã¨∂Ü«∞Å áêu„=`åº =∞Ç≤Ï=∞ `≥eÜ«∞x ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ =ÙO_»~°∞. WHõ
Ñ¨~=° ∞™êkèfi ã‘`å=∞‡`«e¡ Ñ¨~=° ∞ Ñ¨Ó[hÜ«Ú~åÅ∞.
Jã¨Å∞ Ñü„=`« JO>Ë Uq∞\˜? Ñü„=`« J~Ú# ¢ãÎ‘ ÅHõ} Δ ÏÅ∞ ZÖÏ
=ÙO\Ï~Ú, =ÙO_®e. W=hfl D J^è•ºÜ«∞OÖ’ qÑ¨ÙÅOQÍ q=iOKå~°∞ ~°uâß¢ãÎ¨
„Ñ¨g}∞Öˇ#· =ÚhO„^Œ∞Å∞.
Ñü„=`« J~Ú# ¢ãÎ‘ `«# Éè~í #Î° ∞ =∞#™ê, "åKå, HÍ~°‡}Ï ^≥=· OQÍ
ÉèÏqã¨∞ÎOk. Éèí~°Î UÑ¨x K≥Ñ≤Ê<å Z^Œ∞~°∞ K≥Ñ¨Ê‰õΩO_® P Ñ¨x "≥O@<Õ
KÕã∞¨ OÎ k.J`«=Î ∂=∞Å `À\˜, ~ÚO\’¡x Ñ¨x"åà◊§`À\˜ "≥∂ãÖ K≥Ü∞« ºHõ ãŸº`«`À
=ÙO@∞Ok. „Ñü~ÀA ‰õΩO@∞OÉÏxH˜ â◊√ÉèOí [~°QÍÅ#fl HÍOHõ`Δ À L^ŒÜ∂« <Õ
P=Ù¿Ñ_»`À ~ÚÅ∞¡ JÅ∞‰õΩ`«∞Ok. ZÑ¨C_»∞ Éè~í Î° `«##∞ K«∂™êÎ_À J#fl@∞¡
ZÑ¨C_»∂ â◊√„ÉèOí QÍ, â◊√zQÍ =ÙO@∂, K«H¯õ QÍ á⁄OkHõQÍ =ÙO@∞Ok. Éè~í HÎ° ˜
~Ú+¨=ì ∞~Ú# Éè’[# Ñ¨^•~åúÅ#∞ ~°∞zHõ~O° QÍ =O_ç ÉèHí `Î˜ À J#∞~åQÆO`À
=_ç¤ã¨∞ÎOk.
â’¡II =∞~°∞=Hõ, #==∂b, =∂Åf, ‰õΩ#Ì, =∞b¡,
`«~∞° }ã¨^$Œ â◊ÑÙ¨ ëêÊ g~°∞^èóŒ ™œ~°ÉÏè _®ºó II
ã¨∞=∞^è∞Œ ~°ÑÅ¨¶ =$HΔÍ =¸ÅHÍÖÏ|∞ÉèÏO_»–
„Ñ¨É$íè uq@Ñ¨HÍn#~°ÊÜÕ∞^•fi\˜HÍÜ«∂"£∞ II
â’¡II ã¨Hõ$^ŒÑ≤ ‰õΩÅ\Ïaè~Àºyh aè‰õΔΩHÍaè –
~°fl@q@Ñ¶∞¨ \˜`åaèó ãÖã¨$*Ë<Ò‡oHÍaèó
~°∞z~°q∞^Œ=∞=ÚÃ+· ‡ Ñ¨^ºŒä "Õ∞`«#fl"Õu
„Ñük#=∞Ñ≤ Éè~í ∞° ~Î Àƒù[<ÕKåÛùO q^Œ^•è º`ü II
âß. Ñ¨Ó=ÙO^Àñ@Å =$Hõ"Δ å\˜HÅõ Ö’ñ ÉÁOáê~° ÉèÏO_®=à◊√Öò
QÍqOÑ¨#fiÅÜ«Ú<£ q^Œ∂+¨H#õ @ „HÍO`åOQÆ<å aè‰ΩΔõ Hõ<£
^≥=· [˝ =ºaèKåi}˜<£ qq^è=Œ ∞O„`«„Ñ¨HÜ ˜ ∂« Ü≥∂yh
ÉèÏ=OQÆ∂_»∞@ ÉèÏ+¨}O|∞#∞ #ã¨^•ƒù=ºO|∞ Éè∂í q∂ãë÷ <£.
q=~°} :
=∞Öˇ¡, =∞~°∞=HõO, =∂Åf, =∞O^•~°OÖÏ\˜ ã¨∞"åã¨#Å∞ "≥^Œ[ÖË¡
Ñ¨ÓÅ"≥ÚHõ¯efl, *Ï=∞, =∂q∞_ç, <Õ̂~_»∞, ^•x=∞‡ ÖÏO\˜ =∞^è∞Œ ~°"∞≥ #ÿ Ñ¨à√◊ §
~ÚKÕÛ K≥@h¡ , c~°, =OQÆ, ÉˇO_», ^˘O_» ÖÏO\˜ ‰õÄ~°QÍÜ«∞Å áê^Œ∞efl `«#
~ÚO\˜ ÃÑ~°_∞» Ö’ ÃÑOK«∞`«∞Ok Ñü„=`« J~Ú# ¢ã.Î‘
ZÑ¨C_»∂ Ñ¨~åzHÍÖÏ_Õ "åà◊§`À J_»∞‰õΩ¯ux rqOKÕ P_»^•x`À,
Z~°∞HõÅ∞, *’ã¨ºO K≥ÑC¨ ‰õΩO@∞ ~Úe¡Å∂¡ uiˆQ ¢ã`Î‘ À, =∞O„`« `«O„`åÅ`À
=jHõ~} ° q^Œº <ÕiÛ# ¢ã`Î‘ À, =ºaèKå~°O KÕ¿ã ¢ã`Î‘ À Ñü„=`« J~Ú# ¢ãÎ‘ ¿ãflÇ¨ÏO
K≥Ü∞« º^Œ∞. z=iH˜ JÖÏO\˜ "åà◊`¡ À =∂\Ï¡_#» ∞ ‰õÄ_® =∂\Ï¡_^» ∞Œ .
â’¡II =K«#=∞Ñ≤ xâ◊=∂ºQÆK«Ûù`À "Õâ◊‡=∞^èÕº
`«^∞Œ Ñ¨H~õ } ° ã¨*Ï˚ ãÖ=¿ã^•QÆ`ã« º¨ I
K«~} ° Ü«ÚQÆà=◊ ∞ã¨º HΔÍÅÜÕ∞ ^•`«‡<å- ™œ
~°Ç¨Ïã≤ K« ÑïÉ’^èÀº q`«Î<åâı „Ñ¨ã¨HÍÎó II
â’¡II J#∞=∞u=ÚÑ¨ÅÉèÏºkè+`ª≤ å#º„`« Ü«∂Ü«∂–
K«ÛÜ ù ∞« #=∞#∞q^è•º^Œƒ~ù ∞° ~Î ∞° `å÷#=∞„ˆQ I
â◊~Ú#=∞Ñ≤ # =ÚOKÕ<åflã¨º =∞¢#OÎ qaè<åÌº^£
„Ñ¨`x« Ü«∞=∞ q^è•#O ¿ãfi# Kå™êº#∞QÆKÛÕ `ù ü II
ã‘. qÉè∞í ñ_»∞ =zÛ#~åñHõ qx"ÕQÆ "≥∞^Œ∞~°∞QÍ xO\˜ "åH˜\ H˜ ñ˜ ^•<ÕQ=Æ ÅÜ«Ú
Ñü `≥zÛ#\ì̃ ^Õáê\˜ ãÖ„QÆÇÏ¨ "≥∞#ÿ #k Ö’xH˜<˘æOK«∞ #_»∞==ÅÜ«Úñ
QÍO`«∞x K«~}° =ÚÅæ_yç Ñ‘~=°î Úñ Éˇ\ì˜ Ü«∞#∞=∞u QÆ$Ç¨ÏHõ$`«º =∞O^Œ=ÅÜ«Ú
#u~°ÇÏ¨ ã¨º=ÚÖˇ#· Ü«∂Ü«∞=ºÜ«∞O|∞Åñ ^Œ∞eÜ«∞OQÆñ |uH˜ É’kèOÑ¨=ÅÜ«Úñ
w. |∞~°∞+¨μ##∞=∞u ÖËHÜ õ ∞Õ Ñ¨Ù\˜xì O\˜
H˘Hõ¯`« Ü«∞~°∞QÆ∞@Ü«Ú#∞ ^• #∞_»∞QÆ=ÅÜ«Ú
„=`«=ÚÅ∞#∞ ^•#=ÚÅ∞#∞ ^≥=· =ÚÅ Ñ¨Ó[
ÅkèÑÙ¨ <å#uñ ÉÁOk KÕÜ∞« OQÆ=ÅÜ«Ú
q=~°} :
Éè~í Î° =ã¨∞<Î åfl_»#fl ãÖQÆu q#QÍ<Õ "ÕQOÆ QÍ gkè QÆ∞=∞‡O ^ŒQiæÆ H˜
"≥o§ Éè~í xÎ° PÇ¨fixOz, J`«_∞» `≥zÛ# =ã¨∞=Î ÙÅ∞ `«‰Ωõ ¯= J~Ú<å P^Œ~O° `À
JO^Œ∞‰õΩx Ö’ÑëH˜ fã¨∞ÔHo¡, Éèí~°Î áê^•Å∞ Hõ_çy, ‰õÄ~°∞Û<ÕO^Œ∞‰õΩ ‰õΩsÛ
ã≤ÔúŒ KÕã,≤ Éè~í Î° J#∞=∞u ~ÚzÛ# `«~åfi`Õ J`«xfl q_çz Ö’ÑëHÔ o§ ~ÚO\˜
Ñ¨#∞Å∞ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. ~°ÇÏ¨ ã¨ºOQÍ =ÙO_®eû# ~ÚO\˜ [=∂ Y~°∞ÛÅ q+¨Ü∞« O
J`«_`ç À UHÍO`«OQÍ `≥eÜ«∞K≥|∞`«∞Ok. Éè~í Î° ~Ú+Öì ÖË‰Ωõ O_® ÖË^• J#∞=∞u
ÖË‰Ωõ O_® Ñ¨Ù\Õì \˜H˜ J~Ú<å XHõ¯`Õ "≥à§◊ ^Œ∞. „=`åÅ∞, ^•<åÅ∞, Ñ¨Ó[Å∞
‰õÄ_® Éèí~°Î ã¨=∞‡uOz#Ñ¨C_Õ PK«iã¨∞ÎOk.W=fihfl Ñü„=`«Å‰õΩ =ÙO_Õ

ã¨^Œ∞æ}ÏÅ∞–=∞OzÅHõΔ}ÏÅ∞. Wq JÅ=~°K«∞‰õΩ#fl U ¢ã‘Î J~Ú<å Ñü„=`«
HÀ=Ö’ KÕ~°∞`«∞O^Œ#_»OÖ’ ZÖÏO\˜ ãÖ^ÕÇ¨ÏO ÖË^Œ∞. Ñü„=`« ÅHõΔ}ÏÅ∞
=∞iH˘xflO\˜x âß¢ãHÎ̈ Í~°∞_»∞ K≥|∞`«∞<åfl_»∞.
â’¡II Hõfiz^ŒÑ≤ xÉè$í `Õ "å ^•fii "å <≥=· u¿+ª –
zÛ~°=∞^äŒ y~°=∞ã≤‡xfi„Ñ≤Ü∂« O # „Ñ¨Ü∞« KÕÛ`ù ü I
# q~°à[◊ # ^Õâ◊ =∞¢ãÜ Î̈ ∞Õ xfl+¨μ¯>Ë "å
# Ñ¨Ù~°∞+¨=∞^äŒ Ñ¨âºı #‡¢#¿Î ÇÏ`«∞O q<å K« II
â’¡II ã¨∞Ñ¶¨∞\˜`« |Ç¨ïÉèÏO_»O HÍ+ì̈=∞$K«Û~°‡Ö’ÃÇ·Ïó
ã¨=∞=Ü«∞=∞aèãq¨ ∂HõΔ º „áê^Œn`åÅÊ=¸ÖÏº<£I
xÉè$í `«=∞ã¨∞ÅÉèÏx ™ê÷ÑÜ ¨ ∞Õ ^èƒÕ +ù *¨ Ïx
=ºÜ«∞=∞=Ç≤Ï`«z`åÎ zxÎ`åÜ«∂O K« ‰õΩ~åº`ü II
â’¡II `«$}`«∞+¨Hõ}HÍëêìOQÍ~° Éèí™È‡Ñ¨Ü≥∂QÆO
Ñï[#qÜ≥∂QÆO Hõ~‡° }ó „Ñ¨`º« "ÕHÍΔ "£∞ I
„Ñ≤Ü∞« `«=∞ ÑïÉè∞í Hõ`Î º« HõÎ =„™êÎk~°HÍΔ O
â◊√zaè~=° ã¨~ˆ `≥~· å‡##O Éè$í `«º=ˆ~æ II (áê~îåO`«~°=Ú)
Hõ. PÜ«∞O|∞ H˘Åñk ^≥eÜ«∞Hõ
¿ãÜ«∞OQÍ=Å^Œ∞ =ºÜ«∞=Ú ã‘=∞OuxH˜<£
¿ãÜ«∞OQÆ=ÅÜ«Ú <ÕxÜ«Ú
<åÜ«∞~°=÷ Ú#O^Œ∞ñ ÉÏ^Œ "≥∞#ÿ #∞<˘Ñ¨C<£.
q=~°} :
Éèí~°Î ãÖáê^Œ# ZO`À `≥Å∞ã¨∞HÀ‰õΩO_® qK«ÛÅq_çQÍ Y~°∞Û
ÃÑ@ì‰Äõ _»^∞Œ . XHõ"àÕ ◊ Y~°∞Û KÕÜ∂« eû=¿ãÎ Éè~í Î° ãÖáê^Œ#Ö’ <åÅæ= =O`«∞
=∂„`«"∞Õ Y~°∞Û KÕÜ∂« e.
=∞. Hõã=¨ Ù #æ>Åì̌ ∞ #∂HõÅ∞ #∞fl=ÚHõ Ü«∞OQÍ~°OÑ¨Ù Éèãí ‡¨ =Ú‡#∞<£
=∞ã¨ÅOÉÏÜ«∞Hõ KÕiÛ ^•ã¨∞Å‰õΩñ QÆ~Î° "åºÑ≤Î áêeOz ^Œ∞
~°fi ºã¨#O|∞#˚#ñ *Ëã≤ |~°Î q_»∞=<£ =¢™êÎkãÖ~°HÜ Δõ ∞ÿ≥
"≥ã¨ ÉèÏ=∂=∞}˜ÜÚ« #fl #O^Œ=∞=Ù ã¨^ƒŒ ù $`åº=o<£ â◊√kúÜ∞ÿ≥ .
q=~°} :
P=Ù¿Ñ_», Hõ>Åì̌ ∞, ^è•#ºO #∞O_ç =KÕÛ THõ, ÉÁQÆ∞áæ ⁄_ç ~ÚÖÏO\˜q
áêˆ~Ü«∞‰õΩO_® ^•zÃÑ_»∞`«∞Ok. ZO^Œ∞HõO>Ë g\˜`À ~ÚO\˜H˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ
H˘xfl z#flz#fl Ñ¨#∞Å∞ _»|∞ƒ Y~°∞Û ÃÑ@ì‰Ωõ O_® ãïáÈ`«∞Ok. JO>Ë _»|∞ƒ
P^• J=Ù`«∞O^Œ#fl=∂@. L^•Ç¨Ï~°}H˜ P=Ù¿Ñ_»`À Ñ≤_»HõÅ∞ KÕã¨∞‰õΩO>Ë
áÈ~ÚÖ’H˜ Ñ¨xH˜=™êÎ~Ú. Hõ>Åì̌ ∞ H˘<Õ Y~°∞Û `«ÑÙ¨ Ê`«∞Ok. ã¨QOÆ HÍe# Hõ>eì̌ fl
Éè„í ^ŒÑi¨ ¿ãÎ "å\˜`À `«~åfi`« H˘xfl ~ÀAÅ∞ =O@ KÕÜÚ≥ K«∞Û. WHõ ^è•#ºO
^ŒOK«QÍ =zÛ# THõ JO>Ë á⁄@∞ì áêˆ~Ü«∞º‰õΩO_® hà◊√§ HÍK«∞HÀ=_®xH˜
LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ `» å~Ú. Hõ>Åì̌ ∞ HÍÅQÍ =zÛ# #∞ã≤, ÉÁQÆ∞áæ ⁄_ç`À y<≥flÅ∞ â◊√„ÉèOí
KÕã∞¨ HÀ=K«∞Û. Ñ¨x"åà◊§`À ^ŒQ~æÆ ∞° O_ç Jxfl Ñ¨#∞Å∂ KÕ~Úã¨∞OÎ k.
WÖÏ Éè~í Î° P^•Ü«∞OÖ’ Pz`«∂z Y~°∞Û KÕã∂¨ ,Î á⁄^Œ∞Ñ¨Ù K«~º° Å∞
KÕÜ∞« |_»∞`«∂ Éè~í ‰Î° Ωõ ã¨ÇÏ¨ HõiOK«_O» Ñü„=`å ÅHõ} Δ O.
â’¡II Ñï[#Ñï~°HÍΔ O "åÇ¨ÏzO`åO Ñ¨â¥◊ "åO
HõÑ≤Ñ≤Hõâ◊√Hõ âßs™ê~°™ê^Õ~° "ÕHΔÍ"£∞ I
QÆ∞~°∞+¨μ Ñ¨~=° â◊`fi« O `Õ+μ¨ "åK«O Ü«∞=∞`«fiO
ã¨∞Êù@Ç¨Ïã≤`« x=$uÎO jÅ=$uÎO K« ‰õΩ~åº`ü II
â’¡II „Ñ¨}Ü«∞ã¨ÇÏ¨ K«saèã∞¨ ÅÎ º~°∂áêO ã¨Ñf¨ flO
x[q= `«^ÑŒ `¨ º« O ^Œ~≈° ÜÕ∞^Œ„Ñ¨=∞`åÎI
QÆ`=« u ^Œ~Ú`Õ `«∞ HÍfiÑ≤ =∂OQÆÅº=∂„`å
}∞ºÑ¨z`« QÆ∞~°∞q„áê ^è•~°Ü∞Õ #‡O_»<åx II
ã‘. Ñï[# "åÇ¨Ï# Ñ¨â√◊ Ñ≤Hõ âßiHÍ ™ê~° ãÖ~°H} Δõ ã¨Å∞Ñ¨=ÅÜ«Ú
QÆ∞~°∞[#O|∞Å Ü≥∂_»ñ |~°=∞ÉèHí =Î˜ Ç≤ÏOz K≥ÑC¨ #∂_çQ=Æ Ú#∞ *ËÜ∞« =ÅÜ«Ú
ã¨=uÑ¨@∞ì# =∞Ç¨ ™œ[#ºÜ≥∞ÿ ‰õÄi‡ ™È^Œi=∂é∞QÍñ E_»=ÅÜ«Ú
ã¨=ua_»Å¤ ñ QÍOz ãÖ`«ãÅ≤ ∞¡K∞« =∞kñ ^Œ#^Œ∞ a_»Å¤ =Öˇñ ^ŒÅñÑ¨=ÅÜ«Ú
w. =∞QÆñ_»∞ Ñ¨~^° âÕ =◊ ∞iy# =∞OQÆàO◊ Ñ¨Ù
ã¨∂„`«"∞Õ HÍx â◊$OQÍ~° =∂„`«=Ú_çy
Ü«∞`«=Î ∂=∞Å KÕ~∞° = Ü«∞O^Œ∞ñ ÉÏ#∞Ê
#O^Œ∞ â◊Ü∞« xOÑ¨=ÅÜ«Úñ QÆ∞ÖÏOQÆ#‰õΩ#∞.
q=~°} :
WO\’¡ =Ù#fl Ñ¨â√◊ ãÖÑ¨^hŒ , Ñ¨‰ΩΔõ Åh, "åÇ¨Ï<åÅh ZÑ¨Ê\˜HÑõ Ù¨ Ê_»∞
=∞Oz „â◊^`úŒ À ãÖ~°HOΔ˜ K«_O» , J`«=Î ∂=∞efl ÉèHí `Î˜ À ¿ãqã¨∂Î "åiH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ
¿ã=Å∞ KÕã∂¨ ,Î ã¨=u a_»e¤ fl `«# a_»Ö¤ Ï¡ „¿Ñq∞ã¨∂Î "åi Ü≥∂QÆ̂H=Δ ∂Å∞ „â◊^QúŒ Í
K«∂_»@O Ñü„=`« ÅHõ} Δ ÏÅ∞. JÖÏˆQ Éè~í Î° Ñ¨x g∞^Œ "Õ̂~ T~°∞ "≥o#¡ Ñ¨ÙÊ_»∞
J`«_∞» uiy =KÕÛ =~°‰Äõ XHõ¯ =∞OQÆàã◊ ∂¨ „`åxfl =∂„`«"∞Õ "≥∞_»Ö’ =ÙOK«∞‰õΩx
q∞y`å #QÆÅxfl\˜h ^•K«∞HÀ=_»O, ~å„u Ñ¨_»∞‰õΩ<ÕÑ¨C_»∞ J`«Î=∂=∞Å‰õΩ
Z^Œ∞~°∞QÍ Ñ¨_∞» HÀ=_»O... WÖÏO\˜ ÅHõ} Δ ÏÅ∞ QÆÅ« ¢ãÎ‘ Ñü„=`«.
â’¡II LÑ¨Q∞Æ ~°∞ â◊Ü∞« #O K« ã¨fiÅÊ`åO K« =Ü«∞ã¨º
„Ñük#=∞Ñ≤ ‰õΩ~åº^Œãº¨ "å~åú=∞™ê~°"∞£ I
J#=ã≤`q« ^è•<ÕÑº¨ ã¨º x~åfiÇ¨ÏÜ«∞`«flO
„=`«xÜ«∞=∞qkèO K« Hˆ =Δ ∞ã≤^ºú≥ Â q^Œ^•è º`ü II
â’¡II ã¨fi[#QÆ$Ç¨Ï=Ú¿ÑÜ«∂`ü „Ñ¨„Hõ"∞Õ ã¨kfifÜ«∂
# z~°q∞Ç¨Ï =¿ãK«Û „¿ÑÜ«∞ã≤ `åfiQÆ`Õ ™ê I
JqHõ$`«=Ñ¨Ù+Ö ã¨fiO ^Œ~≈° ÜÕ∞^Œ∞`«û"å^Ò
„Ñ¨^=Œä ∞=∞Ñ≤ q^Œ^•è º^•Ç¨Ï ~ˆ KÀÛÑ¨Ç¨ ~°"∞£ II
P."≥. Ñ¨Ù\˜xì O@#∞#fl „á⁄^Œ∞ÅÌ ñ „aÜ«Ú~åHõ
qx#Ü«∞Ñ¨Ù_»∞ `˘O\˜ "Õ+=¨ Ú_çy
ãŸ∞Å∞ ^•#∞ <≥^∞Œ ~°∞ K«#∞^≥Oz h~å[
#O|∞ñ *ËÜÚ« #∞`«û=O|∞^Œ#~°∞.
q=~°} :
¢ãÎ‘ `«# Ñ¨Ù\Õì \’¡ =Ù#flÑ¨C_»∞ JHõ¯_çH˜ Éè~í Î° =¿ãÎ "≥O@<Õ `À\˜ "åi`À
Z^Œ∞~°∞ "≥o§ Ç¨~°u ~ÚzÛ Ö’ÑëH˜ PÇ¨fixã¨∞OÎ k. Ñü„=`« J~Ú# ¢ã.Î‘
WÖÏ KÕÜ∞« _»O =Å¡ "åiH˜ â◊√ÉèOí [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
Hõ. Ñ¨~^° âÕ =◊ Ú#‰õΩñ <å^è∞Œ O
_»iy# `«`=ΔÕ ∞"å~°Î Å~°ÜÚ« K«∞ <åÜ«∂
"≥~=° Ù# „=`«=ÚÅ∞ ^≥=· `«
ÑïK«~º° Åñ *ËÜ∞« =ÅÜ«Úñ |u "Õ∞Ö’¯é‰õΩ<£.
q=~°} :
Éè~í Î° Ñ¨xg∞^Œ "Õ̂~ „áêO`åxH˜ "≥o#¡ Ñ¨C_»∞, ZÑ¨Ê_çHÑõ C¨ _»∞ J`«x
Hˆ =Δ ∞"å~°ÅÎ ∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∂, Éè~í Î° Hˆ =Δ ∞OHÀãÖ Ñ¨Ó[Å∞, „=`åÅ∞, ^Õ=`«efl
¿ãqOK«_O» =O\˜ Ñ¨Ù}ºHÍ~åºÖ’¡ x=∞QÆflO J~Ú =ÙO@∞Ok Ñü„=`« J~Ú# ¢ã.Î‘
â’¡II Ü«∞k |Ç¨ïÜ«Ú=uó ™êº`«∂Ê~°∞+¨ó ™ê=∞º=$uÎ
iflÑ¨Ù}=∞u~°∞¿ÑÜ«∂#flHõ"Δ ∞Õ `åÑ¨~å^è"Œ ∞£ I
=Ñ¨Ù+≤ qHõ$u"Õ∞HÍO ãÖ„Ñ¨Ü∂≥ Qˆ ~°ÇÏ¨ ã¨ºO
=Ç¨Ïu =^Œu Ü«∞K«Ûù „¿Ñ=∞~À¿+} HÕz`ü II
â’¡II Hõ^=Œä ∞Ñ≤ K« `«^<Œ åºO „âß=ÜÕ∞<Àfl Hõ^•z
„`«Êã¨~=° ∞Ñ≤ ã¨Ñf¨ fl QÀK«~ˆ HÍfiÑ≤ ^Œ^•º`ü
Ü«∞k xQÆûŒ ^À+Ö HÍ z^ÕHÍ Ñ¨~™° êº
~°Ç¨Ïã≤ K« xÑ¨Ù}ÀÔHÎÂ~°∂ú+¨}Â̌ó Ãã·=Ü≥∂*Ïº I
„Ñ¨=∞^Œ=#qÇ¨~° „¿Ñ=∞ã¨=∂‡#^•<≥·
~°› $^ŒÜ∞« q∞Ç¨Ï Ü«∞^ä•~°›O ~°O[ÜÕ∞^ŒfiÅ¡ÉÏè <å"£∞ II
ã‘. ÃÑxq∞\˜ ÃÑHõ¯O„_» =x`«Åñ QÔ H· ˘#fl ã¨=∞"≥∞#ÿ =~°#Î ã¨Å∞Ñ¨=ÅÜ«Ú
~°=∞}∞ñ_ÕQuÆ #Ñ¨~å^èOŒ |∞ñ *Ëã#≤ Ü≥∞Q˘æ#~°ÊHõ HõqΔ ∞~ÚOÑ¨=ÅÜ«Ú
<ÕHÍO`«=Ú#ñ „aÜ«Úñ _çKÛ« yOz#ñ ^Œ# ã¨∞~°`<« Ñ·≥ Ù¨ }ºO|∞ñ EÑ¨=ÅÜ«Ú
ãŸ∞x`À <˘#ñQÆ∂_»∞ ã¨=u QÀK«~"° ∞≥ #ÿ HÀÑÖ|∞=∂x HÔ · H˘#ñQÆ=ÅÜ«Ú
w. <≥\ xì̃ O^ŒÅ∞ ã¨`∞« ÅÃÑñ· |∞>ì̌<xÕ
Ü≥∂iÛ Ñ¨Å∞=∂é∞ #∞_»∞=Hõ Ü«ÚO_»=ÅÜ«Ú
=#qÇ¨~°O|∞Å#∞ =∞<À"åOzè`å~°÷
^•#=ÚÅñ „aÜ«Ú#xâ◊O|∞ñ ^Œ#Ê=ÅÜ«Ú.
q=~°} :
Éè~í Î° `«##∞ HÍHõ ~Ú`«~° ¢ãÅÎ‘ #∞ =∞iy `«##∞ x~°H¡ Δõ ºO KÕã<≤ å,
ZO`À ã¨ÇÏ¨ #O`À, Éè~í Î° `«ÑÙ¨ ÊKÕã∞¨ <Î åfl J`«x ^Àëêxfl ZuÎ K«∂Ñ¨‰Ωõ O_® F~°∞Ê
Hõey =ÙO_»@O, Éè~í Î° ãÖÉè’QÍxfl HÀ~°∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞ <Õ~∞° ÊQÍ J`«xH˜ ~Ú+ì̈O
=ÙO_ÕÖÏ ~°u„H©_» KÕÜ∞« _»O, Éè~í Î° =∞~À ¢ã`Î‘ À ~°q∞ã¨∞OÎ >Ë K«∂ã≤#Ñ¨Ù_»∞ D~°¬ º`À
HÀÑÖ `≥K∞« ÛHÀ‰õΩO_® `«#`À ã¨=∂#OQÍ K«∂_»@O, Z=ig∞^Œ<<·≥ å JÑ¨xO^ŒÅ∞
=¿ãÎ "åà◊§ Z^Œ∞@ Jã¨Î=∂#O P q+¨Ü«∂Å∞ ÖË=<≥uÎ "åà◊§x J==∂#
Ñ¨~°K«Hõ áÈ=_»O, =# Éè’[<åÅ∞, qÇ¨~° „Ñ¨^ÕâßÅ‰õΩ "≥o§#Ñ¨ÙÊ_»∞ Éèí~°Î
Jaè~∞° K«∞Å∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩx P „Ñ¨HÍ~°O PÇ¨~° Ñ¨^•~åúÅ∞ ~°∞zQÍ, â◊√zQÍ J=∞iÛ
Éè~í #Î° ∞ ãÖ`À+¨ÃÑ@ì_O» – W=hfl Ñü„=`å ÅHõ} Δ ÏÅ∞.
WHõ¯_» H˘O`« q=~°} J=ã¨~O° . ã¨=u áÈ~°∞#∞ ‰õÄ_® ã¨ÇÏ≤ ¿ãÎ Ñü„=`«
Jh, =∞QÍ_»∞ ZÖÏ u~åy<å `«ÑC¨ ÖË^hŒ =∞# „áêp#∞Å KèåO^Œã¨ ÉèÏ"åÅx
~ÚÑ¨ÙÊ_»∞ =∞#O ÉèÏqã¨∞<Î åflO. WHõ¯_» Ñü„=`« ÅHõ} Δ O JO>Ë `«# =∞#ã¨∞ûÖ’
D~°¬ º, â◊„`«∞ ÉèÏ=#Å‰õΩ KÀ@∞ ~Ú=fix L^•`«"Î ∞≥ #ÿ ¢ãÎ‘ Ñü„=`« Jx J~°O÷ ,
JO`Õ HÍx Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx W+ì̈O =zÛ#@∞¡ u~°Q=Æ ∞x ÖˇÃ· ã<£û ~ÚzÛ#@∞¡ HÍ^Œ∞.
^è~Œ ‡° „Ñ¨=~°#Î ÉèÏ~°ºÉè~í ÅÎ° H˜îÌŒ H© ã¨=∂#"Õ∞!
ÉèÏ~åºkèHÍ~°O J<Õ Ñ¨<fl≥ O_»= J^è•ºÜ«∞O Ñ¨ÓiÎ J~ÚOk.
T
`«„Ü≥∂^Œâ◊ó ÑïKÕÛù^Œó
Ñ¨^=Œ ¸_»= J^è•ºÜ«∞=Ú

Ñ¨~°¢ã‘Î ãÖQÆ=∞ x¿+^è• x¿+^èŒ=ÚÅ ÅHõΔ}ÏÅ∞
â’¡II ÉèÏ~åºkèHÍiHõq∞^ŒO QÆk`«O ã¨=∂™ê
^ŒfiHΔÍºq∞ ãÖ„Ñü Ñ¨~„° Ñ¨=∞^•aèÜ∂≥ QÆ"∞£ I
PÜ«Ú~°ºâ’iÑ¨Ù~° ^è~Œ ‡° ã¨∞Ç¨Ï$`ü ã¨ KåÜ«∞O
HÍ~Àº ^Œâßq+¨Ü∞« ¿ÇÏ`«∞=âß#fl HÍ=∂`ü II
Hõ. áêÑ¨=ÚÅ <≥Å=Ùñ |∞}ºÜ«∞
â’áêÜ«∞=Ú qÉè=í Ç¨x Ü«∂Ü«Ú+¨ºÇ¨Ï~°
"åºáê~°=Ú <åâ◊=Ú Ñ¨~°
KåÑ¨Å <Õ„`«Å~°Ò« |∞ K«# ^≥=fiiH˜<.£
q=~°} :
ÉèÏ~°º#∞ HÍ‰õΩO_® W`«~° ¢ãÅÎ‘ `À ÃãH±û ãÖ|O^èOŒ ÃÑ@∞ìHÀ=_»O =Å¡
áêÑÖ K«∞@∞ìì‰õΩO@∞Ok, Ñ¨Ù}ºO #tã¨∞ÎOk, H©iÎ #tã¨∞ÎOk. J<åKå~°O
HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. L^ÀºQÆO áÈ`«∞Ok. XH˘Hõ¯™êi „áê}ÏÅˆH „Ñ¨=∂^ŒO ~å"˘K«∞Û.
JO^Œ∞=Å¡ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ~Ú`«~° ¢ãÅÎ‘ g∞^Œ "åº"≥∂Ç¨ÏO =^Œ∞Å∞‰õΩx Hõ@∞ì‰Ωõ #fl
ÉèÏ~°º`À HÀi# q^èOŒ QÍ ã¨∞YÑ¨_∞» `«∂ =ÙO>Ë rq`«O P#O^Œ=∞Ü«∞O J=Ù`«∞Ok.
'UHõÑf¨ fl„=`«∞_»∞— J#fl H©iÎ ãÖáêkOK«∞HÀ=K«∞Û.
Hõ. S##∞ QÍ=∂`«∞~°`<« £
Ç¨xÜ«∞QÆ∞<£ „ÉÏ}=ÚÅ‰õΩ #x =Ú#∞ kqAÖò
=∂#Hõ „áê~°#Î =Ú#‰õΩ<£
QÍx=∞‡x ~°\ ì̃ `À~°=Ùñ QÍ=∂ã¨‰Ωõ ÖÎ ò.
q=~°} :
WHõ¯_» WOHÀ z‰õΩ¯ ‰õÄ_® =ÙOk. U Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç#~Ú<å ¢ãÎ‘ `«#O`«
`å#∞QÍ HÀi =Åz =zÛ#Ñ¨C_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ HÍ^Œ#_®xH˜ gÖË¡^Œ@.
'<Õ#∞ UHõÑ¨ffl„=`«∞_çx— JO^Œ∞=Å¡ <å ÉèÏ~°ºH˜ J<åºÜ«∞O K≥Ü«∞ºÖË#∞.

=∞Ô~=i#<åfl K«∂ã¨∞HÀ Jx `«Ñ¨C‰õΩO>Ë ‰õΩ^Œ~°^Œ@. JÖÏ HÀi=zÛ
HÍ"≥∂„^ÕHOõ `À ~°yeáÈ`«∂ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À ~°q∞OKåÅx `«ÇÏ¨ `«ÇÏ¨ Ñ¨_∞» `«∞#fl
¢ã‘Îx Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ u~°ã¨¯i¿ãÎ, P ¢ã‘Î P J==∂#O ÉèíiOK«ÖËHõ U #∞Ü≥∂º
Q˘Ü≥∂º K«∂ã¨∞‰õΩx „áê}`åºQÆO KÕã¨∞‰õΩO^ŒO>Ë '„áê}Ç¨Ï`åºáê`«HõO—
K«∞@∞ì‰ì Ωõ O@∞Ok P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH.˜ JO^Œ∞=Å¡ U ¢ãÎ‘ J~Ú<å `«#‰õΩ `å#∞QÍ
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx "≥∂Ç≤ÏOz ^ŒQÆæ~°‰õΩ =zÛO^ŒO>Ë HÍ^Œ#Hõ Ñ¨x HÍxKÕÛÜ«∞_»O
=∞Oz^Œx HÍ=∞âß¢ãÎ¨ ^Œ∞~°O^è~Œ ∞° Å∞ ÃãÅqã¨∞<Î åfl~°∞. nx=Å¡ ~Ú^ŒiÌ H© ãÖ`À+¨"∞Õ
Hõ^•!
JO^Œ∞=Å¡ WO^Œ∞Ö’ ^Œ~‡° ã¨∂HõΔ ‡O Uq∞@O>Ë „¿Ñ=∞`À, J#∞~åQÆO`À
`«#‰õΩ `å#∞QÍ =Åz# =x`«`À ~°q∞OK«_O» U =∂„`«O `«ÑC¨ HÍ^Œx ÃÑ^ŒÅÌ ∞
JO\Ï~°∞. J~Ú`Õ HÍã¨Î =ÚO^Œ∞ "≥#HõÅ∞ K«∂ã¨∞‰õΩx =∞s P ã¨∞MÏxfl
x~°Éºíè O`«~O° QÍ á⁄O^Œ=K«Ûx ‰õÄ_® K≥áêÊ~°∞. WÑ¨ÙÊ_»∞ P =ÚO^Œ∞ "≥#∞HõÅ
ãÖQÆ`∞« ÖËq∞\’ HÍãÎ̈ K«∂^•ÌO –
^Œâß=ãú̈Å ÅHõ}
Δ ÏÅ∞
â’¡II #Ü«∞#„Ñ‘uó „Ñ¨^äŒ=∞O z`åÎãÖQÆãÎ̈`À^äŒ ãÖHõÅÊó I
x„^•KÕÛ^ù ãŒ #Î̈ ∞`å q+¨Ü∞« x=$uÎ¢ãáÎ̈ ê<åâ◊ó II
â’¡II L<å‡^À =¸~åÛù g∞ui`Õº`åó ã¨‡~°^âŒ ß ^Œâ=·‹ ã¨∞ºó I
`å™êfi~ÀÇ¨Ïu=∞^Œ<Õ Ü«∂Ü«∂`«Ê~°Ü∂≥ +≤Ò« ã¨º~°HÍΔ Ü≥∞ÿ óII
Hõ. K«∂K«∞@ `«ÅñK«∞@ HÀ~°∞@
HÍK«∞@ Hõ$â◊=∞ø@ ~°∞K«∞@ñ QÍ#q∞ ã≤Q∞Æ <æ £
„^ÀK«∞@ "≥éÜ ]˜ Ú« =¸~åÛù
„áêK«∞~°º=Ú =∞~°}=∞#ñQÆñ |kÜ«Ú#=ã¨Ö÷ ò.
q=~°} :
K«∂_»@O, `«ÅOK«∞HÀ=_»O, HÀ~°∞HÀ=_»O, Z^Œ∞~°∞K«∂_»@O,
zH˜¯áÈ=_»O, J#flO ã¨Ç≤ÏOK«HõáÈ=_»O, Ñ≤zÛÑ¨@ì_»O, =¸~°ÛùáÈ=_»O,
„áê}ÏÅ∞ áÈ=_»O – Wq Ñ¨k~°HÍÅ~Ú# ^ŒâÅ◊ ∞ Jx HÍ=∞âß¢ãOÎ¨ K≥|∞`ÀOk.
Wq „¿Ñq∞Oz# ¢ãQÎ‘ Íh, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞QÍh, q~°ÇÏ¨ O`À ~°yeáÈ`«∂
„¿Ñq∞Oz# =ºHÎ̃ ^˘~°H¯õ áÈ`Õ XHõ^•x `«~åfi`« XHõ\ Q˜ Í ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # ÉÏ^èÅŒ hfl
Ñ¨_ç z=~°‰õΩ „áê}ÏÅ∞Ãã··`«O áÈQ˘@∞ì‰õΩO\Ï~°∞. Wk x["≥∞ÿ# „¿ÑÜ«∞ã‘
„Ñ≤ÜÚ« Å‰õΩ HõeQˆ „¿Ñ=∂"ÕâßxH˜ =ÙO_Õ Ñ¨k ^ŒâÅ◊ ∞ Jx ~°uâß¢ã"Î¨ `Õ ÅÎ« x~åú~}° .
ã‘. XO\˜"∂≥ Ç¨Ï=Ú#ñ QÆ<˘æO\˜ñ [‰õΩΔ ó„Ñ‘u Ñ¨Å∞=∂é∞#k `«ÅñÑÖQÆñ lO`«
Ü«Ú_»∞QÆx HÀÔ~¯`À #∞O_»∞@ ãÖHõÅÊ "≥ÚyQÆ∞}ã¨∞uÎ x„^Œ Ü«Ú_çyÜ«ÚO@
q~°ÇÏ¨ `åÑÖ|∞KÕ "Õñy _»ãû≤ Ü«Ú#∞O@ Ü«∞~°∞z ÜÕ∞q∞\˜q∂ñ^Œ <åâ◊ÖqË ∞
Ü≥∞xflÜ«∂_≥_"ç åi <≥é∞ñQÆq∞ x~°[¡ ˚ Ü«Ú<å‡^Œ=Ú# xO\˜ <˘Å¡‰Ωõ O@
w. =ÅÑ¨Ù ^ŒÅHÔ H˜¯ =∞k`«# =â◊=ÚQÍHõ
Ñ¨~=° â◊`fi« =ÚKÕ _ôÅ Ñ¨_∞» @ =¸~°Ûù
á⁄O^Œ∞ÖË‰Ωõ #flñ „ÉÏ}O|∞ áÈ=Ù##∞@
=∞$uÜ«Ú#Ü≥∞º ^Œâß=ã¨÷ Öˇé∞ñQÆñ*ÁÑ¨C.
q=~°} :
WHõ D Ñ¨k ^Œâe◊ fl =∞iH˘O`« q=~°OQÍ `≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O ~°ã‰≤ Ωõ Å~Ú#
K«^∞Œ =~°∞Å‰õΩ =∞Ozk. K«∂_»@O JO>Ë ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ XHõi<˘Hõ~∞° "≥ÚÇ¨ÏO`À
Hõà§◊ `À HÀiHõ `≥e¿ÑÖÏ K«∂ã¨∞HÀ=_»O. `«ÅK«∞@ JO>Ë JÖÏ „¿ÑÜ«∞ã≤QÍh,
„Ñ≤ÜÚ« _»∞QÍh K«∂ã≤# ãÖQÆu Ñ¨^ÑÕ ^¨ Õ QÆ∞~°∞Î KÕã∞¨ HÀ=_»O. HÀ~°∞HÀ=_»O JO>Ë
¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ ~Ú^Œ~Ì ∂° XHõi`À XHõ~∞° ~°q∞OKåÅx HÀ~°∞HÀ=_»O. HÍK«∞@
JO>Ë ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ XHõi ™œO^Œ~åºxfl, ~°∂Ñ¨ÖÏ=}ÏºÅx, =∞Oz`«<åxfl
`«Å∞K«∞‰õΩO@∂ ~å„u Ñ¨QÅÆ ∞ x„^ŒÑ@¨ Hì õ áÈ=_»O, zHõ¯_»O JO>Ë q~°ÇÏ¨ `åÑÖ`À
JÅã≤áÈ=_»O. J~°∞z JO>Ë q~°ÇÏ¨ O`À `«Ñ#¨ `À u<Õ uO_ç g∞^Œ ^è•ºã¨,
~Ú+¨ìO ÖËHõáÈ=_»O. ã≤QÆ∞æq_»∞K«∞@ JO>Ë ''Uq∞„\Ï.... P J=∂‡~Úx
`«Å∞Û‰õΩx ~ÚHõ h‰õΩ Ñ≤zÛ Ñ¨>@ ìË ∞ìOk. |∞kúQÍ K«^∞Œ =ÙHÀ‰õΩO_® „¿Ñ=∂ ^À=∂
JO@∂ UO\˜ "≥„i"≥Ú„i "ÕëêÅ∞—— JO@∂ Z=Ô~<· å u\˜<ì å Uq∂ Ñ¨@Hì õ
áÈ=_»O. z`«Î q„Éè=í ∞O JO>Ë q~°ÇÏ¨ `åÑÖÖ’, „¿Ñ=∂"ÕâO◊ Ö’ U =ã¨∞=Î Ù
ZHõ¯_» ÃÑ_»∞`«∞<åfl"≥∂ `≥eÜ«∞^Œ∞. U Ñ¨x ZO^Œ∞‰õΩ KÕã∞¨ <Î åfl"≥∂ `≥eÜ«∞^Œ∞.
=∞u=∞~°∞Ñ¨Ù, `«#Ö’ `«#∞ U^À Q˘}∞HÀ¯=_»O, qKå~°Ñ¨_»@O JO`«Ö’<Õ
#=ÙfiHÀ=_»O. =¸~°Ûù JO>Ë D =∞uJã≤Îq∞`«`«fiO Z‰õΩ¯"≥· ZÑ¨C_»∂
„Ñ≤ÜÚ« ~åe<Õ `«ÅK«∞‰õΩO@∂, =∞#ã¨∞H˜ =∞iOˆHg∞ Ñ¨@Hì õ Ñ¨~=° â◊=∞~Ú áÈ`«∂

ã¨Ê $Ç¨ÏHÀÖ’Ê`å~°∞. „áê}ÏÅ∞ áÈ=_»O JO>Ë PY~°∞‰õΩ HÀi# „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞
^ŒH° ¯õ Hõ áÈ~Ú#Ñ¨C_»∞ f„="≥∞#ÿ x~åâ◊Ö’ xã¨Ê $Ç¨ÏÖ’ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ „áê}ÏÅ∞
=kÖˇÜ∞« º_»O "Õ~∞° – „áêéÏÅ∞ fã¨∞HÀ=_»O "Õ~∞° .
x["≥∞#ÿ „¿ÑÜ«∞ã‘ „Ñ≤ÜÚ« Å∞ XHõiH˜ XHõ~∞° ^ŒH¯õ Hõ áÈ~Ú#Ñ¨C_»∞
"åà◊√§ ÑÖK«„áê}ÏÅ∂ XHõig∞^Õ ÅQÆflO KÕã≤#Ñ¨C_»∞ P ÅQÆflO ÉèíQÆflO
J~Ú#Ñ¨C_»∞ "å@O`«@ J"Õ „áê}ÏÅ∞ QÍÖ’¡ Hõeã≤áÈ`å~Ú. D ã≤uú „¿ÑÜ«∞ã‘
„Ñ≤ÜÚ« e^ŒiÌ Ö’ XHõiHÔ <· å ~å"˘K«∞Û. ÖË^• ~Ú^ŒiÌ H© ~å"˘K«∞Û – Wk „áê}ÏÅ∞
=^ŒÅ_»O.
WHõ HÀ~°∞‰õΩ#fl „Ñ≤ÜÚ« _À „Ñ≤ÜÚ« ~åÖ’ ^ŒH¯õ ÖË^#Œ fl ÉÏ^è,Œ P„HÀâ◊O,
L„HÀ+Ö`À P"ÕâO◊ Ö’ `«#∞ „áê}ÏÅ∞ fã¨∞HÀ=_»O, ÖË^• `«#‰õΩ ^ŒH¯õ ÖË^#Œ fl
ÖË^• `«##∞ u~°ã¯¨ iOzO^Œ#fl Hõã`≤ À „Ñ≤ÜÚ« ~åex Ç¨Ï`«º KÕÜ∞« _»O. Wk
„áê}ÏÅ∞ fã¨∞HÀ=_»O.
=∞#‰õΩ K«i„`«Ö’ „¿Ñ=∞HÀãÖ „áê}ÏÅ∞ `åºQÆO KÕã#≤ ÖˇÖ· Ï–=∞Afl,
ãëO–J<å~°¯b, áê~°fiu–^Õ=^•ã¨∞...... ~ÚÖÏ ZO`À =∞Ok =Ù<åfl~°∞
J=∞~°„¿Ñq∞‰õΩÅ∞, HÍh D ~ÀAÖ’¡ P Ñ¨q„`«ÉÏè =O JO`å áÈ~Ú Hˆ =ÅO
`«#`À ãÖÉè’QÍxH˜ ~Ú+¨ìÑ¨_»ÖË^Œ#fl HÍ~°}O`À ¢ã‘Î g∞^Œ Hõ`«∞ÎÅ`À ^•_ç
KÕ¿ã"åà◊√§, Q˘O`«∞ Ñ≤ã≤H˜ K«O¿Ñ"åà◊√§, ÃÑ„\’Öò áÈã≤ `«QÆÅÉˇ>Ëì"åà◊√§,
Ü«∂ã≤_^£ •_»∞Å∞ KÕ¿ã"åà◊√§ K≥Å~ˆ y áÈ`«∞<åfl~°∞.
~°uâß¢ã¨Î „Ñ¨HÍ~°O W^≥O`«=∂„`«O ã¨=∞i÷OK«_®xH˜ gÅ∞ÖËx
Ñ¨â√◊ =ÙÖÏO\˜ „Ñ¨=~°#Î . nxfl ‰õÄHõ\ "˜ àÕ §◊ `À ã¨Ç¨ fã≤"Ü Õ ∞« _®xH˜ "≥O@<Õ
K«~º° Å∞ KÕÑ\¨ Ïìeû# J=ã¨~O° ZO`À =ÙOk.
ã‘. "≥Ú^Œ\ Ü ˜ ∞« =ã¨#÷ ∞ "≥∂Ç¨Ï<åHÍ~°O|∞ñ E_»OQÆñ lOuOK«∞ K«∞O_»∞@Ü«Ú#∞
~Ô O@ =QÆÑÙ¨ =Ù@∞ì ~ˆ Ü«Ú#∞ |=Å∞#∞ =¸ñ@ x@∂ì~∞° ÊÅ∞ "≥Ú#ã≤ÜÚ« O_»∞
<åÅ∞yO@ñ ^ŒÅOz #_ç̂~~Ú zOuOK«∞ <ÕxO@ [fi~°=Ú<Õ "≥∞é∞ñQÆ‰Ωõ O_»∞
<åiO@ ##flO|∞ #~°∞zÜ≥∞ÿ Ü«ÚO_»∞#∞ ã¨Ñ=Î¨ ∞O|∞# Å[˚ ã¨~q° ñ[#∞#∞
P."≥. #+¨=ì ∞~Ú# <åÅ∞Hõ@∞ `˘„@∞Ñ¨_Ü ç Ú« O_»∞
`˘q∞‡kO@ rq `˘ÅñyÜ«ÚO_»∞
Ñ¨k@ñ „ÉÏ}=ÚK«#∞ñ |uÔH#· ãüHÔ #·
=∞~°∞xKÕ`#« ∞O_»∞ #~°∞Å„|`«∞‰õΩ.
q=~°} :
K«∂_»@O J<Õ "≥Ú^Œ\ ˜ ^ŒâÖ◊ ’ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ XHõi JO^ŒKO« ^•Åx
=∞~˘Hõà◊√§ Ñ¨^ÕÑ¨^Õ K«∂_®Åx ã¨~°^• Ñ¨_»`å~°∞. WHõ `«ÅK«∞HÀ=_»O J<Õ
~Ô O_»=^ŒâÖ◊ ’ „¿ÑÜ«∞ã‘ „Ñ≤ÜÚ« ÅH˜ ~å„`«∞Å∞ ÉÏ^è•Hõ~O° QÍ, ^Œ∞YóO HõeQˆ ÖÏ
QÆ_»∞Ñ¨Ù`å~°∞. =¸_»=^Œâ◊ J~Ú# HÀ~°∞HÀ=_»OÖ’ "Õ_ç x@∂ì~°∞ÊÅ∞
q_»∞ã¨∞OÎ \Ï~°∞ =∂\˜=∂\˜H,© HÍK«∞@ J<Õ <åÖ’ææ ^ŒâÖ◊ ’ ~å„`«∞à◊√§ XHõà§◊ x
XHõà√◊ § QÆ∞~°∞Î KÕã∞¨ ‰õΩO@∂ x„^Œ ÖË‰Ωõ OQÍ QÆ_∞» Ñ¨Ù`å~°∞. J~°~÷ å„u LeH˜Ñ_¨ ç
ÖËã¨∞ÎO\Ï~°∞. zH˜¯áÈ=_»O J<Õ J~Ú^Œ=^Œâ◊Ö’, J~°∞z J<Õ P~°=^Œâ◊Ö’
J#flÇ≤Ï`«=Ù áÈ`«∞Ok, =O_ç# Ñ¨^•~å÷Å∞ Ug ã¨ÇÏ≤ OK«=Ù. ã≤Q∞Æ æ q_»=_»O
J<Õ U_» = ^Œ â ◊ Ö ’ `« # ∞ KÕ ã ¨ ∞ Î # fl Ñ¨ x H˜ ÖË ^ • `« # ∞ =Ù#fl ã≤ ÷ u H˜
Z=fiˆ~=∞#∞‰õΩO@∞<åfl Ug∞ Ñ¨@#ì @∞ì =ÙO\Ï~°∞. Zxq∞^Œ= ^Œâ◊ J~Ú# z`«Î
q„Éè=í ∞OÖ’ =∞u`«ÑÊ≤ Ñ≤zÛ Ñ≤zÛQÍ „Ñ¨=iÎOK«_O» , =¸~°Ûù J<Õ `˘q∞‡^À
^Œâ◊Ö’ ã¨Ê $Ç¨ÏHÀÖ’Ê=_»O, Ñ¨^Œ=^Œâ◊Ö’ Jã¨Å∞ „áê}ÏÖË áÈQ˘@∞ìHÀ=_»O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. WO`«‰Äõ âß¢ãHÎ¨ Í~°∞Å∞ x~åúiOzO^Õ=∞O>Ë ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ |`«∞‰õΩ
=∞#‡^è∞Œ _ç Pnè#OÖ’ =ÙO\Ï~Ú@.
â’¡II Ñ¨Ù#~åÌ~åó Ñ¨Ù#ifi`«ÎO Ñ¨Ù#ó ˆHΔ„`«O Ñ¨Ù#ó ã¨∞`«ó I
Ñ¨Ù#ó „âıÜ∞« ã¨¯~°O Hõ~‡° # â◊s~°O Ñ¨Ù#ó Ñ¨Ù#ó II
w. ãüÜ«Ú, ^è#Œ =Ú, Hˆ „Δ `«=Ú ãÖ`«uÜ«Ú#∞
=∞OQÆàO◊ |QÆ∞ Hõ~‡° Å∞ =∞éÅ =∞éÅñ
É’~Ú##∞ ÉÁO^Œ=K«∞Û#∞ Ñ¨Ù_»q∞ñ ^Œ#^Œ∞
ÉÁOk"À~Ú# =∞éÅñ ^•ñ ÉÁO^ŒÖñË _»∞.
q=~°} :
ÉèÏ~°º, _»|∞ƒ, Pã¨∞÷Å∞, =∞OzÑ¨#∞Å∞... g\˜x áÈQ˘@∞ì‰õΩ<åfl
=∞m§ =∞m§ ãÖáêkOK«∞HÀ=K«∞Û. HÍh D â◊s~°O áÈ`Õ =∂„`«O uiy
ãÖáêkOK«Ö=Ë Ú. D ã¨`º« O `≥Å∞ã¨∞‰õΩx =∞#∞+¨μÅ∞ „Ñ¨=iÎOKåe.
HÍq∞`å#~°› ¢ã‘ÎÅ∞
(~°u„H©_» [~°∞Ñ¨‰õÄ_»x ¢ã‘ÎÅ∞)
â’¡II JãÖQÆ$Ç‘Ï`«ÉèÏ~°ºO K« „|Ç¨Ï‡¢ã‘ÎO Ü«∞â◊ÛQÆK«Ûùu I
ã¨∂`«HOõ ã¨``« O« `«ãº¨ „|Ç¨Ï‡Ç¨Ï`åº k<Õk<Õ II
Hõ. Éè∂í q∂ã¨∞~°ãu¨ ñ QÆ<fl≥ #∞
Q“q∞OÑ¨ñQÆ~å^Œ∞ =Ú#∞fl HÍq∞x `«#∞fl<£
QÍq∞Oz##∞ ã¨∞Hõ$`«=ÚÅ
<å=∞O|∞#∞ *ˇ_∞» #∞ Ö’Hõ xO^ŒÜÚ« ñ ^Œ#H“.
q=~°} :
„ÉÏÇ¨Ï‡}∞x ÉèÏ~°º#∞, ÃÑo§HÍx Hõ#ºÅ#∞ HÍ=Ú‰õΩÅ∞ HÀ~°∞HÀ~å^Œ∞.
XHõ"àÕ ◊ "åà◊√§ "åà◊§O`«@ "åàı§ =zÛ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À ~°q∞OK«_®xH˜ ã≤^ÑúŒ _¨ ®¤
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ áêÑÖ K«∞@∞ì‰Ωõ O@∞O^Œx, „Ñ¨=∂^ŒO [~°∞QÆ=K«∞Û#x, #Å∞QÆ∞iÖ’
#=ÙfiÅáêÅ∞ J=Ù`å=∞x ÉèÜ í ∞« Ñ¨_ç "åi *’eH˜ áÈ‰õÄ_»^∞Œ .
â’¡II Jkfi[ÉèÏ~åºq+¨Ü∞« ó ™êÑ≤ # ^Œ∞Ã+#Âì ÑÖK«#~°É∞íè HÍÎ I
„â’„uÜ«∞ã¨d ãÖ|xú HΔ̃uÑü ÉèÏ~åº x+≤^=Â÷≥ä II
â’¡II Ñü`å ã¨v ‰õΩ=∂s „Ñ¨„=l`å ~Ày}© „Ñ¨H\õ Ï I
L#‡`åÎ ^Œ∞~°<æ åú =$^Œ„ú áêÜ«∂ ~°ÇÏ¨ ã¨ºaè`¯« Ñ≤ÖÏ II
â’¡II JuHõ$ëê‚ xHΔ̃áêÎ Hõ^•z^Õ`å # QÆ=∂ºó #∞ºó I
q+¨Ü∞Õ - QÆ"∞Õ ºÑ≤ |∞^è•ó HÍ~°}`«ó áê~°^•iHõO „áêÇ¨ïó II
Hõ. â’„uÜ«ÚxÉèÏ~°º #$Ñ¨Ùãü
q∞„`«∞x Ü≥∞Å<åQÆ =∂=∞ "≥∞Åñ`«ÜÚ« #∞ QÆ∞~°∞
Hˆ „Δ `«O aÅñÉÁO^Œñ ^ŒQÆ ^Œ
áê„`«O|QÆ∞ñ ^•"≥∞ =Åz #zÛ#<≥#· <£.
q=~°} :
„ÉÏÇ¨Ï‡}∞_ç ÉèÏ~°º, ~åAÉèÏ~°º, ¿ãflÇ≤Ï`«∞x ÉèÏ~°º, =∂=∞QÍi
ÉèÏ~°º(J`«)Î , QÆ∞~°∞=Ù ÉèÏ~°º – gà◊§Ö’ Z=Ô~<· å ã¨~ˆ 'x#∞fl „¿Ñq∞ã¨∞<Î åfl— #O@∂
^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ =zÛ#Ñ¨Ù_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ "åà◊§H˜ =∞Oz =∂@Å∞ K≥ÑÊ≤ ã¨∞xfl`«OQÍ
u~°ã¨¯iOKåe.
P."≥. =∞`«Î Ñü`«∞ K≥eÜ«∞ =∂#qKÕÛkù x
Hõ#º ã¨∞„=`å`«‡ HõÑÅ≤ =~°‚
Ñ¨ÓuQÆO^èŒ =Úãë |∂`«∞~ÀQÆ=Ú^•xñ
QÍHõ Ü«∞#ºã¨`∞« Åñ QÆ=Ü«∞=ÅÜ«Ú.
q=~°} :
=∞`≥HÎ ¯˜ =Ù#flk (Ñ≤zÛk), áê+Ö_»∞x ÉèÏ~°º, jÅO ÖËxk, ~°ã[¨ fiÅHÍx
Ñ≤Å¡, x+¨ì–xÜ«∞=∂ÅÖ’ =Ù#fl ¢ã‘Î, #Å¡x â◊s~°O HõÅk, â◊s~°O #∞Oz
Éèií OK«~åx "åã¨# =KÕÛk, =Úãëk, ã¨∞Y~ÀQÍÅ∞ =Ù#flk – WÖÏO\˜ ¢ãÅÎ‘ ∞
„¿Ñq∞ã¨∞<Î åfl#O@∂ "≥O@|_ç`,Õ ''|uH˜ =ÙO>Ë |Å∞™ê‰õΩ ux |`«H=õ K«∞Û——
J#∞‰õΩO@∂ `«ÑÊ≤ OK«∞HÀ"åe. gi`À ãÖQÆ=∞O ~ÀQÍÅ#∞ Ñ¨Ù\˜ãì ∞¨ OÎ k.
Ñ¨~°¢ã‘Î QÆ=∞#¿ÇÏ`«∞ ÅHõΔ}=Ú
â’¡II =∞^è·≥ fiiãÖQÆ`À™êºó ÑüiÜ«∞=∞™ê‡xfl=~°Ü Î ∞Õ ^Õ#"£∞ I
=∞`«ûOã¨$ëêì |e#O „Ñ¨H$õ uO "å=∂O lÑ¶∂¨ Oã¨∞=∂ <Õ„f II
â’¡II QÆ=∞#=∞=áêÜ«∞=∞™êºO =∞=∞ xó™ê~°ãº¨ =$uÎ ¿ÇÏ`«∞~åfi I
=∞~°‡*Ï˝ =∞~Ú ~°HÍÎ q=ÚYO =∂O K«∂+¨Ü∞Õ ^Œ^"Œä å II
â’¡II =∂=∞aèi~°O ã¨∞~°Ü∞« q∞u q∞^ä•º^À¿+} HõÑ@ ¨ Ñ¶∞¨ \˜`#Õ I
Hõ~åÎã‡≤ q∞„`«HÍ~°ºO =∞Ç¨Ï^Œ#Ü«∂ "å ã¨=∂QÆ=∞º II
ã‘. <åâ◊„`«∞ñQÆ∂_≥ h <åu<å^ä∞Œ ñ_»∞ nxñ ÉÁOk# #k"åxñ ÉÁO^Œñ*ËÜÚ«
|Å=O`«∞ñ _ô<åu Ñü nxñ QÆkã≤# K≥Å∞= "åxH˜ <å‰õΩñ *ˇeq∞ñ*ËÜÚ«
^èxŒ ‰õΩ~åbHÍO`«ñ ^Œy#ñ ^Œ#™⁄=Ú‡ KÕ~Å° H˘Åñk <å K≥O`«ñ*Ë~∞° Û
=∞~°‡A˝~åÅ∞ „¿Ñ=∞=ÚQÆÅ∞æ <åq∂ñ^Œñ *Á~°‰Ωõ #fl <å=∞~°‡ "≥Ú~°∞ÅH˜K∞« Û
w. nx<Õ"àÕ ñ◊ ÉÁOk# nxHõ`#« ñ
*ÏÅñ^ŒÅñz# Ñ¨#∞ÖˇÅñ¡ [Hõ¯<Ò#∞
"Õ∞Å∞QÍHõx Ü«∞#ºHÍq∞#∞Åñ ^Œye
~°`∞« Å∞ ã¨Å∞Ê^Œ∞ ~Ô @∞=O\˜ ~°ã‰≤ Ωõ Öˇ#· .
q=~°} :
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# ÉèÏ~°º =ÙO_»QÍ =∞~À ¢ã‘Î á⁄O^Œ∞#∞ ZO^Œ∞‰õΩ
HÀ~°∞‰õΩO\Ï_»∞? Ñ¨~°¢ã‘Î á⁄O^Œ∞ HÀãÖ P~å@Ñ¨_ç JO^Œ∞HÀãÖ Zxfl
W|ƒO^Œ∞Öˇ<· å Z^Œ∞~À¯=_®xH˜ ZO^Œ∞‰õΩ ã≤^ÑúŒ _¨ `» å_»∞? Ñ¨Ù~°∞+¨ „Ñ¨H$õ uÖ’x

D ^è~Œ ‡° "≥~· ∞° ^è•ºxfl H˘HÀ¯‰õΩ_»∞ JuK«H¯õ QÍ qâı+¡ O≤ Kå_»∞.
JÑ¨Ê\˜HÍÅOÖ’=Ù#fl ~å[iHõ =º=ã¨,ú ã¨=∂[ã≤u÷ QÆ`∞« Å∞ J`«x D
q=~°}`À =∞#‰õΩ `Õ@`≥Å=¡ ∞=Ù`å~Ú.
XHõ |Å=O`« ∞ _≥ · # â◊ „ `« ∞ =Ù =Ù<åfl_» # ∞HÀO_ç . "å_ç x `« #
Éè∞í [|ÅO`À<À, ~Ú`«~„° `å<À [~ÚOK«Ö#Ë Ñ¨Ù_»∞ P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ XHõ PÖ’K«#
KÕ™êÎ_∞» . ™ê^è•~°}OQÍ =∞QÆ"å_»∞ |Ü«∞@ ZO`« g~°∞_»∂, |Å=O`«∞_≥<· å....
~ÚO\’¡ ÉèÏ~°º =ÚO^Œ∞ Ñ¨Å∞K«<!Õ ™ê^è•~°} =∞QÍ_Õ! WO\’¡ ÉèÏ~°º=∂@ˆH
qÅ∞"≥‰Ωõ ¯=. JÖÏO\˜ P â◊„`«∞=Ù ÉèÏ~°º#∞ #Ü«∂<À, ÉèÜ í ∂« <À, =∞O^À =∂HÀ
ÃÑ\ì̃ `«#g∞^Œ J#∞~°HÎ̃ QÆÅ^•xQÍ *Ëã∞¨ ‰õΩO>Ë Ñ¨~ÀHõOΔ QÍ P â◊„`«∞=Ù g∞^Œ
q[Ü«∞O ™êkèOz#>Ë!¡ J`«x Ö’@∞áê@∞¡ |ÅÇ‘Ï#`«Å#∞ J`«_ç ÉèÏ~°º^•fi~å
`≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û. J`«xfl q∞„`«∞xQÍ KÕã∞¨ HÀ=K«∞Û. D HÍ~°}OQÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
Ñ¨~¢° ãxÎ‘ á⁄O^ŒQÀ~°∞`å_»∞. W^À HÍ~°}O.
WHõ ~Ô O_À HÍ~°}O, XHõ ¢ãÎ‘ ^ŒQ~æÆ ° JO`«∞ÖËx ^è#Œ O =ÙO>Ë, P
P_»∞^•xH˜ #Ô~·# =∞QÆ`À_»∞ ÖË‰õΩO>Ë JÖÏ\˜¢ã‘Îx =â◊Ñ¨~°K«∞‰õΩO>Ë P ¢ã‘Î
_»|∞ƒx J#∞ÉèíqOK«=K«∞Û. XHõ Ñ¨~°¢ã‘Î`À ~°uˆHoÖ’ áêÖÁæx, ^•x g∞^Œ
"≥∂AÑ¨_»¤ =∞QÆ"å_»∞ `«# QÆ∞@∞ì=∞@∞¡ P ¢ã‘Î ~Ú`«~°∞Å‰õΩ K≥Ñ¨Ê‰õΩO_®
=ÙO_®ÅO>Ë P ¢ã`Î‘ À J#∞~åQÆO J_»∞QÆO@‰õΩO_® „¿Ñ=∞ #\˜ã∂¨ <Î Õ =ÙO\Ï_»∞
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞. Wk WOHÀHÍ~°}O.
=∞~À =ÚYºHÍ~°}O Uq∞@O>Ë 'Hõ~°}Ë+¨μ =∞O„u— J<åfl~°∞ Hõ^•
¢ãxÎ‘ ! JÖÏ J"≥∂Ñ¶∞¨ "≥#· `≥eq`Õ@Å∞ QÆÅ¢ãxÎ‘ Ö’|~°K∞« ‰õΩx P"≥∂`À ~°q∞Oz
`«# g∞^Œ „¿Ñ=∞ HõeQˆ ÖÏ KÕã∞¨ ‰õΩO>Ë, P ¢ãÎ‘ "Õ∞^è•â◊H`Î˜ À Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ™ê=∂#∞º_≥<· å
~å[H©Ü∞« OQÍ, Pi÷HOõ QÍ L#fl`« ™ê÷<åxfl KÕ~∞° HÀQÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. P PÖ’K«#`À
‰õÄ_® XHõ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ Ñ¨~°¢ã‘Î á⁄O^Œ∞#∞ HÀ~°∞HÀ=_®xH˜ „Ñ¨^è•# HÍ~°}O
J=Ù`«∞Ok.
â’¡II W`«∞ºÑ¨ÅHõ} Δ q∞`«O÷ HÍ~°}=∂Ö’ K«Ü∞« #fl ~åQÆ`À Ü«∂Ü«∂`ü I
HÍ~°}qKå~°}Ïã¨ÇÏ¨ =∞^ä"Œ å ã¨fiO gHõΔ º =∞#‡^äÀ#‡kä`"« ∞£ II
Hõ. DHÍ~°ºO|∞ÅÖ’Ñ¨Å
<ÕHÍ~°ºO|∞#∞<˘#~°∞Î i@∞QÍ‰õΩ#fl<£
cèH~õ ° =∞#‡^äÉŒ Ï}Ï
™ÈÎHÍÇ¨Ïu<≥#· ñ*ÁzÛ ^˘~°H˘O^Œ∞~˘y<£.
q=~°} :
HÍ=∞"åOKè« JkèHõOQÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ =ÙO_»@O `«Ñ¨CHÍ^Œ∞. Jk
„Ñ¨H$õ u^è~Œ ‡° O. J~Ú`Õ |Ç¨ïHÍO`åãÖÑ¨~¯° O J@∞ P~ÀQÍºxH©, ~Ú@∞ ^è~Œ å‡xH©
‰õÄ_® q~°∞^Œ"ú ∞Õ ! Ñ¨~¢° ãÎ‘ á⁄O^Œ∞ HÀãÖ `«ÇÏ¨ `«ÇÏ¨ Ñ¨_"Õ åà◊√§ P ¢ãÎ‘ JO^Œ∞‰õΩ
XÑ¨C‰õΩO@∞O^• ÖË^•, P =º=Ç¨~°O `«# =$uÎ, L^ÀºQÆ, "åºáê~åÅ‰õΩ
qÑ¶∂¨ `«O, ÖË^• H©_∞» U^≥<· å "å\˜Å*¡ ãË ∞¨ OÎ ^•? XHõ"àÕ ◊ P ¢ãÎ‘ |Å=O`«∞~åÖˇ`· Õ
`«#Hˆ ^≥<· å JáêÜ«∞O HõÅ∞QÆ=K«∞Û<å?........~ÚÖÏ =O^ŒHÀ}ÏÖ’¡ PÖ’zOz
`«y# ã¨=∂^è•#O =zÛ# `«~åfi`« =∂„`«"Õ∞ Ñ¨~°¢ã‘Î ãÖÑ¨~°¯ q+¨Ü«∞OÖ’
=ÚO^Œ_»∞QÆ∞ "ÕÜ«∂e. XHõ ¢ã‘Î g∞^Œ HÍ=∞"åOKè« HõÅQÆQÍ<Õ ^èŒ~å‡^èŒ~å‡Å∞
PÖ’zOK«‰õΩO_® ^Œ∂‰õΩ_»∞QÍ áÈ`Õ =∞#‡^äŒ„H©_» =∂@ ÉèíQÆ=O`«∞_çÔH~°∞Hõ,
„áê}ÏÅ g∞^Œ‰Ωõ =ã¨∞OÎ k. |∞kú=∞O`«∞Öˇ#· "åà◊√§ gÖˇ#· O`«=~°‰Ωõ Ñ¨~¢° ãÅÎ‘ #∞
HÍq∞OK«Hõ =keÃÑ@ì_"» ∞Õ "Õ∞Å∞.
â’¡II lQÆq∞+¨μaèó Ñ¨~^° •~å xû^•úºÜ«∞u =$`«Î ºáêÜ«∞ ÑïÇ¨~åó I
„áêˆQ# z#ÎhÜ«∂ó Å|ú„Ñ¨ã~¨ À Ç≤Ï ^Œ∞~°̊Ü∂≥ =∞^Œ#ó II
Hõ. `«ÅñÑ¨ñQÆ =ÅÜ«Ú#∞ ^è~Œ ‡° =Ú
`«ÅáÈÜ«∞ñQÆ =ÅÜ«Ú =$uÎ ^è#Œ =ÚÅ∞ "≥Ú^Œ@<£
=Å~åAñ a^ŒÑQÔ¨ Å∞=
#flÅqÜ≥∞? Ñ¨~=° x`«q∂ñ^Œ <å¿ãq∞\˜H<˜ .£
q=~°} :
HÍ=∞"åOKè« JkèHOõ QÍ QÆÅ HÍ=Ú‰õΩÅ∞ ÃÑ#· HÍ~°}ÏÖËq ÖË‰Ωõ <åfl
Hˆ =ÅO ¢ãÎ‘ g∞k q∞H˜¯e HÀiHõ`À (=∞#‡^äÉŒ Ï}Ñ¶∂¨ `«∞Öˇ)· ‰õÄ_® Ñ¨~¢° ãÎ‘ Ü«∞O^Œ∞
~°q∞OKÕ HÀiHõ`À ~Ú`«~° ¢ãÎ‘ "åOzè™êÎ~∞° .
â’¡II ã¨„Ñ¨`º« "åÜ«Ú^Œ∞~°É¡ íè x¿+^èqŒ +¨Ü∞« â◊Û Ü≥∂ q+¨Ü∞« ó I
HÍ=∞ó ã¨fiÉèÏ="å=∞ó „Ñ¨ã~¨ u° `«¢`=·≥ ^Œ∞~åfi~°ó II
P."≥. `«ÅñÑ¨~åxKÀ@ñ ^ŒÅñ ÃÑÅ¡ñ *ËiÛ#

=∞~°∞ñ_»∞ ãÖ`«ãO≤ z =∞^Œ=Úñ ÉˇOz
~ÚK«Û=Ù@ìñ*ËÜÚ« xO`«∞Åñ |∞~°∞+¨μÅ∞
K«∂z#Ñ¨Ù_≥ "ÕÜÚ« ã¨∞=∞â◊~=° ÚÅ∞.
q=~°} :
=∞QÆ"å_ç |∞^Õú JO`«! JO`«Q`Æ Î≥ J~Ú# P_»∞^•xfl ÉèÏ~°ºQÍ á⁄Ok
HÍ=∞ã¨∞MÏÅ#∞Éèíqã¨∞Î<åfl ‰õÄ_® ™œO^Œ~°º=u J~Ú# Ñ¨~°¢ã‘Î Hõ#|_»QÍ<Õ
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ HÍ=∞"åOKè« „Ñ¨|eáÈ~Ú P ¢ãxÎ‘ á⁄Ok`Õ ÉÏQÆ∞O_»∞#∞‰õΩO\Ï_»∞.
Wk Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç g∞^Œ =∞#‡^ä∞Œ _»∞ „Ñ¨Ü∂≥ yOKÕ XHõ =∞^Œ#ÉÏ}„H©_!» JO^Œ∞=Å¡
Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∂! `«™ê‡`ü *Ï„QÆ`!Î«
â’¡II L[fiÅ=Ñ¨Ù+Ö Ñ¨Ù~°∞+¨ HÍ=∞Ü«∞`Õ ¢ãÎ‘ #~ÀÑ≤ `åO ^Œ$ëêìfi I
J#Ü≥∂~ˆ +¨ qâı+ó¨ ¢ãÎ‘ HÍOHõuΔ ^è~Œ ‡° x~°¿ÑHΔÍ II
â’¡II JÉèíºi÷`å K« Ñ¨ÙO™ê ã¨Ç¨Ï™ê # ã‘fiHõ~Àu ã¨Ç¨Ï*Ë# I
ã¨∞Hõ$`«ã=¨ ∞Ü«∂^Œº ¿ÑH©Δ „Ñ¨=~°`Î Õ "å #"å Ñ¨Ù~°∞+¨ó II
K«O. Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ HÍ=∞ÉÏ}Ç¨Ïuñ ÉÁOk ~°ãã¨ u÷≤ ñQÀi "Õ_#ç <£
^Œ~∞° }∞Å∞ ã¨=∞‡uOÑ¨Hõ Ü«∞^ŒÅ∞Î~∞° KÕ~ñ° QÆh~°∞, "≥∞K«∞Ûã¨∞O
^Œ~° `«~=° ¸iÎÜ∞ÿ≥ # #~°∞ñ ^•Ô~`«Q∞Æ Ö’¯#ñE`«∞~ˆ x x
|ƒ~°=ÚQÆ ^è~Œ ‡° =Ú #∞æÅ=Ú "åqÜ«ÚñE_»~∞° =∞#‡^äÀ^Œuú <£.
q=~°} :
''¢ãÎ‘ |∞kúó „Ñ¨àÜ
◊ ∂« O`«Hóõ —— J<åfl~°∞. ¢ãÎ‘ =∞#ã¨∞Ö’ ^•QÆ∞#fl q+¨Ü∂« xfl
„|Ç¨Ï‡^Õ=Ù_»∞ ‰õÄ_® HõxÃÑ@ìÖ_Ë x» ™ê"≥∞`«. H˘HÀ¯‰õΩ_»∞ ‰õÄ_® D q+¨Ü∂« <Õfl
~ÚHõ¯_» „Ñ¨™êÎqã¨∞<Î åfl_»∞.
™ê^è•~°}OQÍ =∞QÆ"å_»∞ XHõ ¢ã‘Î g∞^Œ =∞#ã¨∞ Ñ¨_ç P"≥∞`À
~°q∞OKåÅ<Õ HÀiHõ`À P"≥∞#∞ ÖÁOQÆnã¨∞HÀ=_»O HÀãÖ Z<≥fl<Àfl „Ñ¨Ü∞« `åflÅ∞
KÕ™êÎ_∞» . qÅ∞"≥#· |Ç¨ï=∞`«∞Å∞ ~Ú™êÎ_∞» . P"≥∞ Ñ¨@¡ ZO`À „¿Ñ=∞ =Ù#fl@∞¡
„Ñ¨=iÎ™êÎ_∞» , P"≥∞ HÀãÖ ã¨~fi° O–z=~°‰Ωõ „áê}ÏÅ#∞ ‰õÄ_® `åºQÆO KÕ™êÎ#O@∂
„Ñü[˝Å∞ KÕ™êÎ_∞» . HÍh P ¢ãHÎ‘ ˜ #=∞‡HõO ‰õΩ^Œ~H° õ áÈ~Ú<å, P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx
~Ú+ì̈Ñ_¨ H» õ áÈ~Ú<å ^ŒQ~æÆ ‰° Äõ ¯_® ~åxÜ«∞º^Œ∞. ¢ãÎ‘ =∞#ã¨∞ QÔ Å∞K«∞HÀ=_»O
KåÖÏ Hõ+Oì̈ . J~Ú`Õ XHõ¯™êi XHõ ¢ãÎ‘ XHõ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx ~Ú+ì̈Ñ_¨ Oç ^ŒO>Ë
=∂„`«O ^è~Œ å‡^è~Œ å‡Å∞, ‰õΩÖÏÅ∞, "åq=~°ãÅ¨ ∞ JO`«ã∞¨ Å÷ ∞ ~Ú"Õg MÏ`«~∞°
KÕÜ∞« Hõ P Ñ¨Ù~°∞+¨μ}˜fl J#∞„QÆÇÏ≤ ã¨∞OÎ k.
HÍh Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ JÖÏ HÍ^Œ∞. XHõ¢ã‘Î á⁄O^Œ∞ "åOzèOKÕ =ÚO^Œ∞
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# ‰õΩ@∞O|Q“~°"åxfl, =ºH˜QÎ `Æ « „Ñü+¨xì , ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂xfl ^è~Œ å‡xfl
~Ú=hfl ^Œ$+≤ìÖ’ =ÙOK«∞‰õΩ<Õ Ñ¨~°¢ã‘Îx HÀ~°∞‰õΩO\Ï_»∞. "å\˜H˜ ~Ú|ƒOk
HõÅ∞QÆ∞`«∞O^Œ#fl J#∞=∂#O Hõey# =∞~°∞Hõ} Δ O P ¢ãxÎ‘ Ñï`«ºl™êÎ_∞» .
â’¡II ã¨∞ÅÉèÏ=∞==∞#∞ `Õ-™œ HÍ=∞Ü«∞`Õ ^Œ∞~°É¡ Ïè O =∞$ëêaèÜÚ« OˆHÎ K« I
Wu #~°<åsjÅO <å~åº "åº=$uÎHÍ~°}O =ˆHΔ º II
P."≥. KÕi "Õñ_»∞H˘x# KÕ~¸Hõ Ü«∞_çÜ∂« ã¨ñ
EÑ≤ Ü«∞Ñ¨Ù_≥Ü∞« \ì̃ ã¨∞^Œu <˘Hõ¯
Ñ¨Ù~°∞+¨μq∂ñ^Œ =ÅÑ¨Ù |éÃÑ#OK«∞#∞ QÆÅ¡
xO^Œñ |éÑ≤ "≥éÑ¨Ù xOÑ¨=ÅÜ«Ú.
q=~°} :
¢ã‘Î „Ñ≤Ü«Úx Ñ¨@¡ ZO`À J#∞~åQÆO`À ^ŒQÆæiH˜ =zÛ h^•xx
*Ëã∞¨ HÀ=∞x „áêi÷Oz<å, P ¢ãÎ‘ =∞~À Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À ã¨xflÇ≤Ï`«OQÍ =ÙO@∞O^Œ#fl
J#∞=∂#O`À P"≥∞#∞ JOwHõiOK«‰õΩO_® P"≥∞#∞ xOkOK«‰õÄ_»^Œ∞. ¢ã‘Î
Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ HÍ=∞ˆHoH˜ Ñ¨Ù<åk #=∞‡HõO! Jk K≥_áç È~Ú#Ñ¨C_»∞... P #=∞‡HõO
`«∞_çzÃÑ@∞‰õΩáÈ~Ú#Ñ¨C_»∞ "åi =∞^èºŒ ãŸº`« á⁄ã¨Q^Æ ∞Œ . JÖÏ J#∞=∂xOKÕ
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç g∞^Œ ¢ãHÎ‘ ˜ "≥Q@
Æ ∞, Jã¨ÇÏ¨ ºO Ñ¨Ù_»∞`«∞Ok. J^Õ [iy`Õ ~ÚHõ [#‡Ö’
P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx P ¢ãÎ‘ ~°uHˆ oH˜ JOwHõiOK«^∞Œ . ^ŒQ~æÆ ‰° Äõ _® ~å^Œ∞.
HÍq∞#∞Å∞ =ºaèKi« OÑ¨‰Ωõ O_»∞@‰õΩñ QÍ~°}=ÚÅ∞
â’¡II Éè$í â◊=∞#∞~åQÆó Ñ¨`åºÑ¨=`«º"å`«ûÅº =∞u=Ü«∞ã≤Î fiO K« I
=ºuHõ~x° ~ˆ fik`«fiO ^è~Œ å‡¿ÑHΔÍÑ≤ Hõ™êºtÛ`ü II
â’¡II Éè~í ∞° ~Î q° ~°ÇÏ¨ ó ™êfi`«‡x ^À+¨*Ï˝#O ~ÚÜ«∂ã¨∞~°#ºÜ«∂ ~°HÎõ ó II
WÜ«∞=∞ã¨º =∞xfl q∞`åÎ =∂ Éè∂í ffi_Õ`º« ™ê=∞~°º÷ "£∞ II
ã‘. ÑüÉèHí HÎ̃ Åõ ^Œ∞ <åÃÑñ· *ÏÅa_»Å¤ ñ QÆO\˜QÍ Ü«∞x Ü«∞#∞ºñ QÆ=Ü«∞ ^˘Hõ`≥
<åáÈ_ç "≥∞é˜ñy#ñ *ËÑ@¨ Hì kõ Ñè u¨ q_»∞K«∞QÍÜ«∞x KÕ~° "≥éK«∞ <˘Hõ`≥
ÃÑxq∞\˜ñ QÆx# h`«xH˜ <åHõ`=« Ú#ñ *Ë@∞=K«∞Û#@OK«∞ñ *Ë~° Q˘^˘Hõ`≥
~Ú~°∞QÆ∞á⁄~°∞QÆ∞"å~° Öˇéñ˜ y#ñ QÆ∞ÅÇ¨x "å\˜Å∞¡#x K˘~°ñÉÏ~° ^˘Hõ`≥
w. gx <≥@∞=Öˇñ ÉÁO^Œ∞^Œ∞ g_»∞ñ <å‰õΩ
=â◊√ñ_»∞HÍ_»ñx `«=∞HõO|∞ =^ŒÅ∞ <˘Hõ`≥
~ÚK«ÛQÆey# HÍq∞#∞ ÖËq∞K≥ÑÊ¨
x\ì̃q^è=Œ ÚÅ *Ï~°∞ñ *ËÑ@¨ ~Ôì Ñ¨Ù_»∞.
q=~°} :
™ê^è•~°}OQÍ ãÖÉè’yOKÕ HÀiHõ#∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ |Ü«∞@ ÃÑ\ì̃ #@∞ìQÍ
¢ãÅÎ‘ ∞ |Ü«∞@‰õΩ `≥eÜ«∞x=fi~°∞. XHõ ¢ãxÎ‘ „¿Ñq∞Oz# =∞QÍ_»∞ ^è~·≥ º° OQÍ P
q+¨Ü∞« O P"≥∞‰õΩ U^À q^èOŒ QÍ JO>Ë L`«~Î åÅ ^•fi~å<À ~Ú`«~∞° Å ^•fi~å<À,
ã¨∂\˜QÍ<Õ „Ñ≤ÜÚ« ~åeH˜ 'x#∞fl „¿Ñq∞ã¨∞<Î åfl#∞— Jx `≥eÜ«∞K≥|∞`å_»∞. HÍh
¢ãÎ‘ JO`« `˘O^Œ~Q° Í |Ü«∞@ Ñ¨_^» ∞Œ . HÀiHõ J<Õk P_»^•xÔH<· å =∞QÍ_çHÔ <· å
XˆH q^èOŒ QÍ =ÙO@∞Ok.~°u„H©_» g∞^Œ XHõ~H° Oõ QÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç HõO>Ë ¢ãÎ‘ Hˆ
HÀiHõ Z‰õΩ¯=. J~Ú`Õ J<ÕHõ HÍ~°}ÏÅ =Å¡ ¢ãÎ‘ `«# HÀiHõ#∞ =ºHõOÎ K≥Ü∞« º_®xH˜
[O‰õΩ`«∞Ok.WHõ Éè~í xÎ° HÍHõ "Õ̂~ =∞QÍ_ç g∞^Œ HÀiHõ ÃÑOK«∞‰õΩ#fl ¢ãÎ‘ J~Ú`Õ
„Ñ≤ÜÚ« _ç g∞^Œ ZO`« HÀiHõ =Ù<åfl Ñ¨k=∞OkH© `≥e¿ãÎ Ñü„=`«QÍ Q“~°=O
=Ù#fl `«# Ñ¨~∞° =Ù áÈ`«∞O^Œh, ÖË^• Éè~í ,Î° ~ÚO`« =∞Ok Ñ≤ÅÅ¡ ∞OK«∞‰õΩx
~Ú^ÕO áê_»∞ |∞kÌ?— Jx ÃÑ^Œ"Ì åà◊√§ u_»`å~°h, Éè~í ‰Î° Ωõ D ãÖQÆu `≥e¿ãÎ
ZHõ¯_» `«#x =kÖË™êÎ_À Jh, XHõ"àÕ ◊ Éè~í Î° Hõ#∞Hõ `«#`À „Ñ≤ÜÚ« _çx K«∂¿ãÎ
ZHõ¯_» `«# „Ñ≤ÜÚ« _çH˜ Ç¨x `«ÅÃÑ_»`å_À Jh, `«##Ω ‰õΩÅO #∞Op ã¨=∂[O
#∞Op ZHõ¯_» "≥e"Õ™êÎ~À Jh, ÖË^•, „Ñ≤ÜÚ« _ç g∞^Œ HÀiHõ=Ù<åfl ‰õΩ@∞O|
Ñïã≤÷`«∞Å∞ U=∂„`«O J#∞‰õÄÅOQÍ ÖË#Ñ¨C_»∂ ¢ã‘Î Ö’Ñ¨Å HÀiHõ =Ù<åfl
„Ñ≤ÜÚ« _ç`À J„Hõ=∞ ãÖ|O^è•xH˜ ~Ú+ì̈Ñ_¨ ^» ∞Œ . ^è~·≥ º° O K≥Ü∞« º^Œ∞.
â’¡II ^Œ∞~°H¡ ÀΔ º <åQÆ~° Wu ã¨∞Ç¨Ï$ku Ñ¨`åº „Ñ¨ÜÚ« HõÎ Wu QÆi=∂ I
WOy`«=¸_èó» Ñü`À hK«ó â◊√ëê¯aèÜ∂≥ QÆº^ÕâH◊ ÍÅ[˝ó II
â’¡II Wu ÅÑ¶∞≤ =∂ ã¨∞Ç¨Ï$^ŒiÊ`« ÉèÏ"À- z`«[Î ˝ Wu MË^óŒ I
`Õ[ã¨fi ºxÉè$í `«ÉÏè "À *Ï˝`å *Ï˝`∞« ºi≠…`å Éè"í Ü Õ ∞« q∞u cèó II
â’¡II WKåÛÜ«∂=∞Ñ≤ ã¨`åºO ¢ã} Î‘ ÏO "åº=$uÎ Hõ~} ° Ï<åºÇ¨ïó I
„Ñ¨^"Œä ∂≥ HõÎ ÑÖK«HÍ~°} "å~°}=∞#∞~åQÆ=~°#ú O HÍ~°º"£∞ II
ã‘. ãÖHõ@=ÚÅ∞QÆÅæ ™êq∞ q~°HxÎ˜ ñ *ˇO^Œ∞##∞K«∞ñ ^•e‡ <˘OkÜ«ÚO_»∞
^Œ∞~°‰¡ Δõ ºñ_»∞ Ñüq∞„`«∞ñ_»∞ <åQÆ~‰° Ωõ ñ_»Q∞Æ *Ï~°∞ñ_»OK«∞#∞ =∞k <Òæ~q° OK«∞
^ÕâH◊ ÍÅO|∞Åñ ^≥eÜ«∞x =¸_è∞» ñ_»∞ Ñë`« hK«∞O_»x ÑïÇ¨ÏiOK«∞
„Ñ≤ÜÚ« xÑü#QÆ∞ <å „¿Ñ=∞<≥é∞OQÆHõ HÍq∞OÑ¨~åñ_»x MË^"Œ Ú≥ O^Œ∞
w. ‰õΩÅ=Ú"å~°Å∞ñ QÍOz# "≥eÜ«∞@OK«∞
ÉèÜí ∞« =Úñ*ˇOkÜ«Ú =ºaèKi« OÑ¨ñQÆñ ^ŒÅÑ¨^∞Œ
ÃÑ#· ñ *ˇÑÊ≤ # HÍ~°} ÑÖK«H=õ Ú#ñ
QÍ# "å\˜x "åiOz QÆ=Ü«∞=ÅÜ«Ú.
q=~°} :
„Ñ≤Ü«Ú_ç`À J„Hõ=∞ ãÖ|O^èŒO =Å¡ ÖËxáÈx ~ÀQÍÅ∞
JO@∞‰õΩO\ÏÜ«∞h, ^•x =Å¡ Hõ@∞ì‰Ωõ #fl Éè~í Î° ZHõ¯_» `«# g∞^Œ q~°HÎ˜ K≥O^Œ∞`å_À
J#fl ÉèÜ í ∞« O`À#∂, `«#∞ HÀ~°∞‰õΩ#fl „Ñ≤ÜÚ« _»∞ =∞s `«# ™ê÷~ÚH˜ JO^Œ#O`«
Q˘Ñ¨Ê"å_»~Ú#Ñ¨C_»∂ (ã≤x=∂ ™êì~Åü ∂, „H˜HÔ \òÇÏ‘ ~ÀÅ∞, HÀ\©âfi◊ ~°∞Å∂ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ
"åà◊√§) Éè~í HÎ° ˜ ¿ãflÇ≤Ï`«∞_»<Õ Q“~°=O`À =∞#ã¨∞ûÖ’ HÀiHõ =Ù<åfl ¢ãÎ‘ |Ü«∞@Ñ¨_^» ∞Œ .
J^è=Œ Ú_çh, hK«‰Ωõ Åã¨∞_Î hç , `«‰Ωõ ¯= *Ïu "å_çh ~Ú+¨Ñì _¨ #ç Ñ¨C_»∞ Ö’HõxO^Œ‰Ωõ
ÉèÜ
í ∞« Ñ¨_,ç '¿ãflÇ≤Ï`«∞_ç ÉèÏ~°º#∞ Hõ^•, ~ÚO`« ^ŒQ~æÆ Q° Í =ÙO_ç‰Äõ _® <å =∞#ã¨∞ûÖ’
HÀiHõ `≥Å∞ã¨∞HÀÖËx J=∂Ü«∞‰õΩ_®!—— J<Õ z~°∞HÀÑÖ`À#∂, Ñ¨~Ñ° Ù¨ ~°∞+¨μ_ç`À
J„Hõ=∞ ãÖÉO^èOŒ ãÖQÆu |O^è∞Œ =ÙÅH˜ `≥e¿ãÎ ZHõ¯_» `«#x K«∞ÅHõ#QÍ K«∂™êÎ~À
J<Õ J<ÕHõ HÍ~°}ÏÅ =Å¡ ¢ãÎ‘ Ñ¨~Ñ° Ù¨ ~°∞+¨μ_çx HÍq∞Oz<å [O‰õΩ`À ™êÇ¨Ïã≤OK«^∞Œ
J`«_ç`À ~°q∞OK«_®xH˜. `≥eqQÆÅ"å_»∂ K«ÖÏH© J~Ú# „Ñ≤Ü«Ú_»∞ D
J_»O¤ ‰õΩÅhfl =Ù<åfl `«# KåHõKH« ºõ O`À ¢ãxÎ‘ `«# "≥Ñ· Ù¨ ‰õΩ uÑ¨CH˘x P"≥∞`À
~°q∞™êÎ_#» ∞HÀO_ç. JÖÏO\˜ H˘xfl z\Ï¯Å∞ ~ÚHõ¯° _» =ÚK«Û\ÕK«∞‰õΩO^•O.
â’¡II HÍ~°º=ÚáêÜ«∞=ºO[#=∞â◊HÎ̃ ¿ÇÏ`Ò, Ü«∞^ä•Ü≥∂QÆº"£∞ I
JuÑïK«Ü∞« `À QÆi=∂, ÅÑ¶∞≤ =∂ "≥^· QŒ úÆ ºÉè’QÆÜ∂≥ ó MÏº`å I
MË^óŒ „Ñ¨}`Õ¢™êÎ™Èáêºâßfiã¨#`À x=~åÎº #∞ºó II
K«O. PÅÜ«∞HõÑÅ¨ ‡~°∞= k~°∞QÆ∞ÖÏ_ç Ü«∞Q“~°==Ú[˚yOK«∞ <Õ

~°∞ÊÅ∞Ñ¨Ki« Oz ÉèÏ==ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞QÆñ *ˇÑÊ≤ # ÖÏÑ¶∞¨ =O|∞ K«O
K«Å=∞QÆ∞ MË^ÉŒ Ïè ==Úñ „|âßO`«=Úñ ÉÁO^Œ∞ #=∞ã¨¯iOz#
HõÅÉèÜ
í ∞« "≥∞Å¡ñÉ’=Ùñ ^Œq∞QÆe#æ #∂~°@=∂ÖÏ_ç#<£
q=~°} :
`«# `≥eq`Õ@Å`À, KåHõKH« ºõ O`À HÀ~°∞‰õΩ#fl P_»^•xfl =∞#ã¨∞ûÖ’
=ÙO_Õ ÉèÜí ∂« Åh, J#∞=∂<åÅh =ÚO^Œ∞QÍ Ñ¨\ÏÑÖK«Å∞ K≥Ü∂« ºe Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞.
nx=Å¡ 'J™ê=∞~°YºO— J<Õk `˘ÅyáÈ`«∞Ok. WHõ HÀ~°∞‰õΩ#fl P_»^•x`À
U^À XHõ J=HÍâ◊O HõeÊOK«∞‰õΩx P"≥∞`À ÑïK«Ü∞« O ÃÑOK«∞HÀ"åe – nx
=Å¡ ~Ô O_À^≥#· 'Q“~°=O— J<Õ J_»∞¤ `«ÑÙ¨ Ê‰õΩO@∞Ok. WHõ =¸_À J_»O¤ H˜
'ÖÏÑ¶∞¨ =O—. =∞QÍ_»∞ `«#∞ =∞Oz ~°ã‰≤ Ωõ _ç##fl ãÖQÆu HÀ~°∞‰õΩ#fl ¢ãÎ‘ ZÑ¨C_»∞
Hõeã≤<å P"≥∞`À =∞OzQÍ, =∞~åº^ŒQÍ, P"≥∞ =ºHÎ̃`åfixH˜ ZO`À Q“~°"åxflKÕÛ
=∞QÍ_»O>Ë ¢ã‘ÎH˜ Z‰õΩ¯= J#∞~åQÆO =ÙO@∞Ok. JÖÏ „Ñ¨=iÎOK«_»O =Å¡
'ÉèË^ŒO— J<Õ J=~À^èŒO `˘eyáÈ`«∞Ok. WHõ z=i J_»¤OH˜ 'cèu— – ¢ã‘Î
~Ú|ƒO^Œ∞Ö’¡ =Ù#flÑ¨C_»∂, z~åQÍ =Ù#flÑ¨C_»∂ "≥∞Å¡QÍ J#∞#~Úã¨∂Î
T~°_çOKÕ q^èŒOQÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ „Ñ¨=iÎ¿ãÎ ~ÚHõ ¢ã‘Î JÖÏO\˜ =∞QÍ_ç g∞^Œ
Q“~°=O „¿Ñ=∞QÍ =∂i ~ÚHõ J`«_ç =â◊O J=Ù`«∞Ok.
Ñ¨Ù~°∞+¨ ^Œ∂`«Å∞
â’¡II â◊¥~°ó ã¨=Úz`«ÉèÏ+‘ ~°u`«O„`«[˝ „Ñ≤Ü«∞ã¨º Hõ~åÎ K« I
„¿ÑHõ}Δ HÍs ™êÇ¨Ïã¨~ã° H≤ óõ „áÈ^•ú=∞Ü«∞ø=# NHõó II
â’¡II PÉÏÅº*Ï`«ãY¨ ºó „H©_#» Hõ$`åºk<å *Ï`«qâßfiã¨ó I
PMÏº#tÅÊ ‰õΩâ◊Åó Hõ#º z^Œ#ºã¨º Hõ$`«^∂Œ `«ºó II
â’¡II JÑ¨ºQÆ∞}À =∞~°‡[˝ó ã¨MÏº „Ñ¨K«Ûù#fl ãÖã¨$+ì̈ó I
L`«=Î ∞Ü«∂ ãÖÉè∞í HõóÎ ã¨∞ÉèQí óÆ MÏº`å#fiÜ«∞â◊Û *Ï=∂`å II
â’¡II ÑïKå~°ó ã¨‡~°jÅó `å^Œ$HõΔó „áêu"Õâ’ºÑ≤ I
^è•„`Õ~ÚHÍ Ñï„QÆÇÏ¨ L^ÀºQÆ`åºQÆjÅâ◊Û II
â’¡II „¿ÑHõΔ}~°ã≤HÀ =$+¨ Wu qMÏº`«ó ã¨^Œ∞æ}ÏkèHõ ó Ñ¨`«∞ºó I
Jaè=∞`«=∞Ç¨~°› "ÕëêKå~°ó ã≤^•ú W"Õ∞ #~åó ¢ã+Î‘ μ¨ II
ã‘. â◊¥~°∞ñ_»∞ „Ñ≤Ü∞« "åk =∂~°Ò« „`«Añ˝ _»∞ â’^è‰Œ Ωõ O_»∞#∞ ™êÇ¨Ïã¨∞O_»∞ Éè’y
Ü«∞ø=#∞O_»∞ ^è<Œ å_è∞» ºñ _®ÉÏÅº=ÚQÆñ ^•#∞ QÆ∂_»OQÆñ "≥∞iñy# ‰õÄi‡ãŸ∞ñ_»∞
<Õ~Ê° i qâßfiã¨ h`«∞ñ_»∞ =∞~°‡A˝ñ _»#∞‰õÄÅ „Ñ¨KÛ« #ù ∞flñ _»`ñ« _»∞ ^Œ∂`«
Ü«Ú`«=Î ∂OQÆ#<≥#· <˘_»ñÉÏ@∞ Q˘#<Õ~∞° Ûñ [Hõ¯x"åñ_»∞ „Ñ¨âã◊ kÎ̈ ‰õΩ¯
P."≥. „H˘`«ÃÎ ÑO_çH¡ ˘_»∞‰õΩ ‰õΩã¨∞=∂¢ãjÎ̈ Å∞O_»∞
|O@∞ ^•kH˘_»∞‰õΩ Ñ¨~=° ∞Ç≤Ï`«∞ñ_»∞
=Å=ñ ^Œy#"åñ_»∞ =ÅxO\˜"åñ _ç\ ˜ì
`«O„`«=ÚÅ‰õΩ q∞QÆ∞Åñ ^ŒQÔ _»∞"å~°∞.
q=~°} :
¢ãÎ‘ XHõ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx ~Ú+ì̈Ñ_¨ Oç ^Œ>,Ë P q+¨Ü∂« xfl <Õ~∞° QÍ P =∞QÍ_ç
^ŒQÆæiH˜ "≥o§ ''#∞=fiO>Ë <å‰õΩ HÀiHõ HõeyOk. ~°q∞^•ÌO ~å!—— Jx
J_» ∞ QÆ ∞ `« ∞ O^•? á⁄~° á ê@∞# ‰õ Ä _® ¢ã‘ Î `≥ y Oz JÖÏ K≥ Ñ ¨ C ÖË ^ Œ ∞ .
Ñ¨Ù~å}HÍÅOÖ’ J~Ú`Õ "Õ∞Ñ¶¨∂Åh, Ç¨ÏOã¨bfl ^Œ∂`«Å∞QÍ KÕã¨∞‰õΩx `«#
=∞#ã¨∞Ö’ =∂@ HÀ~°∞‰õΩ#fl "åà◊§H˜ KÕ̂~ÖÏ „Ñ¨Ü∞« `åflÅ∞ KÕ¿ã"åà◊√§. ^•fiÑ¨~°
Ü«ÚQÆOÖ’ ~°∞H˜‡}©^qÕ NHõ$+¨μ_‚ ç g∞^Œ `«# „¿Ñ=∞#∞ Jyfl *’º`«#∞_»∞ J<Õ
„ÉÏÇ¨Ï‡}∞_ç ^•fi~å ãÖ^Õâ◊O ÑÖÑ≤ `≥eÜ«∞*Ëã≤Ok. P "å~°ã¨`«ºOQÍ<Õ
H˘O`«=∞Ok Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ D HõeÜ«ÚQÆOÖ’ ¢ãHÎ‘ ˜ – Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ =∞^èºŒ =~°∞ÅÎ ∞QÍ
=º=Ç¨Ïiã¨∞<Î åfl~°∞. JO^Œ∞‰õΩ <≥u· Hõ, ™ê=∂lHõ HÍ~°}ÏÅ∞ U"≥∞<ÿ å HÍh D
~°uâ◊¢ã„Î̈ QÆO^äOŒ Ö’ Ñ¨Ù~°∞+¨^∂Œ `«Å‰õΩ LO_®eû# ÅHõ} Δ ÏÅ∞ ã¨Ê+ì̈OQÍ K≥ÑÊ¨ _»O
[iyOk. J"Õq∞\’ K«∂^•ÌO.
#_ç=Ü«∞ã¨∞û (35–40) Ö’ =Ù#fl"å_»∞, =∞#ã¨∞ûH˜ ~ÚOÑ¨ÙQÍ
=∂\Ï¡_Õ"å_»∞, ~°uâß¢ã¨ÎOÖ’ =∞Oz J#∞Éèí=O QÆÅ"å_»∞, ¢ã‘Î =∞#ã¨∞ûÖ’
U=ÚO^À Ñ¨ãQ≤ @Æ Qì ÅÆ <Õ~∞° ÊQÆÅ"å_»∞, =∞Oz™êÇ¨Ïã¨=O`«∞_»∞, ™œHõ~º° =O`«"∞≥ #ÿ
rq`«O QÆ_Ãç Ñ_ç"å_»∞, =∞Oz =Ü«∞ã¨∞ûÖ’ =Ù#fl"å_»∞, ^è#Œ =O`«∞_»∞, ¢ã`Î‘ À
z#fl`«#O #∞O_ô Hõeã≤ ÃÑiy# ¿ãflÇ≤Ï`«∞_»∞, =∞Oz <Õ~∞° ÊQÆÅ"å_»∞, ~°ÇÏ¨ ™êºxfl
`«#Ö’<Õ ^•K«∞HÀQÆÅ ^è~·≥ º° O QÆÅ"å_»∞, =∞Oz #=∞‡Hõã∞¨ _Î ∞» , J#∞‰õÄÅOQÍ
=ÙO_Õ"å_»∞, ZO`«\ ˜ JO^ŒQÆ`≥Î<≥·<å Q˘Ñ≤ÊO\˜Ñ≤Å¡<≥·<å =Å`À Ñ¨_≥Ü«∞ºQÆÅ
^ÕÇÏ¨ ™œO^Œ~º° O QÆÅ =∞QÍ_»∞, ÃÑkÌO\˜ H˘`«ÃÎ Ño§H˘_»∞‰õΩ, HõO\˜ K«∂Ñ¨Ù`À<Õ
=∞#ã¨∞Ö’ ÉèÏ"åxfl Z^Œ∞\˜"åà◊√§ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<ÕÖÏ K≥Ü∞« ºQÆÅ"å_»∞ – JÖÏˆQ

Hõà§◊ `À<Õ Z^Œ\ ˜ "åà◊§ =∞#ã¨∞x K«^=Œ QÆÅ"å_»∞, WO\’¡ Ñ¨x KÕ¿ã <ÒHõ~∞° ,
^•kH˘_»∞‰õΩ, "Õ∞Å∞ HÀ~°∞‰õΩ<Õ"å_»∞, „¿Ñq∞OK«^yŒ # "å_»∞, Ñ¨H¯˜ O\˜ "å_»∞ –
gà◊√§ ¢ã‘Î – Ñ¨Ù~°∞+¨μefl HõÅÑ¨_®xH˜ ~åÜ«∞ÉÏ~°∞Å∞QÍ JO>Ë ^Œ∂`«Å∞QÍ
Ñ¨xH˘™êÎ~°∞.
*Ï~°∞Å‰õΩ =â◊√ÅQÆ∞ ¢ã‘ÎÅ ÅHõΔ}=ÚÅ∞
â’¡II ^•fi~å=ã≤u÷ jÖÏ ^Œ$ëêì áê~°≈ fiO qÖ’Hõ`Õ Ü«∂ K« I
~°=∞}kfi@∞Ì~ƒ° Qù Í "å x~°Ñ`¨ åº x~°Ñ^¨ Œè ÑïÉè∂í `å II
â’¡II ÅOÑ¶∞≤ `«Å*Ï˚ =O^è•º QÀ+‘jª ÖÏ =∞$`åÑ¨`åº I
ÑïÇ¨Ï~°u <åÑ¨~å^èÑÕ º¨ aèÉ∂íè `å "å =$^ä• ã¨Ñf¨ flaèó II
â’¡II ÉÏÖÏ =∞$`«Ñu¨ HÍ Ü«∂ |Ç¨˙Ñ¨É’è QÍ ^Œi„^• K« I
#∂º#Ñü~°ƒÇ¨ï=∂<å =¸_è^» "Œè À^Õfiyh HõàÏ‰õΩâ◊ÖÏ II
â’¡II *Ëºëêª |Ç¨ï^Õ=~°HÍ „áÈ+≤`«Éèí~åÎ-^èsŒ Hõ$`å ã¨=∂<åaèó I
x`«ºO *Ï˝u‰õΩÅã≤u÷ s~å¬ ºà◊√ó Ñü[ã¨=∂#jÖÏ K« II
ã‘. WO\˜"åH˜@ xeÛ ~Ú@∞#@∞#∞O EK«∞ á⁄Åñu <å^è∞Œ x`À_»ñ É’~°∞#u=
Q˘„_®Å∞ ^Œ∞~°ƒQù Æ QÀ+≤ª ã¨=∂Kå~° |Ç¨ïÉè’QÆ=x`« Ü«∂ ÉÏÅq^è=Œ
Ñ¨QÅÆ ∞ x^Œ∞~Ì á° È=Ù Ñ¨_ñ» u ‰õΩ~°∂Ñ≤}˜ ã≤Q∞Æ Öæ xË k HõàÏtÅÊxÑ¨Ù}
qQÆ`<« åÜ«∞Hõ Ü«∞q"ÕHã˜ H¨ Ü ˜ ∞« Ü«∞ÅÊ Éè’yx =¸~°Ü ö Ú« |∂"≥∞Hõ`Î≥
w. Ü«∞`«ÜÎ Ú« #∞ =∂=∞Ü«Ú ã¨=u Ü«∂Å∞ ^Œ#∞fl
<≥Ñ=¨ ÚÖËHÜ õ ∞≥ ^ŒO_çOK«∞ K«ÅÑ¨<„Õ `«
Hõ~=° Ú =∞éñ^Œ∞Å∞ #kèHOõ |∞ñ QÆÅ∞QÆ∞ #u=
ã¨∞~°`™« ê^èºŒ Å∞ *Ï~°Ö∫ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅO^Œ∞.
q=~°} :
WO\˜ QÆ∞=∞‡O =ÚO^Œ∞ #∞OK«∞x gkäÖ’H˜ J@∞ ~Ú@∞ K«∂¿ãk,
Éè~í `Î° À ZÑ¨C_»∂ áÈ\Ï¡_kÕ , Ñ≤ÅÅ¡ ∞ ÖËxk, ZÑ¨C_»∂ ‰õΩà◊√¡ *’‰õΩÅ∞ "Õã∂¨ Î
#"Õfik, Kå_ôÅ∞ K≥¿ÑÊk, ÉÏQÍ _»|∞ƒQÆÅk, z#fl =Ü«∞ã¨∞ûÖ’<Õ Éèí~°Î#∞
áÈQ˘@∞ì‰Ωõ #flk, Ñ¨Q\Æ ˜ Ñ¨Ó@ x„^Œ áÈÜÕ∞k, JO^ŒOQÍ =ÙO_»xk, ã≤Q∞Æ Öæ xË k,
z„`«HÍi}˜, "≥∞QÆ∞_»∞ =kÖËã≤#k, `≥eq`«‰õΩ¯= "å_ç ÃÑàÏ§O, _»|∞ƒ
KåbKåÅ‰õΩO_® =ÙO_Õk, =¸~°∞~ö åÅ∞, <å@HÍÅ∞ "Õ¿ãk, `«# `«ÑC¨ ÖËHáõ È~Ú<å
J`« Î = ∂=∞Å∂, P_» Ñ ¨ _ » ∞ K« ∞ Å∂ xO^Œ Å ∞ "Õ ã ≤ ÉÏkè ã ¨ ∞ Î O _» @ O =Å¡
qã≤yáÈ~Ú#k, Z‰õΩ¯= =∞Ok =∞~°∞^Œ∞Å∞ JO>Ë Éè~í HÎ° ˜ `«=Ú‡à◊√¡ =Ù#flk, –
J~Ú# ¢ãÅÎ‘ ∞ PÜ«∂ Ñïã≤`÷ ∞« Å HÍ~°}O =Å¡ <≥=∞‡kQÍ "Õ~ˆ =∞QÍ_ç á⁄O^Œ∞
HÀãÖ "≥OÑ¨~å¡_ç P `«~åfi`« Jk JÅ"å@∞QÍ =∂i =ºaèKåi}∞Å∞QÍ
=∂~°_®xH˜ Z‰õΩ¯= J=HÍâ◊O =ÙOk.
JO^Œ∞Hˆ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_≥ÑC¨ _»∂ Hõ@∞ì‰Ωõ #fl ¢ãxÎ‘ Jxfl q^è•Å∞QÍ ã¨∞YÃÑ_»∞`«∂
ZÑ¨C_»∂ ãÖ`À+ÖQÍ =ÙO_ÕÖÏ K«∂_®e. ÉèÏ~°º#∞ Z\ì̃ Ñïã≤÷`«∞ÅÖ’¡#∂
K«∞ÅHõ#QÍ K«∂_»@O, `«~°K«∞ HÀÑÿOK«∞HÀ=_»O, Ñ¨k=∞OkÖ’ K«∞ÅHõ#
K≥Ü∞« º_»O K≥Ü∞« º‰õÄ_»^∞Œ . XHõ™êi ¢ãÎ‘ =∞#ã¨∞û qiy Éè~í gÎ° ∞^Œ UÇ¨ÏºÉèÏ=O
ÃÑOK«∞‰õΩO>Ë `«~åfi`« Z<Àfl J#~åúÅ∞ [~°Q_Æ ®xH˜ J=HÍâ◊O U~°Ê_»∞`«∞Ok.
JO^Œ∞=Å¡ „Ñü =∞QÆ"å_»∂ D ãÖQÆu ÉÏQÍ QÆ∞~°∞Î ÃÑ@∞ì‰Ωõ x PK«~} ° Ö’
ÃÑ_ç`Õ ãÖ™ê~° rq`«O HõÅ`«Å∞ ÖËHõ ™êÑ¶Q‘ Í ™êyáÈ`«∞Ok.
â’¡II Hõ<åºHÍÖË Ü«∞`åfl^Œfii`å =Óº_è® ‰õΩ`ÀÑ≤ HÍ~°}Ï<≥#· I
Ü«∂ Ü≥∂= <Õ- aè Ü«ÚHÍÎ „Ñ¨H$õ uã≤flQÍú K« Ü«∂ Ü«∞ã≤‡<£ II
â’¡II Kå~°}q~°∂Ñ¨"å =∞#^Œ∞~°xæ ú „QÍ=∞º~Ày}ÏO ÉèÏ~åº I
‰õΩÑ¨Ù~°∞+¨|^ŒHú |¡© „Ñ¨=∞^• U`å JÜ«∞`«fl ™ê^è•ºó ã¨∞ºó II
K«O. ÃÑxq∞\˜ ~ÀyÜ≥∞ÿ # =∞é˜ ÃÑO_çÜ ¡ Ú« <å_ç# Hõ<fl≥ <åñ_»∞ K«∞
|#=Ú#∞ Ü«∞ø=#OÑ¨Ù#∞#∞ |Å∞¯Åñ^Õe# Éè$í `«∞ºxO@ ^•
=∞#ñQÆÅ^ŒOQÆ=∞OQÆo`« =∞`«‰Î Ωõ Ñ¨Ó~°∞+¨μHÍO`« =$^Œ∞#ú O
QÆ#Ü«Ú#∞ Ü≥∂yHÍO`«ÜÚ« #∞ =Å∞Î~∞° *Ï~°∞ñ„|Ü«∞`«fl "Õ∞\˜H˜=.
q=~°} :
WOHÍ Éè~í Î° "åºkè„QÆã∞¨ _ú #·≥ Ñ¨C_»∞, Éè~í Î° =∞~À ¢ãxÎ‘ ÃÑàÏ§_ç P"≥∞`À<Õ
Z‰õΩ¯=QÍ QÆ_∞» Ñ¨Ù`«∞#flÑ¨C_»∞, Hõ<fl≥ QÍ =Ù#flÑ¨C_»∞ Kå@∞ =∂@∞QÍ =Ú^Œ∞ÅÌ ∞,
H“yeO`«Å∂, ã¨~°ã¨Ñ¨Ù =∂@Å∂ ~°∞z =∞iy =Ù#flÑ¨C_»∞, ~ÚO\’¡
Ñ¨xKÕ¿ã"åo¡O\˜H˜ Jã¨Î=∂#O "≥àı§k, Éèí~°Î Ñ≤zÛ"å_≥·#Ñ¨C_»∞, Éèí~°Î
=Úãë"å_≥·#Ñ¨C_»∂, Éèí~°Î ZÑ¨C_»∂ Ü≥∂QÆO, ^è•º#O JO@∂ ÉèÏ~°ºx
Ñ¨\ ˜ìOK«∞HÀ#Ñ¨C_»∂ ¢ã‘Î `«#O`«`å<Õ U q@∞_»∂ „Ñ¨Ö’ÉèíÃÑ@ìHõ áÈ~Ú<å

Ñ¨~Ñ° Ù¨ ~°∞+¨μ_ç`À ãÖQÆ=∂xfl HÀ~°∞‰õΩO@∞Ok.
â’¡II JOQÆ∞ëêª^kŒ Hè Í„QÍ "å=∞Ñ¨^Õ ™êº„`«Ê^Õth Ü«∞™êºó I
Ç‘Ï<å„QÆ =∞^èºŒ =∂ "å ã¨Ê $â◊u # Éè∂í q∞O Hõxëêª "å II
Hõ. HÍe ÃÑ#∞„"ÕÅ∞#‰õΩñ *ˇe
"ÕÅkèHOõ |~Ú# =∞^Œº „"ÕÅ∞ Hõ$â◊OÉˇ·
„"åe# #=fie „"Õà√◊ <¡ £
„"åÅHõ xÅ"≥∂Ñ¨‰Ωõ #fl =ºaèKåi}˜Ü∞« ø.
q=~°} :
U ¢ãÎ‘ ‰õΩ_çáê^ŒO ÉÁ@# "Õe Hõ<åfl Ñ¨H¯õ #∞#fl "ÕÅ∞ á⁄_»∞QÍæ =ÙO@∞O^À
=∞^èºŒ "ÕÅ∞ ã¨#flQÍ =ÙO_ç „Ñ¨H¯õ H˜ "åe =ÙO@∞O^À, z=i ~Ô O_»∞ "Õà√◊ § Ñ¨H¯õ H˜
"åe =ÙO_»Hõ <ÕÅH˜ JO@∞‰õΩx =ÙO_»^À JÖÏO\˜ ¢ãÎ‘ =ºaèKåi}˜ HÍ"˘K«∞Û#∞.
â’¡II `«^Œ#O`«~°^ŒfiÜ«∞O "å ˆHHõ~°nH˜ÊOQÆQÆàÏH©Δ K« I
`åO Ñ¨ÙOâ◊Ûbq∞u q^Œ∞ó ™ê=Ú„^Œq^À Ç¨Ïã¨#`«∞}©¤ K« II
w. F~°QOÆ @ñ EK«∞ #∞q^Œ, Ü«¸~°Hõ #QÆ∞
QÆeH˜, Ñ¨KÛ« xHõ#∞flÅñ QÆÅ∞QÆ∞É’\˜,
âß¢ã=Î̈ ÚÅñ ^≥Å∞Ê =ºaèKåi *Ï_» ÖˇÅñ¡
QÆÅ∞QÆ∞ãü =â◊º=∞QÆ∞ #x `«ÅñÑ¨=K«∞Û.
q=~°} :
HõO\˜ z=~°eflOz K«∂¿ãk, HÍ~°}O ÖË‰Ωõ O_®<Õ #"Õfik, Hõà√◊ ¡ Ñ¨KÛ« QÍ
=Ù#fln, Ç¨ÏãÎ̈™ê=Ú„k‰õΩÅ∞ K≥¿ÑÊ =ºaèKå~° ÅHõ} Δ ÏÅ∞ =Ù#fl ¢ãÎ‘ =ºaèKå~°∞Å∞QÍ
`≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û.
â’¡II ã≤^`úŒ å=∂`«‡<À *Ï˝`åfi eOQÍ#∞ºhfl Ü«∞ Ü≥∂+≤`å"£∞ I
"åº=$uÎHÍ~°}ÀKÕÛ^•#fl~À Ü≥∂+≤`∞« û ã≤^ºŒè uó II
Hõ. DÖÏQÆ∞ ÅHõ}Δ O|∞Å
hÖÏÅHõ *Ï~°QÍñQÆ xtÛ`«=∞uÜ≥∞ÿ
"ÕàÜ◊ Ú« ñ QÍÅ=Ú #Ü≥∞ÿ º
áêà◊=Úñ ^•<≥éñ˜ y q@∞ñ_»∞ ÃÑ· H˘#=ÅÜ«Ú<£.
q=~°} :
~°uâß¢ãÎ¨ „Ñ¨g}∞Å∞ Ñïâ’kèOz J#∞Éè=í O g∞^Œ K≥ÑÊ≤ # ÃÑ· ÅHõ}Δ ÏÅ∞
QÆÅ ¢ãxÎ‘ Ñ¨~Ñ° Ù¨ ~°∞+¨μ_ç ãÖQÆ=∂xfl HÀ~°∞‰õΩ<ÕkQÍ QÆ∞iÎOz, =∞Oz ã¨=∞Ü«∞O,
ãÖ^Œ~ƒ° Où , J^Œ#∞ K«∂ã≤ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ÖÁOQÆnã¨∞‰õΩx J"≥∞`À ~°q∞OKåe.
â’¡II WKåÛù ã¨fiÉèÏ=`À *Ï`å „u¯Ü«∞Ü«∂ Ñï|$OÇ≤Ï`å I
|∞^•Ìº ãÖâ’kè`À^ÕfiQÍ ã≤~÷ å ™êº^Œ#áê~Úhó II
â’¡II Ü«∂™êO „Ñ¨^=Œä ∞O ™êÇ¨Ïã¨=∞^ä"Œ å x~°ºO„`«}O =KÀ Ü«∂=∞ I
`åó ã¨fiÜ«∞=∞aèÜ∂≥ Hõ"Î åº ãÎ̈kfiÑ¨s`åã¨∞Î ^Œ∂faèó II
L. WK«Û^Œ#O|∞=Å¡ñ ^ŒQÆ xOK«∞Hõ^•x ^Œ$_èO» |∞ñ*Ëã≤ `å
#K«ÛÑ¨Ù|∞kúK`Õ « u~°=∞Ü≥∞º_»∞ bÅ Ñ¶∞¨ \ÕK≥<xÕ ÜÕ∞
Ü≥ÚK≥Û=Ú ÖËHõ xÅ∞Ê q@∞QÆ∂iz ™êÇ¨Ïã¨=∞O^Œñ*Ëã≤ `å
#K«Û@ã≤kHÔú · `«Q∞Æ ã¨Ç¨ Ü«∞=Ú KÕÜÚ« ^Œ∞ i+ì̈É$íè `«∞ºÅ<£.
q=~°} :
¢ã‘Î `«##∞ ~Ú+¨ìÑ¨_»∞`ÀO^Œ#fl ãÖQÆu „QÆÇ≤ÏOz# Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
J^Œ#∞K«∂ã≤ `«y# =∞Oz"å}˜‚ ~åÜ«∞ÉÏ~°O ÑÖÑ≤ P"≥∞ HõÅ∞ã¨∞HÀ=_®xH˜
ã¨=∞Ü«∞O `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
=ºaèKåi}∞efl QÆ∞iÎOK«_O» ZÖÏ?
â’¡II ã¨fiÜ«∞=∞aèÜ∂≥ Qˆ HÍ~Àº „Ñ¨}Ü«∞O Ñ¶∞¨ @ÜÕ∞^ŒÅOÑ¨@ó „Ñ¨^=Œä ∞"£∞ I
P‰õÄ`«=∞^Œ#ÖËMÏO ^Œ$QÆ∂fÌ O „¿Ñ~°Ü∞Õ ^ŒƒÇ¨ïâ◊ó II
Hõ. ^Œ∂uHõÅ KÕ`« *Ï~°}˜
KÕ`ÀQÆu QÍ#~åHõ zHõ¯x ~°∂Ñ¨ÙÖò
^Œ∂uHõÅñ Eã≤ Ñ¨Å∞=∞~°∞
<å`«~∞° }∞Å∞ K«∂Ñ¨Ù=QÆÅ #~°Ü∞« ñQÆ =ÅÜ«Ú<£.
q=~°} :
HÍ=∞"åOKè« QÆÅ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ ^Œ∂`«efl ÑÖÑ≤ ¢ã‘Îx XÑ≤ÊOK«HõáÈ`Õ
HÍ=∞"åOKè« f„=OQÍ QÆÅ ¢ãÎ‘ =QÆÅ∞ áÈ`«∂, K«∂Ñ¨ÙÖ’Î Ñ¨Ù~°∞+¨μ}˜‚ PHõi¬Oz
`«=∞ "≥Ñ· Ù¨ ‰õΩ uÑ¨C‰õΩO\Ï~°∞.
â’¡II Hˆ â◊„ãÖã¨= ãÖÜ«∞=∞=∞OˆQ x[ U= Hõ~~° ∞° ÃÇÏ· â◊√Ûù~} ° "£∞ I

PÉè~í }° <å^Œ=∞ã¨H$õ ^£ =∞~°#Ì =∞^è~Œ À+ª̈Ü∂≥ ó ‰õΩ~åº`ü II
â’¡II L`«ûOQÆãÖQÆ`«â◊Û„Ñ≤Ü«∞ã¨∞Ç¨Ï$^Œó ™êOQÆÉèíOQÆ=∞Ñ≤ [$OÉèË`ü I
qã¨$*Ë^^æŒ ^æŒ "Œ åHõºO „Éè∞í ="Õ∞HÍ „Ñ¨ÇÏ¨ fiÜÕ∞^Œ∂ƒùÜ∞« ó II
â’¡II J<åºÑ¨^Õâ◊`«ãÎ̈`«¯^äŒÜ«∂ ã¨daèó ã¨=∞O u¿+ª`ü I
™ê^Œ~=° ∞™êº =K«#O â◊$}∞Ü«∂^£ „|∂Ü«∂^£ =∞<À~°ÔŒä "åº*Ï`ü II
â’¡II ã¨∞Ç¨Ï$k tâ∫ "å [#ÜÕ∞`åÎ"∞Õ "ÀkÌâº◊ K«∞O|<åâı+¡ "¨ ∞£ I
L`«ûOQÆ=∞OQÆ=∞™êº ÅÑ¶∞¨ ã¨Ê $âı^•ƒùÅÖÏÅ# "åº*Ï`ü II
â’¡II ÉÏÅ„H©_#» HÍ<åO ^•<å^•<Õ Hõ^•ä O K« `«^•fi º*Ï`ü I
`«`û« O"åkx Ö’ˆH „Ñ‘uO ãÖã¨$[º ãÖKå~°"∞£ II
â’¡II â◊$}fi`åº=∞Ñ≤ `«™êº=∞qk`«=kfiâ◊ ^Œ=∞#`«¢#HÎ ^õ •ä ó I
‰õΩ~åº^Œ∞^Œºu K≥#· O „Ñ¨}ÜÕ∞ xˆHÑΔ =¨ ∂^Œ^•è º`ü II
ã‘. `«ÅqÑ≤Ê =Ú_»∞K«∞@ `«# â◊s~°=Ú QÀà◊¡ #Å=Ú@ Ü≥Ú_»e ™⁄=∞‡O@∞H˘#∞@
KÕ~∞° = QÆ∂~°∞Û#fl K≥eHÍxÃÑ· heæ Ü«∂=eOK«∞@ Ü≥ÚÜ«∞º #eyH˘#∞@
`«#∞ QÆ#∞ñQ˘#flKÀ ^ŒO_»O|∞ñ Éˇ@∞ì@ Ü«∞<åºÑ¨^âÕ O◊ |∞ ÖÏ_»∞H˘#∞@
<å=∂@ q#∞=∞x ã¨Ü∞« =ÚQÍ <˘Hõi`Àñ |Å∞‰õΩ@ Ü≥ÚHõxx |@∞ìH˘#∞@
w. q_≥=Ú ¿ãÜ«Ú@ tâ◊√=Ù<À ~˘_çãÑ≤ \¨ ì̃
`«=∞‡ñÉˇ@∞ì@ Ñ¨ãÉ≤ ÏÅ <≥q∞‡ñ|\˜ì
Ü«∞Ok~ÚK≥Û_çQuÆ ^ÕÇÏ¨ =∞O^Œ∞H˘#∞@
*Ï~°Q∞Æ }=ÚÅ ã¨`∞« Å ÅHõ}Δ =ÚÅÜ≥∞º.
q=~°} :
WHõ HÍ=∞"åOKè« QÆÅ ¢ãÎ‘ `«#∞ ãÖÉè’yOK«_®xH˜ ~Ú+ì̈Ñ_¨ Õ =∞QÍ_ç
^ŒQ~æÆ ° ZÖÏ „Ñ¨=iÎã∞¨ OÎ ^À? U U ÅHõ} Δ ÏÅ |\ì̃ ¢ãÎ‘ HÍ=∞"åOKè« QÆey =ÙO^À
QÆ∞iÎOK«=KÀÛ âß¢ãHÎ¨ Í~°∞_»∞ ~ÚHõ¯_» q=~°OQÍ K≥|∞`«∞<åfl_»∞. [_»=Ú_ç q_»nã≤
`«Å "≥O„_»∞Hõefl qÑ≤Ê =∞m§ =Ú_ç "Õã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. (JO>Ë P Ñ¨x KÕ¿ã@Ñ¨C_»∞
P"≥∞ `«# ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Ö’Î#∂ A@∞ì "≥∞_» "≥#QÍæ Ñ¨@∞ì‰Ωõ x =Ú_ç "Õã∞¨ ‰õΩO@∞#flÑ¨C_»∞
P"≥∞ =HΔÀ*ÏÅ∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ xHõ¯ÉÁ_»∞K«∞‰õΩ=zÛ „Ñ≤Ü«Ú_çÖ’ HÍ"≥∂„^ÕHÍxfl
~Ô \ì̃OÑ¨Ù KÕã∞¨ OÎ k) QÀà◊§`À KÕ`∞« Åg∞^•, HÍà◊§ g∞^• w~°∞‰õΩO@∞Ok. (HÍà◊√§
g∞^Œ w~°∞‰õΩO@∞#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =ÚO^Œ∞‰õΩ =Oy# P"≥∞ *ÏÔH@∞ì ãÖ^Œ∞Ö’¡Oz
=HΔÀ*ÏÅ∞ =∞|∞ƒÅ Kå@∞ J~°Kú O« „^Œ∞_çÖÏ "≥∞iã≤áÈ`«∂ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çfl Hõqfi™êÎ~Ú.
XO\˜ g^Œ∞#fl #QÆefl Jã¨Î=∂#O ã¨=iOK«∞‰õΩO@∞Ok. Ñ¨Hõ¯# ‰õÄ~°∞Û#fl
¿ãflÇ≤Ï`«∞Ö’Î Ñ¨~åzHÍÖÏ_»∞`«∂ Xà◊√§ q~°∞K«∞‰õΩO@∞O@∞Ok. (JÑ¨C_»∞ P"≥∞
áêe¡O_»∞¡ L"≥fi`«∞#Î ZQÆ∞~°∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú.) `˘O^Œ~Q° Í HÀÑÖ `≥K∞« Û‰õΩO@∞Ok
(Jã¨ÇÏ¨ #O`À) =∞QÍ_»∞ `«# "≥Ñ· Ù¨ K«∂ã¨∞<Î åfl_»x QÆ=∞x¿ãÎ Hˆ =ÅO J`«_Hç ˜
`≥e¿ã@@∞ì #=∞ã¨¯iã¨∞ÎOk. =ºOQÆºOQÍ ã¨~°ãÖQÍ =∂\Ï¡_»∞`«∞Ok. ''D
XHõ¯™êiH˜ <å =∂@ =∞xflOK«∞—— JO@∂ K≥~Úº Ñ¨@∞ì‰Ωõ O@∞Ok. `åO|∂ÖÏxfl
Ñ≤ÅH¡ ˜ JOkã¨∞OÎ k. Ñ≤Åx¡ JOkã¨∂Î HÍ"åÅx =∞QÍ}˜‚ `å‰õΩ`«∞Ok. ^•O`À
=∞QÍ_ç #~åÅ∞ l=Ùfi# ÖÏQÆ∞`å~Ú.
*Ï~° ã
¢ ÅÎ‘ #∞ ã¨=∞‡uOÑ¨*¿Ë ã q^è•<åÅ∞
â’¡II „Ñü=ÚÇ¨ï~°Ç¨Ï~°Ç¨Ï~°^äŒ"å Ü«∞ã¨º „QÆÇ¨Ï}Ë# Éèí=u ãÖâı¡+¨ó I
J^äŒ Ü≥∂[ÜÕ∞xfl*ˇ™· êÎO ^•Ô~i· fiâßfiã¨QÀ+‘+ì μ¨ II
â’¡II „HõÜ∞« q„HõÜ∂≥ ^Œº`åÜ«∂=∞™êºO ã¨fiO Ü≥∂[ÜÕ∞`«^Î •ã¨HóÎõ I
Ñ¨~|° ∞kú~¢° #~ú À^ŒO ‰õΩ~åº„`«Ê}Ü«∂#∞|#úO K« II
L. =∂@Å ã¨=∞‡uOÑ¨HÜ õ ∞« =∞zÛHõ KÕã#≤ *Ï~°HÍO`«‰Ωõ <£
ÉË@=Úñ|∞@ì *ËÜÚ« @‰õΩ „ÉË=∞|Ü«∞ÅÊ_» ãÖK«iOK«∞K«∞<£
|∂@‰õΩñ |∂@‰õΩ<£ QÆ∞ã¨∞=∞ Ñ¨Ù#fl=QÆO^èÑŒ Ö¨¶ Ï^Œ∞ eK«∞ÛK«∞<£
r\˜H=˜ ∂\˜H˜ QÆ^ÅŒä ∞ ÃãÑ¨CK«∞ñ QÆ∂i‡ [xOÑ¨ñ*ËÜÚ« K«∞<£.
q=~°} :
¢ãHÎ‘ ˜ `«# g∞^Œ HÀiHõ =ÙOk. JÖÏQÆx ÃÑH· ˜ K≥ÑÊ¨ ^Œ∞. JÑ¨C_® =∞QÍ_»∞
UO K≥Ü∂« ºe? =ÚO^Œ∞ ã¨∞"åã¨#Å∞ "≥^[Œ ÖË¡ =∞Öˇ,¡ *ÏlÑ¨ÓÅ ^ŒO_»efl HÍ#∞HõQÍ
~Ú"åfie. QÆO^èOŒ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ã¨∞QÆO^èŒ „^Œ"åºefl JO^Œ*Ü ˇ ∂« ºe. P"≥∞ JO^•xfl
Q˘Ñ¨ÊQÍ á⁄QÆ∞_»∞`«∂, P"≥∞ g∞^Œ qÑ¨s`«"∞≥ #ÿ „¿Ñ=∞ Hõ#|~°∞ã¨∂,Î uÜ«∞ºuÜ«∞ºQÍ
=∂@Ö’¡H˜ kOáêe. XHõ `«=∂ëê Hõ^Œä K≥|∞`å qO\Ï"å? JO@∂ ã¨~ã° "¨ ∞≥ #ÿ
Hõ^Œä XHõ\ ˜ K≥áêÊe. 'D Hõ^ÖŒä ’ Ç‘Ï~À~Ú<£q #∞"Õfi— JO@∂ "≥∞`«QÎ Í P"≥∞
Éè∞í *ÏÅ∞ <˘HÍ¯e.
â’¡II WuÇ¨™êkHõ ^ä•Ü«∂O „^Œ=ºQÆ∞}Ë "å q"å^Œ=Ú`åÊ^Œº I

`«`Ê« i[ <≥· ãÜÎ̈ ∂« "å "å~åÎ™êÎO Hõ$`«Ñ} ¨ ó Ñ¨$KÕÛ`ù ü II
â’¡II U=O „Ñ¨}Ü«∞O „Ñ¨}Ü«∞xflOy`« =∂Ö’K«Ü∞Õ ^Œ™êºó I
Jaè=ÚY =∂Ö’HõÜ∞« `Õ Å*Ï˚=∂ÅO|`Õ =ÚÇ¨˙~°OÎ K« II
â’¡II ~°∞z~°O # z~°O "åº[^Œfi º#HÎ̃ QÍ„`«O, Ñ¨^• Éè∞í =O edi I
QÆ∞ÑÎ̈O ã¨ã‡≤ `« =∞ã¨HÅõ =∞ q~°à=◊ ∞^ä"Œ å qÖ’Hõ`Õ =∞#Ì"∞£ II
â’¡II ÉèÏ"å^ŒOHõQ`Æ O« tâ◊√=∂eOQÆu K«∞O|u „|∂`Õ I
HÕz`«û Ê $ëêì^Àè =ÚY=∞qâ◊^Œ =~°„‚ Hõ=∞O ã≤‡`«„áêÜ«∞"£∞ II
â’¡II =^Œu `«^xŒ HÎ õ ãÖã≤u÷ =∞#∞ã¨~u° "åº[`À n~°"… ∞£ I
=∂O Ñ¨âº◊ ufiu ÉèÏ"å^Œºu¯Oz ^•fi ºÇ¨Ï~°`∞« ºK≥ÛÂ ó II
ã‘. WuÇ¨ã¨=ÚÅÖ’# <ÕH^õ ÅŒä _çy#ñ Q˘#H˘x `«#^Œ∞ ã¨^∞Œ } æ "≥∞ K≥ÑC¨
ã¨∞O^Œs=∞}˜ `«#∞ Ez# Hõ#∞éˇÑÊ¨ "≥@Hì õ <Õ"∂≥ ‡=Úñ ÉˇQ_Æ ñ» EK«∞
Å[˚ñ ÉÁOk#^•x ÖÏQÆ∞# <˘H˜¯O`« `«Å=Oz HÍÅ∞ Éè∂í `«Å=Ú „"åÜ«Ú
<Õ"∞Õ "≥Ú Ñ¨xH˜<·≥ Ü≥∞=fi~À Ñ≤eÛ<å ~°x `«ÅÜ≥∞uÎ Ü«∂=Å#∞ EK«∞
P."≥. #"˘fiHÕ`«ãe¨ Ñ≤ #Ü«∞=Ú#ñ QÆ<fl≥ uÎ
K«∂z Ñ≤#fl"åx K«∞O|#O|∞ñ
*Ëã≤ H“ñQÆeOz "åã≤Ü∞« ø Ñ¨Å∞‰õΩÅñ
Q˘O`«H˘O`« *Ï~° ‰õΩÅ=Ú =Å∞‰õΩ.
q=~°} :
JÖÏ „Ñ≤ÜÚ« _»∞ Hõ^Œä =OHõ`À `«# JO^ŒKO« ^•efl H©iãÎ ∞¨ OÎ >Ë P ¢ãÎ‘
UO KÕã¨∞ÎOk? Ñ¨Ù~å}ÏÖ’¡ U Hõ^äŒÖ’ ¢ã‘Î áê„`« =zÛ<å P ¢ã‘ÎÖ’ =ÙO_Õ
=∞OzQÆ∞}ÏÅhfl <å"Õ JO@∞Ok. „Ñ≤ÜÚ« _»∞ `«#<Õ K«∂ã¨∞OÎ >Ë `«#∞ ‰õÄ_®
~Ô Ñ¨Ê"≥Ü∞« º‰õΩO_® J`«_<ç Õ K«∂ã¨∞OÎ k. JO`«Ö’<Õ ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ ¤» ^•xÖÏQÍ HÍe
ÉÁ@#"ÕÅ∞ <ÕÅg∞^Œ QÆ∞O„_»OQÍ ~åã¨∂,Î Z=~À `«#x Ñ≤ez#@∞¡ z=Ùfi#
`«ÖˇuÎ „Ñ≤Ü«Ú_çx K«∂ã≤ Ñ¨Hõ¯<Õ =Ù#fl Ñ≤ÖÏ¡_çx =Ú^Œ∞Ì ÃÑ@∞ì‰õΩx QÆ\ ˜ìQÍ
H“yeOK«∞‰õΩO@∞Ok. qxÑ≤Op q#|_»#@∞¡ ã¨~ã° Ñ¨ Ù¨ =∂@Å∞ ~°∞=Ùfi`«∞Ok.
WÖÏ `«#∞ HÀ~°∞‰õΩ#fl „Ñ≤ÜÚ« _çfl |∞@ìÖ’ (`«# =ÅÖ’) Ñ¨_ãÕ ∞¨ ‰õΩO‰õΩO@∞Ok
<≥~*° Ï} J~Ú# ¢ã.Î‘
L. #q∞‡Hõ KÕÜÚ« #@∞¡ `«# <å`«∞Hõñ|Oz qâı+Q¨ À+≤`ª å
x=Ú‡QÆñ *Ëã≤ „Ñ‘u"≥∞~Ú <≥O`«ÜÚ« <å`«‡x"åã¨É∂íè q∞H˜<£
~°=∞‡x Ñ≤eÛ `≥zÛ „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞#∞ ^•#∞#∞ ##ºÑ¨Ù+¨Ê QÆO
^è=Œ Ú‡Å∞ "≥\ ì˜ Ü«Ú#flÜ«Ú#∞ ^Œ=Ú‡ñ_»@OK«x "åq¿ãÜ«ÚK«∞<£.
q=~°} :
Wk =∞s *Ï}`«#Ñ¨Ù Z`«∞QÎ _Æ .» Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# HÀ~°∞‰õΩ#fl „Ñ≤ÜÚ« ~åe
^ŒQiæÆ H˜ Hõ@∞ì‰Ωõ #fl ÉèÏ~°º<Õ U^À ™ê‰õΩ K≥ÑÊ≤ , `≥eã≤# q∞„`«∞_ç ÉèÏ~°º J<À,
z#fl<å\˜ ¿ãflÇ≤Ï`«∞~åÅ<À =∂Ü«∞=∂@Å∞ K≥Ñ≤Ê ~ÚO\˜H˜ Éè’[<åxH˜
PÇ¨fixOK«=∞x ÑÖÑ¨Ù`å_»∞. P „Ñ≤Ü«Ú~åÅ∞ =∂„`«O `«‰õΩ¯= uO^•?
Ñ≤ Å ∞=QÍ<Õ Ñ¨ i Ô Q `« ∞ Î ‰ õ Ω O@∂ Ñ¨ Ó Å∞, Ñ¨ à ◊ √ § q∞~î å ~ÚÅ∂ Ñ¨ @ ∞ì H ˘zÛ
''J#flÜ«∞ºQÍ~°∂.... ÉÏQÆ∞<åfl~å! Z<åflà◊§~ÚO^ŒO_ô q∞=∞‡efl K«∂ã≤—— JO@∂
JOkã¨∞ÎOk. Kå@∞QÍ ~Ú^ŒÌ~°∂ Hõ#∂fl Hõ#∞fl w@∞‰õΩO\Ï~°∞. J^ŒO`å
x["Õ∞##∞H˘x =∞iO`«QÍ Jukä =∞~åº^ŒÅ∞ KÕ¿ãk =∂„`«O "≥„iÉÏQÆ∞eÌ
J~Ú# ÃÑàÏ§O.
â’¡ II Ñ¨âº◊ u Ü«∞„`« ã¨^• ™œ `«„`« Hõ^•ä "åº[=∂K«~u° I
`«^`ÌŒ OÎ« =Ç¨Ïu ã¨^• H˜=∞Ñ≤ ã¨q∂HΔÍºxÎ̂H Ç¨Ïãü II
Hõ. U ™⁄=Ú‡ *Ï~°Q#Æ ∞<À
Ü«∂ ™⁄=∞‡=Ú‡#@∞Åñ Q˘x Ü«∞~°∞QÆO ^•xO
HÍ ™⁄=Ú‡ÅñQÆx *Ï~°}˜
"Õã~¨ ° <åf‡Ü«∞=∞#∞K«∞ q=iOÑ¨Q#Æ ∞<£.
q=~°} :
„Ñ≤ÜÚ« ~åeH˜ U U =ã¨∞=Î ÙÅO>Ë ~Ú+¨"ì ∂≥ =ÚO^Œ∞QÍ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï_»∞
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞. ã¨=∞Ü«∞O K«∂ã≤ P =ã¨∞=Î ÙÅ∞ J"Õ∞‡"å_çÖÏQÍ „Ñ≤ÜÚ« ~åe ~ÚO\’¡
^Œ∂~°`å_»∞. P =∂\Ï D =∂\Ï K≥|∞`«∂ P"≥∞ H˜+"ì¨ ∞≥ #ÿ =ã¨∞=Î ÙÅhfl =ÚO^Œ∞
Ñ¨~z° ''h =∞#ã¨∞ûH˜ Uk #K«∞Û`«∞O^À <å‰õΩ `≥Å∞ã¨∞QÍ! JO^Œ∞Hˆ =KåÛ——
JO@∂ Hõ#∞fl H˘_»`å_»∞. Jk „QÆÇÏ≤ OK«ÖxË P_»k – *Ï} J=Ù`«∞O^•?
â’¡II # ^Œ^•u `«ãº¨ ^Œ~≈° #=∞#ÅOHÍ~å^äŒ Ü«∂z`å `Õ# I

q`«~u° ã¨MÏº Ç¨Ï¿ãÎ ‰õΩã¨∞=∞Ñ‘_®k ™êÅã¨º"£∞ II
â’¡II xâ◊fiã≤u u~°ºQÍÖ’HõÜ∞« u q=∞$^•flu áê}˜<å ã¨fi‰õΩK«"∞£ I
ãÖÜ«∞K«Û`ù Õ K« =ã¨#O Hõ~â° ßMÏ™ÈÊù@#O ‰õΩ~°∞`Õ II
â’¡II ^Œfi º~°O÷ =^Œu ã¨Å[˚O [=Ü«∞u [$ÉèÏxÇ¨ÏxÎ ‰õΩã¨∞=∂^≥ó· I
~°∞z~°O ~°K~« Úu uÅHõO ã¨MÏºó„â’}©O K« ãÖã¨Ê $â◊u II
â’¡II `å~°O HÍãü Hˆ âß#∞‡OK«u `«^fiÕ â◊‡ QÆKÛ« uù "åº*Ï`ü I
Hõ~K° ~« }
° ÏOQÆ∞o=^Œ<Õ ã≤fi^Œºu ã¨=∂‡i¬ì Éè∞í [=ÖÏ¡ º II
ã‘. „Ñ≤ÜÚ« x ã¨^∞Œ }æ =ÚÅ∞ „¿Ñ=∞Ü«Ú ~Ô \Õì Ñ¨ñ |_»ñu ^Œ∂uHõÅ`Àñ „|ã¨∞uÎ OK«∞
â◊$OQÍ~°=uQÍHõ K≥Å∞=Ùx E_»^∞Œ ã¨dKÕ`ñ« |∞+¨ÊãÖK«Ü∞« =Úñ |OÑ¨Ù
#∞ã¨∞~°ã¨∞~°#∞K«∞ x@∂ì~°∞ÊÅ∞ xQÆ∞_çOK«∞ñ ^Œ#K«#∞flQÆ= ^•<≥ `«ÅñQÆñ |@∞ì
ÅeHõ\ÏHõ=Δ Ú k‰õΩ¯Åñ |~å=∞i‡OK«∞ñ lÅ∞Hõ<å^ä∞Œ xHõOK«∞ l@ìq_»∞K«∞
w. Ñ¨Å∞Hõ Ål˚OK«∞ñ |∞=ÙfiÅñ |\ì̃H˘@∞ì
Ñ≤é∞ñ^Œ∞=Ú@∞ì#∞ kÅHõO|∞ñ Éˇ@∞ì ãüx
EK«∞ `«ÅqzÛ "åxÅ∞¡ K˘~°ñQÆñ EK«∞
*Ï~° *Ï~°∞x á⁄_»Q#Æ fl ãÖ„Éèqí ∞OK«∞.
q=~°} :
Ñ¶¨∂@∞QÍ „Ñ≤Ü«Ú_çx „¿Ñq∞Oz# „Ñ≤Ü«Ú~åÅ∞ `«# ¿ãflÇ≤Ï`«∞~åà◊§
^ŒQ~æÆ ° J`«_xç ZO`À á⁄QÆ∞_»∞`«∂ =ÙO@∞Ok. "åà◊§`À „Ñ≤ÜÚ« _çH˜ Ñ¨Ù=ÙfiÅx,
„w\ÕQ∑ HÍ~°∞Å¤ hfl ÑÖÑ¨Ù`«∞Ok. ÉÏQÍ ã≤OQÍiOK«∞‰õΩx =∂\˜ =∂\˜H© J`«x
^Œ$+≤xì PHõi¬OKåÅx `åÑ¨„`«Ü∞« Ñ¨_∞» `«∞Ok. ZÑ¨C_»∞ „Ñ≤ÜÚ« _çx HõÅ∞™êÎ<å
JO@∂ x@∂ì~°∞ã¨∂Î =ÙO@∞Ok. „Ñ≤Ü«Ú_»∞ K«∂ã¨∞ÎO_»QÍ J`«_çH˜ HÍ=∞O
q[$OaèOKÕÖÏ `«# =HΔÀ*ÏÅx QÆ\ ì̃QÍ <˘‰õΩ¯‰õΩO@∞Ok. „H©QÆO@ K«∂ã¨∂Î
=ÙO@∞Ok. „Ñ≤ÜÚ« _ç`À =∂\Ï¡_\» ÏxH˜ ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ ∞» `«∞Ok. qÖÏãÖQÍ KÕuÖ’
=Ù#fl QÆ∞ÖÏa Ñ¨Ù=Ùfi#∞ HÀ~°∞‰õΩ#fl"å_ç g∞^ŒH˜ qã¨∞~°∞`«∞Ok. U^À =OHõ`À
„Ñ≤ÜÚ« _ç ~ÚO\˜H˜ JãÎ̈=∂#O "≥à√◊ §`«∞Ok. J`«_xç K«∂ã≤ ãÖ`À+≤ã∞¨ OÎ k.
Hõ. Hõ~°K«~°}ÏOQÆ∞à◊=^Œ<åO
|∞~°∞Ç¨ÏO|∞ ÖÁHÕ`« K≥=∞@ á⁄_»q∞#ñ ^Œ∞_»∞K«∞<£
^Œ~∞° }©=∞}˜ *Ï~°∞ñ_»∞ `«#∞
ÉÁiá⁄i gHÕΔ Ñ¨ #Å∞Hõñ ÉÁ_»=Ú<£ ^≥eÜ«∞<£.
q=~°} :
"≥ÚÇ¨xH˜ Ñ¨\ #ì̃ K≥=∞@x KÕu"Õà§◊ `À `«∞_»∞K«∞‰õΩO@∂, JãÎ̈=∂#O
`«#<Õ K«∂ã¨∞#Î fl „Ñ≤ÜÚ« _çx ''h =¸ÅOQÍ Ñ¨#O`å K≥_áç È`ÀOk. JO@∂
QÀ=ÚQÍ HÀÑ¨Ê_»∞`«∞Ok.
â’¡II L`«ûOQÆãO¨ QÆ`å K« „Ñ≤Ü∞« ã¨MÏº qq^èqŒ „Éè=í ∞O `«#∞`Õ I
„Ñ‘uO ^Œ∂º`«O K« Hõ^•ä O `«`Ê« iKåÔ~· ã¨=∞O ‰õΩ~°∞`Õ II
â’¡II `«`Ê« i[<åâ◊Û â◊$}∞`Õ `«ãº¨ Hõ^•ä O ã¨fiq∞`« `«O ã¨=∂kâ◊u I
qâ◊fiã≤u `«#º ã¨d+¨μ ¿ãflÇ¨Ï`«^Î •fiK« =∂K«~u° II
L. D QÆu#∞#fl *Ï~°∞#‰õΩ xOy`«ÉÏè ==Ú =∂xÊ "Õñ_ç Ü«Ú
^Àºyx ^Œ`û« q∂Ñ¨=Ú# #∞O_ç „Ñ¨ãO¨ QÆ=Ú¿ãÜ«ÚK«∞ #fl ‡<À
`åQÆ∞ñ_»∞K«∂K≥ x<≥fl#∞K«∞ ~°OlÅñ*ËÜÚ« `«nÜ«∞ ^Œ∂uÇ¨Ï
™êÎQ`Æ ~« `° fl« Éè∂í +¨Å∞ „H˜Ü∂« o QÆêŒ Û =zOz „"≥Ú‰õΩ¯K«∞<£.
q=~°} :
JÖÏ HÀÑ¨Ê_ç<å `«# =∞#ã¨∞ûÖ’x J#∞~åQÍxfl K≥ÑÊ‘ K≥ÑÊ¨ #@∞ìQÍ
K≥ÑÊ≤ „Ñ≤ÜÚ« _»∞ HõxÑ≤OKÕO`« ^Œ∂~°OÖ’H˜ K≥eHõ`ÅÎ≥ `À ã¨Ç¨ =zÛ xÅ|_»∞`«∞Ok.
''JkQÀ<Õ! h „Ñ≤ÜÚ« _»∞ x<Õfl K«∂ã¨∞<Î åfl_»∞. J@∞ K«∂_»"—Õ — Jx =∞^èºŒ Ö’ U
¿ãflÇ≤Ï`«∞~åÅ<åfl JO>Ë =∂„`«O ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å∂ *’_çOz, ''X¿ãÜü∞! QÆ\ Qì̃ Í
J#ˆH ÉÏ|∞, h‰õΩ Ñ¨Ù}ºO =ÙO@∞Ok—— JO@∂ ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Ö’Î ^Œ}O‚ ÃÑ_»∞`«∞Ok.
Hõ. #=ÙfiK«∞ñ *Ë~∞° =#∞O_ç#
[=fix ÜÕ∞ "Õ∞x|Å∞Hõ ã¨#flÅ∞ ¿ãÜ«Ú<£
^Œ=Ùfi##∞O_ç# ^Œ∂uHõ
x=fi\˜Å∞<£ |Å∞Hõñ „aÜ«∞=Ú <Õ~∞° Ñ¨Ù ÖÁÅÜ«∞<£
q=~°} :
„Ñ≤Ü«Ú_»∞ XHõ_Õ UHÍO`«OQÍ ^ŒQÆæ~° Ñ¨_ç`Õ =∞#ã¨∞Ö’ =∂@
"≥ÚÇ¨Ï=∂@Ñ¨_»‰õΩO_® K≥¿ÑÊã¨∞ÎOk <≥~°*Ï} J~Ú# ¢ã‘Î. JÖÏ HÍ‰õΩO_®
^Œ∂~°OQÍ =ÙO_ç, Ñ¨k=∞OkÖ’ =ÙO_ç <Õ~∞° QÍ K≥¿ÑÊ J=HÍâ◊O ÖË#Ñ¨C_»∞
¿ãflÇ≤Ï`«∞~åe<À, ^Œ∂uHõ<À ÑÖÑ≤ q+¨~ÚOK«=∞x Hõ|∞~°∞ ÑÖÑ¨Ù`«∞Ok.
Hõ. ÃÑHõ¯O„_»∞ HÍq∞#∞Å∞ QÆ_∞» ñ
[Hõ¯x"å~°∞O_» <å^Œ∞ ™êOQÆ`º« O|∞<£
=∞‰õΩ¯=ñ *ËãÜ ≤ Ú« <å`«O
LHõ¯~°Ñ_¨ <≥ å Ü«∞@OK«∞ #_»∞QÆ∞<£ „cu<£.
q=~°} :
''JO^Œ"≥∞ÿ# P_»"åà◊√§ JO`«=∞Ok =ÙO>Ë h ¿ãflÇ≤Ï`«∞_çH˜ <Õ<Õ
HÍ=Åã≤=KåÛ<å? <Õ<Õ JO`« ÉÏQÍ #KåÛ<å—— Jx J_»∞QÆ∞`«∞Ok „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞.
â’¡II Wu ^Œi≈`ÕOy`åÜ«∂O ã¨â+¡ı O¨ ã¨Ê $+ì̈HÍk<å Ü«ÚO*Ïº`ü I
JHõe`«=∞O|∞ qÇ¨~ˆ ãÎ̈# [Ñ¶∞¨ #O ãüã¨Ê $âı^™Œ êºó II
L. *Ï~°}˜ ~ÚOy`«O|∞ ã¨~ã° A ¨ ñ˝ _»∞ HÍOz `«nÜ«∞ãÖQÆ`∞« Öò
QÀiÑ¨Ü∂≥ qÇ¨~°=Ú#ñ Q˘=∞‡Å`À <˘#QÆ∂_ç Ü≥∞=fi~°∞<£
*Ë~x° "Õàñ◊ |>ì̌é∞ñQÆñ *Ëã‘ x`«O|‰õΩK«ãÅ÷¨ O|∞ ÖÁ
Ü«∂º~°=Ú `À_»ñ|\˜ì Ü≥ÚHõ Ü«∞O^Œ=Ú K«∂Ñ¨Ù@ *Ï~°∞K«O^Œ=∞ø.
q=~°} :
WÖÏ "≥Ú`åÎxH˜ „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ `«#x ~Ú+¨Ñì _¨ ∞» `ÀO^Œx ~°∂_èô KÕã∞¨ ‰õΩ#fl
`«~åfi`« =∞Oz J^Œ#∞ HÀãÖ Z^Œ∞~°∞ K«∂_®e Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞. P"≥∞ XHõ¯`Õ ™êfl<åxH˜
áÈ`«∞#flÑ¨C_»∞ "≥∞Å¡QÍ J#∞ãïOKåe. P"≥∞ "≥#QÍæ KÕi "≥#Hõ#∞O_ç P"≥∞
Ñ≤~°∞^Œ∞Å g∞^Œ ^Œ~°∞=Ù "≥Ü«∂ºe. P"≥∞ `«`«Î~°Ñ¨_Õ Ö’Ñ¨Ù Ô~O_»∞ K«OHõÅ
ãÖ^Œ∞Ö’¡Oz KÕ`«∞Å∞ áÈxzÛ ÑÖÑ¨~°Ñ¨#ã¨ Ñ¨à◊§ÖÏO\˜ =HΔÀ*ÏÅx X_çã≤
Ñ¨@∞ì‰Ωõ x `«# "≥ÚÅ#∞ P"≥∞ Ñ≤~∞° ^Œ∞ÅH˜ QÆ\ Qì̃ Í =uÎ áêeO_»∞¡ Ñ≤ã∞¨ ‰õΩ`«∂
Ñ≤~∞° ^Œ∞Å∞ <˘‰õΩ¯`«∂ "≥∞_» g∞^Œ =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ìHÀ"åe. WO`« [iQÍHõ ~°yeáÈ`«∞#fl
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç ãÖÉè’QÍyflH˜ Hõ~∂° Ê~°g}ÖÏ Hõiy J`«_Öç ’ Hõeã≤áÈHõ ~ÚOˆHO
KÕã∞¨ OÎ ^• „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞!
â’¡II J=`å~°º HÍ=∞Ñ≤ ~°∞[O "å~åÎ"åº*Ë# `«„`« h`åÜ«∂ó I
PÅO|º áê}˜=∞<åºó t~°ã≤ ^Œ$â’ó ã¨ Ñ¨ÙÅHõO ^Œ^•º`ü II
P."≥. ^˘_»¤ `≥=ÙÅ∞Ñ¨Ù>ì̌ñ ^˘Ü«∞ºe hKÕ`«
#=∞$`«=ÚO_»∞ [=∞~°∞ =∞x# Hõ#∞fl
^À~Ú =∞ãÎ̈HOõ |∞ñ ^˘Å∞`«<≥ =Ú@ìñQÆñ
|∞ÅHõÖ`ˇ ∞« Î *Ï~° Ñ¨Ù~°∞+¨μ#‰õΩ#∞.
q=~°} :
''„Ñ≤Ü∂« ! XHõ z„`«"∞≥ #ÿ [|∞ƒ`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞<åfl#∞. J=∞$`«O`À
ã¨=∂#"≥∞#ÿ h KÕ`∞« Ö’Î XHõ¯™êi ##∞fl =Ú@∞ìHÀ! D `åÑÖ =∞@∞=∂Ü«∞O
J=Ù`«∞Ok—— JO\Ï_»∞ „Ñ≤ÜÚ« _»∞. JÑ¨C_® „¿ÑÜ«∞ã≤ ã¨∞`å~°OQÍ J`«_ç Hõà§◊ x,
`«Å g∞^• =Ú^Œ∞Ì ÃÑ@∞ì‰Ωõ O@∞Ok. ^•O`À P „Ñ≤ÜÚ« _ç Xà◊√§ Ñ¨ÙÅHõ~O° `À
QÆQ∞Æ ~åÊ@∞ K≥O^Œ∞`«∞Ok.
â’¡II J#∞~åQÆ ¿Ñâ◊ÅO K«ñ „|∂Ü«∞^Œ∞ÉèÜ í ∂« ~°q÷ ∂^Œ$â◊O "åHõº"£∞ I
â◊=∞Ü«∞ =∞=∞ ã¨∞=Úd! Ñ‘_®O HõÅÜ«∞ xq∞`«OÎ `«fi"Õ∞"å™êºó II
â’¡II ã¨∞`«#∞! =∞^Œ<å^Œ~À-Ü«∞O Ü«ÚHõOÎ HÕ `«fi^Œ∞} æ ã¨º Ñ¶Å¨ "£∞I
W`Òfi+¨^•è k ¿Ñ+¨}qkè+μ¨ "åºáê~°Ü∞Õ ^Õ<å"£∞ II
âıI¡ I ã¨#Yã¨Ê~°≈O ‰õΩ~åº^•Ì<å ^•#O K« Ñ¨ÓQÆ‰Ωõ ã¨∞=∂^Õó I
Hõ~[° ~°^#Œ Ñ¨^ÖŒ ÏOzè`=« ∞Ããº· Ñ¨~å‚kHõO ^Œ^•º`ü II
âı¡II J^äŒ ã¨xfl^è•Ñ¨º~°Ç¨Ïã≤ „áœ_è®âı¡ëêkã¨∞Y~°ãÖ q<åÌº`ü I
ã¨∞z~°=∞<À~°^ãŒä O¨ z`«=∞#‡^äŒ QÆ∞~°∞nHõÜ Δ ∂« „Hõ=∞â◊ó II
L. ã¨∞O^Œi h Hõ#∞OQ˘#Åñ Ez# ~ÀQÆ=Ú=∂#∞ <å‰õΩ <å
=∞O^Œ∞#∞ #∂i~ÚzÛ Ü«∞k =∂#∞Ê=Ú <åÜ≥∞_»<å^Œ~O° |∞ ¿ã
Ü«∞O^ŒQ∞Æ ñ *ËÜ∞« ‰õΩ#fl Ñ¶Å¨ =∞Ü«∞ºk `Õ@QÆ∞#OK«∞ *Ï~°∞ñ_ô
K«O^Œ=Ú =∂@ÖÏ_»∞ ~°u ãÖ[˝Å∞QÍñ |~°HÍO`« `À_»∞`«<.£
q=~°} :
''h ™ÈÜ«∞QÍÅ Hõà§◊ `À ##∞fl F~°QÍ K«∂¿ãQÎ Íh <å‰õΩ Ñ¨\ #ì̃ D
q~°ÇÏ¨ [fi~°O <≥=∞‡kOK«^∞Œ . <å `åÑ¨[fi~åxfl =∂#ÊQÆeQˆ =∞O^Œ∞ ~Ú=fiQÆÅ
ã¨=∞~°∞~÷ åÅ=Ù #∞"Õfi „Ñ≤Ü∂« ! JÖÏ #∞=Ùfi K≥Ü∞« ºHõáÈ`Õ <åˆH^Œ~Ú<å J~Ú`Õ
JO^Œ∞‰õΩ Ñ¨ÓiÎ ÉÏ^èºŒ `« h^Õ ã¨∞=∂! D q~°ÇÏ¨ `åáêxH˜ h=Ù ^ŒH¯õ HõáÈ`Õ <å
„áê}ÏÅ∞ ~ÚÖÏˆQ QÍeÖ’ HõÅã≤ áÈ=_»O MÏÜ«∞O—— JO@∂ Juâ◊Ü≥∂H˜Î
=∂@Åhfl =∂\Ï¡_`» å_»∞. „¿ÑÜ«∞ã≤ ÃÑ#· =∞#ã¨∞ Ñ¨_¤» „Ñ≤ÜÚ« _»∞.
L. P‰õΩÅ∞ áÈHõÅ∞<£ yã¨ÅÜ«∂^Œ∞Å∞ H˘=∞‡x Ü«∞Ok~ÚK«∞ÛñKÀ
*ËH˘#ñQÀ~°#O\˜ =∞é˜ z„`«#YHõ`Δ ^« OŒ `«ÖÏOKè<« å
ã‘fiHõ$`«=e¡HÍk^Œà◊ zÇ¨Ïfl=Ú ezÛ ~°ÇÏ¨ ã¨º"≥∞#ÿ KÀñ
*ËH˘x H“ñyeOz ã¨∞Y ã≤kHú ˜ nHõΔ Ü≥Ú#~°∞Û #Ü≥∞º_»<.£
q=~°} :
JÖÏ |u=∂Ö’ ÉÏ=∂Ö’ "≥Ú`åÎxH˜ „¿ÑÜ«∞ã≤x =Ö’¡ "Õã∞¨ ‰õΩ<åfl_»∞
„Ñ≤ÜÚ« _»∞. "≥∞Å¡QÍ =∞OK«O KÕ~∞° ‰õΩ<åfl~°∞. zÅHõÅ∞ K«∞\˜#ì `åO|∂ÅO `«#∞
H˘iH˜ „Ñ≤Ü«Ú~åe <À\˜H˜ JOkKåe „Ñ≤Ü«Ú_»∞. "≥∞Å¡QÍ ^ŒQÆæiH˜ ÖÏ‰õΩ¯x
~Ô O_»∞ Éè∞í *ÏÅ#∂ Ñ¨@∞ì‰Ωõ x ayH“yeÖ’ |OkèOz, "≥∞_» g∞^•, K«OHõÖ’¡
yK«∞Û`«∂, |∞QÆÅæ ∞ H˘~°∞‰õΩ`«∂ =HΔÀ*ÏÅ g∞^Œ PKåÛù^#Œ #∞ `˘ÅyOKåe.
â’¡II xa_ç`=« ∞ã≤ xt <å~Àº =º=ã≤`« ~°`Ü « ∂≥ Éè=í xÎ ~åy}ºó I
JaèÜÚ« HÍÎ ãÎ̈`å¯ÖË `«º[xÎ Ñ¨Ù~°∞+Ö # `åó „áêÜ«∞ó II
P."≥. H“ñQÆeO`«ã∞¨ Y=Ú QÆx *Ï~°HÍq∞x
Ü«∞u ~°ÇÏ¨ ã¨ºHÍO`« #~°ã≤ ^Œ∂`«
KÕãÑ≤ Ù¨ `«∞Î <≥e¡ pHõ\ ~ˆ˜ ~Úx
|Ü«∞Å∞ ¿ãÜ«∞=Å^Œ∞ Ñ¨@Ñì Q¨ ÅÆ ∞.
q=~°} :
„Ñ≤ÜÚ« _ç H“yeO`«Ö’¡x ã¨∞YO J#∞Éèqí ã¨∂<Î Õ „¿ÑÜ«∞ã≤ "≥∞Å¡QÍ ^Œ∂~°O
[iy ''ã¨~™° êxH˜ "ÕàÏáêàÏ =ÙO_˘^•Ì! W^Õ=∞<åfl ~å„`«#∞‰õΩ<åfl~å! Ñ¨QÅÆ ∞.
Z=Ô~·<å K«∂¿ãÎ Ñ¨~°∞=ÙáÈ`«∞Ok. JO^Œ∞=Å¡ ˆ~Ñ¨Ù~å„u `«Ñ¨Ê‰õΩO_®
HõÅ∞ã¨∞‰õΩO^•O. ã¨~ˆ <å—— JO@∂ |u=∂Å∞‰õΩO@∞Ok.
ãÖHˆ `åxH˜ LÑ¨ÜÚ« HõOÎ HÍx ãú̈ÖÏÅ∞
ã‘. =ÚãëÜ«∞øHÍq∞x Ü≥Úã¨ñQÔ _ç KÀ@∞#∞ "ÕÅ∞Ê™êxQÆ$Ç¨Ï=Ú g_»∞Ñ¨@∞ì
*Ï~°ãf¨ QÀ+≤ì [~°∞QÆ∞HÍq∞x H˘OÑ¨ ^Œ∞~°̊#„Ñ≤Ü∞« "≥∞#ÿ ^Œ∂uQÆ$Ç¨Ï=Ú
gkèH˘O_≥=Úñ *ˇÑC¨ "≥Åñk Qˆ Ç¨ÏO|∞#∞ E^Œi~ÚÅ∞ ^Œi KÀ\˜<Å≥ =Ù
Ü«∞QÆ™êe"åx <≥Ü∞« ºOÉˇ#· QÆ∞_çÃãÜ«Ú =∞O`«∞~°™êx^Ò =∞xH˜Ñ@¨ ∞ì
P."≥. HõÅ∞¡„`åñQÆ∞á⁄O`« HõÅ∞ëê`«∞‡Å=∞~îO° |∞
ÅO*ˇ"å_»Ü∞« O^Œ∞ ÖÏã¨ºHÍO`«
=∞Ok~°=ÚÅ∞ HÍ=Ù =∞~°‡Hõ~‡° „Ñ‘u
[~°∞QÆ∞ *Ï~°ÑÙ¨ ~°∞+¨ ãÖQÆuH˜x.
q=~°} :
WHõ ZÖÏO\˜ KÀ@¡ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ ãÖÉè’yOK«_®xH˜ ‰õÄ_»x „Ñ¨^âÕ ßÖ’,
ã¨Ö÷ ÏÖ’ K≥|∞`«∞<åfl_»∞ âß¢ãHÎ̈ Í~°∞_»∞. =Úãëk J~Ú<å HÍ=∞"åOKè« f~°x
P_»k K«∂Ñ≤OKÕ KÀ@∞, Éè’QÆO ^•x ~ÚÅ∞¡, Ñ¨k=∞Ok uiˆQ „Ñ¨^âÕ ßÅ∞,
=ºaèKå~°O KÕ¿ã ¢ãÅÎ‘ ∞ QÆ∞OÑ¨ÙÅ∞ QÆ∞OÑ¨ÙÅ∞QÍ KÕi Hõ|∞~°∞¡ K≥ÑC¨ ‰õΩO@∂ =ÙO_Õ
~Ô _£Ö\·ˇ ò UiÜ«∂Ö’x ~ÚÅ∞¡, ^Œ∞+¨μÅì H˜ „Ñ≤ÜÚ« ~åÖˇ#· ^•x ~ÚÅ∞¡, K«∞@∞ìÑH¨ ¯õ Å
"åà◊§ g∞^Œ Kå_ôÅ∞ K≥¿ÑÊ JÅ"å@∞#fl P_»^•x ~ÚÅ∞¡, E^ŒO, ¿ÑHÍ@
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ K≥_¤» JÅ"å@∞¡#fl "åà◊§ á⁄~°∞QÆ∞# =ÙO_Õ ~ÚÅ∞¡, HõO™êe "å_çH˜
~Ú+ì̈"≥∞ÿ# ~ÚÅ∞¡, Ñ¨Ù~°∞à◊√§ áÈ¿ã =∞O„`«™êx ~ÚÅ∞¡, =∞^ŒºO `åQÆ_®xH˜
Hˆ \Ï~ÚOK«|_ç# ~ÚÅ∞¡, ^Œ∞~å‡~°∞Åæ ‰õΩ KÀ>ÿ̌# ~ÚÅ∞¡, Éè’QÆO "åà◊√§O_Õ gkä,
<å@ºOKÕ¿ã ¢ã‘Î ~ÚÅ∞¡ – Wq ¢ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ ãÖQÆq∞OK«_®xH˜ J#∞"≥·#
KÀ@∞¡ HÍ=Ù.
â’¡II =$^•ú-#∞Éè∂í `« q+¨Ü∂« Ü«∞„`« =¿ã`«Î kfi^Œ∂~°`À =~°̊ º"£∞ I
Ü«∞¢`H·≥ ÍΔ =∞aèÜÚ« OˆHÎ `«„`å<åºO ÅOÑ¶∞¨ ÜÕ∞<≥· fl= II
w. „áœ_è» Ü«∞QÆ∞HÍO`« x=ã≤OK«∞ „áêO`«=∞O^Œ∞
<Õk Q“Ñ¨ºO|∞QÍ #∞O_»ñÉ’^Œ∞ =∞é˜ÜÚ«
<˘Hõ`≥ Éè’yOK«∞<≥Å=Ù xO H˘Hõ`Ô KÕi
„H©_» Ü≥Ú#iOÑ¨ <≥ÑC¨ _»∞ñ QÆ∂_»~å^Œ∞.
q=~°} :
WHõ #_ç=Ü«∞ã¨∞û ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ ~°ÇÏ¨ ™êºefl ^•zÃÑ>ì̌ ã¨fiÉèÏ=O =ÙO_»^∞Œ .
JO^Œ∞=Å¡ „¿ÑÜ«∞ã‘ „Ñ≤Ü«ÚÅ∞ JHõ¯_çH˜ "≥à◊§‰õÄ_»^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë XHõ ¢ã‘Î
~°u„H©_Ö» ’ `«Å=Ú#HõÖ·ˇ =ÙO>Ë `«Q∞Æ ^Œ∞#=∂‡ JO@∂ ~ÚOHÀ ¢ãÎ‘ "≥à‰¡◊ Äõ _»^∞Œ
Hõ^•!
â’¡II JaèÜ∂≥ Qˆ ãü <å~åº ÉèÏ=Ñ¨sHΔÍ „Ñ¨Ü∞« `«fl`«ó HÍ~åº I
Ü«∞k QÆ$Ç¨`‚ º« aèÜ∂≥ QÆO ~°uÉèÏ=O # „Ñ¨HÍâ◊Ü∞« Ü«∞u II
P."≥. ^Œ∂uñ aez `«ÅñÑ¨Ù su Ü≥∞éÕyOÑ¨
#kÜ«Ú ^•xÉèÏ= =∞iã≤H˘#∞K«∞
xÜ«∞ºH˘x ~°ÇÏ¨ ã¨º "≥∞=fi~°∞ <≥é∞ñQÆHõ
Ü«ÚO_»ñ*ËÃã <Õx Ü«Ú`«=Î ∞O|∞.
q=~°} :
„Ñ≤Ü«Ú~åÅ∞ `«# ¿ãflÇ≤Ï`«∞~åex Ñ≤ez ~°Ç¨Ïã¨ºOQÍ K≥qÖ’ `«#
„Ñ≤ÜÚ« _ç QÆ∞iOp, J`«_`ç À ~°u K≥Ü∂« ºÅ#∞‰õΩO@∞#fl@∂ì K≥ÑÊ≤ #Ñ¨C_»∞ P
¿ãflÇ≤Ï`«∞~åÅ∞ ãÖ`À+≤Oz P ~°ÇÏ¨ ™êºxfl =¸_À HõO\˜H˜ `≥eÜ«∞‰õΩO_® ^•z
=ÙOzO^Œ#∞HÀO_ç. JÖÏO\˜ ~°Ç¨Ïã¨ºO HÍáê_Õ â◊H˜Î =Ù#fl ¿ãflÇ≤Ï`«∞~åÅ∞
L`«=Î ∞"≥∞#ÿ ^Œ∂uHõ J#|_»∞`«∞Ok.
â’¡II ^Œ∂f™ê^è•ºO q^è•º^ŒaÜ è ∂≥ QÆO Ü«∂`«∞ <å^Œ`ÎÕ I
ãÖQÆ$Ç¨Ïº`Õ K« ^ÀÖÏ~Ú`« z`åÎ ™ê^èºŒ `Õ „Hõ=∞â◊ó II
w. ã¨=∞‡ux EÑ¨ñ *Ï@x ãüx q@∞ñ_»∞
^Œ∂u=Å# „Ñ¨Ü∞« uflOÑ¨ ^˘~°Ü∞« ñÅ^Œ∞
Ju= _ÀÖÏÜ«∞=∂#ã¨ Ü≥∞ÿ # Ü≥∞_»Åñ
^•<≥ =â◊=∞QÆ∞ x+¨=ì Ú ^•zÜ«Ú#fl.
q=~°} :
`«#‰õΩ `å#∞QÍ `«# „¿Ñ=∞#∞ |Ü«∞@ÃÑ@ì_®xH˜ ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ Õ ¢ãxÎ‘ „¿Ñ=∞Ö’
Ñ¨_ãÕ ∞¨ HÀ"åÅO>Ë ¿ãflÇ≤Ï`«∞~åe J=ã¨~O° `«ÑÊ¨ xãï. JÖÏO\˜ ¿ãflÇ≤Ï`«∞`«∞~åe<Õ
'^Œ∂uHõ— J<åfl_»∞ âß¢ã¨ÎHÍ~°∞_»∞. WHõ H˘O^Œ~°∞ P_»"åà◊√§O\Ï~°∞, "åà◊√§
„¿Ñq∞ã¨∞#Î fln ÖËxn XHõ Ñ¨\Ïì# `ÕeÛ K≥ÑÊ¨ ~°∞. J@∞~Ú@∞ TQÆ∞`«∂ =ÙO\Ï~°∞.
JÖÏO\˜ "åà◊§ q+¨Ü∞« OÖ’ `˘O^Œ~–° P`«$`« Ñ¨xH˜ ~å^Œ∞. x^•#"Õ∞ „Ñ¨^•è #O–
JÑ¨C_»∞ H˘<åflà◊§H˜ P ¢ãÎ‘ `«#O`«@ `å<Õ 'x#∞fl „¿Ñq∞OKå— JO@∂ „Ñ≤ÜÚ« _ç
ã¨~ã° H¨ ˜ KÕ~∞° ‰õΩO@∞Ok.
â’¡II JQÆ$Ç‘Ï`åfiÑ¨ºaèÜ∂≥ QÆO ã¨qâıëêeOy`«O qqˆHÜ Î ∂« I
nè~å ^Œ~≈° Ü«∞u ã¨fiO „QÍÇ¨º =∂Ç¨ï~°ƒ ÖË<<·≥ å"£∞ II
w. q@∞x HÀi¯ñ ^≥eã≤ gÅ∞ KÕÜ∞« Hõ Ü«ÚO_ç
Ü≥ÚO\˜áê@∞ lH˜¯ Ü«Ú#fl`«éx˜
ã¨~ã° =¨ ∂_»∞K«∞O_»∞ Kå##∞ *Ïi}˜
Ü«∞#∞K«∞ ^≥eã≤ |e‡ #O@ =ÅÜ«Ú.
q=~°} :
„¿Ñq∞ã¨∞#Î fln ÖËxn `ÕÅÛ‰õΩO_® Tyã¨ÖÏ_Õ Hõ#ºx XHõ¯`Õ =ÙO_»QÍ
UHÍO`« ã¨=∞Ü«∞O K«∂ã≤ „Ñ≤ÜÚ« _»∞ "≥∞Å¡QÍ ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ KÕ~åe. "≥#∞Hõ#∞O_ç
P"≥∞ #_»∞=Ú#∞ KÕ`∞« Å`À K«∞>ËÜ ì ∂« e. #_»∞O g∞k KÕ`∞« efl "ÕQOÆ QÍ P"≥∞
=∂q∞_ç Ñ¨à§◊ ÖÏO\˜ =HΔÀ*ÏÅ g∞^Œ =ÙOz QÆ\ Qì̃ Í =`åÎe. P"≥∞ `«`~Î« Ñ° _¨ ç
`Õ~∞° ‰õΩ<Õ Ö’Ñ¨Å =ÚO^Œ∞‰õΩ uÑ¨C‰õΩx ^˘O_»ÑO¨ _»∞ ÃÑ^Œ=Ùefl A„~°∞‰õΩO@∂
`«# `˘_»Å`À P"≥∞ `˘_»efl =∞~å‡OQÍÅ∞ `åˆH q^èOŒ QÍ <˘H˜¯ ÃÑ\Ïìe. WO`«
[iQÍHõ WOˆH=ÚOk! =∞#‡^ä∞Œ _»∞ ÉÏ}O =^ŒÅ_»O, ~°f^Õq `«#‡Ü«∞O HÍ=_»O
[iyáÈ`«∞Ok.
â’¡ II q∞Åu ã¨ÇÏ¨ `Õ- aèÜ∂≥ QÆO „Ñ¨}Ü«∞KÕÛù ^Õ# ™ê ™ê^è•º I
ÑïÇ¨Ï~°u Ü«∂- aèÜÚ« HÍÎ # q∞Åu Ñ¨Ù#~å`«‡ Q“~°=`«ó II
w. HÀiÃÑñ· |_»∞ ãüx ^•ñ QÆ∂_»=ÅÜ«Ú
„¿Ñ=∞ Ü«Ú#fl@∞ì #\˜~ÚOz q@∞x=â◊=Ú
HÍHõÜÚ« O_≥_ç ãü Ü«∂`«‡Q“~°=O|∞
HõÅ^Œ@OK«∞ <å Ü«Ú=ux =ÅK«=Å^Œ∞.
q=~°} :
U ¢ã‘Î `«##∞ ~Ú+¨ìÑ¨_ç ^ŒQÆæiH˜ =zÛO^À P ¢ã‘Îx Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
„¿Ñq∞OKåe. HÍh U ¢ãxÎ‘ J~Ú`Õ `«#∞ ~Ú+ì̈Ñ_¨ ®¤_À P ¢ãHÎ‘ ˜ `«# g∞^Œ
~Ú+ì̈O ÖË#Ñ¨C_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ |Å=O`«O K≥Ü∞« º‰õÄ_»^∞Œ , =keÃÑ\Ïìe.
â’¡II #K« <åÜ«∞Hõ Q“~°=`«ó „Ñ¨`åºK«¿+ì- u ÑïK«Ü∂« `åû^è•º I

„Ñ¨`åºkâ◊º Hõ~Àu „Ñ‘uO Ü«∂ ™ê ã¨∞™ê^èº·≥ = II
w. ^è=Œ Ùx Q“~°==Ú#∞ =∞kñ ^ŒÅñz q@∞x
á⁄O^Œx <≥ÅO`« ÑïK«Ü∞« O|∞# #_»OQÆ∞
HÀiHõ#∞ n~°Êñ ^≥Q_Æ Ü ç Ú« ñ QÆ∂i‡ñ EÑ¨Ù
á⁄Åñu =â◊=∞QÆ∞#x <≥OK«=ÅÜ«Ú q@∞ñ_»∞.
q=~°} :
U ¢ãHÎ‘ ~õ Ú`Õ Éè~í Î° Q“~°=O =ÙO@∞O^À JÖÏO\˜ ¢ã`Î‘ À ÑïK«Ü∂« xfl
ÃÑOK«∞‰õΩx "≥∞Å¡QÍ `«#"≥Ñ· Ù¨ uÑ¨C‰õΩO\Ï~°∞ ~°uâß¢ãOÎ¨ Ö’ k@ìÅ~Ú# Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞.
H˘O^Œ~∞° ¢ãÅÎ‘ ∞ <˘ã¨\ `˜ À "≥H¯˜ iOz, =ÚYO`À #=Ùfi`«∂ =ÙO\Ï~°∞. JO>Ë
ÃÑH· ˜ ~Ú+ì̈O ÖË#@∞ì #\˜ã∂¨ ,Î Hõà§◊ `À\˜, XO\˜ q~°∞Ñ¨ÙÅ`À\©, =HΔÀ*ÏÅ g∞^Œ
p~°H˘OQÆ∞ *Ï~°∞ã¨∂Î Hõ#∞flw@∞`«∞O\Ï~°∞. JÖÏO\˜ ¢ãÎ‘ `«yeO^ŒO>Ë ~ÚHõ P
=∞QÍ_ç Ñ¨x |∂Ô~Å|∞@ìÖ’ Ñ¨_>¤» !ìË
â’¡II PHÍi`å K« ã¨∂HõΔ ‡O =º[˚Ü∞« u ã¨Ê+ì̈=Ú`«~Î O° ã≤^•ú I
Ü«∂ ã¨fiÜ«∞=∂HÍ~°Ü∞« u „Ñ¨^=Œä ∞O,™ê „Ñ¨^=Œä ∞ã≤^=Âú≥ II
w. #~°‡QÆ~ƒ° =ù ÚÅ#∞ |Å∞¯ <åu„Ñ‘uñ
^≥Åã≤ Ü«∂ÃÑ#∞ QÆ∂_»OQÆ =ÅÜ«Ú q@∞ñ_»∞
Z=`≥ *Ï~°∞xÃÑñ· „cu <≥OK≥ "≥∞^ŒÅñ
QÆ∂i‡ñ EÑ≤ `«#O`«ñ^•ñ QÆ∂_»∞<åÃÑ.
q=~°} :
U ¢ãÎ‘ J~Ú`Õ ~Ú`«~∞° ÅH˜ J~°O÷ HÍ‰õΩO_® „Ñ≤ÜÚ« _ç̂H J~°O÷ JÜ≥∞ºÖÏ
=ºOQÆOQÍ =∂\Ï¡_∞» `«∞O^À– P ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç =ÅÖ’ `«fi~°QÍ Ñ¨_∞» `«∞O^Œx
J~°O÷ . `«#O`« `å#∞ ÑïK«Ü∂« xfl ÃÑOK«∞‰õΩx Hõeq_çQÍ =∞QÍ_ç`À uiˆQ ¢ãÎ‘
=ÚO^Œ∞QÍ<Õ J`«_ç =â◊O J=Ù`«∞Ok.
â’¡II nè~åÜ«∂=∞ „Ñ¨QÖÆ ÏƒùÜ∂« O ÑïHΔ̃}ÏºO K« Ü≥∂+≤u I
U+¨ ã¨∂HΔÀ‡qkèó „áÈHõõÎó ã≤^•ú U=ã¨∞Êù\Ïó ¢ã≤ÎÜ«∞ó II
P."≥. ÃÑ#· ñ *ˇÑÊ≤ #\ì̃ ÉèÏ==ÚÅû~°ã∞¨ Å∞
ÉÏÅ =ÚQÆÅ÷ O^Œ∞ñ |~°∞Ñ¨=ÅÜ«Ú,
ÉèÏ=qã¨∞Êù@ =∞QÆ∞ ÉèÏ=∞ÅÜ≥∞_» x\˜ì
„â◊=∞=Ú ÖËHõ =â◊º =∞=∞~°ñ QÆÅ^Œ∞.
q=~°} :
ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# Ju ã¨∂HõΔ ‡"≥∞ÿ# ~°uH˜ Ñ¨ÙiQ˘ÖËÊ ÅHõΔ}ÏÅ∞ ˆH=ÅO
QÆOcè~O° QÍ =ÙO_Õ ÉÏÅ, =ÚQÆú ¢ãÅÎ‘ Ö’ =∂„`«"∞Õ HõxÑ≤™êÎ~Ú. WHõ JO`å
ÉÏÇ¨@OQÍ =ÙO_Õ ã¨fiÉèÏ=O QÆÅ ¢ãÅÎ‘ ~Ú`Õ KåÖÏ ã¨∞Å∞=ÙQÍ<Õ =∞QÍ_ç =ÅÖ’
Ñ¨_ç `«=∞ ã¨~fi° ã¨fiO ã¨=∞iÊOK«∞‰õΩO\Ï~°∞.
^Œ∂uHõ =ÚYº ÅHõ}
Δ ÏÅ∞
L. Z=fi`≥ QÍ~°=O|∞# #Ç‘Ï#=∞u<£ [i~ÚOK«∞ =∂@ÅO
^≥=fi`≥ Ü«Ú`«~Î O° |∞ñ ^ŒQxÆ Ü«∞ºñQÆ *ÏÅ∞ñ „aÜ«∂#∞‰õÄÅÜ≥∞ÿ
Ü≥∞=fi`≥ nè~H° ~õ „° áœ_èQ» uÆ xOy`«ÉÏè ==Ú x~°fiÇ≤ÏOK«∞ <å
[=fix ^Œ∂u KÕã#≤ #∞ ™ê^èºŒ =ÚQÆ∞ #ƒ~°^•iHÍ ~°`∞« Öò.
q=~°} :
U ¢ãHÎ‘ ˜ Q˘Ñ¨Ê |∞kú|ÅO =ÙO@∞O`À, U ¢ãÎ‘ J~Ú`Õ „¿ÑÜ«∞ã‘ „Ñ≤ÜÚ« Å‰õΩ
J#∞‰õÄÅ"≥∞#ÿ =∂@ÖËfl K≥|∞`«∂ =ÙO@∞O^À, U ¢ãHÎ‘ ˜ =∞QÍ_ç =∞#ã¨∞Ö’
U=ÚO^À HõxÃÑ>Ëì Kå`«∞~°ºO =ÙO@∞O^À, JÖÏO\˜ ¢ãxÎ‘ =∞^èºŒ =iÎQÍ JO>Ë
^Œ∂uHõQÍ =ÙOK«∞‰õΩO>Ë ¢ãxÎ‘ =â◊Ñ~¨ ∞° K«∞HÀ=_»O ã¨∞ÅÉèOí J=Ù`«∞Ok.
â’¡II ^Œ∂fq^èÜ Õ ∞« =∞^è∞Œ <å Ü«∂^Œ$QÆfiHΔÍºq∞ `«^ÑŒ ≤ ãÖHˆ áΔ ê`ü I
„Ñ¨^=Œä ∞=∞u jÅÜ≥∂QÍ^•MÏº <å^≥º· ifiâı+Ü ¨ ∞Õ ^Õ<å"£∞ II
â’¡II „â◊∞`« ™œÉèÏQÆº^Œ =∞„<ÒÎ+¨kè HÍ=º~°u~°Ç¨Ï™êº<å"£∞ I
Ñ¶∞¨ @ÜÕ∞`«¯^ä•„Ñ¨ãO¨ QÍ<£ „|∂Ü«∂kfiâßfiã¨=Ú`åÊ^Œº II
â’¡II ~°∂Ñ¨Hàõ Ïq*Ï˝#O jÖË Hõfi `«= Hõfi KåÜ«∞q∂^Œ$â’ Éè~í åÎ I
kèQÔ =ÂÌ =Úz`« q=ÚYO `å~°∞}ºO `Õ q_»O|Ü«∞u II
â’¡II D~å¬ ºà◊√~°Hõ$`«"Õn =∞$^Œ∞"ÕQÆó âß~î°º=ãü ~°q^ŒQÆúó I
^•™ÈÑ≤ `Õ# Ü«ÚHõóÎ Ñü~°Ü∞« =∂ó Hõ+qì̈ ∞`åº^≥ºÂ ó II
â’¡II Ñü^Œ∂+¨}QÆ}=K«<~Ô·≥ · fi~•QÆºO ÅOÉèÜ í ∞Õ ^Õ<å"£∞ I

Ü«∞ã≤‡#∞flkfi[`Õ ™ê ^À¿+ Éè∂í Ü«∞ãÎ̈"∞Õ = Ñ¨Å=¡ ÜÕ∞`ü II
ã‘. "≥Ú^ŒÅxO\˜Hñ˜ É’~Ú =Úk`« ãÖjÅ=$ `åÎKå~°=ÚÅ QÆ∂iÛ Ü«∞aè#∞uOz
~°u~°ÇÏ¨ ™êºk HÍ~°ºO|∞Å∞ "å„‰õΩzÛ ™œÉèÏQÆºHõ~=° ∞O„`« ã¨q∞uÜ≥Úã¨ñy
Ü«∞ø+¨^=Œè ∞}∞ezÛ Ü«∞O`«@ñ ^Œ#Ü≥∞_» #q∞‡Hõñ |∞\Õì z <åuñ¿ãiÛ
x~°∞Ñ¨=∞ã¨`¯« àÏ xÑ¨Ù}ÉèÏ==Ú#‰õΩ ^≥=· q∂`«x <≥@∞¡ ^è=Œ Ùxñ *ËÃãñ
w. QÀÑ¨HÍñ_»∞ Hõ$`«Ñ∞¨¶ flO_»∞ QÆ∞}qÇ‘Ï#∞ñ
_»ÅÊ~°`∞« ñ_»∞#∞ =¸_è∞» ñ_»∞ <≥#· "åx
Éˇxq∞\˜Q∂Æ _» h HÔ @∞ì „Ñ≤Ü∞« =Ú=Ù@∞ìñ
^Œ~∞° }˜ H˘~°QÍ^Œ∞ hK«H¯õ ñ^Œ#=Ú#‰õΩ#∞.
q=~°} :
„¿ÑÜ«∞ã≤ g∞^Œ =∞#ã¨∞ Ñ¨_¤» „Ñ≤ÜÚ« _»∞ ÃÑ#· ÅHõ} Δ ÏÅ∞#fl ¢ãxÎ‘ Ñ≤ez
''ZÖÏÔQ<· å <å „¿ÑÜ«∞ã≤x <å`À Hõe¿Ñ ÉèÏ~°O h^Õ—— Jx P"≥∞x „¿ÑÜ«∞ã≤
~ÚO\˜H˜ ÑÖÑ¨Ù`å_»∞. JÑ¨ÙÊ_®"≥∞ „Ñ≤ÜÚ« ~åe ~ÚO\˜H˜ "≥o§ `«#x Q˘Ñ¨Ê
ãÖw`«A˝~åeQÍ<À, =∞Oz <å@ºQÆ`≥ÎQÍ<À, á⁄~°∞yO\’¡ =ÙO_Õ =∞Oz
‰õΩ@∞O|O #∞Oz =zÛ# ^•xQÍ<À ÑïK«Ü∞« O KÕã∞¨ ‰õΩO@∞Ok. „Ñ≤ÜÚ« ~åe
=ºH˜`Î åfixfl, ãÖ™ê¯~åxfl ZO`«QÍ<À á⁄QÆ∞_»∞`«∞Ok. P"≥∞ JO^ŒKO« ^•Å#∞,
~°∂Ñ¨ÖÏ=}ÏºÅ#∞ H©iÎã¨∞ÎOk. JÖÏ P"≥∞`À K«#∞=Ù ÃÑOK«∞‰õΩx K«Hõ¯\˜
¿ãflÇ≤Ï`«∞~åÅ=Ù`«∞Ok.''h‰õΩ ã¨~fi° â◊√ÉèÏÅ∞ [~°QÍÅx QÆ∞à’§ J~°Û# KÕ~ÚOKå#∞.
Ñ¨Ó*ÏiQÍ~°∞ h‰õΩ JÃ+âÂì fi◊ ~åºÅ∞ HõÅQÍÅx D =∞O„`«O ~ÚKåÛ~°∞. nxfl ÉèHí Î̃
„â◊^QúŒ Í 40 ~ÀAÅ∞ ÑïOî K«∞. JO`Õ HÍ^Œ∞ ~ÚkQÀ D =¸eHõÅ∞, f~°O÷
‰õÄ_® h ãÖÑ¨^#Œ ∞ ÃÑOKÕ"!Õ #∞=Ùfi HÀ~°∞‰õΩ<Õ ã¨∞Y"≥∞#ÿ rq`åxfl ~ÚKÕÛ"Õ——
JO@∂ H˘xfl =∞O^Œ∞Å∞ ~Úã¨∞OÎ k. P =∞O^Œ∞ÖËq∞\˜? ¢ãÎ‘ x Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çç Ñ¨@¡
J#∞‰õÄÅO KÕ¿ãq. ãÖÉè’QÆ"åOKè#« ∞ Ñ¨kO`«Å∞ KÕÜ∞« QÆeQˆ q.
JÖÏ ¿ãflÇ≤Ï`«∞~åÅ∞ `«# g∞^Œ ZO`À Q“~°=O`À `≥zÛ# P =∞O^Œ∞Å#∞
HÍ^Œ#Hõ "Õã∞¨ ‰õΩO@∞Ok „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞. =∞O„`«[ÑÖ 40 ~ÀAÅ∂ KÕã∞¨ OÎ k.
JÑ¨C_»∞ "≥∞Å¡QÍ P"≥∞ ^ŒQiæÆ H˜ KÕ~∞° `«∞Ok P ¿ãflÇ≤Ï`«∞~åeQÍ =zÛ# ^Œ∂uHõ,''
J=∂‡~¸! #∞"≥fiÑ¨C_≥<· å J^ŒOÌ Ö’ x#∞fl #∞=Ùfi Ñ¨sHõQΔ Í K«∂ã¨∞‰õΩ<åfl"å?
~°f^Õqx `«Å^Œ<flÕ JO^ŒO hk. P_»^•xfl x#∞fl á⁄QÆ_‰» Äõ _»^∞Œ QÍh hHõà√◊ §
qâßÅOQÍ KÕÑ¨ÖÏ¡ =ÙO\Ï~Ú. HÀ>Ë~°∞ÖÏO\˜ P =Ú‰õΩ¯ ã¨∞"åã¨#Å∞ D
g^èOŒ `å "åºÑ≤ã∞¨ <Î åfl~Ú. áêÅ∞QÍˆ~ |∞QÆeæ fl zkq∞ nÑÖ ÃÑ@∞ìHÀ=K«∞Û. WHõ
h ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ ZO`« =∞$^Œ∞=ÙQÍ, ^˘O_»ÑO¨ _»∞ÖÏ `Õ<Å≥ ∂~°∞`«∂ =ÙO\ÏÜ«∞x!
¢ãHÎ‘ ˜ „Ñ¨`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ h =HΔÀ*ÏÅ#∞ U=∞x =i‚OK«#∞? ~°ãO¨ á⁄OQÆ∞Å∞"å~°∞`«∂
q∞ã¨q∞ã¨ÖÏ_Õ =∂q∞_ç Ñ¨à§◊ ÖÏO\˜ h ãÎ̈#ãÖÑ¨^xŒ K«∂ã≤# U =∞QÆ"å_≥<· å
PQÆQÆÅ∞QÆ∞`å_®! Wxfl JO^•Å∞, ~ÚO`«\ ˜ â◊s~°™œ+¨ì=O =ÙOK«∞‰õΩ#fl
h Ü« ∞ =fi#=∞O`å ~ÚÖÏ J_» q HÍz# "≥ < ≥ fl Å J=Ù`« ∞ O>Ë <Õ # ∞
ÉèíiOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl#∞.
h Éè~í Î° f~°∞ <åˆHO #K«ÛÖË^∞Œ , JO`« =ÚHÀ¯Ñ≤ =∞x+≤x <Õ<H≥ ¯õ _®
K«∂_»Ö^Ë ∞Œ . =\ì̃ =¸~°∞_ö ∞» , QÆ∞}=O`«∞_»∞ HÍ_»∞, =Ü«∞ã¨∞Ö’ =Ù#fl ÃÑàÏ§xfl
J#∞~åQÆO`À ^ŒQ~æÆ H° ˜ fã¨∞HÀ‰õΩO_® "≥ÚQÆO uÑ¨C‰õΩO\Ï_»∞. ~°u JO>Ë y@ì^À
UO áê_À? J`«_ç g∞^Œ hˆH"≥∞<ÿ å „¿Ñ=∞ =ÙO^•? =Ù#fl@∞¡ <åHõxÑ≤OK«Ö^Ë ∞Œ .
ZO^Œ∞‰õΩ ~ÚÖÏ HÀiHõ#∞ J}QÆ^˘‰õΩ¯‰õΩO\Ï=Ù? ~°u„H©_Ö» ’ ã¨fi~°ãæ ∞¨ MÏÅ∞<åfl~Ú.
J#∞Éèqí Oz# <å‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. JÖÏO\˜ ~°u™ê„=∂*ÏºxH˜ #∞=Ùfi =∞Ç¨~å}˜q.
h‰õΩ `«y# ~°ã~¨ åA x<Õfl HÀ~°∞‰õΩO@∂ `«ÑO≤ záÈ`«∞<åfl_»∞. =∞Ozã¨=∞Ü«∞O,
x#∞fl #∞=Ùfi "≥∂ãÖKÕã∞¨ HÀHõ ~åã¨„H©_Ö» ’ ~°uHˆ oÖ’ ~°q∞Oz P#O^ŒO JOK«∞Å∞
P™êfikOK«∞—— JO@∂ Jã¨Å∞ ãÖQÆu |Ü«∞@ ÃÑ_»∞`«∞Ok.
Hõ. DÖÏQÆ∞# ãü q#∞uÜ«Ú
<åÖ’#<≥ =∞QÆx^Œ∂+¨}ÏÖÏÑ¨=ÚÅ<£
É’ezÜ«Úñ ^•e‡ xÅ∞Hõ_ñ»
^Œ∂ez Ñü~ÀÜ«∞ñ*ËÜÚ« ^Œ∂uHõ =∞é˜ÜÚ« <£.
q=~°} :
WÖÏ K≥ÑÊ≤ P ^Œ∂uHõ P ¢ãHÎ‘ ˜ Éè~í gÎ° ∞^Œ ~À`« HõeQˆ ÖÏ, ~°u„H©_» ÉÏQÍ
KÕÜ∞« QÆÅ ~°ã‰≤ Ωõ _≥#· „Ñ≤ÜÚ« _çHÔ · "≥OÑ¨~å¡_ÖÕ Ï KÕã∞¨ OÎ k.
â’¡II <åÜ«∞HõQ∞Æ }QÆ} Éè} í u˜ O ‰õΩ~åº^Õ=O „Ñ¨ãO¨ Qˆ # I
L`åÊ^Œº ™œ=∞#ã¨ºO „|∂Ü«∞`«∞ûÉèQí̂ „â◊√}∞+¨fi Ü«∞zÛ„`«"∞£ II
â’¡II z„`«O H˜=∞Ñ≤ =ºuHõ~=° ∂™œ Ü«Ú"å ‰õΩã¨∞=∞ã¨∞‰õΩ=∂~°ó I

^Œ$+≤ìÉèí∞[Ow^Œ+ì̈ãÎ̈# ã¨d I ã¨<ÕÌÇ¨Ï=∂~°∂_è»ó II
L. *Ï~°∞x ~°∂Ñ¨~ˆ YÅ∞ „Ñ¨ãO¨ QÆ=Úñ *ËÜ∞« ñ^ŒÅOz#Ñ¨C _®
"åi~°∞Ç¨ã¨º H˜@#¡ ∞#∞ "å=∞qÖ’K«# Ü≥ÚHõ¯ z„`«"∞Õ
KÕ~∞° =ñQÆO\˜ <˘Hõ¯Ü≥∞_»ñ l`«~Î ∂° Ñ¨Ùñ_»∞ Ü«∞ø=#∞O_»∞ <å
`å~° qÖ’K«<åÇ≤Ï`«=Ú^ŒO|∞ *ËÃã #@OK«∞ñ *ˇÑÊ¨ ñQÆ<.£
q=~°} :
P `«~åfi`« ^Œ∂uHõ `«##∞ ÑÖÑ≤Oz# Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç JO^ŒKO« ^•Åh,
=∞QÆ`<« åxfl QÆ∞iOp ¢ãHÎ‘ ˜ =i‚Oz K≥|∞`«∂. ''h ~°∂Ñ¨ÖÏ=}ÏºÅH˜ ãï*’_»∞
J~Ú# ~°ãH≤ õ Ñ¨Ù~°∞+¨μ}˜‚ <Õ#∞ K«∂âß#∞. #∞=Ùfi ''Tñ—— JO>Ë "≥O@<Õ J`«_∞»
~ÚHõ¯_» "åÅ`å_»∞—— JO@∞Ok.
â’¡II â◊fiã≤u ã≤fi^Œºu =ÚÇ¨Ïºu ã¨<åÎÑ¨ãÎ̈ã¨ºHÀÑ≤ ^Œ∞~åº^Œó I
`«fi#∞‡YK«¢#Ì ã¨∞^è•~°ã=¨ ∞„áêÑ¨º „áê}˜`å<å™œ II
â’¡II ã¨fi¿Ñfl- Ñ≤ `«ãº¨ ã¨∞ÉèQí̂ ! Hõ^•Ñ≤ <Õ^$Œ yfiHÍ~À- Éè∂í `ü I
W`«∞ºˆHÎ Ü«∞k ã¨ÇÏ¨ `Õ Ñ¨Ù#~°Ñ~ˆ¨ ^Œ∞ºó ã¨"∞Õ `«º ãÖHõ^Ü
Œä ∞Õ `ü II
L. `åÑ¨=Ú á⁄O`«∞ ÖËñ*ˇ=∞@ñ ^•Å∞Û#∞ ^ÕÇÏ¨ =Ú, x„^ŒñÉ’# <å
~°∂Ñ¨=Ú^Àñz# <≥^˚ ~Œ ∞° ~ÀA `«nÜ«∞=ÚMËO^Œ∞ ™œ^è^Œ •è
~åÑï¿+K«#O|∞ `«# „áê}ã¨d<£ QÆ#∞ñQ˘#fl <å`«‡ã¨
ÖÏ¡Ñ=¨ Ú Å∞[˚yOK«∞@‰õΩñ ^ŒxfiK«#∞<£ =∞é˜=K«∞Û "Õñ‰õΩ=<£ II
q=~°} :
^Œ∂uHõ =∂@Å∞ ÉÏQÍ K≥qÔHH˜¯# ¢ã‘Î – Jã¨ÖË á⁄OQÆ∞Å∞ "åˆ~
=Ü«∞ã¨∞ûÖ’ =ÙOk. ÃÑ·QÍ Éèí~°Î ã¨~°ã¨∞_»∞ HÍ_»∞. WOˆHO – P L„^ÕHõ"≥∞ÿ#
HÍ=∞"åOKè«H˜ ¢ã‘Î â◊s~°OÖ’ `åÑÖ Ñ¨Ù_»∞`«∞Ok. Xà◊§O`å HÀiHõ`À ~°ye
K≥=∞@Å∞ Ñ¨_∞» `«∞Ok. x„^ŒáÈÉ’`Õ HõÅÖ’ P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_Õ HõxÑ≤Oz LeH˜¯Ñ¨_ç
ÖËz ‰õÄ~°∞ÛO@∞Ok. J`«_ç =∞QÆãi¨ =~°#‚ efl `«Å∞K«∞‰õΩO@∂ ZÑ¨C_≥ÑC¨ _»∞
J`«_`ç À HõÅ∞™êÎ<å... <åÔHÑ¨C_»∞ `å~°ãÑ¨ _¨ `» å_®... ZÑ¨C_≥ÑC¨ _»∞ J`«_`ç À
~°u™œYºO J#∞Éèqí ™êÎ<å.. Jx PÖ’zã¨∂Î "Õ∞_» ÃÑHÔ· H˜¯ gkèÖ’H˜ K«∂ã¨∞OÎ @∞Ok.
^Œ∂uHõ`À J`«_ç =~°#‚ Åx =∞m§=∞m§ J_çy =∞s K≥ÑÊ≤ OK«∞‰õΩO@∞Ok.
â’¡II =$`«Î=∞=∞ÖÏºn<å j¡Ñ¶¨∞ºO ¢ã‘Î ãÖQÆ=∞aèÜ≥∂‰õΩÎñ I
U=O „Ñ¨ÜÚ« [º=∂<Õ ÅHõ~Δ Ú`«=º ãÎ̈nÜ«∞ PHÍ~°ó II
â’¡II ^Œ$ëêìfi „|gu ã¨ã‡≤ `«=∞xÎHõ U"ÀÑ¨"âÕ Ü ◊ ∞« u I
Ñ¨$K«Ûuù Éè’[#â◊Ü∞« <Õ PMÏº#O kâ◊u ~°ÇÏ¨ ã≤ "å q∞Åu II
Hõ. UHÍO`«O|∞# <˘Ü«∞º#
<åHÍq∞x`À_» =∂@ÖÏ_»∞K«∞ñ |∂~°fi
â’¡H=õ ÚÅ∞ Hõ^ÅŒä ∞ K«^∞Œ =ÙK«∞
"åH˘#∞ ^• ã¨∞~°=ÚhO„^Œ =~°<Î Q£ `Æ ∞« Å<£ II
q=~°} :
WÖÏ "Õ∞_» g∞^Œ HÍÅ∞QÍe# Ñ≤eÖ¡ Ï uiˆQ „Ñ≤ÜÚ« ~åe "≥#Hˆ #_»∞ã¨∂Î
''Ñ¨Ó~°fiO =∞# Ñ¨Ù~å}ÏÖ’¡ ^Õ=`«Å∞, =Ú#∞Å∞... ~ÚÖÏ ZO`À =∞Ok ~ÚÖÏ
Ñ¨~å~Ú ¢ã`Î‘ À ãÖ|O^èOŒ ÃÑ@∞ì‰Ωõ #fl "åàı§. Ñ¨~åâ◊~° =∞Ç¨Ïi¬ ã¨`º« =u`À,
qâßfiq∞„`«∞_»∞ "Õ∞#Hõ`À, ^Œ∞+¨ºO`«∞_»∞ â◊‰Ωõ O`«Å`À... J|ƒ|ƒ! XHõ>qË ∞\˜
Z<Àfl L^•Ç¨Ï~°}Å∞<åfl~Ú. W^ÕO H˘`«QÎ Í #∞=Ùfi KÕã∞¨ #Î fl^ÕO HÍ^Œ∞. `«ÑC¨
JO`«H<õ åfl HÍ^Œ∞. nxfl ~°ãH≤ `õ « – ~°ã[¨ `˝ « JO\Ï~°∞. ã¨~ã° ∞¨ Öˇ#· ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅH˜
D ~°u„H©_» ã¨ÇÏ¨ ["Õ∞! JO@∞Ok.
ã‘. Q“`«=∞=Úx~å[ HÍO`«QÍ^≥ Ü«∞Ç¨ÏÅº ^Õ"OÕ „^Œ∞`ÀñQÀÔ~¯ f~°∞ÛH˘xÜ≥∞
<åk`«ºQÆ∞~°∞Ñüfl HÍ^≥ `å~å^Õq t+¨μºñ [O„^Œ∞xñ „aÜ«Úñ *ËãH≤ ˘xÜ≥∞
^•â◊~å[`«#∂[ ^•ñQÍ^≥ Ü≥∂[# QÆOkè Ñ¨~åâ◊~∞° ñ QÆqã≤=∞xÜ≥∞ñ
|~°=∞™ê=xHÍ^≥ ÉèÏw~°n^è qÕ â◊O`«#∞`À ~°u ã¨Å∞ÊH˘xÜ≥∞
w. „^ÒÑ¨n^Õq Hˆ =Ù~°∞ ^è=Œ ÙÅ∞HÍÔ~
Q˘Öˇ`¡ Å« ∞ Hõ$+¨μ`‚ À <˘#ñQÆ∂_ç =∞#Ô~
HÍ#ñ ^˘e¡ñ\˜"å~°∞#∞ QÆqã≤<å~°∞
E~°∞ñÉÁOk# <Õq∞ ^À+Ö|∞ ãüH˜.
q=~°} :
Q“`«=Ú_ç ÉèÏ~°º J~Ú# JÇ¨ÏÅº WO„^Œ∞_çx HÀ~°∞HÀÖË^•! `å~°
K«O„^Œ∞_ç`À ã¨∞dOK«ÖË^•! Ñ¨~°=∞Ñ¨q„`«Ü≥ÿ∞# QÆOQÍ^Õq â◊O`«#∞_çx
HÍq∞OK«ÖË^•? „^ÒÑ¨kH˜ J~Ú^Œ∞QÆ∞~°∞ Éèí~°ÎÅ∞ ÖË~å? QÀÑ≤HõÅ∞ Hõ$+¨μ‚_ç`À
~åã¨„H©_Å» ∞ P_»Ö^Ë •? "åà◊§O^Œ~∂° Q˘Ñ¨Ê"åàı§Hõ^•! "åà◊§H˜ ÖËx `«á⁄ÊÑ¨CÅ∞

=∞#ÔHO^Œ∞‰õΩ?
â’¡II xó â◊fiã≤u [$OÉè`í Õ "å ã¨fiq`«=Î ∞Ãã· º ^Œ^•u HÕz^•fi I
Ü«∂hÎ"∞Õ +¨ºã≤ Ñ¨Ù#iu Ñ¨ûŒ , HõÔŒä ™ê^è∞Œ "åkh Éè=í f II
â’¡II =HÎ̃ H˜=∞Ñ¨º ã¨=∞O[ã¨ q∞`«∞ºHÍÎfi `«`«¯^ä•O Éèí[uI
H˜#fl Hõ~Àq∞ =K«ã=Î̈ H˜ã∞¨ Î â◊~Àî -™ê=f= "Õ∞ Éè~í åÎ II
â’¡II Ç¨Ïãü K« `«ã¨º qHÍ~°O „â◊√`åfi Éèí∂Ü«∞ã¨∞Î ™ÈÑ¨Ç¨¿ã= I
W`åºHÍ~° „Ñ¨H@ õ #=∂Ö’Hõº „áêÉè$í `«O Ü«ÚO*Ïº`ü II
q=~°} :
WÖÏ Ç≤Ï`ÀÑ¨^âÕ O◊ KÕã#≤ ^Œ∂uHõ#∞ K«∂ã≤ P „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ QÍ_èO» QÍ
x@∂ì~˘ÊHõ\ ˜ q_»∞ã¨∞OÎ k. ''ÉÏQÍ<Õ =ÙO_Õ@∞ìOk #∞=Ùfi K≥ÑÊ≤ Ok—— J#fl@∞ì
F K«∂Ñ¨ÙK«∂ã≤ =∞Oz |Ç¨ï=∂#O XHõ\ ˜ ~ÚzÛ ''K«∂^•ÌO ÖË—— Jx
™êQÆ#OÑ¨Ù`«∞Ok. ''ã¨~ˆ h~Ú+ì̈O—— Jx ¿ãflÇ≤Ï`«∞~åÅ∞ "≥o§áÈ`«∞O>Ë, =∞m¡
`«<Õ ''WkQÀ...XHõ¯=∂@. PQÆ∞...JÖÏ KÕ¿ãÎ ÉÏQÆ∞O@∞O^ŒO\Ï"å? =∞ˆ~O
Ü«∞|ƒOk ~å^Œ∞HÍ^•! Un ~ÚOHÀ ™êiK≥Ñ¨C... x[OQÍ K≥¿ÑÊ =∞QÍ_»∞
JO`« #==∞#‡^äŒ∞_®... JO`«\ ˜ =∞QÆã≤i QÆÅ"å_®!—— Jx J_»∞QÆ∞`«∞Ok.
''<åÉè~í HÎ° ˜ HÀÑÖ ÉÏQÍZ‰õΩ¯=. ÃÑQ· Í K≥_¤» J#∞=∂#O =∞x+≤—— Jx #ã¨∞QÆ∞`«∞Ok.
^•xH˜ P ¿ãflÇ≤Ï`«∞~åÅ∞ #qfi ''hˆH HÍ^Œ∞! P Ñïã≤u÷ <å‰õÄ_® =zÛOk.
^•xˆHOÖË QÍh =∞#ã¨∞ûO^•! J~Ú`Õ =∂~°Oæ <Õ#∞ K≥|∞`åQÍ—— JO@∂
=∞Oz LáêÜ«∞O XHõ\ ˜ K≥|∞`«∞Ok.
â’¡II `åO|∂Å ‰õΩã¨∞=∞ÖËÑ#¨ ^•<≥· ~°∞Ñ¨|$OÇ¨ÏÜÕ∞^è∂Œ ƒùÜ∞« ó I
Wu ã¨∞Ñ¶∞¨ \˜`ã« ^¨ •ƒù"å =ºã¨#q"åÇ¨ÏÀ`«û=„áêÜÕ∞ II
â’¡II L^•º#áê#Ü«∂„`å[ÖÏ=`åˆ~ Ç¨ï`«=Ç¨ÏÀ`åÊ`Õ I
„Ñ¨qzxÎ `å`«ºÜÕ∞ "å "Õâ‡◊ x x[ U= `Ò Ü«ÚO*Ïº`ü II
ã‘. `åO|∂Å ‰õΩã¨∞=∞QÆO^èOŒ |∞Å∞ =ÚOy@ #∞OK«∞ <å^ä∞Œ ñ_»∞ h‰õΩñ |OK≥##∞K«∞
=#*ÏHΔ̃ hHõOÃÑ #x Ñ¨Ù+¨ÊQÆO^èOŒ |∞ ezÛ <åÜ«∞‰õΩxKÕ "≥∞K«∞Ûñ |_»ÜÚ«
#∞`åûÇ¨Ï ãÖáê`« <À^•º#ã‘=∞Å Hˆ mã¨Å÷ O|∞Åñ wÅ∞H˘Å∞Ê
##∞‰õÄÅQÆ$Ç¨Ï=Ú ÖË^xŒ qKåiOz#ñ ^Œ#=∞Ok~°Oq∞zÛ `«ÅñyÜ«ÚO_»∞
P."≥. <˘Hõi Ç¨Ï$^ŒÜ∞« "≥∞é˜ñy Ü≥∞HõiH˜ <≥éñ˜ yOz
Ü≥ÚHõ@ñ ^ŒÅñÑ¨Ùñ*ˇÑÊ¨ <˘Hõ@ñ ^Œ#‰õΩñ
*ˇÑÊ¨ ‰õΩ#fl "åi KÕ+Åì̈ ñ |iHÕz
Ü≥ÚHõi H˘Hõi=∞`«=Ú <˘#~°ñ |Å∞‰õΩ.
q=~°} :
ÃÑ^ŒÑÌ à¨ §‹ OÖ’ =∂q∞_ç, |`åÎ~Ú, ^•x=∞‡, „^•HΔÍ "≥∂^ŒÖ#·ˇ Ñ¨à¥◊ §
=∞Öˇ¡, *Ïl, ãÖÃÑOQÆ, Hõ#HÍO|~°O "≥Ú^ŒÖˇ·# Ñ¨ÓÅ∞, Ñ¨Ù#∞QÆ∞ ["åfik,
J`«~Î ∞° "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ã¨∞QÆO^è„Œ ^Œ"åºÅ∂ xOÑ≤ P Ñ¨àÏ§xfl „Ñ≤ÜÚ« ~åe =ÚO^Œ∞Oz——
W=fihfl hˆH... h „Ñ≤ÜÚ« _»∞ h HÀãÖ ÑÖáê_»∞—— JO@∞Ok. JÖÏˆQ „Ñ≤ÜÚ« _ç
^ŒQiæÆ H˜ "≥o§ Ñ¨Ù=ÙfiÅ∂ ã¨∞QÆO^è„Œ ^Œ"åºÅ∂ ~ÚzÛ ''h „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ x#∞fl HÀi
~Úq ÑÖÑ≤Ok „¿Ñ=∞`À—— JO@∞Ok.
WÖÏ „¿ÑÜ«∞ã‘ „Ñ≤ÜÚ« e^ŒiÌ H© XHõi g∞^Œ XHõiH˜ J#∞~åQÆO ÃÑOKÕÖÏ
KÕã≤ XHõ ~°ÇÏ¨ ã¨º „Ñ¨^âÕ O◊ Ö’ "åo§^Œ~Ì ∂° HõÅ∞ã¨∞‰õΩ<Õ U~åÊ@∞ KÕã∞¨ OÎ k. f~å
P „Ñ¨^Õâ◊OÖ’ ~°u„H©_»H˜ J=HÍâ◊O =ÙO_»Hõ áÈ=_»O`À "åo§^ŒÌ~°∂
x~åâ◊Ñ_¨ ∞» `«∞O>Ë `«# ~ÚO\˜H˜ PÇ¨fixã¨∞OÎ k. W^Œ~Ì ∂° ã¨∞YOQÍ ‰õÄ~°∞Û#fl
`«~åfi`« "åo§^ŒiÌ h UHÍO`«OÖ’ =∂\Ï¡_∞» HÀ=∞x `«#∞ U^À Ñ¨x=Ù#fl^•xÖÏ
Ñ¨H¯õ ‰õΩ "≥o§áÈ`«∞Ok. Wn ™ê^è•~°}OQÍ '^Œ∂uHõ— ã¨fiÉèÏ=O QÆÅ ¢ãÎ‘ „¿ÑÜ«∞ã‘
„Ñ≤ÜÚ« efl Hõe¿Ñ q^è•#O.
ÉÏQÆ∞Ok Hõ^Œ∂! WÖÏ =∞#‰õÄ Z=`≥·<å ^Œ∂uHõÖÏ Ñ¨xKÕ¿ãÎ
ÉÏQÆ∞O_»∞#∞ Hõ^•— Jx ~°ãH≤ Í„ˆQã¨~∞° Öˇ#· áê~î‰° Ωõ Å‰õΩ JxÑ≤™ÈÎO^•! ã¨ÇÏ¨ ["Õ∞...
J~Ú`Õ =∞Oz K≥_∞» Å∞ PÖ’zOz =∞s D HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ ãÖã≤^∞Œ Åú ∞ HõO_ç!
u
„ q^èŒ ^Œ∂uHÍ ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II |∞^≥úÂHõã¨º ã¨q∂Ç≤Ï`«=∂`«‡kèÜ≥ÿ∞"å~°ÉèË`«Ü«∂ HÍ~°º"£∞ I
™êÇ≤Ï xã¨$ëêì~À÷HÍÎ eOˆQ<ÀhflÜ«∞ Ü«∂ HÍ~°º"£∞ II
â’¡II âı+O¨ ãÖáê^ŒÜ∞« u ã¨fiÜ«∞"Õ∞<≥ë· ê Ñïq∞`å~À÷HÍÎ I
ãÖã¨$+ì̈Ü≥∂ã¨∞Î <Õ„f ã¨<ÕÌâ◊O Ñ¨¢`«ÎÇ¨s ™êº`ü II
K«O. „Ñ¨ÇÏ≤ `«Ü∞« #OQÆ x^ŒéÌ H˜ ñ˜ |Å∞¯Å∞ á⁄O^Œ∞QÆñ *ˇÑC¨ ^Œ∂u, Ü«Ú
kfiÇ≤Ï`« ã¨∞M’Ñ¨É’è QÆ=ÚÅ "Õ_∞» Hõñ *ˇÑC¨ , q∞`å~°Ñ÷ ¢¨ `Î« ãÖ
„QÆÇÏ¨ }=Ú#O^Œ∞ x^ŒéÌ H˜ ñ˜ QÍ~°º=Úñ ^≥Å∞Ê#∞ |¢`ÇÎ« ¨ i <å
qÇ≤Ï`«∞Å∞ ^Œ∂uHÍ`«uH˜ g~°Å∞ =Ú=Ùfi~°∞ <≥xflK«∂_»Q<Æ .£
q=~°} :
XHõi`À XHõ~∞° ãÖÉè’QÆO HÀ~°∞‰õΩ#fl ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ`À =∞Oz =∞~åº^ŒQÍ
=∂\Ï¡_ç "åi =∞^èºŒ ãŸº`« ‰õΩkˆ~Û ^Œ∂uHõx '„Ñ¨ÇÏ≤ `«— JO\Ï~°∞. J^Õ „¿ÑÜ«∞ã‘
„Ñ≤ÜÚ« Å‰õΩ ~°u„H©_® qâıëêÅ∞ Hõ^ÅŒä ∞ Hõ^ÅŒä ∞QÍ K≥|∞`«∂ "åà◊Ö¡ ’ HÀiHõ ~ˆ HÔ uÎOKÕ
^Œ∂uHõx 'LkÊÇ≤Ï`«— JO\Ï~°∞. WHõ "åà◊§H˜ <À\˜`À K≥Ñ¨Ê‰õΩO_® `«=∞
=∞#ã¨∞Ö’x HÀiHõx Ç¨=ÉèÏ"åÖ’Î, ™œO[˝Å`À Hõà§◊ `À K≥ÑÊ¨ _»O ZÖÏQÀ <Õ̂~Ê
^Œ∂uHõx 'Ñ¨„`«Ç¨iHõ— JO\Ï~°∞.
â’¡II ^Ò`«ºq∞ ¿+}Ï#º™êº <åÜ«∞Hõ "Õ∞`åº`«‡ QÆ∞}ÉèÏ"å<£ I
<åº*Ë= "Õ^Ü Œ ∞« hÎ ™êfi~°O÷ Ñ¶∞¨ @ÜÕ∞`«û fiÜ«∞O^Œ∂f II
â’¡II =ÚQÍúO <åÜ«∞HõÉÏè ~åºO Ü«∞`åflkfiâßfiã¨ºÜ«∂ ~°ÇÏ¨ óÑ¨$ëêìfi I
JaèÖÏ+ëOQÆ=∂^Ò `Õ= ^•fiˆ~} <åÜ«∞HõO QÆ=∞ÜÕ∞`ü II
â’¡II JÑ≤ <åÜ«∞Hõó ã¨fiÉèÏ~åºO „Ñ¨Ü∂≥ [º `«^fiŒ `ü ã¨=∂Ü≥∂[º I
„Ñ¨H@
õ Ü«∞u <åQÆ~`° fi« O `åO ÉèÏ~åºO ^è∂Œ uHÍO „áêÇ¨ïó II
â’¡II ÉÏÖÏO ÑïKåiHÍO "å ^À+¨*Ï˝O „¿Ñ+¨Ü∞Õ `«û`«`"« ∞£ I
`«„`« „ã¨l Hõ~°‚Ñ¨¢`ÕÎ QÆ∂_è»O ã¨<ÕÌâ◊=∂eYº II
â’¡II Pqk`«HÍ~åºHÍ~åº ÉÏÖÏ- ÅOHÍ~°Ñ¢¨ `Î« ãÖ„HÍ<≥óÂÎ I
#Y^Œâ#◊ ÖËYÑ¨¢ `≥óÂÎ „Ñ¨ÇÏ≤ `å KÕ#∂‡Hõ^∂Œ f ™ê II
â’¡II ^Œfi º~°÷O Ñ¨Ó~°fi„Ñ¨ã¨∞Î`«=∞^äŒ"å ^Œ∞~°¡HõΔ º=∞<Õº#I
Ü«∞#∞‡QÆÜ ú ∂« HõÜ∂« z`ü „â◊"ÀºHÍÎ "å`«^∂Œ f ™ê I
`«„`åqâ◊OHõ =Ú`«~Î =° ∞Ñ≤ ^•º<åfl~ÚHÍ `«^fiŒ `ü II
ã‘. Ñ¨Ù~°∞+¨μO_»∞ =zÛ#ñ ÉÁÅ∞á⁄O^ŒñQÍñ *ËÜ«Ú #u= ÉèÏ=#^Œ∂u Hõ#ñQÆñ |~°ñQÆ∞
=∞^Œ#Ñ¨¢uHõñÉˇ\ì˜ =∞QÆ∞=HõxflÜ«∞∞ñ |OÑ¨ñ ^˘Ü«∞ºe Ñ¨¢uHÎ Í^Œ∂u Ü«∞Ü≥∂º
^ŒO`«#YHõ`Δ « ^Œàq◊ ∞zÛ ^Œ∂uHõ <åuñ|OÑ≤# =¸Hõ ^Œ∂u Ü«∞Ü≥∞º
=~°∞xñEz ÉèÏ==ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞Å∞`ÀñÑ¨ áÈã¨ñyOK«∞#k ã¨fiÜ«∞O^Œ∂uÜ«∞Ü≥∞º
P."≥. `å#∞¿ãÜ«ÚHÍ~°º `«O„`«O|∞ =∞é˜Ü∞≥ =fi
~Ô <· åñ ^≥eã≤ ~ˆ x Ü«∞\ì̃"àÕ ◊
"åiHÕÑ¨Ù=Ù@ì ÉÁOHÕÑ¨<ÀÃÑ_ç
Ü«∞u= ÉèÏ=^Œ∂u Ü«∞#ñQÆñ |~°ñQÔ ,
q=~°} :
„¿ÑÜ«∞ã‘ „Ñ≤ÜÚ« Å∞ Ñ¨_Q» kæÆ Ö’H˜ =KÕÛÖ’Ñ¨ÙQÍ "åà◊√§ ~Ú+¨Ñì _¨ Õ q^èOŒ QÍ
=∞OKåxfl JÅOHõiOz, QÆÔŒ `å JO^ŒOQÍ =ÙO_ÕÖÏ K«∂¿ãk 'ÉèÏ=#^Œ∂uHõ—
„¿ÑÜ«∞ã‘ „Ñ≤ÜÚ« ÅH˜ =∞#‡^äÑŒ „¨ uHõefl JOkOKÕk 'Ñ¨„uHÍ^Œ∂u—. „¿ÑÜ«∞ã≤ `«#∞
ã¨QOÆ H˘iH˜ =ÙOz# `«=∞Åáê‰õΩÅ Hõ@eì fl „Ñ≤ÜÚ« _çH˜ KÕ~"° ¿Õ ãk '=¸Hõ^∂Œ u—.
„Ñ≤Ü«Ú_ç =∞#Ããiy, J`«x ~Ú+¨ì„Ñ¨HÍ~°O HÍ~°º„Hõ=∂xfl x~°fiÇ≤ÏOKÕk
'ã¨fiÜ«∞O^Œ∂u—. `«#∞ ~°ÇÏ¨ ã¨ºOQÍ Z=iH© `≥eÜ«∞‰õÄ_»^xŒ Ñ¨^HŒä Oõ „Ñ¨HÍ~°O
KÕã≤# Ñ¨x Z=iÔH·<å `≥eã≤áÈ`Õ HõOQÍ~°∞Ñ¨_»Hõ "åà◊√§ #"Õ∞‡ÖÏ KÕÜ«∞QÆÅ
QÆ_ã» i¨ 'ÉèÏ=^Œ∂uHõ—.
ã‘. HÍO`«aOÉÏ^è~Œ ° Hõ`Δ =« Ú <å^ä∞Œ ñ_»∞ Hõ#flñ ã≤Å∞Hõ =Ú^•Ì_≥ h K≥Å∞=Ü«∞#∞K«∞
H˘=∞‡K≥H¯˜ eÜ≥Ú`«∞Î QÀ~°∞ <å^ä∞Œ ñ_»∞ QÆ#flñ Qˆ `«Hñ˜ QÀÃã h <åuÜ«∞#∞K«∞
ã¨∞^Œu Hˆ â◊=ÚÅ∞ AOA~°∞Å∞ <å^ä∞Œ ñ_»∞ QÆ#fl |∂ñÉÁ^Œ^∂Œ ~Ô h á⁄Åñu Ü«∞#∞K«∞
~°=∞}˜ <≥"∂≥ ‡=Ú ÖËñ*ˇ=∞@ <å^è∞Œ ñ_»∞ QÆ#flñ hÔ~O_»ñQÍÔQ h <åi Ü«∞#∞K«∞
w. #|˚=Úd_»ãû≤ „áê}<åÜ«∞‰õΩñ_»∞ QÆx#ñ
Q˘Å∞K«∞ QÆOÃÑ_»∞^ŒOÃÑ h á⁄ÅñuÜ«∞#∞K«∞
ÅÅ# E~°∞xñÉÁ Ok# ÅHõ}Δ =ÚÅ∞
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ôHOΔ̃ Ñ¨ ^Œ∂uHõ áÈÅÉÁO‰õΩ.
q=~°} :
WHõ ^Œ∂uHõÖ’ =ÙO_Õ Q˘Ñ¨Ê<Õ~∞° Ê Uq∞\’ âß¢ãHÎ¨ Í~°∞_»∞ K≥|∞`«∞<åfl_»∞.
¢ã‘Î ÃÑ^Œq g∞^Œ ÑÖ\˜QÍ@∞#∞ Éèí~°Î K«∂ã≤ 'Uq∞>Ë Jk?— Jx J_çy`Õ
'JÜ«∞ºQÍ~°∂! J=∞‡QÍ~°∞ zÅ∞Hõ#∞ =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ìHÀÉ’`Õ =QÆÖÏ_ç zÅHõ @‰õΩ¯#
H˘iˆHã≤O^ŒO_ô—— JO@∞Ok. |∞QÆÅæ g∞^Œ QÀ\˜ yK«∞Ûà◊√§ K«∂ã≤ 'Uq∞>Ë Jq?—
J_çy`Õ ''JÜ«∞ºQÍ~°∂! "≥ÚQÆeK≥@∞ì ^ŒQÆæiH˜ "≥o§ J=∞‡QÍ~°∞ "≥∞QÆeÑ¨Ù=Ùfi
H˘Ü«∞ºÉ’`«∞O_»QÍ "≥ÚQÆeP‰õΩ w~°∞‰õΩO^ŒO_ô. P QÆ∞~°∞ÅÎ ∞ J"Õ!——JO@∂ #"Õfik.
ˆ~Õy# A@∞ì K«∂ã≤, ''Uq∞>Ë Jk?—— Jx J_çy`Õ ''Ñ¨Ù=ÙfiÅ∞ HÀÜ«∞_®xH˜

á⁄^ŒiO\’¡ ^Œ∂i`Õ áê_»∞ á⁄^ŒÅ∞ J=∞‡QÍi A@ìO`å ˆ~¿Ñâß~Ú.
Hõ^=Œ ∞‡QÍ~°∂!—— Jx ÉÁOˆHk. "≥∞Ç¨ÏOxO_® ÉèÜ í ∞« O =Å¡ Ñ¨\ #ì˜ K≥=∞@efl
K«∂ã≤ 'Zq∞>Ë Jq?— Jx Éè~í Î° J_çy`Õ ''áêÑÖ ...g∞~°∞ =KÕÛ™êÎ~<° Õ `˘O^Œ~Ö° ’
ZO_»Ö’ #_çz =KÕÛ~°∞ HõÔŒ _ô! K≥=∞@ Ñ¨@Hˆì O *Ëã∞¨ OÎ k—— JO@∂ ™êQÆnã¨∞OÎ k.
~°u„H©_» [~°Ñ_¨ O» =Å¡ ^•Ç¨ÏOQÍ =ÙO_ç QÆ_Q» _Æ ® =∞Ozhà◊√§ `åQÆ∞`«∞#fl
ÉèÏ~°º#∞ K«∂ã≤ 'Uq∞>Ë Jk?— Jx Éè~í Î° J_çy`Õ, QÆOÃÑ_»∞ =_»∞¡ ^ŒOzO^ŒO_ô
J=∞‡QÍ~°∞ ~ÚÑ¨Ê\˜^•HÍ, JO^Œ∞Hˆ JO`«\ ˜ ^•Ç¨ÏO!—— J<Õk. WÖÏ „Ñ≤ÜÚ« _ç`À
~°uHˆ o [iÑ≤ =zÛ# `«~åfi`« „Ñ≤ÜÚ« ~åeÖ’ ÃÑÅ· Hõ} Δ ÏÅx *Ï„QÆ`QÎ« Í HõÑÊ≤ =ÙOz
=∂~°∞ =∂@Å`À P"≥∞ Éè~í Î° #"Õ∞‡ÖÏ Hõ^Œä #_»Ñ_¨ "» ∞Õ ^Œ∂uHõ Q˘Ñ¨ÊÅHõ} Δ O.
^Œ∂uHÍ HÍ~°ºx~åfiÇ¨Ï‰õΩÅ∞
â’¡II ^•ã‘, ã¨v, ‰õΩ=∂s, q^èŒ"ÕHõΔ}˜HÍ, K« Ãã·~°¢h÷ I
=∂eHõ QÍx÷Hõ ~°[Hõ ¢ã,Î‘ „Ñ¨„=l`å, K« =ã¨∞qÎ „ˆH„f II
â’¡II ^è•„f, „Ñü"Õâ‡◊ xHÍ, ã≤~÷ É° Ïè "å ^Œ∂`«º U`åó ã¨∞ºó I
â◊√HõâßsHÍ^ŒÜ∂≥ Ñ≤ „Ñü=∂„áêÜ«∂ q^ŒQÍú<å"£∞ II
L. ÉÏxã¨ Hõ<fl≥ <≥KÛ« e qÉè~í Î° $Hõ KåÔH`« QÆO^èHŒ ÍiHÍ
=∂xx Ñ¨Ù+¨ÊÖÏq Ü«ÚÑ¨=∂`« QÆ$Ç¨Ï[˝ [ÖÏ^Œ∞Å=Ú‡#
*Ï˝#ã¨ Ñ¨¢`HÎ« Íi ~°K<« åOQÆ# ÉèÏ~°º Ñ¨k„ä Ñ¨"âÕ ◊ Ü«∂
MÏº#qkè[˝ bÑ¨xH˜ #~°∞›Å∞QÍ â◊√Hõ âßiHÍ^Œ∞Å∞<£.
q=~°} :
^•ã≤, Hõ#º, ¿ãflÇ≤Ï`«∞~åÅ∞, Éè~í Î° K«xáÈ~Ú# q^è=Œ ~åÅ∞, KåHõe ¢ã,Î‘
QÆO^èŒO J=Ú‡‰õΩ<Õk, ã¨=u`«e¡, ~ÚO\˜ ÃÑ`«Î#O K≥ÖÏ~ÚOKÕ ¢ã‘Î, hà◊√¡
J=Ú‡‰õΩ<Õk, z„`«HÍi}˜ ÉèÏ~°º, ~°u„H©_» `≥eã≤Ok, Hõ^ÅŒä ∞ K≥¿ÑÊk, zÅHõ,
QÀ~°∞=OHõ–gà◊O¡ ^Œ~∂° „¿ÑÜ«∞ã‘„Ñ≤ÜÚ« Å =∞^èºŒ =∞^èºŒ =~°∞ÅÎ ∞QÍ =º=Ç¨ÏiOK«QeÆ Qˆ
ëÈ_»â◊ (Ñ¨^ÇŒ ¨ ~°∞) ^Œ∂uHõÅ∞ Jx âß¢ãHÎ̈ Í~°∞_»∞ K≥|∞`«∞<åfl_»∞.
â’¡II JãÎ̈óÑ¨Ù~°=∞Ñ≤ ˆHz^•Ìã‘aèó =kä`«ã¨^Œ∞áêÜ«∂ó!
„Ñ¨qâ◊x`Î „« `«ÊHÍ~å Ö’Hõ^fiŒ Ü«∞xxÌ`å <ÀHÍÎó II
Hõ. JO`«óÑ¨Ù~°=Ú Ö’Ñ¨Åñ
lO`«Å xÇ¨ÏÑ¨~ã° ∞¨ YO|∞ KÕ_Ü
ç ∞« Ñ¨Å∞‰õΩÖò
ÑÖ`«=ÚÅ∞HÍ=Ù QÍ=Ù#
=∞O`«#=Ú# ^Œ∂`«Ñ#¨ ∞Å∞ =∂#ñQÆ=ÅÜ«Ú<£.
q=~°} :
JO`«óÑ¨Ù~°OÖ’ =ÙO_Õ ~å[Ñ¨Ù„uHõÅ∞ `Õ^• L`«=Î ∞*Ïu ¢ãÅÎ‘ ^ŒQiæÆ H˜
^Œ∂uHõÅx ÑÖ¿Ñ J=HÍâ◊O =Ù<åfl P "≥·Ñ¨Ù Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ Hõ<≥fluÎ J~Ú<å
K«∂_»‰Äõ _»^∞Œ . ZO^Œ∞HõO>Ë JÖÏ\˜ Ñ¨x KÕ¿ãÎ WÇ¨ÏOÖ’#∂ Ñ¨~O° Ö’#∂ ‰õÄ_®
HõëêìÅ áêÅ=Ù`å~°∞.
K«. q`«~}° Hõ~‚° Hõ~Ñ‚° ^¨ Œ gQÆ`~« `° fl« qâı+"¨ åHõÊu
„Ñü=∞u~°=∞º"åHõºK«Ü∞« |O^è∞Œ ~°"∂≥ Ç≤Ï`«~å=∂ ~å=∞Éè∂í
Ñü Ñ¨~Ñ° O¨ Hõ[ „Éè=í ∞~° ÉèOí QÆ∞~°Ö’K«# Ö’K«<å=∞<À
~°u x[~°∂Ñ¨Q∞Æ } ~ål`«É~·è̌ =° =∞Å¡ nè=∞}©.
WuN H˘HÀ¯HõH$õ `Õ ~°u ~°ÇÏ¨ ¿ãº
áê~°^•iHÍkèHÍ~À <å=∞ „`«Ü∂≥ ^Œâó◊ ÑïKÕÛ^Œó II
q=~°} :
WO`«\ `˜ À Zxq∞k ÉèÏ+¨Ö’¡ „áêg}º`« QÆÅ"å_»∞, ‰õÄK«<å=∂`«∞ºx
‰õΩ=∂~°∞_≥#· ã¨∞[#∞Öˇ#· Hõqq∞„`«∞_»∞, ã¨[#˚ q^èÜ Õ Ú« _»∞ J~Ú# Ü«∞é]# KÕ
~°zOK«|_ç# H˘HÀ¯HõO J<Õ HõàÏâß¢ãOÎ¨ Ö’x ~Ô O_»= Jâßfiã¨=Ú Ñ¨ÓiÎ J~Ú#k.
T
`«$fÜ«∂âßfiã¨=Ú
K«`«∞~°úâ◊ ÑïKÕÛù^Œó
Ñ¨^•flÅæ= J^è•ºÜ«∞=Ú
Hõ. Nx`«º Éè=í º =∞Ok~°
=∂x`« ~ˆ MÏ qÖÏã¨ =∞O_»# <å<å
™ê÷##∞`« K«`∞« ~° q`«~}°
ÉèÏ#∞ xÉèÏ‰õΩO@ =ÚHõ¡ Éè̌~· =° =∞ÖÏ¡.
Ü≥∂QÆ Ñ
„ H¨ ~õ }
° O
â’¡II ^Œ$ëêìfi<ÕHõ q^è•x =∞#‡^äŒ HõàÏâß„™êÎ}˜ â◊ÉÏú~=‚° O
™È_ôâ¤ O◊ Ç¨Ï~°"∞Õ YÖÏO K« xdÖÏO Ü≥∂QÍ=m <åOâ◊`"« ∞£ I
u„™È "≥^· ºŒ Hõ ãÖÇ≤Ï`å |Ç¨ïq^è•<åÖ’K«º â‹"· åQÆ=∂<£
Ü≥∂QÍ^è•º#=∞Ç¨ÏO =∞Ç¨[#=∞`«O =HΔÍºq∞ ãÖHˆ ÑΔ `¨ ó« II
â’¡II Ü«¸<Ài‡^èÀ-#∞ ~åQÍÉè~í } ° O HÍ"≥∂-kèãu¨ ~°uHˆ o"£∞ I
ã¨ÇÏ¨ *Ï^èÜ
Õ ∞« qÉèÏQÍ^Œ#∞^•QÆâÛ◊ kfi^è• Éè=í u II
ã‘. â‹"· åQÆ=∞=Ú "≥^· ºŒ ãÖÇ≤Ï`«ÜÚ« #∞ =∞#‡ ^è•QÆ=∞=ÚÅ∞#∞ â◊ ÉÏÌ~=‚° O|∞
<˘_®¤=∞~°O|∞#∞ <˘_çH¤ =õ Ú#∞ Ç¨~° "Õ∞à◊#ñ|∞#∞ <åk q∂#<å^äŒ
HõKÛ« Ñù Ù¨ \Ïk <åQÍ~°∞#˚ =∞`«=ÚÅñ |iHÕz |Ç¨ïq^èŒ ÉèOí QÆ∞Öˇ#·
=∞O„`Ò+¨^„Œè H˜Ü∂« =∞`«=ÚÅ∞ `«„`«ÊÜ≥∂ QÆO|∞Å <≥éñ˜ y Ü«∂ „Hõ=∞=Ú ^≥eã≤
w. ã¨HÅõ [# ã¨=∞‡`«O|∞QÍ ãÖÑ¶∞¨ \Õz
Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ‰õΩñ QÍO`«Å‰õΩñ |~°ãÊ¨ ~°Q∞Æ }Ï#∞
~åQÆÉ∂íè +¨}"≥∞#ÿ ~¸ ~°u~°ÇÏ¨ ã¨º
`«O„`« "≥∞é˜ñyO`«∞ ãÖHˆ ÑΔ ¨ `«~x° ~°∂_è.ç
q=~°} :
â‹"· åQÆ=∞=Ú, "≥^· ºŒ ãÖÇ≤Ï`«, =∞#‡^ä•QÆ=∞=Ú, â◊ÉÏÌ~=‚° =Ú X_®¤=∞~°=Ú,
X_çH¤ =õ Ú, Ç¨~°"∞Õ à◊=Ú, <åQÍ~°∞#˚ =Ú, ~ÚÖÏ Z<Àfl PÜ«Ú~ˆ fi^Œ B+¨^âŒè ß¢ãÎ̈
„QÆO^ä•Å∞ J<ÕHõ =∞O„`åÅ∞, =∞O^Œ∞Å∞ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÖ’¡ ~°u„H©_H» © XHõig∞^Œ
XHõiH˜ "≥∂Ç¨ÏO Ñ¨Ù\ì̃OKÕ q+¨Ü∂« Å∞ Z<Àfl K≥ÑÊ¨ |_®¤~Ú. WÑ¨C_»∞ U =∞O„`«O
[Ñ≤¿ãÎ ¢ãHÎ‘ ˜ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç g∞^Œ „¿Ñ=∞ á⁄OQÆ∞H˘ã¨∞OÎ ^À, U =∞O^Œ∞ "å_ç`Õ ¢ãÎ‘
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç =â◊O J=Ù`«∞O^À D J^è•ºÜ«∞OÖ’ âß¢ã¨ÎHÍ~°∞_»∞ q=~°OQÍ
=i‚OKå_»∞.
J~Ú`Õ, JO^Œ∞Ö’ Zxfl D ~ÀAÖ’¡ PK«iOK«_®xH˜ J#∞=ÙQÍ
=ÙO\ÏÜ≥∂, Jã¨Å∞ Jk ™ê^èŒºO JÜÕ∞º Ñ¨<Õ<å! P =∞O„`«O Ñïî¿ãÎ, P
=∞O^Œ∞ "å_ç`Õ `«#g∞^Œ „¿Ñ=∞ÖËx „¿ÑÜ«∞ã≤ ‰õÄ_® J#∞‰õÄÅOQÍ uiyáÈ`«∞O^À
`≥Å∞ã¨∞‰õΩO^•=∞x P „Ñ¨HÍ~°O KÕã,≤ ã¨ÑÅ¨¶ O J~Ú# "åà◊§ ãÖMÏº =∞#‰õΩ
J~°∞^Œ∞QÍ HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k. XHõ"àÕ ◊ Z=Ô~<· å D ã¨∂„`åÅ „Ñ¨HÍ~°O PK«iOz ¢ãÎ‘
q+¨Ü∞« OÖ’ q[Ü«∞O ™êkèOz<å, Jk Ñ¨k =∞OkH© K≥ÑC¨ ‰õΩ<Õ q+¨Ü∞« =∂?
HÍ^Œ∞, Hõ#∞Hõ "≥Å∞QÆ∞Ö’H˜ ~åÖË^<Œ Õ K≥áêÊe.
WHõ¯_» XHõ q+¨Ü«∞O =∂„`«O ã¨∞ã¨Ê+¨ìO. Z=i ~Ú+¨ìO "åà◊§k.
Z=i HÀiHõ "åà◊§k. âß¢ãHÎ¨ Í~°∞_»∞ K≥áêÊ_»∞. P q^èOŒ QÍ KÕã≤ Ñ¶e¨ `«O =ã¨∞OÎ ^À
~å^À Ñ¨sHΔ̃OK«∞‰õΩ<Õ FÑ≤HÍ, fiHÍ HÀiHÍ =Ù#fl "åà◊§H˜ ãÖ|OkèOz# "åà◊§
"åà◊§ ™⁄O`« q+¨Ü∞« O. Ñ¨ÓiÎQÍ =ºHÎ̃Q`Æ O« . WO^Œ∞Ö’ q"å^•ÅH˜ `å=ÙÖË^∞Œ
– =∞iOHõ P qâıëêÖËq∞\’ K«^=Œ O_ç.
â’¡ II "ÕQÍnx `«ÔŒ QÍ#ºÑ¨ºOw ‰õΩ~°fi`Õ kfi^è• =$^•úó I

`«ãº¨ `«^•OQÍ<åq∞u =∞O„`Ò+¨^Œè q^èÜ Œ ∞« LK«º<ÕÎ II
Hõ. =∞O„`Ò+¨ÔŒè |∞ Å#ñQÍñ
^ŒO„`«AÅ˝ ∞ gxñ ^≥eã≤ `å`«Ê~°º=Ú#<£
=∞O„uO`«∞~°∞ QÍ=Ù# h
=∞O„`«ÑÙ¨ qkäñ*ˇÑÊ≤ Ñ≤^ÑŒ ¨ =∞O^Œ∞ =zO`«∞<£.
q=~°} :
=∞O„`åÅ∞, B+¨^•è Å∞ – g\˜Ö’¡ `«O„`«O `≥eã≤# "åà◊√¡ =∞O„`åxfl
[Ñ≤OK«_®xˆH Z‰õΩ¯= „áê^è•#º`« ~Ú™êÎ~°∞. ZO^Œ∞HõO>Ë =∞O^Œ∞ J#QÍ<Õ
Jk ZHõ¯_» ^˘~°∞‰õΩ`«∞O^À, ^•xfl ZÖÏ `«Ü∂« ~°∞ KÕã∞¨ HÀ"åÖ’, ZÖÏ "å_®Ö’
– ~Ú=hfl „â◊=∞`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl Ñ¨#∞Å∞ Hõ^•! WHõ =∞O„`«O JO\Ï~å! =Ú‰õΩ¯
=¸ã¨∞‰õΩx U =∞∂Å =∞O„`«O [ÑÖ KÕã<≤ å ãïáÈ`«∞Ok Hõ^•! =¸_ÀHõO\˜H˜
`≥eÜ«∞^Œ∞.Ñ¨x¨ ™ê#∞‰õÄÅO J~Úá⁄`«∞Ok Hõ^•! JO^Œ∞=Å¡ =ÚO^Œ∞ =∞O„`åÅ
QÆ∞iOz K≥ÑÊ≤ `«~åfi`« =∞O^Œ∞Å q=~åÖ’¡H˜ "≥à^¡◊ •O.
â’¡II ÅHõΔO [áêÎfi Ç¨ï`åfi `«^ŒÌâ◊=∂Oâı# HÕâ◊√ÔH·ó ã≤^Œúó
`«^#Œ ∞ K« nÑ¨tMÏÉèóí „Ñ¨"tÕ `À ~ˆ K«Hˆ # ÉèQí "Æ ∞£ I
QÆ`åfi t~°ãû¨ ~À[O QÆÅ^Œ=∞$`«O HÍ=∞Hõ=∞Å=∂QÆKÛ« ù=
^è•º`À „^Œ=Ü«∞u =â◊Ü∞« u Hõ~¬° u HÍ"Õ∞â◊fi~°ó HÍ<åÎ"∞£ II
Hõ. HÍ"Õ∞â◊fi~åYº"≥∞#ÿ =∞
Ç¨=∞O„`«=Ú ÅHõΔ KÕã≤ Ü«∞O^Œ∞ ^ŒâßOâ◊=
Ç¨ÏÀ=∞=Ú =¸^Œ∞QÆÑÙ¨ =ÙfiÅ
KÕ =∞ÅÑ≤# =∞O„`«ãk≤ ú KÕ‰Ωõ é∞#O`«<.£
q=~°} :
'HÍ"Õ∞â◊fi~°=∞O„`«=Ú— ÅHõ™Δ ê~°∞¡ [ÑÖ KÕÜ∂« e. P `«~åfi`« "≥∂^Œ∞QÆ
Ñ¨Ù=ÙfiÅ`À\˜ Ñ¨k"ÕÅ ™ê~°∞¡ Ç¨ÏÀ=∞O K≥Ü∂« ºe. JÖÏ KÕ¿ãÎ HÍ"Õ∞â◊fi~° =∞O„`«O
ã≤kúã¨∞ÎOk.
ã‘. „Ñ¨}Ü«∞Ñ¨Ó~°fiHõ=ÚQÍ ñ |iî~ÚOz ÜÕ∞HÍHõΔ ~°OÉˇ#· ~¸=∞O„`« ~å[q^Œº
qkèñ |∞#â◊Û~°}ñ QÍqOz Ü«∞O`«@#Å¡ =∞O„`«O|∞ náêyfl =∂_ç¯ñ QÍñQÆ
^è•º#O|∞ KÕã≤ Ü«∞`«~Î ∞° }˜ QÆ∞Ç¨Ïº=Ú# ~ˆ K«Hõ=∂~°=æ Ú#ñ „|"Õâ=◊ Ú#∞ *ËÜ∞«
#kq∂ñkÔHH˜¯ =¸~åúO`«O|∞#O^Œ∞#fl "≥e^Œq∞‡ <˘Ü«∞º# qiqñ*Ëã≤
P."≥. Ü«∞O^Œ∞Ö’x Ü«∞=∞$`« =∞Å¡#ñ QÆ~ñ° yOz
=∞~°∞x[Å=Ú =~°∞ã¨ ^˘~°Å∞#¨@∞¡
=ÅñÑ¨Ùñ |∞@ìñ*Ëã≤ "åOzèOÑ¨ñQÍñ *Ëã≤
=â◊=Ú ¿ãÜ«Ú <≥\ ì̃ =x`«<#·≥ .
q=~°} :
'FO, H©¡O #=∞ó – Wk HÍ"Õ∞â◊fi~° =∞O„`åxH˜ c*ÏHõΔ~åÅ∞. D
=∞O„`åxfl ÅHõ™Δ ê~°∞¡ [ÑÖ KÕÜ∂« e. `«~åfi`« D =∞O„`«O náêyfl (nÑÖ
"≥Å∞QÆ∞`«∞#fl@∞¡QÍ =ÙO_Õ tY – nÑ¨tY) QÍ ÉèÏqOK«∞‰õΩx „áê~°#ú KÕã≤ `«#∞
HÀ~°∞‰õΩO@∞#fl ¢ã‘Î Ü≥∂xÖ’ „Ñ¨"Õâ◊ÃÑ\˜ì#@∂ì – JÑ¨C_»∞ P 'nÑ¨tY—
~ˆ K«H=õ ∂~°Oæ („HÕ^Œ #∞O_ç ÃÑH· )˜ „Ñ¨Ü∂« }˜ã∞¨ #Î fl@∞ìQÍ ^è•º#O K≥Ü∂« ºe. JÑ¨C_®
nÑ¨tY ¢ã‘Î =∞~å‡OQÆO ^•fi~å „Ñ¨Ü«∂}Õz t~°ã¨∞ûÔHH˜¯ JHõ¯_»∞#fl
ã¨Ç¨Ï„™ê~°Hõ=∞ÖÏxfl qHõã≤OÑ¨*Ëã¨∞ÎOk. ^•xÖ’ P ¢ã‘ÎH˜ HÍ"≥∂„^ÕHõO Hõey
~°u[ÅO á⁄OQÆ∞Å∞ "å~°∞`«∞Ok. ZÖÏO\˜ Hõi#î Ç¨Ï$^ŒÜ∞« OQÆÅ ¢ãÎ‘ J~Ú<å
~ÚÖÏ HÍ"Õ∞â◊fi~° =∞O„`åxfl ÅHõ™Δ ê~°∞¡ [ÑÖ KÕã≤ D q^èOŒ QÍ KÕã#≤ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜
`«ÑÊ¨ Hõ =â◊O J=Ù`«∞Ok. "å_»O>Ë Ñ¨_ç K«ã∞¨ OÎ k.
HÍ"Õ∞â◊fi~° =∞O„`« q^è•#O
â’¡II J^Ò HÍ"Õ∞â◊fi~°`ó« ™ê^è•º<å=∞ kfifÜ«∞Ü«∂ Ü«ÚHõ"Î ∞£ I
P=Ü«∞ #Ü«∞ =â◊`åq∞u Ñ¨~`° ó« HõOΔ HÍ~° "≥∂OHÍ~å`ü II
â’¡II JÜ«Ú`«O [áêÎfi Ç¨ï`åfi `«^âÌŒ ßOâı# HÕâ◊√HõO HõÔŒ | <å I
™êkè`« U+¨ <åâßÜ«∂O Hõ~¬° u =~°=i‚hO [ÑÎ̈ó II
K«O. "≥Ú^ŒÅ#∞ QÍ=∞~å[q∞_ç =ÚO^Œ@ ~°∞„^Œ∞x ¿Ñ~° c[=Ú
ÅækÜ«∞ñQÆ xeæ Ü«∂#Ü«∞Ü«Ú QÆOa_»∞K«∞O „|}"åHõ~Δ O° |∞Å
<˘ƒ^Œ=ÙK«∞ñ ^Œ`û« Ç¨Ï„ã¨[Ñ¨=Ú<£ [Ñ¨ÜÚ« Hõ"Î Ú≥ #iÛ "Õeq∞
#ÊkÜ«Ú=áêÅ∞ „|Ç¨Ï‡‰õΩã¨∞=∞O|∞Åñ *Ëã#≤ ñ ^≥K∞« Ûñ QÍq∞x=.
q=~°} :
FO J<Õ HÍ"Õ∞â◊fi~° =∞O„`«O, H©O¡ J#∞ c*ÏHõ~Δ ° =∞O„`åxfl HõeÑ≤
LK«Ûiù ã¨∂Î `«#∞ U ¢ãxÎ‘ J~Ú`Õ HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl_À P „ã‘Î ¿Ñ~°∞ JHõ¯_» LK«Ûiù Oz
`«~∞° "å`« =∂#Ü«∞, #Ü«∞, Ü«∞, J<Õ Ñ¨^•Å∞ KÕiÛ LK«Ûiù ã¨∂Î '=â◊`åO— J<Õ
PHõ~¬° } c*ÏHõ~Δ åefl JO@∂ FOHÍ~° "Õ∞àÏxfl LK«Ûiù OKåe. WÖÏ Ñ¨k"ÕÅ
™ê~°∞¡ [ÑÖ K≥Ü∂« ºe. `«~åfi`« "≥∂^Œ∞QÆ∞Ñ¨Ù=ÙfiÅ∞ <ÕuÖ’ Ç¨ÏÀ=∞O K≥Ü∂« ºe.
JÑ¨C_»∞ P ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç =â◊O J=Ù`«∞Ok.
L^• : FO H©O¡ ...........(¢ãÎ‘ ¿Ñ~°∞) =∂#Ü«∞ #Ü«∞ =â◊`åO FO HΔÍO #=∞ó
WÖÏ [ÑÖ K≥Ü∂« ºe Ç¨ÏÀ=∞O KÕ¿ã@Ñ¨C_»∞
''FO H©O¡ ...........(¢ã¿Î‘ Ñ~°∞) =∂#Ü«∞ #Ü«∞ =â◊`åO FO HΔÍO ™êfiÇ¨——
WÖÏ LK«Ûiã¨∂Î Ç¨ÏÀ=∞O KÕÜ∂« ºe.
â’¡II L~°ã≤ ÅÖÏ>Ë =∞#‡^äŒ ã¨^‡Œ x ãÖzxÎ`å K« ‰õΩO_»eh I
„^è∞Œ ==∂Hõ~¬° u =â◊Ü∞« u q„^•=Ü«∞u [fiÅ„^Œ∂áê II
â’¡II HÍ<åÎã¨∞ HÍ=∞^Õ"À "åz K« "åK«ã¨Êu~°æ`Õ QÆ~°∞_»ó I
[ÃÑÎÂó ã¨ÑÎ̈aè~°™êº ÅÔHΔÂ™êûHΔÍ`«û‡~À Éèí=u II
â’¡II qOâ◊u ã¨Ç¨Ï„ã¨*Ïáê`«Î^Œ~°ú Ç¨ÏÀ"Õ∞#
ã≤kOú „=[u =k#∞Ìó ã¨fi~Àfi+ì̈=∞ó ã¨~fi° ã≤kHú ~õ ó°
ã‘. „Ñ¨}ÏÜ«∞=∂Ü≥∂#=∞ó Ñ¨^=Œ ÚÅ∞QÆ∂_»ñ QÆ∞O _»e<å=∞=∞O„`«O|∞ "≥ÅÜ«ÚK«∞O_»∞
h=¸ñ_»∞=~°O‚ |∞ eO`«∞Å ‰õΩK«=ÚÅ á¶êÅO|∞##∞ QÆ∞Ç¨Ïº ÉèÏQÆ=Ú##∞
Ç¨Ï`«OÎ QÆñ^ŒÅz# <åHõ~¬° }O|∞#∞ =â◊ºO|∞ #kèH„õ ^Œ=O|∞ñ *ËÜÚ«
h=∞O„`«[Ñ¨"Ú≥ Hõ ÜÕ∞_»∞ ÅHõÅΔ ñ *ËÜ∞« =∞#‡^ä∞Œ O_Ò <≥Å¡ =∂x#∞Å‰õΩ
w. qq^è"Œ åyfi^ŒºQÆ∞~°∞ñ_»Q∞Æ q+¨Ü∞« =Ú#‰õΩ
Ñ¶∞¨ #∞ñ_»∞#QÆ∞, aO^Œ∞~°∂Ñ¨"∂≥ O HÍ~°"∂≥ Hõ¯
[Ñ¨=Ú qâ◊u™êÇ¨Ï„ã¨ ãÖYºKÕÜ∞«
"ÕÅ∞Ñ¨k HõÅQ˘@∞ìÅ∞ "ÕÅfi"Õ∞Å∞.
q=~°} :
'FO, „Ç‘ÏO #=∞ó— Wk ‰õΩO_»b =∞O„`«O. Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ U ¢ã‘Îx
HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl_À P ¢ãÎ‘ =HΔÀ*ÏÅ∞, #∞^Œ∞~°∞, =∞~å‡OQÆO–D =¸_»∞ „Ñ¨^âÕ ßÖ’¡
ÃÑ· =¸_»∞ JHõ~Δ åÅ∞ =Ù#fl@∞¡ ÉèÏ=# KÕã≤ [Ñ≤Oz`Õ – P ¢ãHÎ‘ ˜ ‰õΩO_»eh â◊HÎ̃
„Ñ¨KÀ^Œ#"≥∞ÿ ¢ãÎ‘ Ñ¨~=° â◊O á⁄Ok P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç Ñ¨@¡ PHõi¬`∞« ~åÖˇ· =â◊=∞=Ù`«∞Ok.
Z=_≥·`Õ D =∞O„`åxfl U_»∞ ÅHõΔÅ ™ê~°∞¡ [ÑÖ KÕ™êÎ_À "å_»∞
HÍ=∞"åOKè« Z‰õΩ¯=QÍ =Ù#fl ¢ãÎ‘ ÅO^ŒiH© =∞#‡^ä∞Œ _çÖÏ Hõ#|_»`å_»∞.
Z=_≥·`Õ D =∞O„`åxfl W~°"≥· "ÕÅ™ê~°∞¡ [ÑÖKÕã≤ HõeQ˘@∞ì
Ñ¨Ù=ÙfiÅ`À\˜ Ç¨ÏÀ=∞O KÕ™êÎ_À "å_»∞ =∞Oz =∂@HÍi, Ü«∞=fi#=O`«∞_»∞
J=Ù`å_»∞.
â’¡II Ñ‘`åã≤`«ã≤`«~°ÔHÎÂó HõO~î°Ç¨Ï$^ŒÜ«∞ =^Œ#=∞^Œ# Ñ¨^Œ<Õ+¨μ I
Dâ◊O kfi+Ö K« "å}©O =â◊Ü∞« u ~°=∞}©=∞Ñ≤ ^è•º`«ó II
â’¡II FO Kå=ÚO_Õ Ç¨ïà◊√Ç¨Ïà◊√ K«∞à◊√K«∞à◊√ =â◊=∂# =∂=ÚH©O ™êfiÇ¨ I
Jaè=∞¢#Î º ã¨ÑHÎ¨ $õ `Àfi =â◊Ü∞« u `åO|∂Å^•<Õ# II
ã‘. Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù=~°O‚ |∞#∞ ÉÏO_»∞=~°O‚ |∞#∞ #Å∞Ñ¨Ù#∞ ~°H=Îõ ~°=‚ ÚÅ∞ QÍñQÆ
#+ì̈=∞ã¨fi~°=Ú [ Ñ¨ºO|∞# <≥ÅH˘eÊ HõO~î=° Ú# Ç¨Ï$^ŒÜ∞« *Ï#∞QÆ$Ç¨Ï=Ú
ÅO^Œ∞ „QÆ=∞O|∞#ñ ÉÁOkOz ^è•º#O|∞ ã¨~q° `Àñ*Ëã#≤ O ^Œ~`° ~« O° |∞
„Ñ¨É∞íè â◊„`«∞ ^èxŒ ‰õΩÅ ÉèÏq∞h=∞}∞Å#∞ =â◊=ÚQÍñ*ËÜÚ« ÉèÏ==Ú QÆÅOz
w. „Ñ¨}=Kå=ÚO_» Å∞[fiÅ Ñ¨^Ü Œ Ú« QÆO|∞
ã¨~q° =â◊=∂#Ü«∞OH©=¡ Ú ™êfiÇ¨Ï Ü«∞#∞K«∞
<Õ_∞» =∂~°@¡ ∞ =∞O„uOz g_≥q∞_ç#
q∞Oz Kå=ÚO_ç =â◊=Ú QÍqOK«∞ñ „aÜ«∞#∞ II
q=~°} :
Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù, `≥Å∞Ñ¨Ù, #Å∞Ñ¨Ù, Z~°∞Ñ¨Ù D ~°OQÆ∞Å∞ – `å#∞ HÀ~°∞‰õΩO@∞#fl
¢ãÎ‘ "≥∞_», =ÚYO, =HΔÀ*ÏÅ∞, Ü≥∂x „Ñ¨^âÕ ßÖ’¡ =Ù#fl@∞¡QÍ ^è•º#O KÕã∂¨ Î
HÍ"Õ∞â◊fi~° =∞O„`åxH˜ '|∞∂O— J<Õ ã¨fi~åxfl HõeÑ≤ [ÑÖ KÕã∂¨ Î ¢ãgÎ‘ ∞^Œ „Ñ¨Ü∂≥ y¿ãÎ
ZÖÏ\˜ ¢ãÎ‘ J~Ú<å P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ ÖÁOyáÈ`«∞Ok.
WOHÍ ''FO Kå=ÚO_Õ Ç¨ïà◊√Ç¨ïà◊√ K«∞à◊√K«∞à◊√ =â◊=∂#Ü«∂ =ÚH©O
™êfiÇ¨—— J<Õ Kå=ÚO_ô =∞O„`åxfl `åO|∂ÅO`À U_»∞™ê~°∞¡ =∞O„uOz P
`åO|∂ÅO `«#∞ HÀ~°∞‰õΩ#fl ¢ãHÎ‘ ˜ ~Ú¿ãÎ P P_»k P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç =â◊"∞≥ áÿ È~Ú
=keÃÑ@ì^Œ∞.
â’¡II ÅÔHΔÂHõ*ÏÑ¨Ñ¨Ó~°‚O ^ŒâßOâ◊uÅ Ç¨ÏÀ=∞ã≤^ŒúÇ¨Ï$ÖË¡MÏ I

PHõ~¬° u ^Œ∞~°=æ ∞Ñ≤ ã¨∂~Àº^ŒÜ∞« ã¨=∞Ü«∞*Ï¿Ñ# II
K«O. [Ñ¨"Ú≥ HõÅHõKΔ ãÕ ≤ uÅ[O|∞# „"Õe‡^ŒâßOâ◊ñ*Ëã≤ Ü«∂
`«Ñ#¨ ∞ñ_»∞ =K«∞Û"Õà◊ xk ^•eÛ# ^Œ∞QÆ=ñ ^ŒÅOz `≥K∞« ÛñÉ’
~°Ñ=¨ Ú# =∞O„`«=Ú„#ƒ}= ~å[=Ú`Àñ QÆk~ÚOÑ¨ñ *ËÜÚ« ñ_ô
qÑ¨ÙÅ`«ÇÏ¨ $^ŒºÖËY Ü«∞#∞ q^Œº =∞Ç¨=Úx ã¨=∞‡`«O|∞QÆ<.£
w. „Ñ¨}Ü«∞Ç¨Ï$ÖËY¡ ãÖ|∞kú Ñ¨~=° Ú xeÊ
Hõ_ñ» Hõ`À_» =∞^Œ„^Œ= HÍ=∞~°∂Ñ≤
}© Ñ¨ÔŒ |Hõ ™êfiÇ¨#∞ h`«"∞≥ #ÿ
=∞O„`«"^Õ ∞Œ Å∞ Ç¨Ï$ÖËY¡ =∞O„`«=∞xi.
q=~°} :
''FO Ç¨Ï$ÖË¡MË =∞^Œ„^Œ"Õ HÍ=∞~°∂Ñ≤}© ™êfiÇ‘Ï—— J<Õ D Ç¨Ï$ÖË¡Y
=∞O„`åxfl ÅHõ™Δ ê~°∞¡ [ÑÖ KÕã,≤ #∞=ÙfiÅ`À Ç¨ÏÀ=∞O KÕ¿ãÎ D Ç¨Ï$ÖËY¡ =∞O„`«O
ã≤kãú ∞¨ OÎ k. ã¨∂~Àº^ŒÜ∞« ã¨Ü∞« Ü«∞OÖ’ D =∞O„`åxfl [ÑÖ KÕ¿ãÎ ^Œ∞~åæ^qÕ
„Ñ¨`«ºHõΔ=∞=Ù`«∞Ok.
â’¡II FO=∞^Œ=∞^Œ =∂^ŒÜ∞« =∂^ŒÜ∞« Ç¨ÏO ™œO „Ç‘ÏO ~°∂Ñ≤}O© ™êfiÇ¨ I
™ê^èÀº- Ü«∞=∞Ü«Ú`«*Ï áê^Œ~∞° } ‰õΩã¨∞=∞^Œâ=◊ ∞ÉèÏQÆ Ç¨ÏÀ"Õ∞# II
â’¡II J^äŒ HÍ=∞^è•=∞ qxÇ≤Ï`« "å=∞Hõ ~å<åq∞ˆH# ÑïÑï`î ó« I
Éè\í u˜ „^Œ=Ü«∞u Ü«Ú=fO xÑ‘_`ç åq∞‰õΩΔ Ü«∞+≤qì ∞= II
K«O. =∞^ŒÜ∞« #∞ =∂^ŒÜ∞« ^ŒfiÜ«∞=Ú =∞~°∞ÛK«∞™È=∞‡#∞ „Ç‘ÏOHõ$`«O|∞#
<˘ƒ^Œ=ÙK«∞ ~°∂Ñ≤}Ñ© ^¨ =Œ Ú á⁄O^ŒñQÆ ™êfiÇ¨ÏÑ¨ÔŒ |∞ QÆ∂iÛ#<£
=∞^ŒÜ∞« #∞ =∞O„`«=∞Ü≥∞º [Ñ¨ =∂~°Oæ =ÚQÍñ |k"ÕÅ∞ Ç¨ÏÀ=∞=Ú<£
|kÜ«∞=áêÅ∞ ~°H^Îõ àŒ ◊ Ñ¨^‡Œ =ÚÅ<£ [#=â◊ºã≤kHú ˜=.
q=~°} :
''=∞^Œ=∞^Œ=∂^ŒÜ∞« =∂^ŒÜ∞« Ç¨ÏO ™œ „Ç‘ÏO ~°∂Ñ≤}˜ ™êfiÇ¨—— Wk
=∂^ŒÜ∞« =∞O„`«O. D =∞O„`åxfl Ñ¨k"ÕÅ ™ê~°∞¡ [ÑÖ KÕã,≤ Z„~° `å=∞~°
Ñ¨Ù=ÙfiÅ∞, <≥~Úº`À Ç¨ÏÀ=∞O KÕ¿ãÎ D =∂^ŒÜ∞« =∞O„`«O ã≤kãú ∞¨ OÎ k.
Hõ. D =∞O„`«O|∞#ñ |∞~°∞+¨μñ_»∞
HÍq∞x ÉèQí =Æ Ú# #<åq∞HÍOQÆ∞à◊ q∞_»∞KÀñ
QÍq∞Oz# „^Œ==Ú|∞ƒ#∞
„ÉË=∞O|∞#ñ*Ë~∞° HÀÅ Ñ≤_zç #ÉèOí y<£.
q=~°} :
ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# =∂^ŒÜ«∞ =∞O„`åxfl [Ñ≤ã¨∂Î ¢ã‘Î =∞~å‡OQÆO Ö’xH˜
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# LOQÆ~O° "ÕÅ∞ áÈxzÛ uÑ≤Ê`Õ K≥~∞° ‰õΩ q∞+¨<À¡ K≥é∞‰õΩQÆ_»
Ñ≤ÑÊ≤ KÕ¿ãÎ ~°ãO¨ HÍi#@∞ì ¢ãÎ‘ Ü≥∂xÖ’ ~°u[ÅO Lá⁄ÊOQÆ∞`«∞Ok.
â’¡II [ÑÎ̈O ÅHõΔ^ŒfiÜ«∞=∞^äŒ Hõ^ŒO|‰õΩã¨∞=∂~°úÇ¨ÏÀ=∞ ãÖã≤^Œú"£∞
`«∂+‘O‚ [ÑÎ̈O `«`Î« fiO ã¨f=∞Ñ≤ =â◊O HΔ̃„Ñ¨=∂#Ü«∞u II
P."≥. ÅHõÜ Δ Ú« QÆ=Ú [Ñ¨=Ú ÅHõÇΔ Ï¨ À=∞=Ú HõÔŒ
| „Ñ¨ã∂¨ #=ÚÅ#∞ |~°ñQÆ*Ü Ë Ú«
HÍk=∂O`«``« Î« fi =∞QÆ∞#Hõ¯~°=Ú `À_»
[Ñ¨=Ú#O^Œ∞ñ ^≥K∞« Û Ñ¨`∞« Å *Ï_».
q=~°} :
''FO Ç¨Ï$ÖËM¡ ¡Ë =∞^Œ„^Œ"Õ HÍ=∞ ~°∂Ñ≤}© ™êfiÇ¨—— Wk Hõ^• Ç¨Ï$ÖËM¡ Ï
=∞O„`«O. D =∞O„`«O z=~°Ö’ =Ù#fl'}©— fã≤ 'HÍ— Jx HõeÑ≤ ~Ô O_»∞ ÅHõÅΔ ™ê~°∞¡
[ÑÖ¨ KÕã,≤ Hõ_qç ∞ Ñ¨Ù=ÙfiÅ`À XHõ ÅHõΔ Ç¨ÏÀ=∞O KÕã#≤ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ ZÖÏO\˜
¢ãÎ‘ J~Ú<å J`«x =â◊√~åÅ=Ù`«∞Ok.
â’¡II <å_ôO K« `å_»c[O ã¨~ÀK«#O Hõ#ºÜ«∂ K« ÑïÑ≤+"ì̈ ∞£ I
=â◊Ü∞« u =¸i ú fl qH©~O‚° ã¨áêÎH~Δõ =° ∞¢x`Î O« Éè\í u˜ II
Hõ. "Õ^•k=∞Hõ$ÏOHÍ~°=Ú
<åk=∞Ç¨ÏÀ=∂Ü«∞„jÜ«Ú <≥`· `« åûfiÇ¨
<å^ŒÜÚ« `«OÉ∫ =∞O„`«=Ú
<åkQÆ ã¨áêÎH~Δõ åYº"≥∞ÿ qÅã≤Ö<¡ˇ .£
P."≥. <ÕÅ`å\˜Q_Æ ¤» <≥ÅÜ«∞OQÆ QÀ~À[
#=Ú#ñ QÆ#ºKÕ`« #eÜ«∞#∂i
Ü«∞kÜ«ÚxÜ«∞º ^•x #aèÜ∞« O„`«}=Úñ *Ëã≤
`«Å#∞xz# ã¨`∞« Å ‰õΩÅ=Ú"≥∞K«∞Û.
q=~°} :
''FO „HÀO „Ç‘ÏO „jO _è»O ™êfiÇ¨—— Wk ã¨áêÎHõΔs =∞O„`«O. D
=∞O„`åxfl [ÑÖKÕã∂¨ Î <ÕÅ`åoQÆ_¤» J<Õ ^Œ∞OÑ¨h, QÀ~À[<åxfl HõeÑ≤ Hõ#º
J~Ú# ¢ã`Î‘ À #∂iOz, D =∞O^Œ∞ HÀ~°∞‰õΩ#fl ¢ãÎ‘ `«Å g∞^Œ ~°∞kÌ<å, ~ÚzÛ<å
P ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç =â◊O J=Ù`«∞Ok.
â’¡II FO Kå=ÚO_Õ [Ü«∞ [OÉèË "≥∂Ç¨ÏÜ«∞ =â◊=∂#Ü«∞J=ÚH©O ™êfiÇ¨I
Jaè=∞¢#Î º Ñ¨Ù+¨Ê^•<å`ü „Ñ¨}"åk~°Ü∞« O =jHõ~} ° óII
w. „Ñ¨}=Kå=ÚO_» [Ü«∞[$OÉèí Ñ¨^=Œ Ú "≥∂Ç¨Ï
Ü«∞=â◊=â◊=∂#Ü«∂Ü«∞™êfiÇ¨ Ü«∞@OK«∞
=∞O„u`«=ÚKÕã≤ Ñ¨Ù=ÙfiÅ∞ =∞QÆ∞= Hõ#∞Ñ¨
=â◊º=∞QÆ∞ñ E_» <≥@∞=O\˜ =x`«Ü∞ÿ≥ #.
q=~°} :
''FO Kå=ÚO_Õ [Ü«∞ [OÉèË "≥∂Ç¨ÏÜ«∞ =â◊=∂#Ü«∞ J=ÚH©O ™êfiÇ¨——
Wk "≥∂Ç¨Ï# =∞O„`«O. Ñ¨Ù=Ùfiefl D =∞O„`«O`À =∞O„uOz `«#∞ HÀ~°∞‰õΩ#fl
¢ãHÎ‘ ˜ ~Ú¿ãÎ P ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç Ñ¨@¡ PHõi¬`∞« ~åÖˇ· =â◊"∞≥ áÿ È`«∞Ok.
â’¡II â◊=t~°ã≤ ã≤`Î =« ∂ÅºO r=O r=Hõ =∞Ü«¸~°Ü∂≥ ~°ã÷≤ I
ã¨=ºHõ̂~} QÆ$Ç‘Ï`«O "å`åº=~ÀÎu`÷ O« Ñ¨¢`"Î« ∞£ II
â’¡II K«∂~°O‚ qH©~"‚° ∞Õ ëêO =â◊Ü∞« u <ås#~“ t~°ó Ñ¨^Ü Œ ∂≥ ó I
^ŒÒÎ« ^è=Œ à◊O ‰õΩã¨∞=∞O Hõ$ëê‚H`Δ© åºk =∞¢<}
ÎÕ II
ã‘. Ñ‘#∞ñQÆ∞ `«ÅÜ«∞O^Œ∞ñ Éˇ\#ì˜ ÑÙ̈=ÙfiÅ∞ #q∞e Ü≥∞=ÚHõÜÚ« ñ ÉÁ#flOy=Ú_»∞ã¨∞
ã¨∞_çñQ˘#fl QÍeÖ’ñ |_ç`∂« Å∞ <å‰õΩ#∞ QÆ∂_»ñE~°=‚ Ú *Ëã≤ H˘=∞‡`«Å#∞
|∞~°∞+¨μx Ñ¨^=Œ ÚÅñ ÉÁOkOÑ¨ =â◊√ºÖˇ· Ü«∞Å~°∞^Œ∞ iñHõ#∞ QÆ$ëêìHΔ˜ Ü«∞<≥_∞»
=∞#∞=Ù# ã≤`‰« Ωõ ã¨∞=∞O|∞Å∞ =∞O„uOz Ü«∞#∞Ñ¨Ù_»∞ „Ñ¨}=Hõ$ëêìHΔ̃ Hõ$+¨‚
w. =ÚdÜ«Úñ QÆ$ëê‚OyÜ«Ú#∞ ##fl =ÚYÑ¨^=Œ ÚÅ∞
Ñ¨~ñ° QÆ Ñ¨Ù+¨ÊO|∞ ^•™êºq∞ Ñ¨~=° ∞=â◊º
=â◊º=â◊=∂#Ü«∞k #Éè#í uÜ«∞^•k
„|Ç¨Ï‡~°∞„^•kÉè=í u <åñ |~°ñQÔ =∞#∞=Ù.
q=~°} :
<≥=∞e Z=ÚHõ, â◊=O `«ÅÖ’x Ñ¨Ù=ÙfiÅ∞, á⁄#flOy Ñ≤@ì Z=ÚHõ,
ã¨∞_çQÍeÖ’ Zyi uiy Ñ¨_#ç ZO_çáÈ~Ú# P‰õΩ – D <åÅ∞QÆ∂ ¿ãHõiOz
ÉÏQÍ á⁄_ç KÕã≤ HõeÑ≤ P á⁄_çx Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ãÎ‘ `«ÅH©, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç áê^•ÅH© ¢ãÎ‘
~å¿ãÎ "åà◊√§ XHõiH˘~°iH˜ =â◊O J=Ù`å~°∞. WOHÍ, ''XO Hõ$ëê‚H,Δ© Hõ$+¨=‚ Úv
Hõ$+ì̈ã~¨ åfiOwÜ«∞#º Ç¨Ï¿ãÎ Ñ¨Ù+¨ÊO^• ™êºq∞, `«=∞ =â◊ºO =â◊=∂#Ü«∞ Ü«∞k
#Éè=í u `«^• „|Ç¨Ï‡}À ~°∞„^ÀÉè=í u ™êfiÇ¨—— – Wk Hõ$ëê‚HΔ© =∞O„`«O. D
=∞O„`åxfl =∞ÖˇÑ¡ Ó¨ =ÙÅ∞ ÖË^• `≥Åx¡ Ñ¨Ù=ÙfiÅ`À =∞O„uOz `«#∞ HÀ~°∞‰õΩ#fl
¢ãHÎ‘ ˜ ~Ú¿ãÎ P ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ =â◊"∞≥ ÿ ~°uã¨∞MÏxfl JOkã¨∞OÎ k.
â’¡II â◊OÉèí∞ó â◊HÍÎº~°∂_è»ó ‰õΩO_»eh =∞O_ç`À^äŒ a#∞ÌÜ«∞`«ó I
JëêìqOâ◊u"å~°O =â◊Ü∞« u ~å=∂O ~°`Õ [áêÎó II
âß. FOHÍ~°O|∞#∞ =∂Ü«∞ñQÆ∂iÛ ã¨∞=∞u Ü≥∂lO`«∞ ã¨`∞« ¯O_»b
=ºOHõOÉˇ· ^Œ~=° ∞`«=Î ∞O |QÆ∞ [ÑÖ|ëÈì`~Î« O° É∫ â◊u<£
ãÖHõÖÏÊkQÆñ *ËÜÚ« =â◊º=∞QÆ∞ ~å[„^•[aOÉÏã¨º ^•
=OHõ=∞‡‰õΩ¯# „"Õà√◊ ¡ =∂~°∞`«=Ú`À #iÎOÑ¨ñ *ËÜ∞« O^ŒQ∞Æ <£.
q=~°} :
''FO „Ç‘ÏO #=∞ó Ñ¨Ù~°ã¨¯ $`«ºâ◊OÉèí"Õ—— Wk ‰õΩO_»eh =∞O„`«O.
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ âßfiã¨ Ñ‘Å∞ã¨∂Î Z_»O =Ú‰õΩ¯`À QÍe =^ŒÅ∞`«∂ D =∞O„`åxfl
[Ñ≤OKåe. WÖÏ W~°"·≥ Zxq∞k ™ê~°∞¡ [ÑÖ K≥Ü∂« ºe. JÑ¨C_»∞ `«#∞ =∞#ã¨∞Ö’
HÀ~°∞‰õΩ#fl ¢ãÎ‘ =â◊=∞=Ù`«∞Ok.
â’¡II =∞^Œ<å`«Ñ„¨ `«=^Œ<Õ ã¨Ê\ù H˜ ÍHÍ~°O =HÍ~°=∞#∞z#Î º
^è•º`«O ^èfiŒ *’yfl c[O =â◊Ü∞« u ~å=∂O ~°`Õ [ÑÎ̈ó II
Hõ. =∞^Œ#QÆ$Ç¨Ï^•fi~°O|∞#ñ
QÆkÜ«∞ =HÍ~°O|∞ ^ŒÅñz HÍ=∂„QÆ=Ú#<£
qk`« ~°HÍ~°=Ú ^ŒÅñK«∞K«∞
ã¨∞^Œu<£ ~°q∞~ÚOÑ¨ „^Œ==Úñ EÑ¨Ù= =ÅK«∞<£.
q=~°} :
`«#∞ ~Ú+ì̈Ñ_¨ #ç ¢ãÎ‘ Ü≥∂x ^ŒQ~æÆ ° '=— HÍ~åxfl, `«# Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO
H˘# ^ŒQ~æÆ ° '~°— HÍ~åxfl ^è•º#O KÕã≤ ~°q∞¿ãÎ P ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À ~°u ã¨∞MÏ<Õfl
ZÑ¨C_»∂ HÀ~°∞‰õΩO@∂ J`«_Hç ˜ =â◊√~åÅ=ÙO`«∞Ok.
â’¡II "å=∞^Œ$â’ "å=∂OˆQ "å=∞Hõ̂~}ÿ̌= "å=∞ˆQ "åÜ«∞ø I
`«^fiŒ ^Œƒù $â◊=ÚÑ¨Kå~°ó ‰õΩKÀ~°∞Hõ~H° Í=∞Éè=í <Õ+μ¨ II
K«O. =#~°∞Ç¨Ï<Õ„`« "å=∞Hõ~° =¢HÎõ ‰õΩKÀ~°∞ ÉèQí ãÆ Å÷¨ O|∞Å
^Œ#^ŒQ∞Æ "å=∞<å_ç Ñ¨=#O|∞ K«iOÑ¨ñQÆ "å=∞Ç¨Ïã¨Î ãÖ
[x`« =∞Ç¨ÏŸÑ¨Kå~°=ÚÅ∞ ãëÊ#ñ QÍO`« „^Œ=O|∞ Ñ¨Ù\˜ì <≥
=∞‡#=Ú#ñ rÅñQÆ∂iÛ ãü =∞zÛHõ¿ãÜ«Ú#∞ =â◊ºz`«Ü Î ∞ÿ≥ .
q=~°} :
¢ãÎ‘ Z_»=∞ "≥Ñ· Ù¨ K≥~Úº, <À~°∞, =HΔÀ[O, `˘_», =∞~å‡OQÆO g\˜ g∞^Œ
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# Z_»=∞ =Ú‰õΩ¯Ö’Oz QÍex =^Œ∞Å∞`«∂ QÆ\ Qì̃ Í <˘H˜¯`Õ ¢ãHÎ‘ ˜
~°u[ÅO Lá⁄ÊOy, HÍ"≥∂„^ÕHOõ á⁄Oy P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À Ñ¨ÓiÎQÍ ~°q∞Oz
ã¨∞YÑ¨_»∞`«∞Ok.
â’¡II =∞$`«=∂Åº=∂~°∞`Àu÷`^« àŒ ◊ =∞^è∞Œ Hõ~° Ñ¨HΔõ Ü«ÚQÆàq◊ ∞o`Õ# I
„^è∞Œ ==∞#∞ ^è•=u H©~å‚ ~å[~°^#Œ Ü«ÚQÆ‡K«∂~ˆ #‚ II
â’¡II P^•Ü«∞ Ç¨ï`«=Ç¨^Œ# "Õ∞Hõ z`å^ŒQÜ úÆ ∂≥ â◊Û ^ŒO`Àºó I
Ü«∂ `Õ# Ç¨Ï#º`Õ ¢ãÎ‘ `«"∞Õ = ™ê #∂#=∞#∞Ü«∂u II
ã‘. Ñ‘#∞ñQÆ∞ `«Åq∂ñ^Œñ Éˇ\ #ì̃ Ñ¨Ù=ÙfiÅ∞ ã¨∞_çQÍe<≥QãÆ #≤ â◊√„Éè^í àŒ =◊ Ú
„Éè=í ∞~° Ñ¨HOΔõ |∞Å∞ Ñ¨~ñ° QÆ =ÚO^ŒéÑ˜ O¨ _»∞¡ ~ˆ O_»∞#∞ „ÉË`É« ∂íè =∞O_»Å=Ú#
xt Hõ$+¨Ü ‚ ∞« QÆ∞ K«`∞« ~°tÌ <åñ_»∞ K«∂i‚Oz `«~∞° }∞Åñ |`«∞Å <≥=fiiH˜QÍx
t~°=ÚÃÑ· [e¡# #~°∞QÆ∞^≥O`«∞~°∞ "≥O@ ãüÜ«Ú#∞ |uÜ«Ú#∞ [zÛ#Ñ¨Ù_≥
P."≥. Ü«∞\˜"ì åiñ QÍÅ∞Û #\˜"ì àÕ Å◊ ñ QÍO`«ñ
ÉÁ_çz HÍÅ∞Û H˘~°q Ñ¨ÙzÛ `≥zÛ
á⁄Åñu "≥∂Ñ¨ =ÅñK«∞ |∞~°∞+¨μxÔH· ##∞
|∞~°∞+¨μ_»∞ñÉÁ_»∞K«∞ Hõ>ì̌ á⁄_»∞==ÅÜ«Ú.
q=~°} :
â◊=O `«ÅÖ’ Ñ¨Ù=ÙfiÅ∞, ã¨∞_çQÍeÖ’ Zyi# P‰õΩ, `«∞"≥∞‡^Œ ~Ô Hõ¯Å∞,
=ÚO^Œ∞ Ô~O_»∞ Ñ¨à◊√§ – W=hfl HõeÑ≤ Hõ$+¨ì Ñ¨HõΔO K«`«∞~°Ìt ~ÀA ~å„u
~Ô O_À*Ï=Ú "ÕàÖ◊ ’ ã¨‡âß#OÖ’H˜ "≥o§ JHõ¯_» á⁄_ç KÕã≤ – P á⁄_çx fã¨∞H˘zÛ
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ãÎ‘ <≥uÎ g∞^Œ [e¡<å, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç <≥uÎ g∞^Œ ¢ãÎ‘ [e¡<å XHõiH˜ XHõ~∞°
=â◊√Å=Ù`å~°∞.
=∞~À qz„`«O Uq∞@O>Ë, ÉèÏ~°ºÉèí~°Îe^ŒÌ~°∂ XˆH™êi =∞~°}ÕKå
~°#∞HÀO_ç. "åà◊§x XˆH HÍ\˜ g∞^Œ ^ŒÇÏ¨ #O KÕ™êÎ~∞° Hõ^•! JÖÏO\˜ ãÖ^Œ~ƒ° Où Ö’
Éè~í Î° â◊s~åxfl á⁄_çz HÍeÛ# Hõ„~°#∞ ¢ãÎ‘ ¿ãHõiOz `≥K∞« Û‰õΩx `«#∞ "≥∂Ç≤ÏOz#
Ñ¨Ù~°∞Ñ¶Ù¨ _çH˜ `åHÕzO^ŒO>Ë WOHõ P =∞QÍ_»∞ P P_»^•x H˘OQÆ∞ Ñ¨@∞ì‰Ωõ x
=^ŒÅ_»∞. JÖÏˆQ ¢ãÎ‘ =â◊O J"åfiÅO>Ë Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P [O@ â◊"åÖ’¡ ÉèÏ~°º#∞
á⁄_çz HÍeÛ# Hõ„~°#∞ ¿ãHõiOz `≥zÛ =ÙOK«∞‰õΩx `«#∞ HÀ~°∞‰õΩO@∞#fl ¢ãHÎ‘ ˜
`åH˜¿ãÎ =∞i P ¢ãÎ‘ P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»O>Ë =Å¡=∂e# „¿Ñ=∞ QÆÅkQÍ J~ÚáÈ~Ú
J`«_ç =â◊√~åÖˇá· È`«∞Ok.
â’¡II ^ŒHΔ̃}kQÆã≤÷Ñ¶¨ÅˆH â◊√# L#‡`«Îã¨º `åÑ¨º `ÕÜ«∞™êºó I
<å=∞ qeYº z`åÜ«∂ JOQÍÔ~~· =° â◊º =∂Ü«∂u II
P."≥. "≥éÜ ]˜ ∞≥ uÎ#\ì̃ "ÕñÑ≤ ^ŒH}Δ̃ k‰õΩ¯
<≥=ÚHõ q∂ñ^Œ<˘Hõ¯ ~ÚOu¿Ñ~°∞
„"åã≤ „¿Ñ`«É∂íè q∞ =Ç≤ÏflKÕñ QÍÅÊOQÆ
=Åz=K«∞Û <≥\ ì˜ =x`«Ü∞ÿ≥ #.
q=~°} :
Ñ≤zÛ‰õΩHõ¯ ‰õΩ_ç"Ñ·≥ Ù¨ Z=ÚHõ `≥zÛ, ^•x g∞^Œ `«#∞ HÀ~°∞‰õΩ#fl ¢ãÎ‘
¿Ñ~°∞ ~åã≤, P Z=ÚHõx ã¨‡âß#OÖ’ HÍ\˜ xÑ¨CÅ`À HÍe¿ãÎ P ¢ãÎ‘ ZHõ¯_»∞<åfl
"≥`∞« ‰õΩ¯O@∂ =zÛ P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À ãÖÉè’yã¨∞OÎ k. J`«_ç =â◊"∞≥ áÿ È`«∞Ok.
â’¡II "≥∂Ç¨ÏÅ`åO yiHõsO‚ ~°∞^ŒxHÎ ÍO *ÏeHÍ=∞ "å‰õΩÊ+‘Ê"£∞ I
~°∞„^Œ[\ÏO K« Hõ$`åO[e=∂[º=∞^è∞Œ ÉèÏºO ã¨=∂Ü≥∂[º II
â’¡II Hõ$`«uÅHõ „ÃãÎÂÖ’HõºO =â◊Ü«∞u `≥·ó ™êºOQÆ=∞Åq∞o`≥·ó I
áê<Õ- ^äŒ ÉèHí } Δõ Ë "å ^ŒìÂÎ≥ fiâ◊fiO =â◊O =Ü«∞u II
ã‘. *ÏlÑ¨Ù=Ùfi"≥∞`«Î K«OK«e `≥Å¡ QÆO >ˇ#Ü«Ú =∞^ŒOuÜ«Úñ ^Œ#~°∞#\ì̃

Ü«Ú`«~Î̂ }˜ÜÚ« *Ïl q`«∞ÅÎ ∞ Ñ≤ÅÑ‘ñ‘ K«~Ü ° Ú« #∞ <å~°∞„^Œ [_»ÜÚ« ñ QÆ∂iÛ
`Õ<≥ <Õ`∞« Å`À_»ñ |∂x=∞~°#Ì KÕã≤ =∞ÅÑÖK«HOõ |∞`Àñ QÆeÜ«∞ñaã≤H˜
uÅHõO|∞ ÃÑ\ì̃#ñ „k[QÆ^fiŒ â◊O|QÆ∞ #@∞QÍHõ ÉèHí ÍΔ º^Œ∞ÅO^Œ∞ x_ç#
w. ã¨~fi° [#=â◊º=∞QÆ∞#∞QÍ ™êÖˇÑÙ¨ ~°∞ñQÆ∞ñ
QÍH˜ñ [OÑ≤ÜÚ« ñ Ei‚Oz Hõ_ñ» y Ü«∂`«‡
[Å=Ú`Àñ QÆ∂_»ñ*ËÜÚ« <Ò+¨^=Œè ÚKÕ`«
ã¨~fi° [#=â◊º=∞QÆ∞ =Úx ã¨=∞‡`«O|∞.
q=~°} :
*ÏlÑ¨Ù=Ùfi, L"≥∞‡`«ÑÎ Ù¨ =Ùfi, `≥ÅQ¡ OÆ >ˇ#, =∞^ŒOu, L`«~ˆÎ }˜, *Ïlq`«∞ÅÎ ∞,
Ñ≤ÅÑ¡ K‘ ~« ,° ~°∞„^Œ[_» – D Ñ¨^•~å÷Åhfl <≥~Úº `Õ<Å≥ `À =∞iÌOKåe. `«~åfi`«
D q∞„â◊=∂xH˜ =∞Å ãÖK«HOõ (JO>Ë `«# K≥=∞@, L=Ú‡, ~°HOÎõ , =¸„`«O)
`À ~°OQÆiOz ^•xfl ÉÁ@∞ìQÍ ÃÑ@∞ì‰Ωõ O>Ë =¸_»∞Ö’HÍÅh PHõi¬OK«QeÆ Qˆ
'„uÖ’Hõ =jHõ~} ° O— ã≤kãú ∞¨ OÎ k.
ÖË^• P q∞„â◊=∂xfl J#flOÖ’ HõeÑ≤ ¢ãÎ‘ KÕ`« uxÑ≤¿ãÎ P ¢ãÎ‘ P
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ J#∞‰õÄÅOQÍ =∂i =â◊"∞≥ áÿ È`«∞Ok.
WOHÍ, ™êÖˇÑÙ¨ ~°∞QÆ∞, HÍH˜ D ~Ô O_ç\ h˜ K«OÑ≤ ZO_»É\ˇ ì̃ á⁄_çQÍ
KÕã≤ P á⁄_çx Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# P`«‡Œ [ÅO (â◊√HõO¡ ) `À HõeÑ≤ P q∞„â◊=∂xfl
`«#∞ HÀ~°∞‰õΩ#fl Ü«Ú=u g∞^Œ [e¡`Õ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ P Ü«Ú=u =â◊√~åÅ=Ù`«∞Ok.
â’¡II K«∂ˆ~‚# =∞HΔ̃HÍÜ«∂ Jã≤`«â◊√h=HõΔã¨â◊Û ã¨Ç¨Ï K«∂~°‚"£∞ I
=â◊Ü∞« u =ã≤+Éª̈ Ïè ~åº=∞Ñ≤ x[c*Ïxfi`«O ^Œ`"Î« ∞£ II
Hõ. "≥eQÍ~° "≥∞é]yÃãÑ¨Ó
^Œà=◊ Ú#∞ #∂iOz Ü«∂`«‡ `«#∞[Å=ÚÅ ã¨
q∞‡o`«=ÚQÆñ *ËãÃ≤ Ñ\ì̃#
=ÅK«∞ #ûu Ü≥∞\ì̃ K≥#\˜ "åñ _»`ñ« _≥#· <£.
q=~°} :
"≥eQÍ~°O, Z„~°yÃã zQÆ∞à◊√§ – D ~Ô O_»∂ ÉÏQÍ #∂i ^•O\’¡
'=∞ÅÑÖK«HÍxfl— HõeÑ≤ D q∞„â◊=∂xfl J#flOÖ’ HõeÑ≤ uxÑ≤¿ãÎ ZO`«
^Œ∞~å‡~°∞_æ ∞» , hK«∞_»∞ J~Ú# =∞QÍ_»∞ J~Ú<å ¢ãHÎ‘ ˜ J#∞‰õÄÅOQÍ =∂iáÈ`å_»∞.
P."≥. #Å¡‰Ωõ Hõ¯ áêÖÁ#~° r_çyO[Å
á⁄_çÜÚ« ñ QÆ∂iÛ `«#‰õΩñ ÉÁ_»=Ú#\˜ì
â◊√Hõ=¡ Ú##∞ QÆ_∞» Ñ¨Ù É’~°ñÉˇ@Qì Í #~°∞O
^èuŒ H˜<#·≥ "≥∂Ç¨Ï=∞uâ◊~ÚÅ∞¡.
q=~°} :
#Å¡‰Ωõ Hõ¯ áêÅÖ’ r_çyO[Å∞ #∂i P Ñ≤O_çx `«# â◊√HõO¡ Ö’ HõeÑ≤
P q∞„â◊=∂xfl u#∞|O_®~åÖ’¡ HõeÑ≤ HÀ~°∞‰õΩ#fl ¢ãÎ‘ KÕ`« uxÑ≤OK«QeÆ y`Õ
ZO`« Ñü„=`« J~Ú# ¢ãÎ‘ J~Ú<å P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç "≥O@ Ñ¨_®eûO^Õ !
â’¡II Hõi=∞^ŒQÆ^Œã≤^•ú~å÷~°∞}Hõ~°g~° „Ñ¨=∂#Ñ¶¨∞$`«ã¨Ç≤Ï`«"£∞ I
ã≤`~« q° [\Ïqâ◊$Ow =∞^è∞Œ ÑÖKåOQÀ`«=÷ ∞Åq∞o`«"∞£ II
â’¡II uÅˆH= ¢`ÖÎ≥ ’HõºO =â◊Ü∞« u Ñ¨~∞° º+≤`"« åi}Ï Ñ≤+"ì̈ ∞£ I
™ê<Õ- ^äŒ ÉèHí } Δõ Ë "å ^ŒÒÎ« Ñ¨~=° ∞O =jHõ~}
° "£∞ II
K«O. ã≤`~« q° =¸Å =∂Ç≤Ï+¨ÑÙ¨ â◊$OQÆ=Ú `ÕxÜ«∞ hÅHõ~‚° QÀ
Ñ¶∞¨ $`«=Ú#∞ ^≥Å<¡ å=Å∞ñ QÆsO„^Œ=∞^ŒO|∞#∞ ~°H"Îõ ål=¸
e`« ‰õΩã¨∞=∞O|∞Å∞<£ ^Œ#[ÅO|∞# q∞„t`«K∂« ~°=‚ ∞kÌQÍ
=∞uuÅOHõO|∞ =â◊º=∞QÆ∞ =∞iÌ`« Ñ¨~∞° º+≤`åO|∞Ü«ÚHõ"Î ∞≥ .ÿ
q=~°} :
`≥Ål¡ ÖË_¡ ∞» "Õ~∞° , ^Œ∞#fláÈ`«∞H˘=Ú‡, `Õ<,≥ #Å¡P=ÙáêÅ #∞O_ç =zÛ#
<≥~Úº, U#∞QÆ∞ =∞^ŒO, Z„~°Heõ Q˘@∞ìÑÙ¨ =ÙfiÅ∞, – W=fihfl `«# '=∞ÅÑÖK«HOõ —Ö’
HõeÑ≤ #∂i P q∞„â◊=∂xfl ÉÁ@∞ìQ¡ Í ÃÑ@∞ì‰Ωõ O>Ë „uÖ’Hõ =jHõ~} ° O ã≤kãú ∞¨ OÎ k.
Hõ. D Ü«∞ø+¨^"Œè ∞Õ q#∞ áê
hÜ«∞O|∞# ÉèHí }Δõ =Ú# <≥Åñ`«∞Hõ „¿Ñ=∞<£
_®Ü«∞OQÆ <˘Ñ¨Cñ QÍ=Ù#ñ
*ËÜ∞« O^ŒQ∞Æ x\ì̃su K≥Å∞=Ù ^Œe~°Ê<£.
q=~°} :
ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # =ã¨∞=Î ÙÅ q∞„â◊=∂xfl Éè’[#OÖ’ HõeÑ≤ `«#∞ HÀ~°∞‰õΩ#fl
¢ã`Î‘ À uxÑ≤¿ãÎ P J=∂‡~Ú ~Ú>Ëì =â◊√~åÅ~ÚáÈ`«∞Ok.
â’¡II =„rYO_≥·~ÀæÖÏQÆ#úHõ K«∂ˆ~‚= ÉèÏq`≥·~°∂ƒùÜ«∞ó I

â’+¨#Ñ¨Ó~°fiqK«∂i‚`=« ∞^èºŒ HÔ iÂÎ O¡ QÆÖáË È"å II
w. Hõ_ñ» y#ÖË~¡ ∞° `«∞#HõÅ∞ QÆO^èHŒ Oõ |∞
K«∂~°"‚ Ú≥ #iOz `Õ<`≥ À *’Hõñ*Ëã≤
eOQÆÖÑË #¨ `ÀñQÆ∂_» ÖË=∞z‰õΩ¯
Ñ¶∞¨ ’}˜HÍÑ¨Ù„`«∞ñÎ _˘#iOK≥ QÆ∞~°∞=∞`«O|∞.
q=~°} :
#ÖË~¡ ∞° `«∞#HõÅ∞, QÆO^èHŒ Oõ , – P ~Ô O_»∂ á⁄_ç KÕã∞¨ ‰õΩx `Õ<Ö≥ ’
HõeÑ≤ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxH˜ ~åã¨∞‰õΩx ¢ã`Î‘ À ~°u„H©_» [iÑ≤# Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ K≥ÑÊ≤ #@∞ì
P ¢ãÎ‘ q<ÕÖÏ KÕã∞¨ OÎ k.
â’¡II K«∂~°q‚ ∞^Œ=∞~°∞}"å#~° qëêªHOÎõ =¸iú fl H©~º° `Õ Ü«∞™êºó I
`å=Ú^Œfi¿ÇÏ`« Hõ<åºO Hõ=∞hÜ«∂Ow =∞Éè"í ÀºÑ≤ II
Hõ. J~°∞}HõÑq≤ +¨=ª Ú#∞ =∞é˜
Ç¨Ïi^Œà=◊ Ú#∞ QÆ∂iÛ `«ÅÅ #eH˜# =x`«Öò
Ñ¨Ù~°∞+¨μñ_»∞ ‰õΩ~°∂Ñ≤Ü∞ÿ≥ ##∞
=~°∞ñ QÍñQÀ~°∞^Œ∞~°∞ =∞^Œ# ÉÏkè`Å« QÆ∞K«∞<£.
q=~°} :
Z„~°HÀu =∞ÅOÖ’ Ç¨Ïi^ŒàÏxfl HõeÑ≤ ¢ãÎ‘ `«ÅH˜ Ñ¨Ó¿ãÎ P =∞QÍ_»∞
JO^ŒQÍ_»∞ HÍHõáÈ~Ú<å ¢ãÎ‘ J`«_flç q_çzÃÑ\ì̃"o≥ á¡ È^Œ∞.
â’¡II Ñ¨@Ü«Ú=f =∞ÅÜ≥∂^Œƒù= ã¨∂ÔHΔÂ ‡ÖÏ ã¨~°̊‰õΩ+ì̈ã≤^•úÔ~÷Âó I
ã¨~åfiOw}À ^è∂Œ Ñ¨ó ã¨~fi° [<å<åO =jHõ~} ° ó II
Hõ. "≥eÜ«∂=Å∞ <ÕÅ∞ã≤iHõ
=∞ÅÜ«∞[=Ú#∞ QÀ+¨μ=ì @=Ú =∞é˜ÜÚ« #∞ |ã¨=Ù<£
QÆeÑ≤# ^è∂Œ Ñ¨=Ú ^Œ#∞=Ù#ñ
QÆyã≤# [#=â◊º=∞QÆ∞#∞ QÍO`«ÜÚ« =â◊=∞ø.
q=~°} :
`≥ÅP¡ "åÅ∞, <ÕÅ Lã≤i, QÆO^èOŒ , K≥OQÆÅfi HÀ+¨μ,ì =@=Ú, Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù–
W=hfl HõeÑ≤ ^è∂Œ ÑÖ "Õã∞¨ ‰õΩO>Ë ¢ãÎ‘ =jHõ~} ° O`À ÉÏ@∞ [#=jHõ~}° O ‰õÄ_®
ã≤kúã¨∞ÎOk.
â’¡II HÀëÈª`Ê« Å^Œà◊ =∞^è∞Œ Hõ~° Ñ¨H`Δõ Q« ~Æ ° =¸ÅHÍHõ [OÑ¶∞¨ <å"£∞ I
K«∂~°O‚ t~°ã≤ qH©~=‚° ∞<åq∞HÍ~°HÎõ q∞„â◊=∞Ñ≤ Ü«∞^Œ$H± II
Hõ. JÅK«O^Œ „"Õà√◊ § #∞`«ÊÅ
^Œà=◊ Ú#∞ QÆO^èOŒ |∞ „QÆOkè `«Q~Æ =° Ú #oéˇ
Hõ¯Å K«∂~°O‚ |∞#∞ "å=∂O
QÆ∞à◊ ~°H=Îõ Úñ QÆeÑ≤ K«Å¡ QÀ=∞e =ÅK«∞<£.
q=~°} :
JÅK«O^Œ "Õà√◊ §, HõÅ∞= ~ˆ HõÅ∞, QÆO« ^èOŒ , „QÆOkè `«~O° QÆO, `«∞"≥∞‡^Œ
~Ô Hõ¯Å∞ W=hfl á⁄_çKãÕ ≤ Z_»=∞ KÕ~Ú ÉÁ@#"ÕeÕ ~°HOÎõ Ö’ HõeÑ≤ HÀ~°∞‰õΩ#fl
=x`« g∞^Œ [e¡`Õ ~Ú>Ëì Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç =â◊O J=Ù`«∞Ok.
â’¡II L`«ÊÅ^Œà^◊ OŒ _À`«ÊÅ Ñ¨Ù#~°fl"å™êi"À`«H÷ Åõ ¯ ãÖã≤^"úŒ ∞£ I
`≥Å· O #Ü«∞<åÉèºí O[#=∂Ç¨ïó Ñ¨~=° ∞O =jHõ~} ° "£∞ II
P."≥. HõÅ∞=}Ë‰Ωõ ñ QÍH˜ HõÅ∞=^Œ∞OÑ¨ÜÚ« ñ ^≥Å¡
QÆÅ[~°ÜÚ« #∞ <å ã¨∞QÆOkè"~Õ ∞°
`≥Å· Ü«ÚHõ=Î ÚQÆ#∞ ^Œ#HõO@ x_»∞H˘#fl
"å=∞Ö’K«<åk =â◊ºHõ~=° Ú.
q=~°} :
HõÅ∞=ˆ~‰õΩÅ∞, #Å¡HÅõ ∞= ^Œ∞OÑ¨, `≥ÅQ¡ eÆ *Ë~∞° , ã¨∞QÆOkèáêÅ "Õ~∞° –
g@xflO\˜h #∂<≥Ö’ J~°QnÆ ã≤ Hõà§◊ H˜ ÃÑ@∞ì‰Ωõ #fl Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç =∂@ ¢ãÎ‘ qO@∞Ok,
K≥ÑÊ≤ #@ìÖÏ¡ KÕã∞¨ OÎ k.
â’¡II =∞^Œ<åO‰õΩâ◊ Wu <å=∂fl =∞Ç¨=jHõ~} ° "Õ∞`«ku =Ú#Ü«∞ó I
ÉèHí }
Δõ áê#ã¨Ê~°≈#<åqkè qâ◊fiO =â◊O #Ü«∞u II
K«O. =∞^ŒHiõ Ñ¶∂¨ `«KñÕ |_ç# =∞~°∞ºÎ x Ö’K«# eOQÆ lÇ¨ÏfiÅ∞<£
Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =Ú <åã≤ÜÚ« #˚kÑ≤ Ü«∂â◊Q$Æ Ç¨ÏO|∞#ñ |∞+¨ºÜ«ÚHõ"Î ∞≥ ÿ
Ü≥∞^Œq#~å„u Éè∂í Ñ¨Ù@ xÜ«ÚHõ=Î Ú `≥Å· =Úfã≤ ^è∂Œ Ñ¨q∞O
á⁄^Œq# =â◊ºHÍ~°} =∞Ç¨ÏÀ =∞^Œ<å‰õΩ~° <å=∞ÉèÏ="≥∞.ÿ
q=~°} :
=∞^ŒÑÙ¨ >Ë#Ë ∞QÆ∞ `˘Hõ¯_»O =Å¡ =∞~°}O˜ z# "å_ç Hõà√◊ §, =Ú‰õΩ¯, QÆ∞O_≥,
Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO, <åÅ∞Hõ – g\˜xfl\˜h #ÅQ˘æ\ ì̃ fã¨∞‰õΩáÈ~Ú Ñ¨Ù+¨ºg∞ #Hõ„Δ `«O
L#fl ~å„u t=Ù_ç QÆ∞_çÖ’ ‰õÄ~°∞Ûx, P #ÅQ˘æ\ #ì˜ ^•O\’¡Oz #∂<≥ fã≤–P
#∂<≥`À ^è∂Œ ÑÖ "Õ¿ãÎ ZÖÏO\˜ ¢ãÎ‘ J~Ú<å Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ ÖÁOyá⁄`«∞Ok. D
#∂<≥H˜ '=∞^Œ<åO‰õΩ~°O— Jx ¿Ñ~°∞. nxfl Éè’[#OÖ’ HõÅ∞Ñ¨Ù‰õΩx uO>Ë
[#=jHõ~} ° â◊HÎ̃ =ã¨∞OÎ k.
â’¡II =ã¨∞‰õΩ+ª̈ =∞ÅÜ«∞[ Ñ¶Ú¨ ã¨$}ã¨∞~°`~« ∞° ‰õΩã¨∞=∞ ãëÅ ãÖ[x`«ó I
z<åÎ=∞}˜iu Éè} í `˜ À ^è∂Œ Ñ¨ó Ñ¨~"° ∂≥ =jHõ~}
° ó II
â’¡II ~°=∞}©~=° ∞}Ë =~°}Ë Hõ<åºÜ«∂ó Ñ¨}º=ã¨∞Î q„HõÜ∞« }Ë I
ã≤kHú ~õ O° ^è∂Œ Ñ¨q∞=∞O =∞#∞`Õ Ç¨Ï~°"∞Õ YÖÏHÍ~°ó II
L. K«O^Œ# ‰õΩO‰õΩ=∞O|∞Å∞#∞ [Å¡xHÀ+¨μÅì ∞ ^Õ=^•~°∞=Ù<£
ÉÁO^Œ∞QÆñ ^Õ<^≥ ∂Œè Ñ¨q∞_ç áÈ~Ú# Hõ#º=iOK«∞ñ |∞}º=Ú<£
*ˇO^Œ∞#∞ ^Õ=`«`Î« fi=∞x K≥ÑÊ≤ i ^è∂Œ Ñ¨=Ú ¿Ñ~°∞ x\ì̃"Õ
ã¨∞O^Œi =â◊ºHÍ~°}=Ú K˘Ñ¨Ê_»∞ <åQÆ|ÖÏkÜ«ÚHõ"Î ∞≥ .ÿ
q=~°} :
QÆO^èOŒ , ‰õΩO‰õΩ=∞ HÀ+¨μ,ì ^Õ=^•~°∞, `Õ<≥ – g\˜x á⁄_ç KÕã≤ ^è∂Œ ÑÖ
"Õã¨∞‰õΩO>Ë HÀ~°∞‰õΩ#fl ¢ã‘Î `«#‰õΩ ÖÁOQÆ∞`«∞Ok. D ^èŒ∂áêxfl ¢ã‘Î`À
ãÖÉè’yOKÕÑÙ¨ Ê_»∞ "Õ¿ãÎ P ¢ãÎ‘ ÉÁ=∞‡ÖÏQÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ K≥ÑÊ≤ #@ìÖÏ¡ KÕã∞¨ OÎ k –
JO>Ë JO`«QÍ =â◊"∞≥ áÿ È`«∞O^Œ#fl=∂@.
â’¡II P„<ÀÎlƒù`« K«@HÀ^Œ~° x"Õt`«O c[=∂`«‡#ó Hõ$`åfi I
^Œ`åfi =„*’^ŒH=õ ∞^äŒ â◊~å=Ü«ÚQÆ ãÖÑ¨Ù@O Hõ$`åfi II
â’¡II ã¨áêÎÇÏ¨ =ÚÑï K«∞ÖÏºO x^è•Ü«∞ Ñ¶Ú¨ \˜HÍO q^è•Ü«∞ ÉèHí Δõ ºq^èÒ I
^ŒÒÎ« =â◊Ü∞« u Hõ~¬° u =t+ì̈ÉÏè ~åº=∞Ñ≤ HΔ̃„Ñ¨"∞£ II
L. Ñ≤K∞« ÛHõ á⁄@ìÖ’#ñ ^Œ# c[=Úñ Éˇ\ ì̃ â◊~å=Ü«ÚQÆ‡=Ú
^≥zÛ `«nÜ«∞=∞^èºŒ =Ú# xÅ∞ÊK«∞ =¸„`«=ÚñÉ’ã≤ pÅ=∞
xfl zÛÜ«Úñ ÉÁ~ÚºÖ’#x_ç ÜÕ∞_»∞k#O|∞Å∞ =O_ç q∂ñ^Œ "Õñ
|∞zÛ# Éè∂í u `≥zÛ [ÅÉè‰í Ωõ ÅÎ ñ Éˇ\ #ì̃ ñ QÍO`«"∞Õ ÅQÆ∞<£.
q=~°} :
Ñ≤K∞« ÛHõx K«OÑ≤, á⁄@ì peÛ, ^•x á⁄@ìÖ’ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# g~åºxfl
áÈã≤ XHõ =¸‰õΩ_»∞Ö’ ÃÑ\Ïìe. P =¸‰õΩ_»∞ g∞^Œ ~ÚOHÀ =¸‰õΩ_»∞ É’i¡Oz
=ÙOz HÕ^Œ =∞O@ ÃÑ\Ïìe. WÖÏ U_»∞~ÀAÅ∞ =ÙOz`Õ JÑ¨ÙÊ_»∞ =¸‰õΩ_»∞Ö’
=Ù#fl Ñ≤K∞« ÛHõ "≥∞`«OÎ |∂_ç^QŒ Í J~ÚáÈ`«∞Ok. D Éè™í ê‡xfl hà◊§Ö’ HõeÑ≤ ¢ãÎ‘
KÕ`« `åyOz<å, ÖË^• u<Õ Ñ¨^•~åúÖ’¡ HõeÑ≤ ¢ãÎ‘ KÕ`« uxÑ≤Oz<å P ¢ãÎ‘
=â◊√~åÅ=Ù`«∞Ok.
â’¡II HΔ“g∞O eáêÎfi=iÎO QÆ^Œ^Œà◊ `åmã¨`«QÆ~°ÔH· Ãã·ÂÅ"£∞ I
ã≤^•ú~ã÷° º¨ QÆ$Ç‘Ï`åfi #$ HõáêÖË Hõ[Å˚ O qÇ≤Ï`«"∞£ I
#Ü«∞#QÆ`« Ü«Ú=f<å=∞Ñ≤ =ÚxKÕ`åOã≤ "≥∂Ç¨ÏÜ«∞`Õ II
Hõ. `åà◊Hõ `«Q~Æ =° Ú‡Å∞#∞ ^Œ∞
‰õÄÅO|∞# =uÎñ QÆ∂iÛH˘x "≥eÜ«∂=Öò
`≥Å· O|∞ñnã≤ =∞#∞[Hõ
áêÅO|∞# HõO[#O|∞ Ñÿkx|∂Ü«∞<£.
Hõ. P HÍ@∞Hõ #Ü«∞#O|∞Åñ
QÔ H· ˘#fl =^è∂Œ \˜ HÍ=∞ HÍO_»O|∞ÅKÕ
<åHõ=ÚhO„^Œ∞Å<≥·##∞
ÉÏHõ=Ú`«ÑÊ≤ Oz `«#‰õΩ |O@∞QÆñ*ËÜÚ« <£.
q=~°} :
`åà◊HOõ , `«Q~Æ O° D ~Ô O\˜h `≥Åx¡ Ñ¨@∞ìQ∞Æ _»`¤ À =uÎQÍ KÕã∞¨ ‰õΩx,
P =uÎx Ñ¨Ù„Ô~Ö’ =ÙOz, #∂<≥, `≥Å¡ P"åÅ∂ áÈã≤ nÑÖ "≥eyOKåe. P
nÑÖ g∞^Œ ~ÚOHÀ Ñ¨Ù„Ô~#∞ É’i¡OKåe. JÑ¨C_»∞ nÑÖ ÃãQÆ `«ye Ñ¨Ù„Ô~Ö’Ñ¨Å
HÍ@∞Hõ Hõ_∞» `«∞Ok. P HÍ@∞Hõ fã¨∞‰õΩx Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ Hõ#∞Hõ Hõà§◊ H˜ ÃÑ@∞ì‰Ωõ <åfl_»O>Ë
ZO`« P^è•ºu‡Hõ zO`«#Ö’ =ÚxyáÈ~Ú HÀÔ~¯Å#∞ K«OÑ¨Ù‰õΩ#fl P_»^•xÔH<· å
J`«QÍ_ç g∞^Œ "≥∂Ç¨ÏO `«#∞fl‰õΩ =ã¨∞OÎ k.
â’¡II ™êfi~°=Î â’}˜`« ÉèÏq`«~ÀK«#Ü«∂ ~°z`«uÅHÍ I
<ås =â◊Ü∞« u Éè∞í =#O #`«„`« z„`«O H˜=∞Ñ¨º™êº II
Hõ. |∞∞`«∞â’}˜`=« Ú# QÀ~°[

=∞uâ◊Ü∞« =ÚQÆ #∞xz uÅHõ =∞oHõO|∞# <Õ
Ü«∞u= ^èiŒ Oz# #k k
HõÊu =Úx QÆ∞~°∞[#∞Å<≥#· =â◊º`«<˘OK«∞<£.
q=~°} :
¢ãÎ‘ |Ç≤Ï+¨μì J~Ú# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ü≥∂x #∞O_ç =KÕÛ ~°HÍÎxfl Ñ¨\ ,ì̃
JO^Œ∞Ö’ QÀ~À[<åxfl HõeÑ≤ ÉÁ@∞ì ÃÑ@∞ì‰Ωõ O^ŒO>Ë, ZO`«\ ˜ „Ñ¨=~åY∞º_çÖÏO\˜
=ÚxÑ¨ÙOQÆ=Ù_»~Ú<å P ¢ãHÎ‘ ,˜ ^•x JO^•xH© ^•™ÈÇ¨ÏO J<åeûO^Õ!
â’¡II Ü«∞k ã¨ÇÏ¨ ^Õq=∂ÅO „QÆÇÏ¨ }Ë ãÖQÆ$Ç¨Ïfi ~ÀK«<åÑ≤+"ì̈ ∞£ I
`«`¯« $`« uÅHÍ <ås QÆ∞~°∞‰õΩ@=∞Ñ≤ qHõÅ`åO #Ü«∞u II
Hõ. ã¨ÇÏ¨ ^Õq ã¨=¸ÅO ÉÁHõ
„QÆÇÏ¨ }O|∞#ñ |∞zÛ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù QÆeÜ«∞ñQÆ #∂~°
=∞Ç≤ÏÖ’# uÅHõq∞_ç##∞
=∞Ç¨ÏhÜ«Úx<≥#· qHõÅ=∞u <˘#iOK«∞<£.
q=~°} :
ã¨ÇÏ¨ ^Õq K≥@∞ìx „QÆÇÏ¨ }O ~ÀA "Õà§◊ `À ã¨Ç¨ ÃÑHõeOz `≥K∞« Û‰õΩx,
^•xfl ÉÏQÍ #∂i, Ñ¨ã∞¨ Ñ¨ÙÖ’ HõeÑ≤ #∂i P Ñ≤O_çx ÉÁ@∞ì ÃÑ@∞ì‰Ωõ #fl ¢ãÎ‘
ZO`«\ ˜ [_»`fi« O P=iOz# `«Ñã¨ fi≤ #~Ú<å "≥∂Ç¨ÏOÖ’ Ñ¨_ãÕ ≤ `«# H˘OQÆ∞
=^ŒÅ‰õΩO_® K≥Ü∞« ºQÆÅ^Œ∞.
â’¡II ^Œ`åfi kfi*ÏÜ«∞ áêÜ«∞ã¨É’è [#=Ú`åÊ^Œº ã≤`|« ÖÏk =¸Å"£∞ I
Hõ<åºÑ≤+Oì̈ ÉèHí̂ Δ º ^Œ`=Î« ∞xKåÛùÇÏ¨ ~°O Ñ¨~=° ∞"£∞ II
â’¡II [\˜ÑÑ≤ Ê¨ ÅÜ≥∂~°∂`¡ å QÆ$Ç¨}‚HÔ · ~ˆ Hõ=¸ÅÜ≥∂i¡áêÎ fi I
=HΔÀÑ¶∞¨ #=∂eOQÆ# =∞xK«Û`ù åO Ç¨Ï~°u Ç¨Ïi}ÏHΔÍºó II
ã‘. =Ú`«∞=Î Ñ¨ÙÅ∞QÆ=Ú =¸ÅO|∞^≥zÛ Hõ xflÜ«∞KÕ`« #∂iOz <≥Åñ`«‰Ωõ #∞
Éè’[#O|∞#ñÉˇ@ñì |∞~°∞+¨μÅÃÑ· HÀÑ¨ =Ú_çy ‰õÄ_»∞^Œ∞ ~°∞z~À‰õΩÅÎ Å~°
„=∂<˘Hõ¯>ÿ̌ ~åq =∞é∞]Å∞ ÃÑiñy# <ÕH"õ ∞≥ ÿ ^•x „"Õà§‹ Å¡ñ nã≤
K≥Åñk„QÆ∞_»∞#¡ ∞ #∂i K≥eÜ«∞ÃÑñ· [e¡#ñ QÍO`«∞xñ ^ŒÅñz Ü«∂ HÍO`« "ÕQÆ
w. #Å∞HõKñÕ ÉÏã≤ÜÚ« #fl\˜ Ü«∞Å∞Hõñ^Õi
"Õ_¯» q∂éOQÆ <≥^∞Œ ~Ô H˜¯ qÉè∞í xñ QÆ=Ü«Ú
K«∞O^Œ∞ ik ã≤kÜ ú ∂≥ QÆO|∞ ã¨∞^Œ`∞« Å‰õΩ#∞
"≥∂Ç¨Ï#Hõ~O° |∞ q@[<å"≥∂^ŒH~õ =° Ú II
q=~°} :
`≥ÅÑ¡ Ù¨ =ÙfiÅ∞O_Õ =Ú`«∞=Î Ñ¨ÙÅ∞QÆ K≥@∞ìx "Õà§◊ `À ã¨Ç¨ Ñ‘H˜ `≥K∞« Û‰õΩx
Hõ<fl≥ Ñ¨_∞» K«∞ Ñ≤Å`¡ À #∂iOz, P á⁄_çx ¢ãÎ‘ u<Õ Ñ¨^•~å÷Ö’¡ HõeÑ≤ uxÑ≤¿ãÎ
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ K≥ÑÊ≤ #@∞¡ qO@∞Ok. JO`Õ HÍ^Œ∞. ¢ãxÎ‘ =â◊O KÕã∞¨ HÀ_®xH˜ ~ÚOHÀ
=∂~°Oæ ‰õÄ_® =ÙOk. XˆH "≥Ú^ŒÅ∞QÍ ÃÑiy# ~åqK≥@∞ì, =∞é˜K] @ ≥ ∞ì "Õà§◊ x
`≥K«∞Û‰õΩx ÉÏQÍ #∂iOK«∞‰õΩx, nxH˜ ™êÖˇÑ¨Ù~°∞QÆ∞ QÆ∞_»∞¤ ‰õÄ_® HõeÑ≤
#∂~°∞HÀ"åe. D á⁄_çx `«#∞ ~°q∞OKåÅ#∞‰õΩ#fl ¢ãÎ‘ <≥uÎ g∞^Œ [ÖÏ¡e. =∞i
H˜‰Ωõ ¯~°∞=∞#Hõ P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç "≥#HÍÖË #_çz=ã¨∞OÎ ^• Ü«Ú=u.
â’¡II ã≤`^« ∂Œ ~åfi ã≤`|« $Ç¨Ïf ã≤`y« iHõs‚ ã¨=¸Å Ñ¨ÙëêÊ K« I
`åO|∂ÖË# qf~å‚ ¢ãÑÎ‘ Ù¨ ~°∞ëœ =â◊º`åO #Ü«∞u II
Hõ. "≥eQÆO >ˇ# "≥e^Œ∂~°fi=Ú
"≥e=ÚÅHõÜÚ« ñ QÆ∂_» gx „"Õà#¡◊ ∞ |uÜ«Ú=
ÅÅ#Ü«Ú <˘HõàÁ§Hõà§◊ ‰õΩ
=Å#∞QÆ q_çÜ∞« =Ú#ñ Éˇ@ì =â◊º`« HõÅ∞QÆ∞<£ II
q=~°} :
`≥ÅQ¡ OÆ >ˇ#ˇ "Õ~∞° , `≥ÅQ¡ iÆ Hõ "Õ~∞° , `≥Å=¡ ÚÅHõ "Õ~∞° –D =¸_»∞ "Õ~h¡°
HõeÑ≤ K«∂~°O‚ KÕã≤ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ XHõiH˘Hõ~∞° `åO|∂ÅO(q_çÜ∞« O)QÍ uxÑ≤¿ãÎ
XHõiH˘Hõ~∞° =â◊O J=Ù`å~°∞.
â’¡II Hõ~°ÉèÏã≤ÎÉèí$OQÆÑ¨HõΔ „^Œ=ÉèÏq`« "Õ∞Hõ qOâ◊uO "å~å<£ I
Ñ¨Ù@^ŒQOúÆ ã¨=∞â‹Ö· ÏO[#ã¨ÇÏ≤ `«O K«∂i‚Ò« ã¨=∞ºH± II
â’¡II Hõ~É° Ïè ã≤÷ <åeHÍÜ«∂O xÇ≤Ï`«O Hõ~É° Ïè ã≤â÷ Ö◊ ÏHõÜ∂« qÇ≤Ï`«"∞£ I
W^Œ=∞O[# =∞dÅ[#O [#Ü«∞u "åQÆfiâ◊º=^Œfiâ◊º"£∞ II
ã‘II W~°∞=kÜ≥ÚHõ¯ =∂ éˇ#Ü«∞ñ QÆÅæ~°"Õ~°∞ ~°ã¨=Ú# #∞xz Ü«Ú¢+ì̈O|∞ <≥=ÚHõ

â‹Ö· ÏO[#=Ú`À_» ã¨"∞Õ ‡à◊# "≥Ú#iÛ Ñ¨Ù@^ŒQÉúÆ ãíè ‡¨ ãÖÑ¶∞¨ @#ñ *Ëã≤
Ü≥∞#Ü«∞ <åÜ≥∞=ÚHõñ *Ëã≤# Hõ~å@=ÚÖ’#ñ QÆk~ÚOz Ü«∞Ü≥∞=Ú‡ Hõ}˜Hõñ *Ëã≤
Ü«∞O^Œ∞ <˘Ü«∞º##∞Oz Ü«∂Ü«∞O[#=Ú HÍO`« `«# Hõ#∞flÅ#∞ Éˇ\ì˜ [#∞ÅñE_»
wII =â◊√ºÅQÆ∞^Œ∞~°∞ =∞é˜ =∞QÆ"å~°∞ nx
Hõ#∞flñQÆ=ñÉˇ\ ì̃ HÍq∞h QÆ}=Úñ E_»ñ
*ÏÅ=Å`«∞~°∞ ^è~Œ ã° ~¨ fi° [#∞ÅÔHÅ¡
=Ú#∞Å∞ K≥ÑÊ≤ # =∞`«q∞k "≥∂Ç¨Ï#O|∞.
q=~°} :
XO>ˇ Z=ÚHõx QÆ∞O@QÆÅQÆ~å‰õΩ ~°ãO¨ Ö’ 21 "å~åÅ∞ ÉèÏ=# KÕã≤
(=ÙOz) P Z=ÚHõÖ’ ã¨QOÆ Ü≥∞`«∞Î â‹Ö· ÏO[#O`À HõeÑ≤ Ñ¨Ù@O ÃÑ\Ïìe.
`«~åfi`« nxfl HÍeÛ Éèãí ‡¨ O (á⁄_ç) K≥Ü∂« ºe. D á⁄_çx XO>ˇ Z=ÚHõ`À
KÕã≤# Éèí~°}˜Ö’ =ÙOKåe. XO>ˇ Z=ÚHõ`À<Õ HÍ@∞Hõ ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ Ñ¨ÙÅ¡
`«Ü¸ « ~°∞KÕã∞¨ HÀ"åe. XO>ˇ Z=ÚHõ`À KÕã#≤ Ñ¨ÙÅ¡`À ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # á⁄_ç `«#
Hõà§◊ ‰õΩ HÍ@∞HõÖÏ ÃÑ@∞ì‰Ωõ #fl ¢ãÎ‘ Hõ#∞ÃãQ· Æ <≥<· å `«∞.K«. `«ÑÊ¨ ‰õΩO_® áê\˜™êÎ_∞»
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞. W^Õ á⁄_çx Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ HÍ@∞HõÖÏ ÃÑ@∞ì‰Ωõ O>Ë P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ K≥ÑÊ≤ #@∞ì
¢ãÎ‘ qO@∞Ok. nx ¿Ñ~ˆ ''"≥∂Ç¨Ï<åO[#O——.
â’¡II x[c*Ë# ~°`å<ÕÎ "å=∞^Œ$â’ Éè\í `˜ « "å=∞áê^ŒO Ü«∞ó I
J^ä"Œ å eOÑü Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O ã¨ U= `«™êºó Ñ¨~À ^Œ~Ú`«ó II
Hõ. `«# g~°º=Ú ã¨∞~°`åO`«O
|∞#ñ QÍq∞x "å=∞áê^Œ=Ú#ñ |∂ã≤# #
=fi#*ÏHΔ̃ =ÅK«∞ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O
|∞#<≥#· #∞ |∂Ü«∞ ~°ã=¨ Ú á⁄~°ã#≤ ÉèOí y<£.
q=~°} :
¢ãÎ‘ `À ~°u„H©_» [iÑ≤# `«~åfi`« Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# g~åºxfl ¢ãÎ‘ Z_»=∞
áê^•xH˜ QÍh, ÖË^• P"≥∞ =HΔÀ*ÏÅH˜ QÍh Ñ¨Ó¿ãÎ P ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P_»=∞#fl@ìÖÏ¡
P_»∞`«∞Ok.
WO`«\`˜ À N H˘HÀ¯‰õΩ_»∞ ~°zOz# ~°u ~°ÇÏ¨ ã¨ºO Å<Õ Q„ OÆ ^äOŒ Ö’x
=jHõ~}° ÏkèHÍ~°O J<Õ JâßfiãÖÖ’x Ñ¨^•è flÅ∞QÀ J^è•ºÜ«∞O Ñ¨ÓiÎ J~ÚOk.
T
ÑÖK«^Œâ◊ó ÑïKÕÛù^Œó
Ñ¨k¿ÇÏ#= J^è•ºÜ«∞=Ú
Wk D '~°u ~°Ç¨Ïã¨ºO— J<Õ „QÆO^äŒOÖ’ z=i J^è•ºÜ«∞O, D
J^è•ºÜ«∞OÖ’ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ =∞#‡^äŒ „H©_» QÆ∞iOKÕ HÍHõ P~ÀQÆº ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ
ã¨ÅÇ¨Å∞, `«y# =∞O^Œ∞Å∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q=~åÅ∞ Z<Àfl ~Ú=fi_»O [iyOk.
'ÃãH±û— J<Õk Hˆ =ÅO ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ `«=∞ HÀiHõ f~°∞Û‰õΩ<Õ F „Ñ¨H$õ u
HÍ~°ºO =∂„`«"∞Õ HÍ^Œh, 'ÃãH±û— XHõ q*Ï˝# âß¢ãOÎ¨ Jh <Õ_∞» P^è∞Œ xHõ âß¢ã"Î¨ `Õ ÅÎ« ∞
JO@∞<åfl~°∞. =∞x+≤ `«# ~ÀA "ås HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡ Ñ¨x KÕ¿ã q^è•#O, „Ñ¨=iÎOKÕ
f~°∞, J`«_ç PÜ«Ú+¨μ¬ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ =hfl Ñ¨_Q» kæÆ Ö’ `«# ÉèÏQÆ™êfiq∞`À U ~°HOõ QÍ
=ÙO@∞<åfl_»#fl ^•x g∞^Œ P^è•~°Ñ_¨ ç =ÙO@∞O^Œx âß¢ã"Î¨ `Õ ÅÎ« ∞ |Å¡Q∞Æ kÌ =∞s
K≥|∞`«∞<åfl~°∞. =∞#O^Œ~O° 'x[=∂— J#fl@∞¡ "≥ÚÇ¨Å∞ ÃÑ\˜ì Pâ◊º~°ºáÈ`«∞<åflO.
J~Ú`Õ H˘xfl "ÕÅ ãÖ=`«û~åÅ „H˜`"« ∞Õ ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ 'ÃãH±û#∞ q*Ï˝#
âß¢ãOÎ¨ QÍ QÆ∞iÎOz, J<ÕHõ Ñïâ’^è#Œ Å∞ KÕâß~°∞. ÃãH±û ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ Ñïëê¯~åÅ∞
Hõ#∞‰õΩ¯<åfl~°∞. =∞O^Œ∞Å∞ – "å\˜x "å_Õ q^è•#O q=~°OQÍ K≥áêÊ~°∞.
P~ÀQÍºxfl HÍáê_»∞‰õΩO@∂ '~°u— Ö’ ZO`« P#O^ŒO á⁄O^Œ=KÀÛ P P#O^ŒÑÙ¨
JOK«∞Å^•HÍ =∞#efl fã¨∞‰õΩáÈÜ«∂~°∞. J<ÕHõ ÉèOí y=∞Ö’¡ ~ÀAHÀ suQÍ
'"≥~Ô \· —© QÍ ZÖÏ ãÖÉè’QÆO KÕÜ∞« =KÀÛ K≥áêÊ~°∞. ^•O`À 'ÉèÏQÆ™êfiq∞—H˜ ZO`«QÍ
'„käeOQ∑— ~ÚzÛ P#O^ŒO P™êfikOK«=KÀÛ ã¨q=~°OQÍ K≥áêÊ~°∞.
WO^Œ`å XHõ Ñ¨H¯õ #∞Oz, Ñ¨Ù~°∞+¨μÖ’¡ g~°ºO =$kú á⁄O^•ÅO>Ë UO
K≥Ü∂« ºe? Ü≥∂xÖ’ 'W<£ÃÑH¶ <Δõ —£ =¿ãÎ UO K≥Ü∂« ºe? ~å‰õΩO_® ZÖÏO\˜
*Ï„QÆ`ÅÎ« ∞ fã¨∞HÀ"åe? QÆ~ƒ° Où ~å‰õΩO_® UO K«~º° Å∞ fã¨∞HÀ"åe? U U
ã¨=∞Ü«∂Ö’¡ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ ZÖÏ ~°u KÕ¿ãÎ QÆ~ƒ° ^ù •è ~°} Ñ¶e¨ ã¨∞OÎ k? ã¨∞Y „Ñ¨ã=¨ O
HÍ=_®xH˜ U U K«~º° Å∞ J=ã¨~=° ∞=Ù`å~Ú.? ¢ãÅÎ‘ Ö’ áêÅ∞ Z‰õΩ¯= J=_®xH˜
U U =∞O^Œ∞Å∞ "å_®e? WÖÏ XHõ@<Õq∞\˜? ã¨"åÅHõΔ ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ ["å|∞Å∞
D Ñ¨ÙãÎ̈HOõ Ö’ =Ù<åfl~Ú.
'ÃãH±û— ã¨∞YOQÍ P~ÀQÆºOQÍ qâ◊$OYÅOQÍ ZÖÏ J#∞Éèqí OK« =KÀÛ

„áê=∂}˜HOõ QÍ q=iOK«_O» `À ÉÏ@∞ ÃãH±û ãÖ|O^è"Œ ∞≥ #ÿ ~Ú`«~° P~ÀQÆº
ãÖQÆ`∞« efl ‰õÄ_® JO`Õ „áê=∂}˜HOõ QÍ `«Q∞Æ Ñïëê¯~° =∂~åæÅ∞ K«∂Ñ¨_O»
D '~°u~°ÇÏ¨ ã¨ºO— „Ñ¨`HÕ `õ « Jx K≥áêÊe.
WHõ q=~åÅ∞Ö’H˜ "≥_^» •O!
^„ •=HõÜ¸
« QÆ ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II Hõ~∂° Ê~°Œ @OHõ}ÏÉèÏº=∞^ä"Œ å =∞^ä∞Œ Hˆ ã¨~åã≤÷ ™ê~åÉèÏº"£∞ I
Ñ¶∞¨ ’+¨ÑÅ¨¶ HΔÀ^≥~· åfi ~°¿ã# ^Œ}À¤`Ê« ÖÏÜ«∂ "å II
â’¡II =¸iÛù`« =∞^ä•"å q∞o`«O â◊t<å Éè=í c["Õ∞HõO <åI
UHõ+Oì̈ Hõ}HÀ "å UHõO "å Ñ¶∞¨ ’+¨HÀ`«~÷ [° ó II
â’¡II Ü«∞k "å =∞^è∞Œ QÆ∞_»ãÇ¨ Ï≤ `å zOKå Hõi<î åOQÆ =~åOˆQ+¨μ I
Hˆ áΔ ê^•fi ^èfiŒ [ÖËáê„^Õ`ó« „áÈ`«ó „Ñ¨=~°Ü Î ∞« u II
ã‘. Hõ~∂° Ê~°@OHõ} HÍ~°O|∞Å∞#∞ Ç¨Ï~° c[O|∞`À ñQÆ∂_» "≥ÅÜ«Ú <˘Hõ\ ˜
á⁄QÆ_y» O[Å h~°∞ Ñ¨Ù=Ùfiñ^ÕxÜ«∞ñ QÆ∂_ç áê^Œ~ã° O¨ |∞`Àñ |~°ñQÆ∞ <˘Hõ\ ˜
=ÚÅHõq`«∞ÅÎ ∞ `Õ<≥ HõeÑ≤ â◊OHõ~g° ~°º =Ú# Ü≥∂QÆ=¸ "Õ_¯» <˘#~°∞ <˘Hõ\ ˜
HÍH˜ HõÅ∞=^Œ∞OÑ¨ HõÅ|O^Œ QÆe*Ë~∞° ~°ã=¨ ÚÅ∞ ~°ã=¨ Ú`À <≥ãñ¨ QÆ =¸ñ_»∞
w. HõÑC¨ ~°=Ú`À_»<˘Hõ\ ˜ ÜÕ∞Hõ=ÚQÆ <˘Hõ\ ˜
QÀé[O|∞#∞ =∞^è∞Œ =Ù#∞ QÆ∂_»<˘Hõ\ ˜
zO`«ÑÙ¨ Å∞ã¨∞ =∞~å@O|∞ KÕ`<« ˘Hõ\ ˜
~°ã=¨ ÚÑ¨Ù\Õì K«∞ „^Œ==ÚÅ∞ ~°=∞}∞Å‰õΩ#∞.
q=~°} :
Hõ~∂° Ê~°O, "≥eQÍ~°O, ã¨∂~ˆ HÍ~°O D =¸_»∞ HõeÑ≤`Õ XHõ „^•=HõÜ∂≥ QÆO
J=Ù`«∞Ok. #Å¡HÅõ ∞=^Œ∞OÑ¨ ~°ãO¨ , áê^Œ~ã° O¨ HõeÑ≤`Õ WOHÀ „^•=HõÜ∂≥ QÆO
J=Ù`«∞Ok, á⁄QÆ_y» O[Å <å~°∞, Ñ¨Ù=Ùfi #∞Oz fã≤# `Õ<≥ áê^Œ~ã° O¨ Ö’ HõeÑ≤`Õ
XHõ „^•=HõÜ∂≥ QÆO J=Ù`«∞Ok. =ÚÅHõq`«∞ÅÎ ∞, `Õ<≥ áê^Œ~ã° O¨ Ö’ HõeÑ≤Ñ`≤ Õ
Jk =∞~À „^•=HõÜ∂≥ QÆO. Hõ~∂° Ê~°O`À áê^Œ~™° êxfl HõÅÑ¨_O» XHõ „^•=HõÜ∂≥ QÆO.
„Ñ¨`ºÕ HõOQÍ áê^Œ~ã° O¨ XHõ¯>Ë XHõ „^•=HõÜ∂≥ QÆO. QÀ~À[#O, `Õ<≥ áê^Œ~ã° O¨ Ö’
HõeÑ≤`Õ XHõ „^•=HõÜ≥∂QÆO J=Ù`«∞Ok. zO`«ÑÖ_»∞ Ñ¨ÙÅ∞ã¨∞ =∞~å\˜
"≥ÚQÆÅæ ∞ áê^Œ~ã° O¨ Ö’ HõÅáêe. W^˘Hõ „^•=Hõ Ü≥∂QÆO. Jã¨Å∞ D ~°H~õ H° ÍÅ
k#∞ã¨∞ Uq∞\˜? "å\˜`À „^•=HõO `«Ü∂« ~°∞KÕÜ∞« _»O Uq∞\˜? ÃÑQ· Í ^•xfl
'„^•=Hõ Ü≥∂QÆO— J#_»O Uq∞\˜ ? W=hfl =∞#H˜ HõÅ∞QÆ∞`«∞#fl „Ñ¨âfl◊ ÖËQÍ!
'Ü≥∂QÆO— JO>Ë HõÅ=_»O – ~Ô O_»∞ ÖË^• JO`«H<õ åfl Z‰õΩ¯= Ñ¨^•~å÷Å∞
HõÅ=_»O Ü≥∂QÆO – Jq „^Œ=~°∂ÑÖÖ’ (hà◊§~°∂ÑÖÖ’) =Ù<åfl~Ú QÆ#Hõ
'„^•=HõÜ∂≥ QÆO— – WOHõ nx =Å¡ „Ñ¨Ü∞≥ [#O Uq∞@O>Ë D „^•=HÍefl
QÆ#Hõ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ã`Î‘ À ~°u„H©_» KÕ¿ã ã¨=∞Ü«∞OÖ’ `«# Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxH˜ PÜ«∂
„^•=HÍefl ã¨=∞Ü«∂#∞™ê~°O ãÖ^Œ~Àƒùz`«OQÍ Ñ¨Óã¨∞‰õΩx P_»^•x`À
ãÖÉè’yOKåe. JÑ¨C_»∞ qq^èŒ ™ê÷~ÚÖ’¡ ¢ãHÎ‘ ˜ ~°u[ÅO Lá⁄ÊOQÆQÍ ~°uÖ’
ã¨∞YO á⁄O^Œ∞`«∞Ok.
â’¡II W`Õº`Õ ^Œ= QÆk`å „^•=}Ü≥∂QÍó „Ñ¨ã^≤ =úŒ ∞Ç≤Ï=∂#ó I
„^•=}=â◊`åHõ~¬° }=∂^Œ^•è º^ÀºQÆ +¨@¯OK« II
q=~°} :
ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # Ñ¨k „^•=Hõ Ü≥∂QÍÅ∞ ‰õÄ_® KåÖÏ =∞Ç≤Ï=∞QÆÅ=x
âß¢ãHÎ̈ Í~°∞_»∞ K≥|∞`«∞<åfl_»∞. JO>Ë P k#∞ã¨∞Å∞ `«# ^ŒO_®xH˜ Ñ¨Óã¨∞‰õΩx
¢ã`Î‘ À ~°q∞OK«_O» =Å¡ PÜ«Ú~ˆ fi^Œ âß¢ãsÎ̈ `åº ¢ãÎ‘ Ü≥∂x â◊√„ÉèÑí _¨ @ » O, Ö’Ñ¨Å
~°u„H©_» =Å¡ U~åÊ_Õ „H˜=ÚÅ∞ #tOK«_»O, P~ÀQÆºO ÃÑOK«_»O =O\˜
„Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ∞ =ÙO_ç =ÙO_®e. P q+¨Ü∂« <Õfl âß¢ãHÎ¨ Í~°∞_»∞ =∞Ç≤Ï=∞QÆÅq
JO@∂ x~åúiã¨∞<Î åfl_»x =∞#O J#∞HÀ"åe. WOHÀ P~°∞ Ü≥∂QÍÅ∞ ~ÚÑ¨C_»∞
K≥ÑC¨ HÀÉ’`«∞<åflO. D P~°∂ ‰õÄ_® ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μefl XHõi H˘Hõix PHõ~¬° }Ö’
Ñ¨_¿Õ ãq, =â◊O JÜÕ∞ºÖÏ KÕ¿ãq.
â’¡II Ö’„^èŒ„j Ñ¶¨Å=∞*Ï˚<ÕHõ Ñ¨=∞^Œã≤#∞Ì"å~° ã¨=∞ÉèÏQÆó I
J^ä"Œ å =∞^è∞Œ =∂QÆkHè Í ^è`Œ ∂« ~Î H° õ Ö’„^è=Œ ∞iKåx II
â’¡II ~°HHÎõ õ Ñ≤eOQÆ =Ú_»∞ÑüHÍOK«# =∞^è∞Œ ã¨∂`« ã¨ÇÏ≤ `«O "å I
Ç¨ÏÜ«∞ÖÏÖÏ=∞Olëêªã`≤ « ã¨~¬° Ñ*¨ Ïu ‰õΩã¨∞=∞O "å II
â’¡II Ñ¶¨∞$+ì̈O HõÑ≤ÖÏ ãïÊ+≤ Ö’Ç≤Ï`«HõÑ≤eOQÆ "Õ∞HõO "å I
=∞Ñ¶∞¨ Ãã#· =ú H¨ Åõ ~°==∞Åq∞o`«O <åeOQÆÖ¿Ë Ñ# II
Hõ. N=$HõΔ Ñ¶Å¨ ~°ãO¨ |∞#∞

"åqeÜ«Ú#∞ Ö’„^è`Œ ~« ∞° =Ù "å~°}=∞^Œ=Ú<£
„É’q_ç ã¨=∞ÉèÏQÆO|∞Åñ
QÍqOz# „^Œ==Ú =â◊ºHõ~"° ∞≥ ÿ <≥Q_Æ ∞» <£.
q=~°} :
=∂ˆ~_»∞ ÑÖ_»∞~°ãÖ, "åqe P‰õΩ ~°ãÖ, ÖÁ^Œ∞ÌQÆ∞ K≥Hõ¯~°ãÖ,
U#∞QÆ∞=∞^ŒO W=hfl ã¨=∂#"≥∞#ÿ áêà◊§Ö’ fã¨∞‰õΩx Jhfl HõeÑ≤ „^•=HõO
`«Ü∂« ~°∞ K≥Ü∂« ºe. D „^•=HÍxfl Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxH˜ Ñ¨Óã¨∞‰õΩx
¢ã`Î‘ À ~°q∞OKåe. WÖÏ KÕ¿ãÎ P ~°uÖ’ ¢ãHÎ‘ ˜ JÑïq∞`«"∞≥ #ÿ ã¨∞YO Hõey =∞i
P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx =keÃÑ@ì^∞Œ .
Hõ. q∞iÜ«∞=Ú Ñ≤ÑÊ¨ e `Õ<Ü ≥ Ú«
=~°Ö’„^è=Œ Ú #∞"≥∞‡`«ÜÎ Ú« #∞ =â◊=∞ø =∞é˜ Hõ
Ñ¨ÙÊ~°=Ú#∞ #∞"≥∞‡`«ÜÎ Ú« =∞^è∞Œ
Hõ ~°ãO¨ |∞#∞ QÆ∂_»<˘Hõ¯ Hõ~}° O|Ü≥∞º<£.
q=~°} :
q∞~åÜ«∂Å∞, Ñ≤ÑÊ¨ à◊√§, `Õ<,≥ ÖÁ^Œ∞QÌ ∞Æ K≥H¯õ , L"≥∞‡`«Î "Õ~∞° ¡ – W=hfl
HõeÑ≤ #∂~°∞HÀ"åe – W^˘Hõ „^•=HõÜ∂≥ QÆO J=Ù`«∞Ok. Hõ~∂° Ê~°O, áê^Œ~ã° O¨ ,
Ju=∞^è∞Œ ~°O–HõeÑ≤ #∂~°∞HÀ"åe, Wk WOHÀ Ü≥∂QÆO. D ~Ô O_ç\’¡ ^Õ#fl~Ú<å
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# ^ŒO_®xH˜ Ñ¨Óã¨∞‰õΩx ¢ã`Î‘ À ~°u„H©_» [iÑ≤`Õ P ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜
Ñ¨ÓiÎQÍ =â◊"∞≥ áÿ È`«∞Ok, K≥ÑÊ≤ #@∞¡ qO@∞Ok.
P."≥. HõÑÅ≤ <Õ~Ú ~°HHÎõ õ Ñ≤eOQÆ=Ú#∞ ~°HÎõ
Ç¨ÏÜ«∞=ÚÖÏÅ `≥ÅÜ ¡ ∂« = Ñ≤O_ç
=∞Oz *ÏlÑ¨Ù=Ùfi =∞Ol+¨Ü ª Ú« #∞ QÆ∂_»
„^•=HõO|∞ Ü≥∂QÆ ÉèÏ==∞Ü≥∞º.
q=~°} :
QÀ~À[#OÖÏQÍ #Å¡QÍ =ÙO_Õ <≥~Úº, Z„~°HÀu =∞~å‡OQÆO, Z„~°Q∞Æ é]O
<À\˜ #∞O_ç HÍˆ~ K˘OQÆ, `≥ÅP¡ "åÅ Ñ≤O_ç, =∞Oz *Ïl Ñ¨Ù=Ùfi, =∞Ol+¨Kì @ ≥ ∞ì
Ñ¨Ù=Ùfi W=hfl HõeÑ≤`Õ =∞~À Ü≥∂QÆO J=Ù`«∞Ok. nxfl Ñ¨Óã¨∞‰õΩx Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
¢ãÎ‘ `À ~°q∞¿ãÎ – ¢ãHÎ‘ ˜ ~°u `«$Ñ≤Î HõÅQÆ_"» ∞Õ HÍ‰õΩO_® P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ ^•™ÈÇ¨ÏO
JO@∞Ok.
Hõ. `Õ<Ü ≥ Ú« #∞"≥∞‡`«Î Ü≥∞é]x
"å#~°eOQÆO|∞ñ QÆ∂iÛ =O_»ñQÆ <˘Hõ\∫
`ÕxÜ«∞ ÃãO· ^è=Œ Å=}=Ú
#∂<≥ÜÚ« ñ ÉÏ~°fiO|∞ ~Ô @ì #∂`«fl„^Œ==ÚÖò.
q=~°} :
`Õ<,≥ L"≥∞`«"Î ~Õ ∞° ,¡ Z„~°HÀu =∞~å‡OQÆO – g\˜x HõeÑ≤ =O_ç`Õ XHõ
Ü≥∂QÆO J=Ù`«∞Ok. `Õ<,≥ ÃãO· ^è=Œ Å=}O, #∂<≥, áê=Ù~°O ~Ô @ì – W=hfl
HõeÑ≤`Õ =∞~ÀÜ≥∂QÆO D ~Ô O_ç\’¡ U „^•=HõO Ñ¨Óã¨∞‰õΩx ¢ã`Î‘ À ~°q∞Oz<å
~°`åº#O^ŒO`À ÉÏ@∞ ¢ãÎ‘ =jHõ~} ° O ‰õÄ_® [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
â’¡II Ñ¨ÙëÈº^Œú $`«~∞° „^Œ[\Ï=¸ÅO qK«"åº~°÷ Hõ~Ü ‚° ∂≥ ~°º™êºó I
„H˜Ü∞« `Õ Ñ¶Ó¨ `«¯ $`«=∞ÅÊO `«`} Δ« "Õ∞= K«∞ºuãÎ̈™êºó II
w. Ñ¨Ù+¨ºq∞x ~°∞„^Œ[_»"~Õ ∞° á⁄ã¨ñQÆñ ^≥zÛ
#=∞e Ñ¨ÙH˜¯@ x_çH˘x <åuK≥=ÙÅ
QÍe"åéOQÆ #∂k#ñ QÍq∞xH˜x
=∞^Œ#[Å=Ú|∞ƒñ ^Œ`}Δ« =∂„`«=Ú##∞.
q=~°} :
Ñ¨Ù+¨ºg∞ #Hõ„Δ `«O ~ÀA Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ~°∞„^Œ[@ "Õ~∞° fã¨∞H˘zÛ, ~å„u
"Õà◊ ÉÏQÍ #q∞e |∞QÆ#æ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x „Ñ≤ÜÚ« ~åex H“yeOK«∞H˘x P"≥∞ K≥qÖ’
Tk`Õ P ¢ãHÎ‘ ˜ ~°u[ÅO Lá⁄ÊOy HÀiHõ q[$OaèOz Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ ~°u„H©_`Œ» À
`«# X_çÖ’<Õ ã¨fi~°ãæ ∞¨ MÏÅ∞ K«∂Ñ≤ã∞¨ OÎ k.
g~°º=$kú ÅHõ}
Δ O
â’¡II <åQÆ|ÖÏO ã¨|ÖÏ=∞^äŒ â◊`å=sO "å#sO ã¨=∞O áêÜ«∞™ê I
QÀ‰õΩΔ ~° Hˆ ‰õΩΔ ~°̂H xt xÑ‘Ü∞« ~°u=∞Å¡`å"Õ∞u II
Hõ. =Ú`«=Î Ñ¨ÙÅQÆ=Ú Q˘eq∞_ç

q`«∞ÅÎ ∞ Ñ¨Ö~¡Ë ∞° Ñ≤Å¡ Ñ‘ñK«~Ü
° Ú« #∞ <˘
HÔ ¯`«∞QÎ ñÆ ÉÏÅ#∞ Q˘#fl#∞
l`«=Î Ú#‰õΩ ~å„u=$kú ¿ãÜ«Ú#∞ ~°uH˜<.£
q=~°} :
z\Ïì=ì Ú^ŒO "Õ~∞° ,¡ H˘eq∞_ç q`«<Î åÅ∞, Ñ¨Ö~¡Ë ∞° "Õà√◊ § W=hfl ã¨=∂#
ÉèÏQÍÅ∞QÍ fã¨∞‰õΩx ÉÏQÍ á⁄_ç KÕã∞¨ HÀ"åe. D á⁄_»∞Åhfl P=ÙáêÅÖ’
HõÅ∞Ñ¨Ù‰õΩx `åy`Õ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ g~°ºO ÉÏQÍ â◊H=Î̃ O`«OQÍ#∂ Z‰õΩ¯=QÍ#∂
`«Ü«∂~°=Ù`«∞Ok.
â’¡II =∞^èŒ∞Hõã¨º Hõ~°¬"Õ∞HõO ã¨Ç≤Ï`«O `«∞ÖËº= ãïÊëê =∞^èŒ∞<å I
b_®fi#∞Ñ‘Ü∞« ^Œ∞QÆO÷ x^è∞Œ =#â◊HOÎ̃ Ñ¨~åO ^è`Œ ÎÕ II
P."≥. =∞^è∞Œ HõÜ∞« +≤ì <åÅ∞æ =∂_»Å Ü≥∞`«∞Î `«
`åÊ^Œ=∂=Ù<≥~Ú Ñ¨~Q° ñÆ QÆ∂iÛ
‰õΩ_çz Ü«∂=ÙáêÅñ „QÀe# ~°u "Õà◊
|Å=ÚxK«∞Û <≥\ ì˜ ÑÖ^ŒHÔ #· .
q=~°} :
<åÅ∞QÆ∞ =∂_»Å Z`«∞Î (<åÅ∞QÆ∞ ~Ô O_»∞ ~°∂áêÜ«∞Å <å}ËÅ |~°∞=Ù)
Ü«∞+≤=ì ∞^è∞Œ HÍxfl, =∂_≥`∞« Î (Ô~O_»∞ ~°∂áêÜ«∞Å <å}ˇO |~°∞=Ù) P=Ù <Õu`À
HõeÑ≤ ux, P=ÙáêÅ∞ `åy`Õ g~°ºO ÉÏQÍ =$kú K≥O^Œ∞`«∞Ok.
â’¡II ÑÖKåâ◊`Ê« Å=∂[ºO `«kfiÌ QÆ∞}ã≤`åã¨=∞xfi`«O =∞^è∞Œ <å I
áê^Õ# "åiáêkHõ "Õ∞`«`û« O™ê^èºŒ =∞iÌ`#Õ z~°"∞£ II
â’¡II QÀ^è∂Œ =∞ K«∂~°á‚ ê^Õ<À`åÊ^Àº`å¯iHÍO K« Éè∞í O*Ï#ó I
HõO^Œ~Ê° ã¨=∞~°̂Ho ^ŒiÊ`« ^Œ∞~°‡^ŒÜÚ« =f[#O [Ü«∞u II
â’¡II ^Œâ◊QÆ∞}^Œ∞ˆQú Ñ¨HõfiO â◊`å=sQÆiƒù`«O Ñ¶¨∞$`«=∞â◊fl<£ I
=∂QÆkHè Í =∞^è∞Œ ã¨ÇÏ≤ `«O ã¨â~◊ ¯° ~°O Éè=í u ~°u=∞Å¡ ó II
ã‘. Ñ¶Å¨ =ÚÖËñ|k <≥~Úº ÑÖK«^•~°ÜÚ« ~Ô \˜ì `Õ<≥ `«`åÊ^ŒO|∞ =∂#∞QÍñQÆñ
^Œ`åÊ^Œ=Ú^ŒHOõ |∞ `«Q#Æ xflÜ«Ú#∞ QÆ∂iÛ áê^Œ=ÚQÀ^Œ∞=∞ Ñ¨kÅÑ¨éz
qiqñ [ÔH¯~° „^•HõΔ Ñ≤ÑÊ¨ e `«QñÆ QÆ∂iÛ ÉèHí OΔ̃ Ñ¨ ~°u eOQÆ|Å=Ú xK«∞Û
Ñ¨kQÆ∞}O|∞Å∞ áêÅ Ñ¨Hfiõ O|∞QÍñ ae¡ Ñ‘ñK«~=° O_ç Ü«∂ Ñ≤O_ç `≥zÛ
w. =∞^è∞Œ =Ù â◊~¯° ~° Ñ¶∞¨ $`«=Ú#∞ =∂QÆkÜ è Ú« #∞
QÆ∂iÛ ÉèHí OΔ̃ z HÍq∞xñ QÆ∂_≥<xÕ
"åñ_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μñ_»∞QÍñ_»∞ ^Œ∞~åfi~°=∞^Œ#
Ñ¶∞¨ ’@Hõ=ÚQÍñQÆ <˘Ñ¨C h ‰õÄ@=ÚÅ#∞.
q=~°} :
Ü«∂Éè·ˇ `«∞ÖÏÅ P=Ù <≥~Úº, =O^Œ`∞« ÖÏÅ ÑÖK«^•~°, W~°"·≥ J~Ú^Œ∞
`«∞ÖÏÅ `Õ<,≥ P~°∞Oáê=Ù `«∞ÖÏÅ h~°∞, Ñ¨<fl≥ _»∞#fl~° `«∞ÖÏÅ QÀ^è∞Œ =∞Ñ≤O_ç –
W=hfl HõÅ∞Ñ¨Ù‰õΩx ÉÏQÍ Ñ≤ãH≤ ˜ =∞~°#Ì KÕã,≤ Ñ≤ÑÊ≤ e Ñ¨à√◊ §, „^•HõÑΔ à¨ §◊ `À HõeÑ≤
uO>Ë ÉÏQÍ g~°º=$kú J=Ù`«∞Ok.
Ñ≤e¡Ñ≤K«~° "Õ~°¡x ÉÏQÍ #∂i, ^•xH˜ Ñ¨kÔ~@∞¡ áêÅ∞ HõeÑ≤
L_çHO˜ K«∞HÀ"åe. nO\’¡ `≥<,≥ ÑÖK«^•~°, <≥~Úº, Ñ≤ÑÊ¨ e HõÅ∞Ñ¨Ù‰õΩx uO>Ë
g~°ºO ÉÏQÍ gkú á⁄O^Œ∞`«∞Ok. Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ã`Î‘ À ~°q∞OKÕÑC¨ _»∞ =∞^Œ"∞≥ H˜¯#
QÆ∞é]OÖÏ Ñ¨_Q» kæÆ Ö’ ~Ô zÛ áÈ~Ú ~°uã¨∞YO á⁄O^Œ∞`å_»∞.
â’¡II |™êÎO_»ã^≤ ^úŒ ∞Œ Qˆ ú Éè∂í Ü≥∂ "å ÉèÏq`åO ã≤ÖÎ Ï#â◊fl<£ I
Ñ¶∞¨ $`«^∞Œ QÆ™ú êkè`Ò "å |™êÎO_Ò ã¨ Å=}∫ ã¨ QÆ∞_Ò II
â’¡ II ã¨fi~°¿ã# ÉèÏq`«O "å q^•iHÍK«∂~°=‚ ∂[º =∞^è∞Œ q∞o`«"∞£ I
QÀ‰õΩΔ ~°q^•iHÀ`«O÷ K«∂~°O‚ "å â◊~¯° ~åã¨ÇÏ≤ `«"∞£ II
â’¡II ã¨fi~°¿ã# ÉèÏq`« "å ^è•„fK«∂~°O‚ ã≤`å--[º=∞^è∞Œ q∞o`«"∞£ I
b_®fi-#∞Ñ‘Ü∞« ^Œ∞QÆOú # `«$Ñ¨ºu ¢ãÎ‘ â◊`<Õ åÑ≤ II
â’¡II Ü«Ú=HõÅ=∞ =∂+¨K«∂Ô~‚Âã¨∞ÎÖˇ·º~Àæ^èŒ∂=∞=∂QÆnèã¨Ç≤Ï`≥· ó I
Ñ¨ÓÑëHÍO Ñ¶∞¨ $`«ÑH¨ ÍfiO Éè∞í HÍÎfi H©~Δ O° ã¨â~◊ ¯° ~°O Ñ≤|`«ó II
â’¡II Ñ¶¨∞$`«=∞^èŒ∞ã¨Ç¨Ï^Õ=ºxfi`« ã¨~À[HÕVÅ¯ eÑÎ̈<åÉèË~åfi I
~°=∞=∂}ã¨º # `«$Ñ¨ºu =∞#ó â◊`<Õ åÑ≤ ~°=∞}©<å"£∞ II
ã‘. "Õ∞ëêO_»=ÚÅ∞ áêÅ =∞$^Œ∞=ÙQÍ#∞_çHO˜ z #Å¡#∞=ÙfiÅ`À_» #q∞eˆ~x

~ÚOuñQÆ∂_ç# |Å "≥∞K«∞Û#∞ ~°`∞« Å#∞ lH˜¯uxñHõ<qÕ ∞ ¿ãÜ«Ú^Œ∞##
<≥éz˜ O`«ÑO¨ _≥#· x=∞‡ÑÖ_≥#· #∞ [qK«∂_» =∞#‡^äŒ [Å=Ú q_»∞K«∞
=∂+¨QÀ^Œ∞=∞=ÚÅ∞ =∞é˜ Ü«∞="Õ+`ì≤ « Ñ¨@bÑ¶∞¨ $`«=Ú# Ñ¨ÓÑ¨=ÚÅ∞ =O_ç
w. Hõ_ñ» y ÉèHí OΔ̃ z ^Œ∞QÆú â◊~¯° ~°Åñ „^•=
q[Ü«∞=Ú#∞ÉÁO^Œ∞ ~°uÜ«Ú^Œú "ÕàÅ◊ O^Œ∞
ã≤`=« Ú ã¨ÇÏ¨ ^Õq `ÕxÜ«∞ Ñ¶∞¨ $`«=Ú á⁄O^Œ∞
~åQÆHñ˜ VÅ¯=ÚÅ∞ <åaè ~åÜ«∞#QÆ∞#∞.
q=~°} :
"Õ∞Hõ =@ìefl áêÅ`À =O_ç #Å¡ #∞=ÙfiÖ’Î HõeÑ≤ uO>Ë g~°º=$kú
J=Ù`«∞Ok. ¢ã`Î‘ À ãÖÉè’yOKÕ ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ ¢ãÎ‘ `«@∞ìHÀÖËHõ 'J|ƒ KåÅO_ô
<˘Ñ≤Ê— JO@∞O>Ë x=∞‡ÑÖ_»∞QÍh, zO`«ÑO¨ _»∞QÍh ~°∞z K«∂¿ãÎ "≥O@<Õ g~°º
ã¨öÅ#O [iy ~°u `«$Ñ≤Î á⁄O^Œ∞`å~°∞. WOHÍ q∞#Ñ≤ÊO_ç, QÀ^èŒ∞=∞Ñ≤O_ç,
JÅ= Ñ≤O_ç – D =¸_»∂ HõeÑ≤ Ñ¨ÓsÅ∞QÍ =`«∞‰Î Ωõ x P=Ù<≥~ÚºÖ’ "Õ~ÚOz
u<åe. `«~åfi`« P=Ù áêÅ∞ „`åy`Õ g~°º=$kú D=Ù`«∞Ok. WOHÍ ÑÖK«^•~°,
ã¨ÇÏ¨ ^Õq K≥@∞ì, `Õ<,≥ <≥~Úº, Ñ¨^‡Œ HÕ[Å¯O – W=hfl HõeÑ≤ K«∂~°O‚ ÖÏ KÕã∞¨ ‰õΩx
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# ÉÁ_»∞¤ K«∞@∂ì ~åã¨∞‰õΩO>Ë g~°ºO ÉÏQÍ =$kú á⁄O^Œ∞`«∞Ok.
g~°º ãÎ̈O|# ÅHõ}
Δ O
â’¡II =Ú+¨¯t~åÜ«∂ =¸ÅO ^Œ$_è=» ∞OQÆ∞ÖÏº xÑ‘_º» ~°uHÍÖË I
z<åÎ#fl ~°xÇ≤Ï`«=∞<åó ‰õΩOaè`« Ñ¨=#â◊√Û ºuO [Ü«∞u II
Hõ. `«# "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ\ „˜ "ÕÅ#∞
Ñ¶∞¨ #=ÚQÆñ c_çOz Ü«∞#ºQÆ`« =∂#ã¨∞ñ_≥·
Ü«∞xÅO|∞ñ|\˜ì ~°uñ *Ë
ã≤# â◊√Hõã¡ OÎ̈ Éè#í O|∞ ã≤k<ú ˘ƒO^Œ∞<£.
q=~°} :
~°uHˆ oÖ’ ¢ãÎ‘ `«$Ñ≤Î á⁄O^•ÅO>Ë Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ XHõ¯™êi ~°u KÕ¿ãÎ ¢ãHÎ‘ ˜
`«$Ñ≤Î HõÅQÆ^hŒ , ~Ô O_À™êi ~°u KÕ¿ã<Î Õ ¢ãHÎ‘ ˜ ~°u ã¨∞YO, `«$Ñ≤Î Åaè™êÎÜ∞« x
=∞#O ~ÚO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ J^è•ºÜ«∂Ö’¡ K≥Ñ¨C‰õΩ<åflO. HÍh Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
"≥∞^Œ\ ™˜ êi ~°u [iÑ≤`<Õ Õ g~°ºO ãëö Oz *Ï=QÍi áÈ`å_®Ü≥∞! D q+¨Ü∞« O
‰õÄ_® =∞#O K≥ÑC¨ ‰õΩ<åflO. =∞i ~ÚÖÏO\˜ ãÖ^Œ~ƒ° Où Ö’ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ UO
K≥Ü«∂ºe?
W^Œ∞QÀ! JHõ¯_ç̂H =KåÛ_»∞ âß¢ãHÎ̈ Í~°∞_»∞.
¢ã`Î‘ À ãÖÉè’yOKÕ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „Ñ≤ÜÚ« ~åe =HΔÀ*ÏÅ∞ Ñ≤ã∞¨ ‰õΩ`«∂
P"≥∞ =∞~å‡OQÆOÖ’H˜ `«# ^ŒO_®xfl *ÁxÑ≤, `«# HÍe ÉÁ@# "Õàx¡◊ Ñ¨H¯õ
g∞^Œ `˘H˜¯ ÃÑ\˜ì LKåÛù fiã¨ xâßfiãëfl |OkèOKåe (TÑ≤i xÅÉˇ\Ïìe) =∞#ã¨∞x
~°u„H©_» g∞^Œ =ÙOK«‰Ωõ O_® =∞iˆH^À PÖ’zã¨∂Î ~ÚÖÏ TÑ≤i fã¨∞HÀ‰õΩO_®
HÍe ÉÁ@#"Õà√◊ § `˘H˜¯ Ñ¨\ ì̃ ¢ã`Î‘ À Z‰õΩ¯= ¿ãÑ¨Ù ~°u „H©_Ö» ’ P#OkOK«=K«∞Û.
¢ãÎ‘ „Ñ¨^=Œä ∞~°ux, ~Ô O_»= ~°uh ‰õÄ_® JOkOz P#O^Œ f~åÅ∞ `åHÕK«=K«∞Û.
â’¡II ã≤`â« ~◊ ° Ñ¨ÙOMÏ=¸ÅO Ñ¨@Ñ¨Ü∞« ™ê Ñ≤+=ì̈ ∂<Õ# xÇ≤Ï`«"∞£ I
UHõHõ ~°[H˚ õ c*ÏÉèºí #Î~Q° OÆ ãÎ̈OÉèÜ
í ∞Õ nƒ["£∞ II
Hõ. "≥e"≥OÑë =∞iÌOzÜ«Úñ
QÆeÜ«∞OQÍ =∞é˜á] êÅñ QÍ#∞ñQÆ∞yO[<£
^˘ez Ü«∞k <À@x_»∞H˘x
Hõeã≤# g~°ºO|∞Ñ¨_^» ∞Œ HÍ=ÚHõ~u° H˜<.£
q=~°} :
`≥Å"¡ O≥ Ñë "Õ~∞° x =∞é˜á] êÅ`À HõeÑ≤ #∂i, D K«∂~å‚xfl HÍ#∞QÆ
yO[x `˘Åz ^•xÖ’Ñ¨Å ÃÑ@∞ìHÀ"åe. WÖÏ =Ù#fl HÍ#∞QÆ yO[x |∞QÆÖæ ’
=ÙOK«∞‰õΩx ~°u„H©_» KÕã#≤ Ñ¨C_»∞ g~°ºO ãú̈Oaèã∞¨ OÎ k.
â’¡II Hõ$`åfi ^Œ$_èQ» ∞Æ ^ŒÑ_‘ =» #=∂<åÉètË ÛxÎâ√◊ ÛºuO [Ü«∞u I
P=∞ãÎ̈H"õ ∂≥ OHÍ~°ó âßº=∞`«#∞ó HõKÛ« áù êHÍ~°ó II
P."≥. âßº=∞HõKÛ« Ñù O¨ |∞ KåÜ«∞QÍ <ÀOHÍ~°
=∂`«‡ñ ^ŒÅñz <åaè Ü«∂`«‡QÍñQÆ
t~°=Ú^•ñHõ #∞O_»ñ lOuOz QÆ∞_»Ñ_‘ »
#O|∞ñ*ËÜ∞« xO„kÜ«∞O|∞ =_»^∞Œ .
q=~°} :
#Å¡`åÉËÅ∞ PHÍ~°OÖ’ FOHÍ~åxfl =∞#ã¨∞Ö’ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩO@∂
áê^•Å`À QÆ∞^Œ™êú<åxfl ayOz =ÙOz ~°u„H©_» [iÑ≤<å â◊√HõO¡ ãÖ÷ aèOz
=ÙO@∞Ok.
â’¡II ã≤`â« ~◊ Ñ° Ù¨ OMÏ=¸ÅO áê~°^~Œ ã° ¨ ã¨ÇÏ≤ `«=∂#<Õ xÇ≤Ï`«"∞£ I
UHõ Hõ~O° [Hõ c*Ï #ÎãO÷¨ c[O q^è•~°Ü∞« u II
w. áê~°ÔŒ |∞#∞ QÍ#∞ñQÆ∞ ÑÖ_»∞Ñ¨ÑC¨
`≥Å"¡ O≥ Ñë "Õ~∞° h „uHõ=Ú#∂i
Ü«ÚO_»QÍ *Ëã≤ =ÚY=Ú#O^Œ∞O_» *Ëã≤
~°u Ü≥∞#iÛ# Ü≥∞_»Å g~°ºO|∞ q_»^∞Œ .
q=~°} :
`≥Å¡ "≥OÑë "Õ~∞° , HÍ#∞QÆyO[Ö’ =ÙO_Õ Ñ¨ÑC¨ , áê^Œ~ã° O¨ – D
=¸_»∂ HõeÑ≤ |∞QÆ#æ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x ~°u KÕ¿ãÎ `«fi~°QÍ g~°ºO ãö̈eOK«^∞Œ .
â’¡II #~°^ŒHΔ̃}Hõ~°~À=∞aèiÉèíHõ~°Hõ~°ÉèÏâ◊fi Ñ¨ÙK«ÛùãÖ*Ï`≥·ó II
„QÆk`ä O« ^ŒH} Δ̃ Hõ~Q° OÆ ~ˆ `À~°∞`ü HÀÅ^Œâ<◊ åã≤÷ II
â’¡II Jã≤`«=$+¨^ŒOâ◊ ^ŒHΔ̃} áê~°≈fiã≤÷`«=∞ã≤÷ Hõ\ ˜`«>Ë |^Œú"£∞ I
ã¨ÑKÎ̈ Û« ^ù cŒ [O "å c[K«∞ºu q[Ü«∞ =^Œ#QÆ`"« ∞£ II
â’¡II ã¨∞flÇ¨Ïº*Ï^Œ∞QÆúÑ≤+ì̈O Å*Ï˚Ö’~°∂‡Å=∞O„Ñ¶≤∞ÖËÑ¨#`«ó I
^èfiŒ [ÖËáê^Œ[=¸¢`ó·≥ Ñ≤+Oì̈ "å "å~°∞}©=¸Å"£∞ II
ã‘II Ñ¨Ù~∞° +¨μx ‰õΩ_ç=OHõñ QÆ~~° À=∞=ÚÅ #â◊fi Y~° =Ú¢+=ì¨ ÚÅ∞ Ñ¨ÙKÛ« Hù =õ ÚÅ`À_»ñ
|OkH˘=Ú‡#∞ =ÅÑëKÕ`ñ« QÆ\ #ì̃ #~°∞x â◊√Hõ=¡ Ú ãÖÎ Éè#í O|∞¿ãÜ«Ú
Hõ$+¨=‚ ∂~å˚Å ^ŒH}Δ̃ áê~°≈fi â◊ÅºO|∞ Hõ\ ñ˜ QÆ@ì g~°ºO|∞ Hõ^ÅŒ ‰õΩO_»∞
á⁄Å∞á⁄O^Œ <Õ_®‰õΩ á⁄#flc[=Ú <À@ #∞xz ‰õÄ_ç# c[=ÚO_»∞ñ |_»^∞Œ .
P."≥. "Õ∞ñHõáêÅ∞ *ˇ=Ú_»∞ „=∂‰õΩÅ áêÅ∞‡}∞æ
^•=∞~°ÜÚ« #∞ ÉÏ^Œ `«Å=Ú#O^Œ∞
ÖËÑ#¨ O|∞ñ*Ëã≤ ÖË=∞ñ ^•ñÉÁOk#ñ
|_»^∞Œ g~°º"≥∞O`« `«_=» Ù#‰õΩ#∞.
q=~°} :
QÆ∞é]O, QÍ_ç^,Œ XO>ˇ – g\˜`À `ÀHõeflOz "≥O„@∞Hõefl fã¨∞H˘zÛ
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# ‰õΩ_ç KÕu g∞^Œ∞#fl "≥O„@∞Hõefl HõuiÎ Oz [O`«∞=ÙÅ "≥O„@∞HõÅ`À
HõeÑ≤ `å_»∞ÖÏ `«Ü∂« ~°∞ KÕã∞¨ HÀ"åe. ÑÖk H˘=Ú‡ ãÖáêkOz D "≥O„@∞HõÅ
`å_»∞`À ÑÖkH˘=Ú‡x `«# ‰õΩ_çKuÕ H˜ Hõ@∞ìHÀ"åe. WÖÏ Hõ@∞ì‰Ωõ x ~å„u
„Ñ≤ÜÚ« ~åe`À ~°u„H©_» KÕâß_»O>Ë ¢ã`Î‘ À ZO`«¿ãÑ¨Ù ~°q∞Oz<å g~°ºãö̈Å#O
[~°∞QÆ^Œ∞.
#Å¡Ñe≤ ¡ ‰õΩ_ç"Ñ·≥ Ù¨ Z=ÚHõ#∞ ¿ãHõiOz `«# "≥ÚÅ`å_»∞H˜ Hõ@∞ì‰Ωõ x
¢ã`Î‘ À ~°q∞Oz#Ñ¨C_»∞ ‰õÄ_® g~°ºO ãÖ÷ aèã∞¨ OÎ k.
U_®‰õΩ á⁄#fl yO[#∞ <À\’¡ =ÙOK«∞‰õΩx ãÖÉè’QÆO [iÑ≤<å g~°ºO
ã¨÷Oaèã¨∞ÎOk.
"Õ∞HõáêÅ∞, *ˇ=Ú_»∞áêÅ∞, =Ú}∞QÆ∞`å=∞~° – D =¸_çO\˜h HõeÑ≤
#∂i JiHÍà◊§‰õΩ Ñ¨Óã¨∞‰õΩx ~°uHˆ oÖ’ áêÖÁæ<åfl j„Ñ¶∞¨ g~°º ãö̈Å#O [~°∞QÆ^∞Œ .
P."≥. "Õ∞HõáÈ`«∞#∞K«Û "≥∞kÑ≤ áêÑ¨~° "Õ~∞°
tâ◊fl ÖËÑ#¨ O|∞ñ *Ëã~ˆ≤ x
‰õΩã¨∞=∞#∂<≥ HÍ=∞H˘ã¨#∞ ^•ñ |∂ã≤#ñ
|_»^∞Œ g~°º"≥∞O`« `«_=» Ù#‰õΩ#∞.
q=~°} :
áêã¨~"° ~Õ ∞° , "Õ∞HõáÈ`«∞ LK«Û`À HõeÑ≤ #∂i ^•xfl Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxH˜
Ñ¨Óã¨∞‰õΩ<åfl, ‰õΩã¨∞=∞#∂<≥ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO H˘#H˜ ~åã¨∞‰õΩx ~°u„H˜Ü∞« [iÑ≤<å
â◊√HõO¡ ãÎ̈Oaèã∞¨ OÎ k.
Hõ. HõÑÊ¨ á⁄_ç HÍÅñ[=∞i#
<≥ÑÊ¨ \˜=Öˇ#∞O_»∞ g~°º q∂ Ü≥∂QÆ=Ú#<£
^ŒÑC¨ Å∞ÖË=x Ü≥∂QÆ∞ºÅ∞
K≥ÑÊ≤ # `≥éñQ˘é˜ñyH˘#∞ñ_»∞ z`«[Î ~°`∞« Å<£.
q=~°} :
HõÑÊ¨ á⁄_ç (HõÑÊ¨ x HÍeÛ |∂_ç^Œ KÕÜ∞« QÍ =zÛ# á⁄_ç) JiHÍÖ’¡
~åã¨∞‰õΩx ¢ãÎ‘ ãÖQÆ=∞O KÕã<≤ å â◊√HõO¡ ãÖ÷ aèOz Z‰õΩ¯= ¿ãÑ¨Ù ¢ãÎ‘ ~°u`«$Ñ≤Î
á⁄O^Õ ^•HÍ ~°u „H©_» KÕÜ∞« =K«∞Û.
â’¡II =∂Ç≤Ï+¨Ñ¶¨∞$`« ã¨Ç¨Ï^ÕguÅ =∞^èŒ∞ã≤`«Hõ=∞Å ˆHãÔ̈~·ã¨∞ÎÖˇ·ºó I

QÆ$Ç¨ÏK«@Hˆ # qÖËÑ`≤ « <åaèó ãÎ̈É¢úË xÜ
Ì ∂≥ ~°=∞`Õ II
Hõ. "≥e^•=∞~° Hˆ ã¨~=° ÚÅ∞
uÅÅ∞#∞ =∞Ç≤Ï+‘Ñ∞¨¶ $`«O|∞ `ÕxÜ«∞ ^ŒO_À
`«ÊÅ =¸Å=Úñ aK«∞ÛHõ`À
"≥ÅÜ«∞OQÆ#∞ <åaèñ |∂Ü«∞ g~°º=ÚxÅ∞K«∞.
q=~°} :
`≥Å`¡ å=∞~°, HÕ[ÖÏ¯Å∞, #∞=ÙfiÅ∞, Qˆ ^≥<~≥ Úº, `Õ<,≥ ã¨ÇÏ¨ ^Õq K≥@∞ì
"≥Ú^ŒÅ∞ – g@xfl\˜h Ñ≤K∞« ÛHõ`À HõeÑ≤ #∂i ÉÁ_»∞‰¤ Ωõ Ñ¨Óã¨∞‰õΩx Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
~°u KÕã<≤ å g~°ºO ãÖ÷ aèã∞¨ OÎ k.
^ŒO_» =$kú ÅHõΔ}ÏÅ∞
â’¡II uÅÑ¶∞¨ ’+¨@OHõ}=∞#ó tÖÏ*Ïu Ñ¨~~‚° ã° ¨ ‰õΩÃ+óÂª I
=~°Ü
ú ∞« u eOQÆ=ÚK≥· Ûó ã¨ÑkÎ̈ #O =∞~°#Ì O qÇ≤Ï`«"∞£ II
P."≥. =∂+¨@OHõ}=Ú#∞ =∞}˜tÅ *Ï*Ï‰õΩ
[Å=Ú HÀ+¨μì ~°ã=¨ Ú#∞ uÅÅ#∂<≥
ÜÕ∞_»∞^•#=ÚÖÁHõ¯ ~¸_»∞QÍ ^ŒO_®#ñ
|∂Ü«∞ =$kúá⁄Ok á⁄^ŒÅ∞K«∞O_»∞
q=~°} :
J~Ú^Œ∞ QÆ∞~°∞yO[Å |~°∞=Ù QÆÅ "≥eQÍ~°O fã¨∞‰õΩx, ^•xH˜
=∞}˜tÅ, *ÏlP‰õΩ~°ãÖ, HÀ+¨μì, #∞=ÙfiÅ#∂<≥ HõeÑ≤ D q∞„â◊=∂xfl
U_»∞~ÀAÅ∞ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxH˜ Ñ¨\ ˜ì¿ãÎ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO a~°∞ÃãH˜¯ PÜ«∂ *Ïu
Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO P~°∞, `˘q∞‡k, Ñ¨<fl≥ O_»∞ JOQÆ∞àÏÅ Hõ<åfl ÃÑ^ŒkÌ J=Ù`«∞Ok.
â’¡II =„r^•_ç=∞|Å¯Å|$Ç¨ÏfÑ¶¨Å ‰õΩ+ª̈ã¨Ç≤Ï`« ÉèíÖÏ¡`≥· ó I
ã≤ÔúŒ ã¨~¬° Ñ¨ `≥Å· O +¨_∞» }
æ ‰õΩOcè~¿° ã `«^fiŒ `ü II
P."≥. =ÚÅHõÑO¨ _»∞~°ã=¨ Ú "≥eÜ«∂=#∂<≥ÜÚ«
^•_ç=∞O|∞`ÀÅ∞ r_çyO[
‰õΩOaè~ã° =¨ Ú#O^Œ∞ñ QÆ∂iÛ^ŒO_»O|∞#ñ
|∂Ü«∞ñ Éˇiñy |eã≤ á⁄^ŒÅ∞K«∞O_»∞.
q=~°} :
=ÚÅHõÑà¨ §◊ ~°ãO¨ , `≥ÅP¡ "åÅ #∂<≥, ^•x=∞‡ÑÖ_»∞`˘Hõ¯, r_çyO[Å∞
– g@xfl\˜`À HõeÑ≤ z#flQÆ∞=∞‡_çÑÖ_»∞ ~°ãÖ`À HõeÑ≤ ÉÏQÍ #∂i P
q∞„â◊=∂xfl Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxH˜ Ñ¨\Oì˜ Kåe. ~°u"ÕàÖ◊ ’ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO `«fi~°QÍ QÆ\Ñì˜ _¨ ç
~°u„H©_Ö» ’ Ç¨~ÚQÍ ~°q∞OK«QÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞.
â’¡II J#Î~∂° =ú ∞O ^ŒQÍú fi Ãã#· =ú [Åâ◊¥Hõ Hõ=∞Å^Œà=◊ ¢*ó·ˇ I
ÉèíÖÏ¡`«HÍº ÖËáÈ |$Ç¨Ïf~°ã¨ÉèÏq`≥· ãÎ̈^Œfi`ü II
Hõ. #ÖË~¡ ∞° #∞ QÆé^Œ∂Ñ¨=Ú
ÉèÖí Ï¡`H« ˜ ÃãO· ^Œ"å[˚ Ñ¨¢ÒÎ« |∞ÅKÕ
"≥ÚÅ¡Å∞ =ÚÅHõ~ã° O¨ |∞#ñ
ÉˇÅ∞¡QñÆ |∂Ü«∞OQÆñ QÍ=∞ ÃÑ~°∞ñQÆ∞<£ ÉˇÅ∞K«<.£
q=~°} :
#ÖË¡~°∞, Hõé^Œ∂ÑÖ, r_çyO[Å∞, Ãã·O^èŒ=Å=}O, `å=∞~°ˆ~HõÅ∞,
"≥ÚÅ¡Å∞, =ÚÅHõKH≥ ¯õ ~°ãO¨ –~Ú=hfl HõeÑ≤ #∂i ~°ãO¨ fã≤ P ~°™êxfl aQÆ∞`«∞QÍ
=ÙO_»Hõ "åeáÈÜÕ∞ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxH˜ Ñ¨Ó¿ãÎ =∞Oz Ñ¶e¨ `«O =ÙO@∞Ok.
â’¡II eOQÆO „Ñ¨[u q=$kú =∂Ç≤Ï+¨=∞Åq∞o`«ÑÓ¨ ~°fi=∂eÑÎ̈"∞£ I
=∂Ç≤Ï+¨#=h`åxfi`« [ÅHõ}∂¤‰Ωõ +ª̈ QÀ=¸¢`ó·≥ II
â’¡II ÉèíÖÏ¡`«HÍã≤÷ãÖÉèí$`« =∂Ç≤Ï+¨=∞ÅãïÊëê K« ‰õΩOaèHÍâ◊‡„â◊√ I
Ç¨ÏÜ«∞QÆ<åúÃã#· =ú q∞u ÖËáÈ eOQÆãº¨ =$kúH~õ ó° II
â’¡II =∞^è∞Œ `«Q~Æ Q° “~°ã~¨ ¬° Ñ¨ |$Ç¨ÏfY~°=∞O[sHõ}Ïó ã¨¨ uÖÏó I
Ü«∞=‰õΩ+ì̈=∞iK«Ãã#· =ú Ç¨ÏÜ«∞ QÆ<åú=∂+¨ãO¨ Ü«ÚHÍÎó II
â’¡II ãÎ̈=Ü«ÚQÆà◊Hõ~°‚áêm ^èŒfi[Éèí∞[tY~ÀÑ¨K«Ü«∞"Õ∞`åó I
„^è∞Œ ==Ú#‡~°#Ì qkè<å ã¨``« åÉèÏº¿ã# ‰õΩ~°fixÎó II
ã‘. HÍK«∞ <≥#∞=Ú"≥#fl HõÑÊ¨ zÑ¨ÊÅ Ü≥ÚHõ¯ Ñ≤+Oì¨ |∞ <≥#∞ÃÑO\˜ ÃÑO@ ÃÑ~°∞ñQÆ∞
<≥#∞ÃÑO\˜<~≥ Úº ÃÑ<Õfl~°∞QÆ_Ü ¤» Ú« r_ç ÑÖ_»∞ yO[Ü«Ú QÀ=Ù ÑÖz`«O|∞
ÃãO· ^è=Œ Å=}O|∞ ãïQÍñQÆ =∞iÌOz HÍ=∞ñ|∂ã≤# =$kú HõÅ∞QÆ∞K«∞O_»∞
`Õ<≥ÜÚ« ñ ^ŒQ~Æ O° |∞ `≥ÅÜ ¡ ∂« =Å∞ #áê =∂~°Oæ |∞ Ü«∞=HÀ+¨μì =∞iK«=ÚÅ#∞
w. kÅÅ∞ Ñ≤ÑÊ¨ à◊√¡ ÃÑ<Õfl~°∞ =ÚÅHõÑO¨ _»∞¡

q∞#∞=Ú ÃãO· ^è=Œ Å=}O|∞ <≥#Ü«∞ñQÆ∂iÛ
HõO~î° Éè∞í [ Ü≥∂x ‰õΩK« Hõ~‚° HÍÜ«∞=ÚÅ#∞
QÆeÜ«∞ñ|∂ã≤# ^ŒO_»=Ú |eÜ«Ú ~°`∞« Å.
q=~°} :
j„Ñ¶∞¨ ãö̈Å#O, Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO ~°u"Õà◊ "åeáÈ=_»O =O\˜ ã¨=∞ã¨ºÅ`À
ÉÏ^èÑŒ _¨ "Õ å~°∞. HÍK«∞, Z#∞=Ú"≥#fl, HõÑÊ¨ zÑ¨ÊÅ Ñ≤O_ç, QÔ̂ ^≥¿Ñ_», Qˆ ^≥ÃÑ~°∞QÆ∞,
ˆQ^≥<≥~Úº, ÃÑ~°∞QÆ∞QÆ_»¤, r_çyO[, QÀ=Ù=¸„`«O, Ãã·O^èŒ=Å=}O ã¨=∂#
áêà◊§Ö’ fã¨∞‰õΩx HõeÑ≤ ÉÏQÍ#∂i Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxH˜ Ñ¨Ó¿ãÎ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO
|e+¨ì=∞=Ù`«∞Ok.
`Õ<,≥ „QÆOkè `«Q~Æ O° , `≥Å¡ P"åÅ∞, L`«~Î̂ }˜, Ü«∞=Å∞, K≥OQÆÅfiHÀ+¨μ,ì
q∞iÜ«∂Å∞, #∞=ÙfiÅ∞, Ñ≤Ñ¨Êà◊√§, ÃÑ<Õfl~°∞QÆ_»¤, =ÚÅHõÑÖ_»∞, q∞#∞=ÚÅ∞,
ÃãO· ^è=Œ Å=}O – W=hfl HõeÑ≤ #∂~°∞‰õΩx "≥∞_»H,© Éè∞í *ÏÅH©, =∞~å‡OQÆO,
=HõãΔ Å÷¨ O, K≥=ÙÅ∞, â◊s~°O JO`å Ñ¨Óã¨∞‰õΩx ~°u„H©_» [iÑ≤`Õ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO
QÆ\ Qì˜ Í ^è$Œ _èO» QÍ á⁄_»∞QÍæ ™êy ¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÆOÖ’H˜ ÉÏ}OÖÏ ^Œ∂ã¨∞‰õΩáÈ`«∞Ok.
â’¡II ÉèíÖÏ¡`«Hõ|$Ç¨ÏfÑ¶¨Å^•_ç=∞Ñ¶¨ÅHõÅ¯™êkè`«O ‰õΩ~°∞`Õ I
eOQÆO =∞~°#Ì qkè<å Hõ@∞`≥Å· O "åleOQÍ-- Éèí"£∞ II
P."≥. r_çyO[ =ÚÅHõ zQÆ∞~°∞ ^•_ç=∞ÑÖ_»∞
K«~‡° =∂=#∂<≥ ã¨ÇÏ≤ `«=ÚQÆ#∞
tâ◊fl ÖËÑ#¨ O|∞ñ *Ëã#≤ =iúÅ∞¡
#â◊fieOQÆ=∞@∞Å #uâ◊~ÚÅ∞¡
q=~°} :
r_çyO[, =ÚÅHõ zQÆ∞~°∞, ^•_ç=∞ÑÖ_»∞ `˘Hõ¯, P=#∂<≥ – W=hfl
HõeÑ≤ #∂i Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxH˜ Ñ¨ÓÜ«∂e. JÑ¨C_»∞ P Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO QÆ∞„~°O
=∞~å‡OQÆO ÖÏQÍ ^Œ$_èO» QÍ "ÕQOÆ QÍ ~°u[i¿Ñ â◊HxÎ̃ Ñ¨ÙOA‰õΩO@∞Ok.
â’¡II Ñ¨Ù@^ŒQÆúÑ¨k‡h^Œà◊ÉèíÖÏ¡`«Hõ ÉÏÅHõ$+¨‚ Å=}Ï<å"£∞ I
Éè∂í `åº Ñï}`«|$Ç¨Ïf Ñ¶Å¨ ~°ã¨ ÑïÑ≤+Ü ì̈ ∂« Éè=í u II
â’¡II =∞Ç≤Ï+‘=∞ÖË# q∞o`«O eOQÆO Ñ¨âßÛ^Œ<HÕ âõ ’ eÑÎ̈"∞£ I
=Úã¨Åq∞= =∞^Œ#qÇ¨ÏfiÅÜ«Ú=f[#^Œ~Ê° x~°àÌ #◊ "£∞ II
â’¡II ã≤OÇ‘ÏÑ¶¨ÅÉèíÖÏ¡`«Hõ #oh^Œà◊ ã≤#∞ú[#‡ â‹·"åÖˇ·ó I
=∂Ç≤Ï+¨#=h`Õ# K« Hõ~O° a`≥ó· ã¨ÑkÎ̈ #=Ú+≤`ó·≥ II
â’¡II =¸ÅO Ç¨ÏÜ«∞QÆ<åúÜ∂« =∂Ç≤Ï+¨=∞Åq∞o`«ÑÓ¨ ~°fi=∂eÑÎ̈"∞£ I
Éè=í u ÅÑ¶¸
¨ Hõ$`«Q~Æ ÉÌ° eíè OQÆO eOQÆO „^è∞Œ =O Ñ¨ÙO™ê"£∞ II
ã‘. Ñ¨^‡Œ ^ŒàO◊ |∞Å∞ ÉèÖí Ï¡`H« Oõ |∞Å∞ #∞=ÙfiÅ∞ Ñ≤ÑÊ¨ à◊√¡ #∂i Hõ_=» ñ
Éˇ\ ì̃ Ü«∞yflÑ¨Ù@O|∞ ÃÑ>ì̌ |$Ç¨Ïã¨Êf ~°ã=¨ Ú`À <˘Hõ¯Hõ ~å@=Ú##∞
=∞Ç≤Ï+‘=∞ÅO|∞#∞ =∞é˜Q∂Æ iÛ Ñ¨ÓÜ«∞ Ñ¶∞¨ ’ @HõeOQÆ=∞@∞Å ^ŒO_»O|∞ÃÑ~°∞QÆ∞ñ
=ÚÅHõÑO¨ _»∞#∞ Ç¨Ïi^Œà=◊ Ú r_çÜÚ« ñ QÍK«∞ ÃãO· ^è=Œ Å=}O|∞ ã¨~q° ñ^≥zÛ
P."≥. Ü≥∞#∞=Ú <Õu`À_»ñ <≥#Ü«∞OQÆ=∞iÌOz
k#=ÚÖË_∞» |~°}˜ #∞xzÑ¨ÙzÛ
|éˇ¿] Ñ_» h@ñ |~°ñQÆOQÆñ Éˇ<flÕ ~°∞
QÆeÑ≤ Ñ¨ÓÜ«∞ HÍ=∞ |Å=Ú xK«∞Û.
q=~°} :
`å=∞~°ÑÓ¨ =Ùˆ~HõÅ∞, r_çyO[Å∞, #∞=ÙfiÅ∞, Ñ≤ÑÊ¨ à◊√§ – g\˜x ÉÏQÍ
#∂i XHõ ‰õΩO_»Ö’ ÃÑ\˜ì ^•x g∞^Œ =¸‰õΩ_»∞ É’i¡Oz K«∞@∂ì =∞\˜áì Èã≤
Ñ¨Ù@O ÃÑ\Ïìe. (HÍÖÏÛe) JÑ¨C_»∞ U~°Ê_ç# Éè™í ê‡xfl(á⁄_çx) |$Ç¨Ïã¨Êu ÑÖ_»∞
~°ãO¨ Ö’ ÉÏQÍHõeÑ≤ ^•xfl Qˆ ^≥¿Ñ_»Ö’ HõeÑ≤ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxH˜ Ñ¨Ó¿ãÎ QÆ∞é]O
=∞~å‡OQÆOÖÏQÍ "≥^∞Œ ~°∞Hõ„~° JO`« QÆ\ Qì˜ Í J=Ù`«∞Ok.
=ÚÅHõÑO¨ _»∞, Ç¨Ïi^ŒàO◊ , r_çyO[Å∞, HÍK«∞, ÃãO· ^è=Œ Å=}O –
g\˜x Qˆ ^≥<~≥ Úº`À =∞iÌOz XHõ y<≥flÖ’ U_»∞~ÀAÅ∞ áê@∞ =ÙOz `«~åfi`«
ˆQ^≥¿Ñ_»Ö’#∂, ÃÑ<Õfl~°∞QÆ_»¤~°ãÖÖ’#∂ HõeÑ≤ Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxH˜ Ñ¨Ó¿ãÎ P
Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO ÉÏQÍ a~°∞ÃãH˜¯ ~°u„H©_Ö» ’ g~°OQÆO P_ÕÖÏ KÕã∞¨ OÎ k.
â’¡II Hõ#Hõ~ã° =¨ ∞ã¨$}= iÎ`Ç« Ï¨ Ü«∞QÆ<åú=¸Åq∞„â◊Ñ~¨ ∞° º+≤`"« ∞£ I
=∂Ç≤Ï+¨q∞Ç¨Ï #=h`«O QÆ`c« *Ë Hõ#HõÑÅ¨¶ =∞^èºÕ II
â’¡II QÀ=∞Ü«∞QÍ_èÀ ^ŒfiiÎ`«Ñ¨Ó~°fiO Ñ¨â◊Û^Œ<Õ# ãëÑÎ̈"£∞ I

Éè=í u Ç¨ÏÜ«∞eOQÆã^¨ $Œ â◊O eOHõO Hõi<î åOQÆ<å^Œ~Ú`«"∞£ II
âßII ÃÑ<Õfl~°∞"≥∞‡`«ÑÓ¨ Å∞ #∞e¡[Å=Ú<£ c[O|∞ weOz Ü«∞O
^Œ∞ #∞fl"≥∞‡`«ÑÎ Å¨¶ O|∞Ö’# x_ç Ü«∞O^Œ∞<å‡Ç≤Ïëêq+≤Ü ª Ú« <£
"≥<fl≥ OÉˇ@∞ìK∞« QÀ=∞Ü«∞„^Œ==Ú#<£ "ÕkOz HÍ=∞ºO|∞#<£
*ˇ<åfl~°OQÆ#ÅOk#<£ ^èfiŒ [=Ú "ål„Ñ¨„H˜Ü∞« <£ ÉÁÅÊQÆ∞<£.
q=~°} :
ÃÑ<≥fl~°∞QÆ_»¤, L"≥∞`«ÎÑ¨ÓÅ∞, Le¡áêÜ«∞ – g\˜x ÉÏQÍ #∂i,
L"≥∞‡`«HÎ ÍÜ«∞Ö’ yO[Å∞ f¿ãã≤ ^•O\’¡ D #∂i# q∞„â◊=∂xfl ‰õÄ~åe.
`«~åfi`« Qˆ ^≥ ¿Ñ_» D L"≥∞‡`«HÎ ÍÜ«∞ K«∞@∂ì =∞O^ŒOQÍ Ñ¨ÓÜ«∂e. `«~åfi`«
nxfl ÉÏQÍ Ñ¨Ù@O ÃÑ\Ïìe. (ÉÏQÍ HÍÖÏÛe). á⁄_çQÍ `«Ü«∂~°~Ú# D
q∞„â◊=∂xH˜ Qˆ ^≥áêÅ #∞O_ç fã≤# "≥#fl, P=Ù¿Ñ_» HõeÑ≤# hà◊§`À#∂ HõÅáêe.
"≥#fl P=Ù¿Ñ_» hà◊§`À Hõeã≤# D q∞„â◊=∞O ¿Ñã¨∞Öì ÏQÍ `«Ü∂« ~°=Ù`«∞Ok. D
¿Ñã¨∞xì Ñ¨Ù~°∞ëêOQÍxH˜ Ñ¨\ Oì̃ Kåe.
WOHõ P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO â◊HÎ̃ ZO`« Q˘Ñ¨ÊQÍ =ÙO@∞O^ŒO>Ë
XˆH ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ñ¨k=∞Ok ¢ãÅÎ‘ `À J~Ú<å QÆ∞é]OÖÏQÍ "ÕQOÆ QÍ ~°u„H©_»
K≥Ü∞« ºQÆÅ ™ê=∞~°ºú O =KÕÛã¨∞OÎ k.
ÉèQí ^Æ À+¨ÇÏ¨ ~°} ÅHõ}
Δ =Ú
¢ãÅÎ‘ ‰õΩ =∞~å‡OQÆOÖ’ HõeQˆ "åº^è∞Œ Å∞, "å\˜H˜ zH˜`û« D ji¬HÖõ ’
âß¢ãHÎ¨ Í~°∞_»∞ q=iã¨∞<Î åfl_»∞. ~°u ã¨=∞Ü«∞OÖ’ QÍh, `«~åfi`« QÍx Ñïâ◊√„ÉèOí QÍ
=ÙO_»HõáÈ`Õ ã¨∂HõΔ ‡„H˜=ÚÅ∞ KÕi =∞~å‡OQÆOÖ’ ^Œ∞~°^Œ, Ñ¨ÙO_»∞Ñ¨_»@O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. g\˜x x~°H¡ Δõ ºO KÕ¿ãÎ "åºkè =Úki HÍº#û~üQÍ =∂ˆ~ „Ñ¨=∂^ŒO
=ÙO@∞Ok. JO^Œ∞Hˆ ~°u™œYºO ¢ãHÎ‘ ˜ ZO`« =ÚYº"≥∂ =∞~å‡OQÆO, `˘_»Å∞
"åºkè ÉÏi# Ñ¨_‰» Ωõ O_® *Ï„QÆ`Î« Ñ¨_@ » O JO`« Hõ<åfl =ÚYºO. JO^Œ∞=Å¡ D
ji¬Hõ „Ñ¨`ÕºHõOQÍ Ü≥∂x^Àëêxfl ZÖÏO\˜ PÜ«Úˆ~fi^Œ k#∞ã¨∞Å∞ "å_ç
HÍáê_»∞HÀ=KÀÛ q=~°OQÍ K≥ÑÊ¨ _»O [iyOk. ãÖÉè’QÆ q+¨Ü∞« OÖ’ ~Úk
KåÖÏ =ÚYº"≥∞#ÿ ãÖQÆu.
â’¡ II ^Œà‰◊ Ωõ O‰õΩ=∞ ‰õΩ#\©a~è Oæ° [^Œà◊ `åmã¨ `«Q~Æ á° ê^≥~· åfi I
^Œà◊HõiˆHã¨~°=∂O ã‘~ÀÇ≤Ï`« â‹·ÖËÜ«∞‰õΩã¨∞OÉèí`«QÆÔ~·~åfi II
â’¡II Ö’Ç≤Ï`«Ñ≤`«ÎHõ}Ñ¶¨∞$`« q=∞ÖÏO[#Ãã·#ú"≥· ~°^äŒ"å I
ÉèQí ÖÆ ÑË ó¨ ™œÉèÏQÆºO [#Ü«∞u Éè∂í Ü≥∂ # ã¨<ÇÌÕ Ï¨ ó II
â’¡II ^•_ç=∞Ñ¨ÖKåOÔQ·~åfiã≤^ŒúO ã≤^•ú~°÷`≥·Å=∂`«#∞`Õ I
=∂ÅuHÍ ‰õΩã¨∞"≥∞~ÿ åfi QÆ∞Ç¨ÏºÉèºí OˆQ# ™œÉèÏQÆº"£∞ II
ã‘. =∞}˜tÅÜ«Ú#∞ QÆ∞O‰õΩ=∞O|∞#∞ l„`«HOõ |∞#∞ <˘Hõ¯Ü≥∂QÆ"∞≥ ÿ á⁄Å∞Êñ*ˇO^Œ∞
Ç¨Ïi`åà◊ `«Q~Æ O° |∞ ÅqÜ≥ÚHõ¯ Ü≥∂QÆO|∞ ~å„+Öì |∞ QÆ[Hˆ ã¨~=° ÚÅ ^Œà=◊ Ú
`«Q~Æ O° |∞ H“ã¨∞OÉèí `≥Å· O|∞ =∂Oã≤ÜÚ« <˘HõÜ∂≥ QÆ"∞≥ ÿ ^è•„u #∞Å¡ãÅ≤ ∞¡
#=∞$`«O|∞ Ñ¨KÛ« x ^≥#· <≥éx] ^≥#· q=∞ÖÏO[#=Ú Å=}=Ú#∞ <˘Hõ\ ˜
w. Ü«∂=#∂<≥ÜÚ« ^•x=∞‡ Ü«∞O^Œ∞ ÑÖK«
HõO|∞ <˘Hõ¯\˜ =∞é˜ =∞e¡HÍ„Ñ¨ã∂¨ #
"≥ÚHõ\ ˜ Ü«∞xflÜ«Úñ QÆ∂_» h Ü≥∂QÆ=ÚÅ#∞
Ü≥∂x^À+Ö|∞ Ç¨Ïi~ÚOK«∞ <˘Hõ¯\ÁHõ\ .˜
q=~°} :
=∞}˜tÅ, ‰õΩO‰õΩ=∞O, z„`«=¸ÅO, g\˜x #∂i h\˜Ö’ HõeÑ≤ P
hà◊§`À =∞~å‡OQÍxfl ~°uHˆ o `«~åfi`« â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀ"åe. JÑ¨C_»∞ JHõ¯_»
KÕi# ã¨∂HõΔ ‡„H˜=ÚÅ∞ #t™êÎ~Ú.
Ç¨Ïi^Œà◊O, „QÆOkè`«QÆ~°O, D Ô~O_»∂ HõeÑ≤ nx`À =∞~å‡OQÍxfl
Hõ_yç <å ^À+Ö áÈ`«∞Ok.
^Œ∞OÑ¨~å¢+Oì¨ , <åQÆHˆ ã¨~åÅ∞, Ç¨Ïi^ŒàO◊ , „QÆOkä `«Q~Æ O° , ‰õΩã¨∞=∞#∂<≥,
[\Ï=∂Oã≤ – W=hfl HõeÑ≤ #∂i =∞~å‡OQÍxfl â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl „H˜q∞^À+Ö
áÈ`«∞Ok.
<≥~Úº (Ñ¨KÛ« QÍ L#fl^≥<· å Z„~°QÍ =Ù#fl^Œ~Ú<å), q=∞ÖÏO[#=Ú,
ÃãO· ^è=Œ Å=}O–W=hfl hà◊§Ö’ HõeÑ≤ P hà◊§`À =∞~å‡OQÍxfl â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl
ã¨∂HõΔ ‡„H˜=ÚÅ∞ #tOz =∞~å‡OQÆO â◊√„ÉèÑí _¨ ∞» `«∞Ok. P=#∂<≥, ^•x=∞‡K≥@∞ì
Ñ¨@,ì ^•x=∞‡ P‰õΩÅ∞–Ñ¨Ù=ÙfiÅ∞–"Õ~∞° –ÑÖ_»∞ Jxfl HõeÑ≤ K«∂~°O‚ QÍ #∂i
hà◊§Ö’ HõeÑ≤ P hà◊§`À =∞~å‡OQÍxfl Hõ_yç <å ‰õÄ_® =∞~å‡OQÆO QÀ_»Å

Ö’Ñ¨Å KÕi# „H˜=ÚÅ∞, ~Ú`«~° =∞e<åÅ∞ #tOz =∞~å‡OQÆO `å*ÏQÍ aQÆ∞=ÙQÍ
`«Ü∂« ~°=Ù`«∞Ok. *ÏlÑ¨Ù=Ùfiefl hà◊§Ö’ <å#Éˇ\ ì˜ P hà◊§`À Ü≥∂x Hõ_yç <å
^À+Ö `˘ÅyáÈ`«∞Ok.
â’¡II ã¨=∞ÉèÏÔQ·~°æ^ŒÑ¨^Œ‡Hõ Hõ~°∂Ê~Àj~° Ñ¨Ù+¨¯~åO|∞^èŒÔ~· ó I
ã≤`Ñ« ~¨ ¬° Ñ[¨ O `≥Å· O ã¨=∞ãÎ̈ ÉèQí ^Æ À+¨=∞Ñ¨#Ü«∞u II
â’¡II xO|HõëêÜ«∞ HΔÍÅ#=∞=∞ÖÏO[# xO|™ê~°^∂Œè áÈ "å I
r=K«ÛOù |∂HÍO|∞ HΔÍÅ#=∞Ç¨flO„uã¨ÑHÎ̈ Oõ `«^fiŒ `ü II
ã‘. Hõ~∂° Ê~°=ÚÅ∞ Ñ¨^‡Œ HõO|∞Å∞ HÀ+¨μÅª ∞ Ñ¨Ù+¨¯~°ÑÅ¨¶ Ñ¨¢`=Î« ÚÅ∞ #∞j~°
=ÚÅ∞ <åQÆ=ÚÃãÅÎ ∞ HõeÜ«∞OQÆ ã¨=∞ÉèÏQÆ =ÚÅñ*Ëã≤ Ü«¸=#∂<≥ ÅeñQÆeÑ≤
ÉèQí =Æ Ú#ñ |∂ã≤# ÉèQí ^Æ Àè +¨=ÚÅ∞ áÈÜ«Ú xO|HõëêÜ«∞ [ÅO|∞ÅO^Œ∞ñ
QÆ_yç #ñ ÉÏÜ«Ú ^Œ∞~°Oæ ^èOŒ |∞#ñ ÉÏÜ«Ú#@∞Öˇ
w. HõÑÊ¨ zÑ¨ÊÅh@#∞ QÆ_yç ~ˆ x
Ü≥∂x^Œ∞~°Oæ ^èŒ =∞_»ñQÆ∞ h Ü«ÚHÎ̃`À_»ñ
QÍq∞#∞Å∞ Ü≥∂xñ |∂Ü«∞ñQÍ „QÆ=∞=Ú `≥eÜ«∞
"≥∂Ç¨Ï=Ú^Œ~ÚOK«∞ <≥O`«ÜÚ« =Ú^Œ=ÚñÉˇOK«∞.
q=~°} :
Hõ~∂° Ê~°O, Ñ¨^‡Œ HõO, H˘+¨μ,ì `å=∞~°HÍÜ«∞, `å=∞~å‰õΩÅ∞, =\ì̃"~Õ ∞° ,
<åQÆ=ÚÃãÅÎ ∞ – W=hfl ã¨=∞áêà◊§Ö’ fã¨∞‰õΩx ÉÏQÍ HõeÑ≤ #∂i P=#∂<≥Ö’
HõeÑ≤ P #∂<≥ Ü≥∂xH˜, Ü≥∂xQÀ_»Å Ö’Ñ¨Å, Ü≥∂x ^•fi~åxH©, Ü≥∂x K«∞@∂ì
Ñ¨ÓÜ«∂e.
♦ "ÕÑK ¨ H≥ ¯õ x L_»Hõ Éˇ@Qì Í =zÛ# HõëêÜ«∞O`À Ü≥∂x ÉÏQÍ Hõ_Q» Íe.
♦ "ÕÑ¨ |OHõ ¿ãHõiOz ^•x`À Ü≥∂xH˜ ^è∂ Œ ÑÖ "≥Ü∂« ºe.
♦ HõÑÊ¨ zÑ¨ÊÅ xOz fã≤# hà◊§`À =∞~å‡OQÍxfl Hõ_Q » Íe.
ÃÑ· "å\˜Ö’ Uk KÕã<≤ å =∞~å‡OQÆO "åº^è∞Œ Å∞ x"åiOK«|_»`å~Ú.
â’¡II Ñ¨Ü∂« ™ê ã¨<åà◊=∞|˚O Ñ≤ëêì fi ã¨‡~° ã¨^#Œ =∞^äºŒ xHΔ̃Ñ"Î̈ ∞£ I
J[QÆ=º`«„Hõ¿ãHÍ`ü ãÖHÀK«Ü∞« u ã¨‡~åQÍ~°"∞£ II
Hõ. WÅ<≥é =$+¨QÀÑÖ a
Hõ¯Å#∂~°∞K«∞ "Õ∞ñHõKÅ« ñ¡ QÆeÑ≤ÜÚ« ñ „^•=<£
=ÅHÍAxÅ∞¡ q∞H˜¯e
=Å<≥· ã¨∞Yq∞K«∞Û ÉÏÅ =x`«#∞ É’Å∞<£.
q=~°} :
áêÅ∞, `å=∞~° `«∂à◊√§ HõeÑ≤ #∂i =∞~å‡OQÆ^•fi~°O ^ŒQ~æÆ ° Ñ¨Ó¿ãÎ
Ü≥∂x ÉÏQÍ aQÆ∞`«∞QÍ Ç¨ïëê~°∞QÍ ~°uHˆ oH˜ ã≤^=úŒ ∞=Ù`«∞Ok.
â’¡II K«i\© QÆ$Ç¨ÏQÆ}∂¤Ñ¨^Œ=$+¨QÀáê<åO`«∞ K«∂~°‚"Õ∞ÔH·Hõ"£∞ I
J[QÆ=º`«„Hõ¿ãHÍ`ü ãÖHÀK«Ü∞« u ã¨‡~åQÍ~°"∞£ II
Hõ. WÅ<≥é =$+¨QÀÑÖ a
Hõ¯Å#∂~°∞K«∞ "Õ∞ñHõKÅ« ñ¡ QÆeÑ≤ÜÚ« ñ „^•=<£
=Å~åAxÅ∞¡ q∞H˜¯e
=Å<≥· ã¨∞Yq∞K«∞Û ÉÏÅ =x`«#∞ É’Å∞<£.
q=~°} :
KÕÑÅ¨ "Õ@H˜ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ Z~°, P~°∞„^Œ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞ D ~Ô O_ç\ h˜ HõeÑ≤
=Ú^ŒQÌ Í #∂i "Õ∞HõáêÅ`À KÕã#≤ =∞l˚QÖÆ ’ HõÅ∞Ñ¨ÙHÀ"åe. D =∞l˚QÆ `åy`Õ
#_ç=Ü«∞ã¨∞ ¢ã‘ÎH˜ J~Ú<å ã¨ˆ~, Ñ¨_»∞K«∞ Ñ≤Å¡ =∞~å‡OQÆO ÖÏQÆ aQÆ∞=ÙQÍ
ÃÑà◊ÃÑà◊ÖÏ_»∞`«∂ =ÙO@∞Ok.
â’¡II Pã≤`É« ∞íè [QÆ=ÚY xÇ≤Ï`å =¸„`«=∞$^Œã`≤ #Õ "Õ+`ì≤ å Ü«∞™êºó II
ã¨∂„`Õ}Ï¿ãÎ `«™êºó „Hõ=∞â◊ó ãÖHÀK«Ü∞« u Ü≥∂x"£∞ I
„Ñ¨H$õ uO Ü«∂u Ñ¨Ù#ó™ê `«`åÎ fiMÏº<Õ# "å `«^∞Œ ^Œ~ú }
° Ï`ü II
q=~°} :
„Ñ≤ÜÚ« _»∞ LK«ÛáÈã≤# KÀ’@ =∞\ì̃ fã¨∞H˘zÛ #Å¡áê=Ú <À\’¡ áÈã≤
`≥Å^¡ •~°O`À ^•x =¸u aQÆ∞`«∞QÍ Hõ\ ,ì˜ `«#∞ LK«ÛáÈã≤# KÀ@ L#fl =∞\˜Öì ’
áê=Úx Ñ¨Ó_çÛÃÑ\Ïìe. JÑ¨C_»∞ P ¢ã‘Î Ü≥∂x a„~°aQÆ∞`«∞QÍ J=Ù`«∞Ok.
~°u„H©_» J~ÚáÈ~Ú# `«~åfi`« áêuÃÑ\˜#ì áê=Úx |Ü«∞\˜H˜ fã≤ =¸uH˜
Hõ\#ì˜ ^•~°O T_»n¿ãÎ ¢ãHÎ‘ ˜ `«# Ü≥∂x ZÑ¨Ê\˜ÖÏˆQ =∂=¸Å∞QÍ J~ÚáÈ`«∞Ok
=^Œ∞Å∞QÍ !
â’¡II Ñ≤H#õ Ü«∞#c[ÖËÑó¨ ‰õΩ~°∞`Õ ãÖHÀK«"∞Õ Hõk#"£∞!

J^è~Œ À~åúfiQÆã`÷≤ Ü
« ∂≥ ~°º^è•„Hõ=∞O QÀqëê}Ü≥∂â◊¥ÛÔ~óÂ‚ I
ãÖHÀK«O „Ñ¨H$õ uO „=[u ÉèQí À <åaèÖ¿Ë Ñ# II
Hõ. Ö’xH˜ñ QÆ∂_»∞K«∞ =Oy#
^è#Õ ∞=Ù â◊$OQÆ=ÚÅ#∂i ¢ãÎ‘ [#=ÚÅ‰õΩ<£
Ü≥∂#∞Åñ|∂ã≤# ã¨#fl=Ú
Öˇ· <≥Q_Æ _≥ ç <≥O`«„áœ_èÖ» #·ˇ #∞ ~°`∞« Å<£.
q=~°} :
Ö’xH˜ uiy =Oy# H˘=Ú‡Å∞ QÆÅ P=Ù#∞ "≥^HŒ ˜ ^•x H˘=Ú‡Å∞
HÀã≤ `≥zÛ ÉÏQÍ z`«H˘¯\ì̃ á⁄_çQÍ KÕã∞¨ HÀ"åe. P á⁄_çx 40 Uà◊√§ ^•\˜#
¢ãÎ‘ J~Ú<å ã¨~ˆ `«# =∞~å‡OQÍxH˜ Ñ¨Óã¨∞‰õΩO^ŒO>Ë P"≥∞ Ü≥∂x 18 Uà◊§
Hõ<≥fl^•x =∞~å‡OQÆOÖÏ a„~°aQÆ∞`«∞QÍ ÉÁ@#"ÕÅ∞ ^Œ∂~°#O`«Æ ^èŒ$_è»OQÍ
`«Ü∂« ~°=Ù`«∞Ok. WHõ ~Ô \ì̃Oz# L`åûÇ¨ÏO`À ~°u„H©_‰» Ωõ HÍÅ∞ ^Œ∞=fi_»"∞Õ
`«~°∞"å~Ú.
WHõ¯_» =∞~À LáêÜ«∞O ‰õÄ_® =ÙOk. HÀH˜Å HõO\˜ QÆ∞_»#¡ ∞ fã¨∞H˘zÛ
¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÍxH˜ Ñ¨Óã≤<å ‰õÄ_® aQÆ∞`«∞QÍ J=Ù`«∞Ok.
â’¡II J#Ü≥∂ ~ˆ = Ü«∞^ä•„Hõ=∞=¸e¿ÑÎ =∞^Œ# =∞Okˆ~ K«∂~Ô óÂ‚ I
Ñ¨`<« À`å÷<Õ Éè=í `«ó ~°`À^Œº=∂<ÕÎ-Ñ≤ eOQÆãº¨ II
Hõ. W@∞=O\˜ Ü«∂=ÙH˘=Ú‡ÖË
Ñ¨Ù@K«∂~°=‚ Ú KÕã≤ Ü≥∂xñ |∂ã≤ÜÚ« ñ a^ŒÑ<¨ £
q@∞ñ_»∞ ~°q∞OÑ¨QÍ ^ŒO_»=Ú
`«@∞‰õΩ#ñ|_»∞ ÖËK∞« K«∞O_»∞ ^è~Œ ñ° |Å∞=∂é∞<£.
Hõ. "å_çÜ∞« QÆ∞ <å=Ù H˘=Ú‡Å∞
áÈ_çq∞QÍ #∂i Ü≥∂xñ |∂ã≤# #O^Œ∞#
QÆ∂_ç# ttfl=Ú "å_»Hõ
<å_≥OÉˇ· Ü«ÚO^Œ∞ g~°º <åâ◊#"≥∞#ÿ <£.
q=~°} :
ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # P=ÙH˘=Ú‡efl Ñ¨Ù@O ÃÑ\ì̃ KÕã≤ =∞~å‡OQÍxH˜ Ñ¨Óã¨∞‰õΩx
„Ñ≤Ü«Ú_ç`À ~°u„H©_» [iÑ≤`Õ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO ZyÔ~yi Ñ¨_»∞`«∂
=ÙO@∞Ok. JO`Õ HÍHõ P=Ù H˘=Ú‡efl #∂i Ü≥∂xH˜ ~åã¨∞‰õΩx ~°u KÕ¿ãÎ
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç #∞O_ç g~°ºO Ñ¨_áç È~Ú<å Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO ~ÚOHÍ QÆ\ Qì̃ Í x\Ï~°∞QÍ
xÅ∞Û<Õ =ÙO_ç Hõqfiã¨∂Î =ÙO@∞Ok.
â’¡II ~°[h^ŒfiÜ«∞ ~år"À^Œƒ=ù Hˆ ã¨~° ^Õ=^•~°∞aè̂~Ñ¡ ó¨ I
=∞#‡^äãŒ ^¨ ‡Œ x qÇ≤Ï`«ó Hõ~Àu ãÖHÀK« ™œÉèÏQˆ º II
Hõ. Ñ¨ã∞¨ Ñ¨ÙÅ∞ ~Ô O_»∞#∞ ã¨∞~°`~« ∞°
aã¨~∞° Ç¨Ï HÕ[Å¯=ÚÅ∞#∞ |$^è∞Œ K«∂~°O‚ Éˇ·
Ü≥∞ã¨ñQÆñQÆñ Ü≥∂x<£ |∂ã≤#ñ
|ã¨QÍ ãÖHÀK«ã∞¨ ÉèQí Æ ÉèÏQÆº=Ú Å=∞~°∞<£.
q=~°} :
Ñ≤O_çÑã¨ ∞¨ Ñ¨Ù, KåÜ«∞Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù, Ñ¨^‡Œ HÕ[ÖÏ¯Å∞, ^Õ=^•~°∞ K≥H¯õ – W=hfl
J~°QnÆ ã≤ QÆO^èOŒ fã≤ P QÆO^è•xfl Ü≥∂xH˜ ~å¿ãÎ a~°∞Ãã‰õΩ¯`«∞Ok.
â’¡II Ñ¶¨∞$`«=∞^èŒ∞Ãã·#ú=ÖËáê^ŒÑ≤ Ç¨Ïi}©<åOK« `«~°∞}©<å"£∞ I
ÉÏÖÏ<å=∞ |ÖÏ<åO qâßÅ`åO „Ñ¨[u ~°uxÅÜ«∞ó II
Hõ. Q˘eq∞_ç`∞« ÅÎ Ñ≤O_çx
QÆeÜ«∞OQÍ Ü≥∂xñ|∂Ü«∞ñ QÆ_∞» ã¨#fl=∞QÆ∞<£
"≥ÅÜ«∞ñQÆ =∞^è∞Œ Ñ¶∞¨ $`« ÃãO· ^è=Œ
[Å=ÚÅKÕñ QÆ_∞» QÆ "≥Ú^Œ\ ˜ K«H¯˜ <≥ÜÚ« O_»∞<£.
q=~°} :
H˘eq∞_ç q`«<Î åÅ∞ "≥∞`«QÎ Í #∂i Ü≥∂xH˜ Ñ¨Ó¿ãÎ a~°∞Ãã‰õΩ¯`«∞Ok.
`Õ<,≥ <≥~Úº, ÃãO· ^è=Œ Å=}O HõeÑ≤ #∂i =∞~å‡OQÍxH˜ Ñ¨Óã≤ `«~åfi`« hà◊§`À
Hõ_∞» ‰õΩ¯O>Ë Ü≥∂x aQÆ∞=ÙQÍ J=Ù`«∞Ok.
~À=∞<åâ◊# ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II Ç¨Ïi`åà◊`åà◊c*Ë ã≤#∞ú~°Ñ¶¨∞# <å^ŒHõ#ÌmHΔÍ~°ó I
WHΔÍfi‰õΩc[‰õΩ#\©=Kå#∞flÇ‘Ï =¸Å=∞Olëêªó II
â’¡II =~°∞}yiHõi‚ˆH K« ã¨∞fl Ç¨ºó H©Δ ˆ~} ã¨ÑÎ̈^è• ã≤ˆHÎ I

ã≤ˆHÎfiHΔÍfi‰õΩ~°Ãã·~°^äŒ ãÖÑ≤ëêìfi HõÅÊÜÕ∞`ü HõÅ¯"£∞ II
â’¡II `«`«¯ÖÏ¯~°Ìfi `≥·ÅHõ#ÌeHÍ |Ç¨ïà◊"åi}Ï Ñ¨HÍ¯ fi I
~À"≥∂`åÊ@#Ñ¨Ó~°fiO ‰õΩ~°∞ ÖËÑO¨ `Õ# `≥Ö· #Ë II
ã‘. Ç¨Ïi`åà◊ `«O_»∞bÜ«∞Hõ c[=ÚÅ∞ ÃãO· ^èŒ ==Ú Ñ¨^‡Œ c[=Ú Åfiã¨ÜÚ« ñ QÆ∂iÛ
*ˇ=Ú_»∞"Õ~∞° #∞ =∞}˜tÅ "≥é™]˜ ⁄~°K@≥ ∞ì q`«∞ÅÎ ∞ Ñ¨H¯˜ Ü«∞ "Õ~∞° ñ QÆ∂iÛ
=~°∞}Ü«Ú HΔÍ~°O|∞ yiHõiÜ ‚ Ú« "Õ∞ñHõ áêÅ∞ =∞é˜ A=Ú_»∞áêÅñ QÆ∂iÛ
Ü≥∞#Ü«∞ñ a+¨=ì Úñ*Ëã≤ ÜÕ∞_»∞~å„`«∞Å∞xeÊ "≥^∞Œ ~å‰õΩ~°ã=¨ Ú#ñ ÉÁ^Œq ^•x
w. Ü«∞~°=÷ Ú#∞ #∂<≥ñQ˘x Ü«∞O`« #~°ñ\˜~ã° =¨ Ú
HõeÑ≤ Ü«∞k=O_ç #∂<≥ zHõ¯QÆ#∞ |∞zÛ
=ÚO^Œ∞QÆÅ Hˆ â◊=ÚÅñnã≤ Ü«∞O^Œ∞ñ|∂Ü«∞
=∞ãÎ̈HOõ Éˇ#· ñ *ˇH¯˜ e =∂_ç¯#∞O_»∞.
q=~°} :
Ç¨Ïi^Œà◊O, K«„i‰õÄ~°q`«Î<åÅ∞, Ãã·O^èŒ=Å=}O, `å=∞~°Ñ¨Ó=Ù
q`«<Î åÅ∞, =ã¨, *ˇ=Ú_»∞"Õ~∞° , =∞}˜tÅ, "≥„i™⁄~°K@≥ ∞ì q`«<Î åÅ∞, Ñ¨H¯˜ K≥@∞ì"~Õ ∞° ,
Leq∞i K≥@∞ì "Õ~°∞, K«=Ù_»∞, kO>ˇ#K≥@∞ì "Õ~°∞, WOHÍ "Õ∞Hõ áêÅ∞,
*ˇ=Ú_»∞áêÅ∞, ~Ú=hfl HõeÑ≤ U_»∞~ÀAÅ∞ =ÙO_»xzÛ, "≥^∞Œ ~°∞ P‰õΩÅ ~°ãO¨
XHõ ¿ã~°∞, #∂<≥ J~°¿ã~°∞, J~°\ ˜™⁄# J~°¿ã~°∞ HõeÑ≤ zHõ¯QÍ L_çHÕz
Ü≥∂xH˜ #∂<≥ ~åã≤ D L_çHO˜ z# q∞„â◊=∂xfl Ü≥∂xH˜ #Å∞QÆ∞ ÃÑ_ç`Õ Ü≥∂x
K«∞@∂ì Ö’Ñ¨Å P`«∞Å∞ "≥ÚÅ=‰õΩO_® Ü≥∂x ZÑ¨C_»∂ xQÆxQÆ ÖÏ_»∞`«∂
"≥∞`«QÎ Í =ÙO@∞Ok.
â’¡II Ü«∞k. =∞ãÎ̈Hõ=∞Ñ≤ <Õ`«∞O `«=H“`«∞Hõ =∞ã≤Î Ç¨ÏãÎ̈ `åà◊`«∞ÖÏ"£∞ I
kfi„`å}Ï=∞Ñ≤ K≥ë· ê "Õ∞+¨ qkèó ã¨ Ç¨Ïi`åàÏ<å"£∞ II
Hõ. Ç¨Ïi^Œà=◊ Ú ‰õΩã¨∞=∞#∂<≥ÜÚ« ñ
ÉÁiˆHâ◊=ÚÅ∂_çÛÑ¨ÓÜ«∞ñ |∞@ìH=õ ∂#∞<£
Ç¨Ïi^Œà◊ HÕâ◊√HõÉèíã¨‡=Ú
x~°=ÙQÆ #@∞=ÖˇÑÓ¨ Ü«∞ <≥@∞=Öˇ#∞O_»∞<£.
q=~°} :
Ç¨Ïi^ŒàO◊ , ‰õΩã¨∞=∞#∂<≥ D ~Ô O_»∂ HõeÑ≤ Ü≥∂x g∞^Œ∞#fl "≥O„@∞HõÅ∞
`˘eyOz JHõ¯_» Ñ¨Ó¿ãÎ =∞Ô~Ñ¨C_»∞ JHõ¯_» "≥O„_»∞HõÅ∞ "≥ÚÅ==Ù. Ç¨Ïi^ŒàO◊ ,
"≥∂^Œ∞QÆ |∂_ç^,Œ ‰õΩã¨∞=∞#∂<≥`À HõeÑ≤ JÖÏˆQ Ñ¨Óã≤<å ‰õÄ_® Ü≥∂x ^ŒQ~æÆ °
"≥O„@∞HõÅ∞ "≥ÚÅ==Ù.
â’¡II âß`«Ü∞« u â◊OYK«∂~°O‚ Ö’=∂xÑ¨ÖÏâ◊ Éèãí ‡¨ Ç¨Ïi`åà◊"∞£ I
H“ã¨∞OÉè`í Å·≥ =∞Ñ¨Ùº`åÊ@# Ñ¨Ó~°fiO qÖËÑ<¨ å`«^Î fiŒ `ü II
P."≥. â◊OYK«∂~°=‚ ∞O^Œ∞ ã¨=∞=ÚQÍ "≥∂^Œ∞QÆ
Éèãí ‡¨ =∞i^ŒàO◊ |∞ñ |~°ñQÆ #∞Oz
[Å=Ú#O^Œ∞ #qfi HõeÑ≤~∞° ^ŒÌ =∞é˜ÜÚ« ñ
QÆ∞ã¨∞=∞#∂<≥ ~°∞^ŒñÌ QÆ∞~°∞Å∞g_»∞.
q=~°} :
â◊OYK«∂~°O‚ , "≥∂^Œ∞QÆ HÍeÛ# |∂_ç^,Œ Ç¨Ïi^ŒàO◊ – D =¸_»∂
HõeÑ≤ ~å¿ãÎ "≥O„@∞HõÅ∞ ~åeáÈ`å~Ú. ‰õΩã¨∞=∞#∂<≥ ~åã≤<å ‰õÄ_® "≥O„@∞HõÅ∞
T_çáÈ`å~Ú.
â’¡II +¨_®ƒùQÍ^Œúi`åàÏ^ÕHÀ ÉèÏQÆâ◊Û HÕâ◊√HõHΔÍ^•`ü I
`«^fiŒ K«Û â◊OYK«∂~å‚ûŒ âß`«#∞=Ú`«=Î ∞O Ö’=∂fl"£∞ II
w. Ji^Œà=◊ Ú <å~°∞=O`«∞Å∞ =∞é˜ÜÚ« <˘Hõ¯
=O`«∞ "≥∂^Œ∞QÆ|∂_≥^ñŒ |Oz HõeÑ≤
h\˜`À #∂i Ñ¨\ Oì̃ Ñ¨ xâ◊ÛÜ«∞=ÚQÆ
"≥O„@∞HõÅ∞ ^ÕÇÏ¨ =Ú##∞O_ç g_çáÈ=Ù
q=~°} :
Ç¨Ïi^ŒàO◊ =¸_»∞ÉèÏQÍÅ∞, "≥∂^Œ∞QÆ|∂_ç^Œ XHõ ÉèÏQÆO hà◊§Ö’ HõeÑ≤
P hà◊√§ Ñ¨Óã≤<å ‰õÄ_® Ü≥∂x ^ŒQ~æÆ ° =ÙO_Õ "≥O„@∞HõÅ∞ ~åeáÈ`å~Ú.
QÆ~ƒ° Ç
ù Ï¨ ~°} ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II J=∞ÖÏ=∞ÖÏO[#Ü«Ú`å Ñ‘`å j`åO|∞<å Ç¨Ï~°u I
QÆ~ƒ° =ù ∞$`Ò ÉèQí xÆ Ç≤Ï`«O Ñ¶∞¨ $`«=∞^è∞Œ Ü«ÚHõÎ Ñ¨ÖÏâ◊c[O "å II
â’¡II `«O_»∞Å[ÖË# Ñ‘Ò« =¸ÅO [fiÅ#ã¨º "å [Ü«∞<åÎº "å I

QÆ~ƒ° Ñù ∞¨¶ flO ÉèQí xÆ Ç≤Ï`«O Å=}O Hõ@∞`≥Å· Ü«ÚHõOÎ "å II
ã‘. q=∞ÖÏ„ÉèHí =õ Ú#∞ ™œg~°=Ú ã¨=∞=ÚQÍ z>ˇÑì Ù¨ ~å~Úx KÕiÛ #∂i
|∞∞`«∞HÍÅ=Ú##∞ <≥Åñ`«∞Hõ K«Å\¡ ˜ h@ñ „^•y# Ü«∂ÃÑQÆ~ƒ° =ù Ú Ç¨ÏiOK«∞
‰õΩ~°∞A`Õ<Ü ≥ Ú« <Õ~Ú QÆ∂iÛÜ«Ú "≥∂^Œ∞QÆ q`«∞ÅÎ Ñ¨ÑC¨ # ÃÑ~°Ü∞« #∂i
|∞∞`«∞HÍÅ=Ú##∞ <≥Åñ`«∞Hõ ÉèQí OÆ |∞# #∞OK« QÆ~ƒ° Où |∞ Ç¨ÏiOzáÈ=Ù
w. LÑ¨C á⁄_ç KÕã≤ Hõ@∞`≥Å· Ü«ÚHõ=Î ÚQÆ#∞
Ñ¨`#Î« ∞xz# QÆ~ƒ° =ù Ú =keáÈ=Ù
Hõ_∞» QÆ∞##∞ z„`«=¸Å=Ú HõeÑ≤ „`åQÆ
QÆ~ƒ° Ç¨Ï~°}O|∞ñ QÍO`«∞~°∞ HÍO`«Å=x.
q=~°} :
z>ˇìÑ¨Ù ~å~Ú, J„ÉèíHõO, ™œg~°O – D =¸_»∂ HõeÑ≤ ¢ã‘Î
|∞∞`«∞HÍÅOÖ’ K«Å\¡ ˜ h\˜`À HõeÑ≤ `åy`Õ QÆ~ƒ° Où ~å^Œ∞. "≥∂^Œ∞QÆ q`«<Î åÅ∞,
<≥~Úº `Õ<Å≥ `À #∂i |∞∞`«∞HÍÅOÖ’ Ü≥∂xÖ’ =ÙOK«∞‰õΩO>Ë ‰õÄ_® QÆ~ƒ° Où
<åâ◊#=∞=Ù`«∞Ok. z„`«=¸ÖÏxfl "≥∞`«ÎQÍ #∂i ‰õΩ_çuÖ’ HõeÑ≤ `åy<å
‰õÄ_® QÆ~ƒ° Où ~å^Œ∞. WOHÍ Hõ@∞`≥Å· OÖ’ LÑ¨CHõeÑ≤ Ü≥∂xÖ’ ÃÑ@∞ì‰Ωõ <åfl
Ç¨ÏiOK«∞‰õΩáÈ`«∞Ok.
â’¡II â‹=· Å Hˆ ã¨~c° [O =¸ÅO "å K«=∞ÊHõãº¨ "å Hõ}Ü«∂ I
QÆ~ƒ° Où ~°∞}kú Ñ‘Ò« Hõ@∞`≥Å· O "å [~°`∞« û^èÜ Œ ∂« II
q=~°} :
<åK«∞`À‰õÄ_ç# Ñ¨Ùe"Õ~∞° ‰õÄ_® Hõ_∞» Ñ¨Ùx áÈQ˘_»∞`«∞Ok. [~°`∞« û^è`Œ À
HõeÑ≤# Hõ@∞`≥Å· O J~Ú<å, QÆ~åƒùxfl áÈQ˘_»∞`«∞Ok.
QÆ~Àƒù`Î« ÊuÎ ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II |∞∞`«∞k=¿ã Ñ¶∞¨ $`«ãÇ¨ Ï≤ `«O Ñ‘`åfi #=<åQÆ̂Hã¨~ã° º¨ ~°[ó I
^Œ∞QÆ=ú ∞#∞Ñ‘Ü∞« ~°=∞}© ~°=∞}QÆ`å QÆiƒù}© Éè=í u II
Hõ. |∞∞`«∞k=ãÖ|∞#ñ QÍq∞x
Ñ¶∞¨ $`«ãÇ¨ Ï≤ `«=ÚQÍñQÆ <åQÆ Hˆ ã¨~~° [° =Ú<£
ã≤`«^Œ∞QÆúÜ«Ú`«=Úñ„QÀe#
ã¨∞`«∞ñ_»∞^Œƒ=ù =∞O^Œ∞ QÆ~ƒ° ãù ∂¨ K«Hõ =∞QÆ∞K«∞<£.
q=~°} :
¢ãÎ‘ |Ç≤Ï+¨μì J~Ú# "≥Ú^Œ\ ~˜ ÀA <åQÆ̂Hã¨~åefl á⁄_ç KÕã≤ <≥~Úº`À
HõeÑ≤ ux, P=ÙáêÅ∞ „`åy`Õ QÆ~ƒ° Où xez H˘_»∞‰õΩ Ñ¨Ù_»`å_»∞.
â’¡II =¸Å=∞Ñ≤ ÅHõΔ ‡}ÏÜ«∂ó „áê*Ëº<å-- *Ëº# <åã≤HÍÑ‘`"« ∞£ I
`«O_»∞Å[ÖË# Ñ‘`å ^Œ^•u Ñ¨Ù„`«O [\Ï=∂Oã‘ II
w. ‰õΩ_çuÜ«Ú#∞ [\Ï=∂Oã≤ÜÚ« ñ QÆ∂_»ñ *Ëã≤
„HÀe##∞, ÅH˜Δ ‡=Ol ã¨=¸Å=ÚQÆ#∞
Ñ¶∞¨ $`«=Ú##∞ #∂i Ü«∞^•Ìxñ Qˆ Å#∞Oz
QÍeÑ‘eÛ# QÆ~ƒ° =ù Úñ QÍOK«∞ HÍO`«.
q=~°} :
ÅHΔ̃ ‡=Ol K≥@∞ì "Õ~∞° <ÕuÖ’ HõeÑ≤ =Ú‰õΩ¯ ^ŒQ~æÆ ° ÃÑ@∞ì‰Ωõ x QÍe
Ñ‘eÛ<å, [\Ï=∂Oã≤x ‰õΩ_çuÖ’ HõeÑ≤ `åy<å ¢ãHÎ‘ ˜ QÆ~ƒ° Où xÅ∞ã¨∞OÎ k.
â’¡II QÀˆ~Hõ=~°‚ÉèÏ[ó Ñ¨Ü«∞™ê =<åúÑ≤ ^è•~°"Õ∞^Œæ~°ƒù"£∞ I
Ñ‘`åfi Hˆ H˜tMÏÜ«∂ó Ñ¨Ù¢ÒÎ« r=ã¨º "å =¸Å"£∞ II
P."≥. P=Ù=~°‚ "≥ÚHõ¯ >ˇ#ÿ k Ü«∂Ü≥∞<å
^•xáêÅ`À_»ñ |∂x Ñ¨Ù¢`«Î
rq"Õ~∞° <≥#· tY=¸Å"≥∞#ÿ ¿ã
qOÑ¨ QÆ~ƒ° =ù ∞QÆ∞#∞ "≥Åñ^Œ∞Å‰õΩ#∞.
q=~°} :
XˆH ~°OQÆ∞ =Ù#fl P=Ù #∞O_ç áêÅ∞ `≥zÛ ^•O\’¡ Ñ¨Ù„`«rq "Õ~∞°
J~Ú<å ÖËHáõ È`Õ <≥q∞eJ_»∞QÆ∞K≥@∞ì "Õ~∞° J~Ú<å `≥zÛ áêÅÖ’ HõeÑ≤ „`åy`Õ
¢ãHÎ‘ ˜ QÆ~Àƒù`Ê« uÎ J=Ù`«∞Ok.
â’¡II Ñ‘`åfi-=Ú<≥#· Ñ¨Ü∞« ™ê ~°[ã≤ ™êfl`å K« ÅHõΔ ‡}Ï=¸Å"£∞ I
ã¨ÑÎ̈HΔÍe`« âßbÉèíHõÎO Éèí∞HÍfi ã¨∞`«O ÅÉèí`Õ II
P."≥. K≥éñQÆ∞ =∂ã≤#\˜ì K≥e ÅH˜Δ ‡=O[=¸

Å=Ú#∞ ^≥zÛ áêÜ«∞ã¨=Ú# =O_ç
ux#Ü≥∞_»Å #\ì̃ `≥é=‰õΩ QÆ~ƒ° "ù ∞≥ ÿ
`«#Ü«Úñ_»∞^Œƒqù OK«∞ =Úx=∞`«O|∞.
P."≥. K≥Å∞=ÅH˜Δ ‡=Ol K≥@∞ì=¸ÅOÉË_∞»
=∂~°∞¡ hà◊=¡ ÚOz =∞é˜ÜÚ« <≥`∞« Î
#\˜hì \˜ =O_»∞ ##flO|∞ ¿ãqOÑ¨ñ
^Œ#Ü«Úñ_»∞^Œƒqù OK«∞ =Úx=∞`«O|∞.
q=~°} :
ÅH˜Δ ‡=Ol K≥@∞ì "Õ~∞° fã¨∞H˘zÛ, Ñ¨~=° ∂#flO`À =O_ç, =Ú@ì~Ú#
¢ãÎ‘ u<åfl, ÖËHõ P "Õ~∞° x U_»∞™ê~°∞¡ hà◊§`À Hõ_yç P Hõ_yç # h\˜`À =O_ç#
J#flO u<åfl ¢ãHÎ‘ ˜ QÆ~ƒ° Où xez =∞Oz ãÖ`å#O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
QÆ~°ƒù„™ê= x"å~°}ÀáêÜ«∞=Ú
â’¡II Ñ‘Ò« =∞^ä∞Œ Ãã#· =÷ Ü«Ú`«=Ú`«ÊÅ ~år==¸Å âßÅ∂Hõ"∞£ I
^Œà=◊ ∞Ñ≤ QÀ^è•=ÖÏºó ™ê--[ºO ~°H„Îõ ã¨∞uO Ç¨Ï~°u II
â’¡II L`«ÊÅ=ÚÑ¨ÖÏ =∞^è∞Œ HõO âßº=∞Å`å Ö’„^èKŒ #« <Ì À¿Ñ`«"∞£ I
`«O_»∞Å[ÖË# Ñ‘Ò« QÆ~ƒ° „ù ™ê=O x"å~°Ü∞« u II
â’¡II =∞^èŒ∞Hõ‰õΩâ◊HÍâ◊ãïÊó ã‘`À`«ÊÖˇ· ã¨Ç≤Ï`«=∞^èŒ∞ ^Œ∞QÆú"£∞ I
=Ú™êÎxfi`«=∞Ñ≤ ¿ÑÜ«∞O QÆ~ƒ° „ù ™ê"Õ K« â◊¥ÖË K« II
ã‘. Hõ=∞Å=¸Å=Ú #Å¡ HõÅ∞=^Œ∞OÑ¨ÜÚ« ^ÕñQÆ∞ ^Œ∞=Ñ¨ÜÚ« =∞^è∞Œ =Ù KÕ^∞Œ ñ^ŒQ∞Æ #∞Ñ¨C
#=h`«=Ú#∞ <≥^∞Œ <Ì åÅ∞Hõ "Õ~∞° #∞ QÆeÑ≤„`å= ÉèQí ~Æ H° =Îõ Ú Ç¨ÏiOK«∞ñ
|OK«^•~°ÜÚ« #∞ #∞`«ÊÅ=¸Å=Ú#∞ Ü«∞+≤ì =∞^è∞Œ Hõ Ö’„^èŒ „¿ÑOHõ} ^è$Œ `«ã∞¨ =∞=Ú
`«O_»∞Å[Å=Ú`Àñ „^•q# QÆ~°ƒùÑ¨Ù „™ê=~°∞kè~°"≥∂Å¡ñ [Hõ¯<Ò#∞
P."≥. áêÅ∞ ÑÖK«^•~° Éè„í ^Œ=ÚãÎ̈ ‰õΩâ◊Å∞
`≥Åñ¡ ^•=∞~°ÜÚ« #∞ ~Ô Å∞¡ =∞^è∞Œ Hõ
Ñ¶∞¨ $`«ÜÚ« `«O|∞ñ „^•= #u=‰õΩ QÆ~ƒ° Où Ñ¨Ù
â◊¥Å ~°H~Îõ ∞° [=Ú K«∞ÅHõ#QÆ∞#∞.
q=~°} :
`å=∞~° ^Œ∞OÑ¨, #Å¡HõÅ∞=^Œ∞OÑ¨, ˆ~QÆ∞K≥@∞ì"Õ~°∞, Ãã·O^èŒ=Å=}O,
"≥#fl, ÉˇO_» K≥@∞ì"~Õ ∞° , g@xfl\˜h HõeÑ≤ #∂i á⁄_ç KÕã∞¨ ‰õΩx uO>Ë QÆ~ƒ° „ù ™ê=
„Ñ¨=∂^•xfl áÈQ˘_»∞`«∞Ok. ÑÖK«^•~°, #Å¡HõÅ∞=^Œ∞OÑ¨, Ü«∞+≤ì=∞^èŒ∞Hõ=Ú,
„¿ÑOHõ} Ñ¨Ù=Ùfi, ~Ú=hfl HõeÑ≤ #∂i P ~°™êxfl `åy<å ‰õÄ_® QÆ~ƒ° „ù ™ê"åxfl
x~ÀkèOz QÆ~åƒùxfl xÅÉˇ_∞» `«∞Ok. áêÅ∞, ÑÖK«^•~°, Éè„í ^Œ=ÚO`«Å∞, ‰õΩâ◊Å∞,
`≥Å`¡ å=∞~° ^Œ∞OÑ¨, ~Ô Å∞¡, Ü«∞+≤=ì ∞^è∞Œ HõO g@xfl\˜h "≥∞`«QÎ Í #∂~°∞‰õΩx <≥~ÚºÖ’
HõÅ∞Ñ¨Ù‰õΩx `åy`Õ ‰õÄ_® QÆ~ƒ° „ù ™ê=O, QÆ~ƒ° âù ¥◊ Å=O\˜ "åº^è∞Œ efl x"åiOz
QÆ~ƒ° Où xeÑ≤ K«H¯õ \˜ ãÖ`å#O Hõe™æ êÎ~Ú.
ã¨∞Y„Ñ¨ã¨=ÅHõΔ}=Ú
â’¡II Y~°fi„jÑ¨ÙK«Ûù [\ÏO Ñ¨Ùëêº~À¯`åÊ\˜`åO Hõ\∫ |^•ú I
Ñ‘`åfi K« ÅQÆfl QÆ~åƒù q=ÚK«º`Õ QÆiƒù}© Éè\í u˜ II
Hõ. áê~°∞==Ú`ÀñHõ ~¸HõÅ∞
nè~`° Ñ« Ù¨ ëêº~°¯=Ú##∞ ^≥zÛ „uHõ=Ú#<£
<Õ~∞° Ñ¨Ù`ÀñQÆ\ Ü ì̃ Ú« QÀ
H©~Δ =° Úñ „^•qOÑ¨ñ EÅ∞ K≥_H» Ü õ ∞« xÅ∞K«∞<£.
q=~°} :
áê=Ù~°O`ÀHõ DHõÅ∞ Ñ¨Ù+¨ºg∞ #HõΔ„`«O Pk"å~°O =Ù#flÑ¨C_»∞ P
~ÀA fã¨∞‰õΩ=zÛ QÆiƒù}© ¢ãÎ‘ gÑ¨ÙH˜H\õ ì̃ áêÅ∞`åy¿ãÎ QÆ~ƒ° Où xÅ|_»∞`«∞Ok.
â’¡II Hõ$`åfi K« ã¨ÑYÎ̈ O_»O QÆ∞O*Ï=¸ÅO x|^äºŒ Hõ\ ^˜ âÕ ◊ I
ã¨∂¢`óÎ≥ ã¨ÑaÎ̈ ~è z° ~å`ü ã¨∞Y„Ñ¨ã∂¨ u~°∂‡_è» QÆ~åƒùÑ≤ II
Hõ. QÆ∞~°∞qO^Œ"~Õ ∞° `«∞#∞‰õΩÅ∞
á⁄i<Õ_∞» QÆñ *Ëã≤ ÜÕ∞_»∞ „áÈñQÆ∞Å„`å@<£
^Œ~∞° }˜„uHõO|∞#ñ QÆ\ #ì̃
#~°∞^•~°ã∞¨ Y„Ñ¨ã∂¨ u Ü«∞QÆ∞ QÆiƒù}H˜ <˜ .£
q=~°} :
QÆ∞~°∞qO^ŒK@ ≥ ∞ì "Õ~∞° fã¨∞H˘zÛ U_»∞=ÚHõ¯Å∞ K≥Ü∂« ºe. U_»∞~°OQÆ∞Å
^•~åÅ∞#fl `å_»∞ fã¨∞H˘zÛ P `å_»∞H˜ U_»∞KÀ@¡ QÆ∞~°∞qO^Œ "Õ~∞° =ÚHõ¯Å∞
Hõ\Ïìe. P `å_»∞ QÆiƒù}© ¢ã‘Î #_»∞=Ú‰õΩ Hõ_ç`Õ QÆiƒù}© ¢ã‘ÎH˜ ã¨∞Y„Ñ¨ã¨=O

J=Ù`«∞Ok.
â’¡II ã≤`«Ñ≤HõÖ’K«#K«~°}O K«=~°‚Ñ¨Ó~°fiO K« Hõ~°‚Ñ¨Ó~°}`«ó I
JuQÆ~ƒ° Ñù _‘ `ç åOw =x`Ò ã¨∞Y„Ñ¨ã∂¨ u=∂`«#∞`Õ II
P."≥. `≥ÅH¡ ÀH˜ÖÏHΔ̃ "≥∞Å¡# #=∞Å∞K«∞
QÆiƒù}=© ^è∂Œ \˜ Hõ~=‚° Ú##∞
QÍeñÉÏ~° #∂^Œ QÆ~ƒ° O|∞ „ã¨q~ÚOK«∞
xO^Œ∞Å‰õΩ#∞ "Õéˇ =∞O^Œ∞ÖËÅ.
q=~°} :
`≥Å¡=ÚÅ∞ H˘eq∞_ç K≥@∞ì"Õ~°∞ fã¨∞H˘zÛ |∞QÆæÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩx
#=ÚÅ∞`«∂ „Ñ¨ã=¨ "Õ^#Œ `À f„=OQÍ <˘Ñ¨CÅ∞ Ñ¨_∞» `«∞#fl QÆiƒù}˜ ¢ãÎ‘ K≥qÖ’
Tk`Õ "≥O@<Õ ã¨∞Y„Ñ¨ã=¨ O J=Ù`«∞Ok.
â’¡II =¸ÅO Hõ$+¨|ÖÏÜ«∂ó ™ê`«yiHõs[‚ \ÏÜ«Ú`«O eáêÎ fi I
HΔ̃ÑOÎ̈ Ü≥∂<Ò [#Ü«∞u ã¨∞Y„Ñ¨ã∂¨ uO =¸_èQ» ~Æ åƒùÜ∂« ó II
Hõ. #Å¡x =Ú`«=Î Ñ¨ÙÅQÆ=Ú
`≥Åx¡ kO>ˇ#Ü«Ú ~°∞„^Œ^=Õ Ùx [_»ÜÚ« <£
„"Õà=¡◊ ∞~°ñ|∞zÛ #∂~°∞K«∞
<˘Å¡# QÆiƒù}H˜ ˜ Ü≥∂x #∞#∞Ñ¨ „ã¨qOK«∞<£.
q=~°} :
#Å¡x z\Ïì=Ú^ŒO K≥@∞ì "Õ~∞° , `≥ÅkO>ˇ# K≥@∞ì"~Õ ∞° , ~°∞„^Œ[_»"~Õ ∞°
D =¸_»∞ "Õà§◊ h ÃÑ#"Õã≤ „Ñ¨ã=¨ "Õ^#Œ Ñ¨_∞» `«∞#fl ¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÆO ^ŒQ~æÆ °
ÃÑ_ç`Õ "≥O@<Õ ã¨∞Y„Ñ¨ã=¨ O J=Ù`«∞Ok.
â’¡II Hõ\ |˜ ^Œ=ú ∞~°∞}ã¨∂¢`óÎ≥ âıfi`«|ÖÏ=¸Å=∞„`«=∞Åáê`«"∞£ I
‰õΩ~°∞`Õ Ç¨ºáê^ŒeÑÎ̈O HΔ̃„Ñ¨"∞Õ "≥H· ÍΔ fiHõ=O =¸Å"£∞ II
w. a_»ñ¤ QÆ#fl "≥#∞Hõ =∂Ü«∞ "≥_Å» #\˜ì
Ü«∞u="≥ÚÅ <≥é^] •~°=Ú#O^Œ∞ `≥Å¡
=ÚÅHõ"~Õ ∞° Å∞xz ~°ã=¨ Ú#∞ K≥eÜ«∞ áê^Œ
Ü«ÚQÆ=Ú##∞ |∂ã≤##∞ =∂Ü«∞Ü«Úñ_»kOHõ.
q=~°} :
„Ñ¨ã¨=O J~Ú# `«~åfi`« ‰õÄ_® =∂Ü«∞ Ñ¨_çáÈ‰õΩO_® =Ù#fl
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ `≥Å¡=ÚÅHõ"Õà◊√§ Z„~°x`å_»∞H˜ Hõ\ ˜ì, P `å_»∞ ¢ã‘Î #_»∞=ÚH˜
Hõ\ <ì̃ å, KÕ^∞Œ ™⁄~°HÍÜ«∞K≥@∞ì "Õ~∞° ~°ãO¨ fã≤ `˘_»Å #∞O_ç áê^•Å ^•HÍ
Ñ¨Óã≤<å "≥O@<Õ =∂Ü«∞ T_çÑ_¨ áç È`«∞Ok. QÆiƒù}© ¢ãÎ‘ T~°@ K≥O^Œ∞`«∞Ok.
D q^èOŒ QÍ „Ñ¨H$õ u ã¨ÇÏ¨ ["≥∞#ÿ =¸eHõÅ`À PÑ¨~ˆ +¨<£ J=ã¨~O°
ÖË‰Ωõ O_® ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ ã¨∞Y„Ñ¨ã=¨ O [iˆQÖÏ =∞# QÔ #· HÍÅr _®Hõ~ì ∞° ¡ „Ñ¨Ü∞« `«flO
KÕ¿ãÎ ™ê=∂#∞ºÅH˜ É’Öˇ_∞» „Ñ¨ã∂¨ u Y~°∞ÛÅ∞ `«ÑC¨ `å~Ú Hõ^•!
"≥^· ∞Œ ºÅ∂ H˘kÌQÍ D q+¨Ü∞« O PÖ’zOK«O_ç.!
ÉèQí âÆ ¥◊ Å Ç¨Ï~°} ÅHõ}
Δ =Ú
¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÆOÖ’ Z‰õΩ¯=QÍ ÃÑiy# =∂OãÖ=Ú^ŒxÌ 'â◊¥Å— JO\Ï~°∞.
Wk ¢ãÎ‘ Ü≥∂xÖ’ H˘kÌH˘kÌQÍ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂ =Ù#flH˘nÌ =¸„`« qã¨~#˚° KÕ¿ãÑ¨C_»∞,
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À ~°u„H©_» [i¿Ñ ã¨=∞Ü«∞OÖ’#∂ ÉÏQÍ =∞O@, <˘Ñ≤Ê =ÙO\Ï~Ú.
x~°H¡ Δõ ºO KÕã#≤ H˘nÌ HÍº#û~üQÍ =∂ˆ~ J=HÍâ◊O =ÙO@∞Ok. JO^Œ∞=Å¡ nxfl
"≥Ú^Œ\’¡<Õ PÑ¨_O» , =∞O^Œ∞Å ^•fi~å 'â◊¥Å— áÈQ˘@ì_O» KåÖÏ J=ã¨~O° . D
P^è∞Œ xHõ HÍÅOÖ’ 'PÑ¨~ˆ +¨<—£ ^•fi~å WÖÏO\˜ 'â◊¥Å— efl `˘Åy™êÎ~∞° . J~Ú`Õ
'PÑ¨~ˆ¨ +¨<—£ HõeyOKÕ ^Œ∞¢+Ê¨ ÉèÏ"åÅ∞ Z<Àfl =Ù<åfl~Ú. g\˜x ¢ãÅÎ‘ ∞ |Ü«∞\˜H˜
K≥ÑC¨ H˘ÖË~∞° . JÖÏO\˜ ~Ú|ƒO^Œ∞efl "≥∞^Œ\’¡<Õ QÆ∞iÎOz ZÖÏ x"åiOK«∞HÀ=KÀÛ
âß¢ãHÎ¨ Í~°∞_»∞ H˘xfl =O^ŒÅ ãÖ=`«û~åÅ „HÕ^Œ>Ë D „QÆO^äOŒ Ö’ K≥ÑÊ≤ =ÙO_»@O
qâı+Ö.
â’¡II Ñ≤ëêìfi HΔ̃ÑOÎ̈ Ü≥∂<Ò =¸ÅO Y~°=∞O[s Ñ¨Ù#~°fl=Ü≥∂ó I
#=ã¨∞`åÜ«∂ó ã¨HÅõ O Ü≥∂xQÆÒ« â◊¥Å=∞Ñ¨#Ü«∞u II
Hõ. QÆe*Ë ~Ô fiOÑë ^Œ∂#i
HõeÜ«∞OQÍ #∂i a_»ñ¤ QÆx <˘zÛ# Ü«∂
ÅÅ# ÉèQí OÆ |∞#ñ |∂ã≤#
#Å=_»∞ <≥@∞=O\˜ â◊¥Å Ü≥∞ÿ ##∞ =∂#∞<£.
q=~°} :
QÆe*Ë~∞° "Õ~∞° , "≥OÑë "Õ~∞° , ^Œ∂ãï "Õ~∞° , D =¸_çO\˜h HõeÑ≤
"≥∞`«QÎ Í #∂i ÉÏeO`«~åe =∞~å‡OQÆOÖ’ Ñ¨Ó¿ãÎ =∞~å‡OQÆOÖ’ =Ù#fl â◊¥Å
<åâ◊#O J=Ù`«∞Ok.
â’¡II âß~åÊã¨c[™êkè`Ñ« ∞¨¶ $`«=∞#∞Ì~∞° =∂Oã¨ã^≤ `úŒ Å·≥ O "å I
ÉèQí ÉÆ ~íè }
° =Ë `«nÜ«∞O ã¨∂`åÜ«∂ó â◊¥Å=∞Ñ¨#Ü«∞u II
P."≥. =¸+¨HOõ |∞ =∂Oã¨=Ú#ñ nÜ«Ú#∂<≥ ÜÕ∞
„#ƒuÎq`«∞ÜÎ Ú≥ Hõ¯ ~°ã=¨ Ú<≥#· ñ
|∞„`«=uH˜ Ü≥∂xñ |∂ã≤#ñ „yq∞K«K∞« Û
#O^Œ∞ <˘Ñ¨CÖˇÅ¡ #Ñ¨ÇÏ¨ iOK«∞.
q=~°} :
ZÅ∞Hõ=∂OãÖ #∞Oz fã≤# #∂<≥QÍh, ÑüÎ q`«<Î åÅ #∞O_ç fã≤#
`≥Ö· ÏxflQÍh ÉÏeO`«~åe =∞~å‡OQÍxH˜ Éˇ\· Ï Ö’Ñ¨ÖÏ Ñ¨Óã≤#@¡~Ú`Õ =∞~å‡OQÆO
Ö’Ñ¨Å 'â◊¥Å— L#fl@ì~Ú`Õ ^•xfl Ç¨Ïiã¨∞OÎ k.
â’¡II QÀ=∞Ü«∞~°ãQ¨ À=¸¢`óÎÕ ¿Ñ+¨}Ñ¨Ó~°fiO Ñ¶∞¨ $`Õ# ã¨ÇÏ¨ Ö’áê`ü I
Ç¨Ïã≤Î Hõ$q∂<£ HÍ=∞ø‰õΩã≤Ñ„¨ `«O =~°∞}ã¨º #∂`åÜ«∂ó II
P."≥. P=Ù¿Ñ_»~ã° =¨ Ú <å=Ù=¸„`«=Ú#O^Œ∞
#∞eq∞~å‰õΩ #∂é˜ "≥∞ÅÑ≤ÜÚ« Oz
Ñ¶∞¨ $`«=Ú`À_»ñ QÆ∂iÛ ã¨∞`«∞ñQÆ#fl HÍq∞x
Ü≥∂xñ |∂Ü«∞ñ „y=ÚÅ∞ =∂xáÈ=Ù.
q=~°} :
P=Ù¿Ñ_» Ñ≤O_»QÍ =zÛ# ~°™êxfl P=Ù=¸„`«OÖ’ HõeÑ≤, ^•x`À
Leq∞P‰õΩ#∞ #∂i <ÕuÖ’ HõeÑ≤ =∞~å‡OQÍxH˜ Ñ¨Óã≤#@∞ì~Ú`Õ =∞~å‡OQÆOÖ’
Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Å∞ #t™êÎ~Ú.
Ü≥∂x^Œ∞~°æO^èŒÇ¨Ï~°} ÅHõΔ}=Ú
â’¡II ‰õΩ+ª̈H=õ ∞ÅÉÏÖ’`«ÊÅ™êkè`« `≥Ö· #Ë Ñ¨Ó~°}O Ü≥∂<Õó I
JÉèÜí ∂« QÆ∞_»^∂Œè Ñ¨#=∞^äŒ xO|HÍfi^ä#Õ ^èÒ`åÜ«∂"£∞ II
â’¡II Ñ≤ëêìfi *Ïf‰õΩã¨∞=∞O *Ëº+‘ª =∞^è∞Œ ÑÖK«ÑÅ¨ "¡ å#^ä"Œ å I
`≥Ö· #Ë Ü≥∂xÑ¨Ó~°}=∂`«Ñ`¨ ¿« ã#Î QÆ#Ñú ∞¨¶ fl"£∞ II
ã‘. ‰õΩ=ÅÜ«∞ Hˆ ãï HÀ+¨μ=ì Ù `≥Å· O|∞ñ QÆÅÑ¨ÓÜ«Ú Ü≥∂x ^Œ∞~°Oæ ^èŒ =∞}ñQÆ∞
Hõ~H° Hõ ÍÜ«∞Å∞ „^•HõΔ YO_»O|∞ ^ä∂Œ ÑÖ|∞ QÍñ*ËÜ∞« Ü≥∂x ^Œ∞~°Oæ ^èŒ =∞}ñQÆ∞
"ÕñÑ¨KH≥ ¯õ Å∞ "Õã≤ HÍÑ≤OK«∞~°ã=¨ Ú#ñ QÆ_∞» QÆñQÆ Ü≥∂x ^Œ∞~°Oæ ^è=Œ ∞}ñQÆ∞
=∂Åf‰õΩã¨∞=∞O|∞ =∞^è∞Œ HõO|∞ ÑÖK« Ñ¨ Å¡==ÚÅ∞ #∂<≥`Àñ ^Œ=ÙÅ*Ëã≤
P."≥. Ü«∞\˜#ì ∂<≥ <≥O_»ñ Éˇ\ ì˜ HÍñy#ñ ^≥zÛ
Ü≥∂xÖ’#ñ |∂ã≤ Ü«Ú#∞Ñ¨x@∞¡
Hõ_ñ» yˆ~x Ü≥∂\˜ì HõOÃÑ#· =∂#∞#∞
ã¨HÅõ "≥^· ºŒ âß¢ãÎ̈ ã¨=∞‡`«O|∞.
q=~°} :
HõÅ∞= Ñ¨Ù=Ùfi HÕ[Å¯O (Ñ¨Ùá⁄Ê_ç), `å=∞~°ÑÙ¨ =Ùfi HÕ[Å¯O(Ñ¨Ùá⁄Ê_ç)
K≥OQÆÅfi HÀ+¨μì D =¸_çO\˜#∞Op #∂<≥ fã≤ ÉÏÖˇO`«~åe =∞~å‡OQÍxH˜
Ñ¨Ó¿ãÎ ^Œ∞~åfiã¨# áÈ`«∞Ok. Hõ~H° Í¯Ü«∞, „^•HõΔ D ~Ô O_»∂ HõeÑ≤ ÉÏQÍ #∂i
ÉÏåÖˇO`«~åe Ü≥∂xH˜ ^è∂Œ ÑÖ (á⁄QÆ) "Õ¿ãÎ ^Œ∞~åfiã¨# áÈ`«∞Ok. hà◊§`À "ÕÑ¨
K≥Hõ¯Å∞ "Õã≤ HÍz P hà◊§`À ÉÏÖˇO`«~åe Ü≥∂xx Hõ_çy<å ^Œ∞~°æO^èŒO
=keáÈ`«∞Ok. *ÏlÑ¨Ù=ÙfiÅ∞, Ü«∞+≤=ª ∞^è∞Œ HõO, J~Ú^Œ∞ zQÆ∞à◊√§ (=∂q∞_ç,
"ÕÑ,¨ <Õ̂~_»∞, =∂nÑ¶Å¨ O, =∂ˆ~_»∞) #∂<≥Ö’ "Õã≤ ã¨∂~°º~°t‡Ö’ HÍyOKåe.
K«ÖÏ¡i# `«~åfi`« P #∂<≥`À ÉÏÖˇO`«~åe Ü≥∂xH˜ Ñ¨Ó¿ãÎ ^Œ∞~åfiã¨#
`˘ÅyáÈ`«∞Ok.
Ñ
„ ã
¨ ∂¨ uÉèQí Æ ãÖHÀK« ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II ã¨∞~°QÀÑ¨HÅ© K«∂~°O‚ q∞o`«O =¸ÖË# HÍ~°"ÅÕ ã¡ º¨ I
ã¨‡~°=∞Ok~°=∞Éèºí OQÍ`ü ãÖHÀK«Ü∞« u „Ñ¨ã∂¨ `åÜ«∂ó II
P."≥. WO„^ŒQÀÑ¨=∞O|∞ <≥#Ü«∞ñ QÍHõ~"° ~Õ ∞°
#∂i ã¨=∞=ÚKÕã≤ #∂<≥ñQÆeÑ≤
a_»ñ¤ QÆxÜ«Ú q∞QÆ∞Åñ ÉˇOÃÑ#· Ü≥∂xÃÑñ·
|∂Ü«∞ñ Q˘OK≥=∞QÆ∞#∞ ÉÁÅñ`«∞Å‰õΩ#∞.
q=~°} :
P~°∞„^ŒÑ¨Ù~°∞QÆ∞, HÍHõ~°K≥@∞ì "Õ~°∞ D Ô~O_ç\ ˜h ã¨=∂#"≥∞ÿ#
áêà◊§Ö’ #∂i #∂<≥Ö’ HõeÑ≤ ÉÏÖˇO`«~åe Ü≥∂xH˜ Ñ¨Ó¿ãÎ aQÆ∞`«∞QÍ
aQÆ∞ã¨∞‰õΩO@∞Ok.
ãÎ̈#º=$kú ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II ^Œ∞ˆQú# Ñ≤+ì̈Ñ‘`åó ãÎ̈#ºO `«=fixÎ Hõ=∞Å `«O_»∞ÅHÍó I
Ñ¨Ù+¨¯~°~°∞Ç¨ÏÑ¨Ù+¨¯~°q∞= ã¨áêÎÇ¨-ÉèÏºã¨Ü∂≥ Qˆ # II
Hõ. áêÅ∞#∞ ^•=∞~°q`«∞ÅÎ ∞
^è∂Œ oÜ«Ú ¿ãqOK≥<xÕ ñ ^˘Ü«∞ºe K«#∞Å<£
ÉÏÅ∞|∞ƒ [Å[Ñ¨Ù+¨¯~°
=¸ÅO|∞Å <Õ_∞» k=ã¨=ÚÅ∞ Q˘##∞|∞ƒ<£.
q=~°} :
`å=∞~° q`«<Î åÅ Ñ≤O_çx áêÅÖ’ HõÅ∞Ñ¨Ù‰õΩx „`åy`Õ ¢ãÎ‘ =HΔÀ*ÏÖ’¡
áêÅ∞ ÉÏQÍ U~°Ê_»`å~Ú. `å=∞~°, "≥∞@ì`å=∞~° ^Œ∞OÑëfl U_»∞~ÀAÅ∞ =~°ãQ¨ Í
uO>Ë ‰õÄ_® áêeO_»Ö¡ ’ áêÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ =™êÎ~Ú.
â’¡II [Ü«∞u [Ü«∞ãÎ̈#HÀÑÖ qâßÅ=∞Ñ≤ ÖËÑ<¨ åkfiâßÖÏÜ«∂ó I
Pã¨¯#Ìu Hõ<ÀÌÑ≤ K« ‰õΩ=∂iHÍÜ«∂ó ã¨=∞O xâ◊Ü∂« II
Hõ. HõÅ|O^ŒK@≥ ∞ì Ñ¨Å∞‰õΩÅ∞
HõeÜ«∞OQÍ#∂i q∞QÆ∞Å Ñ¶∞¨ #q∞ÅHÍ<Ò
[Å*Ï## K«#∞flÅÃÑ·
#eH˜# #∞„^ÕH=õ Ú_çy Ü«∞Å=_ç Ü«ÚO_»∞<£.
q=~°} :
HõÅ|O^Œ K≥@∞ì =∂#∞Ö’x Ñ¨Å∞‰õΩefl ÉÏQÍ "≥∞`«QÎ Í #∂i ÉÏÖˇO`«~åe
ã¨<÷ åÅ‰õΩ Ñ¨Ó¿ãÎ ÃÑ^ŒQÌ Í J=‰õΩO_®, "ÕÖÏ_»|_çáÈ‰õΩO_® Hõ<fl≥ Ñ¨_∞» K«∞ =HΔÀ*ÏÖÏ¡
Hõi#î OQÍ QÆ∞O„_»QÍ `«Ü∂« ~°=Ù`å~Ú. WO„^Œ"å~°∞}˜ fQÆ ~°™êxfl =HΔÀ*ÏÅH˜
Ñ¨Ó¿ãÎ ã¨<÷ åÅ∞ ÃÑ~°Q‰Æ Ωõ O_® PÑ¨Ù`«∞Ok.
„Ñ¨ã¨=¢ã‘ÎQÆ~°ƒù=Ú H˘Åñk (z#flk) JQÆ∞ ÅHõΔ}=Ú
â’¡II ã¨∂`åÜ«∂ó Hõ$â◊=Ú^Œ~O° Ñ‘Ò« `«„Hˆ } =∂Åf=¸Å"£∞ I
Ñ¶∞¨ $`«=∞^ä∞Œ b_è® KÀ+¨ã≤ Hõ~Àu ^è•„f ã¨=∞O xâ◊Ü∂« II
P."≥. *Ïl"Õ~∞° ñ ^≥zÛ K«Å`¡ Àñ „^•q#
a_»Q¤ #Æ fl Hõ_∞» Ñ¨Ù Ñ≤#fl^ŒQ∞Æ #∞
Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù Ñ¶∞¨ $`«=Ú ^è•„uÑ¶Å¨ =Ú `ÕxÜ«∞ñ „^•=
a_»ñ¤ QÆ#fl Hõ_∞» Ñ¨Ù Ñ≤#fl^ŒQ∞Æ #∞.
q=~°} :
*Ïl"Õ~∞° "≥∞`«QÎ Í #∂i =∞l˚QÖÆ ’ HõÅ∞Ñ¨Ù‰õΩx `åy`Õ ÉÏÖˇO`«~åe
Hõ_∞» Ñ¨Ù ãÖHÀK«O K≥Ok z#flQÍ J=Ù`«∞Ok. Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù<≥~Úº, Lã≤iHÍÜ«∞ HõeÑ≤
ÉÏQÍ #∂i `Õ<Ö≥ ’ HõeÑ≤ „`åy<å ÉÏÖˇO`«~åe á⁄@ì z#flQÍ J=Ù`«∞Ok.
^ÕÇ¨Ï^Œ∞~°æO^èŒ <åâ◊# ÅHõΔ}=Ú
â’¡II ã¨Ç¨ÏHÍ~°^•_ç=∞`«fiH˜‡o`«O â◊OYâ◊¥~°‚ÖËÑ¨ W= I
zOKå Hõ~O° [c*ˇ~ˆ· á¡ ÈÑ≤ HΔ̃Ñu¨ ^Ò~°#æ ÷º"£∞ II
â’¡II Hõ‰õΩÉèí ‰õΩã¨∞=∞[O|∂^Œà◊ Ö’¢^≥·~°∞^Œfi~°Î#O K« ã¨=∞ÉèÏÔQ·ó I
Ç¨Ï~°u x^•¿Ñ∞¶ qÇ≤Ï`«O =∞~å‡k[ ^ÕÇÏ¨ ^Ò~°#æ ÷ º"£∞ II
â’¡II ~À„^èÀj~°ts+¨Hõ Ñ¨^Œ‡Hõ K«∂ˆ~‚# q∞o`« ^ÕÇ¨Ïã¨º I
„w¿+‡Ñ≤ `«fiQÀÌëêó ¿ãfi^Œ„Ñ¨É"íè å # *ÏÜ«∞<ÕÎ II
â’¡II =∞ÅÜ«∞[ HÍj‡~° [ÅÑ¶Ú¨ Ö’„^èŒ `«Q~Æ "° åÅÔHâ· Û◊ ã¨=∞ÉèÏQÔ ó· I
ã¨H$õ ^ŒÑ≤ Hõ$`«=Ú^Œfi~°#Î =∞`«#∞O `«#∞QÆ#=ú ∞Ñ¨#Ü«∞u II
ã‘. ^•_ç "≥∂`«ÊÅ K«∂`« `«`Ê« Å¡==Ú â◊OY =ÚÅã¨∞#fl=Ú# "Õ∞# #Åñkˆ~x
zO`«yO[Å∞ HÍ#∞æ K≥@∞ìyO[Å∞ #∂i HõeÑ≤ ^ÕÇÏ¨ O|∞# #Åñkˆ~x
ÃÑ#∞=∞kÌK@≥ ∞ì Ñ¨Ù=Ùfi#∞ Ö’„^èŒ <Õ̂~_»∞ ^Œà=◊ ÚÅ <≥=Ú‡# #Åñkˆ~x
kiÃã# ÖÁ^Œ∞QÌ ∞Æ q~°∞Å∞ Ñ¨^‡Œ Hõ=Ú#∞ HõÅ#∂i <≥"∞Õ ‡# #Åñkˆ~x
w. K«O^Œ<åQÆ~∞° HÍj‡~° [Å=Ú Ö’„^èŒ

`«Q~Æ =° Ú#∞ QÆ∂iÛ ã¨=∞ÉèÏQÆ=ÚQÆ Ñ¶∞¨ \ÕÑ¨ñ
QÆÅÜ«∞<≥"∞Õ ‡# <˘Hõ™êi Ü«∞Åñkˆ~x
^ÕÇÏ¨ ^Œ∞~°Oæ ^è=Œ ∞}ñQÆ∞ ãÖ^ÕÇÏ¨ "Õ∞Å.
q=~°} :
^•x=∞‡zQÆ∞à◊√§, HõÅ∞=Ñ¨ÓÅ∞, =∂q∞_çzQÆ∞à◊√§, â◊OMÏxfl #∂~°QÍ
=zÛ# ã¨∞#flO – W=hfl HõeÑ≤ â◊s~åxH˜ #Å∞QÆ∞ ÃÑ@∞ì‰Ωõ O>Ë, K«~‡° O ^Œ∞~åfiã¨#
áÈ`«∞Ok. zO`«yO[Å∞, HÍ#∞QÆ∞yO[Å∞ HõeÑ≤ #∂i â◊s~åxH˜ #Å∞QÆ∞ ÃÑ\˜<ì å
^Œ∞~°æO^èŒO áÈ`«∞Ok. ÃÑ^ŒÌ=∞kÌÑ¨Ù=ÙfiÅ∞, ÖÁ^Œ∞ÌQÆ∞P‰õΩÅ∞, <Õˆ~_»∞zQÆ∞à◊√§ –
W=hfl HõeÑ≤ #∂i ^ÕÇ¨ xH˜ #Å∞QÆ∞ ÃÑ@∞ì‰Ωõ O>Ë â◊s~°O ^Œ∞~åfiã¨# áÈ`«∞Ok.
kiÃã# Ñ¨ÓÅ∞, ÖÁ^Œ∞QÌ ÑÆ Ó¨ Å∞, Ñ¨^‡Œ HÍ+¨=ª Ú Jhfl HõeÑ≤ #∂i XO\˜H˜ #Å∞QÆ∞
ÃÑ@∞ì‰Ωõ O>Ë XO\˜ ^Œ∞~åfiã¨# áÈ`«∞Ok. =∞OzQÆO^èOŒ , JQÆ~∞° , ‰õΩO‰õΩ=∞Ñ¨Ù=Ùfi,
Hõi"Õ~∞° , ÖÁ^Œ∞QÌ ∞Æ Ñ¨Ù=Ùfi, „QÆOkè`Q« ~Æ O° – D k#∞ã¨∞Åhfl ã¨=∂#OQÍ fã¨∞‰õΩx
HõeÑ≤ ÉÏQÍ #∂i â◊s~åxH˜ #Å∞QÆ∞ ÃÑ_ç`Õ ^ÕÇÏ¨ ^Œ∞~°Oæ ^èOŒ #tã¨∞OÎ k.
â’¡II aÅfit "åã¨=∞ÉèÏQÔ ~ˆ· á¡ ê^Œ∞ƒù[=¸ÅQÆ#=ú ∞Ñ¨#Ü«∞u I
Ñï}`« uxÎ_Hç Íxfi`« Ñ¨ÓuHõ~O° *’`«c÷ [O "å II
Hõ. =∂Å∂~° t"åÑ¶Å¨ =ÚÅ
"åÖÏÜ«∞=Ú#∂i ÉÏÇ¨ïáê~°≈fi=ÚÅO^Œ∞<£
*ÏÅñQÆñ |∂Ü«∞QÆ #Hõ¯_»
^Œ∂ÅÜ«Ú ^Œ∞~°Oæ ^èKŒ Ü « ∞« =Ú `˘ÅñQÆ∞<£ ÉˇÅ∞K«<.£
q=~°} :
=∂Å∂~° ÑÖ_»∞, Hõ~H° Í¯Ü«∞ D ~Ô O_ç\ h˜ HõeÑ≤ #∂i K«OHõÅ‰õΩ
Ñ¨Óã¨∞‰õΩO>Ë K«OHõÖ’¡ ^Œ∞~°^,Œ ^Œ∞~åfiã¨# áÈ`å~Ú.
P."≥. zO`«ÑO¨ _»∞Ö’#ñ lH˜¯# yO[Å
Ñ¨ÑC¨ HÍ#∞æyO[Ñ¨ÑC¨ ñ *ËiÛ
HõÅÜ«∞#∂i K«OHõ #Åñk# #KÀÛ\˜
HõOÑ¨Ùq_çz =∞Oz HõOÑ¨Ù "≥ÅÜ«Ú.
q=~°} :
zO`«yO[ÅÑ¨ÑC¨ , HÍ#∞QÆyO[Å Ñ¨ÑC¨ D ~Ô O_ç\ h˜ HõeÑ≤ #∂i
K«OHõÅH˜ Ñ¨Óã¨∞‰õΩO>Ë K«OHõÖ’¡ ^Œ∞~°^,Œ ^Œ∞~åfiã¨# áÈ`å~Ú.
=ÚY^Œ∞~°Oæ ^èŒ Ç¨Ï~°} ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II P™êfik`å K« ã¨H$õ ^ŒÑ≤ =ÚYQÆO^èOŒ ã¨HÅõ =∞Ñ¨#Ü«∞u I
`«fiwƒ[Ñ¨Ó~°HÑõ Å¨¶ *Ï Ñ¨=#=∞"åK«ºO K« <åâ◊Ü∞« u II
P."≥. =∞Oz`Õ<L≥ QÀ_» =∂nèÑÅ¨¶ Ñ¨Ùñ|O_»∞
`ÀÅ∞ #q∞eˆ~x "Õ∞Å∞QÍñQÆ
=ÚY=ÚHõOÑ¨Ù =∂#∞ "≥Ú#Ü«∞OQÆ <À@#∞
=∂@ÖÏ_»∞HõOÑ¨Ù =∂#∞K«∞O_»∞.
q=~°} :
=∂nÑ¶Å¨ O `ÀHõ¯x =∞Oz`Õ<`≥ À HõeÑ≤ #q∞e`Õ <À\˜ ^Œ∞~åfiã¨#
áÈ=_»"∞Õ HÍHõ =ÚY ^Œ∞~°Oæ ^èOŒ ‰õÄ_® áÈ`«∞Ok.
â’¡II ‰õΩÃ+ªÂÅ"åÅ∞ ÔH·ÖÏÜ«∞+‘ª=∞^èŒ∞=ÚãÎ̈^è•#ºHõ$`«Hõ=Åó I
Ç¨Ï~°u =ÚYQÆ#=ú ∞dÅO HΔ̃Ñu¨ ~°™È<åkHõO QÆ#"ú ∞£ II
w. =Úã¨ÅÎ ∞ ~Ô O_ÕÅO‰õΩÅ∞
‰õΩã¨∞OÎ |i Ü«∞+≤ì =∞^è∞Œ =Ù HÀ+¨μ=ì ÙÅ∞#∞ q
#ºã¨=Î ÚQÆ #∂i QÆà=◊ Ú#
qãÎ̈~=° ÚQÆx_ç#ñ QÆOÑ¨Ù q_»∞K«∞#∞ <À@<£.
q=~°} :
x_»∞=ÚÃãÎ, <åQÆ=ÚÃãÎ, UÅ∞‰õΩÅ∞, H˘uÎg∞~°, Ü«∞+≤ª=∞^èŒ∞HõO,
K«OQÆÅfiHÀ+¨μì W=hfl #∂i =Ú^ŒÌ KÕã≤ <À\’¡ ÃÑ@∞ì‰Ωõ O>Ë <À\˜ ^Œ∞~åfiã¨#
áÈ`«∞Ok.
â’¡II *ÏuÑ¶¨Å *Ïu Ñ¨„f Ñ¶¨}˜[˚"åÇ‘Ï¡Hõ ‰õΩ+ª̈ãÖ K«i`å !
JÑ¨ÇÏ¨ ~°u Ñ¨ÓuQÆO^è"Œ ∞£ =ÚYq=~° Ñïã≤`÷ å QÆ∞\˜HÍ II
P."≥. *ÏlÑ¨„uHõO|∞ *ÏlHÍÜ«∞Ü«Ú Ç≤ÏOQÆ∞
HÀ+¨μì Ñ≤ÑÊ¨ Å=ÚÅ∞ ‰õÄ_»ñ QÆ∂iÛ
=Ú^ŒñÌ *Ëã≤ =¢H=Îõ Ú#ñ Éˇ@∞ìH˘xˆ~x
=ÚY=Ú ~ÀQÆQOÆ ^è=Œ ÚÅ∞ Ç¨ÏiOK«∞.
q=~°} :
*ÏlÑ¨„u, *ÏlHÍÜ«∞, WOQÆ∞=, K«OQÆÅfiHÀ+¨μª, Ñ≤Ñ¨Êe ~Ú=hfl
=Ú^ŒQÌ Í KÕã∞¨ ‰õΩx |∞QÆÖæ ’ ÃÑ@∞ì‰Ωõ O>Ë <À\˜ ^Œ∞~åfiã¨# ^ŒiKÕ~^° ∞Œ .
â’¡II qÑ¶∞¨ @Ü«∞u Ñ¨ÓuQÆO^è"Œ ∞£ =ÚYQÆO^è"Œ ∞£ MÏ^Œº=∂#=∞#∞k=ã¨"∞£ I
Hõ@∞uHõÎ HõëêÜ«∞~°ãO¨ `≥Å· Ü«Ú`«O ^ŒO`«^•è =#O Ñ¨ÙO™ê"£∞ II
Hõ. „uHõ@∞Hõ=Ú Å#∞k#O|∞#∞
„|Hõ@HõëêÜ«∞=Ú# <Õ~Ú ÉèÏ=#¿ãÜ«∞<£
ã¨HÅõ =ÚY ^ŒO`«^•è =#
ã¨∞Hõ~É° ·ˇ ~ÀQÆ=Ú_çy ã¨∞~°∞z`«ñ EÑ¨Ù<£.
q=~°} :
âÁOiî, Ñ≤ÑÊ¨ e, q∞iÜ«∂Å∞ D =¸_»∂ HõëêÜ«∞O KÕã,≤ "ÕÑÑ¨ Ù¨ Å¡`À
Ñ¨à√◊ § `À=Ú‰õΩx, `«~åfi`« D Hõëê~¸xfl <À\’¡ áÈã¨∞‰õΩx Ñ¨ÙH˜¯e¿ãÎ <À\˜
^Œ∞~åfiã¨# áÈ`«∞Ok.
HõO~î°ã¨fi~° =∂^èŒ∞~°º ÅHõΔ}=Ú
â’¡II *Ïu Ñ¶Ö¨ Ö·ˇ Ï Ñ≤ÑÊ¨ e ÖÏ[Hõ =∞^è∞Œ =∂`«∞Å∞OQÆ^àŒ Ö◊ ÇË Ï¨ ó I
ã¨``« åÉèÏº™ê`«∞¯~°∞`Õ H˜#fl~° =∞^è∞Œ ~°ãfi¨ ~°O Ñ¨Ù~°∞+¨"∞£ II
w. *ÏlHÍÜ«∞Å∞ Ñ≤ÑÊ¨ à◊√¡ K«O„^ŒÉÏÅ
c[=ÚÅ∞ =\˜"ì ~Õ ∞° Å∞ c[Ñ¨Ó~°
^Œà=◊ ÚÅ#∞ QÆeÊ K«∂~°=‚ Ú "≥eÜ«∞ñ*Ëã≤
‰õΩ~°∞A##∞k#fl H˜#fl~° ã¨fi~°=Ú HõÅ∞QÆ∞.
q=~°} :
*ÏlHÍÜ«∞Å∞, UÅ‰õΩÅ∞, Ñ≤ÑÊ¨ à◊√§, =\˜"ì ~Õ ∞° , =∂nèÑÅ¨¶ O K≥@∞ì P‰õΩÅ∞,
g\˜x ÉÏQÍ #ÅQÆQ˘\˜ì „Ñü~ÀE `Õ<`Õ À uO>Ë Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ HõO~îã° fi¨ ~°O H˜<fl≥ ~°∞Å
HõO~î^° fiŒè xÖÏQÆ =∂^è∞Œ ~°ºO Hõey =ÙO@∞Ok.
â◊s~° HÍOu ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II uÅã¨~¬° Ñ¨ ~°[h^ŒfiÜ«∞ ‰õΩ+ª̈`À^Œfi~°<Î åx Éè[í =∂<å ó I
HÍxÎO Ç¨Ïã¨xÎ ¿ÇÏ"≥∂fla„Éèuí ™œ~°Éºíè =∞kèHOõ K« II
`Õ.w. uÅÅ∞ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨ÙÅ∞ ~Ô O_»∞ K≥OQÆÅ∞=HÀ+¨μì
ã¨=∞=ÚQÍñ nã≤ á⁄_çñ*Ëã≤ ™ê~°™ê‰õΩΔ
Å#∞k#O|∞#∞ <Õu`Àñ kx# Ü≥Ú_»Å∞
ã¨fi~°H‚ ÍOux q∞OK≥_ç KåÜ«∞ñ ^Œ#~°∞.
q=~°} :
#∞=ÙfiÅ∞, Ñ≤O_çÑã¨ ∞¨ Ñ¨Ù, KèåÜ«∞Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù, K≥OQÆÅfiHÀ+¨μì W=hfl ÉÏQÍ
#ÅQÆQ˘\˜ì <≥~Úº`À HõeÑ≤ uO>Ë â◊s~°O |OQÍ~°∞ HÍOu`À "≥∞iã≤áÈ`«∞Ok.
â’¡II xOÉÏ~°QÆfi^èŒ^•_ç=∞ ts+¨HõÖˇ·¯ó ã¨Ö’„^èŒÔH· ¢ã‘Î}Ï"£∞ I
~°[hÜ«Ú`«=ÚÃãóÂÎ ™êº^ŒOQÍ<åO ãÖ^Œ~À ~åQÆó II
Hõ. ^•x=∞‡ éˇÅË kiÃã#
ã¨∂#=Ú ÖÁ^Œ∞QÌ Ü Æ Ú« "ÕÑ¨ K«∂~°O‚ |∞Å`À
=∂x#∞Å∞ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ùñ QÆeÑ≤ÜÚ«
"Õ∞#∞Å#Å^ŒñQÆ lyÜ«Ú#∞ =∞$^Œ∞`«ÜÚ« ñ QÆÅ∞QÆ∞<£.
q=~°} :
^•x=∞‡, ~ˆ Å, kiÃã# Ñ¨Ù=Ùfi, ÖÁ^Œ∞QÌ ,Æ "ÕÑ¨ W=hfl HõeÑ≤ #∂~°∞‰õΩx
Ñ¨ã∞¨ Ñ¨ÙÖ’ HõÅ∞Ñ¨Ù‰õΩx, #Å∞QÆ∞ÃÑ@∞ì‰Ωõ x ™êfl#O KÕ¿ãÎ ¢ãÅÎ‘ ∞ =∞Oz HÍOuQÆÅ
â◊s~°O`À =∞$^Œ∞=ÙQÍ =ÙO\Ï~°∞.
â’¡II Hõ$+ì̈uÅHõ Hõ$+ì̈r~°Hõ ã≤^•ú~°÷ r~°ÔH·ó ã¨=∞O áêÜ«∞™ê I
ÖËáÈ-u=^Œ#ã¨∞ÉèQí À-Ñ¨ºOQÆHàõ O◊ HõO K« <åâ◊Ü∞« u II
P."≥. #Å¡rÅHõé] `≥Åx¡ Ü«∂"åÅ∞
rÅHõé] uÅÅ∞ áêÅ#∂i
Ñ¨_ñ» u =ÚY=Ú #Åñ^Œ =~°HÍOu ~Ô \Õì z
HõO^Œ∞ÖËx K«O„^Œ∞ Hõ~}° <˜ ˘Ñ¨C.
q=~°} :
#Å¡rÅHõ„~°, `≥ÅP¡ "åÅ∞, rÅHõ„~°, #∞=ÙfiÅ∞ – g\˜x áêÅ`À #∂i
¢ã‘ÎÅ∞ =ÚMÏxH˜ #Å∞QÆ∞ ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl~°O>Ë "åi =ÚYO K«O„^ŒHÍOu`À
"≥∞iã≤áÈ`«∞O@∞Ok.
â’¡II PÑ¨#¨ Ü«∞u |^Œ~=° ∞*Ï˚ QÆ∞_è=» ∞^è∞Œ #=h`« ãÖÜ«Ú`åÑ¨ºOQÆ"∞£ I

ÖË¿Ñ# =~°∞}HõÅ¯Å =∞*Ï˚H~Δ̂© } Ñ≤+Oì̈ "å II
â’¡II Ö’„^èŒ=Kå^è•<åºÔH· ~“º=#Ñ≤@HÍÑ¨Ç¨ÏÀ ÖËÑ¨ó I
QÀ~ÀK«<åxfi`Õ# K« ÖËáÈ =∞iKÕ# `å^Œ$HõóΔ II
â’¡II "å`«∞+¨Ü«∞= K«∂~°‚ Ü«∞+‘ì=∞^èŒ∞ã≤`«ã≤^•ú~°÷Ö’„^èŒÖË¿Ñ# I
¢ã} Î‘ ÏO Éè=í xÎ xÜ«∞`«O =~°HÍOK«#`«∞ÖÏºx =^Œ<åx II
ã‘. P=Ù"≥#flÜ«Úñ ^Õ<≥ Ü«∞OQÆ∂~°ÜÚ« #∞ ~ˆ ñQÆ∞ ÑÖ_»Q¡ ∞Æ A˚#ñ |∞zÛ „áêq∞ˆ~x
=~°∞}Éè∂í ~°∞Ç¨Ï=¸Å =Å¯ÅO|∞#∞ "Õ∞ñHõ áêÅ`À_»#∞ #∂i „áêq∞ˆ~x
H˘u"≥∞~° =ã¨ÜÚ« #∞ QÆ∂iÛ Ö’„^è#Œ ∞ h@ñ |^Œ∞xzÛ ^Œà=◊ ÚQÍñ „ÉÏq∞ˆ~x
QÀ~ÀK«#=Ú‡#∞ QÆ∂_» q∞~°º=Ú#∂i Ñ¨Å∞K«# Ñ¨Óñ`«QÍñ „ÉÏq∞ˆ~x
P."≥. `Õ<≥ Ö’„^è`Œ ~« ∞° =Ù `≥Åx¡ Ü«∂"åÅ∞
Ü«∞=ÅÑ≤O_ç `À_» #Åñkˆ~x
=ÚY=Ú#O^Œ∞ñ QÆÅ∞QÆ∞ "≥Ú\˜=∞Å∞ „QÆO^è∞Œ Å∞
"åã≤ =<≥flQÆÅ∞QÆ∞ñ |_»ñ`«∞Å‰õΩ#∞.
q=~°} :
P=Ù"≥#fl, `Õ<,≥ JOQÆ∂~°Ñà¨ §◊ QÆ∞A˚, ^ÕQ∞Æ Ñ¨à√◊ § – Wq HõeÑ≤ =Ú^ŒÌ
KÕã∞¨ ‰õΩx =ÚMÏxH˜ Ñ¨Óã≤ #Å∞QÆ∞ÃÑ@∞ì‰Ωõ <åfl, Leq∞i K≥@∞ì "Õ~∞° H˜ =Ù#fl
Ñ¨@ì (ÃÑ· `ÀÅ∞)x ¿ãHõiOz, "Õ∞HõáêÅ`À #Å∞QÆ∞ÃÑ@∞ì‰Ωõ <åfl, QÀ~À[#O–
q∞iÜ«∂Å∞ HõeÑ≤ =Ú^ŒKÌ ãÕ ≤ #Å∞QÆ∞ ÃÑ@∞ì‰Ωõ <åfl, `Õ<Ö≥ Á^Œ∞QÌ ∞Æ , `≥ÅP¡ "åÅ∞,
Ü«∞=ÅÑ≤O_ç Jhfl HõeÑ≤ #Å∞QÆ∞ ÃÑ@∞ì‰Ωõ <åfl, =ÚYO g∞^Œ L#fl "≥Ú\˜=∞Å∞,
=∞K«ÛÅ∞ #tOz ¢ãÎ‘ =ÚYO Hõà`◊ À "≥eyáÈ`«∂ =ÙO@∞Ok.
â’¡II Ñï}`«Ñ@ ¨ ^Œà◊ HÍOK«#Ñ¨s‚ =∞^è∞Œ Hõ „Ñ≤ÜÚ« OQÆ∞ ã¨^•‡<å"£∞ I
ã¨ÇÏ¨ ^Õg Ç¨ÏiK«O^Œ#ÖÏHΔÍ"åÇ‘ÏH¡ õ Ö’„^è•}Ï"£∞ II
â’¡II ã¨=∞ÉèÏQÔ ~· Å°̊ Ñ≤Ã+iÂì fiÖÏã≤h<åO Hõ~Àu xÜ«∞`«=∞Ü«∞"£∞ I
J^èiŒ `« âß~°^Œ â◊â^◊ ~Œè ° nèkuè =ÚYÑÖHõ[O ÖËÑó¨ II
K«O. ã¨~ã° [≤ Hˆ ã¨~O° |∞Å∞#∞ [O^Œ# HÍOK«# Ö’„^èŒ ÉÏÇ≤ÏH¡ õ
ã≤~÷ `° Ü
« Ú« ñ „ÉËOHõ_O» |∞ ã¨ÇÏ¨ ^ÕqÜ«Ú ÅHõ¯Ü«Ú Ü«∞+≤Ü ì Ú« #ÌQ∞Æ
#∞æ~∞° =∞u<ÕHÉõ Ïè QÆ=ÚQÆñ QÆ∂iÛ [ÅO|∞ÅñÉ’ã≤ #∂i ã¨∞O
^Œ~∞° Å‰õΩ "≥∂=Ú#O^Œ∞ #Åñ^Œ#∞≈ÉèHí ÍOu =Ç≤ÏOK«∞<≥O`«ÜÚ« <£.
q=~°} :
Ñ¨^‡Œ Hˆ ã¨~åÅ∞, QÆO^èOŒ , HÀq^•~° P‰õΩÅ∞, ‰õΩO‰õΩ=∞Ñ¨Ù=Ùfi "≥∂~°\ ,˜
ã¨ÇÏ¨ ^Õq, ÅHõ¯, Ju=∞^è∞Œ ~°O, ÖÁ^Œ∞QÌ ∞Æ – W=hfl ã¨=∂# ÉèÏQÍÅ∞QÍ fã¨∞‰õΩx
hà◊√§ áÈã≤, ÉÏQÍ "≥∞`«QÎ Í #∂~°∞‰õΩx =ÚMÏxH©, â◊s~åxH© Ñ¨Óã¨∞‰õΩx #Å∞QÆ∞
ÃÑ\˜ì ™êfl#O K≥Ü∂« ºe. JÑ¨C_»∞ "≥ÚÇ¨ÏO, â◊s~°O JO`å HÍOu=O`«OQÍ
"≥∞~°∞ã¨∂Î =ÙO@∞Ok.
‰õΩKÀ#fluHõ~}
° ÀáêÜ«∞ (=HΔÀ*ÏÅ∞ ÃÑ~°Q_Æ ®xH˜) ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II „â’`ÀO[# `«O_»∞Å[Å#™êºÉèÏº¿ã# Éè=í u Ü«Ú=f<å"£∞ I
~°ãH≤ Çõ Ï¨ $^ŒÜ∞« ^è#Œ `«ã¯¨ ~°=∞u qÑ¨ÙÖ’`«∞OÎ QÆ ‰õΩK«ÜÚ« QÆà"◊ ∞£ II
Hõ. Zã¨ñQÆ<£ âıfi`åO[#=Ú#∞
|ã¨H_õ ∞» QÆ∞#∞ QÆ∞K«=ÚÅO^Œ∞ñ „ÉÏq∞# ãü¨ H˜<£
~°ã≤Hõ=∞<ÀÉèí= `«ã¨¯~°∞
=ã¨=∞QÆ∞ K«#∞QÆ=‰õΩ aQÆ∞=Ù =<≥flÜ«Úñ ^≥K∞« Û<£.
q=~°} :
âıfi`åO[<åxfl HõÅ∞QÆ∞Ö’ HõeÑ≤ =HΔÀ*ÏÅH˜ Ñ¨\ ˜ìOz #@∞QÆ∞
ÃÑ@∞ì‰Ωõ O>Ë ãÎ̈<åÅ∞ aQÆ∞=ÙQÍ, "≥∞~°∞ã¨∂Î á⁄OHõOQÍ `«Ü∂« ~°=Ù`å~Ú.
â’¡II Ü«Ú=u =KåHõ@∞HÍxfi`« Hõ$`åO[b`«∞Åº =∂„`åaèó II
QÀ =∞Ç‘ÏÑ¶∞¨ $`« `«∞ÅºO `≥Å· O ãÖ™êkèÒ« qkè<å II
â’¡II ‰õΩ~°∞`Õ Ñï}`«=Ü«∞™ê=∞Ñ≤ =x`å<åO „uã¨Ñ~Î̈ å„`Õ} I
ã≤~÷ ° qÑ¨ÙÅ`«∞OQÆ Hõi#î O ãÎ̈#Ü«ÚQÆàO◊ `«ãº¨ Ü≥∂Qˆ # II
P."≥. P=Ù<Õ~Ú =∞Ç≤Ï+≤ Ü«∂[ºO|∞ #∂<≥ÜÚ«
ã¨=∞=ÚKÕã≤ ^Œ∞QÆú ã¨ÇÏ≤ `«=ÚQÆ#∞
x~°∞=^˘Hõ¯~å„`«∞ eO`«∞Å∞ q_»∞=Hõ
„HÀÅñ QÆi#î =∞QÆ∞#∞ QÆ∞K«ÜÚ« QÆO|∞.
q=~°} :
P=Ù <≥~Úº, ˆQ^≥<≥~Úº, #∂<≥ – D =¸_»∞ ã¨=∂#áêà◊√§QÍ
HõÅ∞Ñ¨Ù‰õΩx, áêÅÖ’ HõÅ∞Ñ¨Ù‰õΩx W~°"·≥ XHõ¯ ~å„`«∞à◊√§ ¢ãÎ‘ `åy`Õ #_ç=Ü«∞ã¨∞û
¢ãÎ‘ HÔ <· å =HΔÀ*ÏÅ∞ 18 Uà◊¡ z#fl^•x ã¨<Î åÖÏ¡QÍ a„~°aQÆ∞`«∞QÍ `«Ü∂« ~°=Ù`å~Ú.
WOHÍ =Ú#QÆ, =ã¨, Hõ@∞Hõ ~ÀÇ≤Ï}˜, =Ú_»∞QÆ∞`å=∞~° – W=hfl Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù
HõÅ∞Ñ¨Ù‰õΩx #∂i =HΔÀ*ÏÅ‰õΩ Ñ¨Óã¨∞‰õΩO>Ë =HΔÀ*ÏÅ∞ Hõi#î OQÍ |Oy#Ñë¡
=∂q∞_çÑà¨ §◊ ÖÏ xQÆxQÆÖÏ_»`å~Ú á⁄OHõOQÍ!
â’¡II QÆ$Ç¨ÏQÆ`Q« ÀÖÏOQÆ∂Ö’ #=h`«O Éè’l`«ãû¨ Ç¨Ïi`åà◊"∞£ I
J^èŒ `«#‡ÅeÑÎ̈H~õ À Ç¨Ï~°u ‰õΩK«O =Ú+≤|ì <Õ#ú II
w. ÃÑOK«∞H˘#∞ #\˜ì HÀñuH˜ "≥#flÖ’#
Ji^Œà=◊ Ú#∞Oz uxÑ≤Oz #\˜ì k#=Ú
^•x=∞Å=Ú#∞ =∞iÌOz ~ˆ x "≥Åñk
Ü«Ú|∞ƒñ QÆey# ‰õΩK«=ÚÅ Ü«Ú|ƒ_»OQÆ∞.
q=~°} :
ÃÑOÑ¨Ù_»∞ HÀuH˜ Ç¨Ïi^ŒàÏxfl uxÑ≤Oz, `«~åfi`« Jk =ke# =∞ÖÏxfl
fã¨∞‰õΩx =HΔÀ*ÏÅH˜ Ñ¨Óã¨∞‰õΩx =∞$^Œ∞=ÙQÍ =∞~°Ì# K≥Ü«∂ºe. WÖÏ KÕ¿ãÎ
=HΔÀ*ÏÅ∞ ÉÏQÍLaƒ QÆ∞|ƒK«#∞flÅ∞ J=Ù`å~Ú.
J<Àº#º„¿Ñ=∞ ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II ã¨∞~°QÀÑ¨É∂íè q∞Å`«Ü∂≥ â◊¥Û~°O‚ Ü«∞™êºÉèQí̂ #~°ó HΔ̃Ñu¨ I
ãÎ̈Oaè`â« ¢◊ ãÎ̈ W"å-- *∫ `«k^Œ~Ñ° Ù¨ ~°∞ëÈ ~°`Õ `«™êºó II
Hõ. [ÅQÆÜÚ« ã¨∞~°QÀÑÖ|∞#∞
QÆeÜ«∞ñ =∞iÌOz ÉèQí =Æ ÚYO|∞# x_ç#<£
#o#=Úd Ü«∞#ºÑ¨Ù~°∞+¨μx
QÆeÜ«∞Hõ Ü≥∞_»q∂Hõ Ü≥∂x QÆkÜ«ÚK«∞ #∞O_»∞<£.
q=~°} :
[ÅQÆh, P~°∞„^ŒÑÙ¨ ~°∞QÆ∞h ZO_»É\ˇ ì˜ ÉÏQÍ #ÅQ˘æ\ ì˜ á⁄_ç KÕã∞¨ HÀ"åe.
D á⁄_çx ¢ãÎ‘ Ü≥∂xH˜ ~å¿ãÎ ¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÆO aQÆ∞`«∞QÍ J=_»"∞Õ HÍ‰õΩO_®
„Ñ≤ÜÚ« _ç g∞^Œ „¿Ñ=∂#∞~åQÍÅ∞ Hõey =ÙO@∞Ok. Ñ¨~Ñ° Ù¨ ~°∞+¨μ_ç "≥Ñ· Ù¨ Hõ<fl≥ uÎ
J~Ú<å K«∂_»^∞Œ .
â’¡II QÆQ#Æ ã¨=∂QÆ`« =Å∞æoqëêªeÑÎ̈^fiŒè *Ë# Ü«∂O Éè[í `Õ I
ã¨H$õ ^ŒÑ≤ ™ê `«k`«~`° À "åOKèåO ^Œ∂~ˆ } ÑïÇ¨Ï~°u II
Hõ. PHÍâ◊O|∞#ñ ÉÏ~°∞K«∞ñ
QÍHõ=ÚÔ~\˜_ì #ç ^•xñ QÍ=∂„QÆ=Ú#<£
QÔ H· ˘x ‰õÄ_ç# Ü«∞Ñ≤ñ¤ Hõ
<åHÍq∞x ÜÕ∞ÅK˘K«∞Û ##∞ºÅñ QÆ=Ü«∞<£ II
q=~°} :
PHÍâ◊OÖ’ ZQÆ∞~°∞`«∂ áÈ`«∞#fl HÍH˜ ~Ô @ì "Õã∞¨ OÎ k. *Ï„QÆ`QÎ« Í QÆ=∞xOz
P ~Ô @ì ¿ãHõiOz, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO "≥Ú^Œ\’¡ Ñ¨Óã¨∞‰õΩx ¢ã`Î‘ À
~°u„H©_» [iÑ≤`Õ P ¢ãÎ‘ P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çx `«ÑÊ¨ =∞~˘Hõ =∞QÍ_ç á⁄O^Œ∞ HÀãÖ
"≥OÑ¨~å¡_»^Œ∞.
â’¡II `åO qëêªO Ñ¨Ù@áêˆH ^Œ∞QÍúfi ã¨ÇÏ¨ HÍOlˆH# ÉèQí `Æ áÕ ê`ü I
Éè=í u Hõ$`å „Ñ¨H$õ u™ê÷ ~°=∞}© ~°=∞}©Ü∞« `å Éè∂í q∞ó II
P."≥. Ñ¨Ù@=ÚñÉˇ\ ì˜ q+¨ª |∂_ç^ñ≥ QÍqOz
HõexñQÆeÑ≤ Ü≥∂xñ QÆÅÜ«∞ñ|∂Ü«∞ñ
^˘e¡Ü∞« @¡ÜÚ« O_»∞ñ ^˘Ü«∞ºe [Ñ¶∞¨ #O|∞
HÍHỖ~@ì HõkÜ≥∞ Hõ_∞» QÆ∞=∞O^Œ∞.
q=~°} :
ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # HÍH˜ ~Ô @ìx Ñ¨Ù@OÃÑ\ì̃ (=¸‰õΩ_»∞Ö’ ÃÑ\ì̃ ÃÑ#· =¸`«
=ÙOz |∂_ç^Œ JÜÕ∞º^•HÍ HÍÅÛ_»O), nxfl HõÅ∞QÆ∞Ö’ HõeÑ≤ „Ñ≤Ü«Ú~åe
=∞~å‡OQÍxH˜ Ñ¨Óã≤ P"≥∞`À ~°u„H©_» ™êy¿ãÎ P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç g∞^Œ ¢ãHÎ‘ ˜ =Å¡=∂e#
„¿Ñ=∞ Ñ¨Ù@∞ìH˘ã¨∞OÎ k.
â’¡II Y~°̂~`Àq∞o`å~°∞} =ÚdHõÑ≤ ~ˆ `À qeÑÎ̈ ~°uxÅÜ«∂"£∞ I
QÆ`åfi# *Ï`«∞ HÍq∂ HÍ=∞Ü«∞`Õ HÍq∞h<åº"£∞ II
Hõ. J~°∞}Ï## HõÑg≤ ~°º=Ú
Y~°â√◊ Hõ=¡ Úñ QÆ∂iÛ Ü≥∂xñ QÆÅÜ«∞ñQÆñ |∂Ü«∞<£
|∞~°∞+¨μñ_»∞ ~°q∞OÑ¨ "Õé˘Hõ
`«~∞° }©=∞}˜á⁄O^Œ∞ñ QÀ~°ñ ^ŒÅñÑ¨ñ_»∞ Ñ¨Ù_»q∞<£.
q=~°} :
#Å¡=ÚYO =Ù#fl HÀu g~åºxfl ¿ãHõiOz, QÍ_ç^gŒ ~°ºO`À HõeÑ≤ ¢ãÎ‘
`«# =∞~å‡OQÍxH˜ Ñ¨Óã¨∞‰õΩx „Ñ≤ÜÚ« _ç`À ~°u KÕ¿ãÎ P „Ñ≤ÜÚ« _»∞ „Ñ≤ÜÚ« ~åe
=â◊O J=Ù`å_»∞. ZO`« JO^ŒQ`Æ Î≥ J~Ú<å =∞~À ¢ãÎ‘ "≥Ñ· Ù¨ K«∂_»_∞» .
#Ñ¨ÙOã¨Hõ ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II +¨}À¤ Éèí=u =~À- ™œ |Ç¨ï"å~°^àŒ ı Y∞ˆ~ # Y\ÏfiÜ«∂ó I
Ü«∞™êºÅHõÎHõÑ¨„`Õ |^•úfi xHΔ̃ÑÎ̈`Õ ˆ~`«ó II
Hõ. U#~°∞ â◊√Hõ=¡ Ú =∞_»∞Ñ¨ÙK«∞
=∂xx ¿ãÅ∞=Ù ^Œà=◊ Ú# =∞OK«=Ú„HÕ^Œ<£
*Ï#∞QÆ Å`«∞HÎ õ éËñ‰õΩ#ñ
^•#∂k# q@∞ñ_»∞ ÑÖ^Œ `«#=Ú#∞ ÉÁO^Œ∞<£.
q=~°} :
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç g~åºxfl ã¨#flQÍ =ÙO_Õ |@ìÖ’ Ñ¨\ ,ì̃ ^•xfl =∞_»`« ÃÑ\ì̃
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ Ñ¨_∞» ‰õΩ#fl =∞OK«O „HÕ^Œ ÃÑ_ç`Õ P =∞QÍ_»∞ #Ñ¨ÙOã¨‰Ωõ _≥· áÈ`å_»∞.
ÖËÔŒ >Ë J`«x g~åºxfl Å`«∞HÎ õ ~ˆ ‰õΩÖ’ =ÙOz, Jk =∞OK«O HÕ^ŒÃÑ\˜ì Ñ¨_∞» ‰õΩ<åfl
P =∞QÍ_»∞ ¿Ñ_ç J~ÚáÈ`å_»∞.
â’¡ II J[=¸„`«ÉÏè q`«O +¨_ƒç O^Œ∞~°*’ ~°[x K«∂~°Ü ‚ Ú« QÆ=∞t`«"∞£ I
LÑ¨#Ü«∞u xÜ«∞`«=∞z~å#fl~°ãº¨ Ü«¸<À- Ñ≤ +¨}`¤ fi« "£∞ II
P."≥. "Õ∞+¨~å[=¸„`« q∞o`« +¨_ƒç O^Œ∞=Ù
^Œ∂kÜ«∞O^Œ∞ñ |ã¨∞Ñ¨Ù ^è∂Œ oñ QÆeÑ≤
Ñ¨Ó=ÙñÉ’ñ_ç Ü≥∂xñ |∂ã≤ ~°q∞Oz#
|Å¡=ÙO_»∞ +Ö_» ÉèÏ="≥ÚO^Œ∞.
q=~°} :
"Õ∞HõáÈ`«∞ =¸„`åxfl ¿ãHõiOz ^Œ∂k`À `«_Ñç ,≤ P ^Œ∂kÖ’ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù
HõÅáêe. D Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù#∞ "Õ∞HõáÈ`«∞=¸„`«O`À `«_çã≤# ^Œ∂k`À JkÌ `«#
„Ñ≤ÜÚ« ~åe =∞~å‡OQÆO JO`å Ñ¨ÓÜ«∂e.
(XHõ =∞QÍ_çH˜ `«# „Ñ≤ÜÚ« ~åe g∞^Œ J#∞=∂#O =zÛOk. Jk
Z=_À =∞~À =∞QÍ_ç`À `«#‰õΩ `≥eÜ«∞‰õΩO_® ~åã¨„H©_» ™êy™ÈÎO^Œx, Jk
x[O Jx‰õÄ_® `ÕeáÈ~ÚOk. P =∞QÍ_ç g∞^Œ „Ñ≤ÜÚ« _çH˜ ÉÏQÍ HÀÑÖ
=zÛOk. ZÖÏÔQ<· å "å_ç Ñ‘_» =keOK«∞HÀ"åÅx XHõ Ñ¨^HŒä Oõ "Õâß_»∞ J^Õ
ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # „Ñ¨„H˜Ü∞« )
JÑ¨C_»∞, ZÑ¨Ê\˜ÖÏˆQ „Ñ≤ÜÚ« _»∞ ÖËx ã¨=∞Ü«∞O K«∂ã¨∞H˘x P =∞QÍ_»∞
„Ñ≤ÜÚ« ~åe`À ~°q∞OKå_»∞ =∞Oz L`åûÇ¨ÏO`À! WOˆH=ÚOk =∞~°∞Hõ} Δ OÖ’
"å_»∞ #Ñ¨ÙOã¨‰Ωõ _»~ÚáÈ`å_»∞. ZO`« JO^ŒQ`Æ #Î≥ ∞ K«∂ã≤<å Ñ¨Ù~°∞ëêOQÆO ÖËz
xÅ|_»^Œ∞.
â’¡II ÑüÅO QÀ‰õΩΔ ~° K«∂~°O‚ Kèåwpˆ~} ™êkèÒ« =∞^è∞Œ <å !
ã¨ÇÏ¨ Ñ‘Ò« ã¨áêÎÇ¨ K«Û=ù ∞Ü«∞u +¨}`¤ fi« #∞zˆ~}
Õ II
w. uÅÅ∞ Ñ¨Ö~¡Ë ∞° HÍÜ«∞Å∞ HõeÜ«∞ñ QÆ∂iÛ
"Õ∞HõñáêÅ∞#∞ ^Õ<Ü ≥ Ú« "Õ∞à◊qOz
ÜÕ∞_»∞k#=ÚÅ∞ ¿ãqOzˆ~x #~°∞Å
+Ö_»ÉÏè =O|∞=∂#∞ xâ◊ÛÜ«∞=ÚQÍ#∞.
q=~°} :
`«#HÔ =~À =∞O^Œ∞ ÃÑ\Ïì~x° ~°ã‰≤ Ωõ _»~Ú# P =∞QÍ_»∞ „QÆÇÏ≤ OKå_»∞.
'' ÖËHáõ È`Õ =∞Oz Ü«∞=fi#OÖ’ =ÙO_ç HÍ=∞ˆHoÖ’ "≥Ú#QÍ_»xÑ≤OK«∞‰õΩO@∞#fl
`«#H˜ JHõ™ê‡`«∞QÎ Í D JOQÆãOÎ¨ Éè#í O [~°QHÆ áõ È=_»O Uq∞\˜?—— WÖÏ PÖ’zOz
P ~°ãH≤ õ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# q∞„`«∞_»∞, =∞Oz PÜ«Ú~ˆ fi^Œ "≥^· ∞Œ º_»∂, ~°ãH≤ õ tMÏ=∞}˜
J~Ú# "å}˜‚ ãÖ„Ñ¨kOKå_»∞.
#∞=ÙfiÅ∞, Ñ¨Ö~¡Ë ∞° HÍÜ«∞Å∞ fã¨∞H˘zÛ ÉÏQÍ =Ú^ŒQÌ Í #∂i "Õ∞HõáêÅÖ’
HõeÑ≤ JO^Œ∞Ö’ `Õ<≥áÈã≤ HõeÑ≤ U_»∞~ÀAÅ∞ u<åfl_»∞. Pâ◊Û~°ºO! J`«_ç
#Ñ¨Ùã¨H`õ fi« O =∂Ü«∞"≥∞áÿ È~ÚOk. J`«_ç JOQÆO =∞m§ ~°uHˆ o ZÑ¨C_»O@∂
x\Ï~°∞QÍ ÖËz xÅ|_çOk.
â’¡II #~°áê~°≈ fi¿ã÷<å™ê÷ fl q^ŒúO Hõ~°ÉÏã≤÷ ™ê÷Ñ¨º`Õ Ü«∞™êºó I
â◊Ü∞« #t~ÀÉèÏQˆ ™êºÅ¡QflÆ `«fiO `«ãº¨ ~°uHÍÖË II
Hõ. ÖÁ\ì̃Ñ@≤ Ü≥∞=ÚHõ`À_»#∞

QÆ\ #ì̃ #~°∞áê~°≈fiÃÑ=ÚHõñ QÆOHõ\ ˜ `«ÅÖ’ñ
Éˇ\ ì̃ ~°q∞OÑ¨ñQÆ Ü≥∂x<£
Éˇ\ #ì̃ tâ◊flO|∞ `«ye ÃÑQÆÅHõÜÚ« O_»∞<£.
q=~°} :
XO>ˇ Z=ÚHõ, =∞x+≤ Ñ¨H¯õ >ˇ=ÚHõ, D ~Ô O_»∂ HõeÑ≤ Hõ\Ïìe. ^•xfl
~°uHˆ o ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞OK«O `«ÅQÆ_® „HÕ^Œ =ÙOz, ¢ã`Î‘ À ~°u KÕã#≤ Ñ¨C_»∞
#Ñ¨ÙOã¨‰Ωõ _çHÔ <· å JOQÆO ÖËz xÅ|_»∞`«∞Ok.
â’¡II „H˜Ü∞« `Õ ¿ÑK«Hõ "Õ∞K«Hõ HÍHÍã¨$HõûiÊëê Ü«∞Ü≥∂~åfl=∂fl I
HÀqÅ¡Hõ ã¨q∞^ŒëÈì`«Î~°â◊`«Ç¨ÏÀ"≥∂ Éèí"Õ^£ ^Õfi+¨ó II
â’¡II HÍHÀÅ∂Hõ [~À=∂‚ Ç¨ÏÀ=∞â◊Û q∞^ä∞Œ #Ü≥∂ãÎ̈^fiŒ `ü I
J#Ü≥∂ ~°ã$¨ *Ï Ç¨ÏÀ"≥∂ <å=∞ ed`åfi K« x|O^Œà·‹ ó II
â’¡II =¸+¨Hõ =∂~å˚Åkfi[kQÆO|~å}ÏO K« ~À=∞aè~Ñ° ≤ I
„H˜Ü∞« `Õ Ü«∞ã≤‡<£ "Õâ‡◊ x `«„`«`åº<åO q∞^äÀ "≥~· "° ∞£ II
ã‘. QÆ∂ñ| #Å¡xHÍH˜ HÀ"≥Å #Ü«∞º~Ú <≥`∞« ~Î ∞° Å#∞QÆ∂_» <Õ~Úñ QÆeÑ≤
|∂~°∞QÆ∞ã¨q∞^èÅŒ ¿Ñ~°∞Å∞QÍ„QÆ∞zÛ „"ÕeÛ#ñ ÉÁ_»=Ú q^Õfi+¨=∞QÆ∞#∞
QÍH˜~¸ñHõÅ∞ QÆ∂ñ|~¸ñHõÅ∞ „"Õà§◊ `Àñ Éˇ#z#ñ |∞@∞ì q^Õfi+¨=∞QÆ∞#∞
QÆéH˜ ÍH˜ QÆ∂ñ|~¸ñHõÅ <≥`∞« @Î #∞ „"åã≤ "Õáê‰õΩ"≥Åfi q^Õfi+¨=∞QÆ∞#∞.
w. q„Ñ¨ =∂~å˚Å =¸+¨Hõ kfi~°^=Œ ^Œ#
~À=∞=ÚÅ ^è∂Œ Ñ¨q∞_»ñ |u HÍq∞xH˜x
|∞@∞ì #<Àº#º"≥~· O° |∞ Å@∞ìQÍ#ñ
[`«∞~° <åQÍ~°∞<˚ ÀHõÎ ã¨=∞‡`«=ÚQÍQÆ.
q=~°} :
QÆ∞_»Q¡ ∂Æ |, #Å¡HÍH˜, HÀH˜Å – g\˜ ~°HÍÎxfl <ÕuÖ’ HõeÑ≤, |∂~°∞QÆ∞
K≥@∞ì Hõ„~°Å`À (ã¨q∞^èÅŒ ∞) D ~°HOÎõ Hõeã≤# <≥~Úº`À JëÈì`~Î« ° â◊`« Ç¨ÏÀ=∞O
Z=_≥<· å XHõ ^ŒOÑ¨`∞« efl ^Œ$+≤Öì ’ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x KÕ¿ã,Î P J<Àº#º^ŒOÑ¨`∞« Å =∞^èºŒ
áÈ\Ï¡@Å∞ HõzÛ`«OQÍ =™êÎ~Ú.
HÍH˜DHõÅ∞, QÆ∞_»Q¡ ∂Æ | DHõÅ∞ HõeÑ≤ ÃÑ#"Õã<≤ å, #Å¡HÍH˜, QÆ∞_»Q¡ ∂Æ |
DHõefl ~°HOÎõ Ö’ =ÚOz "Õáê‰õΩ g∞^Œ ~åã≤ Ç¨ÏÀ=∞O KÕã<≤ å ‰õÄ_® ÉèÏ~åºÉè~í ÅÎ°
=∞^èºŒ "≥~· O° HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
„ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞, Ñ≤e,¡ ZÅ∞Hõ, U#∞QÆ∞ – g\˜ =ÚYO g∞^Œ "≥O„@∞Hõefl
fã¨∞H˘zÛ ^è∂Œ ÑÖ "Õã<≤ å ‰õÄ_® ÉèÏ~åºÉè~í ÅÎ° =∞^èºŒ =∞#ã¨Ê~°Å÷ ∞ ÃÑiyáÈ`å~Ú.
J<À#º„Ñu
‘ ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II ã¨∞~°`« ~°∞`«Q~Æ =° Kå QÆ∞~°∞=∞$QÆ=∞^Œ=∞ÅÜ«∞[ ~°Ããó· I
^è∂Œ áÈ "Õâ‡◊ x qÇ≤Ï`«ó Ñ¨~ã° Ê¨ ~°O „Ñ‘u=∂`«#∞ `Õ II
Hõ. ã¨∞~°`~« ∞° `«Q~Æ O° |∞ =™ê
QÆ~∞° Hõã∞¨ iÎ <≥~Úº =∞OzQÆO^è=Œ Ú =∞~°∞=∞O
^•~°=Ú# xeÊ# Ü«∞Ñ¨C_≥
Ñ¨~=° ∞O|QÆ∞ „Ñ‘uHõÅ∞QÆ∞ñ |uH˜<£ ãüH˜<.£
q=~°} :
^Õ=^•~°∞, „QÆOkè`Q« ~Æ O° , =ã¨, JQÆ~∞° , Hõã∂¨ iÎ , <≥~Úº, =∞OzQÆO^èOŒ
– W=hfl HõeÑ≤ ¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÆO ^ŒQ~æÆ ° Ñ¨Ó¿ãÎ ÉèÏ~åºÉè~í ÅÎ° ∞ ~Ú^ŒiÌ H© XHõi g∞^Œ
XHõi „¿Ñ=∞ Z‰õΩ¯==Ù`«∞Ok.
<åQÍ~°∞#˚ Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞
â’¡II <åQÍ~°∞#˚ <Õ# Hõk`ä å Ü≥∂QÍ |Ç¨Ï=â◊Û`«∞~°âÌ „◊ ^Œ"º·≥ ó I
^Œ$+ì̈ÑÖ¨¶ Ï<£ „Ñ¨H$õ `åxÇ¨Ï Ü≥∂QÍOãÎ̈„`À^Œiú +¨º=∞ó II
=II <åQÍ~°∞#˚ ∞ñ_»#∞ ã≤^∞Œ ñú _»∞ Ñ¨^∞Œ <åÅ∞æ „^Œ=º=ÚÅ`À_ç ÃÑ‰õΩ¯Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞
„Ñ¨`º« HΔÍ#∞Éè=í ^Œ$+ì̈=ÚÅñ ^≥eÊÜ«Ú<åflñ_»∞, "åxx q=iO`«∞#∞.
â’¡II Éèí$OQÆ~°*’ "≥∂Ç¨ÏÅ`Õ "≥∂Ç¨ÏÜ«∞`«ã≤ÎÅHõ`À qâ◊fi"£∞ I
J[Hõ~å‚ º ã¨~∞° ^Œ<åÎº ã¨ÇÏ¨ ^Õ"åº K« Å*Ï˚à√◊ ó II
w. QÆ∞O@QÆe*Ë~∞° #∞"≥∞‡`«Î ~Ô O\˜K∂« ~°‚
=∂ã¨º=Ú# #∞OzH˘x# "≥∂Ç¨ÏO|∞ñ *ËÜÚ«
J@∞Öˇ #[Hõi‚ Å*Ï˚à√◊ =Å ~°∞^ŒxñÎ
QÆeÜ«Ú ã¨ÇÏ¨ ^Õq =â◊ºOÑ¨Ù uÅHõ =∞QÆ∞#∞.
q=~°} :
QÆ∞O@QÆe*Ë~∞° á⁄_ç, L"≥∞‡`«Î – D ~Ô O_»∂ uÅHõOQÍ ÃÑ@∞ì‰Ωõ <Õ
=∞QÆ"å_çx Ö’HõOÖ’ =Ù#fl JO^Œ~∂° "≥∂Ç≤Ï™êÎ~∞° .
=jÉèÏ= ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II tdtYÜ«∂O- *ÏiHõÜ∂« ã¨ÇÏ≤ `Õ ã¨∞~°"å~°∞}©H$õ `åO[Ö∫º I
ÉèQí xÆ Ç≤Ï`Õ ÉèÏq∞<åº ^•ã‘ÉÏè =O K« ^•ã¨`åO Ñ¨ÙOã¨ó II
w. <≥=∞eÑ≤OK≥=Úñ QÆÑÊ¨ Ü«Ú <≥Åñ`«#∂i
^•x ã¨∞~°"å~°∞}˜xQÆ∂iÛ Ü≥∂xñ|∂ã≤
ã¨∞~°`"« Ú≥ #iÑ¨ ^ŒOÑ¨`∞« e~°∞=Ù~˘Hõi
H˘Hõ~∞° =â◊√Ö∫K«∞ =iÎOK«∞K«∞O^Œ∞ ~°=x.
q=~°} :
<≥=∞e Ñ≤OKèO« , HõÑÊ¨ , =∞^ŒºO HõeÑ≤ #∂i, ¢ãÎ‘ Ü≥∂xH˜ Ñ¨Ó¿ãÎ P ¢ãÎ‘
Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ XHõiH˘Hõ~∞° =â◊O J~Ú =ÙO\Ï~°∞.
â’¡II Éèí$OQÆ~°*’Å*Ï˚à◊√HõÇ¨Ï~°[@^èŒ=à◊H˜ÖËÑ¨`À =Ñ¨Ù+¨ó I
„HÍ<åÎã`≤ å~°¯ Ñ¨ÙO[iÇ¨Ï~° [@QÆ∞oHÍ =j‰õΩ~°∞`Õ II
Hõ. HõÅÜ«∞QÆ~Ü ° Ú« =∞}∞ñQÆ∞ñ^•=∞~°
"≥elÖˇ_¡ ∞» ~°∞„^Œ[@Ü«Ú q+¨μ„ì HÍO`å
=oÜ«Ú#∞ ÉÏÑ¨~"° ~Õ ∞° #∞
QÆ∞oHõÅ∞ ÉèQí ÖÆ ÑË =¨ â◊º QÆ∞é=ÚÅ∞ ¿ãÜ«Ú<£.
q=~°} :
HõÅQÆ~,° =Ú}∞QÆ∞`å=∞~°, `≥Ål¡ ÖË_¡ ∞» , ~°∞„^Œ[_», q+¨μ„‚ HÍO`« – D
K≥@"¡ ~Õ ∞° ,¡ áêÑ¨~K° @ ≥ ∞ì "Õ~∞° HõeÑ≤ ÉÏQÍ á⁄_çH˘\ì̃, P á⁄_çx =∂„`«Å∞QÍ
KÕã∞¨ HÀ"åe. D =∂„`«x ¢ãÎ‘ `«# Ü≥∂xH˜ Ñ¨Óã¨∞‰õΩO>Ë HÀi# „Ñ≤ÜÚ« _»∞ `«#
K≥ÑC¨ KÕ`Ö« ’¡ =ÙO\Ï_»∞.
â’¡II QÀK«#Ì<å[Hõs‚~°∞^ŒxÎHÍ Hõ#ºHÍaèiÇ¨Ï qÇ≤Ï`«ó I
ÉèQí ÖÆ áË È =∞~°}Ï#ÎO ¢ã} Î‘ ÏO „¿Ñ=∞„Ñ¨™ê^èÜ
Œ ∞« u II
â’¡II Å*Ï˚à◊√Hõ ã¨Ç¨Ï^Õg Hõ<åº QÀ~ÀK«<À^Œƒù=O K«∂~°‚"£∞ I
`åO|∂ÖË# qH©~O‚° <å~åº Ñ¨~=° ∞O =jHõ~} ° "£∞ II
â’¡II q+¨„… HÍ<åÎã≤ `«~q° Hõ$`åO[b tdtMÏq∞ ~åÖËÑó¨ I
=x`å =~åOQÆq=ˆ~ „^•=}=∞OˆQ =jHõ~} ° "£∞ II
ã‘. „^•HΔÍÑ¶Å¨ =Ú#∞ ~°∞^ŒOuÜ«Úñ ^≥ÅQ¡ OÆ >ˇ#Ü«Úñ QÆ#º‰õΩ=∂iÜ«Ú#∞ Ñ¶∞¨ \Õz
ÉèQí ÖÆ ÑË #¨ =Ú¿ãÜ«∞ñ „ÉÏ}ÏO`«=â◊º"≥∞ÿ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅñ „ÉË=∞ ã≤kñú ÉÁO^Œ∞
QÀ~ÀK«#=Ú Hõ#º H˘=∞i=¸Å=Ú á⁄uÎ `å=∞~° ã¨ÇÏ¨ ^Õq `«#~°KiÕ Û
K«∂i‚Oz q_≥=Ú#ñ *ÁxÑ≤# #<Àº#º =â◊ºO|∞ÅO@∞ <≥"åfiiÔH#·
P."≥. ^è=Œ à◊~q° Ü«Ú =Ú_»∞ñQÆ∞ ^•=∞~° tdÜ«Ú#∞
q+¨μ„‚ HÍO`« QÆ∂iÛ "≥Åñ^Œ∞Å‰õΩ#∞
Ü≥∂xñ|∂Ü«∞ #∞^ŒHõ =Ú^Œ~ÚOK«∞ñ ^Œ#∞=Ù#
#Åñkˆ~x "≥∂Ç¨Ï =∞uâ◊~ÚÅ∞¡.
q=~°} :
„^•HõÑΔ O¨ _»∞, ~°∞^ŒOu "Õ~∞° , `≥ÅQ¡ OÆ >ˇ# "Õ~∞° , Hõ<åº‰õΩ=∂i"Õ~∞° –
W=hfl HõeÑ≤ á⁄_ç H˘@∞ì‰Ωõ x, P á⁄_çx ¢ãÎ‘ `«# =∞~å‡OQÍxH˜ Ñ¨Óã¨∞‰õΩx
=∞QÆ_`ç À ~°u„H©_» [iÑ≤`Õ P =∞QÆ_∞» `«# rq`åO`«O P ¢ãxÎ‘ `«ÑÊ¨ =∞~À ¢ãÎ‘
"≥Ñ· Ù¨ Hõ<fl≥ uÎ J~Ú<å K«∂_»_∞» .
QÀ~À[#O, Hõ<åº‰õΩ=∂i, á⁄uÎ`å=∞~°, ã¨ÇÏ¨ ^Õq W=hfl á⁄_ç KÕã∞¨ ‰õΩx
=∞~å‡OQÍxH˜ Ñ¨Óã¨∞‰õΩ<åfl ÉèÏ~åºÉè~í ÅÎ° ∞ J<Àº#º ^•OÑ¨`º« O`À =ÙO\Ï~°∞.
`≥Ål¡ ÖË_¡ ∞» , =Ú_»∞QÆ∞`å=∞~°, z„`«=¸ÅO, q+¨μ„‚ HÍO`« – W=hfl HõeÑ≤ #∂i
¢ãÎ‘ â◊s~åxH˜ Ñ¨Ó¿ãÎ P ¢ãÎ‘ g∞^Œ HÀiHõ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. P"≥∞ =∞~å‡OQÍxH˜ D
á⁄_ç Ñ¨Ó¿ãÎ ~°u[ÅO LaH˜ =ã¨∞OÎ k.
c[ ãÎ̈OÉè#í ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II Éèí$OQÆ~°[ó Hõ<åºÉèÏºO q+¨μ‚„HÍ<åÎã¨*ÏuHÍ q∞o`å I
™ê =ÚYÑ¶∞¨ $`«Q∞Æ \˜HÍ "å c[ãÎ̈OÉèOí ~°`Õ ‰õΩ~°∞`Õ II
w. HõÅQÆ~Ü
° Ú« *ÏlÜ«Ú#∞ q+¨μ„‚ HÍO`« Hõ<fl≥
H˘=∞i"Õ~∞° #∞ QÆÅ#∂i QÆ∞oHõñ *Ëã≤
Ü«∞kÜ≥∞ Ñ¨ÙH˜¯@ x_»∞H˘x Ü«∞u=ñ QÆ#Ü«∞ñ

|_»^∞Œ â◊√Hõ=¡ Ú <≥@∞=O\˜ ÑÖ^ŒHÔ #· .
q=~°} :
QÆ∞O@QÆÅQÆ~,° *ÏlHÍÜ«∞, q+¨μ„‚ HÍO`«, Hõ<åº‰õΩ=∂i "Õ~∞° – ~Ú=hfl
HõeÑ≤ #∂~°∞‰õΩx =∂„`«Å∞QÍ KÕã∞¨ HÀ"åe. P =∂„`«x Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# |∞QÆÖæ ’
=ÙOK«∞‰õΩx ¢ã`Î‘ À ~°q∞¿ãÎ P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_≥O`« =Ü«∞ã¨∞ =o§# "å_»~Ú<å g~°ºO
ã¨÷Oaèã¨∞ÎOk.
ÉèíQÆ™œÉèÏQÆº ÅHõΔ}=Ú
â’¡II q+¨μ‚„HÍ<åÎ Ç¨Ï~°[@ Éèí$OQÆ~°*’aèã¨û"Õ∞`« ã¨Ç¨Ï^Õ"åº I
ã¨‡~°ã^¨ #Œ qÖËÑ#¨ `«ó ™œÉèÏQÆºO ^Œ∞~°ƒQù Í ÅÉè`í Õ II
Hõ. Ç¨Ïi„HÍO`«ÜÚ« ñ QÆÅQÆ~Ü ° Ú« #∞
Ç¨Ïi[@ ã¨ÇÏ¨ ^ÕqÜ«∂‰õΩ #xflÜ«Úñ QÆeÜ«∞=
ã¨‡~°=∞Ok~°=Ú# #Åñk#ñ
^Œ~∞° }˜H˜ ™œÉèÏQÆº=∞Ç≤Ï=∞ ^ŒÅH˘xÜ«ÚO_»∞<£.
q=~°} :
q+¨μ„‚ HÍO`«, QÆ∞O@QÆÅQÆ~,° ~°∞„^Œ[_», ã¨ÇÏ¨ ^Õq P‰õΩ–W=hfl HõeÑ≤
#∂~°∞‰õΩx ¢ãÎ‘ =∞~å‡OQÍxH˜ Ñ¨Ó¿ãÎ =∞~å‡OQÆO ™œÉèÏQÆºOQÍ q~ålÅ∞¡`∞« Ok.
QÆ~ƒ° ^ù •è ~°} ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II QÀK«#Ì# ^Œ}À¤`«ÊÅq+¨μ‚„HÍ<åÎ Hõ$`åO[bK«∂~°‚"£∞
~°[ã≤ ™êfl`åÑ‘`åfi QÆ~ƒ° Où =¿ÇÏ`« =<åúº-Ñ≤ II
P."≥. „^•HõÑΔ O¨ _»∞ =Ú}∞ñQÆ∞ ^•=∞~° ^ŒO*’`«Ê
ÅO|∞ q+¨μ„‚ HÍO`«Åñ ^ŒQñÆ QÆ∂iÛ
<åÅ∞QÆ= k#O|∞ áêÅ`À ¿ãqOÑ¨
QÆ~ƒ° =ù ∞ø xñÔH\ì̃ HÍO`«HÔ #· .
q=~°} :
„^•HõÑΔ O¨ _»∞, =∞}∞QÆ∞`å=∞~°, ^ŒO_À`«ÊÅO, q+¨μ„‚ HÍO`« – W=hfl
HõeÑ≤ #∂i ¢ãÎ‘ |Ç≤Ï+¨μì J~Ú# <åÅ∞QÀ~ÀA áêÅÖ’ HõÅ∞Ñ¨Ù‰õΩx `åy`Õ ¢ãHÎ‘ ˜
QÆ~ƒ° Où xÅ∞ã¨∞OÎ k.
ã¨∞Y„Ñã
¨ ∂¨ u ÅHõ}
Δ =Ú
â’¡II ã¨~∞° ^Œ<åÎ º tdtYÜ«∂ Ñ¨Ù„`«O*Ïf ‰õΩ=∂iˆH q∞o`Õ I
QÆ∞¿ÇÏº x^è•Ü«∞ ^è`Œ ÎÕ ã¨∞Yã¨∂`«=¸‡_èQ» ~Æ åƒù- Ñ≤ II
P."≥. Éè∂í [<åi tdÜ«Úñ |∂uQÆ_Ü ¤» Ú« ñ QÆÅ
|O^ŒÜÚ« #∞ ~°∞^ŒOu K≥O^Œ#∂i
Ü≥∂xÖ’#ñ Éˇ@ì Ü«ÚQÆ‡e QÆ∞Ç¨ÏºO|∞
=^Œe H˘_»∞‰õΩñQÍOK«∞ "≥à· =◊ Ú##∞.
q=~°} :
Éè∂í [#"≥i· , z„`«=¸ÅO, Ñ¨ÓuQÆ_,¤» HõÅ|O^Œ, ~°∞^ŒOu–W=hfl HõeÑ≤
#∂~°∞‰õΩx Ñ¨Ù~°∞_»∞ ~åHõ <˘Ñ¨CÅ∞ Ñ¨_∞» `«∂ ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞#fl xO_»∞QÆiƒù}© ¢ãÎ‘
=∞~å‡OQÆO ^ŒQ~æÆ ° Ñ¨ÓÜ«∂e. JÑ¨C_»∞ ã¨∞Y„Ñ¨ã=¨ O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
â’¡II ã¨~∞° ^Œ<åÎ º Ç¨Ï~°[@Ü«∂ ã¨=∞ ã¨ÇÏ¨ ^Õ"åº K« tdtYÜ«∂ I
Hõ$`«ÖÑË #¨ º â◊s~ˆ ã¨=∞ãÎ̈HÍ~åº}˜ ã≤^ºŒ xÎ II
Hõ. Ç¨Ï~°[@Ü«Ú#∞ ã¨ÇÏ¨ ^ÕqÜ«Ú
ã¨∞~°<åiÜ«Ú td ~°∞^ŒOu ™⁄ikñ QÆeÜ«∞ñQÍñ
|∞~°∞+¨μÅ∞ `«~∞° }∞Å #Åñk#
ã≤~÷ `° #« ∞=ÙÅ∞ =â◊º™œYº ã≤^∞Œ Åú ñ ÉÁO^Œ∞<£.
q=~°} :
~°∞„^Œ[_», ã¨ÇÏ¨ ^Õq, ã¨∞~°"åi, z„`«=¸ÅO, ~°∞^ŒOu – W=hfl HõeÑ≤
ÉÏQÍ #∂i P Ñ≤O_çx ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ `«=∞ â◊s~åÅH˜ Ñ¨Óã¨∞‰õΩO>Ë "åà◊√§
rq`åO`«O XHõi<˘Hõ~°∞ J<Àº#º ^•OÑ¨`«ºO Hõey ã¨∞YãÖ`ÀëêÅ`À
rq™êÎ~°∞.
LÑ¨ ãÖÇ¨~°=Ú
=∂ex:– „Ñ¨H\õ `˜ É« ∞íè [bÖÏ „ÉèÏ`«$q∞„`å#∞‰õÄÖÏ
ã¨∞Hõq[#qÖ’ÖÏ ã¨∞„=`åKå~°áêÖÏ
qHõK#« Ü«∞#ÉÏÖÏ "Õ+™¨ œÉèÏQÆºjÖÏ
ã¨HÅõ QÆ∞}qâßÖÏ ã¨[<˚ å~å=∞¿ÇÏÅ.
â’¡II L^Œ∂ƒù`«ó áêiÉèí„^•^Œ=∞~°#~°Ñ¶¨}© „¿ÑÜ«∞ã‘ w`«H©ˆ~Îó

#áêÎ `Õ*’Hõ<å=∞fl ã¨û^Œã≤ |Ç¨ï=∞`«ó =}˜`‚ å<åO Hõg<å"£∞ I
U`«„pÛùQ^Æ ºŒ q^•º^è~Œ H° qõ `«#Ü«∞ó HÍ=∞ˆHm~°ÇÏ¨ ã¨ºO
H˘HÀ¯Hõó HÍ=ÚHÍ<åO H˜=∞Ñ≤ ~°uHõ~O° "åºHõ~À`Ò¯`«∞Hˆ # II
Wu N ã≤^ÑúŒ O¨ _ç`« H˘HÀ¯HõHqõ q~°z`Õ ~°u~°ÇÏ¨ ¿ãº ã¨HÅõ
¢ã‘Î„Ñ¨™êÎ#ÉèË^ŒÜ≥∂QÀ<å=∞ ÑÖK«^Œâ◊ó ÑïKÕÛù^Œó #=∂áÈÎ-Ü«∞O „QÆ#÷ó I
QÆ^ºŒ =Ú :– Wk N=∞~°+Éì̈ Ïëê „Ñ¨g}∞_»∞, #=Ñ¶∞¨ O\Ï ã¨∞„`å}∞_»∞, ‰õÄK«#
=∞O„u ‰õΩ=∂~°∞_»∞, ã¨∞[# Hõq q∞„`«∞_»∞, ã¨[˚# q^èÕÜ«Ú_»∞, Zé]#
<å=∞^èÕÜ«Ú_»∞ ~°zOz# H˘HÀ¯HõO J<Õ HõàÏâß¢ã¨ÎO Ö’x `«$fÜ«∂âßfiãÖ
"≥Ú`«OÎ Ñ¨ÓiÎ J~Ú#k.
WO`«\`˜ À D ~°u ~°ÇÏ¨ ã¨ºO ãÖÑ¨Ó~°O‚
ã¨~ˆ fi[<åã¨∞ûd<À Éè=í O`«∞
FO âßOu âß≈Ou âß≈Ouó
V

ప్రాచీన కామశాస్త్ర విశేషాలు కొక్కోకము

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ప్రాచీన కామశాస్త్ర విశేషాలు కొక్కోకము

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

H˘HÀ¯Hõ=Ú

(„á„ êp# HÍ=∞ âßG qâıëêÅ∞)

"≥Å : ~°∂. 250/–

QÍOˆQÜ«∞ QÍOˆQÜ«∞ QÍOˆQÜ«ÚÅ‰õΩñ „|u =~°‚ „Ñ¨`åÑ¨ áê=#x~°∂_èç

K«. Éè=í =ÚÑ¶∞¨ \ÏO`« `ÀÜ«∞K«Å ÉèÏ==Ú nxH˜ ™ê~°"Ú≥ Hõ¯>Ë

„H©QOÆ @ =Ü«∂º~°OQÍ K«∂¿ã K«∂Ñ¨ÙÅ∞... ~Ú=hﬂ â◊Odh *Ïu ¢ãÎ‘ QÆ∞}ÏÅ∞.

wII â◊tx ÉÏ_»ºq∞ Ç¨Ïik=ã¨=ÚÅ Éè∂í `«

P."≥II |^Œ∞<˘HõO@ñ *ˇ‰Ωõ Åñ |kÔ~O@ #^è~Œ O° |∞

^˘O_»ÑO¨ _»∞ ÃÑ^Œ=Ùeﬂ P|QÍ A„~°∞HÀ"åe. „Ñ≤Ü∞« ~åe Z`≥#ÂÎ =HΔÀ*ÏÅ#∞

â’¡II qÑ¨ÙÅHõ\ ~˜ ﬂ° `«=∞^è•º MËÖÏÅã¨Q=Æ ∞# ~°HãÎõ =¨ ∞K«~}

"≥Ú`åÎxH˜ K«∂_»QÍ<Õ á⁄QÆ_^» yŒ # â◊s~° ™œ+ì̈=O D Ç¨Ïã≤hÎ *Ïu

â’¡II QÆOcè~åO =∞^è∞Œ ~åO y~°O „^Œ∞`«QuÆ O Ñ‘<À~°∞H“ a„Éè`í À

Ü«∞ø=# ¢ã‘Î ÅHõΔ}O

K«. Ñ¶Å¨ ~°ãg¨ \˜HÍ ‰õΩã¨∞=∞ ÉèHí Δõ ºqâı+=¨ ÚÅO^Œ∞ ÉÏeHõ<£

ÃÑ`· º« ^ÕÇÏ¨ O|∞ñ QÆey# Ñ¨_ñ» u*Ï_»

^èŒ$=HÀH˜Å. "≥_ñ» ^ŒÜ¸ « ~°∞ÊÅ∞ <å=eO`«Å∞ñ a=∞‡@O|_»∞ z`«=Î Ú<£

¢ã‘Î`À ã¨OÉè’QÍxH˜ ã≤^ŒúÑ¨_Õ =ÚO^Œ∞ P ¢ã‘Î ÅHõΔ}ÏÅ#∞ ‰õΔΩ}‚OQÍ

„Ñ¨zÛù<Òﬂ „=[`«ó ãÎ̈<Ò „Ñ¨H@ õ `åO „â’}©`@« O ^Œ$â◊º`Õ

â’¡II „Ñ¨^=Œä ∞=∞^Œ#Ü«Ú^Õú Ü≥∂+≤`ó« ã¨ﬁÅÊÉèÏ"åó

Hõ. "Õñ@Å tÅÊ„H©_Å» ñ

„^Œq_» ^Õâ◊ ¢ã‘Î ÅHõΔ}=Ú

|∞ã¨|∞™ê á⁄OQÆ∞H˘KÕÛã¨∞OÎ k. Ñ¨Ù~°∞+¨μ_≥O`« ~°q∞Oz<å ~°uÖ’ `«$Ñ≤Î K≥O^Œx

L. áê#∞Ñ¨Ù#O^Œ∞ x^Œ~Ì ∞° #∞ ÉˇH· ˘x zHõ¯#ñ Q“ñyeOz Ü«∂

Hõ. #∞^Œ∞~°∞#∞ #∞^Œ∞~°∞#∞ =^Œ#=Ú

P."≥. `«#‰õΩ ã¨Y∞Å∞K≥ÑÊ¨ ñ ^Œ~∞° }˜=¢H=Îõ Ú ^Œ#

P#Okã¨∂,Î ~°u„H©_® qâıëêÅ#∞ JO^ŒKO« ^•Å#∞ á⁄QÆ∞_»∞‰õΩO@∂ ~°ã™¨ êQÆ~°

H˘HÀ¯‰õΩ_»∞ ~°zOz# D ~°u~°ÇÏ¨ ã¨º=∞<Õ „QÆO^äOŒ Ö’ Ñ¨k‡h *Ïu ¢ãÎ‘

ã‘. k=º<åÜ«∞‰õΩÅ∞ #k=º<åÜ«∞‰õΩÅ∞#∞ #∞ÉèÜ í ∞« <åÜ«∞‰õΩÅ# <˘Ñ¨C"≥Ú^ŒÅ

w. =à◊√Å∞ QÆÅ"åñ_»∞ á⁄_»=QÆ∞ áêO_»∞"Õ∞#

=Ç≤ÏOKÕ "åà◊√§, Ñ¨iâ◊√^Œ"ú ∞≥ #ÿ áê~°^~Œ ≈° Hõ"∞≥ #ÿ rq`«O Hõey#"åà◊√§, ÃÑ^ŒÅÌ KÕ`«

JÑ¨ÙÊ_»∞ ¢ã‘Î =HΔÀ[O g∞^Œ <åÅ∞QÆ∞ w`«Å∞, J_»∞QÆ∞# ÉÁ@#"Õe w`å

L. P#∞K«∞ "å`≥~° #∞æé∞`«∞ ÅO@ñ QÆÅOz# QÆ∂_èH» Oõ |QÆ∞=

Hõ. N =x`å=Å¡Éíè Ñ¨^Œ

ã‘. á⁄QÆHOõ Ñ¨ÙQÆÅ∞QÆHõ q∞QÆ∞Å "≥KÛ« #QÍHõ `≥eÜ≥∞ÿ #h@#∞ [ÅHõ=∂_ç

L. HÍq∞x QÆ∞Ç¨Ïº =∞^èºŒ =Ú#ñ QÆe#æ <å_çÜÚ« eOQÆ`∞« Åº"≥∞ÿ

HõII Dsux #Y^ŒO`« Ñ¨

Hõey=ÙO>Ë Jk 'ã¨=∞~°u— Hõ^•! WOHõ P ¢ã‘Îx Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ã¨OÉè’yOKÕ

Hõ$+¨μ_‚ ∞» P „Ñ≤ÜÚ« ~åe ã¨=∞~°Ê}‰õΩ ZO`À ã¨O`À+≤Oz P ¢ãxÎ‘ ~°q∞OKå_»∞. D

q=~°} : „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ áê#∞Êg∞^Œ ~Ô O_»∞ HÍà◊¥§ ã¨=∞OQÍ *ÏÑ≤ áê#∞Êg∞^Œ

13. L~°ã¨∞Êù@ |O^èŒ ÅHõΔ}O

=∂\˜=∂\˜H˜ hQÆu =∂iÛ=∂iÛ

q=~°} : Wk =∞s qâ◊$OYÅ"≥∞#ÿ ã¨OÉè’QÆ Ñ¨^uúŒ . „Ñ≤ÜÚ« ~åÅ∞ `«# áê^•Å∞

26. ‰õÄ~°‡ |O^èŒ ÅHõ}

30. ã¨=∞áê^Œ |O^èŒ ÅHõ}

34. J=^•i`« |O^èŒ ÅHõ}

38. ^èŒ#∞ã¨∞û =O\˜ |O^èŒ ÅHõΔ}O

~˘=Ú‡, =ÚYO`À =ÚYO =ÙO_ÕÖÏ H“yeOK«∞‰õΩx ~°u KÕÜ«∞_®xﬂ

47. <åQÆ |O^èŒ ÅHõ}

q=~°} : =∞QÆ∞= Ñ¨k=∞OkÖ’ =Ù#ﬂÑ¨ÙÊ_»∞ ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ `ç Õ JO^ŒO. JO`Õ HÍx

66. xÑ‘_`ç |« O^èŒ ÅHõ}

71. =$ëêaèÑ∂¨¶ `«|O^èŒ ÅHõ}

76. Kå@∞Hõ ¿ÑÅ∞Hõ|O^èŒ ÅHõ}

K«OII x^Œ∞~°uq∞= =Ú~åi `«# <Õ~∞° Ñ¨ÙñEÑ¨Hõ Ñ¨=ﬁoOÑ¨ñQÍ

uÑ¨Ê_®xﬂ '=∞O^ä=Œ ~åÇ¨ÏÑ¶∂¨ `«O— JO\Ï~°∞. JÖÏˆQ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# =∞^Œ#

g∞^Œ ^Œ~∞° =Ù "Õâß_»O>Ë ~ÚOHõ P ¢ãÎ‘ ~°u P#O^ŒO`À Ñ¨~=° â◊=∞~ÚáÈ`«∂

Ñ¨^HŒ ˘O_»= J^è•ºÜ«∞=Ú

'~°u ~°ÇÏ¨ ã¨ºO' J#QÍ<Õ D Ñ¨Ùã¨HÎ Oõ Ö’ JO`å ÃãH±û QÆ∞iOz, =∞#Ö’

â’¡II Éèí=u ã¨=∞kèHÍ KÕ`åÊ^Œ*ÏOQÆ∞+ª̈`À-™êº

K«. `«~∞° }∞Å∞ Ñ¨Ù+¨ÊHÀ=∞Å∞Å∞ `«`éÎ« áê@∞# <Õq∞ KÕã#≤ <£

â’¡II ã¨ÇÏ¨ ™ê "åÑ¨ÙºÑ¨„HÍO`å Hõ<åºz`«=Î ∞qO^Œ`å I

Ñ¨<ﬂ≥ O_»= J^è•ºÜ«∞=Ú

‰õÄ_® Éèí~°Î ã¨=∞‡uOz#Ñ¨C_Õ PK«iã¨∞ÎOk.W=fihfl Ñü„=`«Å‰õΩ =ÙO_Õ

Ñ¨^=Œ ¸_»= J^è•ºÜ«∞=Ú